Intermediate School Level Science Glossary...Intermediate School Level Science Glossary NYS Statewide Language RBERN ENGLISH BURMESE A absorb စ ပ ယ သည acceleration အ န

Glo

ssar

y Intermediate School Level

Science Glossary

English / Burmese

Translation of Science Terms Based on the Coursework for Science Grades 6 to 8.

Last Updated: October 2018

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

This glossary is to PROVIDE PERMITTED TESTING ACCOMMODATIONS of ELL/MLL students. It should also be used for INSTRUCTION during the

school year. The glossary may be downloaded, printed and disseminated to educators, parents and ELLs/MLLs.

Please click here for the New York State Office of Bilingual Education and World Languages Webpage on "Assessment and Testing Accommodations"

http://www.nysed.gov/bilingual-ed/english-language-learnermultilingual-learner-assessment-testing-accommodations

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

P-16 Office of Elementary, Middle, Secondary and Continuing Education and Office of Higher Education

Office of Bilingual Education and World Languages http://www.emsc.nysed.gov/biling/

THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK

Regents of The University

BETTY A. ROSA, Chancellor, B.A., M.S. in Ed., M.S. in Ed., M.Ed., Ed.D. ................. Bronx T. ANDREW BROWN, Vice Chancellor, B.A., J.D. ........................................................... Rochester ROGER TILLES, B.A., J.D. ................................................................................................. Great Neck LESTER W. YOUNG, JR., B.S., M.S., Ed.D. . ...................................................................... Beechhurst CHRISTINE D. CEA, B.A., M.A., Ph.D. . ........................................................................... Staten Island WADE S. NORWOOD, B.A. ............................................................................................... Rochester KATHLEEN M. CASHIN, B.S., M.S., Ed.D. ...................................................................... Brooklyn JAMES E. COTTRELL, B.S., M.D. ....................................................................................... New York JOSEPHINE VICTORIA FINN, B.A., J.D. .............................................................................. Monticello JUDITH CHIN, M.S. in Ed. ............................................................................................... Little Neck BEVERLY L. OUDERKIRK, B.S. in Ed., M.S. in Ed. ........................................................... Morristown CATHERINE COLLINS, R.N., N.P., B.S., M.S. in Ed., Ed.D. ............................................ Buffalo JUDITH JOHNSON, B.A., M.A., C.A.S. ............................................................................. New Hempstead NAN EILEEN MEAD, B.A. ................................................................................................ Manhattan ELIZABETH S. HAKANSON, A.S., M.S., C.A.S. ................................................................ Syracuse LUIS O. REYES, B.A., M.A., Ph.D. ................................................................................... New York SUSAN W. MITTLER, B.S., M.S. ....................................................................................... Ithaca Commissioner of Education and President of The University MARYELLEN ELIA Executive Deputy Commissioner ELIZABETH R. BERLIN The State Education Department does not discriminate on the basis of age, color, religion, creed, disability, marital status, veteran status, national origin, race, gender, genetic predisposition or carrier status, or sexual orientation in its educational programs, services and activities. Portions of this publication can be made available in a variety of formats, including braille, large print or audio tape, upon request. Inquiries concerning this policy of nondiscrimination should be directed to the Department’s Office for Diversity and Access, Room 530, Education Building, Albany, NY 12234.

http://www.emsc.nysed.gov/biling/

Intermediate School Level Science Glossary

NYS Statewide Language RBERN

ENGLISH BURMESE

A absorb စပယသည acceleration အ႐ န acid rain အကစစ း action လပေဆာငခက adapt လ ကေလာညေထြ ႐ ေအာင ျပငဆငသည adaptation ဆေလာေအာင ျပငဆငျခငး adjust က ကညႇ သည adult အ႐ြယေရာကသ advantage အားသာခက affect အက းသကေရာကသည air ေလ air mass ေလျဒပထ air pressure ေလဖ အား air resistance ေလခခအား alternate တလ ညစျဖစသည alto တရ ယာသ amount ပ ာဏ amphibian ကနးေနေရေန သတဝါ amplitude လႊခြင analyze ခြျခားစ တျဖာသည anatomy ခႏၶာေဗဒ ancestor ဘ းေဘးဘဘင ancient ေ႐ းကာလ anemometer ေလတ ကနႈနးတ ငးက ရ ယာ angle ေထာင animal တ ရစာၦန Animalia တ ရ စာၦနေလာက antibiotic ပဋ ဇ ဝေဆး antibody က ယခစြ းအား ေသြးဆလ appliance ေထာကပျခငး apply အသးခသည appropriate နကနေသာ approximately အနးစပဆး



ENGLISH BURMESE arrange စစဥသည artery ေသြးလႊတေၾကာ arthropod အဆစပါသည သတဝါ asexual ေလအ တ assemble စေဝးေစသည asteroid ၿဂ ဟသ ၿဂ ဟ ႊား astronomer နကၡတေဟာသ atmosphere ေလထ atom အကတ atomic number ေသြးအားနညးျခငး attract စြေဆာငသည automatic အလ အေလာက available အ းဘားေ႐ြ႕လား ႈ axis ဝင႐ း

B bacteria အ ငႏ အပစ balance ဟနခက balanced forces ဟနခကထ နးအား bar graph ဘားပျပဂရပ bare အက ကခေပာကေဆး barometer ေလဖ အားတ ငးက ရ ယာ battery ဘကထရ bed အ ပယာ behavior အျပ အ beneficial အက းျပ ေသာ benefit အက းအျ တ best အေကာငးဆး big bang ဘစဘန binary fission အရ biomass းကြ ား ပႏ ႔ေပၚေပါကလာျခငး bird င က blink တတတ တတတ ျဖစသည blizzard ႏ ငး နတ ငး block ပ တသည



ENGLISH BURMESE blood tissue ေသြးတစ႐ း blood vessel ေသြးေၾကာ blossom ပြငအာသည boil (ခခအားကဆငး ႈ ကးစကေရာဂါ) boiling point ေရဆ တ bone tissue အ႐ းတစ႐ း bounce ကနထြကသည brain ဥးေႏ ာက bronchi ေလျပြန bundle အစညးအထပ၊ ထပပ းသည buoyancy ေရေပၚေပၚသညသတ buoyant force ေရေပၚေပၚႏ ငအား

C calcium ကယလစယ calculator ဂဏနးတြကစက calorie ကယလ ရ camera ကင ရာ camouflage တစသားတညးျဖစေအာင အေယာငေဖာကျခငး cancer းဆကေျပာငးလျခငး capillary ဆခည င capture ဖ း သည carbohydrate ကာဘ ဟ ကဒရ တ (ကစဓာတ) carbon (C) ကာဗြန (C) carbon dioxide (CO₂) ကာဗြနဒ ငေအာကဆ ဒ (CO₂) cardiovascular system ႏ လးေသြးလ ညပတ ႈစနစ carnivore အသားစားသတဝါ category အ းအစားက႑ caterpillar ခေကာင cause-end-effect relationships အေၾကာငးအက းဆကစပ ႈ ား celestial အာကာသ cell ဆလ cell cycle အေရ ျခ း cell division ဝတ ႈနပါဝငေသာ ဝတဆ၏ အစ တအပ ငး cell membrane ဆလအေျ ႇး



ENGLISH BURMESE cell theory ဆလသအ ရ cell wall ဆလနရ cellular respiration ဓါတ တည ႈက ျဖစေစေသာ ဟစစတ ငး၏

ရပဂဏသတ ားက ခခတ ကခ ကေပးေသာ ေဆး သ ႔ ဟတ ဓါတေပါငး

Celsius (°C) ဆလဆးယပစ (°C) cement ဘ လပေျ centimeter (cm) စငတ တာ (cm) central nervous system ပင အာ႐ေၾကာ စနစ chain ဆကတ က change ေျပာငးသည change of direction ဥးတညခက ေျပာငးသည change of motion ေ႐ြ႕လား ႈ ေျပာငးသည change of speed အ႐ န ေျပာငးသည characteristic ထးျခားေသာ ပငက လကၡဏာ chart ပျပက ားခပ chemical ဓာတေဗဒဆ ငရာ chemical bond ဓာတေဗဒဆ ငရာ ခ တဆက ႈ chemical change ဓာတေဗဒဆ ငရာ ေျပာငးလ ႈ chemical energy ဓာတစြ းအင chemical equation ဓာတေဗဒဆ ငရာ ည ျခငး chemical property ဓာတေဗဒဆ ငရာ ဂဏသတ chemical reaction ဓာတေဗဒဆ ငရာ ဓာတျပ ႈ chemical system ဓာတစနစ chemical weathering ဓာတေဗဒဆ ငရာ ရာသဥတျပ လပ ႈ chlorophyll ကလ ႐ ဖးလ chloroplast ကလ ႐ ပလတစ choose ေ႐ြး ားခယသ ည chromosome ေျပာငးလ (ထားေသာ) cinder cone volcano းေသြးျပာ ကေတာပ းေတာင circuit ပတလ း circulation အ းဘား circulatory system ေသြးလ ညပတ ႈ စနစ cirro- cirro-



ENGLISH BURMESE cirrus cloud တ င classification အ းအစားခြျခားျခငး classify အ းအစား သတ တသည climate ဥတရာသ cloning ေရ ႊာရည cloud တ coal ေကာက းေသြး code ကဒ cold front ေလပ ေလေအးသ ႔ ေျပာငးေသာဇန collect စေဆာငးသည collide တ က သည color အေရာင column ေကာလ comet ဥက ာပ comfortable သကေတာငသကသာျဖစေသာ communicate ဆကသြယသည community အသ ငးအဝနး compare ႏ ႈငးယ ဥသည compass သလ ကအ ေျ ႇာင competition ယ ဥၿပ င ႈ complex carbohydrate ဖြ႔စညးပ႐ႈပေထြးေသာ ကာဗ ဟ ကဒရ တ compose သကးေရးဖြ႔သည composite volcano ေပါငးစပျပ လပထားေသာ းေတာင composition ေပါငးစပ ျပ လပထားျခငး compost pile သစ႐ြကေဆြးပ compound ျဒပေပါငး compound microscope ေပါငးစပ အဏၾကညက ရ ယာ compress ဖ သည compression သ ပသညးျခငး computer ကြနပ တာ conclude န ဂးခ ပသည conclusion န ဂး condensation ေငြ႔ရညဖြ႕ျခငး condense ေငြ႕ရညဖြ႕သည



ENGLISH BURMESE condition အေျခအေန conduct လပေဆာင ႈ conduction လ ပကးျခငး conductors လ ပကးပစၥညး consequences ေနာကဆကတြအက းဆက ား conservation ထ နးသ းေစာငေ႐ ာကျခငး conservation of energy စြ းအငတညၿ ျခငး conservation of mass ျဒပထတညၿ ႈ conserve ထ နးသ းသည consist of ပါဝငသည consistent တစသတ တတညးျဖစေသာ constant က နးေသ construct တညေဆာကသည consumer သးစြသ contain ပါဝငသည container ထညသညခြက content ပါဝင ႈ continent တ က contrast ယ ဥသည control ထ နးခ ပသည controlled experiment ထ နးခ ပထားေသာ စ းသပခက convection ေလေႏြးေစျခငး coordinate က ၾသဒန တ coordination ညႇ ႏ ႈငးေဆာင႐ြက ႈ core အလညအတ င covalent bond အတေပါငးစညး ခ တဆက ႈ create ဖနတးသည crest ထ ပစြနး crop သးႏ ပင crust အနားသား crystal ပေဆာငခ crystallization ပေဆာငခဖြ႕ျခငး cubic ကဗတး cubic centimeter က ဘစ စငတ တာ



ENGLISH BURMESE cure ကသသည cycle စကဝ ငး cytoplasm စ ငတ ပလာစ

D daily ေန႔စဥ dam ေရကာတာ data အခကအလက data table အခကအလက ဇယား daughter cell ဆလအသစ daylight ေန႔အလငးေရာင decay ယ ယြငးပကစးသည decomposer ၿဖ ခြသ decrease ေလာနညးသည defend ခခသည deficient ခ ႕တသည define သတ တသည definite တ ကေသာ delta ျ စဝကၽြနးေပၚေဒသ density သ ပသညး ႈ dependent variable ခ က နး႐ င ား deposition အနညထ ငျခငး derived ရ႐ လာေသာ descend သကဆငးသည descendants ေပါကဖြားလာေသာ ေနာက းဆက ား describe ေဖာျပသည desert သကႏာရ design ပစ design scientific investigations သ ပၸနညးက စးစ းေလလာ ႈ ား ပစထတသည determine ဆးျဖတသည develop ဖြ႔ၿဖ းတ းတကေစသည၊ ထတလပတထြငသည development ဖြ႕ၿဖ းတ းတက ႈ diagram ပၾက း dichotomous key ဆန႔ကငသေဘာ႐ ေသာ အဓ ကအခက difference ျခားနား ႈ



ENGLISH BURMESE digest အစာေခသည digestion အစာေချခငး digestive system အစာေခ စနစ direct တ က႐ က directions ဥးတညရာ ား directly တ က႐ က disappearing trait ေပာကကြယေနေသာ လကၡဏာ discuss ေဆြးေႏြးသည disperse ပ႕ႏ ႕သြားသည dissolve ေပာဝငသည distance အကြာအေဝး distinctive ထင႐ ားေသာ distribute ျဖန႔ျဖ းသည disturb ေႏ ာငယ ကသည diversity ကြျပား ႈ DNA းဗဇ၊ ဒအနေအ dominant လႊ း းေသာ dominant gene လႊ း းေသာ ဗဇ draw ဆြသည dump အ ႈကပသည

E earth က ာၻ earthquake ငလင earthworm တေကာင echo ပတငသ eclipse ေနၾကတျခငး ecological succession ေဂဟစနစဆ ငရာ ဆကချခငး ecology အပငႏ င သတဝါတ ႔ႏ င ပတဝနးကငဆကႏႊယ ႈက

ေလလာျခငး၊ ေဂဟေဗဒ ecosystem ေဂဟစနစ effect အက းအျပစ efficient ကၽြ းကငေသာ egg ဥ electric current လ ပစစစးေၾကာငး



ENGLISH BURMESE electrical လ ပစစဆ ငရာ electrical circuits လ ပစးပတလ း ား electrical energy လ ပစစစြ းအင electricity လ ပစစ electromagnet လ ပစစသလ က electromagnetic spectrum လ ပစစသလ ကေရာငျခညျဖာျခငး electromagnetic waves လ ပစစသလ ကလ ႈငး ား electromagnetism လ ပစစသလ ကစြ းအင electron အလကထ႐ြန elements ျဒပစင ား elevation ျ ႇငတငျခငး elliptical ဘဥပစ emit ထတသည endangered species အႏရာယသင းစ တ ား endocrine system အငဒ ခ႐ ငး စနစ endothermic အပစပေသာ energy စြ းအင energy flow စြ းအင စးဆငး ႈ energy pyramid စြ းအင ပ ရ စ energy resources စြ းအင ရငးျ စ ား ensure ေသခာေစသည environment ပတဝနးကင environmental ပတဝနးကငဆ ငရာ environmental changes ပတဝနးကင အေျပာငးအလ ား epithelial အျပငဘက တစ႐ းအလႊာ equal ည ေသာ equation ည ျခငး equator အေကြတာ equilibrium ေျခ erosion တ ကစား ႈ error အ ား esophagus အစာ ျပြန establish စတငသည estimate ခန႔ နးသည



ENGLISH BURMESE estimation ခန႔ နးခက eukaryotic ဆလတစလးႏ ငအထက ပါ႐ ေသာ သတ ဝါ evaluate အကျဖတသည evaporate အေငြ႕ပသည evaporation အေငြ႕ပျခငး evidence သကေသ evolution ဆငကျဖစစဉ example ဥပ ာ exchange ဖလ ယသည excrete စြန႔ထတသည excretion စြန႔ထတ ႈ exoskeleton ျပငပအ႐ းအဖြ႕အစညး exothermic အပထတလႊတ expand ျပန႔ကားသည experiment စ းသပခက explain ႐ ငးျပသည explanation ႐ ငးျပျခငး express ေဖာျပသည external ျပငပ extinct ကြယေပာကတ ေကာသြားေသာ

F fact အခကအလက factor အေျခခအေၾကာငး Fahrenheit (°F) ဖာရငဟ က (°F) fat အဆ fault အ ား feature အဂၤါရပ features အဂၤါရပ ား female sex cell အ လ ငဆလ fertilization းစပျခငး fertilized သေႏၶေအာငသည fertilizer ေျ ၾသဇာ fiber အ င fish ငါး



ENGLISH BURMESE fixed pulley စကသးအေသ flood ေရလႊ း းသည flow chart ပဇယား flower ပနး fluid အရည folded ေခါကထားေသာ food အစားအေသာက food chain ဆငကစားစဥ food web အစားအစာ ကြနရက for every action there is an equal or opposite reaction

သကေရာက ႈတ ငးအတြက တညေသာ သ ႔ ဟတ ဆန႔ကငဘက တနျပန ႈ႐ သည

force အား forecast ခန႔ နးသည form ပစ formation ျဖစေပၚျခငး former ယခင formula ပေသနညး formulate ပေသနညးထတသည fossil ေကာကျဖစ႐ပၾကြငး fossil fuel ေ႐ း႐ပၾကြငး ေလာငစာ freezing ေရချခငး frequency ႀက ႏႈနး friction ပြတတ က ႈ front ေ႐ ႕ပ ငး fruit သစသး fuel ေလာငစာ filter ဇကာစစသည fulcrum လညခက function လပငနး function of living things သက႐ တ ႔၏ လပေဆာငပ



G galaxy အာကာသဟငးလငးျပင႐ ၾကယစ garbage အ ႈက gas ဓာတေငြ႕ gas giants ဓာတေငြ႔ ားျဖင ဖြ႔စညးထားေသာ ၿဂ လ ား gem ေကာကျ တရတနာ gene ဗဇ generation ျဖစေပၚလာျခငး generator လ ပစစဓာတအားေပးစက genetic engineering ဗဇဆ ငရာ တညေဆာကျခငး genetic material းဗဇပစၥညး genetically ဗဇအရ genetic variation ဗဇဆ ငရာ ကြ ား geologist ဘ ေဗဒပညာ႐ င geothermal energy ေျ ႀကးအပဆ ငရာစြ းအင germ ပ း ႊား germination အေညႇာကေပါကျခငး glacier ေရချ စ gland ဂလငး global က ာၻလးဆ ငရာ global climate က ာၻ႔ရာသဥတ global warming က ာၻႀကး ပေႏြး ႈ graduated cylinder အတ ငးအတာ ဆလငဒါ gram (g) ဂရ (g) graph ပျပဂရပ graphic ပဆြျခငးဆ ငရာ gravitational ေျ ဆြအားဆ ငရာ gravity ဆြအား greatest အေကာငးဆး greenhouse gas ဖနလအ ဓာတေငြ႕ green plant အစ းေရာင အပင groundwater ေျ ေအာကေရ group အပစ grow ႀကးထြားသည growth ႀကးထြားႏႈနး



H habit အေလအထ habitat ေနထ ငရာ hand lens လကက င နဘလး hardness ာေၾကာ ႈ harmful အႏရာယျဖစႏ ငေသာ hazardous အႏရာယ႐ ေသာ healthy habit ကနး ာေသာ အေလအထ hearth းလငးဖ hearth muscle ႏ လးၾကြကသား heat အပ heat energy အပစြ းအင herbivore အပငစားသတဝါ heredity း႐ းဗဇ hereditary း႐ းလ ကေသာ hibernation နားထားျခငး hormone ေဟာ နး host လကခေကာင human လ human cell လ၏ဆလ humid စ ထ ငးေသာ humidity စ ထ ငး ႈ hurricane ေလ နတ ငး hydroelectric power ေရအားလ ပစစ hydrosphere က ာၻ႔ေရထလႊာ hygrometer ေလဖ အားတ ငးက ရ ယာ hypothesis အဆ ၾက း

I identical တစေထရာတညးျဖစေသာ identification ထတေဖာ႐ ာေဖြျခငး identify ထတေဖာ႐ ာေဖြသည igneous းေတာငအပေၾကာငျဖစေသာ igneous rock းသငေကာက illuminate အလငးေရာငေပးသည illustrate ပျဖငျပသသည



immune system က ယခအား စနစ inclined plane ေစာငးထားေသာျပငည increase တ းလာသည independent လြတလပေသာ independent variable လြတလပေသာက နး႐ င indicate ညႊနျပသည indirect သြယဝ က individual တစဥးခငး infection ေရာဂါကးစက ႈ infectious disease ကးစကေရာဂါ inference ယဆခက information အခကအလက ingredient ပါဝငပစၥညး inherit အေ ြဆကခသည inheritance အေ ြဆကချခငး inherited adaptation း႐ းလ ကေသာ ဆကခရ႐ ႈ inherited trait ဆကခရ႐ ေသာ လကၡဏာ insect အငးဆကပ း instrument ကရ ယာ insulator အပလရနသးသည ပစၥညး interact တ႔ျပနသည interaction အျပနအလ နအက းျပ ႈ interior အတြငးပ ငး internal အတြငးပ ငး interpret ဘာသာျပနသည interval ၾကားကာလ inversion ေျပာငးျပနလပျခငး invertebrate ေကာ႐ း တ ရစာၦန investigation စစ းစစေဆးျခငး ion အ ငးယြနး ionic bond အ ငယြနးနစ ခ တဆက ႈ iron (Fe) သဓာတ (Fe) irregular ပ န ဟတေသာ isolate အထးကနသည

J jellyfish ဂယလငါး



joint အဆစ

K kilogram (kg) ကလ ဂရ (kg) kiloliter (kl) ကလ လတာ (kl) kilometer (km) ကလ တာ (km) kinetic energy အေ႐ြ႕စြ းအင kingdom ေလာက knowledge ဗဟသတ

L label အညႊနး landslide ကနးေျ ၿပ ျခငး large intestine အ ႀကး larva ပ းေလာကလနး laser ေလဆာ latitude လတက lava ေခာရည layer အလႊာ leaf သစ႐ြက learned ေလလာသငယထားသည learned adaptation ေလလာသငယထားသည လ ကေလာညေထြျဖစ ႈ least အနညးဆး leaves သစ႐ြက ား levee တာေပါင႐ း lever ေ ာငးတ life cycle ဘဝ သသရာ life span ဘဝ သကတ း lift သည၊ ဓာတေလ ကား light အလငးေရာင light-years အလငးႏ စ ား line graph လ ငးပျပဂရပ lines of force အားလ ငး ား link အခ တအဆက liquid အရည list စာရငး liter (L) လတာ (L)



lithosphere ေကာကသားအလႊာ liver အသညး living things သက႐ အရာ ား location တညေနရာ locomotion လႈပ႐ ားသြားလာ ႈ longitude လာငဂတြဒ longitudinal wave ေဒါငလ ကလ ႈငး loudness ကယေလာင ႈ lunar eclipse လၾကတျခငး lungs အဆတ luster အေရာငစ ျခငး

M machine စက magma ေကာကရညပ magnet သလ က magnetic field သလ ကစကကြငး magnetic force သလ ကအား magnetism သလ ကဓာတ magnifier နဘလး maintain ထ နးထားသည maintenance ထ နးသ းျခငး major အဓ က male sex cell အဖ လ ငဆလ mammal ႏ ႔တ ကသတဝါ manage စ သည mantle က ာၻ႔အေပၚဆးလႊာႏ င အလယဗဟ ၾကား အလႊာ map ေျ ပ mass ျဒပထ material ပစၥညး materials ႐ပဝတ ား materials scientist ႐ပဝတ သ ပၸပညာ႐ င mathematics သခၤာေဗဒ matter ျဒပ measure တ ငးတာသည measurement အတ ငးအတာ mechanical energy စက ႈစြ းအင



mechanical weathering ေကာကတး ားကြထြကျခငး medium ၾကားခနယ meiosis ဆလကြျခငး melting အရညေပာျခငး melting point အရညေပာ တ metal သတ metallic bond သတ ေပါငးစပ ႈ metalloid သတ ႏ ငသတ ဟတသည ျဒပ ား၏

စပၾကားဂဏသတ ႐ ေသာျဒပ metamorphic အပ၊ ဖ အားေၾကာင အသြငေျပာငးသြားေသာ metamorphic rock အသြငေျပာငးေကာက metamorphosis အသြငေျပာငးလျခငး meter (m) တာ (m) meter stick တာတ methane သ နး method နညးလ း metric ruler ကထရစေပတ microorganisms အဏဇဝပ း ႊား ား microscope အဏၾကညက ရ ယာ mid-ocean ridge သ ဒၵရာအလယ စးေၾကာငး ား migration ေ႐ႊ႕ေျပာငးျခငး Milky Way နဂါးေငြ႔တနး milligram (mg) လဂရ (mg) milliliter (ml) လလတာ (ml) millimeter (mm) လ တာ (mm) mineral သတ ဓာတ mitochondria ကတ ခြနဒရယား mitosis ဆလကြျခငး mixture ေရာစပျခငး model ပစ moisture ေရေငြ႕ molecule ေ ာလက း mollusk ခ႐ း molten လတန monthly လစဥ Monera နရာ



monoculture သးႏ တစ းတညး စ ကပ းထားေသာ moon လ motion လႈပ႐ ား ႈ motor ေ ာတာ mountain ေတာင mouth ပါးစပ movable pulley လႈပႏ ငေသာ စကသး movement လႈပ႐ ား ႈ movement of plates အလႊာ ားေ႐ြ႕လား ႈ mucus အခၽြ muscle ၾကြကသား muscle tissue ၾကြကသားတစ႐ း muscular system ၾကြကသား စနစ mutation သေႏၶေျပာငးျခငး multicellular ဆလ ားစြာပါေသာ multicellular organism

ဆလတစလးထကပ ပါေသာ သက႐

N natural gas သဘာဝဓာတေငြ႔ natural resource သဘာဝအရငးအျ စ natural selection သဘာဝ ေ႐ြးခယ ႈ nebula အာကာသဟငးလငးျပင negative အႏတသဘာဝ nervous system အာ႐ေၾကာ စနစ net force အသားတငအား neuron အာ႐ေၾကာဆလ neutral ဘက လ ကေသာ neutron ႏ ထ႐ြန Newton နယတန niche နရကလ ငေပါက nimbus း ညးတ ေတာင nitrogen ႏ ကထ႐ ဂင noble gas ဓာတေငြ႔ျဒပစင nonliving things သက အရာ ား nonmetal သတ ဟတေသာ nonrenewable ျပနလညအသစျပ လပ ရႏ ငေသာ



nonrenewable energy resource ျပနလညအသစျပ လပ ရႏ ငေသာ စြ းအင ရငးျ စ nonrenewable resource ျပနလညအသစ ျဖစႏ ငေသာ အရငးအျ စ nose ႏ ာေခါငး nuclear energy အႏျ စြ းအင nuclear fusion အႏျ ေပါငးစပျခငး nucleus သက႐ ကလာပစညး၏ ဗဟ ခက nutrient အစာအာဟာရ

O object ဝတ ပစၥညး objective ရည နးခက objective lens အဏၾကည နဘလး observation ေလလာျခငး observe ေလလာသည obtained ရ႐ ထားေသာ occur ျဖစေပၚသည ocean သ ဒၵရာ odor အန႔ offspring အေကာငေပါက omnivore အစစား သတဝါ one-celled organisms ဆလတစလးတညးပါေသာ သက႐ ား ooze စ ထြကသည opinion ထငျ ငခက orbit ၿဂ ဟပတလ း order အစအစဥ organ က ယအဂၤါ organ system က ယအဂၤါ စနစ organelle ဆလ၏ အစ တအပ ငး ား organism ဇဝ႐ပ organize ဖြ႕စညးသည original ရငး ovary သားဥအ overabundance အလြနအလ ပယျဖစျခငး overcome ေအာငျ ငေကာလႊားသည overpopulation အေရအတြက ထထပသ ပသညးျခငး ovule အ းဆလပါေသာ ဥအ ၏အစ တအပ ငး oxygen ေအာကဆဂင



ozone အ ဇနးလႊာ



P parallel circuit ၿပ ငလ ပစးပတလ း parasite ကပပါးေကာင parent cell ဘဆလ particle အ ႈန pattern ပစ pedigree chart း႐ းစဉဆကက ျပေသာ တရားဝင တတ း perceive ေလလာသည percent, percentage ရာခ ငႏႈနး period ကာလ periodic table ျဒပစင ား အကတ နပါတအလ က စထားေသာ ဇယား permanent magnet သလ ကအေသ pesticide ပ းသတေဆး petroleum ေရန phases အဆင ား phenomena ျဖစစဥ phosphorus ေဖာစဖရပစ photosynthesis အလငးေရာငစြ းအငျဖင အစာခကလပျခငး physical ႐ပပ ငးဆ ငရာ physical change ႐ပပ ငးဆ ငရာ ေျပာငးလ ႈ physical property ႐ပပ ငးဆ ငရာ ဂဏသတ physical weathering ႐ပပ ငးဆ ငရာ ရာသဥတျပ လပျခငး picture ႐ပပ pie အဝ ငးပ pie chart အဝ ငးပကားခပ pie graph ပ ငပျပဂရပ pistil ပစတတယလ pitch အသ အန အျ င planet ၿဂ ဟ plant အပင Plantae အပငေလာက plasma ေသြးရညၾကည plate အလႊာ plate tectonics အလႊာဖြ႔စညးပပကၿပး ေျပာငးလျခငး poison အဆ ပ polar ဝင႐ းစြနး



pollen ဝတ ႈန pollinate ဝတ ႈနကးသည pollutant ညစည းေစေသာ ပစၥညး pollution ညစည း ႈ position အေနအထား positive အေပါငးဓာတ potential energy အတည စြ းအင power of ten notation တစဆယ၏ ထပက နး precipitation အနညကျခငး predator သားရ predict ခန႔ နးသည predictable ခန႔ နးႏ ငေသာ prediction နးဆ ႈ presence ႐ ေနျခငး preserve ထ နးသ းထားသည pressure ဖ အား prevailing ပ႕ႏ ႔တည႐ ျခငး prevailing winds တ ကေနေသာေလ previous ယခငက prey သားေကာင primary အေျခခ probable ျဖစႏ ငေသာ procedure လပထးလပနညး process လပငနးစဥ produce ထတလပသည producer ထတလပသ product ထတကန prokaryotic ဆလတစလးထပါေသာ သက႐ property ဂဏသတ properties ဂဏသတ ား protect ကာကြယသည protein ပ႐ တ နး Protista ဆလတစလးထပါေသာ သက႐ အ းအစား ား proton ပ႐ တြန provide ေပးအပသည pulley စကသး



Punnett square ပ းနကဇယားကြက pupa ပ းတးလး purpose ရည႐ြယခက pushes and pulls တြနးကနျခငးႏ င ဆြယျခငး ား

R radiation ေရာငျခညျဖာျခငး radioactive ေရဒယ သတ ၾကြေသာ radioisotope ေရဒယ အ ငဆ တပ rarefaction ေလ၊ အေငြ႔၏ သ ပသညးဆ ေလာျခငး rate ႏႈနး ray ေရာငျခည react ဓာတျပ သည reactant ဓာတကပစၥညး rearrange ျပနလညစစဥသည reason အေၾကာငးျပခက receive လကခရ႐ သည recessive လကခသ recessive gene လကခသည းဗဇ recognize တ သည record ကးယသည rectum စအ recycle ျပနလညအသးျပ သည reduce ေလ ာခသည refer ညႊနးဆ သည reflect အလငးျပနသည reflection အလငးျပနျခငး reflex အလ အေလာကတ႔ျပန ႈ refract အလငးယ ငသည refraction အလငးယ ငျခငး regulation စညးက း relationship ဆကဆေရး relationships in organisms သက႐ တ ႔၏ ဆကစပ ႈ ား relative humidity ႏ ႈငးယ ဥ စ ထ ငးဆ release လႊတသည relevant ဆေလာေသာ remain the same ယခငအတ ငး အတတျဖစသည



remains အၾကြငးအကန ား renewable ျပနလညအသစျပ လပႏ ငေသာ renewable energy resource ျပနလညအသစျပ လပႏ ငေသာ စြ းအင ရငးျ စ renewable resource ျပနလညအသစျပ လပႏ ငေသာ ရငးျ စ repair ျပ ျပငသည represent က ယစားျပ သည reproduce ျပနလညထတလပသည reproduction ျပနလညထတလပျခငး reproductive းပြားျခငးႏ ငႏ ငေသာ reptile တြားသြားသတဝါ required သတ တထားေသာ resist ခခသည resistant to ခႏ ငရည႐ သည resource အရငးအျ စ respiration အသက႐ ျခငး respiratory system အသက႐ စနစ respond တ႔ျပနသည response တ႔ျပန ႈ responsible တာဝန႐ ေသာ restore ျပနလညထားသ သည result ရလဒ reuse ျပနလညအသးျပ သည reverse ေျပာငးျပန revolution ေျပာငးလပစျခငး revolve လညပတသည rock ေကာကတး rock cycle ေကာကတး သသရာ role အခနးက႑ root အျ စ rotate လညသည rotation လညပတ ႈ runoff စးကသည rust သေခးတကသည

S saliva တေထြး salivate သြားရညကသည



samples န နာ ား scale အတ ငးအတာ scarce အရငးအျ စ လေလာကေသာ science သ ပၸပညာ scientific (use appropriate scientific tools) သ ပၸနညးက (သငေလာေသာ သ ပၸက ရ ယာ ား

အသးျပ သည) scientific inquiry သ ပၸနညးက စစ း ႈ scientific investigation သ ပၸနညးက စစ းစစေဆး ႈ scientific law သ ပၸဥပေဒ scientific name သ ပၸအ ည scientific thinking သ ပၸနညးက ေတြးေခၚ ႈ scrape ျခစထတသည screw တ းေစာငးသည sea floor spreading ပငလယၾက းျပငကယျပန႔လာျခငး sea level ပငလယေရ ကႏ ာျပင season ရာသ secondary ဒတ ယ sediment အနည sedimentary rock အနညကေကာက sedimentation အနညထ ငျခငး seed အေစ seedling ပ းပင seep စ ထြကသည select ေ႐ြးခယသည selective breeding ေ႐ြးခယကာ းစပေပါကဖြားလာျခငး sense အာ႐ sense organ အာ႐ခ အဂၤါ sequencing အစအစဥတကျဖစျခငး series circuit တနးဆက လ ပစးပတလ း settle အေျခခသည sewage အညစအေၾကး sex cell လ ငသဘာဝ ဆလ sex cells လ ငဆလ ား sexual လ င ႈဆ ငရာ shape ပစ shell အခြ



shield volcano ဒ ငးပ းေတာင shiver ခ ကခ ကတနသည significant အေရးပါေသာ similarity ဆငေသာ simple machine ႐ း႐ ငးေသာ စက siren ဥၾသစြသ၊ အခကျပ း situation အေျခအေန size အ႐ြယအစား skeletal muscle အ႐ းၾကြကသား skeletal system အ႐ းစနစ shy ႐ ကသည small intestine အသ smog ႏ ငး းခ း smooth muscle ႏးညြတၾကြကသား soil ေျ ႀကး soil texture ေျ ႀကး အေနအထား solar cell ေနေရာငျခညက လ ပစစစြ းအားသ ႔ေျပာငးသည

က ရ ယာ solar eclipse ေနၾကတျခငး solar energy ေနေရာငျခည စြ းအင solar system ေနေရာငျခညသး စနစ solid အခ solidification အချပ ျခငး solubility ေပာဝငသတ solute ေပာရည solution ေပာရည solvent ေပာဝငရည sound အသ sound recorder အသဖ းစက source အရငးအျ စ space အာကာသ specialize အထးျပ သည species းစ တ specific တ ကေသာ specimens န နာ ား speed အ႐ န



sperm သက spill လ ထြကသည spinal cord ေကာ႐ း အာ႐ေၾကာ spiral ေၾကာငလ ပ sponge ေရျ ႇ ပ spore း ႈန spring ေႏြဥး spring scale စပရ န အတ ငးအတာ sprout အစ ႔အေညႇာက squint ေစာငးၾကညသည stable တညၿင ေသာ stages အဆင ား stamen ဝတဆဖ star ၾကယ starch ကစဓာတ state ျပညနယ static charge အတည လ ပစစဓာတအား static electricity အတည လ ပစစ stem ပငစည stigma အ ညးစက stimulus လႈ႕ေဆာ ႈ stomach အစာအ stopwatch စခ နယနာရ strain အားစ ကသည strategy နညးဗ ဟာ strato အထက stratus cloud တ အလႊာ streak အစငးအကား structural adaptation ဖြ႕စညးတညေဆာကပဆ ငရာ လ ကေလာညေထြျဖစ ႈ structure ဖြ႕စညးတညေဆာကပ sublimation အေငြ႔ျဖစၿပးျပနချခငး subsoil ေအာကခေျ ဆလႊာ substance အရာဝတ sugar သၾကား sulfuric acid ဆာလျဖ ရစအကဆစ summarize အကဥးခ ပသည



sun ေန supernova စး႐ ေတာကပေနေသာၾကယ၊ စပါႏ ဗာ support ေထာကပသည surface ကႏ ာျပင survey စစတ းေကာကယသည survival ႐ ငသန ႈ survive, survival ႐ ငသနသည၊ ႐ ငသန ႈ swamp ႐ႊ႕ညြန sweat ေခၽြး switch ေျပာငးသည system စနစ

T table ဇယား table salt အ သးဆား tadpole ဖားေလာငး tape measure ေပႀက း technology နညးပညာ telescope နေျပာငး temperate အပအေအး တေသာ temperature အပခ န temporary magnet ယာယသလ က terrestrial planets ေျ အစ ငအချဖင ဖြ႔စညးထားေသာ ၿဂ လ ား test စ းသပသည theory သေဘာတရား thermal energy အပစြ းအင thermometer အပခ နတ ငးက ရ ယာ thunderstorm းႀက း နတ ငး tide ဒေရ tilt ေစာငးလ ညသည tilted ေစာငးလ ညထားေသာ time အခ န tissue တစ႐ း tool က ရ ယာ topsoil အေပၚယေျ ဆလႊာ tornado ေလဆငႏ ာေ ာငး trachea ေလျပြန



trade-offs အျပနအလ န အေပးအယ ား trait လကၡဏာ transfer ေ႐ႊ႕ေျပာငးသည transform အသြငေျပာငးသည transport ပ ႔ေဆာငသည transport system သယယပ ႔ေဆာင ႈ စနစ transverse wave ေျပာငးျပနလ ႈငး trench ေျ ာငးတးသည trial အၿ း tropical အပပ ငးေဒသ troposphere ေျ အထက ၆-၁၀ ကလ တာအတြငး ေလထ trough ဖ အားနညးရပဝနး tumor အသားပ turbine ေလရဟတ type ပစ

U unbalanced forces တေသာအား ား undergo metamorphosis သားေလာငးဘဝ အ႐ြယေရာကအဆငသ ႔

ေျပာငးလသည unequal ည ေသာ unicellular ဆလတစခတညးပါေသာ unifying themes တစညတစညႊတတညး ျဖစေစေသာ ဆ လ ရငး ား unique သးသန႔ျဖစေသာ universe စၾကဝဠာ unstable တညၿင ေသာ

V vacuole ေရအ တ valley ေတာငကနး vapor ေရေငြ႔ variable ေျပာငးလႏ ငေသာ variation ကြ variety အ းျပားျခငး vascular system အစာေရေၾကာစနစ vascular tissue အစာေရေၾကာတစ႐ း vegetable ဟငးသးဟငး႐ြက



vehicle ယာဥ vein ေသြးျပနေၾကာ velocity အလင vertebrate ေကာ႐ း႐ သတဝါ vibrate တနခါသည virus ဗ ငးရပစ visible ျ ငႏ ငေသာ visible light ျ ငႏ ငေသာအလငး vitamin ဗ ကတာ င volcanic activity းေတာငလႈပ႐ ား ႈ volcano းေတာင voltmeter ဗ ႔အားတ ငး က ရ ယာ volume ထထည

W warm ေႏြးေသာ water ေရ water cycle ေရသသရာ water vapor ေရေငြ႕ wavelength လႈ ငးအလား weather းေလဝသ weathering းေလဝသျပ လပျခငး wedge သပ weight အေလးခ န wheel and axle ဘးႏ င ဝင႐ း white blood cell ေသြးျဖ ဥ wind ေလ wind vane ေလရဟတဒလက wise အေျ ာအျ င႐ ေသာ work အလပ wrinkle အတြန႔

Z zone ဇနနယေျ zygote သားေလာငး

Documents

Intermediate School Level Science Glossary...Intermediate School Level Science Glossary NYS Statewide Language RBERN ENGLISH BURMESE A absorb စ ပ ယ သည acceleration အ န