108
Innowacje w teatrze Str. 117 - 123 1. Cechy współczesnego teatru. 2. Typologia współczesnego teatru. 3. Charakterystyka nurtów i odmian teatru. 4. Wybitni polscy twórcy teatralni.

Innowacje w teatrze

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Innowacje w teatrze

Innowacje w teatrze Str. 117 - 123

1. Cechy współczesnego teatru.

2. Typologia współczesnego teatru.

3. Charakterystyka nurtów i odmian teatru.

4. Wybitni polscy twórcy teatralni.

Page 2: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego

teatru

Page 3: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego teatru

* Czerpanie inspiracji z form widowiska (cyrku,

kabaretu, koncertu, rewii itp.).

* Integrowanie uczestników spektaklu za pomocą

działań inspirowanych rytuałem.

* Odniesienia do karnawału (parady, festyny

i odwracanie ról).

* Przenikanie się różnych form przekazu (słowa,

śpiewu, tańca i pantomimy).

Page 4: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego teatru

* Swobodne traktowanie tekstu dramatu

i didaskaliów.

* Adaptowanie na scenę tekstów nieprzeznaczonych

do teatru.

* Stosowanie strategii szoku i zaskakiwania odbiorcy.

* Angażowanie widzów do współtworzenia

spektaklu.

Page 5: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego teatru

* Interdyscyplinarność – łączenie elementów

różnych dziedzin sztuki z teatrem (np. performance

i happening) oraz odniesienia do nauki (np.

psychologii).

* Intertekstualność – nawiązania do innych

wytworów kultury (np. do filmu).

* Multimedialność – wykorzystywanie wizualizacji

(kamery, projektory, ekrany).

Page 6: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego teatru

* Znoszenie granic pomiędzy sceną a widownią.

* Zwiększenie roli reżysera – zastępowanie reżyserii

inscenizacją.

* Obnażanie iluzji teatru poprzez ukazanie jego

sztuczności i umowności.

* Współistnienie teatru publicznego

i alternatywnego.

Page 7: Innowacje w teatrze

Cechy współczesnego teatru – tematyka

1) kondycja człowieka współczesnego – stosunek do

wartości, rozpad więzi międzyludzkich,

konsumpcyjny styl życia, popkultura i życie codzienne

(banalność, konwenanse, stereotypy);

2) historia i polityka,

3) reinterpretacja klasycznych dramatów

w poszukiwaniu uniwersalnego przesłania.

Page 8: Innowacje w teatrze

Typologia współczesnego

teatru

Page 9: Innowacje w teatrze

Typy współczesnego teatru

TEATR DRAMATYCZNY TEATR

MUZYCZNY

TEATR

TANECZNO -

- RUCHOWY

TEATR

LALKOWY

TEATR

PLASTYCZNY

TEATR RADIOWY

I TELEWIZYJNY

teatr polityczny

teatr absurdu

teatr alternatywny

teatr nowych

brutalistów

opera

operetka

musical

balet

teatr tańca

kukły

pacynki

Marionetki

teatr radiowy

teatr

telewizyjny

Page 10: Innowacje w teatrze

Charakterystyka nurtów i odmian

teatru

Page 11: Innowacje w teatrze

TEATR DRAMATYCZNY

Page 12: Innowacje w teatrze

1. TEATR POLITYCZNY

* Prekursor – Erwin Piscator (1893 – 1966)

w Niemczech.

* Wykorzystywanie prawdziwych dokumentów

i nagrań.

* Próby rekonstrukcji, interpretacji i wyjaśnienia

faktów.

Page 13: Innowacje w teatrze

Teatr polityczny c.d.

* Teatr faktu – zastąpienie tekstu dramatycznego

scenariuszem opartym na prawdziwych

wydarzeniach.

* Teatr verbatim – szybka reakcja na aktualne

wydarzenia.

* Teatr guerilla – charakter agitacyjny, wywoływanie

silnej reakcji emocjonalnej i dosadne środki wyrazu.

Page 14: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele: Augusto Boal, Frank Castrof,

Dario Fo i Teatro de Arena.

Page 15: Innowacje w teatrze

2. TEATR ABSURDU (NOWY TEATR, ANTYTEATR)

* Ramy chronologiczne ok. 1950 – 1960.

* Egzystencjalistyczną wizja życia ludzkiego jako

niedającego się sensownie wyjaśnić.

* Przekonanie o niespójności świata.

* Odrzucanie w dramacie konstrukcji porządkujących

działanie i nadających i sens.

Page 16: Innowacje w teatrze

Teatr absurdu c.d.

* Brak spójnej akcji, nieracjonalność bohaterów, brak

związku mowy i działania.

* Akcja fragmentaryczna, prowadząca do punktu

wyjścia lub otwarta.

* Operowanie czarnym humorem i groteską.

Page 17: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele: Samuel Becket, Eugéne Ionesco,

Sławomir Mrożek i Tadeusz Różewicz.

Page 18: Innowacje w teatrze
Page 19: Innowacje w teatrze

3. TEATR ALTERNATYWNY (EKSPERYMENTALNY,

POSZUKUJĄCY, NIEZALEŻNY)

* Rozwija się od ok. 1960 roku.

* Odrzucenie instytucjonalnego teatru publicznego

i jego estetyki.

* Wystawianie spektakli w przestrzeniach

nieteatralnych.

* Odrzucanie tradycyjnych wartości – teatr

kontrkulturowy.

Page 20: Innowacje w teatrze

TEATR ALTERNATYWNY (EKSPERYMENTALNY, POSZUKUJĄCY, NIEZALEŻNY) c.d.

* Teatr Laboratorium

Jerzego Grotowskiego:

redukcja scenografii

i rekwizytów – teatr ubogi,

przedstawienia w formie

parareligijnych rytuałów,

liczne eksperymenty

i poszukiwania międzykulturowe (1959 – 1984).

Page 21: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele: Eugenio Barba, Peter Brook, Ośrodek

Praktyk Teatralnych Gardzienice, Open Theatre, la MaMa

Experimental Theatre Club, Living Theatre.

Page 22: Innowacje w teatrze

4. TEATR NOWYCH BRUTALISTÓW

* Rozwija się od lat 90. XX wieku.

* Wg zwolenników: przełamywanie tabu

i ukazywanie kondycji człowieka współczesnego.

* Wg przeciwników: nadmierna dosłowność (brak

metafory), szokowanie i wulgarność.

Page 23: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele: Sarah Kane, Mark Ravenhill i Anthony Neilson.

Page 24: Innowacje w teatrze

TEATR MUZYCZNY

Page 25: Innowacje w teatrze

1. OPERA

* Opera to gatunek zachodniego teatru muzycznego,

obejmujący dzieła o tematyce poważnej (opera

seria), komicznej (opera buffa) i tragikomicznej

(opera semiseria), łączące konwencje dramatyczne

z muzyka poważną. Tekst opery to libretto.

Page 26: Innowacje w teatrze

CECHY OPERY

* Cechy opery: dominacja muzyki i śpiewu nad

warstwą literacką i sztuką aktorską; schematyczna

budowa; podział na partie instrumentalne i wokalne

arie i recytatywy (melodeklamacja); wstawki

baletowe; rozmach inscenizacyjny (bogate stroje,

rekwizyty i scenografia).

Page 27: Innowacje w teatrze

INNOWACJE W OPERZE

* Innowacje we współczesnej operze:

1) uwspółcześnione stroje i scenografia,

2) wystawianie spektakli poza teatrem,

3) łączenie fragmentów różnych dzieł oraz

4) adaptacja dramatów nieprzeznaczonych na

libretta.

* Współcześni twórcy: Alban Berg, Igor Strawiński

i Krzysztof Penderecki.

Page 28: Innowacje w teatrze

Alban Berg (1885 – 1935)

* Wozzeck

* Lulu

Page 29: Innowacje w teatrze

Igor Strawiński (1882 – 1971)

Żywot rozpustnika

Page 30: Innowacje w teatrze

Krzysztof Penderecki (1933 - )

* Najdzielniejszy z rycerzy

* Diabły z Loundun

* Raj utracony

* Czarna maska

* Ubu Rex

Page 31: Innowacje w teatrze

2. OPERETKA

* Operetka to gatunek teatru muzycznego

obejmujący przedstawienia rozrywkowe

wykorzystujący popularne melodie z przełomu XIX

i XX wieku, w strukturze dramatycznej odwołujące

się zazwyczaj do farsy. Od opery różni ją

zastępowanie recytatywów partiami mówionymi.

Page 32: Innowacje w teatrze

Charakterystyka operetki

* Akcje operetek dzieją się w kręgach wyższych sfer

społecznych, są powierzchowne, stereotypowe lub

parodystyczne. Świat operetek jest pozbawiony

poważnych problemów, a akcja toczy się wokół

zabawy i intryg miłosnych.

* Obecnie nie komponuje się operetek, które

wyparł musical.

Page 33: Innowacje w teatrze

3. MUSICAL

Musical to gatunek przedstawień

dramatyczno – muzycznych ukształtowany

w XX wieku w Stanach Zjednoczonych.

Page 34: Innowacje w teatrze

Charakterystyka musicalu

* Wyrasta z różnorodnych tradycji przedstawień

łączących dramat, muzykę i taniec (wodewil), od

których różni się spójnością formy i dążeniem do

integracji wszystkich środków wyrazu.

* Zbliża go to do opery i operetki, ale od pierwszej

różni się popularnym charakterem muzyki, a od

drugiej poważną tematyką i rezygnacją z konwencji

farsowej

Page 35: Innowacje w teatrze

A Gaiety Girl – 1861 Muzyka – Sidney Jones Słowa – Harry Greenbank

Page 36: Innowacje w teatrze

Decima Moore gwiazda A Gaiety Girl

Page 37: Innowacje w teatrze

The Black Crook – 1866 Muzyka – Thomas Baker Słowa – Theodore Kennik

Page 38: Innowacje w teatrze

George Gershwin (1898 – 1937) Opera Porgy and Bess

Page 39: Innowacje w teatrze

George Gershwin (1898 – 1937)

Musicale:

* Funny face

* Girl crazy

* Primrose

Page 40: Innowacje w teatrze

West Side Story – 1957 Muzyka – Leonard Bernstein Słowa – Stephen Sondheim

Page 41: Innowacje w teatrze
Page 42: Innowacje w teatrze

Hair – 1967 Muzyka – Galt Dermont Słowa – James Rado i Gerome Ragni

Page 43: Innowacje w teatrze

Ragni i Rado

Page 44: Innowacje w teatrze

Grise – 1972 Muzyka i słowa – Jim Jacobs i Warren Casey

Page 45: Innowacje w teatrze

Cats – 1980 Muzyka – Andrew Lloyd Webber

Page 46: Innowacje w teatrze

Słowa – Trevor Nun na podstawie twórczości Thomasa Sternsa Eliota

Page 47: Innowacje w teatrze

Upiór w operze – 1986

Muzyka – Andrew Lloyd Webber Słowa – Charles Hart

Page 48: Innowacje w teatrze
Page 49: Innowacje w teatrze

Dzwonnik z Notre Dame – 1998 Muzyka – Riccardo Cocciante Słowa – Luc Plamondon

Page 50: Innowacje w teatrze

Teatr taneczno – – ruchowy

Page 51: Innowacje w teatrze

1. Balet * Balet to rodzaj przedstawienia teatralnego, którego

podstawowym środkiem wyrazu jest plastycznie

i muzycznie komponowany ruch wykonywany do

specjalnie napisanej lub dobranej muzyki, przy czym

do jego zaistnienia konieczne jest występowanie

takich elementów, jak akcja, postacie oraz środki

inscenizacyjne (np. dekoracja).

Page 52: Innowacje w teatrze

* Wybrani twórcy:

Maurice Bejart (1927 – 2007)

* Święto wiosny

* Romeo i Julia

* Pietruszka

* Zaratustra

Page 53: Innowacje w teatrze

Michaił Barysznikow (1948 -)

* Dama pikowa

* Rapsody

* The Wild Boy

* Sinatra suit

* Wonderland

Page 54: Innowacje w teatrze

Wacław Niżyński (1889 – 1950)

* Szeherezada * Karnawał * Sylfida * Popołudnie Fauna

Page 55: Innowacje w teatrze

Rudolf Nurijew (1938 – 1993)

* Tancredi

* Romeo i Julia

* Bach Suite

* Washington Square

* Cendrillon

Page 56: Innowacje w teatrze

Maja Plisiecka (1925 – 2015)

* Śpiąca Królewna * Don Kichot * Romeo i Julia * Jezioro Łabędzie

Page 57: Innowacje w teatrze

Olga Sawicka (1932 – 2015)

* Giselle

* Ognisty ptak

* Jezioro łabedzie

* Romeo i Julia

* Mazepa

Page 58: Innowacje w teatrze
Page 59: Innowacje w teatrze

2. Teatr tańca

* Teatr tańca to współczesna odmiana przedstawień

teatralnych, w których podstawowym środkiem

wyrazu jest komponowany muzycznie ruch

o szczególnych wartościach plastycznych

i ekspresyjnych.

Page 60: Innowacje w teatrze

Cechy teatru tańca

* Wyrasta z tańca nowoczesnego, z którym łączy go

odejście od konwencji klasycznego baletu. Różni się od

niego praktyką wykorzystywania na większą skalę

pozatanecznych i pozamuzycznych środków wyrazu

(scenografia, światło, gest, głos), a także stopniem

rozbudowy i dramatycznego opracowania scenariusza.

* Muzykę dowolnie wybiera inscenizator lub choreograf

zgodnie z potrzebami spektaklu.

Page 61: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele teatru tańca

Pina Bauch (1940 – 2009)

* Café Müller

* Święto wiosny

* Vollmond

* Palermo, Palermo

* Sweet mambo

Page 62: Innowacje w teatrze

Martha Graham (1894 – 1991)

* Prymitywne misteria * Pokutnik * List do świata * Jaskinia serca * Nocna podróż * Fedra * Klitajmestra

Page 63: Innowacje w teatrze

Johann Kresnik (1939 - )

* Paradise?

* Sylvia Plath

* Frida Kahlo

* Mars

* Makbet

Page 64: Innowacje w teatrze

Conrad Drzewiecki (1926 – 2007)

* Cudowny Mandaryn

* Epitafium dla don Juana

* Odwieczne pieśni

* Stabat Mater

* Pieśń Roksany

* Śmierć Izoldy

Page 65: Innowacje w teatrze

Ewa Wycichowska (1949 -)

* Głos kobiecy

* Pax et bonum

* Walka karnawału z postem

* Stabat Mater

* Conrad Drzewiecki

– in memoriam.

Artyści wczoraj i dziś

Page 66: Innowacje w teatrze

Teatr Dada von Bzdülow – 1992 Leszka Bzdyla i Katarzyny Chmielewskiej

* Ptaki podobno jak ludzie * Czerwona trawa * Le Sacre * Caffe Latte * Fruu

Page 67: Innowacje w teatrze

TEATR LALKOWY

Page 68: Innowacje w teatrze

Czym jest teatr lalkowy?

* Teatr lalkowy to ogólna nazwa obejmująca

wszelkie przedstawienia teatralne, w których

funkcje żywego aktora spełnia lalka teatralna

lub inny przedmiot (teatr figur) poruszany

przez animatora lub przy pomocy

mechanizmu (teatr mechaniczny).

Page 69: Innowacje w teatrze

Typy lalek teatralnych

● Kukiełka – poruszana od dołu przy pomocy drążka, na

którym osadzone są korpus i głowa, a ręce i nogi zwisają

luźno (jawajka porusza także rękoma za pomocą drucików, patyczków).

● Pacynka – korpus tworzy jakby rękawiczkę nakładaną

przez lalkarza, który poruszając palcami, animuje ręce i

głowę.

● Marionetka – animowana od góry przy pomocy

drutów przytwierdzonych zwłaszcza do kończyn.

Page 70: Innowacje w teatrze

Kukiełka

Page 71: Innowacje w teatrze

Pacynka

Page 72: Innowacje w teatrze

Marionetka

Page 73: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele:

Edward Gordon Craig

(1872 – 1966)

O sztuce teatru

● teoria teatru lalkowego. ● ●

● Marionetka jest

najlepszym aktorem.

Page 74: Innowacje w teatrze

Teatr Baj Pomorski w Toruniu

Page 75: Innowacje w teatrze

Białostocki Teatr Lalek

Page 76: Innowacje w teatrze

TEATR PLASTYCZNY

Page 77: Innowacje w teatrze

Czym jest teatr plastyczny?

* Teatr plastyczny to nurt w teatrze współczesnym

obejmujący zjawiska z pogranicza teatru i sztuk

plastycznych , wiążące się z wykorzystaniem

w procesie tworzenia widowiska scenicznego metod

właściwych tym ostatnim.

* W swej podstawowej formie polega na

komponowaniu ciągu obrazów łączonych najczęściej

na zasadzie luźnych skojarzeń bez fabuły i dialogów.

Page 78: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele:

Robert Wilson (1941 - )

* Król Lear Szekspira

* Parsifal Wagnera

* Opera za trzy grosze

* Rumi

* Solidarność, Twój

anioł Wolność ma na imię

Page 79: Innowacje w teatrze

Tadeusz Kantor (1915 – 1990)

* Umarła klasa

* Wielopole, Wielopole

* Niech sczezną artyści

* Nigdy tu już nie powrócę

* Dziś są moje urodziny

Kierował teatrem Cricot 2.

Page 80: Innowacje w teatrze

Umarła klasa

Page 81: Innowacje w teatrze

Józef Szajna (1922 – 2008)

* Myszy i ludzie

* Dziady

* Replika

* Dante

* Reminiscencje

* Drang nach Osten -

Drang nach Westen

Page 82: Innowacje w teatrze

Józef Szajna w niemieckim obozie koncentracyjnym Buchenwald

Page 83: Innowacje w teatrze

Replika

Page 84: Innowacje w teatrze
Page 85: Innowacje w teatrze

Leszek Mądzik (1945 - )

* Dokąd pędzisz koniku?

* Antygona

* Skrzydło anioła

* Źródło

* Lustro

Założył Scenę Plastyczną KUL.

Page 86: Innowacje w teatrze
Page 87: Innowacje w teatrze
Page 88: Innowacje w teatrze
Page 89: Innowacje w teatrze

Teatr radiowy

Page 90: Innowacje w teatrze

Czym jest teatr radiowy?

* Teatr radiowy to dziedzina twórczości radiowej

obejmująca gatunki wykorzystujące konwencje

i środki wyrazu typowe dla teatru.

* Gatunki teatru radiowego to: słuchowiska, radiowe

adaptacje dzieł literackich, transmisje i retransmisje

przedstawień teatralnych.

* Cechy: ograniczenie środków wyrazu do warstwy

dźwiękowej i wirtualny charakter przestrzeni teatralnej.

Page 91: Innowacje w teatrze

* Przedstawiciele: * Romana Bobrowska (1933 – 2009)

Page 92: Innowacje w teatrze

* Zbigniew Kopalko (1909 – 1996)

Page 93: Innowacje w teatrze

* Henryk Rozen

Page 94: Innowacje w teatrze

* Janusz Kukuła

Page 95: Innowacje w teatrze

Teatr telewizji

Page 96: Innowacje w teatrze

Czym jest teatr telewizji?

* Teatr telewizji to specyficzna forma widowiska

telewizyjnego łączącego elementy teatru (tekst

dramatyczny lub adaptowany, teatralna konwencja

gry aktorskiej) ze środkami filmowymi (zbliżenia,

kadrowanie, montaż) i telewizyjnymi (rejestracja

w studio).

Page 97: Innowacje w teatrze

Przedstawiciele: * Adam Hanuszkiewicz (1924 – 2011)

Page 98: Innowacje w teatrze
Page 99: Innowacje w teatrze

* Jerzy Antczak (z żoną Anną Barańską)

Page 100: Innowacje w teatrze

* Jerzy Gruza

Page 101: Innowacje w teatrze

* Kazimierz Kutz (1929 – 2018)

Page 102: Innowacje w teatrze

Współcześni polscy twórcy

teatralni

Page 103: Innowacje w teatrze

KRYSTIAN LUPA (1943) Reżyser, scenograf, scenarzysta; związany z Teatrem Starym w Krakowie i Teatrem Polskim we Wrocławiu; cechy twórczości: adaptacje dzieł wybitnych twórców prozy, wysuwanie na plan pierwszy postaci o skomplikowanej psychice, nasycenie dzieł licznymi problemami intelektualnymi i silnymi emocjami, tematyka – przemiany społeczne i kulturowe oraz egzystencjalne zagubienie człowieka; przykłady dzieł: Pragmatyści (Witkacego), Marzyciele (Roberta Musila), Bracia Karamazow (Fiodora Dostojewskiego), Mistrz i Małgorzata (Michaiła Bułhakowa) i Zaratustra (wg Friedricha Nitzchego).

Page 104: Innowacje w teatrze
Page 105: Innowacje w teatrze

KRZYSZTOF WARLIKOWSKI (1962) Historyk, filozof, filolog romański i reżyser; związany

z Teatrem Starym w Krakowie, Teatrem Wielkim w Warszawie

i Teatrem Nowym w Poznaniu; cechy twórczości: odrzucenie

akademickiej tradycji teatralnej oraz kontrowersyjne

inscenizacje dramatów Shakespeare’a i sztuk współczesnych

twórców, poruszanie tematyki cierpienia, samotności

i zagadnień etycznych; przykłady dzieł: Hamlet, Burza, Sen

nocy letniej, Makbet (Williama Shakespeare’a), Oczyszczeni

(Sarah Kane), Krum (Hanocha Levina) i opera Don Carlos

(Giuseppe Verdiego).

Page 106: Innowacje w teatrze
Page 107: Innowacje w teatrze

MAJA KLECZEWSKA (1973)

Reżyser spektakli opartych na dramatach klasycznych

i współczesnych; charakterystyka twórczości: skupienie na

relacjach międzyludzkich zdominowanych przez fałsz,

okrucieństwo i niszczycielskie namiętności; przedstawianie

rzeczywistości jako drapieżnej, brutalnej i pełnej zła;

inspirowanie się kinem sensacyjnym; umieszczanie akcji w

popkulturowej oprawie; przykłady dzieł: Sen nocy letniej (wg

Shakespeare’a; akcja w nocnym klubie) i Czajki (wg Antoniego

Czechowa; akcja w sanatorium).

Page 108: Innowacje w teatrze