INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIKSAOBRAAJNI FAKULTETU TRAVNIKU

BROJANJE SAOBRAAJA NA PUTEVIMA I RASKRSNICAMASEMINARSKI RAD

Predmet: Infrastruktura cestovnog saobraaja Student: Mentor: Doc. dr. Momilo Sladoje

Travnik, 2013.SADRAJUVOD.................................................................................................................................... 1.1. BROJANJE SAOBRAAJA NA PUTEVIMA............................................................ 2.1.1. Metoda runog brojanja....................................................................................... 2.1.2. Automatsko brojanje saobraaja.......................................................................... 5.

2. BROJANJE SAOBRAAJA I PRIKAZIVANJE OPTEREENJA NA RASKRSNICAMA.............................................................................................................. 8.2.1. Tabelarno prikazivanje optereenja i brojanje saobraaja na raskrsnici............. 8.

2.2. Grafiko prikazivanje optereenja na raskrsnici................................................. 9.

3. STALNO I DOPUNSKO BROJANJE SOABRAAJA............................................. 12.ZAKLJUAK..................................................................................................................... 13.LITERATURA................................................................................................................... 14.

UVODBrojanje ili snimanje saobraaja ini osnovu za planiranje saobraaja, a njime se dobiva uvid u trenutno stanje saobraaja, te podaci koji upuuju na potrebne rekonstrukcije, izgradnju novih saobraajnih pravaca ili ostale mjere poboljanja postojeeg i budueg saobraaja.

Prikupljanje podataka potrebno je zbog saobraajnog i urbanistikog planiranja, zbog planiranja budue saobraajne mree ili oblikovanja nekog vorita, zbog eventualne rekonstrukcije postojee saobraajne mree i izgradnje novih saobraajnih pravaca.Brojanje saobraaja sprovodi se radi prikupljanja podataka o intenzitetu i strukturi saobraajnih tokova. Osnovni podatak je prosjeni godinji, dnevni saobraaj (PGDS) i dobija se tako to se ukupan protok vozila za godinu dana na jednoj dionici puta podijeli sa brojem dana u godini.

11. BROJANJE SAOBRAAJA NA PUTEVIMA

Brojanje saobraaja sprovodi se radi prikupljanja podataka o intenzitetu i strukturi saobraajnih tokova. Osnovni podatak je proseni godinji dnevni saobraaj (PGDS) i dobija se tako to se ukupan protok vozila za godinu dana na jednoj deonici puta podeli sa brojem dana u godini. Dunost upravljaa dravnim i lokalnim putevima je da redovno vode statistiku o protoku vozila, na osnovu koje se sprovodi racionalno i efikasno upravljanje putevima.Brojanje saobraaja moe se vriti: metodom runog brojanja i automatskom metodom.

1.1. Metoda runog brojanjaBrojanje saobraaja, prvobitno je bilo runo, poelo se koristiti kao nain na koji su se prikupljali podaci o optereenjima odreenih saobraajnica (prometnica), kategorijama vozila koja se kreu po njima i sl.Razlikujemo dvije vrste brojanja:1. Statiko - broje sevozilakoja u odreenom vremenskom intervalu prou kroz odreeni presjek ceste. Tako se dobivaju podaci o optereenju ceste, a koriste se pri dimenzioniranju prometnica i vorita.2. Dinamiko - to je brojanje saobraajnih tokova. Njime se ustanovljuje jaina,smjer i put saobraajnih strujanja (tokova). Metode brojanja saobraaja su:1. metoda obinog mjerenja na vornim tokama2. metoda obinog mjerenja registarskih oznakavozila3. metoda obiljeavanja listiima4. metoda ispitivanja5. metoda brojakih znaaka6. anketiranje domainstavaVrijeme brojanja ovisi o svrsi brojanja. Ako je osnovnim brojanjem odreeno vrijeme vrnog optereenja moe i kratkotrajno brojanje od pola sata do 2 sata dati potrebne rezultate. Podaci o dnevnom optereenju dobivaju se 16 satnim brojanjem u 2 smjene (6-14 i 14-22 sata). Pri brojanju treba odabrati karakteristine dane kada su optereenja prosjena. Odnos dnevnog i nonog prometa dobit e se 24 satnim brojanjem.Metoda obinog mjerenja navornim tokama - Slui za utvrivanje prometnih tokova brz obzira na izvor i cilj tih tokova.Brojaka mjesta postavljaju se na svakoj prilaznoj cesti prema raskriju.Biljee se smjerovi kretanja vozila.2Metoda biljeenja registarskih oznaka vozila - Sastoji se u biljeenju registarskih oznaka, a nedostatak je to se brojanje mora provesti istovremeno na cijelom podruju zbog ega je potreban veliki broj sudjelovatelja pri brojanju.Metoda obiljeavanja listiima - Voza pri ulazu u grad nalijepi listi odreenog oblika i boje ovisno o tomu da li se zadrava u gradu ili samo prolazi i slino.Metoda ispitivanja - Sastoji se u ispitivanju vozaa od kuda dolaze,kamo idu,da li se zadravaju i slino. Potreban je veliki broj brojaa i brojanje istovremeno na cijelom podruju.Metoda brojakih znaaka - Znake se podijele vozaima u vrnim satima u vremenu od 3 sata.U razmacima od pola sata treba pokupiti znake i podatke zabiljeiti u formulare.Anketiranje domainstava - Dijelove grada treba podijeliti u sektore,te obavijestiti stanovnitvo o anketi.Domainstva se anketiraju o obavljenim vonjama u nekom odreenom danu. Tabela 1. ta anketni list mora sadravati1.zanimanje

2.spol

3.broj vonji

4.poetak i svretak vonje

5.prometno sredstvo

6.svrhu vonje

7.broj vozila

8.parkiranje i slino

Vrijeme trajanja brojanja odreuje se u zavisnosti od svrhe brojanja, te imamo: kratkorono i dugorono brojanje.Kratkorono brojanje od pola sata do 2h koristi se najee za utvrivanje veliine protoka u asovima vrnog optereenja. Za utvrivanje mjerodavnog dnevnog optereenja dovoljno je brojanje od 16h. Za dugotrajno brojanje u toku itave godine pogodno je izabrati automatsko brojanje pomou elektronskih uraaja.

Da bi se brojanje na brojakim mjesta obavilo jeftinije i za krae vrijeme potrebno je stalno brojanje samo na malom broju brojakih mjesta. Rezultat takvih brojanja na kljunim brojakim mjestima omoguuju zajedno sa rezultatima kratkotrajnih brojanja sa ostalih brojakih mjesta izvoenja zakljuka o cjelokupnom toku saobraaja. U zavisnosti od cilja, brojanje se moe organizovati:1. na poprenom presjeku puta (profilno brojanje);2. na odreenoj dionici puta i3. na posmatranom podruju (kordonsko brojanje).3Brojanje na poprenom pregledu puta se obavlja runo pomou brojakih listia. Na ovaj nain se dobivaju podaci o optereenju puta na tom poprenom presjeku, ali meutim ne dobivamo podatke o prostornoj raspodjeli saobraajnih tokova. Ovi podaci se koriste i za dimenzionisanje poprenih profila puta kao i pri praktinim zadacima regulisanja raskrsnica.

Brojanje saobraaja na odreenoj dionici puta spada u grupu tzv. dinamikom brojanju saobraaja. Organizuje se da bi se utvrdilo ukupno optereenje posmatrane dionice po obimu i strukturi saobraaja kao i promjene toka du dionice (obim vozila koji se ulijeva i izlijeva sa posmatrane dionice na prikljune puteve). Brojanje saobraaja na dionici puta je komplikovanije za izvoenje i planiranje, a potrebno je vie osoblja za brojanje i obradu prikupljenih podataka.

Brojanje na posmatranom podruju (kordonsko brojanje) se obavlja tako to se brojakim mjestima obuhvata odgovarajua gradska zona. Na ovaj nain utvruje se broj vozila koji ue i i zae iz posmatrane zone u odgovarajuem vremenskom periodu, ovi podaci slue za donoenje odgovarajuih zakljuaka o nainu regulisanja raskrsnica. O potrebi za novim garanim prostorima ili prostorima za parkiranje vouila, uvoenje pjeakih zona... Poslije brojanja skupljaju se podaci, a zatim se sistematiziraju i pripremaju za dalju obradu.

Slika 1. Runo brojanje saobraaja 1938.god.

41.2. Automatsko brojanje saobraaja

Brojilo slui sa stalno prikupljanje podataka o znaajkama saobraajnih tokova na cestama. Preferira s koritenje automatskih brojila saobraaja s induktivnom tehnologijom, jer omoguuje brzo i tano mjerenje cestovnog saobraaja te pripada najnovijim rjeenjima koja mogu udovoljiti svim osnovnim i dodatnim potrebama u prikupljanju podataka o saobraaju na cestama. Osobito je vano da automatsko brojilo omoguuje tono razvrstavanje vozila u najmanje 8 skupina (prema europskom standardu).

Slika 2. Automatsko brojilo saobraajaBrojila saobraaja na cestama postavljaju se prema projektu. Mjerni ureaji saobraajnog toka (brojila saobraaja) mjere i memoriraju sve relevantne podatke osaobraaju: brojenje vozila po saobraajnom traku i smjeru; brzine vonje po vrsti vozila; uestalost; razmak izmeu vozila.

Podaci se putem mjernih ureaja prikupljaju na karakteristinim mjernim mjestima na cestama. Interval prikupljanja podataka u pravilu je jedna minuta, to odgovara i vremenu obrade prikupljenih podataka.Mjerni sustav se moe bazirati na induktivnoj petlji ili drugim osjetilima ukljuujui i video imaging sustav. U pravilu primjenjuje se sustav za induktivno detektiranja vozila s dvije induktivne petlje po jednom prometnom traku. Induktivne petlje za detekciju vozila ugrauju se u kolnik s dva dovoda do ureaja za brojenje.Poloaj induktivnih petlji potrebno je tako odrediti da izmeu petlji i dovoda susjednih petlji postoji minimalni razmak od 50 cm.Dovodne i odvodne strane susjednih petlji istog smjera vonje (npr. na brzim cestama i autocestama s vie prometnih trakova u istom smjeru) trebaju leati u istoj ravnini. irina proreza (utora) u cesti za polaganje petlji iznosi 5-8 cm, a kad se radi o dovodima do spojne kutije od koje slijedi grananje (do nje vodi telekomunikacijski kabel) onda utor iznosi oko 10 cm. Dubina utora iznosi kod betonskog kolnika oko 5 cm.5Za dovode petlji koriste se Cu/Si Li5Y AWD 16/19, iji ovojni sloj ostaje neoteen pri temperaturi zalijevanja utora (180-240 C). Tip kabela sa staklenim vlaknima pojaanom ovojnicom je SiFGI 1,5 mm2 Cu. Dovodi petlje izvan podruja kolnika rade se u plastinim cijevima. ice petlji spajaju se izvan kolnika, zatieno spojnicom od termoskupljajue plastike.Kabel petlje poloen u utore odreenim se mjerama titi od pomicanja svakih 50 cm plastinim klinovima i zalijeva se vruom bitumenskom emulzijom tip elastin. Polaganje se vri pri temperaturama iznad 10 C i suhom vremenu. Ureaj za mjerenje saobraaja (brojilo) smjeta se u PVC ormari, kvalitetne zatite IP 54 obojen bojom RAL 2009 i otporan na ultraljubiasto zraenje. Ureaj se zatiuje kratkom elinom zatitnom ogradom.Opi tehniki podaci koje brojilo saobraaja mora ispunjavati: teina oko 5 kg, jednostavno za ugradbu, premjetanje i odravanje, napajanje: 220 V AC/12V baterija + solarna ploa, pouzdano funkcioniranje na radnoj temperaturi od -40oC do +70oC, modularna izvedba radi nadogradnje, najmanje c4 induktivne petlje, mjerni ciklus na induktivnim petljama manji od 5 ms, digitalno snimanje signala s induktivnih petlji, indikacija pogreke u petlji za svaki zapis u cijelom periodu zapisa, samopodeavanje tijekom poremeaja u induktivnoj petlji, biljei ukupan broj vozila, biljei vozila u slobodnom toku, spora i zaustavljena, biljei vozila prema smjeru kretanja, razvrstava vozila u najmanje 8 + 1 kategoriju (E standard za induktivne petlje), biljei brzinu vozila, mjeri vremenske distribucije prometa, mjeri temperaturu kolnika (poeljno), intervali zapisa podataka (1-60 minuta, 1-24 sata), brzina brojenja 25 vozila/kanalu/sekundi, tonost: broj vozila u slobodnom toku: > 99% 1, broj vozila usporenih/zaustavljenih: > 95, prikupljanje i pohranjivanje radi lokalnog nadzora, kapacitet memorijskog modula za podatke > 512 Kb, komunikacija: serijski prikljuak RS 232 i serijski mreni prikljuak RS 485, GSM modul, zatita od prenapona, podeavanje parametara za programsku podrku na temelju specifinih potreba, programska podrka za obradu podataka, analizu i izvjetavanje, prema najnovijoj tehnologiji.

6Kontinuirano prikupljanje podataka o saobraaju na cestama, tj. neprekidno brojenje saobraaja kroz cijelu godinu obavlja se stacionarnim automatskim brojilima. Mjesto prikupljanja podataka jest lokacija brojenja. U uporabi je nekoliko generacija i vrsta brojila. Zajednika im je znaajka da koliine prometa biljee kumulativno u zadanim intervalima i po voznim trakovima, to pri dvotranim cestama istodobno zna i promet po smjerovima. U primjeni su tri tipa brojila: SBH/DL 2000,Peek Traffic ADR-2000iMikrobit QLD-6CX. U nastavku su opisane glavne znaajke pojedinih tipova brojila, kljune za analizu sa stajalita teorije prometnih tokova.Jedan od najvanijih detalja kod stalnog brojanja saobraaja je odreivanje potrebnog broja mjesta brojanja, odnosno stanica za automatsko brojanje. Predpostavlja se da podaci o saobraaju (intenzitet saobraaja) imaju normalnu raspodjelu. Broj stanica automatskog brojanja je obino manji od 30, a srednja vrijednost i varijacija su nepoznate. Da bi se odredila veliina minimalnog uzorka koja e obezbjediti zadovoljavajuu tanost koristi se ''t'' raspodjela. Opti oblik jednaine ove raspodjele je:= Gdje je : = procentualna vrijednost ''t'' raspodjele sa (n-1) stepeni slobode; = 1 (procenat izabranog nivoa povjerenja / 100); = aritmetika sredina; = sredina uzorka;s = standardna devijacija uzorka;n = veliina uzorka (broj stanica za brojanje).

Formula moe biti napisana u konanoj formi izraavajui standardnu devijaciju i vjerovatnou greke u relativnom smislu u odnos na srednju vrijednost uzorka. Koristei koeficijent varijacije (KV) umjesto standardne devijacije i nivo preciznosti (NP) umjesto greke srednje vrijednosti, jednaina za broj stanica za brojanje saobraaja je:

n = Gdje je:KV = koeficijent varijacijeNP = nivo precioznosti (greka srednje vrijednosti za izabrani interval povjerenja)

72. BROJANJE SAOBRAAJA I PRIKAZIVANJE OPTEREENJA NA RASKRSNICAMA

Brojanje saobraaja na raskrsnicama se nejee obavlja runo, jer to brojanje saobraaja ima svoje prednosti, a to su: mogue je ovakvim brojanjem dobiti rezultate o broju vozila, strukturi saobraajnog toka, smjerovima kojima se vozila kreu unutar raskrsnice, brojitelji mogu zapaziti odreene anomalije prilikom brojanja i zabiljeiti ih (saobraajne nesree, kvar semafora i sl.), obrasci se lako koriste pri daljnjoj obradi podataka, relativno niski trokovi brojanja ako se radi o brojanju u kraem vremenskom periodu.Postoje dva naina prikazivanja optereenja na raskrsnici, i to: tabelarno i grafiki.

2.1. Tabelarno prikazivanje optereenja i brojanje saobraaja na raskrsnici

Tabelarno prikazivanje optereenja na raskrsnici vri se upisivanjem podataka u tabele. Tabela se sastoji iz nekoliko rubrika u koje se upisuje datum i dan brojanja, mjesto brojanja, smjer i vremenske prilike. Obzirom da se najkompleksnijie varijacije saobraaja dogaaju tokom jednog sata, analize kapaciteta, kao i druge vrste analiza fokusiraju se na saobraaj u vrnom satu tokom vremena od 15-minutnih interval.

Svaka kategorija vozila i pjeaci mnoe se odreenim koeficijentom da bi se sveli na jedinstvenu jedinicu mjerenja: jedinica putnikog automobila (JOA). Za odreene kategorije vozila koeficijenti su:

Tabela 2. Koeficijenti za odreene kategorije vozilaKategorija vozilaJedinica mjerenja

Motocikli0,2

Putniki automobil1,0

Autobusi2,0

Teretna vozilam < 5t1,5

m > 5t2,5

Kombi vozila4,5

8Tabela 3. Tabela za tabelarno prikazivanje optereenja i protok vozila na raskrsnici

2.2. Grafiko prikazivanje optereenja na raskrsnici

Grafiko prikazivanje optereenja na raskrsnici se moe vriti pomou histograma i pomou saobraajne slike.Prikazivanje optereenja pomou histograma je veoma uinkovito jer omoguuje slikovito prikazivanje optereenja na raskrsnici. Prikazivanje optereenja na raskrsnici pomou saobraajne slike moe se vriti na tri naina:1. operativna saobraajna slika;2. saobraajna slika bez detaljne distribucije saobraajnih tokova i3. saobraajna slika sa detaljnom distribucijom saobraajnih tokova.

Operativna soabraajna slika - predstavlja najjednostavniji oblik prikazivanja optereenja na raskrsnici, gdje se pored strelica za smjerove upisuju podaci optereenja, tj. broja vozila koji prolaze u jednom smjeru.

9

Slika 3. Operativna saobraajna slika

Saobraajna slika bez detaljne distribucije saobraajnih tokova prikazuje optereenja, ali bez detaljne distribucije saobraajnih tokova, nego saomo prikazuje broj vozila koji odlaze i dolaze sa raskrsnice.

Slika 4 . Saobraajna slika bez detaljne distribucije saobraajnih tokova10Saobraajna slika sa detaljnom distribucijom saobraajnih tokova prikazuje optereenje na raskrsnici sa detaljnom distribucijom saobraajnih tokova.

Slika 5. Saobraajna slika sa deljanom distribucijom saobraajnih tokova

113. STALNO I DOPUNSKO BROJANJE SOABRAAJA

Povremeno se brojenje primjenjuje ako se ele dobiti informacije o prometu na cestovnim dionicama koje nisu obuhvaene neprekidnim automatskim brojenjem i rabi se u mnogobrojnim dravama. Provodi se u trajanju od nekoliko dana, pri emu je kljuno utvrivanje rasporeda brojenja tijekom godine. To je mogue jedino simulacijama na relativno velikom uzorku sastavljenom od datoteka neprekidnoga automatskog brojenja iz raspoloivog razdoblja, obino u nizu od 3 ili vie godina.Stalno brojanje saobraaja vri se u svrhu prikupljanja podataka o intenzitetu saobraaja u jednosatnim intervalima, 24 sata na dan tokom cijele godine. Automatski brojai saobraaja, rasporeeni na specifina mjesta (stanice automatskog brojanja), biljee ove podatke kontinuirano, tako da se radi o ogromnoj bazi podataka koja je na raspolaganju korisnicima za planiranje i analizu saobraaja.Osnovni cilj stalnog brojanja saobraaja je da se dobiju informacije koje mogu biti generalizovane ili primjenjene na cijeli sistem u regionu ili dravi. Radi toga, stanice automatskog brojanja trebaju biti sistem u regionu ili rasporeene. Obzirom da intenzitet saobraaja tokom godine ima karakteristine sezonske promjene, dopunsko brojanje mora biti korigovano primjenom korekcionih faktora kako bi se dolo do validn procjene prosjenog godinjeg dnevnog saobraaja (PGDS).Stalno brojanje saobraaja na stanicama automatskog brojanja obuhvata sve sezonske promjene, to je jedna od izuzetno efikasnih metoda za procjenu PGDS i najvaniji cilj stalnog brojanja saobraaja.Zavisno od veliine i karakteristika putne mree preporuuje se da se stanice stalnog brojanja saobraaja grupiu i lociraju prema funkcionalnoj klasifikaciji puteva tako da, na primjer, imamo sljedee grupe stanica automatskog brojanja saobraaja: ruralni autoput; urbani autoput; ruralni neautoput; urbani neautoput i rekreacioni put.

12ZAKLJUAKPrognoza soabraaja procjenjuje, na primjer, broj vozila na odreenoj dionici puta, raskrsnici ili mostu. Svaka prognoza saobraaja poinje prikupljanjem podataka o postojeem saobraaju.U prikupljanje podataka o saobraaju spada i brojanje saobraaja i na osnovu ovih podataka mogu se pratiti eventualne promjene u saobraaju (povean ili smanjen protok vozila).Saobraajne prognoze se koriste u razliite svrhe u planiranju, ininjerstvu i saobraajnoj politici kao to su: proraun kapaciteta saobraajne infrastrukture, za procjenu finansijske i drutevene opravdanosti projekta, za proraun uticaja projekta na okolinu.

13LITERATURA Kulovi, M.: Uvod u saobraajno inenjerstvo, Saobraajni fakultet Travnik 2011

Internet izvori:http://www.prometna-zona.com/gradski-tehnologija-002brojenje_ili_snimanje_prometa.htmlhttp://www.prometna-signalizacija.com/informacijsko-komunikacijski-sustavi-u-prometu/brojila-prometa/

14