IMENICE – RZECZOWNIKI
Imenice su rijei koje imenuju bia, stvari, pojave i pojmove. Gramatike kategorije poljskih imenica su:
– rod (rodzaj) – muški (rodzaj mski), enski (rodzaj eski), srednji (rodzaj nijaki), muškoosobni (mskoosobowy) i tzv. nemuškoosobni1 (niemskoosobowy)
– broj (liczba) – jednina (liczba pojedyncza), mnoina (liczba mnoga) – pade (przypadek) – nominativ (mianownik), genitiv (dopeniacz), dativ
(celownik), akuzativ (biernik), instrumental (narzdnik), lokativ (miejscownik), vokativ (woacz)2.
Posebno se izdvajaju imenice koje imaju samo oblik u jednini (singularia tantum) i imenice koje imaju samo mnoinski oblik (pluralia tantum).
U jednini imenice imaju tri roda – muški (rodzaj mski), enski (rodzaj eski) i srednji (rodzaj nijaki). Mnoinom dominira kategorija muške osobe pa se imenice dijele u dvije skupine. Prvoj skupini pripadaju imenici koje znae mušku osobu. Takav oblik imenice, prema poljskoj tradiciji, naziva se muškoosobni oblik (forma mskoosobowa). Drugu skupinu ine sve ostale imenice muškoga roda i imenice enskoga i srednjega roda (forma niemskoosobowa).
U nekih se imenica semantiki (prirodni) rod ne podudara s gramatikim, npr. artysta, mczyzna, poeta, sdzia, kolega itd. jer su morfološki enskoga roda, ali semantiki muškoga roda.
U odreivanju nastavka bitna je i kategorija ivosti i neivosti koja se ogleda u istim oblicima nominativa i akuzativa te genitiva i akuzativa jednine za imenice muškoga i srednjega roda.
Posebitost poljskoga jezika svakako su brojne i este alternacije svih promjenjivih vrsta rijei. Alternacije mogu biti samoglasnike i suglasnike, ali nisu rijetki ni primjeri s kombinacijom alternacija. Navedene su naješe alternacije u imenica.
1 U hrvatskoj slavistikoj, a posebno polonistikoj tradiciji prisutan je naziv nemuškoosobni oblik koji je doslovan prijevod poljskoga termina. U udbeniku se stoga rabi i taj naziv, ali pisan u kurzivu i uz naznaku tzv. nemuškoosobni oblik ili se pak opisuje koji je oblik posrijedi.
2 Redoslijed padea slijedi poljsku tradiciju.
fleksija-pl.indd 11 1.3.2011. 9:16:49
Samoglasnike alternacije – Wymiany samogoskowe
– kvantitativne – ilociowe e : ø dzie – dni ø : e matka – matek, sosna – sosen, wiato – wiate
– kvalitativne – jakociowe a : e las – lesie o : ó koza – kóz, woda – wód, zboe – zbó ó : o sól – soli, stó – stoy, twaróg – twarogi : db – dbu, gob – gobi, ksidz – ksidza : mka – mk, rka – rk, wito – wit : o imi – imiona, rami – ramiona
Suglasnike alternacije – Wymiany spógoskowe
– tvrdi suglasnik → meki suglasnik p : p’ karp – karpiu, sup – supie b : b’ Kaszub – Kaszubie, ryba – rybie m : m’ kilogram – kilogramie, pismo – pimie, Radom – Radomiu w : w’ lew – lwie, ów – ówiu f : f’ filozof – filozofie, lufa – lufie t : brat – bracie, Chorwat – Chorwaci, samolot – samolocie d : d broda – brodzie, kolda – koldzie n : Londyn – Londynie, pan – panie, ona – onie z : Francuz – Francuzi, impreza – imprezie, obraz – obrazie s : klasa – klasie, krzeso – krzele, los – losie, prezes – prezesi g : g’ droga – drogi, tango – tangiem k : k’ drzewko – drzewkiem, krok – krokiem ch : mnich – mnisi, Woch – Wosi zd : d gniazdo – gniedzie, jazda – jedzie, zjazd – zjedzie st : list – licie, most – mocie s : l dorosy – doroli
– tvrdi suglasnik → otvrdnuti suglasnik g : dz filolog – filolodzy, noga – nodze
fleksija-pl.indd 12 1.3.2011. 9:16:49
ki
g : Bóg – Boe k : c matka – matce, Polak – Polacy, kierownik – kierownicy k : cz czowiek – czowiecze ch : sz Wochy – (we) Woszech r : rz biodro – biodrze, cera – cerze : l koo – kole, sia – sile
Samoglasniko-suglasnike alternacije – Wymiany samogoskowe i spógoskowe
* * *
tvrdi suglasnici – spógoski twarde s, z, t, d, p, b, f, w, m, n, r, , k, g, ch
meki suglasnici – spógoski mikkie , , , d,
otvrdnuti ili funkcionalno (povijesno) meki suglasnici – spógoski stwardniae lub funkcjonalnie (historycznie) mikkie
c, dz, sz, , rz, cz, d, l, j
fleksija-pl.indd 13 1.3.2011. 9:16:49
Sklonidba imenica muškoga roda – Odmiana rzeczowników rodzaju mskiego
Padeni nastavci imenica muškoga roda
Jednina Mnoina N -ø, -o, -a -owie, -y, -i, -e, -a G -a, -u -ów, -y, -i, -ø D -owi, -u -om A -a, -ø -ów, -y, -i, -e I -em -mi, -ami L -e, -u -ach V -e, -u, -o -owie, -y, -i, -e
JEDNINA – LICZBA POJEDYNCZA
-ø, -o, -a
Imenice muškoga roda u nominativu jednine uglavnom imaju nulti nastavak (ø):
czowiek, lekarz, listonosz, nauczyciel, pan, profesor; kot, pies; db, kwiat; krok, lód, nó, piec, pokój, samochód,
samolot, stó, wiek, wóz
Nastavak -o imaju: – hipokoristina vlastita imena: Jasio, Kazio, Krzysio, Rysio, Stasio, Zbysio
– hipokoristine imenice koje znae srodnike: dziadzio, tato, wujcio
– neka poljska prezimena: Feleszko, Fredro, Jagieo, Kociuszko, Matejko, Moniuszko
fleksija-pl.indd 14 1.3.2011. 9:16:49
Nastavak -a imaju: – imenice koje uglavnom znae zanimanje: aforysta, artysta, biblista, ciela, dawca, dentysta, dowódca,
erudyta, hrabia, jezuita, kaznodzieja, kierowca, kolega, logopeda, mczyzna, ortopeda, pediatra, pianista, poeta, psychiatra, sdzia, sprzedawca, twórca, wojewoda, znawca
– neka muška imena i neka poljska prezimena: Budda, Juda, Syrokomla; Wasa
Sklonidba imenica s nastavkom -a, -o, -e razlikuje se od sklonidbe imenica s nultim nastavkom u nominativu jednine (v. Mješovita sklonidba i Pridjevsko- imenika sklonidba).
Genitiv – Dopeniacz
-a, -u
Nastavak -a imaju: – imenice koje znae što ivo: – osobe: brat – brata, chopiec – chopca, Chorwat – Chorwata,
dominikanin – dominikanina, dyrektor – dyrektora, go – gocia, ksidz – ksidza, lekarz – lekarza, nauczyciel – nauczyciela, Polak – Polaka, profesor – profesora, przyjaciel – przyjaciela, pukownik – pukownika, ssiad – ssiada
– ivotinje: gepard – geparda, ko – konia, kot – kota, orze – ora, pies –
psa, rekin – rekina, sowik – sowika, limak – limaka
• wó – wou, bawó – bawou, pimowó – pimowou
– neke imenice koje znae što neivo: – dijelovi tijela: brzuch – brzucha, jzyk – jzyka, okie – okcia, nos – nosa,
palec – palca, zb – zba, odek – odka
• bok – boku, kark – karku, mózg – mózgu
fleksija-pl.indd 15 1.3.2011. 9:16:49
16
– alat, pribor, posue, ureaji (osim imenica koje završavaju na -graf, -fon, -skop):
motek – motka; klucz – klucza, nó – noa, oówek – oówka; dzban – dzbana, garnek – garnka, kubek – kubka, soik – soika, talerz – talerza, widelec – widelca; piec – pieca, hamulec – hamulca, wodomierz – wodomierza, zegarek – zegarka
• dugopis – dugopisu, korkocig – korkocigu, rubokrt – rubokrtu
– voe, povre, gljive i jela: ananas – ananasa, arbuz – arbuza, melon – melona; bakaan
– bakaana, kalafior – kalafiora, pomidor – pomidora, ziemniak – ziemniaka; borowik – borowika, grzyb – grzyba, malak – malaka; sernik – sernika, sznycel – sznycla
• agrest – agrestu, czosnek – czosnku, groszek – groszku
– imena mjeseci: kwiecie – kwietnia, lipiec – lipca, maj – maja, stycze –
stycznia, wrzesie – wrzenia
– mjerne i vremenske jedinice te valute: hektar – hektara, kilogram – kilograma, kwintal – kwintala,
litr – litra, metr – metra, tuzin – tuzina, tysic – tysica; miesic – miesica, tydzie – tygodnia; dolar – dolara, frank – franka, funt – funta, rubel – rubla
• rok – roku, wiek – wieku
– marke automobila i marke cigareta: fiat – fiata, ford – forda, mercedes – mercedesa, nissan –
nissana, opel – opla, polonez – poloneza; camel – camela, carmen – carmena, salem – salema
– igre, sportovi, plesovi: bryd – bryda, palant – palanta, wist – wista; golf – golfa, ping-
pong – ping-ponga, tenis – tenisa; krakowiak – krakowiaka, mazurek – mazurka, polonez – poloneza, walc – walca
fleksija-pl.indd 16 1.3.2011. 9:16:49
ki
– imena poljskih gradova i imena stranih gradova kojih osnova završava na sufiksoide -pol, -burg i -bruck:
Gdask – Gdaska, Pozna – Poznania, Sosnowiec – Sosnowca, Szczecin – Szczecina, Toru – Torunia, Wrocaw – Wrocawia; Konstantynopol – Konstantynopola, Sozopol – Sozopola; Hamburg – Hamburga, Strasburg – Strasburga; Innsbruck – Innsbrucka
• Biaystok – Biaegostoku
Nastavak -u ima veina imenica koje znae što neivo: – materijalne imenice:
cement – cementu, cukier – cukru, lód – lodu, miód – miodu, sok – soku
• chleb – chleba, ser – sera, wgiel – wgla
– apstraktne imenice: gniew – gniewu, haas – haasu, humor – humoru, pomys
– pomysu, rozum – rozumu, sen – snu, wstyd – wstydu, al – alu
– zbirne imenice: batalion – batalionu, las – lasu, lud – ludu, naród – narodu,
oddzia – oddziau, puk – puku, sejm – sejmu, tum – tumu
– posuenice, imenice stranoga podrijetla: akcent – akcentu, alarm – alarmu, aparat – aparatu, dramat
– dramatu, frazeologizm – frazeologizmu, grafoskop – grafoskopu, kawior – kawioru, klasycyzm – klasycyzmu, klub – klubu, komiks – komiksu, koniak – koniaku, likier – likieru, lokal – lokalu, neologizm – neologizmu, numer – numeru, teatr – teatru, tekst – tekstu, telefon – telefonu, telegraf – telegrafu, termometr – termometru, tramwaj – tramwaju, weekend – weekendu
• helikopter – helikoptera, komputer – komputera, mikser – miksera
fleksija-pl.indd 17 1.3.2011. 9:16:49
18
– neke drave i pokrajine: Egipt – Egiptu, Iran – Iranu, Irak – Iraku, Nepal – Nepalu,
Pakistan – Pakistanu, Tybet – Tybetu
• Izrael – Izraela, Luksemburg – Luksemburga
Londynu, Madryt – Madrytu, Mediolan – Mediolanu, Rzym – Rzymu, Split – Splitu, Starogard – Starogardu, migród – migrodu
• Berlin – Berlina, Hamburg – Hamburga, Pary – Parya, Wiede – Wiednia, Zagrzeb – Zagrzebia
– hidronimi: Bug – Bugu, Dniepr – Dniepru, Dunaj – Dunaju, Ganges –
Gangesu • Dunajec – Dunajca, Niemen – Niemna
– imenice koje u nominativu jednine završavaju na -unek ili -ek (ukljuujui i dane u tjednu):
budynek – budynku, kierunek – kierunku, rysunek – rysunku; domek – domku, rosoek – rosoku, soczek – soczku, statek – statku, nieek – nieku; poniedziaek – poniedziaku, wtorek – wtorku, czwartek – czwartku, pitek – pitku
– neke kratice: LOT-u, PAN-u, PKS-u, PWN-u
Dativ – Celownik
-owi, -u
adwokat – adwokatowi, Amerykanin – Amerykaninowi, anio – anioowi, chrzecijanin – chrzecijaninowi, cudzoziemiec – cudzoziemcowi, czowiek – czowiekowi, gob – gobiowi,
fleksija-pl.indd 18 1.3.2011. 9:16:49
go – gociowi, ko – koniowi, król – królowi, lekarz – lekarzowi, m – mowi, Niemiec – Niemcowi, profesor – profesorowi, rekin – rekinowi, starzec – starcowi, student – studentowi, syn – synowi, w – wowi, wuj – wujowi, wujek – wujkowi
– veina imenica koje znae što neivo: dom – domowi, dzie – dniowi, grudzie – grudniowi, kilogram
– kilogramowi, komputer – komputerowi, li – liciowi, oówek – oówkowi, parkiet – parkietowi, polonez – polonezowi, rok – rokowi, samochód – samochodowi, sklep – sklepowi, stó – stoowi, talerz – talerzowi, telewizor – telewizorowi, tydzie – tygodniowi, widelec – widelcowi, zeszyt – zeszytowi, odek – odkowi
Nastavak -u imaju: – jednoslone i dvoslone imenice:
Bóg – Bogu, brat – bratu, chop – chopu, chopiec – chopcu, diabe – diabu, kot – kotu, ksidz – ksidzu, ksi – ksiciu, lew – lwu, eb – bu, ojciec – ojcu, osio – osu, pan – panu, pies – psu, wiat – wiatu
Akuzativ – Biernik
-a, -ø =Gjd. /za ivo/ =Njd. /za neivo/
Znai li imenica što ivo, oblik u akuzativu jednak je obliku u genitivu (aktor – aktora, kuzyn – kuzyna, pies – psa), a znai li što neivo, oblik u akuzativu uglavnom je jednak obliku u nominativu (dom – dom, rower – rower).
Nastavak -a imaju: – sve imenice koje znae što ivo: aktor – aktora, Amerykanin – Amerykanina, Chorwat –
Chorwata, czowiek – czowieka, ko – konia, kot – kota,
fleksija-pl.indd 19 1.3.2011. 9:16:49
ksidz – ksidza, lekarz – lekarza, listonosz – listonosza, ojciec – ojca, orze – ora, pan – pana, Polak – Polaka, profesor – profesora, przyjaciel – przyjaciela, student – studenta, wieprz – wieprza, wó – woa
• mikrob – mikroba, wirus – wirusa
– neke imenice koje znae što neivo: – valute: dolar – dolara, frank – franka, funt – funta, rubel – rubla,
tolar – tolara – marke automobila i cigareta: fiat – fiata, ford – forda, opel – opla; camel – camela, mars –
marsa
– igre, sportovi i plesovi: palant – palanta, poker – pokera; golf – golfa, hokej – hokeja,
tenis – tenisa, wist – wista; krakowiak – krakowiaka, mazur – mazura, oberek – oberka, polonez – poloneza
– šahovske figure: hetman – hetmana, skoczek – skoczka
Imenice koje znae hranu i sportove (bakaan, nalenik, pomidor, golf) imaju dva oblika u akuzativu jednine od kojih je prvi (jednak nominativu) u skladu s normom, a drugi (jednak genitivu) uporabni: bakaan / bakaana, chleb / chleba, golf / golfa, nalenik / nalenika, pomidor / pomidora.
Nulti nastavak (ø) imaju sve ostale imenice koje znae što neivo: e-mail – e-mail, faks – faks, film – film, grzech – grzech, klucz
– klucz, kraj – kraj, krok – krok, kwiecie – kwiecie, list – list, portfel – portfel, program – program, rok – rok, samochód – samochód, ser – ser, sms – sms, stycze – stycze, tydzie – tydzie, wiersz – wiersz
• gra w tenisa, kupi fiata, kupi tulipana, zapali papierosa
fleksija-pl.indd 20 1.3.2011. 9:16:49
Imenice muškoga roda u instrumentalu jednine imaju nastavak -em: autobus – autobusem, brat – bratem, chopiec – chopcem,
Czech – Czechem, ko – koniem, koniec – kocem, kowal – kowalem, ksidz – ksidzem, list – listem, m – mem, ojciec – ojcem, pies – psem, profesor – profesorem, przyjaciel – przyjacielem, stó – stoem, tramwaj – tramwajem, onierz – onierzem
Imenice kojih osnova završava na -k i -g takoer imaju nastavak -em, ali se osnova prethodno omekšava:
oówek – oówkiem, podarunek – podarunkiem, Polak – Polakiem, rok – rokiem, stolik – stolikiem; Bóg – Bogiem, próg – progiem
Lokativ – Miejscownik
-e, -u
Nastavak -e imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik
(osim nekih imenica na -b, -p, -m, -n, -w i imenica na -k, -g, -ch): Afrykanin – (o) Afrykaninie, autobus – (o) autobusie, doktor
– (o) doktorze, db – (o) dbie, film – (o) filmie, filozof – (o) filozofie, genera – (o) generale, kana – (o) kanale, kot – (o) kocie, koció – (o) kociele, Kraków – (o) Krakowie, kwiat – (o) kwiecie, las – (o) lesie, lew – (o) lwie, Londyn – (o) Londynie, most – (o) mocie, nos – (o) nosie, obiad – (o) obiedzie, orze – (o) orle, pies – (o) psie, profesor – (o) profesorze, rektor – (o) rektorze, rower – (o) rowerze, Rzym – (o) Rzymie, samolot – (o) samolocie, ssiad – (o) ssiedzie, sklep – (o) sklepie, sup – (o) supie, stó – (o) stole, student – (o) studencie, Szczecin – (o) Szczecinie, wiat – (o) wiecie,
fleksija-pl.indd 21 1.3.2011. 9:16:49
22
tron – (o) tronie, Waszyngton – (o) Waszyngtonie, wazon – (o) wazonie, wyjazd – (o) wyjedzie, wykad – (o) wykadzie, zb – (o) zbie
Nastavak -u imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki
suglasnik: go – gociu, ko – koniu, li – liciu, pa – paziu, Pozna –
Poznaniu, so – soniu
– imenice kojih osnova završava na otvrdnuti suglasnik: ból – bólu, bryd – brydu, cel – celu, chopiec – chopcu,
deszcz – deszczu, dobosz – doboszu, hotel – hotelu, koniec – kocu, kowal – kowalu, ksidz – ksidzu, lekarz – lekarzu, m – mu, miecz – mieczu, nó – nou, ochroniarz – ochroniarzu, ojciec – ojcu, palec – palcu, parasol – parasolu, piec – piecu, pokój – pokoju, pudel – pudlu, szpital – szpitalu, w – wu
– neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik -b, -p, -m, -n, -w i sve imenice na -k, -g, -ch:
gob – gobiu, jastrzb – jastrzbiu, Zagrzeb – Zagrzebiu; karp – karpiu; dom – domu, Radom – Radomiu; pan – panu, syn – synu; oów – oowiu, paw – pawiu, Wrocaw – Wrocawiu, ów – ówiu
czowiek – czowieku, Polak – Polaku, prorok – proroku, ptak – ptaku, rok – roku, zawodnik – zawodniku; Bóg – Bogu, pocig – pocigu, próg – progu, róg – rogu, targ – targu; dach – dachu, strach – strachu
fleksija-pl.indd 22 1.3.2011. 9:16:49
Vokativ – Woacz
-e, -u
Imenice muškoga roda u vokativu jednine naješe imaju jednak nastavak kao u lokativu.
Nastavak -e imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi
suglasnik (osim na -k, -g, -ch): brat – bracie!, los – losie!, orze – orle!, pan – panie!, pies –
psie!, profesor – profesorze!
• dom – domu!, dziad – dziadu!, przyjaciel – przyjacielu!, syn – synu!
– neke imenice koje u nominativu jednine imaju sufiks -ec: chopiec – chopcze!, gupiec – gupcze!, kupiec – kupcze!,
Niemiec – Niemcze!, ojciec – ojcze!
Nastavak -u imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava mekim ili
otvrdnutim suglasnikom odnosno na -k, -g, -ch, -p, -b: li – liciu!, ko – koniu!; lekarz – lekarzu!, Mateusz –
Mateuszu!, m – mu!, onierz – onierzu!
Jurek – Jurku!, królik – króliku!, ptak – ptaku!; targ – targu!; Czech – Czechu!; karp – karpiu!; gob – gobiu!
• Bóg – Boe!
-owie, -y, -i, -e, -a
Nastavak -owie imaju iskljuivo imenice koje znae mušku osobu i to: – imenice koje znae srodnike i svojtu: dziad – dziadowie, dziadek – dziadkowie, m – mowie,
ojciec – ojcowie, syn – synowie, te – teciowie, wnuk – wnukowie (wnuki)3, wuj – wujowie, wujek – wujkowie
• siostrzeniec – siostrzecy
Tadeusz – Tadeuszowie
– obiteljska prezimena (osim prezimena na -ski): Molas – Molasowie, Nowak – Nowakowie, Wasa – Wasowie
– neke nacionalnosti: Arab – Arabowie, Awar – Awarowie, Belg – Belgowie, Fin
– Finowie, Hun – Hunowie, Norweg – Norwegowie, Pers – Persowie, Serb – Serbowie
– imenice koje znae titule i funkcije: genera – generaowie, król – królowie, pa – paziowie, pose –
posowie
Nastavak -y imaju: – imenice koje znae osobu i kojih osnova u nominativu jednine
završava na -k, -g i -r: alkoholik – alkoholicy, chemik – chemicy, Chiczyk –
Chiczycy, Koreaczyk – Koreaczycy, Polak – Polacy; dialektolog – dialektolodzy; aktor – aktorzy, lektor – lektorzy, lokator – lokatorzy, Wgier – Wgrzy
3 Oblik wnukowie odnosi se na unuke muškoga spola, a wnuki na unuad – unuke obaju spolova.
fleksija-pl.indd 24 1.3.2011. 9:16:49
ki
Neke imenice (uglavnom one kojih osnova u nominativu jednine završava na suglasnik -g i sa sufiksom -or, -er, -un te sufiksoidom -log) mogu imati dva nastavka u nominativu mnoine: -y/-i ili -owie:
archeolog – archeolodzy / archeologowie, biolog – biolodzy / biologowie, bohater – bohaterzy / bohaterowie, dyrektor – dyrektorzy / dyrektorowie, filolog – filolodzy / filologowie, geolog – geolodzy / geologowie, inynier – inynierzy / inynierowie, minister – ministrzy / ministrowie, opiekun – opiekuni / opiekunowie, pedagog – pedagodzy / pedagogowie, profesor – profesorzy / profesorowie, senator – senatorzy / senatorowie
Uglavnom se preporuuje uporaba oblika s nastavkom -owie.
– imenice koje u nominativu jednine imaju sufiks -ec: chopiec – chopcy, cudzoziemiec – cudzoziemcy, gupiec
– gupcy, jeniec – jecy, kupiec – kupcy, modzieniec – modziecy, Niemiec – Niemcy, posaniec – posacy, powstaniec – powstacy, sportowiec – sportowcy
– imenice koje ne znae osobu i kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik (osim na -k i -g):
db – dby, dach – dachy, dom – domy, lew – lwy, notes – notesy, pies – psy, sklep – sklepy, telewizor – telewizory, wykaz – wykazy
Nastavak -i imaju: – imenice koje znae osobu i kojih osnova u nominativu jednine
završava na tvrdi suglasnik (osim na -k, -g i -r): absolwent – absolwenci, agronom – agronomi, asystent –
asystenci, chop – chopi, Czech – Czesi, Francuz – Francuzi, mnich – mnisi, pacjent – pacjenci, pilot – piloci, prezes – prezesi, prezydent – prezydenci, ssiad – ssiedzi, student – studenci, Woch – Wosi
– imenice koje ne znae osobu i kojih osnova u nominativu jednine završava na -k i -g:
konik – koniki, kruk – kruki, ogórek – ogórki, wózek – wózki, zamek – zamki; mustang – mustangi, próg – progi, róg – rogi, targ – targi
Imenice sa sufiksom -ek u nominativu jednine, gube e: korek – korki, kwiatek – kwiatki.
fleksija-pl.indd 25 1.3.2011. 9:16:49
– imenica dzie • dzie – dni /uz oblik dnie/
Nastavak -e imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki
odnosno otvrdnuti suglasnik: cie – cienie, go – gocie, gwód – gwodzie, klucz – klucze,
ko – konie, li – licie;
baga – bagae, ból – bóle, cel – cele, deszcz – deszcze, dworzec – dworce, figiel – figle, gracz – gracze, hamulec – hamulce, kartofel – kartofle, klucz – klucze, kopiec – kopce, korytarz – korytarze, kosz – kosze, kraj – kraje, listonosz – listonosze, lokaj – lokaje, lokal – lokale, nauczyciel – nauczyciele, pdzel – pdzle, pokój – pokoje, przyjaciel – przyjaciele, rywal – rywale, spawacz – spawacze, taniec – tace, widelec – widelce, zodziej – zodzieje, agiel – agle, onierz – onierze
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik -b, -p i -w i znae što ivo:
gob – gobie, jastrzb – jastrzbie; karp – karpie; paw – pawie, ów – ówie
– imenice koje u nominativu jednine završavaju na -anin i -an i znae osobu:
Amerykanin – Amerykanie, chrzecijanin – chrzecijanie, dominikanin – dominikanie, franciszkanin – franciszkanie, Rosjanin – Rosjanie; Cygan – Cyganie, Hiszpan – Hiszpanie
– imenice stranoga podrijetla sa sufiksom -ans: awans – awanse, kwadrans – kwadranse, rezonans –
rezonanse, szympans – szympansy
• romans – romanse/romansy
Nastavak -a u nominativu mnoine imaju: – imenice cud – cuda; grunt – grunta, pakt – pakta
– imenice brat – bracia, ksidz – ksia
fleksija-pl.indd 26 1.3.2011. 9:16:50
ki
Nastavak -a je sve rjei u nominativu mnoine imenica muškoga roda. Imenice stranoga podrijetla koje su donedavno imale nastavak -a u nominativu mnoine, danas sve eše imaju nastavak -y: grunt – grunty, inspekt – inspekty, koszt – koszty, pakt – pakty.
Genitiv – Dopeniacz
-ów, -y, -i, -ø
Nastavak -ów imaju: – uglavnom imenice koje u nominativu mnoine imaju nastavak -owie: król – królów, m – mów, ojciec – ojców, pan – panów,
profesor – profesorów, ucze – uczniów, wuj – wujów, zi – ziciów
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik:
aktor – aktorów, chop – chopów, dom – domów, grzech – grzechów, koció – kocioów, kot – kotów, kredyt – kredytów, las – lasów, ogród – ogrodów, pies – psów, pot – potów, ssiad – ssiadów, stó – stoów
• brat – braci
– neke imenice sa sufiksom -anin u nominativu jednine: Amerykanin – Amerykanów, dominikanin – dominikanów,
franciszkanin – franciszkanów, muzumanin – muzumanów, republikanin – republikanów, salezjanin – salezjanów, wegetarianin – wegetarianów
– neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki suglasnik:
rabu – rabusiów, knia – kniaziów, te – teciów, ucze – uczniów, wizie – winiów
– neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na otvrdnuti suglasnik:
bobslej – bobslejów, buruj – burujów, deszcz – deszczów, kraj – krajów, kurz – kurzów, marsz – marszów, mecz – meczów, palec – palców, piec – pieców, przywilej –
fleksija-pl.indd 27 1.3.2011. 9:16:50
przywilejów, rodzaj – rodzajów, tramwaj – tramwajów, tusz – tuszów, widelec – widelców, wieszcz – wieszczów, wuj – wujów, zwyczaj – zwyczajów
• lokaj – lokajów / lokai, napój – napojów / napoi, pokój – pokojów / pokoi, soj – sojów / soi
Nastavak -y imaju: – neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na
otvrdnuti suglasnik: afisz – afiszy, arkusz – arkuszy, baga – bagay, gospodarz –
gospodarzy, gracz – graczy, grosz – groszy, je – jey, kapelusz – kapeluszy, klucz – kluczy, ksidz – ksiy, miesic – miesicy, pienidz – pienidzy, pisarz – pisarzy, powielacz – powielaczy, tysic – tysicy, zajc – zajcy, onierz – onierzy
• w – wy / wów
Nastavak -i imaju: – neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki
suglasnik: dzie – dni, go – goci, gryzo – gryzoni, grzebie –
grzebieni, ko – koni, li – lici, niedwied – niedwiedzi, stopie – stopni, led – ledzi
– neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -b, -p, -w i -l:
gob – gobi, jastrzb – jastrzbi; karp – karpi; paw – pawi; kowal – kowali, motyl – motyli, nauczyciel – nauczycieli, soból – soboli
Nulti nastavak (ø) ima: – veina imenica sa sufiksom -anin u nominativu jednine: arianin – arian, chrzecijanin – chrzecijan, Indianin –
Indian, lwowianin – lwowian, mahometanin – mahometan, mieszczanin – mieszczan, poganin – pogan, Rosjanin – Rosjan, ziemianin – ziemian
fleksija-pl.indd 28 1.3.2011. 9:16:50
-om
Sve imenice muškoga roda u dativu mnoine imaju nastavak -om: brat – braciom, chopiec – chopcom, dach – dachom, go
– gociom, ko – koniom, kot – kotom, li – liciom, pan – panom, ry – rysiom, samochód – samochodom, ssiad – ssiadom, student – studentom, ucze – uczniom, wieloryb – wielorybom, onierz – onierzom
Akuzativ – Biernik
-ów, -y, -i, -e = Gmn. /+os./ = Nmn. /-os./
Imenice koje znae osobu u akuzativu mnoine imaju nastavak jednak nastavku u genitivu mnoine:
Amerykanin – Amerykanów, brat – braci, chrzecijanin – chrzecijan, dominikanin – dominikanów, franciszkanin – franciszkanów, gospodarz – gospodarzy, lekarz – lekarzy, król – królów, m – mów, muzumanin – muzumanów, nauczyciel – nauczycieli, ojciec – ojców, pan – panów, profesor – profesorów, republikanin – republikanów, salezjanin – salezjanów, student – studentów, ucze – uczniów, wegetarianin – wegetarianów, wuj – wujów, zi – ziciów
Sve ostale imenice imaju jednak oblik kao u nominativu mnoine: awans – awanse, dach – dachy, karp – karpie, klucz – klucze,
ko – konie, kosz – kosze, kot – koty, kwadrans – kwadranse, pies – psy, pokój – pokoje, ptak – ptaki, romans – romanse, róg – rogi, ssak – ssaki, stó – stoy, telewizor – telewizory, trawnik – trawniki, w – we, widelec – widelce, wózek – wózki, wykaz – wykazy, zeszyt – zeszyty
fleksija-pl.indd 29 1.3.2011. 9:16:50
Nastavak -mi imaju: – neke imenice kojih osnova završava tvrdim suglasnikom:
brat – brami, czowiek – ludmi
– neke imenice kojih osnova završava mekim suglasnikom: go – gomi, ko – komi, li – limi
– neke imenice kojih osnova završava otvrdnutim suglasnikom: pienidze – pienidzmi, przyjaciel – przyjaciómi
Nastavak -ami imaju sve ostale imenice: chopiec – chopcami, kot – kotami, lekarz – lekarzami,
notariusz – notariuszami, oówek – oówkami, pan – panami, profesor – profesorami, senator – senatorami, stó – stoami, student – studentami, zeszyt – zeszytami
Lokativ – Miejscownik
-ach *-ech
U lokativu mnoine imenice imaju nastavak -ach: chopiec – (o) chopcach, dom – (o) domach, gob – (o)
gobiach, ko – (o) koniach, kot – (o) kotach, kraj – (o) krajach, obiad – (o) obiadach, ojciec – (o) ojcach, pokój – (o) pokojach, pies – (o) psach, profesor – (o) profesorach, so – (o) soniach, stó – (o) stoach, onierz – (o) onierzach
• Czech – (o) Czechach, Niemec – (o) Niemcach, Wgier – (o) Wgrach, Woch – (o) Wochach
fleksija-pl.indd 30 1.3.2011. 9:16:50
ki
Nastavak -ech imaju tri imenice: Niemcy – (w) Niemczech, Wgry – (na) Wgrzech, Wochy –
(we) Woszech
Vokativ – Woacz
-owie, -y, -i, -e, -a =Nmn.
Imenice muškoga roda u vokativu mnoine imaju nastavak jednak nastavku u nominativu mnoine:
brat – bracia!, chopiec – chopcy!, cie – cienie!, ksidz – ksia!, los – losy!, pan – panowie!, przyjaciel – przyjaciele!, syn – synowie!
fleksija-pl.indd 31 1.3.2011. 9:16:50
Paradigme imenica muškoga roda – Paradygmaty rzeczowników rodzaju mskiego
Jednina N miesic pienidz sklep wózek G miesica pienidza sklepu wózka D miesicowi pienidzowi sklepowi wózkowi A miesic pienidz sklep wózek I miesicem pienidzem sklepem wózkiem L (o) miesicu (o) pienidzu (o) sklepie (o) wózku V miesicu! pienidzu! sklepie! wózku!
Mnoina N miesice pienidze sklepy wózki G miesicy pienidzy sklepów wózków D miesicom pienidzom sklepom wózkom A miesice pienidze sklepy wózki I miesicami pienidzmi sklepami wózkami L (o) miesicach (o) pienidzach (o) sklepach (o) wózkach V miesice! pienidze! sklepy! wózki!
Jednina N gob mi kozio ssiad pies db G gobia misia koza ssiada psa dbu D gobiowi misiowi kozowi ssiadowi psu dbowi A gobia misia koza ssiada psa db I gobiem misiem kozem ssiadem psem dbem L (o) gobiu (o) misiu (o) kole (o) ssiedzie (o) psie (o) dbie V gobiu! misiu! kole! ssiedzie! psie! dbie!
Mnoina N gobie misie kozy ssiedzi psy dby G gobi misiów kozów ssiadów psów dbów D gobiom misiom kozom ssiadom psom dbom A gobie misie kozy ssiadów psy dby I gobiami misiami kozami ssiadami psami dbami L (o) gobiach (o) misiach (o) kozach (o) ssiadach (o) psach (o) dbach V gobie! misie! kozy! ssiedzi! psy! dby!
fleksija-pl.indd 32 1.3.2011. 9:16:50
ki
Jednina N mdrzec wiadek go m wizie jedziec G mdrca wiadka gocia ma winia jedca D mdrcowi wiadkowi gociowi mowi winiowi jedcowi A mdrca wiadka gocia ma winia jedca I mdrcem wiadkiem gociem mem winiem jedcem L (o) mdrcu (o) wiadku (o) gociu (o) mu (o) winiu (o) jedcu
V mdrcze! wiadku! gociu! mu! winiu! jedcze! jedcu!
Mnoina N mdrcy wiadkowie gocie mowie winiowie jedcy G mdrców wiadków goci mów winiów jedców D mdrcom wiadkom gociom mom winiom jedcom A mdrców wiadków goci mów wieniów jedców I mdrcami wiadkami gomi mami winiami jedcami
L (o) mdrcach
V mdrcy! wiadkowie! gocie! mowie! winiowie! jedcy!
Jednina N so jastrzb w abd G sonia jastrzbia wa abdzia D soniowi jastrzbiowi wowi abdziowi A sonia jastrzbia wa abdzia I soniem jastrzbiem wem abdziem L (o) soniu (o) jastrzbiu (o) wu (o) abdziu V soniu! jastrzebiu! wu! abdziu!
Mnoina N sonie jastrzbie we abdzie G soni jastrzbi wy/wów abdzi D soniom jastrzbiom wom abdziom A sonie jastrzbie we abdzie I soniami jastrzbiami wami abdziami L (o) soniach (o) jastrzbiach (o) wach (o) bdziach V sonie! jastrzbie! we! abdzie!
fleksija-pl.indd 33 1.3.2011. 9:16:50
34
Jednina N artyku bd koció ogie popió G artykuu bdu kocioa ognia popiou D artykuowi bdowi kocioowi ogniowi popioowi A artyku bd koció ogie popio I artykuem bdem kocioem ogniem popioem L (o) artykule (o) bdzie (o) kociele (o) ogniu (o) popiele V artykule! bdzie! kociele! ogniu! popiele!
Mnoina N artykuy bdy kocioy ognie popioy G artykuów bdów kocioów ogni popioów D artykuom bdom kocioom ogniom popioom A artykuy bdy kocioy ognie popioy I artykuami bdami kocioami ogniami popioami L (o) artykuach (o) bdach (o) kocioach (o) ogniach (o) popioach V artykuy! bdy! kocioy! ognie! popioy!
Osnova imenica ojciec, orze, kwiecie u zavisnim padeima jednine i svim padeima mnoine razlikuje se od osnove u nominativu jednine.
Jednina N ojciec orze kwiecie G ojca ora kwietnia D ojcu orowi kwietniowi A ojca ora kwiecie I ojcem orem kwietniem L (o) ojcu (o) orle (o) kwietniu V ojcze! orle! kwietniu!
Mnoina N ojcowie ory kwietnie G ojców orów kwietni D ojcom orom kwietniom A ojców ory kwietnie I ojcami orami kwietniami L (o) ojcach (o) orach (o) kwietniach V ojcowie! ory! kwietnie!
fleksija-pl.indd 34 1.3.2011. 9:16:50
ki
35
Osnova imenica brat, ksidz, przyjaciel u mnoini razlikuje se od njihove osnove u jednini:
Jednina N brat ksidz przyjaciel G brata ksidza przyjaciela D bratu ksidzu przyjacielowi A brata ksidza przyjaciela I bratem ksidzem przyjacielem L (o) bracie (o) ksidzu (o) przyjacielu V bracie! ksie! przyjacielu!
Mnoina N bracia ksia przyjaciele G braci ksiy przyjació D braciom ksiom przyjacioom A braci ksiy przyjació I brami ksimi przyjaciómi L (o) braciach (o) ksiach (o) przyjacioach V bracia! ksia! przyjaciele!
Osnova imenica koje završavaju na -anin u mnoini se krati, a skraenoj osnovi dodaju se mnoinski nastavci.
Jednina N chrzecijanin Afrykanin G chrzecijanina Afrykanina D chrzecijaninowi Afrykaninowi A chrzecijanina Afrykanina I chrzecijaninem Afrykaninem L (o) chrzecijaninie (o) Afrykaninie V chrzecijaninie! Afrykaninie!
Mnoina N chrzecijanie Afrykanie G chrzecijan Afrykanów D chrzecijanom Afrykanom A chrzecijan Afrykanów I chrzecijanami Afrykanami L (o) chrzecijanach (o) Afrykanach V chrzecijanie! Afrykanie!
fleksija-pl.indd 35 1.3.2011. 9:16:50
Imenica ksi sklanja se prema paradigmi imenica srednjega roda.
Jednina Mnoina N ksi ksita G ksicia ksit D ksiciu ksitom A ksicia ksit I ksiciem ksitami L (o) ksiciu (o) ksitach V ksi! ksita!
Supletivne osnove – Tematy supletywne
Osnova imenica rok, czowiek i tydzie u mnoini razlikuje se od osnove u jednini.
Jednina N rok czowiek tydzie G roku czowieka tygodnia D rokowi czowiekowi tygodniowi A rok czowieka tydzie I rokiem czowiekiem tygodniem L (o) roku (o) czowieku (o) tygodniu V roku! czowieku! tygodniu!
Mnoina N lata ludzie tygodnie G lat ludzi tygodni D latom ludziom tygodniom A lata ludzi tygodnie I latami ludmi tygodniami L (o) latach (o) ludziach (o) tygodniach V lata! ludzie! tygodnie!
fleksija-pl.indd 36 1.3.2011. 9:16:50
Mješovita sklonidba obuhvaa imenice muškoga roda koje: – u nominativu jednine imaju nastavak -a: artysta, dentysta, dozorca, dyplomata, kaleka, kaznodzieja,
kierowca, kolega, mczyzna, monarcha, obroca, patriota, poeta, psychiatra, sprzedawca, wojewoda, wydawca
– u nominativu jednine imaju nastavak -o: Feleszko, Fredro, Jagieo, Kociuszko, Matejko, Zbyszko; tato
(tata)
Te imenice u jednini imaju nastavke kao i imenice enskoga roda, a u mnoini kao imenice muškoga roda.
Njd. = Gjd. = Ljd. = Vjd. Gmn. = Amn.
Jednina N Feleszko Jagieo Wasa G Feleszki Jagiey Wasy D Feleszce Jagielle Wasie A Feleszk Jagie Was I Feleszk Jagie Was L (o) Feleszce (o) Jagielle (o) Wasie V Feleszko! Jagieo! Waso!
Mnoina N Feleszkowie Jagieowie Wasowie G Feleszków Jagieów Wasów D Feleszkom Jagieom Wasom A Feleszków Jagieów Wasów I Feleszkami Jagieami Wasami L (o) Feleszkach (o) Jagieach (o) Wasach V Feleszkowie! Jagieowie! Wasowie!
fleksija-pl.indd 37 1.3.2011. 9:16:51
38
Jednina N Fredro tato G Fredry taty D Fredrze tacie A Fredr tat I Fredr tat L (o) Fredrze (o) tacie V Fredro! tato!
Mnoina N Fredrowie tatowie G Fredrów tatów D Fredrom tatom A Fredrów tatów I Fredrami tatami L (o) Fredrach (o) tatach V Fredrowie! tatowie!
Imenice mczyzna i suga u genitivu i akuzativu mnoine imaju nulti nastavak (ø) – mczyzn, sug.
Jednina N poeta kolega mczyzna starosta zdrajca G poety kolegi mczyzny starosty zdrajcy D poecie koledze mczynie starocie zdrajcy A poet koleg mczyzn starost zdrajc I poet koleg mczyzn starost zdrajc L (o) poecie (o) koledze (o) mczynie (o) starocie (o) zdrajcy V poeto! kolego! mczyzno! starosto! zdrajco!
Mnoina N poeci koledzy mczyni starostowie zdrajcy G poetów kolegów mczyzn starostów zdrajców D poetom kolegom mczyznom starostom zdrajcom A poetów kolegów mczyzn starostów zdrajców I poetami kolegami mczyznami starostami zdrajcami L (o) poetach (o) kolegach (o) mczyznach (o) starostach (o) zdrajcach V poeci! koledzy! mczyni! starostowie! zdrajcy!
fleksija-pl.indd 38 1.3.2011. 9:16:51
Pridjevsko-imenika sklonidba – Odmiana przymiotnikowo-rzeczownikowa
Imenice sdzia i hrabia sklanjaju se u genitivu, dativu, akuzativu i lokativu jednine kao pridjevi muškoga roda, a u instrumentalu i vokativu jednine kao imenice enskoga roda. U mnoini imaju nastavke imenica muškoga roda.
Jednina N sdzia hrabia G sdziego hrabiego/hrabi D sdziemu hrabiemu/hrabi A sdziego hrabiego/hrabi I sdzi hrabi/hrabim L (o) sdzim (o) hrabim/hrabi V sdzio! hrabio!
Mnoina N sdziowie hrabiowie G sdziów hrabiów D sdziom hrabiom A sdziów hrabiów I sdziami hrabiami L (o) sdziach (o) hrabiach V sdziowie! hrabiowie!
Jednina Mnoina N Linde Lindowie G Lindego Lindów D Lindemu Lindom A Lindego Lindów I Lindem Lindami L (o) Lindem (o) Lindach V Linde! Lindowie!
Imenica Linde u jednini ima nastavke kao i pridjevi muškoga roda osim u instrumentalu i lokativu (Lindem), a u mnoini kao imenice muškoga roda.
fleksija-pl.indd 39 1.3.2011. 9:16:51
Pridjevska sklonidba imenica muškoga roda – Odmiana przymiotnikowa rzeczowników rodzaju mskiego
U poljskom se jeziku kao pridjevi sklanjaju: – prezimena na -cki, -ski, -dzki:
Potocki, Sobieski, Warszawski, migrodzki – muška imena na -i, -y:
Antoni, Jerzy – imenice:
bezdomny, biegy, budowniczy, chory, gajowy, krewny, leniczy, myliwy, niewidomy, obecny, radny, sucy, uczony, zmary, znajomy
Jednina N Potocki Paleczny G Potockiego Palecznego D Potockiemu Palecznemu A Potockiego Palecznego I Potockim Palecznym L (o) Potockim (o) Palecznym V Potocki! Paleczny!
Mnoina N Potoccy Paleczni G Potockich Palecznych D Potockim Palecznym A Potockich Palecznych I Potockimi Palecznymi L (o) Potockich (o) Palecznych V Potoccy! Paleczni!
Jednina N myliwy uczony leniczy G myliwego uczonego leniczego D myliwemu uczonemu leniczemu A myliwego uczonego leniczego I myliwym uczonym leniczym L (o) myliwym (o) uczonym (o) leniczym V myliwy! uczony! leniczy!
fleksija-pl.indd 40 1.3.2011. 9:16:51
ki
Mnoina N myliwi uczeni leniczowie G myliwych uczonych leniczych D myliwym uczonym leniczym A myliwych uczonych leniczych I myliwymi uczonymi leniczymi L (o) myliwych (o) uczonych (o) leniczych V myliwi! uczeni! leniczowie!
Imenice budowniczy i leniczy u nominativu i vokativu mnoine imaju nastavak -owie kao i imenice muškoga roda koje znae osobu.
Imenice enskoga roda – Rzeczowniki rodzaju eskiego
Sklonidba imenica enskoga roda – Odmiana rzeczowników rodzaju eskiego
Padeni nastavci imenica enskoga roda
Jednina Mnoina N -a, -i, -ø -y, -i, -e G -y, -i -ø, -y, -i D -e, -y, -i -om A -, -ø -y, -i, -e I - -mi, -ami L -e, -y, -i -ach V -o, -y, -i, -u -y, -i, -e
JEDNINA – LICZBA POJEDYNCZA
-a, -i, -ø
Imenice enskoga roda u nominativu jednine imaju: – nastavak -a: gowa, matka, róa, siostra, szyja, torebka, ziemia
fleksija-pl.indd 41 1.3.2011. 9:16:51
– nulti nastavak (-ø): ba, cz, ga, gar, grzeczno, kpiel, korzy, krew,
mio, muzykalno, mysz, myl, noc, powie, rado, rzecz, spowied, teatralno, tosamo, tre, uczciwo, zazdro
Genitiv – Dopeniacz
-y, -i
Nastavak -y imaju: – imenice kojih osnova završava na tvrdi suglasnik (osim na -k, -g) i u
nominativu jednine imaju nastavak -a: gowa – gowy, kanapa – kanapy, kawa – kawy, kiebasa –
kiebasy, krowa – krowy, za – zy, pyta – pyty, ryba – ryby, szafa – szafy, szkoa – szkoy, torba – torby, woda – wody, wystawa – wystawy, ona – ony
– neke imenice kojih osnova završava na otvrdnuti suglasnik (osim na -l), neovisno o nastavku u nominativu jednine:
burza – burzy, dusza – duszy, mysz – myszy, noc – nocy, podró – podróy, praca – pracy, róa – róy, rzecz – rzeczy, twarz – twarzy, ulica – ulicy, wyprzeda – wyprzeday
Nastavak -i imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki
suglasnik: babcia – babci, bogini – bogini, bole – boleci, do – doni,
Gdynia – Gdyni, gospodyni – gospodyni, jaskinia – jaskini, jesie – jesieni, Kasia – Kasi, kawiarnia – kawiarni, kicia – kici, ko – koci, ód – odzi, pani – pani, powie – powieci, pralnia – pralni, rado – radoci, winia – wini, uczelnia – uczelni, wie – wsi, Wadzia – Wadzi, ziemia – ziemi
fleksija-pl.indd 42 1.3.2011. 9:16:51
ki
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -k, -g, -l: apteka – apteki, matka – matki, rka – rki, teczka – teczki;
droga – drogi, miazga – miazgi, noga – nogi, skarga – skargi; fala – fali, kontrola – kontroli, niedziela – niedzieli, rola – roli, sól – soli, swawola – swawoli
– imenice kojih osnova završava na -w i u nominativu jednine imaju nulti nastavak:
brew – brwi, chorgiew – chorgwi, krew – krwi
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -j kojemu prethodi samoglasnik i pritom se -j gubi:
aleja – alei, epopeja – epopei, kolej – kolei, nadzieja – nadziei, paranoja – paranoi, szyja – szyi, mija – mii
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -cja, -sja, -zja:
demokracja – demokracji, funkcja – funkcji, lekcja – lekcji, restauracja – restauracji; dysleksja – dysleksji, koncesja – koncesji, misja – misji; eutanazja – eutanazji, fantazja – fantazji, poezja – poezji
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -ia: armia – armii, biografia – biografii, chemia – chemii,
demagogia – demagogii, disgrafia – disgrafii, filozofia – filozofii, harmonia – harmonii, historia – historii, ironia – ironii, komunia – komunii, lilia – lilii, mania – manii, opinia – opinii, socjologia – socjologii
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -ea i -ua:
gwinea – gwinei, idea – idei, orchidea – orchidei; statua – statui
fleksija-pl.indd 43 1.3.2011. 9:16:51
-e, -y, -i
Nastavak -e imaju: – imenice s nastavkom -a u nominativu jednine kojih osnova završava
na tvrdi suglasnik: bajka – bajce, bomba – bombie, cega – cegle, cera – cerze,
czekolada – czekoladzie, dziewczyna – dziewczynie, gwiazda – gwiedzie, impreza – imprezie, kara – karze, klasa – klasie, kobieta – kobiecie, kolda – koldzie, koza – kozie, ksika – ksice, matka – matce, mucha – musze, noga – nodze, orkiestra – orkiestrze, osoba – osobie, para – parze, pyta – pycie, potga – potdze, rka – rce, ryba – rybie, rzeka – rzece, scena – scenie, sia – sile, skaa – skale, szosa – szosie, ciana – cianie, woda – wodzie, aba – abie, ona – onie
Nastavak -y imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na otvrdnuti
suglasnik (osim na -l i -j): mysz – myszy, noc – nocy, plaa – play, podró – podróy,
praca – pracy, rzecz – rzeczy, tcza – tczy, twarz – twarzy, wadza – wadzy
Nastavak -i imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na meki
suglasnik: bogini – bogini, ciocia – cioci, cz – czci, do – doni,
Gdynia – Gdyni, gbia – gbi, gospodyni – gospodyni, jaskinia – jaskini, kawiarnia – kawiarni, ko – koci, mistrzyni – mistrzyni, pani – pani, powie – powieci, pralnia – pralni, sprzedawczyni – sprzedawczyni, uczelnia – uczelni, wie – wsi, ziemia – ziemi, zo – zoci
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na suglasnik -l: fala – fali, kpiel – kpieli, kontrola – kontroli, niedziela –
niedzieli, rola – roli
ki
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -w i imaju nulti nastavak:
brew – brwi, chorgiew – chorgwi, krew – krwi
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -j kojemu prethodi samoglasnik i pritom se -j gubi:
epopeja – epopei, kolej – kolei, nadzieja – nadziei, paranoja – paranoi, szyja – szyi, mija - mii
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -cja, -sja, -zja:
demokracja – demokracji, funkcja – funkcji, kolacja – kolacji, lekcja – lekcji, restauracja – restauracji; dysleksja – dysleksji, misja – misji; eutanazja – eutanazji, poezja – poezji
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -ia: biografia – biografii, chemia – chemii, demagogia – demagogii,
filozofia – filozofii, harmonia – harmonii, historia – historii, Holandia – Holandii, komunia – komunii, lilia – lilii, socjologia – socjologii
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -ea i -ua:
idea – idei, Korea – Korei; statua – statui
Akuzativ – Biernik
-, -ø
Nastavak - imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -a ili -i: idea – ide, impreza – imprez, kolacja – kolacj, Korea
– Kore, miara – miar, nadzieja – nadziej, poezja – poezj, rka – rk, szkoa – szko, ziemia – ziemi, ona – on; gospodyni – gospodyni, mistrzyni – mistrzyni, sprzedawczyni – sprzedawczyni
• pani – pani
46
Nulti nastavak (ø) imaju: – imenice koje i u nominativu jednine imaju nulti nastavak: ba – ba, cz – cz, do – do, gar – gar, krew –
krew, mysz – mysz, noc – noc, podró – podró, rzecz – rzecz, spowied – spowied, twarz – twarz, wie – wie, zazdro – zazdro, zo – zo
Instrumental – Narzdnik
-
U instrumentalu jednine imenice enskoga roda imaju nastavak -: ch – chci, dusza – dusz, gospodyni – gospodyni, historia
– histori, idea – ide, marchew – marchwi, pani – pani, podró – podró, torebka – torebk, twarz – twarz, woda – wod, ziemia – ziemi, zo – zoci
Lokativ – Miejscownik
-e, -y, -i =Djd.
Nastavci imenica enskoga roda u lokativu jednaki su nastavcima u dativu:
bielizna – (o) bielinie, chata – (o) chacie, chmura – (o) chmurze, ciocia – (o) cioci, córka – (o) córce, dziewczyna – (o) dziewczynie, historia – (o) historii, idea – (o) idei, kawa – (o) kawie, kolacja – (o) kolacji, ksika – (o) ksice, za – (o) zie, Marta – (o) Marcie, matka – (o) matce, nadzieja – (o) nadziei, pyta – (o) pycie, podoga – (o) pododze, podró – (o) podróy, poezja – (o) poezji, powie – (o) powieci, rola – (o) roli, rzeka – (o) rzece, skaa – (o) skale, sosna – (o) sonie, ciana – (o) cianie, toaleta – (o) toalecie, winda – (o) windzie, woda – (o) wodzie, ziemia – (o) ziemi
fleksija-pl.indd 46 1.3.2011. 9:16:51
– imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -a (osim hipokoristinih imenica kojih osnova završava na meki suglasnik):
dusza – duszo!, dziewczyna – dziewczyno!, ksika – ksiko!, mama – mamo!, mateczka – mateczko!, matka – matko!, siostrzyczka – siostrzyczko!, ziemia – ziemio!, ona – ono!
Nastavak -y imaju: – neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na
otvrdnuti suglasnik i imaju nulti nastavak: modzie – modziey!, noc – nocy!, podró – podróy!
Nastavak -i imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -i: bogini – bogini!, gospodyni – gospodyni!, pani – pani!
– neke imenice koje u nominativu jednine imaju nulti nastavak: cz – czci!, krew – krwi!, mio – mioci!, wie – wsi!
Nastavak -u imaju: – hipokoristine imenice kojih osnova završava na meki suglasnik: ciocia – ciociu!, Kasia – Kasiu!, mamusia – mamusiu!
MNOINA – LICZBA MNOGA
-y, -i, -e
Nastavak -y imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -a i osnova im
završava na tvrdi suglasnik (osim na -k i -g): gowa – gowy, kasa – kasy, kobieta – kobiety, ryba – ryby,
siostra – siostry, woda – wody
fleksija-pl.indd 47 1.3.2011. 9:16:51
– imenica statua statua – statuy
Nastavak -i imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -k i -g: apteka – apteki, matka – matki, Polka – Polki; droga – drogi,
ksiga – ksigi, noga – nogi
• rka – rce
– neke imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -l i -w i u nominativu jednine imaju nulti nastavak:
myl – myli; brew – brwi, krew – krwi
• cerkiew – cerkwie, marchew – marchwie
– neke imenice kojih osnova završava na meki suglasnik (, d, , ) i u nominativu jednine imaju nulti nastavak:
ch – chci, cz – czci, jako – jakoci, ko – koci, mao – maoci, mio – mioci, ni – nici, opowie – opowieci, rado – radoci, tre – treci, wiadomo – wiadomoci, wielko – wielkoci, wie – wieci; odpowied – odpowiedzi, spowied – spowiedzi; g – gsi; wi – wizi
• gar – garcie / garci, posta – postacie / postaci
Nastavak -e imaju: – neke imenice kojih osnova završava na otvrdnuti suglasnik i u
nominativu jednine imaju nastavak -a: niedziela – niedziele, praca – prace, rola – role, róa – róe,
sala – sale
– imenice kojih osnova završava na meki ili otvrdnuti suglasnik i u nominativu jednine imaju nulti nastavak:
ba – banie, do – donie, ga – gazie, jesie – jesienie, klacz – klacze, ód – odzie, noc – noce, podró – podróe, przyja – przyjanie, stra – strae, twarz – twarze, wie – wsie
• mysz – myszy, rzecz – rzeczy
fleksija-pl.indd 48 1.3.2011. 9:16:51
ki
– imenice koje u nominativu jednine završavaju na -i: bogini – boginie, gospodyni – gospodynie, mistrzyni
– mistrzynie, prorokini – prorokinie, rozmówczyni – rozmówczynie, wychowawczyni – wychowawczynie
– imenice koje završavaju na -ia: historia – historie, kuchnia – kuchnie, lilia – lilie, parafia –
parafie, religia – religie, ziemia – ziemie
– imenice koje u nominativu jednine završavaju na -ea: idea – idee, kamea – kamee, orchidea – orchidee
Genitiv – Dopeniacz
Nulti nastavak (s eventualnim samoglasnikim proširenjem osnove) imaju:
– imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -a (osim imenica koje završavaju na -ja i imenica sa sufiksom -nia kojem prethodi suglasnik):
busola – busol, ciocia – cio, deska – desek, droga – dróg, dusza – dusz, fala – fal, gowa – gów, gra – gier, hala – hal, klska – klsk, korona – koron, koza – kóz, kreska – kresek, ksika – ksiek, ksiga – ksig, za – ez, mka – mk, niedziela – niedziel, noga – nóg, opona – opon, orkiestra – orkiestr, panna – panien, potga – potg, praca – prac, pszczoa – pszczó, rka – rk, sala – sal, ssiadka – ssiadek, skrzynia – skrzy, sosna – sosen, stopa – stóp, strona – stron, szkoa – szkó, teczka – teczek, torebka – torebek, woda – wód, ziemia – ziem, ona – on
• babcia – babci / bab
– imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -i: bogini – bogi, gospodyni – gospody, mistrzyni – mistrzy,
pani – pa
50
Nastavak -y imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nulti nastavak i kojih
osnova završava na otvrdnuti suglasnik: mysz – myszy, noc – nocy, podró – podróy, porcz – porczy,
rzecz – rzeczy, twarz – twarzy, wyprzeda – wyprzeday
Nastavak -i imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nulti nastavak i kojih osnova
završava na meki suglasnik: cz – czci, jabo – jaboni, ko – koci, ni – nici,
odpowied – odpowiedzi, pier – piersi, pie – pieni, wie – wsi, zo – zoci
– imenice koje u nominativu jednine završavaju sufiksom -nia kojem prethodi suglasnik:
drukarnia – drukarni, ksigarnia – ksigarni; cukiernia – cukierni; portiernia – portierni; jadalnia – jadalni, pralnia – pralni; czytelnia – czytelni; pracownia – pracowni; kuchnia – kuchni, uczelnia – uczelni
• kawiarnia – kawiarni / kawiar, kopalnia – kopalni / kopal, suknia – sukni / sukien
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -j kojemu prethodi samoglasnik i pritom se -j gubi:
epopeja – epopei, kolej – kolei, nadzieja – nadziei, onomatopeja – onomatopei, paranoja – paranoi
• aleja – alej / alei • szyja – szyj, mija – mij
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -l: chochla – chochli, czapla – czapli, fasola – fasoli, konsola
– konsoli, kontrola – kontroli, kropla – kropli, swawola – swawoli
– imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na -w i imaju nulti nastavak:
brew – brwi, krew – krwi, marchew – marchwi
fleksija-pl.indd 50 1.3.2011. 9:16:52
ki
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -cja, -sja, -zja:
demokracja – demokracji, funkcja – funkcji, lekcja – lekcji, restauracja – restauracji; impresja – impresji, misja – misji; poezja – poezji
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine završavaju na -ia: analogia – analogii, armia – armii, biografia – biografii, chemia
– chemii, demagogia – demagogii, filozofia – filozofii, harmonia – harmonii, historia – historii, ironia – ironii, komunia – komunii, lilia – lilii, mumia – mumii, opinia – opinii, socjologia – socjologii
– imenice stranoga podrijetla koje u nominativu jednine imaju sufiks -ea i -ua:
idea – idei, Korea – Korei; statua – statui
Dativ – Celownik
-om
Imenice enskoga roda u dativu mnoine imaju nastavak -om. cz – czciom, kawiarnia – kawiarniom, ód – odziom,
torba – torbom, piosenka – piosenkom, ksika – ksikom, matka – matkom, podró – podróom, rzecz – rzeczom, ona – onom
Akuzativ – Biernik
-y, -i, -e =Nmn.
Imenice enskoga roda u akuzativu mnoine imaju oblik jednak obliku u nominativu mnoine.
apteka – apteki, babcia – babcie, ba – banie, ch – chci, cz – czci, g – gsi, idea – idee, kasa – kasy, kobieta –
fleksija-pl.indd 51 1.3.2011. 9:16:52
52
kobiety, kolacja – kolacje, ko – koci, krew – krwi, mio – mioci, mysz – myszy, ni – nici, niedziela – niedziele, noc – noce, noga – nogi, opowie – opowieci, sie – sieci, spowied – spowiedzi, statua – statuy, twarz – twarze
Instrumental – Narzdnik
-mi, -ami
Imenice enskoga roda u instrumentalu mnoine imaju nastavak -mi i -ami.
Nastavak -mi imaju: – imenice kojih osnova u nominativu jednine završava mekim
suglasnikom i imaju nulti nastavak: ko – komi, ni – nimi
• do – domi / doniami, ga – gaziami / gami
Nastavak -ami imaju: – sve ostale imenice: dziewczyna – dziewczynami, mysz – myszami, noga – nogami,
siostra – siostrami, torba – torbami, zotówka – zotówkami, ona – onami
• rka – rkami / rkoma
-ach
Imenice enskoga roda u lokativu mnoine imaju nastavak -ach: bogini – (o) boginiach, cz – (o) czciach, kawiarnia – (o)
kawiarniach, kobieta – (o) kobietach, lekcja – (o) lekcjach, mistrzyni – (o) mistrzyniach, mysz – (o) myszach, pani – (o) paniach, praca – (o) pracach, torba – (o) torbach, ziemia – (o) ziemiach, ona – (o) onach
fleksija-pl.indd 52 1.3.2011. 9:16:52
-y, -i, -e =Nmn. =Amn.
Imenice enskoga roda u vokativu mnoine imaju jednak oblik kao u nominativu i akuzativu mnoine:
ba – banie!, do – donie!, idea – idee!, kobieta – kobiety!, kolacja – kolacje!, mio – mioci!, mistrzyni – mistrzynie!, mysz – myszy!, podró – podróe!, Polka – Polki!, ryba – ryby!, ziemia – ziemie!
Jednina N gowa siostra kobieta G gowy siostry kobiety D gowie siostrze kobiecie A gow siostr kobiet I gow siostr kobiet L (o) gowie (o) siostrze (o) kobiecie V gowo! siostro! kobieto!
Mnoina N gowy siostry kobiety G gów sióstr kobiet D gowom siostrom kobietom A gowy siostry kobiety I gowami siostrami kobietami L (o) gowach (o) siostrach (o) kobietach V gowy! siostry! kobiety!
fleksija-pl.indd 53 1.3.2011. 9:16:52
Paradigme imenica enskoga roda – Paradygmaty rzeczowników rodzaju eskiego
Jednina N teczka noga mucha G teczki nogi muchy D teczce nodze musze A teczk nog much I teczk nog much L (o) teczce (o) nodze (o) musze V teczko! nogo! mucho!
Mnoina N teczki nogi muchy G teczek nóg much D teczkom nogom muchom A teczki nogi muchy I teczkami nogami muchami L (o) teczkach (o) nogach (o) muchach V teczki! nogi! muchy!
Jednina N ulica szkoa kuchnia plaa G ulicy szkoy kuchni play D ulicy szkole kuchni play A ulic szko kuchni pla I ulic szko kuchni pla L (o) ulicy (o) szkole (o) kuchni (o) play V ulico! szkoo! kuchnio! plao!
Mnoina N ulice szkoy kuchnie plae G ulic szkó kuchni pla D ulicom szkoom kuchniom plaom A ulice szkoy kuchnie plae I ulicami szkoami kuchniami plaami L (o) ulicach (o) szkoach (o) kuchniach (o) plaach V ulice! szkoy! kuchnie! plae!
Jednina N ciocia ziemia kolacja tragedia G cioci ziemi kolacji tragedii D cioci ziemi kolacji tragedii A cioci ziemi kolacj tragedi I cioci ziemi kolacj tragedi L (o) cioci (o) ziemi (o) kolacji (o) tragedii V ciociu! ziemio! kolacjo! tragedio!
fleksija-pl.indd 54 1.3.2011. 9:16:52
ki
Mnoina N ciocie ziemie kolacje tragedie G cio ziem kolacji tragedii D ciociom ziemiom kolacjom tragediom A ciocie ziemie kolacje tragedie I ciociami ziemiami kolacjami tragediami L (o) ciociach (o) ziemiach (o) kolacjach (o) tragediach V ciocie! ziemie! kolacje! tragedie!
Jednina N wie wi noc rzecz podró G wsi wizi nocy rzeczy podróy D wsi wizi nocy rzeczy podróy A wie wi noc rzecz podró I wsi wizi noc rzecz podró L (o) wsi (o) wizi (o) nocy (o) rzeczy (o) podróy V wsi! wizi! nocy! rzeczy! podróy!
Mnoina N wsie wizi noce rzeczy podróe G wsi wizi nocy rzeczy podróy D wsiom wiziom nocom rzeczom podróom A wsie wizi noce rzeczy podróe I wsiami wiziami nocami rzeczami podróami L (o) wsiach (o) wiziach (o) nocach (o) rzeczach (o) podróach V wsi! wizi! noce! rzeczy! podróe!
Jednina N gospodyni pani G gospodyni pani D gospodyni pani A gospodyni pani I gospodyni pani L (o) gospodyni (o) pani V gospodyni! pani!
Mnoina N gospodynie panie G gospody pa D gospodyniom paniom A gospodynie panie I gospodyniami paniami L (o) gospodyniach (o) paniach V gospodynie! panie!
fleksija-pl.indd 55 1.3.2011. 9:16:52
56
Jednina N idea statua G idei statui D idei statui A ide statu I ide statu L (o) idei (o) statui V ideo! statuo!
Mnoina N idee statuy G idei statui D ideom statuom A idee statuy I ideami statuami L (o) ideach (o) statuach V idee! statuy!
Sklonidba imenice rka biljei odstupanja od sklonidbe ostalih imenica enskoga roda.
Jednina Mnoina N rka rce G rki rk D rce rkom A rk rce I rk rkami/rkoma L (o) rce/ (o) rku (o) rkach V rko! rce!
fleksija-pl.indd 56 1.3.2011. 9:16:52
Odmiana rzeczowników rodzaju nijakiego
Padeni nastavci imenica srednjega roda
Jednina Mnoina N -o, -e, - -a G -a -ø, -y, -i, -ów D -u -om A -o, -e, - -a I -em -ami L -e, -u -ach V -o, -e, - -a
JEDNINA – LICZBA POJEDYNCZA
-o, -e, -, -um
Imenice srednjega roda u nominativu jednine imaju: – nastavak -o: dobro, dzieo, gniazdo, jajko, kolano, miasto, okno, radio,
sowo, wino, zo
– nastavak -e: bicie, marzenie, mieszkanie, morze, ostrze, picie, pole, serce
soce, wizienie, ycie
– nastavak -: imi, plemi, rami, strzemi, wymi; bydl, ciel, jagni,
prosi, zwierz, rebi
monstrum, plenum, podium, studium, tabernakulum, technikum
fleksija-pl.indd 57 1.3.2011. 9:16:52
58
Nastavak -um imaju imenice grkoga i latinskoga podrijetla koje se u jednini ne sklanjaju, nego zadravaju oblik jednak obliku u nominativu.
Imenice album, kostium, konsum, spodnium muškoga su roda.
Imenicama poput zwierz, ciel, dzieci, jagni, koci, piskl, prosi, szczeni, rebi u genitivu, dativu, lokativu i instrumentalu jednine osnova se produljuje morfemom -ci- (cielcia, cielciu). U mnoini im se osnova produljuje morfemom -t- (cielta, cieltom) u svim padeima osim u genitivu gdje se javlja morfem -t (cielt).
Imenicama poput brzemi, ciemi, imi, plemi, rami, strzemi, wymi, znami osnova se produljuje morfemom -eni- (imienia) u genitivu, dativu, lokativu i instrumentalu jednine, a u mnoini u genitivu, dativu, lokativu i instrumentalu morfemom -on- (imiona, plemiona).
Genitiv – Dopeniacz
-a
Imenice srednjega roda u genitivu jednine imaju nastavak -a: boto – bota, dziecko – dziecka, imi – imienia, okno – okna,
pole – pola, przedmiecie – przedmiecia, zadanie – zadania, rebi – rebicia
Dativ – Celownik
-u
Imenice srednjega roda u dativu jednine imaju nastavak -u: ciel – cielciu, cinienie – cinieniu, gniazdo – gniazdu,
mieszkanie – mieszkaniu, morze – morzu, rami – ramieniu, zwierz – zwierzciu
fleksija-pl.indd 58 1.3.2011. 9:16:52
=Njd.
Imenice srednjega roda u akuzativu jednine imaju jednak oblik kao i u nominativu jednine:
imi – imi, krzeso – krzeso, morze – morze, pole – pole, soce – soce, zwierz – zwierz
Vokativ – Woacz
=Njd.
Imenice srednjega roda u jednini imaju oblik jednak obliku u nominativu jednine:
dziecko – dziecko!, jagni – jagni!, miasto – miasto!, sowo – sowo!, soce – soce!
Lokativ – Miejscownik
-e, -u
Nastavak -e imaju: – imenice kojih osnova završava na tvrdi suglasnik (osim na -k, -g, -ch): ciao – (o) ciele, czoo – (o) czole, drzewo – (o) drzewie, gardo
– (o) gardle, gniazdo – (o) gniedzie, koo – (o) kole, kolano – (o) kolanie, krzeso – (o) krzele, maso – (o) male, miasto – (o) miecie, mydo – (o) mydle, okno – (o) oknie, pasmo – (o) pamie, pióro – (o) piórze, pismo – (o) pimie, przecierado – (o) przecieradle, stado – (o) stadzie, wiadro – (o) wiadrze, ródo – (o) ródle, yto – (o) ycie
fleksija-pl.indd 59 1.3.2011. 9:16:52
60
Nastavak -u imaju: – imenice kojih osnova završava na meki ili otvrdnuti suglasnik
odnosno na -k, -g, -ch: mycie – (o) myciu, rami – (o) ramieniu, zadanie – (o) zadaniu;
jajo – (o) jaju, morze – (o) morzu, poddasze – (o) poddaszu, serce – (o) sercu; dziecko – (o) dziecku, oko – (o) oku, tango – (o) tangu, echo – (o) echu
Imenica pastwo u znaenju ‘drava’ u lokativu jednine ima nastavak -e (pastwie), a nastavak -u ako se rabi u znaenju ‘gospodin i gospoa, brani par’ (pastwu).
Instrumental – Narzdnik
-em
Imenice srednjega roda u instrumentalu jednine imaju nastavak -em: boto – botem, ciel – cielciem, morze – morzem, okno –
oknem, zadanie – zadaniem, zwierz – zwierzciem, rebi – rebiciem
U imenica kojih osnova završava na -k i -g osnova se omekšava: dziecko – dzieckiem, jabko – jabkiem, jajko – jajkiem, oko –
okiem, tango – tangiem
-a
Sve imenice srednjega roda u nominativu mnoine imaju nastavak -a: czasopismo – czasopisma, jabko – jabka, krzeso – krzesa,
mieszkanie – mieszkania, narzdzie – narzdzia, morze – morza, okno – okna, pole – pola
Imenicama koje u nominativu jednine imaju nastavak - u nominativu mnoine osnova se proširuje:
brzemi – brzemiona, ciel – cielta, imi – imiona, jagni – jagnita, niemowl – niemowlta, plemi – plemiona, prosi – prosita, siemi – siemiona, zwierz – zwierzta
Imenice s nastavkom -um u nominativu jednine gube taj nastavak u nominativu mnoine i osnovi se dodaje nastavak -a:
akwarium – akwaria, kolokwium – kolokwia, laboratorium – laboratoria, liceum – licea, muzeum – muzea, studium – studia
Genitiv – Dopeniacz
-ø, -y, -i, -ów
Imenice kojih osnova u nominativu jednine završava na tvrdi suglasnik i imenice sa sufiksom -co, -ce, -anie ili -enie i nastavkom - imaju reducirani oblik ili skraenu osnovu i time nulti nastavak -ø:
jabko – jabek, jezioro – jezior, kolano – kolan, koo – kó, oysko – oysk, nazwisko – nazwisk, okno – okien, pole – pól, wiato – wiate; puco – puc; miejsce – miejsc, serce – serc; opracowanie – opracowa, zadanie – zada, marzenie – marze; niemowl – niemowlt, zwierz – zwierzt
fleksija-pl.indd 61 1.3.2011. 9:16:53
62
Nastavak -y imaju: – neke imenice kojih osnova završava na otvrdnuti suglasnik: narcze – narczy, ostrze – ostrzy, pórocze – póroczy,
wybrzee – wybrzey
Nastavak -i imaju: – neke imenice kojih osnova završava na meki suglasnik: narzdzie – narzdzi, podziemie – podziemi, popoudnie –
popoudni, stulecie – stuleci
Nastavak -ów imaju: – imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -um: akwarium – akwariów, kolokwium – kolokwiów, liceum –
liceów, muzeum – muzeów – imenice koje u nominativu jednine imaju nastavak -o: awizo – awizów, cudo – cudów, studio – studiów
Dativ – Celownik
-om
Sve imenice srednjega roda u dativu mnoine imaju nastavak -om: boisko – boiskom, koryto – korytom, liceum – liceom, okno
– oknom, pieczywo – pieczywom, pitro – pitrom, serce – sercom, wiadectwo – wiadectwom
Akuzativ – Biernik
-a =Nmn
Sve imenice srednjega roda u akuzativu mnoine imaju nastavak jednak nastavku imenica u nominativu mnoine:
ciao – ciaa, liceum – licea, miasto – miasta, siemi – siemiona, zadanie – zadania
fleksija-pl.indd 62 1.3.2011. 9:16:53
-ami
Sve imenice srednjega roda u instrumentalu mnoine imaju nastavak -ami: centrum – centrami, ciel – cieltami, jabko – jabkami, kino
– kinami, okno – oknami, piwo – piwami, plenum – plenami, pole – polami, serce – sercami, zdanie – zdaniami
• dziecko – dziemi
Lokativ – Miejscownik
-ach
Sve imenice srednjega roda u lokativu mnoine imaju nastavak -ach: jabko – (o) jabkach, jagni – (o) jagnitach, okno – (o)
oknach, ostrze – (o) ostrzach, serce – (o) sercach, trofeum – (o) trofeach, zwierz – (o) zwierztach
Vokativ – Woacz
-a =Nmn.
Sve imenice srednjega roda u vokativu mnoine imaju jednak nastavak kao u nominativu mnoine:
brzemi – brzemiona, ciel – cielta, jagni – jagnita, kolokwium – kolokwia, liceum – licea, mieszkanie – mieszkania, okno – okna, zwierz – zwierzta
Imenice logo i wideo uglavnom se ne sklanjaju. Imenica metro uglavnom se rabi u jednini. Imenica radio nema oblik za genitiv mnoine.
fleksija-pl.indd 63 1.3.2011. 9:16:53
Paradigme imenica srednjega roda – Paradygmaty rzeczowników rodzaju nijakiego
Jednina N krzeso miasto okno wiadro G krzesa miasta okna wiadra D krzesu miastu oknu wiadru A krzeso miasto okno wiadro I krzesem miastem oknem wiadrem L (o) krzele (o) miecie (o) oknie (o) wiadrze V krzeso! miasto! okno! wiadro!
Mnoina N krzesa miasta okna wiadra G krzese miast okien wiader D krzesom miastom oknom wiadrom A krzesa miasta okna wiadra I krzesami miastami oknami wiadrami L (o) krzesach (o) miastach (o) oknach (o) wiadrach V krzesa! miasta! okna! wiadra!
Jednina N marzenie morze oskrzele picie G marzenia morza oskrzela picia D marzeniu morzu oskrzelu piciu A marzenie morze oskrzele picie I marzeniem morzem oskrzelem piciem L (o) marzeniu (o) morzu (o) oskrzelu (o) piciu V marzenie! morze! oskrzele! picie!
Mnoina N marzenia morza picia oskrzela/ oskrzele G marze mórz pi oskrzeli D marzeniom morzom piciom oskrzelom A marzenia morza picia oskrzela I marzeniami morzami piciami oskrzelami L (o) marzeniach (o) morzach (o) piciach (o) oskrzelach V marzenia! morza! picia! oskrzela!
fleksija-pl.indd 64 1.3.2011. 9:16:53
ki
Jednina N jagni rebi G jagnicia rebicia D jagniciu rebiciu A jagni rebi I jagniciem rebiciem L (o) jagniciu (o) rebiciu V jagni! rebi!
Mnoina N jagnita rebita G jagnit rebit D jagnitom rebitom A jagnita rebita I jagnitami rebitami L (o) jagnitach (o) rebitach V jagnita! rebita!
Jednina N plemi znami G plemienia znamienia D plemieniu znamieniu A plemi znami I plemieniem znamieniem L (o) plemieniu (o) znamieniu V plemi! znami!
Mnoina N plemiona znamiona G plemion znamion D plemionom znamionom A plemiona znamiona I plemioniami znamionami L (o) plemioniach (o) znamionach V plemiona! znamiona!
fleksija-pl.indd 65 1.3.2011. 9:16:53
66
Sklonidba imenica oko, ucho, dziecko i radio, studio razlikuje se od sklonidbe imenica srednjega roda. U sklonidbi imenica oko i ucho sauvani su tragovi dvojine.
Jednina N dziecko oko ucho G dziecka oka ucha D dziecku oku uchu A dziecko oko ucho I dzieckiem okiem uchem L (o) dziecku (o) oku (o) uchu V dziecko! oko! ucho!
Mnoina N dzieci oczy uszy G dzieci oczu uszu D dzieciom oczom uszom A dzieci oczy uszy I dziemi oczami/oczyma uszami L (o) dzieciach (o) oczach (o) uszach V dzieci! oczy! uszy!
Jednina N radio studio G radia studia D radiu studiu A radio studio I radiem studiem L (o) radiu/radio (o) studiu/studio V radio! studio!
Mnoina N radia studia G – studiów D radiom studiom A radia studia I radiami studiami L (o) radiach (o) studiach
fleksija-pl.indd 66 1.3.2011. 9:16:53
ki
Imenice srednjega roda koje u nominativu jednine imaju nastavak -um stranoga su podrijetla i sklanjaju se samo u mnoini.
Jednina N muzeum stypendium G muzeum stypendium D muzeum stypendium A muzeum stypendium I muzeum stypendium L (o) muzeum (o) stypendium V muzeum! stypendium!
Mnoina N muzea stypendia G muzeów stypendiów D muzeom stypendiom A muzea stypendia I muzeami stypendiami L (o) muzeach (o) stypendiach V muzea! stypendia!
U genitivu mnoine te imenice imaju nastavak -ów kao i imenice muškoga roda.
Singularia tantum
Imenice koje se rabe samo u jednini nazivaju se singularia tantum.
Toj skupini pripadaju imenice: honor, mio, wiara, szacunek, zaufanie, zo, ycie listowie, masoneria, ptactwo Arystoteles Adriatyk, Balaton, Chorwacja, Dalmacja, Nil, Polska, Tygrys rad, wap ekspresjonizm, humanizm, romantyzm itd.
N honor G honoru D honorowi A honor I honorem L (o) honorze V honorze!
fleksija-pl.indd 67 1.3.2011. 9:16:53
Pluralia tantum
Imenice koje se rabe samo u mnoini nazivaju se pluralia tantum. Toj skupini pripadaju imenice4:
chrzciny, imieniny, urodziny; rodzice auspicje, bachanalie, binokle, chaszcze, dobra, drzwi, dzieje, gacie, gody, gusa, koszary, krocie, kudy, kurpie, noyce, noyczki, okowy, okulary, organy, otrby, plecy, powida, rajstopy, realia, sanie, sanki, schody, skrzela, skrzypce, spodnie, studia, trzewia, usta, wakacje, wczasy, wrota, arna Ateny, Chiny, Czechy, Indie, Filipiny, Himalaje, Pireneje, Katowice, Niemcy, Skierniewice, Tatry, Wgry, Wochy, itd.
N okulary rajstopy realia sanie spodnie usta wrota G okularów rajstop realiów sa spodni ust wrót D okularom rajstopom realiom saniom spodniom ustom wrotom A okulary rajstopy realia sanie spodnie usta wrota I okularami rajstopami realiami saniami spodniami ustami wrotami
L (o) okularach
V okulary! rajstopy! realia! sanie! spodnie! usta! wrota!
N rodzice staroytni G rodziców staroytnych D rodzicom staroytnym A rodziców staroytnych I rodzicami staroytnymi L (o) rodzicach (o) staroytnych V rodzice! staroytni!
N bachanalie binokle Himalaje Niemcy Wgry G bachanalii binokli Himalajów/ Himalai Niemiec Wgier D bachanaliom binoklom Himalajom Niemcom Wgrom A bachanalie binokle Himalaje Niemcy Wgry I bachanaliami binoklami Himalajami Niemcami Wgrami
L (o) bachanaliach
Niemczech (o)
4 Iscrpan popis imenica u: W. T. Stefaczyk (2007: 41).
fleksija-pl.indd 68 1.3.2011. 9:16:53
– neke rijei stranoga podrijetla: aikido, attaché, bengali, bikini, burua, cappuccino, chili,
disco, euro, guru, igloo, judo, kamikadze, karate, kombi, mango, martini, menu, mimesis, pony, potpouri, purée, sushi, tabu, techno, wideo itd.
– neke poljske i strane kratice: CIA, FBI, PKO, SPD, itd.
– neka strana prezimena: Hugo, Pompidou itd.
– imena nekih stranih gradova: Betlejem, Bonn, Buenos Aires, Glasgow, Honolulu, Melbourne,
Monachium, Oslo, Skopje, Sydney, Tokio, Verdun, itd.
5 Iscrpan popis u: Wielki sownik poprawnej polszczyzny, ur. A. Markowski, PWN, Warszawa 2007.
fleksija-pl.indd 69 1.3.2011. 9:16:53