IL-BINI T AL-KOPPLA Joe Martinelli

Dan huwa rakkont ta' grajja veru konnessi mal-bini tal-koppla.

Sakemm inbniet il-koppla, ii -Knisja ta' San Gejtanu kienu jsibuha bliala semplicement in-numru '11 '. Dan gflaliex kienet walida mill-ftit knejjes f'Malta li kellha zewg kampnari twal izda kienet bla koppla. lncidentalment fis-sena 2006 taglilaq liamsin sena mill-bini tagliha (1956-2006)

11-knisja 'lestewha' bl-gflaggla gflall-aliliar snin tas-seklu 19 biex tibda sservi 1-poplu tai-Hamrun li kien qieglied jikber gmielu. L-aktar liwejjeg melitiega kienu lesti izda koppla kienet meqjusa· bliala oggett ta' lussu gflal dak iz-zmien. Wiefled irid izomm f'moflflu li 1-knejjes kienu jinbnew bi flus imwieglida u bil-gbir tas-soldi u s-sittiet bieb bieb darba fil-gimgfla.

Gewwa, il-knisja kienet gflerja u aktar ma jgfladdi z-zmien id-dflaflen tax-xemgliat u aktar tard tad-' die-sel' tal-karrozzi tal-linja u liwejjeg oflra li jliammgu, ksew il-liitan u s-saqaf tal-franka b'passata griza. 11-fetlia tal-koppla kienet inglialqet b'saqaf ta' xorok u .

24

travi tal-fladid li wara seta jitneflfla meta jigu biex jibnu 1-koppla.

Dun Nerik Cordina Perez sar Kappillan ftit snin qabel it-tieni gwerra u fla flsieb isebbafl il-knisja b'flafna opri, imma mill-bidu nett kien ifloss li kien hemm xi liaga nieqsa, xi flaga li n-nies kienu jittalbulu biex jirmedja. Bil-mod il-flus bdew defllin. Hafna kienu dawk li marru bieb bieb jigbru it-tliet soldijiet fil-gimglia u min jista' kien jitfgflalhom xi sispenz. Wara snin ta' dan ix-xorta ta' gbir, lotteriji kull xahar (flafna drabi kant tista' tirbafl xi magna tal-lijata jew tal-liasil), u wkoll gliotjiet mill- benefatturi li kellhom il-liwienet fit-triq prinCipali 'San Guzepp' , kien hemm flus bizzejjed biex jibda x-xogflol.

11-perit Guze' D'Amato fla'zzez sett ta' pjanti gflall-koppla 1-gdida, u wara li dawn gew approvati miii-Kurja tai-Arcisqof, waflfllu kopja f'inkwadru fil-bieb tal-knisja ta' fuq ix-xellug. Hafna kienu dawk li jieqfu jiflu dawn il-pjanti u jaflsbu kif bniedem jista' fil-verita jibni oggett hekk kompless. lzda Dun Nerik kellu 1-flabta jigbed lejh il-parruccani. Kien jitlobhom li jaglitu b'kemm jesa' trakk gebelli dak iz-zmien kien

iqum is-somma ta' Lm8.00. Ilium il-gurnata narawhom ftit, imma gnal dak iz-zmien kienet paga ta' gimgfla gnall-bicca 1-kbira tal-naddiema. lzda t-trakkijiet mimlija bdew gejjin tant illi waflda mit-toroq ta' fldejn il-knisja (dak iz-zmien 'New Street) kellha tingnalaq gnat-traffiku u ma nfetflitx qabel sentejn wara.

lc-cnagen tal-franka kienu jongruhom, jaglituhom il-forma u jiskulturawhom fit-triq, imbagnad itellgnuhom wiefled wiened permezz tal-' JAP' li kienet magna b'cilindru wiened. ln-nies tal-innawi dejjem kienu jafu li x-xognol dejjem tiela' mill-floss uniku ta' din il-magna.

Filata filata, il-koppla bdiet tiela', u meta kien ikun fadal ftit wisq gebel, Dun Nerik kien iwissi lill-t=lamrunizi li bla gebla u siment ix-xognol jieqaf. Dan il-parruccani qatt ma riduh isir, allura bil-generozita' tal-poplu t-trakkijiet mimlija kienu jissuktaw. Meta kien ikun hemm ntiega tas-siment, 1-ixkejjer kienu jigu manzuna fil-knisja specjalment fl-istagun tax-xita. Sentejn wara li nbeda x-xognol, intlanqet 1-ogflla quccata meta tellgnu s-salib ta' fuq il-lanterna. Din gabet realta' 1-nolma ta' nafna t=lamrunizi li issa kellhbm koppla maestuza tirrapprezenta 1-gflola bini fil-t=lamrun.

Fl-1956, il-bini kien riesaq lejn it-tmiem u x-xhur gnaddejjin, sadattant Dun Nerik u 1-t=lamrunif i gnajnejhom fuq ix-xogflol u 1-kalendarju gnax il-nsieb kien li 1-koppla tinfetah fis-7 t'Awissu nhar il-festa proprja ta' San Gejtanu. Kollox kien f'postu lest bfex 1-Arcisqof Mikiel Gonzi jbierek il-koppla 1-gdida f'cerimonja specjali.

Xi granet qabel din id-data, il-koppla kienet lesta u dawk li jandmu 1-elettriku kienu lestew it-tubi tad-dawl monbija fuq gewwa tagnha. Niftakarni lejla minnhom mort il-knisja nara x'qiegfled jigri bi preparazzjoni u Dun Nerik (li jigi minni fil-bogfwd) taptapli fuq spallti u staqsieni jekk ridtx inkun minn tal-ewwel li nara 1-koppla mixgflula minn gewwa. Mall-ewwel gnidtlu 'iva' u gfladni niftakar id-dehra tagflha qisu 'I bierafl.Konna flamsa hemm dik il-lejla: Dun Nerik, Dun Guzepp Cachia, Guzeppi Vella li nadem 1-elettriku, it-tifel tiegnu u jien. Tlajna fuq il-bejt tal-knisja, gnaddejna minn tarag ienor gnal gol-koppla u dnalna. Guzeppi qallil ibnu biex jixgnel, u wara ftit sekondi li t-tubi waqfu jteptpu bqajna b'nalqna miftun nistgnagbu bil-bjuda ta' gebla u s-sbunija ta' skultura f'dak il-mument ta' fern. 11-koppla kienet qisha magflmula mis-silg fin!

Fis-7 t'Awissu 1956, 1-Arcisqof gibed zigarella biex kixef il-koppla li kienet mgnottija b'purtiera kbira u n-nies setgnu jarawha minn isfel gflall-ewwel darba. (Dal-nin Dun Guzepp u 1-Kor tal-t=tamrun attakkaw

1-ewwel noti tai-'AIIe/uia ' tai-Messija ta' Handel, xogflolli tgliallmuh apposta gnall-okkazjoni). llliolma tan-nies saret realta' filwaqt li nfexxew f'capcip itarrax u 1-logliob tan-nar u 1-qniepen tal-knisja komplew izidu !-atmosfera ferrielia. 11-baned lokali organizzaw marci fit-toroq u Willie Attard tal-Banda San Guzepp ikkompona marc gflall-okkazjoni jismu '11-Famuia Koppla' li sal-lum gnadu jindaqq fl-irflula tal-gzejjer Maltin.

Xahar wara li nfetflet il-koppla xterdet 1-anbar li Iii Dun Nerik 1-Arcisqof gnamlu Monsinjur. Qrabatu u il-i=lamrun kollu fernu liafna gnax kien ilu jafldem fosthom gnal tnejn u gnoxrin sena u kien lialla rigal majestuz li jidher meta nkuruna 1-knisja parrokkjali ta' San Gejtanu b'koppla hekk sabina li 1-i=lamrunizi kienu ilhom jixxenqu glialiha gflal tant zmien. Bdew jigu ppjanati festi glial xi data f'Novembru meta Dun Nerik kellu jnalli 1-kariga tiegnu ta' kappillan tal-i=lamrun biex jibda x-xognol tiegliu fil-kariga gdida ta' Monsinjur tai-Kattidral tal-lmdina.

Tard f'Novembru Dun Nerik marad. Gnall-flabta tai-Milied gnamlulu operazzjoni li qalu kienet success. Fihtletin ta' Dicembru Dun Nerik miet. Jaliasra ma

· kellux ix-xorti jgawdi 1-frott tax-xognolli gliamel, izda bla dubju nalla marka fil-qiegn tal-t=lamrunizi kollha ta' zmieni.

I 4

25