ششم فصل

عملیات لوله گذاري

www.roth

enga

ran.

com

www.roth

enga

ran.

com

١-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

عملیات لوله گذاري - 6

کلیات -1- 6

مقدمه -1- 6-1ل منبع تا ابتداي اراضـی و نیـز توزیـع آب در سـطح حمبه منظور انتقال آب از ) موضعیانواع بارانی و (آبیاري تحت فشار در ، از انـواع خطـوط لولـه بـا تحمـل فشـار و )هـا ندهپاشـها و گسـیل انواع آب(تأمین فشار و دبی مورد نیاز وسایل خروجی آب اراضی و

.استفاده می شود) باتوجه به نوع و شرایط روش آبیاري تحت فشار ( متفاوتهاي جنسمشخصات فنی ارائه شده در این فصل، دربرگیرنده کارهاي مربوط به انواع خطوط لولـه مـورد اسـتفاده در طرحهـاي آبیـاري

.باشد می ل منبع تا محل مصرفحت فشار از محتشـود، در ایـن ، شیرها و مصـالح ، توسـط کارفرمـا تـأمین مـی آن نظر به اینکه مصالح مصرفی در پیمان مانند لوله و متعلقات

.می شوداشاره همشخصات فنی در مورد مشخصات ساخت مصالح برحسب لزوم تنها به استانداردهاي مربوطبینـی شـده،نگهداري و بـه هنگـام اجـرا ا باتوجه به شرایط قید شده در اسناد پیمان در محلهـاي پـیش مصالح تحویلی کارفرم در این مشخصات فنی محل انبارهاي مصالح تحـویلی . شود در اختیار پیمانکار قرارداده می بندي تفصیلی اجراي کار نامه زمانمطابق بر

شـروع مسئولیت پیمانکار از زمان تحویل گرفتن این مصـالح از انبـار اصـلی . شود نامیده می) دپواصلی(کارفرما به نام انبارهاي اصلی است نسبت به تحویل گـرفتن موظف پیمانکار را در محل تولید به پیمانکار تحویل نمایدمصالح بخواهد در صورتیکه کارفرما. شود می

.مصالح اقدام نمایدبراسـاس منـدرجات ایـن ،هـداري و نصـب مصـالح تحـویلی نگ ، انبـارداري ، ري، حمـل ، بارانـدازي پیمانکار در کلیه مراحل بارگی

براي مـواردي کـه در ایـن .دارد شده توسط سازندگان مسئولیت کامل هاي توصیه مشخصات فنی، استانداردهاي مربوطه، دستورالعملنسبت به تبیـین و ابـالغ ناظر دس مشاور مشخصات و سایر اسناد پیمان به آنها اشاره نشده ، براساس درخواست پیمانکار، بایستی مهن

.اقدام نماید یکتبی مشخصات فنی تکمیلهاي مشابه دیگر، جـزو ایـن ب زنی، حفاري افقی و روشمچنین کارهایی مانند تونل زنی، نقنصب لوله بر روي پایه و نظایر آن، ه

.صوصی طرح ارائه گرددشود و جزئیات آنها برحسب مورد باید در مشخصات فنی خ مشخصات فنی محسوب نمی

تعاریف عمومی - 1-2- 6

به منظور درك صحیح و یکنواخت از این مشخصات فنی و جلوگیري از تعابیر مختلـف در بـه کـارگیري احتمـالی منـدرجات ایـن :عمومی به شرح زیر ارائه شده است ، تعاریفعمومی شبکه آبیاري تحت فشار مشخصات فنی

باشد که آب هاي انتقال و توزیع آب می حهاي آبیاري تحت فشار شامل لولهشبکه خطوط لوله در طر -شبکه خطوط لوله - .رساند می) ها پاش ها و آب سیلندهگ(مورد نیاز طرح را از محل منبع تحویل و به آخرین نقاط خروجی شبکه

هـاي روها و سایر سـازه آدمها، حوضچه ،ها، متعلقات، شیرها، لوازم تکمیلی ها، اتصالی عبارتست از لوله خط لوله – خط لوله -احداث خط لوله بعنوان یک سازه هیدرولیکی بـه ترتیـب شـامل حفـر ترانشـه . شود که در خط لوله به کار گرفته می همربوط

www.roth

enga

ran.

com

٢-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

خـاکریزي نهـایی، ، بستر سازي، نصب لولـه، خـاکریزي مرحلـه اول، آزمـایش هیـدرولیکی، )در صورت نیاز(روباز، پی سازي روها و نصب شیرها به منظـور اجـراي کامـل کـار ها، آدم کارهاي تکمیلی مانند احداث حوضچه ست، راه اندازي وشستشو، ت

.است

عبارتست از کانالی که براساس نقشه هـاي اجرائـی طـرح و مسـیرهاي پـیش ترانشه لوله گذاري – ترانشه لوله گذاري - .شود داث میها و متعلقات اح مشخصات فنی به منظور قراردادن لوله، اتصالی بینی شده و

و یـا سیسـتم ) NCC(سیستم کشوري درعدد ارتفاعی نقاط مورد نظر نسبت به سطح آب دریاهاي آزاد -رقوم ارتفاعی - .باشد میرقوم ارتفاعی ) BM(محلی

.را رقوم زیر لوله گویند )نه در محلهاي اتصال(رقوم پائین ترین نقطه داخل لوله -رقوم زیر لوله -

) نه در محل اتصال(وله رقوم باالترین نقطه خارج لوله یا تاج ل وم باالي لوله عبارتست ازرق -رقوم باالي لوله -

را رقوم زمـین طبیعـی رقوم سطح زمین در مسیر لوله گذاري و تأسیسات مربوطه، قبل از شروع کار -رقوم زمین طبیعی - .نامند

.گفته می شودانشه رقوم کف تر سازي کف ترانشه سترب رقوم زیر خاك - رقوم کف ترانشه -

ختالف ارتفاع بین کف ترانشه و متوسط رقوم زمین طبیعـی یـا زمـین اصـالح عمق ترانشه عبارتست از ا –عمق ترانشه - .در شرایطی که نیاز به پی سازي زیر بستر لوله باشد، این عمق متناسباً افزایش می یابد .شده در باالي ترانشه

.عرض کف ترانشه است منظور از عرض ترانشه، -عرض ترانشه -

.را شیب طولی گویندنسبت اختالف رقوم زیر لوله بین دو نقطه موردنظر به فاصله آن دو نقطه -شیب طولی -

ی و نـ جنهاي با خاك و بـا مصـالح نـامرغوب ل محلهاي عبور لوله از زمی ،سازي ترانشه منظور از پی -پی سازي ترانشه - .لح مناسب و آماده سازي بستر به منظور بهبود و تثبیت آن استنظایر آن، تعویض مصالح نامرغوب با مصا

هاي آزبست سیمان، چـدن مانند لوله. دهد لوله اي که در مقابل بار خارجی ، قبل از شکستن تغییر شکل نمی -لوله سخت - .را لوله سخت نامند نشکن و لوله بتنی

هـاي پالسـتیکی و اننـد لولـه م. دهـد ز شکستن تغییر شکل میاي که در مقابل بار خارجی، قبل ا لوله - لوله قابل انعطاف - .فوالدي را لوله قابل انعطاف گویند

المللی یـا جـداول سـازندگان تعریـف منظور قطر نامی آنها است که در استانداردهاي بین - قطر لوله، متعلقات و شیرها - .شود می

کند ماننـد مانشـون، متعلقات آن را به هم متصل می لوله یاو لوازمی است که دو قطعه منظور از اتصالی، قطعات - اتصالی - 000، واشر، فلنج، رابط، بوشن، مهره ماسوره و ) کوپلینگ(گلنر، اتصال مکانیکی

کند یا در تغییـر مسـیر لولـه گـذاري بکـار منظور از متعلقات لوازمی است که یا خط لوله را به شیرها متصل می -متعلقات - 000زانو، سه راه، تبدیل و مانند. گرفته می شود

www.roth

enga

ran.

com

٣-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

وان بـه راحتـی لولـه را اي کـه بتـ بارتست از حداقل عرض محدودهمحدوده حریم خط لوله ع -محدوده حریم خط لوله -

استقرار و تردد ماشین آالت لوله گذاري به راحتی صورت گیرد و اجراي عملیات خاکی شامل تسـطیح و آمـاده ریسه نموده و .انشه، دپوي خاك، خاکریزي مجدد و حمل خاك اضافی به راحتی انجام پذیردتر سازي حریم، حفاري

باشد که به منظور نقل و انتقـال ماشـین آالت، عرض قسمت موردنظر از حریم خط لوله میجاده عملیاتی -جاده عملیاتی -لـه در دوران بهـره بـرداري، ریسه نمودن لوله، کندن ترانشه هنگام اجراي عملیات و نیز بهره بـرداري و نگهـداري از خـط لو

.گیرد مورد استفاده قرار می

یا خاك مناسب براي خاکریزي در زیر، اطراف و روي لوله، خاکی است کـه داراي منظور از خاك انتخابی -خاك انتخابی - .مشخصات موردنظر بوده و عاري از مواد آلی، خاکهاي یخ زده، سنگهاي درشت، شاخه و ریشه درختان باشد

ـ که براي کندن آن مصرف مواد سـوز است زمینیزمین سنگی، -نگیزمین س - ا اسـتفاده از ا و منفجـره ضـروري بـوده و ی .باشد نیاز می اسب بخار 300با قدرت بیش از ) مانند بولدوزر(ماشین آالت سنگین

ترانشـه بـا بایـد سپرکوبی الزم بـوده و یـا آن تمهیدات خاصی مانند چوب بست یازمینی که براي کندن :زمین ریزشی - .حفر گردد را زمین ریزشی نامند ی که از ریزش کلی خاك ممانعت کندشیب مناسب

.باشند هاي خارج از تعاریف زمین سنگی و زمین ریزشی می زمینمنظور از زمین معمولی :زمین معمولی -

نکات مشترك لوله گذاري - 1-3- 6

استانداردهاي فنی مصالح لوله گذاري -3-1- 6-1استانداردهاي از انواعی که داراي) رها و مصالح حفاظت لولهها، متعلقات، شی لوله، اتصالی( مورد نیاز لوله گذاري کلیه مصالح

، توسط کارفرما تأمین و به باشد و سایر استانداردهاي معتبر و مورد قبول) ISIRI(مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران اقدام به هاي مربوطه و دستورالعمل) عمومی(ف است که با رعایت کامل این مشخصات فنیکارفرما موظ. دوشمی پیمانکار تحویل

.تهیه مصالح مناسب و مورد قبول نموده و آنها را به موقع تحویل پیمانکار دهد

استانداردهاي فنی اجراي کار -3-2- 6-1اندازي راه آزمایش و ، حمل مصالح ، نصب، شامل تحویل، بارگیريحاضر به منظور اجراي کامل لوله گذاري مشخصات فنی

نظر مسکوت باشد، در وهله اول باید به زمینه مورد در یا اشدکامل نب) عمومی(چنانچه در مواردي این مشخصات فنی . باشد میمعتبر و پس از آن به استانداردهاي مورد قبول و) ISIRI(مصوب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران استانداردهاي

) طراح(در چنین مواردي مهندس مشاور . مراجعه شود )ISO ،BSI ،DIN ،AWWA ،ANSI به ترتیب اولویت(المللی بینپیمانکار موظف است .هاي الزم به منظور تکمیل کامل کار را در اسناد و مدارك طرح ارائه نماید باید مشخصات فنی و دستورالعمل .و سایر اسناد پیمان نسبت به انجام کامل کار اقدام کند ناظر س مشاوربراساس دستورهاي تکمیلی مهند

www.roth

enga

ran.

com

٤-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ماشین آالت و ابزارمصالح، -3-3- 6-1

ه در اسناد و مگر در مواردي ک ،ها، متعلقات، شیرها و مصالح حفاظت لوله ها به عهده کارفرما می باشد ها، اتصالی تهیه لوله .جمهوري روش دیگري تصریح شده باشد زي و نظارت راهبردي رئیست برنامه ریمعاون و اسنادمدارك پیمان

کامل عملیات لوله گذاري، آزمایش،تهیه، تأمین و به کارگیري نیروي انسانی، ماشین آالت و ابزار کار به منظور اجراي .ر خواهد بوداندازي و نگهداري عملیات انجام شده تا زمان تحویل موقت در تعهد و وظیفه پیمانکا راه

تن بعملیات مربوط به کارهاي آجري، بتنی و فلزي، باید براساس مشخصات فنی طرح و با انطباق با مندرجات آئین نامه ریزي و نظارت راهبردي برنامه معاونت 55نشریه شماره ،و همچنین مشخصات فنی عمومی کارهاي ساختمانی) آبا(ایران .اجرا شودجمهوري رئیس

سازي، بسترسازي و خاکریزي مصالح پی -3-4- 6-1

جزئیات . اي برخوردار است از اهمیت ویژ ه) هاي قابل انعطاف خصوصاً لوله(تأمین بستر مناسب و باربر براي قراردادن لوله نیروهاي استاتیکی و (و بار زنده )خاك ارسرب(وارد به لوله اعم از بار مرده بسترسازي و خاکریزي ترانشه، باتوجه به نوع لوله، بارهاي

و مشخصات فنی )عمومی(دیگر این مشخصات فنی هاي گذاري، در این بخش و بخش و نوع مصالح ترانشه لوله) دینامیکی .موارد نسبت به اجراي کار اقدام کنداین است باتوجه به پیمانکار موظف .خصوصی طرح ارائه شده است

اي روان و نظائر آن، چنانچه نیاز به هاي لجنی، ماسه هاي نامناسب مانند زمین از زمین گذاري درصورت عبور مسیر لوله مشخصات فنی طرح و برداشت مصالح نامرغوب و جایگزینی آن با مصالح انتخابی باشد، پیمانکار باید براساس جزئیات ارائه شده در

.عمل نماید ناظر مشاور دستورات مهندساي و یا خاك انتخابی تا رسیدن به رقوم زیر ، سنگ و مالت، مواد سنگی دانه بندي شده، مصالح رودخانهسازي با بتن پی

چنانچه در مشخصات فنی . انجام خواهد شد پس از احداث پی، بستر سازي کف ترانشه لوله گذاري. دوشمی بستر لوله گذاري انجام .گذاري توصیه می شود باتوجه به نوع لولهبا مشخصات زیر صالح بسترسازي استفاده از م بسترسازي مشخصی ارائه نشده باشد ،طرح

خاك انتخابی) الفدي مناسب بن با دانه است ا خاك مرغوب براي بسترسازي یا خاکریزي اطراف و روي لوله، خاکینظور از خاك انتخابی یم

.براساس مشخصات فنی طرح می باشدخاکهاي .اي رسی، مواد آلی، خاکهاي یخ زده و عاري از شاخه و ریشه درختان باشد از مواد کلوخهخاك انتخابی باید عاري

هاي قابل انعطاف مخصوصاً لولهمناسب براي خاکریزي ) LL>50( 50با حد روانی بیش از ) براساس طبقه بندي یونیفاید( ریزدانه .هاي پالستیک نیست لوله

www.roth

enga

ran.

com

٥-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

نمودن خاکهاي حاصل از خاکبرداري ترانشه اولیه تهیه نمود ولی در صورتیکه این بی را با سرندمی توان خاك انتخا الًمعمو .خاکها به تشخیص دستگاه نظارت مناسب نباشد، خاك انتخابی باید از منابع قرضه و براساس دستور دستگاه نظارت تأمین شود

مواد دانه بندي شده) بو شرایط اجراي کار، با هدف تأمین بستر مناسب و باربر و باتوجه به ) صلب یا قابل انعطاف( لهبسترسازي لوله باتوجه به نوع لو

در زیر .دننموده باشگذاري است که طراح بایستی در مشخصات فنی طرح جزئیات آن را منعکس از مسائل مهم در لوله ضریب بستر، .می گردد اطالعاتی به عنوان راهنما ارائه

.اجتناب نموده و از مصالح با یک نوع دانه بندي استفاده شودباید گذاري ندي مصالح در یک ترانشه لولهاز تنوع دانه ب -

باتوجه به به منظور حداکثر باربري بستر و مصالح دانه بندي شده باید مقاوم در برابر تخریب ناشی از نفوذ آبهاي زیرزمینی بوده و - .ته و کوبیده شودرطوبت و تراکم مورد نظر به نحو مطلوب ریخ

با تعیین ضریب .حداکثر باربري را تأمین خواهد نمود) Void Ratio(مصالح با دانه بندي مناسب با حداقل فضاي منفذي )CF) (Compaction Fraction (مقدار .را کنترل نمودسازي لوله توان مناسب بودن مصالح دانه بندي شده براي بستر می

CF و تحکیم به سهولت انجام شده و یک بستر مناسب و قابل قبول تأمین کمتر باشد تا عمل کوبش 15/0ید از براي این منظور با CFاظهارنظر در مورد کیفیت مصالح براساس مقدار .تعیین شود B.S. 8005-1987باید براساس استاندارد CFمقدار .شود

:باشد باتوجه به جدول زیر امکان پذیر می

CFباتوجه به ضریب ت مصالحکیفی -1- 6جدول

شرح کیفیت مصالح CFمقدار

.مصالح مناسب است > 15/0

30/0- 15/0 .ش داردبمناسب ولی نیاز به تمهیدات الزم جهت کو

.تراز آب قرارگیرد مناسب نیست براي شرایطی که بعد از نصب زیر

مصالح مناسب نیست < 30/0

www.roth

enga

ran.

com

٦-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

:.استخراج می شود 2-6راي بسترسازي باتوجه به قطر لوله از جدول انواع مصالح دانه بندي شده ب

مصالح مناسب بسترسازي -2- 6جدول CFضریب B.S.882-1983مصالح مناسب براساس )میلیمتر( لوله قطر اسمی

)میلیمتر(مصالح دانه بندي شده )میلیمتر(مصالح با یک اندازه )14تا 5( 10 100

3/0 < CF 14و 10 150

20و 14و 10 300تا 200 )20تا 5(و ) 14تا 5(2/0 < CF 350 20و 14 500تا

)40 تا 5(و )20تا 5(و ) 14تا 5( 40و 20و 14 و بیشتر 600 میلیمتر و بیشتر 600میلیمتر براي لوله با قطر 40میلیمتر و 600میلیمتر حداکثر قطر مصالح براي لوله با قطر کمتر از 20: 1توضیح .و باالتر نیست 300هاي با قطر با یک دانه بندي، مناسب براي احداث بستر مطمئن براي لولهاي گوشه گرد خصوصاً مواد دانه: 2توضیح

کارهاي مقدماتی و آماده سازي -3-5- 6-1این عملیات . باشد اده نمودن شرایط کار الزم میهایی است که براي آم کلیه فعالیت ،منظور از کارهاي مقدماتی و آماده سازي

موجود در مسیر سات ها و هرگونه تأسی شامل پیاده کردن مسیر، تمیز کاري و رفع موانع، بوته کنی، قطع درختان و تخریب ساختمان .گردد لوله گذاري می باشد که ذیالً تشریح می

نقشه برداري و پیاده کردن مسیر لوله گذاري) الف

، پیمانکار موظف است نقاط نشانه و مبداء تحویلی از کارفرما را با شروع کار و قبل از هرگونه تغییر در وضعیت زمیندر -ها در محدوده کارگاه باید به نحوي باشد که در طول اجراي عملیات این محل. بتن و مصالح بنائی تثبیت و حفاظت کند

.فاده باشنداي به آنها وارد نشده و همواره قابل است صدمه

هاي اجرائی را ها و سایر تأسیسات و یا موانع مندرج در نقشه پیمانکار باید مسیرهاي لوله گذاري، محل احداث حوضچه -عوامل دستگاه هاي کمکی پیاده و قبل از هرگونه اقدام به عملیات اجرائی، شرایط موجود را با استفاده از با نصب میخ

با وضع موجود مشاهده شود باید فوراً به دستگاه بین نقشه ها یکه تفاوت و یا تناقض در صورت. نظارت صورتجلسه کند .صورتجلسه شود موضوع نظارت اطالع داده و

www.roth

enga

ran.

com

٧-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

گذاري مسیر لوله) و در صورت نیاز پروفیل عرضی(طولی موجود حریم خط لوله و پروفیل پیمانکار موظف است وضع - .کنترل و به تأیید دستگاه نظارت برساندهاي منضم به پیمان را برداشت و با نقشه

هاي پالن رقوم دار و پروفیل طولی ها، راهها و نظایر آن، نقشه ها، پل پیمانکار موظف است در محل عبور از رودخانه - .عملیات اجرائی را آغاز کند آن منضم به اسناد پیمان را کنترل و پس از

.قرار خواهد گرفت ها گاه نظارت مالك محاسبه پرداختکلیه ابعاد و ارتفاعات صورتجلسه شده با دست

تمیزکاري، تسطیح و آماده سازي مسیر لوله گذاري) بمواد اضافه باید با نظر و دستور . گذاري باید تمیز و عاري از مواد زائد شود قبل از شروع عملیات حفر ترانشه ، مسیر لوله -

.انتقال داده شود) وي مواد زائددپ(گاه ج کاردستگاه نظارت به نقاط مشخص شده در خاررا با پیمانکار موظف به رعایت قوانین و مقررات عبور و مرور و تردد در هنگام حمل مواد زائد بوده و باید هماهنگی الزم -

.بعمل آوردکلیه ارگانهاي ذیربط باید ) هاي اجرایی یاز مطابق نقشهبه عمق و عرض مورد ن(هاي موجود در محدوده اجراي کار و نیز خاك نباتی بوته -

بطوریکه با خاك حاصل از . هاي تعیین شده دپو شود خاك نباتی برداشت شده باید به نحو مقتضی در محل. برداشت شود .خاکبرداري مخلوط نشود

جار، باید گذاري و مسیرهاي تردد را نداشته و در صورت ضرورت قطع اش پیمانکار حق قطع اشجار موجود در مسیر لوله - .مجوزهاي الزم را از دستگاه نظارت و سایر ارگانهاي مربوطه دریافت کند

پیمانکار موظف است نقشه مشخصات و موقعیت اشجار موجود در محدوده کار شامل نوع، تعداد، قطر و محل آنها را - .تهیه و در اختیار دستگاه نظارت قرار دهد

ه و پیمانکار باید آنها را به نقاط مشخص شده توسط دستگاه نظارت حمل و دپو درختان قطع شده متعلق به کارفرما بود - .کند

محل و موقعیت ساختمانها و تأسیسات احتمالی که در مسیر لوله گذاري قرار دارد در نقشه هاي اجرائی مشخص شده -د و دستور دستگاه نظارت، نسبت و پس از تأییپیمانکار موظف است نسبت به برداشت موقعیت و جزئیات آنها اقدام . است

.به تخریب آنها اقدام کندپیمانکار موظف است مصالح اضافی . مصالح و لوازم حاصل از تخریب ساختمانها و تأسیسات کالً متعلق به کارفرماست -

.حاصل از تخریب را باتوجه به دستورات دستگاه نظارت، به محل دپوي موردنظر حمل نمایدگفته شد تخریب اماکن و تأسیسات مربوط به آثار باستانی مجاز نبوده و ) 12-1بند (کلیات اول فصل همانگونه که در -

. ها، مراتب را کتباً به دستگاه نظارت اطالع دهد پیمانکار موظف است به محض برخورد به این نوع ساختمان .پذیر خواهدبود هنگی کامل با ارگانهاي ذیربط امکانجرایی زیر نظر و با دستور کارفرما و با همااین موارد ادامه عملیات ا در

www.roth

enga

ran.

com

٨-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

حمل مصالح لوله و متعلقات -3-6- 6-1 مقدمه - 3-6-1- 6-1

اصلیپیمانکار موظف به بارگیري و حمل از محل دپوهاي . لوله و متعلقات در مشخصات فنی طرح ذکر می شودمحل دپوي تعیین روش مناسب و . اشدو تخلیه مصالح در دپوهاي فرعی یا مسیرهاي لوله گذاري می ب) یا مستقیماً از محل تولید آن از کارخانه(

.ل به اختیار و مسئولیت پیمانکار بوده و در هر حال باید به اطالع و تأیید دستگاه نظارت رسانده شودمحاقتصادي

قبل از حمل بازدید - 3-6-2- 6-1آنها را از نظر اندازه، بی عیب بودن شکل ،حویل لوله و متعلقات باتوجه به اسناد حملهنگام تقبل از حمل و پیمانکار باید

کلیه کمبودها و یا صدماتی که با چشم قابل رؤیت است باید قبل از . ، کنترل و بازبینی نمایدمتراژ لولهقطر، فشارکار، تعداد و ظاهري، صورت باید نظر نماینده کارفرما ل این اجناس در محل کارخانه و زیرتحویل و تحو. تحویل به اطالع دستگاه نظارت رسانده شود

و امضاي پس از تحویل زیرا . به عمل آورد ) از کارخانه یا انبار اصلی (پیمانکار باید نهایت دقت را هنگام تحویل مصالح گیرد .عهد پیمانکار خواهد بودصورتجلسه مربوطه، کلیه صدمات وارده هنگام حمل و یا کارگذاري، کالً بر عهده و ت

بارگیري و حمل – 3-6-3- 6-1

آالت انکار باید توجه کند که حمل لوله، اتصالی ها و متعلقات از اهمیت ویژه اي برخوردار بوده و باید با به کارگیري ماشینپیم .مناسب و دقت الزم در بارگیري و حمل، از وارد آمدن هر گونه صدمه جلوگیري کند

قبل از (روش بارگیري و حمل باید باتوجه به نوع، قطر، طول و وزن لوله به اطالع دستگاه نظارت رسانده و تأئیدات الزم .دریافت شود) بارگیري

ن با توا لوله هاي با قطر کوچک را می. لوله ها به هیچ وجه نباید از ارتفاع رها شوند و یا به لوله هاي دیگر با ضربه برخوردکند لوله هاي با اقطار بزرگتر را باید با . به صورت سطح شیبدار به سمت پائین هدایت و از کامیون یا کفی تخلیه نمودتعبیه دو الوار

.بوم تخلیه نمود ت مناسب از جمله جراثقال یا سایدماشین آالها به منظور جلوگیري از صدمه زدن به آنها الزامی استفاده از برزنت با قالبهاي پوشش شده با پالستیک براي بلندکردن لوله .از انداختن مستقیم کابل به دور لوله ها باید جداً اجتناب شود. است

و مدارك طرح و سناد و ا) عمومی(جزئیات عملیات باراندازي و دپوي لوله ها باتوجه به مندرجات این مشخصات فنی .دستورالعمل هاي سازندگان خواهد بود

انبارکردن مصالح –3-6-4- 6-1محل دپوي اصلی و فرعی مصالح باید به نحوي انتخاب و آماده شود که از ورود آبهاي سطحی و گل و الي و سایر مواد زائد

ري ردیف اول لوله ها باید بر روي الوارهاي مناسب چوبی و یا روي بستر محکم طو. به داخل لوله ها و دیگر مصالح جلوگیري شود

www.roth

enga

ran.

com

٩-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ها در محل قرار داده شود که از غلطیدن آنها جلوگیري شود، پیمانکار موظف به رعایت نکات عمومی زیر براي چیدن و قراردادن لوله :دپو می باشدورود روان آبهاي سطحی یا مواد زائد به محل دپو یا از سانتی متر باالتر از زمین طبیعی باشد تا 30محل دپو باید حداقل -

.ه ها جلوگیري شودداخل لول

محل قرار گرفتن ردیف لوله ها باید محکم و یکنواخت بوده و با قراردادن وادارهاي مناسب از غلطیدن لوله ها جلوگیري - .شود

.در بین هر الیه تخته نگهدارنده قرار داده شود باید در مورد لوله هاي چدن نشکن و لوله هاي بتنی با اقطار باال -

داراي یک سرساده و یک سر کاسه اي هستند، انتهاي سرکاسه اي در یک ردیف باالتر و در که ئیها لوله ها و اتصالی - .خالف جهت بین دو انتهاي سرساده قرارداده شود

ها و لوله هاي با طول کوتاهتر از بقیه لوله. لوله هاي با قطرها و فشار کاري مساوي باید در یک محل انبار شوند - .د بطور جداگانه انبار شوندهمچنین متعلقات بای

محل قرار . از دپوي طوالنی مدت لوله هاي پالستیکی خودداري شده و حتی االمکان در کوتاهترین مدت مصرف شوند -از قراردادن پالستیک به منظور پوشش محافظ . گرفتن لوله ها باید به صورت سربسته و دور از تابش مستقیم آفتاب باشد

هوا و تهویه مناسب وجود داشته محل انبار لوله ها باید به نحوي باشد که امکان حرکت . ودروي لوله ها خودداري ش .باشد

هاي دیگر این مشخصات هاي تکمیلی انبارکردن لوله ها و متعلقات باتوجه به انواع لوله و متعلقات در بخش دستورالعمل - .به اجراي آنها می باشد پیمانکار موظف کهو اسناد و مدارك طرح ارائه شده ) عمومی(فنی

حمل لوله و متعلقات به جاي کار و ریسه کردن آنها) هه

گذاري پیمانکار موظف است پس از تحویل لوله و متعلقات از کارفرما، نسبت به حمل و ریسه نمودن آنها در کنار ترانشه لوله :براساس دستورالعمل هاي سازندگان و رعایت نکات زیر اقدام نماید

ریسه کردن لوله ها باید پس از تسطیح باند عملیات اجرایی و حتی االمکان در زمان مناسب قبل از حفر ترانشه انجام - .از ریسه کردن طوالنی مدت لوله ها باید جداً خودداري گردد. شود

.گیري بعمل آیدلوله ها در کنار ترانشه باید به نحوي ریسه شوند که از هر گونه جابجایی و حرکت آنها پیش -به نحوي ) دپوي خاك ترانشه(چنانچه ریسه کردن لوله ها بعد از حفاري ترانشه انجام شود، لوله ها باید در طرف مقابل -

در این صورت به راحتی و در . ریسه شود که از آلوده شدن آنها به خاك، گل و الي و سایر آالینده ها پیشگیري شود .را براي بلندکردن و جابجایی آماده نمودحداقل زمان می توان لوله ها

در مناطق کوهستانی و با شیب زیاد، نگهداري لوله ها به منظور جلوگیري از حرکت آن و ایجاد صدمات احتمالی، باتوجه - .و مشخصات فنی ارائه شده در اسناد طرح الزامی است) عمومی(به مندرجات این مشخصات فنی

www.roth

enga

ran.

com

١٠-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

انجام شود، بایستی فواصل تخلیه خاکهاي حاصل از خاکبرداري و هقبل از حفاري ترانش کردن لوله ها چنانچه ریسه -مسیر دپوي لوله ها از طرفین محور ترانشه کنی به نحوي پیش بینی شود که هیچ گونه مانعی در جهت حرکت و جابجایی

.ماشین آالت خاکبرداري و لوله گذاري بوجود نیایددر صورتیکه باتوجه . اید به نحوي باشد که از ورود آبهاي سطحی به داخل آنها جلوگیري شوددپو و ریسه کردن لوله ها ب -

به شرایط زمین این مسئله میسر نباشد، پیمانکار موظف است با قراردادن درپوش در انتهاي لوله ها از ورود آب و مواد زائد .آنها جلوگیري کند داخل بهی آنها پوشش داده شده باید بر روي کیسه هاي خاك نرم یا الوارهاي چوبی ریسه نمودن لوله هایی که سطح خارج -

.صورت گرفته و از قراردادن مستقیم آنها بر روي زمین جداً خودداري شوداستقرار لوله ها در کنار ترانشه یا کناره جاده باید به نحوي باشد که از هر گونه صدمه احتمالی در اثر تردد ماشین آالت -

.شود جلوگیريقراردادن زائده در . شود گیريغلطیدن آنها به داخل ترانشه جلو لوله ها باید به نحوي ریسه و نگهداري شوند که از -

ر باال صوصاً براي لوله هاي با قططرفین لوله و یا ریختن خاك در محلهایی در طول لوله به منظور نگهداري کامل آنها خ .الزامی است

تعلقاتنصب لوله و م -3-7- 6-1

جزئیات مراحل . در مسیر ترانشه آماده شده ارائه گردیده است در این بخش کارهاي عمومی نصب لوله ها و متعلقات نصب لوله از حساس. و اسناد و مدارك طرح، ارائه شده است) عمومی(نصب لوله ها در بخشهاي دیگر این مشخصات فنی

بندي کامل لوله و نیز باالبردن عمر مفید آن بوده و پیمانکار باید نهایت دقت ترین مراحل لوله گذاري به منظور تأمین آب .در اجراي این بخش از کار را بعمل آورد

بازدید قبل از نصب) الف مهندس مشاور موظف است . قبل از انتقال لوله به داخل ترانشه رعایت اصول و موارد زیر توسط پیمانکار الزامی است

.نصب لوله را کتباً صادر کند مجوز ،از رعایت موارد زیر پس از اطمینان .کلیه لوله ها باید از لحاظ صدمات احتمالی هنگام بارگیري ، تخلیه و ریسه نمودن در محل کار، کنترل و بازرسی شوند -

تا پس از اتصال نباید هیچ گونه صدمه و یا دو پهنی داشته باشند) باتوجه به نوع اتصال(محل اتصال لوله ها به همدیگر - .بندي را دچار مشکل کند آب

در داخل به دقت بررسی شوند تا هیچ گونه مواد زائد مانند روغن، گریس و یا حیوانات و بقایاي آنها باید داخل لوله ها - .وجود نداشته باشدلوله ها

نقاط آسیب . مناسب کنترل شود لوله هاي با پوشش خارجی و یا اندود داخلی با دقت کامل از لحاظ سالم بودن با وسایل -دیده احتمالی با نظر مهندس مشاور در صورتی که قابل اصالح باشد، در محل اصالح شده و در غیر این صورت مهندس

.نداده و بایستی از کارگاه خارج شوندمشاور اجازه کارگذاري و نصب لوله را

www.roth

enga

ran.

com

١١-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

)خواباندن لوله(لوله گذاري ) ب

روي بستر آماده شده در کانال حفر شده در زمین طبیعی و یا در خاکریزه قرار داده لوله به صورت معمولی بر -می شود، بدنه لوله باید در تمام طول لوله با کف ترانشه تماس کامل داشته و تحت هیچ شرایطی نباید وزن لوله

خاکبرداري اضافی براي تامین فضاي به این منظور باید در محل اتصالی ها. توسط اتصالی ها به بستر منتقل شود .الزم فراهم شود

.لوله گذاري باید از پائین دست شروع شود -

2/0حداقل شیب لوله . لوله باید براساس مسیر و مقدار شیب کف نشان داده شده در نقشه هاي اجرائی نصب شود - .درصد است

مسیر باید باتوجه به قطر، نوع لوله و توصیه در مواردي که باید لوله در قوس نصب شود، مقدار انحراف مجاز از - .گیرد صورت کارخانه سازنده

.انحراف از مسیر باید بعد از اتصال کامل لوله ها در مسیر مستقیم صورت گیرد -

رد، به منظور جلوگیري از حرکت و فرار لوله بر اثر با شیب تند صورت می گیدر شرایطی که لوله گذاري در کانال - .ثابت شود) وادار(لوله باید توسط عوامل نگهدارنده عمود بر مسیر خط لوله هاي خارجی،بار

.انتخاب محل ، نوع و فواصل وادارها باید طبق نقشه هاي اجرائی و مشخصاتی طرح باشد -

در شرایط لوله گذاري در شیب تند ، پیمانکار موظف است از ورود آبهاي سطحی به داخل کانال و جاري شدن در -همچنین قبل از خاك ریزي اولیه براساس نقشه هاي اجرائی و مشخصات طرح، باید . ل جلوگیري کندبستر کانا

وارهاي نگهدارنده عمود بر محور لوله احداث شود تا مانع از حرکت لوله و نیز شستشوي کف بستر شده و نهایتاً دی .از ایجاد صدمات احتمالی جلوگیري شود

با قطر زوم با نظر و تأیید مهندس مشاور، باید کل بستر با شن یا حداکثر دانهباتوجه به شرایط کار و در صورت ل - .میلیمتر زهکشی شود 30

و نامناسب یا عبور لوله از داخل تونلها و یا از روي در شرایط عبور از زمین هاي لجنی و یا زمینهاي بسیار خورنده -جزئیات پایه ها، فواصل و نحوه استقرار لوله . درودخانه ها و نهرها، لوله باید بر روي پایه مناسب نصب شو

.براساس مشخصات طرح خواهد بود

نگهداري لوله در شیب هاي تند -3-8- 6-1

در نقشه هاي اجرایی و )به منظور جلوگیري از حرکت و فرار لوله به سمت جلو(اري لوله در مسیرهاي با شیب تند نحوه کارگذ چنانچه این موارد به صراحت در اسناد طرح ذکر نشده باشد، پیمانکار می تواند کتباً این .ده استسایر مشخصات طرح ذکر گردی

.موارد زیر بعنوان حداقل دستورالعملهاي اجرائی در این مشخصات فنی عمومی ارائه می گردد. اطالعات را از مهندس مشاور بخواهد

www.roth

enga

ran.

com

١٢-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

جلوگیري از رانش و فرار لوله الزامی تندتر باشد، نگهداري لوله به منظور) صددر 20( 1: 5شیب مسیر لوله گذاري از چنانچه فاصله بلوکهاي . نگهدارنده عمود بر مسیر لوله گذاري یا ترتیبات دیگري صورت گیرد ا بلوکهاي بتنینگهداري لوله باید ب. است

متر در 5لوکهاي نگهدارنده براي لوله با طول در جدول زیر فاصله ب. نگهدارنده بایستی براساس مشخصات فنی طرح اجرا شود .شیب هاي مختلف بعنوان راهنما ارائه شده است

)متر(فاصله بلوك هاي نگهدارنده شیب مسیر لوله گذاري

5 )درصد و بیشتر 50( و تندتر 1:2 10 )درصد 50تا 25( 1: 4تا 1:2 15 )درصد 25تا 20( 1:5تا 1:4 20 )درصد 20تا 16( 1:6تا 1:5

باتوجه به وضعیت زمین )درصد 16تا 8( 1:12تا 1: 6 نیاز نیست )درصد 8کمتر از (1: 12کمتر از

در ترانشه هاي با شیب تند معموالً بعد از خاکبرداري، ترانشه به صورت مسیر تخلیه آبهاي سطحی یا زیرزمینی عمل کرده و

در این مورد باید . را با مشکل مواجه می کند تر شده و در نهایت عملیات نصب لولهمواد کف بسجریان سریع آب باعث شستشوي .براي ساخت بستر لوله و خاکریزي روي آن از مصالح انتخابی مورد تأیید مهندس مشاور استفاده نمود

ضربه گیرها -3-9- 6-1ها، تبدیلها و نظائر آن که به نحوي در مسیر جریان ها، سه راهی وییها، شیرها، زان در خطوط لوله تحت فشار در محل اتصالی

به منظور . تغییر ایجاد می شود، نیروئی در جهت ادامه مسیر جریان وارد شده و باعث حرکت و جابجایی لوله و اتصالی ها می شود .به شرح زیر الزامی است ها، پیش بینی تمهیدات خاص اجرائی جذب این نیرو و جلوگیري از حرکت لوله و اتصالی

ساخت بلوك ضربه گیر) الف به شرح ،جا بتن در به صورت اجرائی ترین روش کنترل و جذب نیروهاي ضربه اي ، ساخت بلوکهاي ضربه گیر معمول .جزئیات و موقعیت بلوکهاي ضربه گیر در مشخصات طرح ارائه شده است. است )1-6(شکل

www.roth

enga

ran.

com

١٣-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ی ضربه گیر در جابتنلوکهاي ب1-6شکل شماره میل مهار) ب

. در مواردي که امکان و فضاي ساخت بلوکهاي ضربه گیر میسر نباشد، استفاده از روشهاي دیگر از جمله میل مهار الزامی است وسط میل مهار در این روش نیرو ت. روشهاي مختلف جذب نیروي ضربه اي با نصب میل مهار نشان داده شده است )2- 6(در شکل

.جزئیات و موقعت میل مهارها در مشخصات فنی طرح ارائه شده است. جذب و سپس به بتن و نهایتاً به زمین منتقل خواهد شد

www.roth

enga

ran.

com

١٤-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

روش هاي مختلف جذب نیروي ضربه اي با نصب میل مهار 2-6شکل شماره

www.roth

enga

ran.

com

١٥-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

)هیدرواستاتیک(آزمایش هیدرولیکی -3-10- 6-1له به منظور اطمینان از صحت انجام کار و مناسب بودن لوله ، شیرها، متعلقات و سایر لوازم به آزمایش هیدرولیکی لو

انجام ) به مقدار بیش از حد مجاز(کارگرفته شده و تحمل فشار الزم توسط تمام قسمتهاي خط لوله و عدم نشت آب .می شود

شرح مندرجات این بخش بوده و جزئیات بیشتر در بخشهاي ه بهآزمایش هیدرولیکی انواع خطوط لول دستورالعمل کلیو یا در زمان آزمایش توسط مهندس مشاور به پیمانکار ابالغ شده دیگر این مشخصات فنی عمومی و مشخصات طرح ارائه

:ضوابط عمومی به شرح زیر الزم استرعایت اصول و هنگام انجام آزمایش هیدرولیکی .خواهد شدو ) اتمسفر 10له با فشارکار تا براي خط لو( کاربرابر فشار 5/1ط لوله بسته به مورد باید با فشار خطو :فشار آزمایش )1

.مورد آزمایش قرار گیرد) اتمسفر 10براي خطوط لوله با فشارکار بیش از (اتمسفر 5ا فشار کار به اضافه ب

شود، به نوع و قطر لوله ش واقع میطول هر قطعه از خط لوله که مورد آزمای :طول مناسب هر قطعه جهت آزمایش )2در صورتیکه اطالعاتی در دست نباشد باید براساس فصل . بستگی داشته و بایستی در اسناد طرح ارائه شده باشد

.عمل شود 303دوم نشریه شماره

آزمایش شیرهاي قطع و وصل روي خط لوله ، در مراحل بعدي و طی شستشوي سراسري لوله با :آزمایش شیرها )3 .و نیازي به آزمایش جداگانه نیست می شودار بهره برداري انجام فش

سانتی متري روي تاج لوله خاکریزي انجام شده 30در موقع آزمایش باید حداقل تا : مقدار خاکریزي روي لوله )4 .محل اتصال لوله ها به یکدیگر و محل متعلقات باید باز و قابل رویت باشند. باشد

تبدیل باید طبق مشخصات طرح مهارشده باشند تا در اثر نیروي قبیل زانو، سه راه، چهارراه وه از کلیه متعلقات لول )5نحوه مهار در مشخصات طرح منعکس و یا توسط مهندس . ضربه اي ناشی از فشار آزمایش تغییر مکان ندهند

از مهندس مشاور درخواست در غیر این صورت پیمانکار باید روش مهار را کتباً. مشاور به پیمانکار ابالغ می شود .کند

.پرکردن خط لوله باید به آهستگی و از نقطه پست شروع شود )6

.کنترل و از محکم بودن آنها اطمینان حاصل شودباید ها فلنج ها و کلیه پیج و مهره )7

معلق باید کامالً صاف، بی بو و عاري از هرگونه مواد لولهآب تزریق شده براي پرنمودن و آزمایش هیدرولیکی )8 .قابل رؤیت با چشم غیر مسلح باشد

و تخلیه تمام هواي موجود در خط، ) بسته به مورد(ها پس از پر شدن خط لوله و حصول اطمینان از اشباع لوله )9 .شروع شود باید افزایش فشار توسط تزریق آب

که نحوه و مقدار فشار هر معموالً آزمایش فشار هیدرواستاتیکی در دو مرحله آزمایش اولیه و نهایی انجام می شود )10مل، می در صورت فقدان این دستورالع. و یا توسط مهندس مشاور ابالغ می شودشده یک در مشخصات طرح ذکر :توان به شرح زیر عمل نمود

www.roth

enga

ran.

com

١٦-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

در مرحله اول، فشار خط را بتدریج تا یک سوم فشار مورد آزمایش باال برده و تمام طول خط مورد بازرسی قرار گرفته و و پس از هواگیري به فشار داد در مرحله دوم آزمایش، باید تدریجاً فشار را افزایش . شودمی گونه نقصی مرتفع هر

.مورد نظر رساند

پس از رسیدن به فشار مورد نظر، خط لوله باید براي مدت تعیین شده در مشخصات طرح تحت فشار باقی مانده و )11اساس مشخصات مندرج در این مشخصات فنی و ا مقدار نشت آب برسپس اندازه گیري الزم براساس افت فشار و ی

در صورتی که ارقام بدست آمده افت فشار و یا نشت آب کمتر از ارقام مجاز باشد، خط . مشخصات طرح انجام شودلوله آب بند تلقی می شود و در غیر این صورت، باید پس از رفع معایب، آزمایش هیدرولیکی تا حصول نتیجه مورد

.ظر تکرار شودن

24پس از پرکردن خط و حفظ آن براي مدت حداقل ،براي دستیابی به نتیجه مطلوب در آزمایش هیدرولیکی )12بودن لوله ها اطمینان حاصل عاري از هواي محبوس هوا و جابجایی واشرها و خروج ،اشباع لوله ها باید از ،ساعت

مقدار نشت آب مجاز حسب . شده و عیوب احتمالی برطرف شود ها باید مرتباً بازدید ضمناً محل کلیه اتصالی. کرددر سایر فصل ها این مشخصات فنی و مشخصات طرح منعکس ،مورد و با توجه به نوع لوله هاي به کار رفته

.است

به عبارت . تقسیم خط لوله به قطعات مورد آزمایش از طریق بستن شیرهاي قطع و وصل روي خط مجاز نیست )13یسک شیرهاي قطع و وصل به عنوان درپوش انتهایی قطعه، مورد استفاده قرار گیرند، بلکه در هر دو دیگر، نباید د

انتهاي قطعه مورد آزمایش، باید دو درپوش مناسب بر روي لوله نصب و توسط مهارهاي الزم از حرکت آنها و .همچنین خط لوله جلوگیري شود

باید یک شیر تخلیه هوا با قطر مناسب نصب )تفع تر خط لولهقسمت مر(بر روي باالترین نقطه درپوش انتهایی )14 .انتخاب می شوداینچ 2الی 5/0قطر شیرهاي تخلیه هوا متناسب با قطر خط اصلی انتخاب و معموالً بین . شود

باید یک شیر تزریق آب با قطر مناسب نصب )قسمت پست تر خط لوله(بر روي پائین ترین نقطه درپوش انتهایی )15قطر این شیر متناسب با قطر خط اصلی و مقدار آب تزریقی به خط بوده و معموالً بین یک الی چهار اینچ . شودبر روي هر یک از درپوشهاي . از شیرهاي تزریق آب می توان به عنوان شیر تخلیه خط نیز استفاده نمود. است

یک (بار 10/0غییرات فشار تا حدود فشار سنجها باید قادر به نمایش ت. انتهاي خط، یک فشارسنج نصب می شود .باشند) متر ستون آب

طول قطعات . نتیجه آزمایش فشار هیدرواستاتیکی خط باید از پایین ترین نقطه قطعه مورد آزمایش قرائت شود )16برابر فشار نامی خط 10/1مورد آزمایش باید به نحوي انتخاب گردند که فشار در باالترین نقطه حداقل معادل

.باشد

.یچ گونه عملیات اجرایی در ترانشه در طی مدت آزمایش فشار هیدرواستاتیکی مجاز نیسته )17

هر گاه در حین عملیات آزمایش فشار هیدرواستاتیکی عیوبی در خط و متعلقات و شیرها بروز و مشاهده شود، )18. الح، تخلیه شودعملیات باید متوقف و آب تا فراهم شدن شرایط کار در محل و یا محلهاي مورد نظر براي اص

.شروع مجدد آزمایش تنها پس از رفع کلیه عیوب مجاز است

www.roth

enga

ran.

com

١٧-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

تواند بدون تخلیه آب لوله اصالح و تعمیر اتصالی هاي که آب بند نبودن آنها در حین آزمایش مشاهده می شود، می )19 .و پس از کاهش فشار خط تا حد ممکن انجام شود

.که خط لوله داراي فشار است نباید باز و جابجا شونددرپوشهاي موقت مادام و جک و یا وسایل مشابه )20

ظرفیت تانکر و تلمبه آب براي افزایش فشار داخل خط باید متناسب با طول خط مورد آزمایش و حداکثر فشار )21 .موردنظر انتخاب شود

یکدیگر آزمایش فشار هیدرواستاتیکی لوله ها و متعلقات و شیرهائی که قطعات آزمایش شده خطوط لوله را به )22 .کند متصل می نمایند ضروري نبوده و آزمایش سراسري خط لوله براي این قطعات کوچک کفایت می

باید پس از پایان موفقیت آمیز آزمایش فشار هیدرواستاتیکی هر قطعه و تأیید مهندس مشاور، صورتجلسه انجام کار )23آزمایش، مدت آزمایش، عیوب مشاهده و طول خط، فشار ؛در این صورتجلسه اطالعات الزم از قبیل. تنظیم شود

.خواهد شددرج رفع شده، مقدار افت فشار و یا کاهش آب و موارد ضروري دیگري به تشخیص مهندس مشاور

آالتنکات عمومی احداث حوضچه شیر -3-11- 6-1

هره برداري از شیرها، حوضچه به منظور حفاظت و ب. انواع مختلف شیرها بسته به مورد در خطوط لوله به کار گرفته می شود در احداث حوضچه شیرآالت باید نکات عمومی به شرح زیر مورد . می شود ر مراحل بعد از اتمام نصب لوله احداثشیرآالت عموماً د

.توجه قرار گیردشار به نحو مناسب ایجاد شود تا وزن آنها ف) میلیمتر 300براي شیرهاي بزرگتر از (نشیمن شیرها در درون حوضچه )1

.نشیمن شیر می تواند مستقیماً در زیر شیر و یا متعلقات دو طرف آن قرار گیرد. اضافی به لوله وارد نکند

تخلیه آبهاي وارده به حوضچه و یا آبهاي ناشی از نشت محل اتصالی ها از طریق نصب لوله در حد فاصل یکی از )2حالتی که کف حوضچه در تمام و یا مواقعی از شود، مگر در باید انجام دیوارها و کف و زهکشی اطراف حوضچه

سال زیر تراز آبهاي زیرزمینی قرار گرفته و امکان ورود و پس زدن این آبها به داخل حوضچه از طریق لوله زهکشی .وجود داشته باشد

اره حوضچه براي این منظور، کنف قیراندود بین دیو. آب بندي محل عبور لوله ها از دیواره ها حوضچه ها تأمین شود )3در مواقعی که تراز آبهاي زیرزمینی باالتر از کف حوضچه قرار می گیرد، عالوه بر کنف . و لوله قرار داده شود

قیراندود که باید به خوبی کوبیده شود، از خمیرهاي آب بند در سطح خارجی محل عبور لوله از دیوار و به عمق حدود .سانتیمتر استفاده شود 3

اره و کف حوضچه ها خصوصاً براي مواقعی که تراز آبهاي زیرزمینی باالتر از کف حوضچه قرار آب بندي کامل دیو )4 .می گیرد تأمین شود

.نیروي شناور شدن حوضچه با توجه به تراز آبهاي زیرزمینی در طراحی آنها مدنظر قرار گیرد )5

براي . حل بعدي در نظر گرفته شودامکان خارج نمودن بزرگترین قطعه شیرها و متعلقات از داخل حوضچه براي مرا )6 .این منظور، یا سقف حوضچه قابل برداشتن باشد و یا قسمتی از سقف به صورت پیش ساخته نصب شود

.از یخ زدگی شیرها خصوصاً شیرهاي تخلیه هوا که در نقاط مرتفع لوله قرار می گیرند، مدنظر قرار گیرد يجلوگیر )7

www.roth

enga

ran.

com

١٨-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

.صوصاً شیر هوا در انتخاب ارتفاع حوضچه مدنظر قرار گیردلوله، خ يارتفاع متعلقات و شیرهاي رو )8

ها، آبروها و سایر محلهایی که امکان تخلیه آب وجود ها، مسیل شیرهاي تخلیه حتی االمکان در نزدیکی رودخانه )9 .دارد پیش بینی گردند

بیعی تخلیه آب هاي ط محل خروج آب شیرهاي تخلیه تحت هیچ شرایطی نباید مستقیماً در زیر تراز آب، محل )10 .قرار گیرند) ها، مسیلها، کانالها و غیره رودخانه(

.شیرهاي تخلیه هوا و یا مکش هوا نباید مستقیماً با مجاري فاضالب و یا آبهاي سطحی در تماس باشند )11

.داراي امکانات همزمان تخلیه هوا و آب باشند باید تمام حوضچه هایی که در انتهاي خط قرار گرفته اند )12

حوضچه ها به نحوي انتخاب گردند که عالوه بر ایجاد فضاي الزم براي ایستادن و حرکت افراد نصاب، فاصله ابعاد )13 .مناسب از دیواره ها براي باز و بسته کردن پیچ و مهره ها و گردش ابزار کار وجود داشته باشد

.شیرها قرار داده نشوند دریچه بازدید و ورود و خروج حوضچه ها و پله هاي دسترسی مستقیماً روي لوله و )14

.پرکردن اطراف حوضچه ها باید در زمان مناسب و پس از اطمینان از صحت عملیات اجرایی دیواره صورت پذیرد )15

نصب شیرها و متعلقات داخل حوضچه باید پس از حصول اطمینان از گیرایی کامل بتن و صحت عملیات اجرایی )16 .سازه شروع شود

ات قبل از احداث دیوارها نصب می گردند، تمهیدات الزم به منظور جلوگیري از بروز در مواقعی که شیرها و متعلق )17 .صدمه به آنها در حین عملیات اجرایی پیش بینی و این تجهیزات کامالً پوشانده شود

.در ابعاد حوضچه ها ، عرض شیرها با توجه به جهت نصب آنها کامالً مدنظر قرار گیرد )18

.راي هرگونه پشت بند متعلقات پیش بینی شوددر حوضچه ها ، فضاي کافی ب )19

سازمان مدیریت و 55احداث حوضچه شیرها باید براساس مشخصات فنی عمومی کارهاي ساختمانی ، نشریه شماره )20 .برنامه ریزي کشور انجام شود

لوله هاي آزبست يلوله گذار -2- 6

ند و آب در اقطـار و تحمـل فشـارهاي مختلـف در دو ، سیمان پرتل) آزبست(لوله هاي آزبست از ترکیب الیاف پنبه نسوز این نوع لوله ها با توجه به مشخصات فنی مناسب طی سالیان متمادي تولید و درخطوط . ساخته می شوند RNو PNنوع

.انتقال و توزیع آب مورد استفاده قرار داشته اندوله ها و نیز به دلیل توسعه اسـتفاده از لولـه هـاي بـا در سالهاي اخیر به دلیل مشکالت بهداشتی ناشی از کاربرد این نوع ل

اسـتفاده از لولـه هـاي آزبسـت مخصوصـاً در طرحهـاي ،شرایط و مشخصات فنی مناسبتر از جمله لوله هاي ترموپالستیک .آبیاري تحت فشار تقریباً منسوخ شده است

ار موظف است مشخصات فنی عمومی لوله هـاي در صورت کاربرد این نوع لوله ها در طرح هاي آبیاري تحت فشار، پیمانکرا متناسب با شرایط کـار و بـا همـاهنگی دسـتگاه ) فصل دوم بخش چهارم( 303آزبست سیمان ارائه شده در نشریه شماره

.نظارت رعایت نماید

www.roth

enga

ran.

com

١٩-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

لوله هاي پلی اتیلن يلوله گذار -3- 6

مشخصات فنی لوله هاي پلی اتیلن -6-3-1

:به شرح زیر می باشدکه باید مورد توجه پیمانکار و دستگاه نظارت قرار گیرد پلی اتیلن مشخصات فنی عمومی لوله هاي .لوله هاي پلی اتیلن از جمله لوله هاي ترموپالستیک می باشد -1 .پلی اتیلن از پلیمریزاسیون اتیلن و اولفین به همراه دوده آنتی اکسیدان تهیه می شود -2ــورت تجــاري در -3 ــه ص ــیلن ب ــی ات ــم پل ــوص ک ــوع، وزن مخص ــه ن ــط )Low Density(س ــوص متوس ، وزن مخص)Medum density ( و وزن مخصوص زیاد)High Density (در بازار عرضه می شود. نـوع لولـه مناسـب از نظـر وزن مخصـوص . هرچه وزن مخصوص مواد پلی اتیلن زیادتر باشد، مقاومت آن هم بیشتر اسـت -4

.انتخاب می شودبراساس شرایط کاربرد لوله هاي پلی اتیلن در مقابل اثرات مواد شیمیایی مقاوم می باشند، لذا نیازي به پوشش خـارجی در مقابـل اثـرات خورنـدگی -5

.ندارند) یا هر سیالی که از آن عبور می کند(خاك و یا پوشش داخلی براي مقاومت در مقابل خورندگی آب در این دستگاه بـه طـور خودکـار مـواد . استفاده می شود) Extruder(ترودر سکاز دستگاه الوله هاي پلی اتیلن براي تولید -6

اولیه گرم و خمیري شکل شده و با فشار، از قالب مخصوص عبور کرده و پس از سرد شدن به صورت لوله از دستگاه خارج مـی .شود

.برابر اندازه قطر آنهاست 5ی اتیلن حداقل شعاع انحناء مجاز براي جمع کردن و یا خم کردن لوله هاي پل -7 .شناخته می شوند با اندازه قطر خارجی آنها لوله هاي پلی اتیلن -8میالدي لوله هـاي 90و در اوایل دهه PE80میالدي لوله هاي 70به منظور استحکام بیشتر لوله هاي پلی اتیلن، در دهه -9

PE100 با قابلیت هاي ممتازتر نسبت به لوله هايPE63 تولید و به بازار عرضه شدند. این مسئله خصوصـاً بـراي لولـه . مقاومت بسیار خوبی در برابر رشد سریع ترك از خود نشان می دهند PE100لوله هاي -10

.هاي با قطر باالتر باعث افزایش ضریب ایمنی می گرددگونه اي اسـت کـه مـی تـوان لولـه هـا را بـا به) پلی اتیلن سنگین( PE100و PE80ساختار مولکولی مواد پلی اتیلن -11

.کیفیت بسیار مطلوبتر به یکدیگر جوش دادسـبب بهبـود فرآیندپـذیري شـده و لولـه هـاي تولیـدي داراي PE100توزیع وزن مولکولی گسترده و بلند در لوله هاي -12

.سطوح کامالً صاف و صیقلی بوده و افت اصطکاك در آنها به حداقل رسیده استباعث کـاهش ضـخامت جـداره لولـه و صـرفه جـویی در PE100و PE80مشی پلی اتیلن خ زشاال بودن ضریب خب -13

.مصرف مواد اولیه و کاهش وزن لوله ها شده استو اسـتحکام کـافی در برابـر فشـار PE100و PE60باتوجه به میزان ضریب کشش مواد پلی اتیلن و بهبود آن در مواد -14

پلی اتیلن در برابر ارتعاشات زمین لـرزه و جابجـایی الیـه هـاي خـاك بهتـرین مقاومـت را از خـود نشـان ضربه اي، لوله هاي .دهند می

www.roth

enga

ran.

com

٢٠-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

درجه مقاومت در مقابـل مـواد شـیمیایی و . لوله هاي پلی اتیلن مقاومت بسیار خوبی در مقابل اکثر مواد شیمیایی دارند -15 .ن بستگی به غلظت، درجه حرارت و فشار مواد شیمیایی دارددر نتیجه طول عمر مفید و مؤثر لوله هاي پلی اتیل

لوله هاي پلی اتیلن خورده نمی شوند، زنگ نمی زنند، از ضخامت آنها در مجاورت مواد شیمیایی کاسـته نمـی شـود و -16 .در مقابل جریان هاي الکتریکی مقاوم می باشند

.و باکتریها نمی شوند ها آلگلوله هاي پلی اتیلن سبب رشد مواردي از قبیل -17 .لوله هاي پلی اتیلن داراي مزیت برجسته مقاومت برابر سایش است -18 .ضریب زبري لوله هاي پلی اتیلن کم بوده و این مسئله مزیتهاي هیدرولیکی را به دنبال دارد -19

پلی اتیلن استانداردهاي لوله هاي -6-3-2

:ه هاي پلی اتیلن به شرح زیر می باشنداستانداردهاي مورد استفاده در مورد لول

ISIRIاستانداردهاي -6-3-2-1

ISIRI 1331 روا داري قطر خارجی و ضخامت جداره لوله هاي پلی اتیلن) الف ISIRI 2002 آئین نامه کاربرد و نصب لوله هاي تحت فشار ترموپالستیک در زیر خاك) ب ISIRI 2178 ن لوله هاي پلی اتیلنروشهاي نمونه برداري و آزمو) ج

ISOاستانداردهاي -6-3-2-2

ISO 161/1 قطر اسمی و فشار اسمی لوله هاي ترموپالستیک) الفISO 3607 رواداري هاي قطر خارجی و ضخامت جداره لوله هاي پلی اتیلن) ب

BSIاستانداردهاي -6-3-2-3

BSI 6437,3284 شخصات لوله هاي پلی اتیلنم) الف BSI 5556 مشخصات ، ابعاد و فشار لوله هاي ترموپالستیک) ب BSI 6572 میلیمتر 63مشخصات لوله هاي پلی اتیلن آبی رنگ تا قطر ) ج BSI 6730 میلیمتر 63تا قطر مشخصات لوله هاي پلی اتیلن مشکی رنگ ) د

www.roth

enga

ran.

com

٢١-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

DINاستانداردهاي -6-3-2-4

ابعاد – 2تیپ –لوله هاي پلی اتیلن سخت ) الفDIN8074 DIN8075 آزمایش – 2تیپ –لوله هاي پلی اتیلن سخت ) ب DIN 80 76-3 ابعاد – 2تیپ –لوله هاي پلی اتیلن سخت ) ج

ASTMاستانداردهاي -6-3-2-5

ASTM D-3350 مشخصات لوله هاي پلی اتیلن ) الف ASTM D – 2104 مشخصات لوله هاي پلی اتیلن) ب

ASTM D – 2239 خلیمشخصات لوله هاي پلی اتیلن با کنترل قطر دا) ج ASTM D- 2447 مشخصات لوله هاي پلی اتیلن با کنترل قطر خارجی ) د ASTM D- 3035 مشخصات لوله هاي پلی اتیلن با کنترل قطر خارجی ) هه ASTM D- 2737 طبقه بندي لوله هاي پلی اتیلن) و

AWWA استانداردهاي -6-3-2-6

C-906 AWWA – ANSIو C-901 اینچ 3/0تا 4لوله هاي پلی اتیلن تحت فشار آب به قطر

محدودیت هاي کاربرد لوله هاي پلی اتیلن -6-3-3

ه قرار گیـرد بـه شـرح زیـر ارائـه محدودیت هاي استفاده از لوله هاي پلی اتیلن که الزم است به هنگام به کارگیري آنها مورد توج بنـابراین الزم اسـت . این محدودیتها سبب شده که اقدامات خاصی براي حمل، نگهداري و نصب لوله هـا ضـروري گـردد . شده است

.پیمانکار ضمن توجه کامل به این محدودیتها، اقدامات مورد نیاز را در مرحله اجرا انجام دهد

سترسازيمحدودیت هاي ناشی از ب -6-3-3-1

تغییر شکل مقطع لوله براثر فشار خاك و یا فشارهاي خارجی ، ممکن است در حدي باشد که لولـه را بـیش از حـد مجـاز دو پهـن زي بایسـتی نحوه بسترسـا . اي لوله پیش بینی شوددر این موارد براي جلوگیري از دوپهن شدن لوله، باید بستر سازي خاصی بر. نماید

.ح ارائه گردددر مشخصات فنی طر

www.roth

enga

ran.

com

٢٢-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

محدودیت تأمین متعلقات -6-3-3-2

بعضی از اقطار و فشارکاري لوله هاي پلی اتیلن و همچنین متعلقات و تبدیلهاي مربوطه ممکن است توسط کارخانه هـاي داخلـی در ایـن مـوارد . نظر قرار دهـد در این ارتباط ممکن است محدودیت هایی بوجود آید که پیمانکار بایستی در مرحله اجرا مد. تولید نشوند

.امکان استفاده از متعلقات چدنی یا فوالدي نیز وجود دارد محدودیت هاي درجه حرارت -6-3-3-3

ایـن ضـریب بـه طـور متوسـط بـراي درجـه . می باشد co 5- 10 ×15 ضریب انبساط خطی حرارتی لوله هاي پلی اتیلن معادل باتوجه به این مشخصه، دقت هاي الزم در انتخاب لوله هایی کـه تحـت تـأثیر . تیگراد صادق استدرجه سان 60تا 20حرارتهاي بین

این مسئله بخصوص در اتصاالت مکانیکی باید مورد توجه قـرار گیـرد تـا از . درجه حرارتهاي مختلف قرارخواهند گرفت ضروري است .ي نگهدارنده جلوگیري بعمل آیدجداشدن احتمالی این اتصاالت با روش مناسب از جمله ساخت بلوکها

لوله باید دقت شود که قبل از اتصال آنها به شیرها و اتصال هاي دیگر ، درجه حرارت لوله به درجه حرارت محـیط این موقع نصب .اتصاالت در زمان حداقل درجه حرارت روزانه انجام شود نصب توصیه می شود که. رسیده باشد

این اثر به صورتی است که چنانچـه مقاومـت لولـه در درجـه . اتیلن با افزایش درجه حرارت کاهش می یابد مقاومت لوله هاي پلی عمر مفید لوله هـا بـا افـزایش درجـه .خواهد بود 40درجه سانتیگراد 60باشد در درجه حرارت 100درجه سانتیگراد معادل 20حرارت

.ابددرجه سانتیگراد کاهش می ی 40حرارت بخصوص بیش از

محدودیت هاي مواد شیمیایی -6-3-3-4

. مواد شیمیایی مضر براي لوله هاي پلی اتیلن ، به اکسید کننده ها و مواد ایجاد کننده ترك و بعضی از حالل ها محدود مـی شـود هاي زیاد باید مـورد توجـه این مسئله اغلب در صنعت و براي موادي از جمله حالل هاي آلی، مواد روغنی، هالوژنها و اسیدها، در فشار

.گیرد قرار

محدودیت خاکهاي آلوده -6-3-3-5

ایـن . بعضی از مواد شیمیایی موجود در خاك و در مسیر خطوط لوله آب ممکن است اثرات نامطلوبی روي لوله و حتی آب بگذارنـد .موضوع در خاکهاي گازدار باید دقت شود

www.roth

enga

ran.

com

٢٣-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ي کاربرد لوله پلی اتیلنسایر محدودیتها -6-3-3-6

بنـابراین بـراي ذوب . لوله هاي پلی اتیلن به علت هدایت حرارت کم ، به سادگی در مقابل شعله مستقیم آسیب می بیند) الف .کردن لوله و متعلقات نباید از این روش استفاده نمود

بنابراین از این لوله ها براي اتصـال زمـین وسـایل برقـی نبایـد . ندلوله هاي پلی اتیلن هادي جریان الکتریسیته نمی باش) ب .استفاده نمود

به علت مقاومت باالي الکتریکی لوله هاي پلی اتیلن، در نقـاطی کـه الکتریسـیته سـاکن مطـرح اسـت ، بایـد اقـدامات ) ج .احتیاطی الزم انجام شود

.ي سازنده لوله عمدتاً با اشکال مواجه استتأمین متعلقات لوله هاي پلی اتیلن از کارخانه ها) د .در مقابل اشیایی نوك تیز باید محافظت شوند تا پاره یا سوراخ نشوند لوله هاي پلی اتیلن )ههداراي محدودیتهاي در تولید بوده و هزینه هاي طرح را نسبت به بعضی لوله هاي لوله هاي پلی اتیلن قطرهاي بزرگ ) و

.برند دیگر باال می

روش هاي اتصال لوله هاي پلی اتیلن -6-3-4پیمانکار بایستی با توجه به نوع اتصال مورد نظـر در مشخصـات . اتصال لوله هاي پلی اتیلن به چندین روش امکان پذیر می باشد

در ، محدودیت هـایی کار چنانچه باتوجه به شرایط .ایدفنی طرح تمهیدات الزم و پرسنل مجرب را تأمین و نسبت به انجام آن اقدام نم .وجود داشته باشد، مراتب را کتباً به دستگاه نظارت اعالم و کسب تکلیف نماید این زمینه

:از یکی از روشهاي زیر باید استفاده شودبراي اتصال لوله هاي پلی اتیلن به یکدیگر و به متعلقات و شیرآالت اتصال جوشی لب به لب -6-3-4-1

مراحل انجـام کـار و نکـات قابـل توجـه کـه بایسـتی . ز دستگاه جوش مخصوص لوله پلی اتیلن استفاده می شوددر این روش ا :پیمانکار رعایت نماید به شرح زیر است

.دنتجهیزات کار و دستگاه جوش آماده شوقبل از شروع به کار، -1

ایجـاد ) جهت حفاظـت از دسـتگاه (سب دیگر باتوجه به شرایط آب و هوائی و در صورت نیاز ، چادر جوشکاري و یا محل منا -2 .گردد

.جعبه دنده بر روي دستگاه قرار داده شود -3

www.roth

enga

ran.

com

٢٤-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

دقـت شـود در . هر دو سر لوله در امتداد یکدیگر، در کمربندهاي دستگاه قرار گرفته و با گیـره در محـل خـود محکـم شـود -4 .سرلوله به حالت اولیه و دایره کامل درآید صورتیکه سر لوله ها از حالت دایره خارج شده اند، با سفت کردن گیره ها،

دو سر لوله از مواد زائد کامالً تمیز شوند، لوله ها به تدریج و با فشار کم به جعبه دهنده نزدیک و تراشـیدن دو سـر لولـه تـا -5 .جائی که براده پیوسته ظاهر گردد، ادامه یابد

.برداشته شود با دور کردن لوله ها از یکدیگر، جعبه دنده از روي دستگاه -6

.براده هاي ایجاد شده ، از بین لوله ها و احیاناً از داخل آنها خارج و از اطراف دستگاه دور شود -7

.از دست زدن به سطح مقطع لوله ها جداً خودداري شود -8

. اصـل گـردد دو سر لوله کامالً مقابل هم قرار داده شود تا از عدم یکنواختی سطوح و وجود فاصله خالی بین آنها اطمینـان ح -9میلیمتـر و بـراي 1میلیمتـر 315تـا 200میلیمتر و از 5/0میلیمتر 200حداکثر فاصله رواداري مجاز براي لوله هاي تا قطر

000و 2میلیمتر 315لوله هاي با قطر بیشتر از

ضـخامت لولـه مـی 1/0هـا حداکثر روا داري مجاز انحراف از امتداد محور لوله. هم راستا بودن امتداد لوله ها کنترل شود -10 .باشد

قبل از اتصال به برق، صفحه حرارتی با دقت از هر گونه مواد زائد تمیز شود و براي ایـن منظـور از مـواد الیـافی یـا الکلـی -11 .استفاده نشود

.دماي صفحه حرارتی با توجه به جداول توصیه شده، کنترل شود -12

. و فشار و مدت تماس با صفحه حرارتی در دماي مورد نظر اعمال شود دو سر لوله به تدریج به صفحه حرارتی نزدیک شده -13تا زمانیکه دو سر لوله به صفحه حرارتی تماس داشته و در حال ذوب شدن می باشد، به هیچ وجه نباید لولـه هـا تکـان داده

.شوند

.ی به حداقل ممکن تقلیل یابد، فشار به آرام) میلیمتر 3تا 2حدود (بعد از ایجاد برجستگی الزم در محیط لوله ها -14

.زمان اتصال به صفحه حرارتی ، فشار و دما مطابق جداول توصیه شده رعایت گردد -15

.با دور کردن لوله ها از یکدیگر، صفحه حرارتی برداشته شده و در محل مخصوص قرار داده شود -16

و فشـار جـوش بـه تـدریج تـا مقـدار ) ثانیه 10 حداکثر در(با برداشته شدن صفحه حرارتی فوراً لوله ها به هم نزدیک شده -17به این ترتیب دو سر ذوب شده لوله ها به یکدیگر چسبیده و با یک پارچه شدن آنها اتصال محکـم . توصیه شده اعمال گردد

.برقرار می شود

زدن مـواد مـذاب از هنگام فشار دادن دو سر لوله بایستی کامالً دقت شود که اعمال فشار زیادتر از حد مجاز، موجب بیرون -18همچنین اعمال فشار کمتر از حـد مجـاز . محل اتصال شده و قسمت نسبتاً سرد دو سر لوله ها به یکدیگر وصل خواهند شد

باعث می شود که دو سر لوله در لبه باریکی به هم متصل شوند که در هر دو حالت اتصالی مناسب و محکم برقرار نخواهـد .شد

www.roth

enga

ran.

com

٢٥-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

.دقیقه بدون حرکت نگهداشته شود تا محل اتصال کامالً سرد شده و به دماي محیط برسد 10تا 5لوله ها باید حداقل -19

در صورتیکه مواد مذاب به صفحه حرارتی بچسبد، پیمانکار باید عملیات را متوقف و پس از تمیـز کـردن صـفحه حرارتـی و -20 .برش قسمت هاي ذوب شده دو سر لوله ، عملیات را تکرار می نماید

طول نسبتاً زیاد چند شـاخه لولـه کـه در خـارج ترانشـه . به لب لوله هاي پلی اتیلن نباید داخل ترانشه انجام شود جوش لب -21بهم جوش شده اند، قابلیت انعطاف کافی ایجاد می کند که قسمت هاي جوش داده شده داخل ترانشه قرار گرفته و انتهـاي

.ر داشته باشدآن براي اتصال به شاخه هاي دیگر باالي ترانشه قرا

درجه حرارت، فشار لبـه هـا و (باتوجه به اینکه براي هر نوع مواد پلی اتیلن ، دامنه معینی براي پارامترهاي اصلی جوشکاري -22وجود دارد، قبل از انجام عملیات با هماهنگی دستگاه نظارت باید براساس جداول و توصیه هاي سـازندگان ) زمان سرد شدن

.اقدام نمود) تگاه جوشلوله و دس(

در صورت اجبار به انجـام کـار در ایـن شـرایط از . در هواي بارانی، بادهاي تند و سرماي شدید، از جوشکاري خودداري شود -23در هر صورت دماي محیط کار تحت هیچ شـرایطی نبایـد کمتـر از صـفر . چادر یا محل محافظت شده مناسب استفاده شود

.درجه سانتیگراد باشد

:قل تجهیزاتی که باید پیمانکار جهت انجام جوش لب به لب فراهم نماید عبارتند ازحدا -24

ژنراتور براي تأمین انرژي صفحه حرارتی ، جعبه دنده و فشار پمپ هاي هیدرولیکی -

دستگاه جوش مجهز به گیره هاي مربوطه، زمان سنج و جعبه دنده -

دستمال مناسب براي تمیز کردن صفحه حرارتی -

م براي بریدن لبه هاي اضافی برآمده لوله در داخل و خارج آنوسایل الز -

وسیله الزم جهت اندازه گیري قسمت برآمده لوله -

دماسنج براي اندازه گیري درجه حرارت صفحه حرارتی و دماسنج براي اندازه گیري دماي هوا -

اتصال فلنجی -6-3-4-2 اي فوالدي یـا چـدنی و نیـز اتصـال لولـه پلـی اتـیلن بـه شـیرآالت و متعلقـات از این روش براي اتصال لوله پلی اتیلن به لوله ه

:می باشد زیر به شرحتوسط پیمانکار باید رعایت شود در کاربرد این روش ی کهنکات. استفاده می شود) فلنج دار(ت السـتیکی و شـر تخـ وراخ دارد اسـتاندارد، وا براي هر سر ساده لوله پلی اتیلن یک فلنج جوشی پلی اتیلن ، یک رینگ فلزي سـ – 1

.پیچ و مهره به تعداد و اندازه مورد نظر، مورد استفاده قرار گیرد .براي ایجاد اتصال باید ابتدا رینگ فلزي روي سر ساده لوله قرار داده شود -2بایـد دقـت شـود کـه محـور . داده شود) لب لب به(سر ساده فلنج پلی اتیلن با رعایت نکات مورد نظر به سر لوله پلی اتیلن جوش -3

.فلنج پلی اتیلن و محور سر لوله پلی اتیلن کامالً در امتداد هم قرار گیرند

www.roth

enga

ran.

com

٢٦-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

رینگ فلزي به سمت فلنج پلی اتیلن جوش رانده شده و طوري در مقابل فلنج شیرآالت یا متعلقات قرارداده شود کـه سـوراخهاي – 4 .آنها در مقابل هم قرار گیرند

اشر تخت الستیکی بین فلنج پلی اتیلن و فلنج شیرآالت و یا متعلقات مقابل آن قرار داده شده و پیچ و مهـره هـا در محـل خـود و -5 .قرار داده شوند

.ت الستیکی فرآیندي الزم تأمین شودبه واشر تخردن پیچ و مهره ها دو طرف اتصال با پیچاندن و محکم ک – 6

)Screw type joiat(اتصال پیچی -6-3-4-3منظـور از اتصـاالت مکـانیکی بـراي ایـن . کـاربرد دارد ) میلیمتـر 125کمتـر از (این نوع اتصال معموالً براي لوله هاي با قطر کم

دو مهـره در طـرفین ، واشـر ) دو طـرف رزوه (قطعـه میـانی ؛این نوع اتصال معموالً از پنج قطعه شامل. شودمخصوص باید استفاده و یا یـک سـر ) به صورت رابط(از این روش براي اتصال دو سر ساده لوله هاي پلی اتیلن . ه مخروطی تشکیل شده استارینگ و قطع

.ساده لوله پلی اتیلن به شیرآالت و اتصاالت فلزي رزوه اي و یا فلج دار استفاده می شود

)Electro fusion(اتصال به روش الکتریکی -6-3-4-4ایـن روش از مطمـئن تـرین .صاالت و متعلقات مخصوص مجهز به سیم پیچی حرارتی برقی استفاده مـی شـود در این روش از ات

با حرارت دادن سیم پیچ حرارتی، مواد مجاور آن شروع به ذوب شـدن نمـوده و بـا افـزایش . روشهاي اتصال لوله هاي پلی اتیلن استپس از قطع حرارت و سردشدن تدریجی، اتصـال . لوله نیز ذوب می گردد دامنه ذوب مواد و رسیدن حرارت به جدار لوله، سطح خارجی

:عبارتند ازباید مورد توجه قرار گیرد در این روش که ینکات. محکم بوجود می آید .درجه حرارت و فشار قسمت ذوب شده براساس توصیه شرکت سازنده کنترل شود – 1 .و از آسیب رساندن به آن جلوگیري شود از سالم بودن سیم پیچ حرارتی اطمینان حاصل شده -2 .محل اتصال قبل، در حین و بعد از انجام اتصال از هر گونه عوامل خارجی محافظت شود – 3 .زمان مناسب براي جوش الکتروفیوژن مطابق توصیه سازندگان در نظر گرفته شود -4 .دو سر لوله به صورت عمود بر محور آن کامالً رنده و صاف شود -5 .هر نوع مواد زائد از دو سر لوله تمیز شود – 6 .باتوجه به ابعاد اتصال ، مقدار فرورفتگی الزم روي دو سر لوله عالمت گذاري شود -7ایجاد خـراش یـا . با استفاده از وسایل مناسب سطح خارجی دو سر لوله تا محل عالمت گذاري شده به مقدار جزئی تراشیده شود – 8

.لوله کافی نخواهد بودناهموار کردن دو سر )داخل و خارج(اتصال مورد نظر کامالً تمیز شود – 9

)ایزوپروپانول(قسمت تراشیده شده دو سر لوله با مواد مناسب تمیز شود – 10

www.roth

enga

ran.

com

٢٧-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

تمـاس دو سر ساده لوله تا محل عالمتگذاري شده داخل اتصال قرار داده شود به طوري که دو سر لوله با زائده میانی اتصال در – 11 .قرار گیرد

.استفاده از گیره براي هر اتصال ضروري است -12 .قسمت محافظ ترمینال هاي اتصال برق از روي اتصال برداشته شود – 13 .سیستم الکتریکی به ترمینال هاي اتصال وصل شود – 14 .ولتاژ و زمان موردنظر براساس توصیه کارخانه سازنده برقرار گردد – 15 .شدن مواد توسط سیستم مربوطه کنترل شود وضعیت ذوب – 16 .گیره باز نشود ،تا زمان گیرایش کامل و اطمینان از عملیات جوش – 17

روش هاي دیگر اتصال لوله هاي پلی اتیلن -6-3-4-5 :انواع دیگر روشهاي اتصال لوله هاي پلی اتیلن عبارتند از

)Soket Fusion(اتصال حرارتی بوشنی -1

) Extrusion Welding(وش اکستروژنی اتصال به روش ج -2

)O –Ring Type(اتصال به روش چفتی و واشر الستیکی -3

.روشها در حال حاضر در ایران بسیار محدود می باشد این استفاده از

جابجایی، حمل و نگهداري لوله و متعلقات پلی اتیلن -6-3-5نهایت دقت و احتیاط را بعمل آورد تا هیچ گونه صدمه اي به ست در بارگیري و تخلیه لوله و متعلقات، پیمانکار موظف ا

.گیردبراي این منظور بایستی نکات و موارد زیر مدنظر قرار . آنها وارد نشودبطوریکه از هرگونه خطر انداختن، رهاشدن، . بلند کردن و پائین گذاشتن لوله و متعلقات باید به آرامی انجام شود -1

.شدن به نحو مناسب جلوگیري شوداخ بریدگی، ضربه زدن و سور

همچنین در . کف وسیله حمل و نقل باید کامالً صاف و عاري از هرگونه میخ و یا سطوح تیز برنده و یا ساینده باشد -2 وسیله نقلیه باید دقت شود که بیشتر از یک متر از طول لوله خارج از کف وسیله نقلیه قرار نگیردو طول انتخاب نوع

).اي شاخه ايدر مورد لوله ه(

در صورتیکه لوله و متعلقات در کارخانه به صورت بسته بندي تهیه و عرضه شود، در موقع بلندکردن بسته ها توسط -3در . جرثقیل، باید از تسمه هاي پهن استفاده شده و از به کاربردن زنجیر ، قالب و یا سایر وسایل سخت اجتناب گردد

.یماً به لوله هاي پلی اتیلن پیچاندهر شرایطی نباید بستهاي فلزي را مستق

. داده شوند سرنباید روي زمین غلطانده شده و یا روي ریل فلزي یا الوار چوبی آن لوله ها و متعلقات ،براي جابجایی -4به هر حال هنگام جابجایی باید کامالً دقت شود که ضربه اي به لوله ها وارد نشده و یا خراش و سائیدگی در آنها

www.roth

enga

ran.

com

٢٨-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

مخصوصاً در دماي زیر صفر درجه هرگونه ضربه به لوله و متعلقات ممکن است باعث شکستگی آنها . یدبوجود نیا .شود

هنگام حمل و نقل در شرایط مرطوب یا یخبندان، دقت شود که به علت لغزنده بودن سطح لوله و متعلقات و نیز -5 .د نشودلغزنده بودن زمین ، صدمه اي به افراد و وسایل و لوله و متعلقات وار

در مورد حمل لوله هایی که به صورت کالف تولید می شوند باید دقت شود که هنگام بارگیري تحت فشارهاي -6همچنین نباید کالف لوله ها روي هم انباشته شود و هرگز سعی نشود بیش از ظرفیت وسیله .جانبی قرار نگیرند

.بارگیري انجام شود ،نقلیه

ورت کالف تولید می شوند، باید دقت شود که لوله از روي وسیله نقلیه به زمین هنگام تخلیه لوله هایی که به ص -7 .پرتاب نشود و یا از ارتفاع رها نگردد

هنگام بازکردن کالف لوله باید دقت شود که کالف لوله روي سطح سخت کشیده و باز نشود و همچنین بازکردن -8لوله و متعلقات پلی اتیلن در زیر بار، خصوصاً در ارد زیرا که ه لوله پیچ نخورده و تاب برندکالف بصورتی انجام شود ک

.قوس دار می شوند) غیریکنواخت(درجه حرارتهاي باال تغییر شکل داده و در اثر حرارت ناهمگن

شرایط انبارکردن لوله و متعلقات باید به گونه اي باشد که از درجه حرارت هاي باال و تابش مستقیم نور خورشید -9 .همچنین لوله و متعلقات باید از قسمت هاي نوك نیز تیکه گاه دور باشند. ندمصون باش

.شوندد دقت شود که لوله و یا متعلقات باتوجه به تاریخی که انبار شده اند از انبار خارج در انبار و خروج از انبار بای -10

ه هاي با کالس باالتر، در لول همیشهاگر لوله هاي با کالس هاي مختلف فشاري در یک محل انبار می شوند ، -11 .پائین قرار گیرند

جابجایی و کارگذاري باید مراقبتهاي الزم در مورد شعله نگهداري لوله و متعلقات در انبار و حین در کلیه مراحل -12 .بعمل آیدمستقیم آتش

.در صورتیکه مدت انبارداري طوالنی باشد، لوله و متعلقات باید با پارچه تیره پوشانیده شوند -13

بوده و از تجمع هواي گرم در اطراف آنها وله و متعلقات در محل از انبار نگهداري شوند که در معرض تهویه مناسب ل -14 .جلوگیري شود

شرایط انبار لوله و متعلقات باید به گونه اي باشد که از منابع حرارتی و یا وسایل داغ نظیر بخاري، دیگ بخار و یا -15 .اشندموتور خانه به اندازه کافی دور ب

، بایستی در صورتیکه لوله ها در انبار روي یکدیگر قرار داده شوند، به منظور جلوگیري از خم شدن و یا دو پهن شدن -16 .لوله ها کامالً موازي یکدیگر قرار گرفته و ارتفاع لوله هایی که روي یکدیگر قرار گرفته، نباید بیشتر از یک متر باشد

به ها و یا الوار چوبیوه روي هم قرار گرفته و لوله هاي زیرین بوسیله گ همچنین لوله ها باید به صورت هرمی .فواصل یک متر در محل خود ثابت گردند

متعلقات لوله پلی اتیلن باید به طور مرتب داخل قفسه چیده شوند و در هر حال نباید متعلقات روي هم قرار داده -17 .شوند

www.roth

enga

ran.

com

٢٩-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

همچنین باید دقت شود که تحت . نگهداري شوند قابل تصعید شیمیایی لوله و متعلقات پلی اتیلن باید دور از مواد -18 .هیچ شرایطی خاك و یا هرگونه مواد خارجی دیگر داخل لوله و متعلقات نشود

لوله آسیب دیده باشد، باید قسمت صدمه دیده بطور کامل بریده شود و مورد ،در صورتیکه در اثر انبارداري نامناسب -19 .ستفاده قرار نگیردا

رساندن جابجایی لوله و متعلقات در انبار، پیمانکار بایستی براساس مراحل پیشرفت عملیات اجرائی، براي به حداقل -20 .برنامه منظمی براي انبارداري لوله و متعلقات آن تهیه کند

اشند، این به کارگاه حمل شده ب) براي جلوگیري از هرگونه آلودگی به داخل آنها(صورتیکه لوله ها با درپوش خاص در -21 .انبارداري روي لوله ها باقی بمانند مدت درپوشها باید تا انتهاي

کنترل ورود لوله و متعلقات به کارگاه -6-3-6کنترل هاي کیفیت تولید . کنترل می شوند ه وساخت )از نظر کیفیت( ،اندارداستبر طبق کارخانهدر اصوالً لوله هاي پلی اتیلن

اتیلن به کارگاه نکات پلی در موقع تحویل لوله هاي ولی پیمانکار موظف است مشخصات فنی عمومی می باشدخارج از بحث این عمده زیر را مورد توجه قرار داده ضمن اینکه در صورت وجود هرگونه ایراد و اشکال، موارد را با مهندس مشاور مطرح و در صورت

:نیاز صورت جلسه نماید .شده از نظر مقدار با بارنامه کنترل گرددمجموع مقادیر کاالي حمل -1

.هر مقدار کمبود لوله یا متعلقات ، همراه با لیست خسارت هاي احتمالی، در برگ رسید درج گردد -2

.وله حمل شده در اسرع وقت تهیه و اعالم شودملیست لوله هاي آسیب دیده و لیست نواقص در مح -3

لوله هاي پلی اتیلنحداقل عرض ترانشه مورد نیاز براي -6-3-7حداقل عرض ترانشه مورد نیاز ،در صورت مشخص نبودن عرض ترانشه. عرض ترانشه مناسب در اسناد طرح مشخص شده است

:کوچکترین عدد از دو مقدار زیر خواهد بود )میلیمتر 400)+ (قطر خارجی لوله( -

)میلیمتر 300) + (برابر قطر خارجی لوله 25/1( -

دات حفاظتی، به قطر و سختی یهعالوه بر فضاي الزم براي انجام تم، )غیر متراکم(ترانشه در خاکهاي معمولی حداقل عرض .لوله، سختی مصالح دور لوله و اطراف آن و عمق لوله بستگی داشته و باید در اسناد طرح مشخص شود

زیر و اطراففی براي کار و نصب و ریختن خاك در یا متراکم به مقداري است که جاي کا دجحداقل عرض ترانشه در خاکهاي باشد که براي تراکم خاك در این محدوده یهمچنین فضاي بین لوله و دیوار ترانشه باید بیش از عرض وسایل. باشدلوله وجود داشته

.الزم استعرض هاي ه استفاده می شوددر نصب و خاکریزي دور لول) Trencher(چنانچه از وسایل خاص نظیر دستگاه حفار ترانشه

.حداقل را می توان با نظر مهندس مشاور کاهش داد

www.roth

enga

ran.

com

٣٠-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

بستر سازي براي لوله هاي پلی اتیلن -6-3-8باتوجه به اهمیت زیاد خاك زیر و اطراف لوله هاي پالستیکی و نوع بسترسازي مناسب براي شرایط مختلف کاري، بایستی

مقطع عمومی ترانشه کارگذاري لوله هاي پلی . رفته و توصیه هاي مربوطه به کار گرفته شوندمحدودیتها موجود مورد توجه قرار گ .نشان داده شده است) 3-6(اتیلن و تعاریف مربوطه در شکل

مطابق ) 3-6(مصالح خاکی مورد استفاده در قسمت هاي مختلف ترانشه شامل پی، بستر، خاکریزي زیر لوله در جدول شماره .ارائه شده است ASTM D2487تشریح بیشتر انواع خاکها در استاندارد . شرح داده شده است ASTM D2321د استاندار

.ارائه شده است) 4-6(توصیه هاي کاربرد خاکها با دانه بندي متفاوت براي قسمت هاي مختلف ترانشه در جدول شماره

مقطع عرضی کارگذاري لوله پلی اتیلن - 3-6شکل

www.roth

enga

ran.

com

٣١-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

طبقه بندي مصالح بستر و خاکریز لوله - 3-6ول جد

کد طبقه بندي

نوع مصالح

گروه و عالمت طبقه بندي

شرح مصالح

ضرایب حدوداتربرگ درصد عبور الک

40 میلیمتر

75/4 میلیمتر

075/0 LL PL میلیمتر

یکنواخ تی

CU

گردشدگیCC

IA

مصالح تهیه شده در کارخانه

)درشت دانه تمیز( ندارد

یزگوشه، سنگ شکسته، تشن شکسته و بدون مصالح

ریزدانه غیرپالستیک >5% >10% 100%

IB

مصالح تهیه شده در کارخانه و تقریباً درشت دانه

ندارد

تیزگوشه، سنگ شکسته، شن شکسته همراه با

مخلوط ماسه با دانه بندي مشخص براي تقلیل ورود مصالح ریزدانه اطراف به

مصالح داخل آن، شامل کمی ریزدانه و یا بدون آن

غیرپالستیک >5% >500% 100%

II

مصالح درشت دانه و تمیز

GW

شن با دانه بندي خوب و مخلوط شن و ماسه با یا

بدون ریزدانه100%

50%< مواد درشت

دانه

3تا1 >4 غیرپالستیک >5%

GP شن با دانه بندي ضعیف و مخلوط شن و ماسه با یا

بدون ریزدانه >1یا<3 <4 غیرپالستیک >5% >50% 100%

SW ماسه یا شن و ماسبه با

دانه بندي ضعیف بدون یا با مصالح ریزدانه کم

100% 50%<

مواد درشت دانه

3تا1 <6 غیرپالستیک >5%

SP ماسه یا شن و ماسه با دانه بندي ضعیف بدون و یا با مصالح ریزدانه کم

>1یا <3 <6 غیرپالستیک >5% >50% 100%

خاکهاي درشت دانه

GW-GC SP-SM

ماسه و شن با مصالح ریزدانه

مانند غیرپالستیک %12- 5 متغیر >50%GP,GW,SW,SP

III خاکهاي با مصالح درشت و با ریزدانه

GM شن سیلت دار، مخلوط شن،

ماسه و سیلت

50%<

50%< مصالح درشت دانه

%50تا % 12

A خط >4یا

GC

وط شن، شن رس دار، مخل ماسه و رس

A خط >7و

SM ماسه سیلت دار، مخلوط

ماسه و سیلت50% >

مصالح درشت دانه

A خط <4یا

SC ماسه رس دار، مخلوط ماسه

و رس A و خط< 7

www.roth

enga

ran.

com

٣٢-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

طبقه بندي مصالح بستر و خاکریز لوله -3- 6ادامه جدول

کدطبقه بندي

نوع مصالح

گروه و عالمت طبقه بندي

شرح مصالح

ضرایب حدوداتربرگ درصد عبور الک

40 میلیمتر

75/4 میلیمتر

075/0 یکنواختی LL PL میلیمتر

CU گردشدگی

CC

IV A خاکهاي ریزدانه

)غیرآلی(

ML

سیلت هاي غیرآلی و ماسه خیلی ریزدانه، گردسنگ،ماسه

ریزدانه، سیلت یا رس دار، سیلت یا پالستیسیته جزئی

100% 100% 50%>

50 < یا Aخط 4 <

CL

رس غیرآلی با پالستیسیته کم تا متوسط، رس شن دار، رس

ماسه دار، رس سیلت دار، رس الغر

50 <

A< خط <7یا

IV B خاکهاي ریزدانه

)غیرآلی(

MH

سیلت هاي غیرآلی خاکهاي ماسه اي و سیلتی ریزدانه از

<%50 %100 %100 نوع میکا یا دیاتومه

<Aخط

CH رس غیرآلی با پالستیسیته

زیاد رس هاي چاق <Aخط

V

OL خاکهاي آلی

رس هاي سیلت آلی و پالستیسیته با دار آلی سیلت

کم

100% 100% 50%>

50 < A < یا

خط>4

خاکهاي آلی با مواد آلی زیاد

OH رس آلی با پالستیسیته

هاي آلی سیلتزیاد متوسط تا > Aخط <50

PT

خاکهاي پیت و سایر خاکهاي با مواد آلی زیاد

www.roth

enga

ran.

com

٣٣-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

انتخاب مصالح مختلف خاکی براي استفاده در پی سازي و بسترسازي و - 4-6جدول خاکریز مجدد روي لوله هاي پالستیکی

www.roth

enga

ran.

com

٣٤-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ازي و بستر سازي و انتخاب مصالح مختلف خاکی براي استفاده در پی س -4- 6ادامه جدول خاکریز مجدد روي لوله هاي پالستیکی

www.roth

enga

ran.

com

٣٥-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

مشخصات مصالح مورد استفاده در خاکریز اطراف لوله -1 -6-3-8 : IAمصالح طبقه ) الف

از مصالح قفل و بسته شدن دانه ها در داخل یکدیگر به علت شکسته بودن دانه ها از امتیازات این طبقه امکان این مصالح با . نمایدامکان پذیر می را به همین علت حداکثر استحکام براي نگهداري لوله با تراکم مشخص . باشدمی

چنانچه امکان وجود آب . صرف حداقل انرژي، براي استفاده در بسترسازي لوله در ترانشه هاي سنگی آبدار مناسب استت دانه هاي ریز خاك به داخل دانه بندي مصالح درشت مدنظر زیرزمینی در ترانشه وجود داشته باشد باید موضوع حرک

.قرار داشته باشد : IBمصالح طبقه ) بو ماسه طبیعی شکسته می باشند و به منظور کاهش جابجایی مصالح IAاین مصالح، اختالطی از مصالح طبقه

است و به IAن مصالح، متراکم تر از مصالح طبقه دانه بندي ای. ریزدانه اطراف ترانشه به داخل ترانشه، استفاده می شونداین مصالح، بعد از تراکم الزم، داراي سختی و مقاومت زیاد خواهند . همین علت، نیاز به انرژي بیشتر براي تراکم دارند

.بود

: IIمصالح طبقه) جدر اکثر موارد، این مصالح تمام مشخصات . هند بوداین مصالح بعد از تراکم الزم تکیه گاه بسیار مناسبی براي لوله خوا

چنانچه دانه بندي این مصالح به صورتی باشد که امکان حرکت . را دارا می باشند IBمطلوب مصالح تیپ کوبیده شده وشه این مصالح، عمدتاً گرد گ. مواد ریزدانه به داخل آن امکان پذیر گردد از نظر سازگاري با خاك اطراف باید کنترل شود

.بوده و پایداري کمتري نسبت به مصالح نیز گوشه دارند، مگر اینکه متراکم شده باشند : IIIمصالح طبقه) د

براي متراکم . براي لوله ایجاد خواهند کرد IIو Iاین مصالح با تراکم مشابه، تکیه گاه کمتري نسبت به مصالح طبقه این مصالح چنانچه به تراکم مناسب . قدار رطوبت باید کنترل شده باشدشدن، ممکن است به انرژي زیادي نیاز بوده و م

.برسند می توانند تکیه گاه مناسبی براي لوله ایجاد نمایند : IV.Aمصالح طبقه) هه

مقدار رطوبت این مصالح، . این مصالح باید قبل از استفاده، از نظر مشخصه هاي مختلف مکانیک خاك ارزیابی شوند چنانچه این مصالح به طور مناسبی . یک به رطوبت بهینه باشد، تا حداقل انرژي براي تراکم آن مورد نیاز باشدباید نزد

در هر صورت ، این مصالح، ممکن است براي استفاده . ریخته و متراکم شوند، تکیه گاه قابل قبولی براي لوله خواهند بود

www.roth

enga

ran.

com

٣٦-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

همچنین این مصالح براي استفاده در ترانشه . ال آن مناسب نباشنددر خاکریزي هاي مرتفع، سرباره چرخهاي سنگین و امث .هایی که آب کنترل نشده داخل ترانشه سبب از بین رفتن استحکام کف ترانشه می شود ، مناسب نخواهند بود

مقدار رطوبت مصالح) و

اکم پذیري مصالح با کمترین چنانچه رطوبت مصالح داخل ترانشه در محدوده مشخص و نزدیک به حد بهینه باشد، تر بنابراین حفظ رطوبت در محدوده مشخص از عوامل مهم براي انتخاب مصالح در داخل ترانشه . انرژي مقدور می باشد

.چنانچه خاکریزي ها با تراکم مناسب انجام نشود، سبب تغییر شکل هاي بیش از حد مجاز براي لوله خواهد شد .می باشد ح خاکریزيحداکثر ابعاد مصال) ز

مراجعه 1-6به جدول شماره (اینچ، 5/1میلیمتر با 5/37حداکثر ابعاد مصالح ریخته شده داخل ترانشه، محدود به ، می باشد به منظور بهبود وضعیت مصالح دور لوله هاي کوچک تر و جلوگیري از وارد شدن صدمه به جدار لوله ها، )شود

میلیمتر، حداکثر ابعاد 400تا 200براي لوله هاي به قطر . ممکن است ضروري گردد انتخاب حداکثر ابعاد دانه هاي کمترقطر لوله توصیه % 10براي قطرهاي کوچکتر، حداکثر ابعاد دانه هاي مصالح معادل . اینچ است 75/0میلیمتر با 19دانه ها زرگتري باشد، مهندس مشاور ممکن است چنانچه مصالح الیه هاي فوقانی لوله در داخل ترانشه داراي ابعاد ب. می شود

.ارتفاع خاك روي لوله را افزایش دهد خاکبرداري ترانشه - 8-2- 3- 6

روش کار براي خاکبرداري ترانشه در بخش نکات مشترك لوله گذاري اشاره شده است، عالوه بر آن براي نصب لوله .هاي پلی اتیلن ، نکات زیر نیز باید مورد توجه قرار گیرد

شیب دیواره ها، ابعاد و . طرفین آن تا پایان عملیات پایدار بماندترانشه باید به صورتی خاکبرداري شود که دیواره هاي طول ترانشه برداري، باید همیشه در حدي باشد که در مشخصات طرح قید گردیده است و از خاکبرداري اضافی در هر

همچنین نباید دیرتر از پایان . له پس از اتمام عملیات باید خاکریزي و پر شوندترانشه ها بالفاص. مقطع باید جلوگیري گردد .هر روز کاري، یا مقطع تعریف شده در مشخصات طرح باشد

کنترل آب در ترانشه -8-3- 6-3روي لوله آب وجود داشته باشد، از انجام عملیات خاکریزي ،مادام که در داخل ترانشه حفر شده براي اجراي خطوط لوله

. پیمانکار باید نسبت به پائین انداختن سطح آب تا تراز مورد نظر براساس نقشه هاي اجرائی اقدام نماید. باید اجتناب شودباتوجه به اهمیت زیاد تراکم خاکهاي اطراف لوله در . همچنین باید از ورود آبهاي سطحی به داخل ترانشه جلوگیري شود

.مه اثرات نامناسب آبهاي زیرزمینی شرح داده شده استلوله هاي پلی اتیلن ، در ادا

www.roth

enga

ran.

com

٣٧-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

آبهاي زیرزمینی) الف باالتر از رقوم کف ترانشه در محدوده اجراي کار باشد، تخلیه آبها به منظور حفظ وقتی که رقوم آب زیرزمینی -

مصالح بستر لوله و سطح آب در چنین شرایطی باید تا زیر سطح . پایداري و انجام تراکم مصالح ضروري استباتوجه به شرایط . یا پی سازي زیر لوله پائین انداخته شود، به صورتی که کف ترانشه ، به صورت پایدار درآید

، لوله هاي زهکش و یا ) ژئوتکستایل(نایلون هاي مخصوص و امکانات محلی ، می توان از پمپ لجن کش ، روش بهینه در . نترل آب در ترانشه استفاده نمودبا ضخامت مناسب، براي خروج و ک هقشرهاي سنگ ریز

وقتی که خاکبرداري همزمان با پائین . مشخصات طرح تعیین و پیمانکار موظف به اجراي آن می باشد انداختن سطح آب انجام می شود، باید مطمئن شد که در هر حال، در حین اجراي کار، سطح آب پائین تر از

ن اقدام به منظور جلوگیري از شسته شدن مصالح پشت چوب بست ای. کف ترانشه حفر شده حفظ شودبراي جلوگیري از شناورشدن لوله، کنترل . حفاظتی یا دیواره آزاد ترانشه و حرکت آن به داخل ترانشه است

سطح آب در تمام مراحل ، اعم از قبل یا در حین و یا بعد از نصب لوله و تا زمانی که اجراي خاکریز دوره لوله به منظور حفظ پایداري خاکی که در آن ترانشه حفر می شود، روش تخلیه آب . ام می شود، ضروري استانج

این مسئله باید در . باید به نحوي انتخاب شود که خروج مواد ریزدانه از طریق آن، به حداقل کاهش یابد .مشخصات طرح قید شود

جاري در کف ترانشه آبهاي) ب

واره هاي ترانشه ، پی و یا سایر قسمت هاي بسترسازي، آبهاي ورودي به داخل به منظور حفاظت کف و دی -ایجاد موانع در کف تر انشه به منظور جلوگیري از حرکت آب و مواد ریزدانه در کف . ترانشه باید کنترل گردند

.تکمیل شود خاکریزي نهایی روي لوله نیز باید در اسرع وقت انجام و. ترانشه، مانند شن ریزي ، ضروري است

مصالح براي کنترل آب ) ج. براي پی سازي زیر لوله یا مصالح بستر و یا مصالح زهکشی، باید از مصالح دانه بندي شده مناسب استفاده گردد

در صورت نیاز ، از مصالح . چه هاي تخلیه و یا سایر محل هاي زهکشی استین کار ، با هدف انتقال آب به حوضا. ه مناسب همراه با لوله هاي زهکش سوراخ دار به منظور بهبود کیفیت انتقال آب می توان استفاده کرددانه بندي شد

انتخاب دانه بندي مناسب مصالح زهکشی به منظور کاهش حرکت مواد ریزدانه از مصالح اطراف ترانشه به داخل .درج گردددانه بندي مصالح فوق، در مشخصات طرح باید . مصالح زهکش نیز ضروري است

نگهداري دیواره ترانشه ها - 8-4- 6-3 حرکت و یا سست شدن وقتی که براي نگهداري دیواره ترانشه ها از سپرکوبی، جک یا صندوقه استفاده می شود، از عدم

صل لوله و بسترسازي اطراف لوله در زمان نصب، به ویژه در موقع بیرون کشیدن سیستم هاي حفاظتی ، باید اطمینان حاهمچنین، در صورت استفاده از سپر در زمین هاي آبدار، از قفل و بست شدن سپرها به منظور جلوگیري از شسته .کرد

www.roth

enga

ran.

com

٣٨-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

در زیر پل ها و تأسیسات موجود نیز باید از عدم حرکت خاك دیواره ترانشه . شدن دیواره ترانشه باید اطمینان حاصل کرد .اطمینان حاصل نمود

که در ترانشه باقی خواهند ماند حفاظت هایی - 8-5- 6-3در موارد بسیار خاصی که چوب بست تا زیر سطح خاکریز اطراف لوله ادامه می یابد و بازکردن چوب بست سبب سست

شدن مصالح پی سازي و زیرسازي لوله شود و راه حل دیگري وجود نداشته باشد، بهتر است که قسمتی از چوب بست در متر باالتر از 5/0محل بریدگی باید حداقل . چنین حالتی، قسمت فوقانی چوب بست بریده خواهد شد در. ترانشه باقی بماندبادبندهاي نصب شده در داخل قسمت هاي سپرکوبی شده که در محدوده لوله گذاري است نیز باید در . تاج لوله قرار گیردد به عنوان یک سازه دایمی تلقی شده و در مقابل چوب بست هایی که در محل باقی خواهند ماند، بای .محل باقی بماند

بعضی از انواع محلول هاي حفاظتی چوب بست ها می توانند اثر منفی در بعضی از انواع . عوامل بیولوژیک حفاظت شود . لوله هاي پالستیکی داشته باشند، لذا از به کارگیري آنها در مجاورت لوله ها، باید اجتناب شود

اده از صندوقه ها در حفاظت دیواره ترانشهاستف - 8-6- 6-3

چنانچه از صندوقه براي حفاظت دیوارهاي ترانشه در جریان عملیات لوله گذاري استفاده شود، مصالح دوره لوله نباید در در لوله هاي پالستیکی، موضوع متراکم ماندن مصالح بعد از حرکت صندوقه ها،. زمان برداشت صندوقه ها جابجا شوند

اهمیت بسیار زیادي دارد و در صورت تردید در انجام تراکم، بهتر است از صندوقه ها در زیر سطح خاك محدوده لوله قبل از حرکت . استفاده نشود، مگر این که به صورتی قابل قبول از متراکم ماندن مصالح بستر لوله اطمینان حاصل گر دد

یخته و کوبیده شود و به تناسب خارج کردن صندوقه ها، مصالح دور لوله صندوقه ها، مصالح زیرسازي اطراف لوله باید ر .باید تکمیل و کوبیده شود

وجود سنگ یا مواد درشت دانه در کف ترانشه - 8-7- 6-3میلیمتر باشد، کف ترانشه 40چنانچه کف ترانشه از جنس سنگ یا مصالح سخت مشابه و یا سنگهایی با ابعاد بیش از

.میلیمتر پائین تر از کف لوله، خاکبرداري شده و با مصالح ماسه اي مناسب ، مجدداً پر گردد 150یزان حداقل باید به م بسترسازي براي متعلقات و شیرآالت – 9- 6-3ولی از آنجا . بسترسازي کف ترانشه براي نصب متعلقات و شیرآالت ، تابع بسترسازي کف ترانشه براي نصب لوله است

و با هر نوع اتصالی، دقیقاً معادل ابعاد خارجی لوله نیست، در بسترسازي مربوطه باید خارجی متعلقات و شیرآالت که ابعادی نگهدارنده است، باید برداشت خاك نهمچنین در محل هایی که نیاز به ساخت بلوك هاي بت. به این مسئله توجه شود

.وبسترسازي مناسب انجام شود

www.roth

enga

ran.

com

٣٩-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

وجه به نقشه هاي اجرائی و نوع بسترسازي مورد نظر، با اندازه گیري دقیق ، محل اتصالی ها را پیمانکار موظف است باتتعیین و کف ترانشه را به ابعاد مناسب مطابق نقشه اجرائی خاکبرداري کند بطوري که فضاي کافی براي نصب اتصالی ها

.فراهم شود لوله گذاري – 10- 6-3 ه گذاريلولی قبل از سبازر -10-1- 3- 6

پیمانکار موظف است تمام لوله ها، متعلقات و شیرآالت را قبل از نصب به دقت بازدید و بررسی نموده و هر گونه مهندس مشاور پس از ارزیابی . مشاور نگهداري کند هندسصدمه یا عیب را نشانه گذاري و در محل معینی براي بازدید م

.تعمیر یا تعویض قطعه را صادر نماید ورقطعه موردنظر، ممکن است برحسب مورد، دست برش -2- 10- 6-3

در مواردي که برش لوله الزم می شود، باید سرلوله هاي حاصل از برش، کامل و سالم بوده و آسیبی به لوله داده ) اره نجاري (دندانه درشت 1/0براي برش لوله نباید از . مقطع برش لوله ، باید کامالً عمود بر محور لوله باشد. نشود

میلیمتر مجازات براي برش 110فقط براي لوله هاي تا قطر ) آهن بر(استفاده از اره دستی دانه ریزي . استفاده شود .ها و ابزارهاي مخصوص برش لوله هاي پالستیکی استفاده شودلوله هاي بزرگتر باید از ماشین

د از گیره استفاده شود، زیرا عمل گیره، باعث جمع شدن لوله و آسیب هنگام برش براي ثابت نگهداشتن لوله، نبای .جداره آن در محل گیره می شود

در کار با ماشین برش مخصوص لوله پلی اتیلن، باید دستورالعمل ها و توصیه هاي سازنده درباره نحوه استفاده و نیز .نکات ایمنی ، کامالً رعایت شود

پس از اتمام . باید از دستگاه هایی استفاده شود که حداقل براده و ترانشه را در محل ایجاد کند براي برش لوله ، برش، الزم است با استفاده از سوهان مناسب، سطح برش را کامالً مسطح کرده و تمام براده و ترانشه را جدا کرد تا آماده

.براي جوش لب به لب شود لقاتتمیز کردن لوله و متع -3- 10- 6-3

.قبل از نصب، داخل و خارج سر ساده هر یک از شاخه هاي لوله و سرمتعلقات، باید با پارچه خشک و کامالً تمیز شود نصب لوله و متعلقات -4- 10- 6-3

پیمانکار موظف است با رعایت کلیه موارد قبلی، لوله هایی که باید داخل ترانشه نصب شوند را به تعداد شاخه و در طار مورد نیاز و حسب مورد متعلقات مربوط را با نظر و تأیید مهندس مشاور تعیین کرده ودر کنار ترانشه، به ترتیبی که اق

.باید نصب شوند، ریسه نماید

www.roth

enga

ran.

com

٤٠-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

براي تأمین این منظور، باید پیمانکار . اتصالی هاي جوشی لب به لب لوله ها و متعلقات باید در خارج ترانشه انجام شوداین الوارها، باید به . و در کارگاه آماده داشته باشدبه ضخامت، عرض و طول مناسب به تعداد کافی تهیه کرده الوارهایی

سپس، . فواصل معین روي ترانشه و در جهت عمود بر امتداد ترانشه ، به نحوي گذاشته شوند که کامالً در یک تراز باشندباید به صورت آزاد روي این الوارها، به صورتی گر جوش داده شوندشاخه لوله هاي پلی اتیلن را که قرار است به یکدی

گذاشته شوند که محور هر دو شاخه لوله در محل اتصال در یک امتداد بوده و زیر هر شاخه لوله، تعداد کافی الوار به ل الوارها، بستگی به قطر، ابعاد، تعداد و فواص. فواصلی قرارداده شود که مانع از انحناي شاخه لوله بر اثر وزن خود گردد

.طول و وزن شاخه لوله هایی خواهد داشت که قرار است درمسیر مورد نظر نصب شوندآن در هنگام انتقال لوله و متعلقات به روي الوارها، باید دقت شود که هیچ گونه مواد زاید، داخل لوله و متعلقات

مورد ز متعلقات در جاي خود روي الوارها گذاشته شد، باید بالفاصله پس از اینکه هر شاخه لوله و هر یک ا. نشده باشد .خارجی است ءحاصل گردد که داخل لوله تمیز و عاري از اشیابازدید قرار گرفته و اطمینان

پیمانکار می تواند باتوجه به شرایط محلی و امکانات خود، عملیات لوله گذاري در مسیر موردنظر را به چند قطعه تقسیم کرده و تعداد شاخه لوله و متعلقاتی را که در نظر دارد در هر قطعه به یکدیگر متصل کند، همراه با ابعاد ، تعداد و

.فواصل الوارها تعیین کرده و پس از اخذ تأیید مهندس مشاور مالك عمل قرار دهدتسهیل کار با دستگاه مخصوص جوش براي . تشریح شده است 4-3-6عملیات اتصال به روش هاي مختلف در بند

لب به لب، پیمانکار می تواند به طور موقت، قطعه الوار بزرگتري روي ترانشه در محل اتصال دو شاخه لوله قرار داده و .دستگاه مخصوص جوش لب به لب را روي این الوار مستقر کند

یکی پس از دیگري انجام شوند، تا تمام اتصالی عملیات اتصال باید از یک طرف مسیر شروع شده و اتصالی ها به ترتیب، .لوله ها و متعلقاتی که در یک مسیر نصب می شوند، برقرار گردد

شاخه لوله ها و متعلقاتی که به شرح فوق به یکدیگر متصل و یکپارچه می شوند، یک قطعه از خط لوله را تشکیل براي تأمین این منظور باید از ماشین آالت مناسب که در فواصل . دمی دهند که باید به آرامی در ترانشه قرار داده شو

لوله را با استفاده از معینی در طول این قطعه خط لوله قرارداده شده استفاده شود و در مقابل هر دستگاه ماشین،قطعه خط جرثقیل لوله ها را باال برده در این حالت ، . چنگک جرثقیل وصل شده ، آویزان کرداز زیر لوله عبور کرده و به تسمه اي

سپس الوارها را باید یکی پس از دیگري از زیر قطعه خارج . تا قطعه خط لوله را از الوارها جدا سازد و الوارها آزاد شوند .نموده و با استفاده از جرثقیل، قطعه خط لوله را به آرامی در کف ترانشه قرار داد

به تبدیل پلی اتیلن فلنجی ختم نشده باشد و در نظر باشد به انتهاي شاخه لوله در صورتی که انتهاي قطعه خط لوله اي از مرحله بعدي عملیات، اتصال داده شود، نباید انتهاي قطعه خط لوله را در داخل ترانشه قرار داد، بلکه انتهاي این

و عملیات اتصال قطعه بندي خط لوله ، قطعه خط لوله باید بر روي الواري که روي ترانشه گذاشته شده است باقی بماند .نظیر قطعه قبلی انجام شود

خارج نگهداشتن انتهاي یک قطعه خط لوله به شرحی که اشاره شد ، زمانی میسر است که طول قطعه خط لوله مورد .نظر وقطر لوله در حدي باشد که قطعه خط لوله، انعطاف کافی براي خم شدن داشته باشد

www.roth

enga

ran.

com

٤١-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ي به قطر کوچک و وزن نسبتاً کم، ممکن است به جاي استفاده از ماشین، قطعه خط لوله را به کمک چند در لوله ها .کارگر که هر یک تسمه اي را که از زیر لوله عبور کرده است در دست دارند، به آرامی در داخل ترانشه قرار داد

نصب شیر آالت و متعلقات -5- 10- 6-3نصب این نوع شیر آالت . که براي نصب در خط لوله پلی اتیلن در نظر گرفته شده از نوع فلنجی باشدچنانچه اتصال شیرآالتی

اتصالی این شیرآالت از نوع دیگري باشد در آن صورت می در صورتی که . عیناً نظیر نصب شیرآالت در خطوط لوله فشاري می باشدقطعات فلنج دار واسط در بخش متعلقات . صال فلنجی می کند استفاده کردتوان از تبدیل پلی اتیلنی که این اتصال را تبدیل به ات

.شرح داده شده است

پشت بندها و مهارهاي بتنی - 10-6- 3- 6 که در بخش است پشت بندها و مهارهاي بتنی خطوط لوله پلی اتیلن فشاري، عیناً نظیر پشت بندهاي سایر خطوط لوله فشاري

.ي تشریح شده استنکات مشترك لوله گذار

خم کردن لوله هاي پلی اتیلن - 11- 6-3براي خم کردن لوله ، پیمانکار باید مجوز انجام کار را از ( .لوله هاي پلی اتیلن را می توان به دو روش به شرح زیر خم کرد

.)مهندس مشاور دریافت نماید خم کردن سرد -1- 11- 6-3

بنابراین .انعطاف پذیري زیاد داشته و می توان آن را در قوس هاي بزرگ به راحتی خم کرد لوله هاي پلی اتیلن با قطر کم، . امکان دارد براي تغییر مسیر یا زاویه خط لوله، بدون استفاده از زانویی یک شاخه لوله را خم کرده و زاویه موردنظر را به دست آورد

قطر آن است و نباید از حدي که کارخانه سازنده تعیین کرده ، کمتر شعاع قوس، تابع جنس لوله، وزن مخصوص، ضخامت جداره و .برابر قطر لوله می باشد 20تا 12معموالً شعاع خم، حداقل در حدود .باشددر مواردي که ایجاد زانویی به . زانویی که از خم کردن یک قطعه لوله بدست می آید، باید بدون ترك و یا زایده و برآمدگی باشد

اویه موردنظر از طریق خم کردن لوله امکان پذیر نباشد، تغییر امتداد مورد نظر در خط لوله باید با ترکیبی از زانویی هاي استاندارد زمتعلقات مجاور فاصله محل نصب خم، باید حداقل ده برابر قطر لوله، از شیرآالت و . ساخت سازندگان لوله هاي پلی اتیلن ایجاد شود

.داشته باشد خم کردن گرم -2- 11- 6-3

براي تأمین این . خم کردن لوله هاي پلی اتیلن با شعاع هاي کمتر، به وسیله تجهیزات حرارت زاي بدون شعله باید انجام شود باید دقت شود که توزیع حرارت در سرتاسرمحل خم . منظور، می توان از دستگاههاي دمنده هواي داغ و یا حمام روغن استفاده کرد

.از حرارت دادن موضعی اجتناب شودله، یکنواخت بوده و لو

www.roth

enga

ran.

com

٤٢-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

در تمام مدت حرارت دهی، باید از افزایش دما .درجه سانتیگراد 140تا 105دماي مورد نیاز براي خم کردن لوله هاي پلی اتیلن ، .و غیرقابل استفاده می گرددشده زیرا ، جداره لوله در دماي نرم شدن، از شکل خود خارج. بیش از دماي نرم شدن اجتناب شود

به منظور جلوگیري از مسطح شدن لوله در هنگام خم کردن، می توان لوله را با ماسه گرم و یا قطعات الستیکی، یا فنرهاي خم در .در روند حرارت دادن لوله، ضریب هدایت گرمایی کم لوله هاي پلی اتیلن باید مدنظر باشد .نده ویا سایر مواد مناسب پر کردکن

صورت افزایش بیش از حد حرارت لوله ، تغییر رنگ در لوله پلی اتیلن به وجود خواهد آمد و تغییر شکل هاي نامناسب ایجاد زیرا سبب ایجاد تنش هاي نامناسب در .صحیح نمی باشددر درجه حرارت هاي پائین تر از مقدار مشخص، خم کردن لوله خواهدشد

.محدوده خم خواهد گردیدبه ده اي ثابت کرده و تا سردشدن آن باید لوله را به دور قالب سا. از این که لوله به طور یکنواخت تا درجه مناسب گرم شد پس

قالب مورد نظر، باید به صورتی باشد که بعد از این که لوله سردشد و در اثر برجهندگی، تا حدودي به . همین حالت نگهداري شود .به زاویه مورد نظر برسدحالت اول برگشت داده شده و

خاکریزي مقدماتی روي لوله هاي نصب شده- 12- 6-3

قبل از آنکه آزمایش هیدرواستاتیک خطوط لوله نصب شده آغاز شود، الزم است اطراف و روي لوله ها با خاك مناسب پر شده و نظر بر این . جام آزمایشات، از جاي خود تکان نخوردمانده و بر اثر فشار داخلی ضمن انمتراکم گردد، تا خط لوله در جاي خود ثابت

که هنگام آزمایش هیدرواستاتیک خط لوله الزم است تمام اتصاالت در محل شیرآالت و متعلقات قابل رویت باشند تا در صورت اید طوري انجام شود که لذا خاکریزي قبل از انجام آزمایش هیدرواستاتیک ب. نشت آب از آن ، بتوان محل نشت را به آسانی پیدا کرد

. خاکریزي که بدین ترتیب انجام گرفته، خاکریزي مقدماتی نامیده می شود. اتصالی ها و متعلقات و شیرآالت قابل رویت باشند .تعریف شده است) 1-6(خاکریزي مقدماتی، در نکات مشترك و در شکل

را به مهندس مشاور اعالم ام اتصال ها و متعلقات و شیرآالتاکریزي مقدماتی ، محل تمپیمانکار موظف است قبل از انجام خ کند تا مهندس مشاور با در نظر گرفتن آن و توجه خاص به نوع اتصالی ها، شیرآالت و متعلقات، محل هایی از خط لوله را که اجازه

هندس مشاور این محل ها را طوري تعیین م. می دهند زیر پوشش خاکریزي مقدماتی قرار گیرند، تعیین کرده و به پیمانکار ابالغ کند .خواهد کرد، که بدنه هر شاخه لوله زیر خاکریز مقدماتی قرار گیرد، ولی اتصالی هاي آن خارج از خاکریزي مقدماتی باشد

خاکریزي .عیین شده است رعایت گرددتدر خاکریزي مقدماتی، الزم است نکات مربوط به نوع بسترسازي که براي خط لوله براي خاکریزي زیر و اطراف لوله -8-3-6مقدماتی تا آنجا که با لوله تماس دارد، باید با همان مصالحی انجام شود که در بخش

.باید مطابق مشخصات طرح انجام شودبقیه خاکریزي مقدماتی نیز . تعیین شده استحداقل ارتفاع خاکریزي مقدماتی روي .ر یکنواخت انجام شودخاکریزي مقدماتی باید اطراف لوله را پر کرده و در چند الیه به طو

.سانتیمتر و در شرایط خاص ، این مقدار حداقل باتوجه به مشخصات طرح و تمهیدات الزم، قابل اجرا خواهد بود 30تاج لوله

www.roth

enga

ran.

com

٤٣-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

تمیز کردن خطوط لوله- 13- 6-3

خطوط لوله است که در بخش نکات مشترك لوله گذاري تشریح شده تمیز کردن خط لوله پلی اتیلن عیناً نظیر تمیز کردن سایر .است

آزمایش هیدرواستاتیک خطوط نصب شده- 14- 6-3 روش آزمایش -1- 14- 6-3

لوله و اطمینان از این که بتن پشت بندها و مهاریها کامالً مقاوم شده است و قسمتهاي آزاد پیمانکار باید پس از نصب خط خصوص قسمت انتهایی شاخه اي از خط لوله که قراراست مورد آزمایش هیدرواستاتیک قرار گیرد، کامالً با درپوش و متعلقات به

.پشت بندهاي مناسب، مهار موقت شده است، اقدام به آزمایش هیدرواستاتیک خطوط لوله کندمهندس . زمایش را به مهندس مشاور کتباً اعالم نمایدقبل از انجام آزمایش، پیمانکار موظف است ، آمادگی خط لوله براي انجام آ

اطمینان از اینکه کلیه تکیه گاه ها و مهارها، اعم از دائمی و موقتی به نحو ه باید آزمایش شوند ومشاور پس از بازدید از خطوطی ککافی بودن آب براي انجام آزمایش ، مناسب ایجاد شده ، تمام وسایل و لوازم و تجهیزات مورد نیاز آماده کار باشند و اطمینان از

براي انجام آزمایش هر یک .موافقت خود را با انجام آزمایش پس از بررسی و تأیید برنامه ارائه شده توسط پیمانکار، اعالم خواهد کرد :از قسمت هاي خط لوله الزم است به ترتیب زیر عمل شود

.شود که از طریق آن بتوان آب تحت فشار به خط لوله وارد کرددر پائین ترین نقطه خط لوله، انشعابی ایجاد –الف وارد کرده و با بازکردن شیرهاي هوا در مسیر خط با استفاده از پمپ مناسب، آب تمیز را از این انشعاب به خط لوله –ب

تخلیه کامل هوا از . ودلوله و یا شیر قطع و وصل واقع در باالدست، هواي موجود در خط لوله مورد آزمایش کامالً تخلیه شمانده باشد، به علت قابل تراکم بودن آن، نمی توان فشار الزم براي انجام این نظر مهم است که اگر هوا در خط لوله باقی

.آزمایش را در خط ایجاد نمودی، اثرات طول مسیر خط لوله تحت آزمایش باید دقیقاً بازرسی و بررسی شده و در صورتی که در قسمتی از اتصال –پ

تایید مهندس نشت آب مالحظه شود، باید آزمایش متوقف شده و از اتصالی که نشت داشته رفع نقص شود و پس از مشاور، دوباره اقدام به پرکردن خط لوله با آب و انجام اقدامات مذکور در فوق شود تا این که در اتصالی هاي خط خط لوله،

.هیچ گونه اثر نشت مشاهده نشودمب مورد تأیید مهندس مشاور، اقدام به تزریق آب به ي پیستونی دستی مخصوص یا هرگونه پاستفاده از پمپ ها با –ت

خط لوله و در نتیجه افزایش فشار خط لوله کرد تا فشار به حد فشار آزمایش رسیده و این فشار طی مدت زمان مشروح در .حفظ گردد) ث(ردیف

ار اسمی خط لوله می باشد، در شرایط خاص ممکن است مهندس مشاور این مقدار را تا برابر فش 5/1فشار آزمایش حداکثر .برابر فشار کار خط لوله کاهش دهد 5/1

www.roth

enga

ran.

com

٤٤-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

ساعت تحت فشار آزمایش نگهداشته شود، مگر آنکه در مشخصات 2خط لوله تحت آزمایش باید حداقل به مدت –ث د قبل از اقدام به خرید ، از کارخانه سازنده لوله نیز استعالم شده مدت زمان فوق بای. طرح زمان دیگري تعیین شده باشد

.باشدطول لوله تحت . لوله هاي پلی اتیلن باید در طول هایی متناسب با قطر و شرایط محلی مورد آزمایش قرار گیرند –ج

.شود متر و در قطرهاي بزرگ، کمتر از مقدار فوق توصیه می 800آزمایش در قطرهاي کوچک در حدود .درجه سانتیگراد باشد، نباید آن را مورد آزمایش هیدرواستاتیک قرار داد 30چنانچه گرماي لوله پلی اتیلن بیش از –چ

آزمایشنتیجه -2- 14- 6-3

بعد از قطع پمپاژ آب به داخل خط لوله تحت فشار و پس از مدت یک ساعت، در صورتی نتیجه آزمایش مورد قبول –الف 25لیتر در هر کیلومتر خط لوله به ازاي هر 3که مقدار آب الزم براي تأمین فشار به مقدار اولیه، از مقدار خواهد بود

.ساعت تجاوز نکند 24اتمسفر فشار تست در 3میلیمتر قطر داخلی لوله و براي هر .شدمدت زمان آزمایش باید در زمان تهیه لوله از کارخانه سازنده نیز استعالم شده با –ب

اگر افت فشار در طول زمان آزمایش قابل توجه بوده و عمالً نشت آبی مالحظه نشود، به معنی این است که مقدار –پ هواي محبوس شده در خط لوله زیاد بوده که باید نسبت به تخلیه این هوا، اقدام و مجدداً نسبت به آزمایش هیدرواستاتیکی

.لوله اقدام نمودو سپس جوش هاي پلی و شیرآالت زمایش، مقدار نشت غیرمجاز نشان داده شود، ابتدا متعلقاتچنانچه در حین آ –ت

.اتیلن باید مورد کنترل قرار گیرند و پس از رفع اشکاالت، نسبت به انجام آزمایش مجدد اقدام نمود .از آزمایش برسد پس از انجام آزمایش، فشار داخل لوله باید به تدریج کاهش داده شود تا به شرایط پیش –ث این . چنانچه به هر دلیل، آزمایش مجدد مورد نظر باشد، باید فاصله زمانی مناسبی بین دو آزمایش در نظر گرفت –ج

.برابر مدت زمانی که لوله تحت آزمایش بوده است کمتر باشد 5فاصله در هر صورت نباید از تکمیل خاکریزي روي لوله هاي نصب شده - 15- 6-3

س از اتمام آزمایش هیدرواستاتیک خطوط نصب شده و رفع نواقص، چنانچه خطوط نصب شده مورد قبول مهندس مشاور واقع پ گردد، پیمانکار اجازه دارد که عملیات خاکریزي داخل ترانشه را ادامه داده و تکمیل نماید، به طوري که ترانشه با خاك پرشده و

.دخاکریزي حاصل در حد مطلوب متراکم شو :پیمانکار پس از اخذ اجازه مهندس مشاور، موظف است با رعایت نکات مشروح در زیر، اقدام به خاکریزي تکمیلی بنماید

قسمت هایی از خط لوله در محل اتصالی ها و شیرآالت که براي انجام آزمایش هیدرواستاتیک باز نگهداشته شده، با خاك -1 .ي مقدماتی تعیین شده ، خاکریزي و متراکم گرددمرغوب نظیر آنچه که در مورد خاکریز

سانتیمتر 15با خاك مرغوب و مورد قبول مهندس مشاور، عملیات خاکریزي در داخل ترانشه را در الیه هاي به ضخامت -2ي درصد پروکتور، متراکم کند تا اینکه رقوم سطح حاصل از این خاکریزي نهایی به حد 90ادامه داده و هر الیه را تا حد

.برسد که مهندس مشاور تعیین کرده است

www.roth

enga

ran.

com

٤٥-٦ عملیات لوله گذاري –فصل ششم

پیمانکار می تواند براي متراکم کردن خاکریزي هاي نهایی داخل ترانشه ، به جاي استفاده از روش تخماق کوبی، تراکم -3مورد نظر را از طریق غرقاب کردن ترانشه به دست آورد، مشروط بر این که در این باره ، تأیید و اجازه مهندس مشاور را

.سانتیمتر بیشتر باشد 15خذ کرده باشد در این موارد، ضخامت الیه هاي خاکریزي تکمیلی داخل ترانشه می تواند از ا

در مواردي که خط لوله موضوع عملیات پیمان در گذرگاهی نصب شده باشد که در معرض تردد وسایل نقلیه سنگین باشد، -4ولی در . سانتیمتر کمتر باشد 60نباید از ) یه هاي روسازي گذرگاهاز روي تاج لوله تا زیر ال(ضخامت پوشش خاکی لوله

سانتیمتر پوشش خاکی روي لوله نیز کافی خواهد 45تا 30مواردي که گذرگاه محل تردد وسایل نقلیه سبک است ، حدود .مشروط به اینکه از نظر عمق یخبندان نیز کنترل هاي الزم صورت گرفته باشد. بود

www.roth

enga

ran.

com