Embed Size (px)
Citation preview
Realistische portretten tekenen en schilderenIn deze overzichtelijke handleiding leer je stapsgewijs portretten te tekenen en te schilderen zonder enige abstractie. Het start met de basistechnieken en teken- en schildermaterialen, waarna 50 stap-voor-stapstudies in beeld komen. De auteur legt de nadruk op de karakteristieke details, zoals mond, ogen en neus. De portretten zijn gemaakt met diverse teken- en schildermaterialen, zoals acryl en aquarel.Dit boek is de geschikte basishandleiding om portretten van jong tot oud te tekenen en te schilderen!
Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op www.kosmosuitgevers.nl
Dit boek is de geschikte basishandleiding om portretten van jong tot oud te tekenen en te schilderen!
Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op www.kosmosuitgevers.nlwww.kosmosuitgevers.nl
REALISTISCHEPORTRETTEN
Igor Oster
Diverse technieken en materialenAnatomie duidelijk in beeld
Stap-voor-stapstudies
tekenen en schilderen
REALISTISCHE PORTRETTENtekenen en schilderen
ISBN 9789043917995
5997193409879www.kosmosuitgevers.nl
NUR 476Kosmos Uitgevers
Utrecht/Antwerpen
Realistische poRtRetten
Igor Oster
tekenen en schilderen
Tekst van Igor Oster en Manfred Braun
Realistische poRtRetten
Igor Oster
Diverse technieken en materialenAnatomie duidelijk in beeld
Stap-voor-stapstudies
tekenen en schilderen
Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
Tekst van Igor Oster en Manfred Braun
Realistische poRtRetten
Igor Oster
Diverse technieken en materialenAnatomie duidelijk in beeld
Stap-voor-stapstudies
tekenen en schilderen
Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
4 5 4 5
INHOUD
OVER DIT BOEK 6
HET MATERIAAL EN HOE IK ERMEE WERK 8Mijn tekenmaterialen 10
Mijn schildermaterialen 12Schilderen met droog penseel 12Aquarelleren 13Schilderen met acrylverf 14Schilderen met olieverf 15
DE VORM VAN HET HOOFD EN HET GEZICHT IN ZIJN GEHEEL 16De proporties 18
Zelfportret van de auteur en face 20
Zelfportret van de auteur en profil 22
Het vrouwenportret en face 25Een portret in grafiet – Lana 25Een olieverfportret – Emily 28Een portret en profil – Lana 30
Het kinderportret en face 32Een portret in roodkrijt – Emily 32Een olieverfportret – Emily 35Het kinderportret in halfprofiel – Emily 38
DE OGEN EN HET GEBIED EROMHEEN 42De oogappel 44Iris en pupil 46
De wenkbrauwen 47
De wimpers 48
De richting van de blik 49De blik naar boven 49De blik naar beneden 50De zijwaartse blik 52De blik recht naar voren 53
DE MOND EN WAT HIJ TE ZEGGEN HEEFT 54De mond van een man 56
De mond van een vrouw 57
Een glimlachende mond 58
Een vragende mond 59
Een samengeknepen mond 60
De mond van een oude vrouw 62
De mond van een kind 63
DE NEUS EN ZIJN VELE VORMEN 65De neus van een man en face 66
De neus van een vrouw in halfprofiel 68
De neus van een jong meisje en face 69
Een arendsneus in halfprofiel 70
De mopsneus 72Een mopsneus en face 72Een mopsneus en profil 72
De wipneus 73
HET OOR VAN ALLE KANTEN 75Het oor bij een man en profil 76
Het oor van een vrouw 78En profil 78In halfprofil 78
Het oor van een man en face 79
HET HAAR EN ZIJN VELE STIJLEN 81Een zelfportret met halflang haar 82
Karin met een klassiek kapsel 83
Een meisje met lang, steil haar 84
Lana’s krullenbol 85
VERSCHUIVENDE PROPORTIES 87Jonas kijkt omhoog 88
Helene kijkt omlaag 90
PORTRETSTUDIES STAP VOOR STAP 95Mannenportretten 96Viktor – portret van een man op leeftijd 96Jonas – een jongeman in halfprofiel 100
Vrouwenportretten 104De jonge vrouw Lana 104Helene – portret van een vrouw in haar beste jaren 108De oude dame Frieda 112
Baby’s en kinderen 114Een baby in halfprofiel 114Het meisje Emily 117
Colofon 120
4 5 4 5
INHOUD
OVER DIT BOEK 6
HET MATERIAAL EN HOE IK ERMEE WERK 8Mijn tekenmaterialen 10
Mijn schildermaterialen 12Schilderen met droog penseel 12Aquarelleren 13Schilderen met acrylverf 14Schilderen met olieverf 15
DE VORM VAN HET HOOFD EN HET GEZICHT IN ZIJN GEHEEL 16De proporties 18
Zelfportret van de auteur en face 20
Zelfportret van de auteur en profil 22
Het vrouwenportret en face 25Een portret in grafiet – Lana 25Een olieverfportret – Emily 28Een portret en profil – Lana 30
Het kinderportret en face 32Een portret in roodkrijt – Emily 32Een olieverfportret – Emily 35Het kinderportret in halfprofiel – Emily 38
DE OGEN EN HET GEBIED EROMHEEN 42De oogappel 44Iris en pupil 46
De wenkbrauwen 47
De wimpers 48
De richting van de blik 49De blik naar boven 49De blik naar beneden 50De zijwaartse blik 52De blik recht naar voren 53
DE MOND EN WAT HIJ TE ZEGGEN HEEFT 54De mond van een man 56
De mond van een vrouw 57
Een glimlachende mond 58
Een vragende mond 59
Een samengeknepen mond 60
De mond van een oude vrouw 62
De mond van een kind 63
DE NEUS EN ZIJN VELE VORMEN 65De neus van een man en face 66
De neus van een vrouw in halfprofiel 68
De neus van een jong meisje en face 69
Een arendsneus in halfprofiel 70
De mopsneus 72Een mopsneus en face 72Een mopsneus en profil 72
De wipneus 73
HET OOR VAN ALLE KANTEN 75Het oor bij een man en profil 76
Het oor van een vrouw 78En profil 78In halfprofil 78
Het oor van een man en face 79
HET HAAR EN ZIJN VELE STIJLEN 81Een zelfportret met halflang haar 82
Karin met een klassiek kapsel 83
Een meisje met lang, steil haar 84
Lana’s krullenbol 85
VERSCHUIVENDE PROPORTIES 87Jonas kijkt omhoog 88
Helene kijkt omlaag 90
PORTRETSTUDIES STAP VOOR STAP 95Mannenportretten 96Viktor – portret van een man op leeftijd 96Jonas – een jongeman in halfprofiel 100
Vrouwenportretten 104De jonge vrouw Lana 104Helene – portret van een vrouw in haar beste jaren 108De oude dame Frieda 112
Baby’s en kinderen 114Een baby in halfprofiel 114Het meisje Emily 117
Colofon 120
76
OVER DIT BOEKRealistische portretten tekenen en schilderen betekent menselijke gezichten en
hoofden zo uitbeelden dat ze door een zo groot mogelijke gelijkenis direct
herkenbaar zijn. Daarnaast is de hand van een kunstenaar vereist.
Een portret gemaakt met potlood of droog penseel is vaak zo realistisch als een foto,
terwijl andere teken- en schildertechnieken een minder exacte lijnvoering kennen, soms
tot het abstracte aan toe. Toch moet ook dan de geportretteerde herkenbaar zijn.
Essentieel voor het maken van goede portretten is dat je een zekere kennis van de
anatomische afmetingen en van de structuur en textuur van het gezicht en de
onderdelen daarvan hebt. In dit boek zullen die elementen met verschillende teken-
en schildertechnieken worden behandeld. Heel belangrijk zijn daarom de
aanwijzingen over hoe je de kenmerkende onderdelen van het gezicht tot hun recht
kunt laten komen.
Aan de hand van detailtekeningen wordt duidelijk zichtbaar hoe het oog zelf en het
gebied eromheen zijn weergegeven, en er is aandacht voor de verschillen tussen
mannen en vrouwen en tussen jong en oud. Behalve de ogen en de houding van het
hoofd drukt de mond het sterkst uit hoe oud de geportretteerde is en hoe hij of zij
zich voelt.
Ook de verschillende vormen van neus, oren en haar komen aan bod, maar deze
elementen zijn iets minder belangrijk voor een goede gelijkenis.
Alle portretten en detailtekeningen zijn bedoeld als oefeningen om na te tekenen.
Bij sommige geef ik directe instructies en bij andere heb ik alleen mijn eigen aanpak
beschreven. Vrijwel alle portretten zijn groot afgebeeld om de lijnvoering en de
arcering goed herkenbaar te maken. Zo wordt een goede basis gelegd waarmee je
verder zelf met succes aan het portretteren kunt slaan.
Het is het leukst om te beginnen met dierbare mensen uit je eigen omgeving.
Tekenen en schilderen naar foto’s is minder verstandig. Dat is en blijft een
noodoplossing, want een goed portret krijgt zijn karakter als vooral de
gemoedsgesteldheid waarin de geportretteerde zich tijdens het poseren bevindt,
wordt vastgelegd.
Door je de hier aangeboden kennis eigen te maken, zet je een belangrijke stap naar
het scheppen van realistische portretten, waarover ook de geportretteerde personen
tevreden zullen zijn.
Igor Oster
76 OV E R D I T B O E K OV E R D I T B O E K
76
OVER DIT BOEKRealistische portretten tekenen en schilderen betekent menselijke gezichten en
hoofden zo uitbeelden dat ze door een zo groot mogelijke gelijkenis direct
herkenbaar zijn. Daarnaast is de hand van een kunstenaar vereist.
Een portret gemaakt met potlood of droog penseel is vaak zo realistisch als een foto,
terwijl andere teken- en schildertechnieken een minder exacte lijnvoering kennen, soms
tot het abstracte aan toe. Toch moet ook dan de geportretteerde herkenbaar zijn.
Essentieel voor het maken van goede portretten is dat je een zekere kennis van de
anatomische afmetingen en van de structuur en textuur van het gezicht en de
onderdelen daarvan hebt. In dit boek zullen die elementen met verschillende teken-
en schildertechnieken worden behandeld. Heel belangrijk zijn daarom de
aanwijzingen over hoe je de kenmerkende onderdelen van het gezicht tot hun recht
kunt laten komen.
Aan de hand van detailtekeningen wordt duidelijk zichtbaar hoe het oog zelf en het
gebied eromheen zijn weergegeven, en er is aandacht voor de verschillen tussen
mannen en vrouwen en tussen jong en oud. Behalve de ogen en de houding van het
hoofd drukt de mond het sterkst uit hoe oud de geportretteerde is en hoe hij of zij
zich voelt.
Ook de verschillende vormen van neus, oren en haar komen aan bod, maar deze
elementen zijn iets minder belangrijk voor een goede gelijkenis.
Alle portretten en detailtekeningen zijn bedoeld als oefeningen om na te tekenen.
Bij sommige geef ik directe instructies en bij andere heb ik alleen mijn eigen aanpak
beschreven. Vrijwel alle portretten zijn groot afgebeeld om de lijnvoering en de
arcering goed herkenbaar te maken. Zo wordt een goede basis gelegd waarmee je
verder zelf met succes aan het portretteren kunt slaan.
Het is het leukst om te beginnen met dierbare mensen uit je eigen omgeving.
Tekenen en schilderen naar foto’s is minder verstandig. Dat is en blijft een
noodoplossing, want een goed portret krijgt zijn karakter als vooral de
gemoedsgesteldheid waarin de geportretteerde zich tijdens het poseren bevindt,
wordt vastgelegd.
Door je de hier aangeboden kennis eigen te maken, zet je een belangrijke stap naar
het scheppen van realistische portretten, waarover ook de geportretteerde personen
tevreden zullen zijn.
Igor Oster
76 OV E R D I T B O E K OV E R D I T B O E K
8 9
HET MATERIAAL EN HOE IK ERMEE WERK
De portretten in dit boek zijn gemaakt met behulp van diverse technieken: van eenvoudige tekeningen met potlood tot schilderingen met olieverf.
De keuze van het materiaal speelt bij het ontstaan van mijn kunstwerken een belangrijke rol. Het is tegenwoordig mogelijk voor alle creatieve technieken het geschikte papier, karton of linnen te vinden, evenals de juiste verf-, potlood- en krijtsoorten. Uitproberen en experimenteren zijn uitstekende manieren om de juiste keuzes te maken.
Ook ik heb als portrettekenaar veel geëxperimenteerd voordat ik ontdekte welke materialen en welke teken- en schildertechnieken het geschiktst waren voor mijn werk.
8 9
HET MATERIAAL EN HOE IK ERMEE WERK
De portretten in dit boek zijn gemaakt met behulp van diverse technieken: van eenvoudige tekeningen met potlood tot schilderingen met olieverf.
De keuze van het materiaal speelt bij het ontstaan van mijn kunstwerken een belangrijke rol. Het is tegenwoordig mogelijk voor alle creatieve technieken het geschikte papier, karton of linnen te vinden, evenals de juiste verf-, potlood- en krijtsoorten. Uitproberen en experimenteren zijn uitstekende manieren om de juiste keuzes te maken.
Ook ik heb als portrettekenaar veel geëxperimenteerd voordat ik ontdekte welke materialen en welke teken- en schildertechnieken het geschiktst waren voor mijn werk.
18 19 D E VO R M VA N H E T H O O F D
DE PROPORTIESDe anatomische proporties vormen een belangrijke voorwaarde voor een realistisch portret. Om hiervoor gevoel te ontwikkelen is het verstandig om bij het tekenen ze veel te oefenen in de ideale positie.
De basisindeling van het gezicht en face.Teken eerst een hoofd van voren met lijnen die het gezicht horizontaal
in vieren verdelen. Deze zogenaamde assen zijn, afhankelijk van de
positie van de toeschouwer, recht of gewelfd. Recht van voren gezien,
zijn ze recht en van onderaf verandert de ronde vorm van het hoofd in
een verlengde ovaal en worden de assen gewelfd. Een loodrechte lijn
door het midden van het gezicht vergemakkelijkt een symmetrische
opbouw.
De ideale positie van de gezichtsdelen ten opzichte van elkaar.Op de bovenste as, ongeveer in het midden van het gezicht, liggen
de ogen. De afstand tussen de ogen is zo groot als één oog. Op
ooghoogte varieert de breedte van het gezicht tussen vier en vijf
oogbreedtes. De volgende as loopt door het onderste deel van het
gezicht ter hoogte van de neusvleugels en de neuspunt. Deze as kan
ook hoger of lager liggen dan de neusvleugels. De uiteinden van de
neusvleugels liggen loodrecht onder de binnenste ooghoek en zijn
vaak iets breder dan de neusvleugels zelf. Het gedeelte onder de
neus is nogmaals in tweeën gedeeld. Vrij nauwkeurig op deze derde
as ligt de onderlip. De breedte van de mond is bij elk gezicht anders
en varieert bovendien per gezichtsuitdrukking. Het bovenste deel van
het oor bevindt zich ongeveer ter hoogte van de wenkbrauwen, het
onderste deel ter hoogte van de neusvleugels. De lengte van het oor
is van boven naar beneden ongeveer gelijk aan die van de neus.
Optische verschuiving vanuit verschillende perspectieven.Wanneer de houding van het hoofd afwijkt van het frontale perspectief ontstaan er
optische verschuivingen bij het tekenen. Zo ligt bijvoorbeeld van onderaf gezien – het
‘kikkerperspectief’ – de rechte, horizontale lijn van het oorlelletje naar de mondhoek
aan het uiteinde van het oorlelletje en ter hoogte van de onderlip. Voor de gwelfde as
geldt dat de oorlelletjes weer verbonden zijn met de onderkant van de neusvleugels.
D E P R O P O R T I E S
48 49
DE WIMPERSTECHNIEK:Sepiatekening
MATERIAAL:Sepia vierhoekig kunstenaarskrijt Faber-Castell PITT en sepiastift. Aquarelpenseel nr. 10 (het mag ook kunsthaar zijn), fixatief voor krijt, houtskool en potlood
Bij de wimpers is het soms voldoende
geen afzonderlijke haartjes te tekenen,
maar alleen de indruk te wekken dat ze er
zijn. Wimpers vormen het benodigde
contrast met het oog en versterken
tegelijkertijd het karakter ervan. Soms is
het genoeg alleen een zwarte lijn op het
bovenste ooglid te trekken. Gebruik voor
het tekenen een puntig geslepen stift.
Duid afzonderlijke haartjes in het begin
alleen aan, pas aan het einde worden ze
volledig getekend. De langste haartjes zijn
kenmerkend voor de wimpers, de rest
wordt slechts met een penseel licht
verveegd aangeduid. Op het onderste
ooglid staan de wimpers op een
scheidslijn tussen licht en schaduw. Ze
worden eveneens slechts heel licht
aangeduid met de punt van de stift.
Begin met een iets harder potlood, zoals 2B.
Daarmee kun je goed afmetingen en propor-
ties vastleggen en een lichtgrijze kleur aan-
houden. Bij de blik naar boven komt de
kogelvorm van de oogappels duidelijk naar
voren door het optrekken van de bovenste
oogleden. Ze zijn niet meer in hun geheel
zichtbaar, omdat ze onder de huidplooien van
de oogleden verdwijnen. Op deze plek moet
de rand tegen het ooglid duidelijk versterkt
worden getekend. Gebruik voor de donkere
schaduwen, bijvoorbeeld bij het rechteroog en
voor de irissen en de pupillen, zachtere
potloden, zoals 4B of 6B. Door de perspectivi-
sche verandering lijken de onderste oogleden
rechte, horizontale randen. Accentueer ze met
een zachte, donkere arcering op de voorgrond
van het oog.
DE RICHTING VAN DE BLIK
De blik naar boven
‘Als blikken konden doden!’ of ‘Hij kijkt mij altijd scheef aan’ zijn bekende uitdrukkingen waarin de blik een rol speelt.
Ik laat hier met vier voorbeelden zien hoe de stand van de pupillen en de beweging van de oogleden de blikrichting bepalen, en hoe dit herkenbaar moet worden getekend.
Voordat je deze oefeningen doorloopt, moet je goed beseffen vanuit welke positie de perspectivische veranderingen in het gezicht zich voordoen. In een van de voorbeelden heb ik zelfs de neuspunt mee getekend om aan te tonen hoe klein de afstand tot de ogen kan worden door de perspectivische verkorting.
Alle voorbeelden zijn getekend met potlood in de hardheid 2B tot 8B. Voor de lichtvlekjes heb je een kneedgom nodig.
De wimpers zijn de haartjes aan het bovenste en onderste ooglid; ze beschermen het oog tegen vuildeeltjes. Het aantal en de lengte van de wimperhaartjes verschillen van mens tot mens.
Wimpers spelen bij de gezichtsuitdrukking een belangrijke rol, vooral bij de ogen van vrouwen. Valse wimpers, die kunnen verschillen in aantal, vorm en lengte van de haartjes, kunnen een gezicht heel sterk veranderen, met name in combinatie met veel make-up.
D E O G E N D E R I C H T I N G VA N D E B L I K
114 115
BABY’S EN KINDEREN
Een baby in halfprofiel
TECHNIEK:Droog penseel
MATERIAAL:Olieverf lampenzwart, kneedgom
Kinderen, te beginnen bij baby’s, zijn niet alleen maar leuk om te portretteren. Werken met kinderen kan heel stimulerend zijn als ze bij het hele proces worden betrokken. Het is belangrijk niet te veel te verlangen van hun geduld bij het poseren. Onderbreek het werk daarom vaak en las kleine pauzes in.
Bij het tekenen en schilderen moet je je, met name bij kleine kinderen, instellen op andere gezichtsproporties dan bij volwassenen. Bij kinderen zijn de spieren heel regelmatig en glad. Alle gezichtsdelen zijn in verhouding tot het hele hoofd relatief klein. Nog meer dan bij volwassenen ligt in een kindergezicht de nadruk op de ogen.
1 Wees bij het schilderen met droog penseel
in het begin terughoudend met de hoeveel-
heid verf, want te veel verf laat zich slecht
weggummen. Ik begin met de schaduwen die
het gezicht en het hoofd hun vorm geven. De
proporties die daarbij ontstaan, blijven tot het
einde behouden.
2 Met gebruikmaking van de lichtval houd ik de schaduwen
transparant. Alleen op de grens met het licht maak ik ze
donkerder. Zo blijven lichte plekken, zoals op de rechterwang,
behouden. De techniek met droog penseel vereist een
opbouw in lagen. Daarom arceer ik heel zacht met lichtgrijs,
zodat de overgangen bijna onzichtbaar zijn. Dit is heel
belangrijk bij een kinderportret. Het is goed te zien op de
wang en achter het oor. Het tekenen van de halsdoek maakt
het mogelijk het contrast onder de kin op te bouwen. Het
versterkte contrast op het oor en de lichtgrijze arcering
erachter maken het portret driedimensionaal. Ook het
contrast bij de ogen en om de geopende mond heb ik vrij
donker gehouden. In deze fase zijn dit steunpunten voor
verdere opbouw van de intensiteit.
3 Voor het opbouwen van intensievere nuances ga ik met
lichtgrijs en een breed, zacht penseel stap voor stap over
alle elementen. De halsdoek maak ik donkerder om het
gezicht te laten oplichten. Nu kan ik met de details
beginnen en met een dunner penseel de ogen, mond en
neus uitwerken. Om harde lijnen te vermijden maak ik
strelende of cirkelvormige bewegingen met het penseel.
P O R T R E T S T U D I E S B A B Y ’ S E N K I N D E R E N
120
Colofon
www.kosmosuitgevers.nl
Oorspronkelijke titel: Realistische Porträts zeichnen und malen
Oorspronkelijke uitgever: Edition Michael Fischer GmbH, Duitsland.
In samenwerking met Silke Bruenink Agency, München. www.editionfischer.de
© 2013 Edition Michael Fischer GmbH
© 2015 voor de Nederlandse taal: Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
Tekst: Igor Oster en Manfred Braun
Vormgeving: Daniel Besold
Vertaling: Uta Anderson
Redactie: Eveline Deul, Deul & Spanjaard
Omslagontwerp en zetwerk binnenwerk: Prezns, Marco Bolsenbroek
ISBN 978 90 4391 799 5
NUR 476
Alle rechten voorbehouden / All rights reserved
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door
middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander
medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de
maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als
gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.
Igor Oster
Igor Oster werd in 1792 in Minsk, Wit-Rusland, geboren. Hij woont en werkt in Blomberg, Duitsland. In 1992 studeerde hij af als ontwerper aan de kunstvakschool ‘AK Glebow’ en in 1998 als graficus aan de kunstacademie in Minsk. In 2006 voltooide hij zijn opleiding in de vrije kunsten aan de kunstacademie in Münster bij K. Völker en U. Scheel.Hij heeft talrijke solo- en groepstentoonstellingen in binnen- en buitenland gehad, waaronder in Duitsland, Bulgarije, Frankrijk, Griekenland, Italië, Japan, Litouwen en Portugal.
CO LO F O N
Realistische portretten tekenen en schilderenIn deze overzichtelijke handleiding leer je stapsgewijs portretten te tekenen en te schilderen zonder enige abstractie. Het start met de basistechnieken en teken- en schildermaterialen, waarna 50 stap-voor-stapstudies in beeld komen. De auteur legt de nadruk op de karakteristieke details, zoals mond, ogen en neus. De portretten zijn gemaakt met diverse teken- en schildermaterialen, zoals acryl en aquarel.Dit boek is de geschikte basishandleiding om portretten van jong tot oud te tekenen en te schilderen!
Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op www.kosmosuitgevers.nl
Dit boek is de geschikte basishandleiding om portretten van jong tot oud te tekenen en te schilderen!
Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op Kijk voor meer informatie en andere teken- en schilderboeken op www.kosmosuitgevers.nlwww.kosmosuitgevers.nl
REALISTISCHEPORTRETTEN
Igor Oster
Diverse technieken en materialenAnatomie duidelijk in beeld
Stap-voor-stapstudies
tekenen en schilderen
REALISTISCHE PORTRETTENtekenen en schilderen
ISBN 9789043917995
5997193409879www.kosmosuitgevers.nl
NUR 476Kosmos Uitgevers
Utrecht/Antwerpen
