16
Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.Pagkasilang sa iyo, gumagana nang maayos ang lahat. Nagkakaproblema kalaunan, kaya napapatanong ka ng: “ANO ANG GAGAWIN KO RITO?” “ANO ANG PAPEL NG AKING MGA BATO SA KALUSUGAN KO?” “ANO ANG MGA OPSYON KO?” “ANO ANG NABABAGAY SA AKIN AT SA PARAAN KO NG PAMUMUHAY?” “SINO ANG MALALAPITAN KO?”

HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog?

HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

“Pagkasilang sa iyo, gumagana nang maayos ang lahat. Nagkakaproblema kalaunan, kaya napapatanong ka ng:

“ANO ANG GAGAWIN KO RITO?”“ANO ANG PAPEL NG AKING MGA BATO SA KALUSUGAN KO?” “ANO ANG MGA OPSYON KO?” “ANO ANG NABABAGAY SA AKIN AT SA PARAAN KO NG PAMUMUHAY?”“SINO ANG MALALAPITAN KO?”

Page 2: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Mga Bato:

ANG SISTEMA NG PAGSASALA NG IYONG KATAWAN

Page 3: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

MAHALAGA ANG PAPEL NG MGA NORMAL AT MALUSOG NA BATO SA IYONG KALUSUGAN> Angmgabatoangnaglilinis ng iyong dugoatnag-aalis ng

sobrang fluidparagumawangihi.

> Angmgaitoangnagpapanatiling balanse sa mga mineral(sodium,calcium,potassium,atphosphorus).

> Tumutulongangmgaitonakontrolin ang presyon ng dugo.

> Tumutulongangmgaitonagumawa ng mga red blood cell.> Angmgaitoaygumagawa ng vitamin Dparamapanatiling

malusogangmgabuto.

TATLONG URI NG SAKIT SA BATO: CHRONIC KIDNEY FAILURE, ACUTE KIDNEY DISEASE, END-STAGE RENAL DISEASE> Chronic kidney failure:Unti-untingpaghinangbatona

resultangpangmatagalangsakit.Itoangpinakakaraniwanguringkidneyfailure.Hindiitomaibabaliksadati,ngunitmaaariitonggamutin.

> Acute kidney failure:Biglaanghindipagganangbatonaresultangpinsalaopagkalason.Kadalasanaymaibabalikitosadatisaloobngilanglinggokungmagagamotkaagad.

> End-stage renal disease (ESRD):Isangkundisyonkungsaanhindinagumaganaangmgabato,onapakahinanangmgaito.

KAPAG HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO, MAAARING MAYROON KANG KIDNEY FAILURE Kapag nangyari ito:> maaaringmaiponangmgamapaminsalangwasteatfluid

saloobngiyongkatawan;

> maaaringtumaasangpresyonngiyongdugo;at

> maaaringhindimakagawangsapatnaredbloodcellangiyongkatawan.

> Angmgabatoaykahugisngmgahabitsuwelas(kidneybean).

> Angmgaitoaykasinlakingmaliitnakamao.

> Maybigatangmgaitona1/4poundo114nagram.

Angkailanganmolangparamanatilingmalusogayisang bato na gumagana nang 20%.

Page 4: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

MGA SANHI NG KIDNEY FAILURE: MARAMING SAKIT O KUNDISYON NA MAAARING MAGDULOT NITO

Diabetesangpinakakaraniwangsanhingkidneyfailure.Maaaringmakapinsalaangmatataasnaantasngasukal(glucose)sadugongmgataongmaydiabetessamaliliitnadaluyanngdugosamga nephronatmaaariitongmagsanhisapaghinangmgabato.

Ano ang magagawa mo?> Suriinangmgaantasngiyongasukalsadugosa

tuwingmagpapatinginkasanurseodoktormo.

> Alaminangmgaantasmo:sikapinggawing“normal”angmgaantasngasukalsadugo.

ANG SAKIT SA BATO AY TINATAWAG MINSAN NA “TAHIMIK” NA SAKIT Maaaringwalangmaramdamangmasamaangilangtaoohindinilamapansinangkanilangmgasintomashangganghindinanag-aalisngwasteangkanilangmgabato.

Habanglumalalaangsakitathumihinaangbato,nakakaranasangkaramihanngmgataongmgasintomasnguremia:

> Pagkapagodat/opanghihina

> Pamamagangmgakamayatpaa

> Pangangaposnghininga

> Kawalanngganangkumain,masamanglasasabibig,pagsusuka,pagduruwal,atpagbabangtimbang

> Hirapsapagtulog,pangangati,pamumulikat,atpangingitimngbalat

Tiyaking sabihin sa iyong doktor o nurse kung nakakaranas ka ng alinman sa mga sintomas na ito.

Ang mataas na presyon ng dugo,oaltapresyon,aymaaaridingmakasirasamaliliitnadaluyanngdugosamgapansalangiyongmgabato,nasanhiparahuminaangmgaito.Masmabilisnalalalaangsakitsabatokunghindimakokontrolangmataasnapresyonngdugo.

Ano ang magagawa mo?> Anggamot,masustansyangpagkain,atpag-

eehersisyoaymakakatulongnapanatilihinangpresyonngiyongdugosamalusognaantasparamaprotektahanangmgabatomo.

> Isulatangpresyonngiyongdugosatuwingmagpapatinginkasanurseodoktormo.

IBA PANG SALIK NA MAAARING HUMANTONG SA KIDNEY FAILURE:

Lupus(sakitsaimmunesystem)

Polycystic kidney disease(maramingcystsamgabato)

Glomerulonephritis (pamamagangmekanismosapagsasalangbato)

Pinsala o traumananatamosaisangaksidente,at mga lason,tuladngmgailegalnadrogaolabisnapag-inomngilangpartikularnaover-the-counternagamot

Page 5: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Ang mga nephronaymaliliitnapansalasaloobngmgabatonanaglilinisngdugo.Angkaramihansamgasakitsabatoaynakakaapektosamganephron.

Tumutukoyang uremiasapagkakaroonngureaowastesadugo.

Ang dialysisayisangprosesonanag-aalissawasteatsobrangfluidsaiyongdugosapamamagitanngpagsasalasamgaitogamitangisangmembrane/pansala,gayangpagsasalangmalulusognabato.

ANG KIDNEY FAILURE AY MAPAPAMAHALAAN AT MAAARI KANG MANATILING MALUSOG Maramingpaggamotsasakitsabatonamakakatulongsaiyonamamuhaynangmalusogataktibo:

> Maymgagamotatparaanngpaggamotnaidinisenyoparamapabagalangpaglalangiyongsakitsabato.

> Dialysis,isangpamamaraannapansamantalangnag-aalisngwasteatsobrangfluidsaiyongkatawan,gayangginagawangnormalnabato.

> Kalaunan,maaarikangmangailanganngpag-transplantngbato,isangoperasyongisinasagawaparamaglagaysaiyongkatawanngbagongbatomulasadonor.

SUBAYBAYAN ANG PAGGANA NG IYONG BATO PARA MANATILING MALUSOG Ang paggana ng batoangporsyentongiyongmgabatonagumaganaparin(hal.,100%=gumagananangbuo).Angpagsubaybaykunggaanokabagalokabilislumalalaangiyongsakitsabatoayginagawasapamamagitanngmahigpitnapagbabantaysaiyongserum creatinine,isangwasteproductnamatatagpuansadugomonanasusurisapamamagitanngisangsimplengpagsusurisadugo.

Angmgataongmaykidneyfailureaymaaaringmagkaroonngmgakumplikasyontuladnganemiaatsakitsabuto.

Para manatiling malusog, mahalagang:> regularnamag-followupsaiyongteamsapangangalagang

pangkalusugan;at

> sumailalimsamgapagsusuringmakakatulongnamakitaangmgaproblemangitonangmaagaparamasimulanangpinakamainamnatherapy.

HARAPIN ANG IYONG MGA NARARAMDAMAN HABANG NATUTUTO TUNGKOL SA BAGO MONG PROBLEMA SA KALUSUGAN Karaniwangmakaramdamngmaramingemosyon,lalonakungmaayosangkalagayanmosapangkalahatanatnakakagulatangbalitanamayroonkangisyusakalusugan.

Maaarikangmakaramdamnggulat(marahilaytalagangbiglaanathindiinaasahanangbalitangito),lungkot,pagkabalisa,atgalit.

Hindi kakaibang maramdaman ito. Dapatmongkausapinangiyongnurseatdoktor,namakakapag-refersaiyosaibapangmiyembrongteamsapangangalagangpangkalusugan.Mare-referkarinnilasamgamadudulugangmakakatulongsaiyonamaunawaanatmatanggapangiyongmgapinagdaraananatgumawangmgadesisyongpinakamainamparasaiyo.

Page 6: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Dialysis para sa sakit sa bato:

PAGGAWA SA TRABAHO NG MGA BATO

Page 7: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Sa paghina at hindi na paggana nang normal ng iyong mga bato, kakailanganin mong magpasya at pumili ng paraan ng paggamot. Bagama'twalanggamotsakidneyfailure,maymgaparaanngpaggamotnamaaaringhumalilisamgagawainghindinanagagawangiyongmgabato,paramapagandaangiyongpakiramdamatmagawamongmabuhaynangmalusog.

Angperitoneumayisangmanipisnalayerngtissuesaloobngiyongtiyannabumabalotsamgaorganmosatiyan.

PAANO GUMAGANA ANG DIALYSIS PARA LINISIN ANG AKING DUGO?Sadialysis,angdugoaynasaisangpanigngmembrane/pansala,atnasakabilangpanignamanangisangespesyalnafluidnatinatawagnadialysate.

Angmaliliitnawasteproductsaiyongdugoaytumatagossamembrane/pansalapapuntasadialysate.Angmalalakingparticle,tuladngmgaredbloodcell,aynananatilisaiyongdugo.Ganitonalilinisangiyongdugo.

Dugo Dialysate

Membrane/pansala

Angmasmalalakingparticle,tuladngmgared

bloodcell,aynananatilisadugo.Ganitonalilinisangiyongdugo.

Maliliitnawasteproduct

DALAWANG URI NG DIALYSIS: NAGKAKAIBA ANG MGA ITO KUNG PAANO AT KUNG SAAN GINAGAWA ANG MGA ITO> Ginagamitsaperitoneal dialysisangnaturalnamembrane

ngkatawan,natinatawagnaperitoneum,bilangpansalaparamag-alisngwasteatfluid.

> Gumagamitsahemodialysisngmakinaatpanlabasnapansalangdugonagawangtao,natinatawagnadialyzer,paramag-alisngwastesakatawan.

Page 8: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

SINASALA NG PERITONEAL DIALYSIS (PD) ANG IYONG DUGO SA LOOB NG KATAWAN MO.

GinagamitngPDangnaturalnamembranengsarilimongperitoneumbilangpansala.

Dalawang uri ng PDContinuous ambulatory peritoneal dialysis (CAPD)> Nililinisatsinasalaangiyongdugonangtuluy-tuloy

> Hindinangangailanganngmakina

> Kinakailanganmongmagpalit(mag-infuseatmag-drain)ngfluidapatnabesessaisangarawsapamamagitanngisangpermanentengcatheternanakapasoksaiyongtiyan

Automated peritoneal dialysis (APD)> Gumagamitngmakinangtinatawagnaperitoneal dialysis

cyclerparaisagawaangmganakatakdangpagpapalitparalinisin/salainangiyongdugobawatarawsapamamagitanngisangpermanentengcatheter

> Ginagawasabahaysagabihabangnatutulogka

Irerekomendangiyongdoktorangresetasadialysis(angbilangngmgapagpapalitatangdialysissolution)napinakanababagaysaiyo.

SINASALA NG HEMODIALYSIS ANG IYONG DUGO SA LABAS NG KATAWAN MO.

Sahemodialysis,inaalisangiyongdugosaiyongkatawanatpina-pumpitosaisangginawangfilternatinatawagnadialyzer.

Hemodialysis > Ginagawasaisangnakaiskedyulnaorassaospitalsaisang

dialysisclinic

> Ginagawatatlongbesessaisanglinggo.Angbawatsessionngpaggamotaytumatagalnanghumigit-kumulangapatnaoras,dependesaresetasadialysisnainirerekomendangdoktor.

Magpapasokangisangnurseotechnicianngdalawangkarayomsaisangespesyalnapermanentengpasukannatinatawagnafistula,nakaraniwangnasaiyongbraso.Ginagawaangfistulasapamamagitanngoperasyon.Angmgakarayomnaipinapasoksafistulaaynakakonektasamgatubonggagamitinparaalisinangiyongdugo.Kapagnaalisnaangwastesaiyongdugosapamamagitanngpansala,ibabalikangdugosakatawanmo.

Sapamamagitanngwastongpagsasanayatsatulongngisangkasama,maaaringgawinsabahayanghemodialysis.Maaariitonggawinaraw-arawotatlongbesessaisanglinggo,dependesaresetasadialysis.

Kapagganapkanangnasanayngiyongdialysisnurse,magagawamonamismoangPDsabahay,okahithabangnasabiyahe.

Page 9: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

PAGPILI SA URI NG DIALYSIS NA NABABAGAY SA IYO: MAAARING MAS MAGANDA ANG ISANG URI NG DIALYSIS PARA SA IYO DAHIL SA MGA MEDIKAL NA DAHILAN O PARAAN NG PAMUMUHAY. Naritoangilangbagaynadapatisaalang-alanghabangnagpapasyaka.

Satulongngiyongnurse,doktor,teamsapangangalagangpangkalusugan,atpamilya,mapipilimoangpaggamotnapinakamainamparasaiyoatsaiyongparaanngpamumuhay.

URI NG DIALYSIS MGA BENEPISYO MGA BAGAY NA DAPAT ISAALANG-ALANG

Peritoneal dialysis (PD)

> Ibinabagayangiyongpaggamotsaiyongparaanngpamumuhay

> Portableatflexible—madalingdalhinangiyongtherapykapagbumibiyaheonagbabakasyon

> Masbanayadangtuluy-tuloynatherapyatmaskatuladngnaturalnapagganangiyongbato

> Maskauntingpagbisitasadialysisunitparamagpagamot> Walangkarayom> Pagsasarili—karaniwangikawmismoangnagsasagawa

satherapy> Maaaringmangyariangtherapyhabangnatutulogka

> Kailangangmagpalitaraw-araw> Kailanganngpermanentengpasukan> Mayposibilidadnamaimpeksyon> Maaaringlumakinangkauntiangbaywang(dahilsa

pagdadalangfluid)> Nangangailanganngmapaglalagyansaiyongbahay> Mayilangpaghihigpitsafluidatpagkain

In-center/hospital hemodialysis (ICHD)

> Regularnapakikipag-ugnayansaibapangpasyenteatmgatauhansapasilidadnghemodialysis

> Tatlongpaggamot/linggo(apatnaarawnapahinga)> Hindikailangangmagtagongequipment/mgasupplysa

bahay> Makakahingikaagadngmedikalnatulonghabangnagte-

therapy

> Biyahesacenter/unittatlongbeseskadalinggo,ayonsanakatakdangiskedyulnamayaveragenaapatnaoraskadapaggamot

> Kailanganngpermanentengpasukan> Pagpasokngdalawangkarayomparasabawatpaggamot> Mayilangpaghihigpitsafluidatpagkain> Posiblengkawalanngginhawa,tuladngpananakitng

ulo,pagduruwal,pamumulikatngbinti,atkapaguran

Home hemodialysis (HHD)

> Tulongmulasamgakapamilya> Masmaykontrolkungkailankasasailalimsadialysis> Hindikailangangbumiyahesaisangklinikaoospitalpara

sapaggamot> Gumaganahabangnatutulog(parasailangtao)

> Kailanganngpermanentengpasukan> Mayposibilidadnamaimpeksyon> Pagpasokngdalawangkarayomparasabawatpaggamot> Mayilangpaghihigpitsafluidatpagkain> Maaaringtumagalangpagsasanaynangapathanggang

animnalinggo> Kailanganngpaglalagyanngequipmentatmgasupply

Page 10: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

MGA SIDE EFFECT NG DIALYSIS: ALAMIN KUNG ANO ANG MGA ITO AT KUNG PAANO MAIIWASAN ANG MGA ITO

Peritoneal dialysis (PD)NasisiyahanangkaramihanngmgataosaflexibilityngPD,athindimadalasmagkaroonngkumplikasyonsabagongteknolohiyangayon.Gayunpaman,angisangkumplikasyonngPDayperitonitis,isangimpeksyonsatiyannamaaaringmangyarikunghindimasusunodnangmaingatangmgapamamaraanatkalinisan.

Maaari kang manatiling malusog habang nagsasagawa ng PD sa pamamagitan ng paggawa sa mga sumusunod:

Pagsunodsamga pamamaraangitinurongiyongnurse

Pag-alamkungpaanotukuyinangmgamaagangsenyales ng impeksyon

Pagtanggapngagarangantibiotic na paggamot

Angmgasintomasnaitoaynauugnaysapagtugonngiyongkatawansamabibilisnapagbabagosabalansengfluidatelectrolytehabangisinasagawaangpaggamot.Napapamahalaanangmgaito,kayatiyakingiulatangmgaitosaiyongdialysisnurseotechnician.

Kabilang din sa mga side effect ng hemodialysis ang:> Pamumulikat

> Pananakitngulo

> Mababangpresyonngdugo(namaaaringmagpahilo,magpahina,omagpaduwalsaiyo)

Hemodialysis Kabilangsamgakaraniwangkumplikasyonnghemodialysisnamaaaringmakapigilsapaggananangmaayosngiyonghemodialysisatmaaaringmagingmalubhakunghindimatutugunankaagadang:

> Impeksyon sa iyong pasukan (fistula)> Mgapagbabaradahilsamganamuongdugo

> Mahinangpagdaloyngdugo

> Mgaproblemasadaluyanngdugo

Kapagnatutunanmokungpaanomatukoy ang mga kumplikasyong ito at kapag nagpagamot ka kaagad,mananatilikangmalusoghabangnagsasagawanghemodialysissabahayosaklinika.

Page 11: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

PAGKONTROL SA IYONG DIABETES AT PRESYON NG DUGO KAPAG NAGDA-DIALYSIS KA O MAYROON KANG NA-TRANSPLANT NA BATOMahalagangpamahalaanangmgakundisyongito.Regularnasusuriinngiyongteamsapangangalagangpangkalusuganangmgaantasngglucosesaiyongdugoatangpresyonngdugomosamgamedikalnapagbisita.Maaaringbaguhinngiyongdoktorangmgagamotmooangdosis,dependekungpaanoginagamotangiyongkidneyfailure.

MAKOKONTROL MO ITO: IKAW ANG BAHALA SA REGULAR NA PAGSUBAYBAY SA MGA ANTAS NG GLUCOSE SA IYONG DUGO AT PRESYON NG DUGO MO Angmatataasnaantasngglucosesadugoaymaaaringmagpakumplikasadialysisatmakapinsalasamaliliitnadaluyanngdugosamgabato.

Kung mayroon kang diabetes:

inumin/gamitinangiyongmgagamotgayanginireseta;

sundinangdietnainirerekomendasaiyo;at

regularnasubaybayanangantasngglucosesaiyongdugo.

Angmataasnapresyonngdugoaymaaaridingmakapinsalasamgabatoatmakasagabalsadialysis.

Kung mataas ang presyon ng iyong dugo:

inuminangiyongmgagamotkahitnamabutiangpakiramdammo;

mag-ingatsakunganoangkinakainatiniinommo;at

regularnasuriinangpresyonngiyongdugo

Page 12: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Hindi ka nag-iisa:

ANG PAMAMAHALA SA IYONG SAKIT SA BATO PARA MANATILING MALUSOG AY PINAGTUTULUNGAN NG TEAM

Page 13: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

UNAWAIN ANG TUNGKULIN NG BAWAT TAO SA IYONG TEAM Ang iyong team sa pangangalagang pangkalusuganaykinabibilanganngmgadoktor,nurse,dietician,pharmacist,socialworker,atpsychologist.Angbawatmiyembrongteamaymaymgaindibidwalnaresponsibilidad,ngunitnagtutulungansilanglahatparamatiyaknamatatanggapmoangpinakamainamnapangangalaga.

Ang iyong mga kapamilya at kaibiganaymayroondingmahalagangpapelsapagtulongsaiyoatsapagpapanatilingmalusogngiyongmgabatohangga'tmaaari.

Huwagmatakotmangunasapamamagitanng:

> pagtatanong;

> pag-uulatngmgasintomas;

> kusangpagbabasa;at

> pakikipag-ugnayansaibangmiyembrongteam.

Dietician:Angrenaldieticianayisangekspertosanutrisyonnamakakapagbigayngpayosapagkainatnutrisyonparamakatulongsaiyonamabuhaynangmaayossakabilangsakitsabato.Maaaringgumawaangiyongdieticianngmealplanoespesyalnadietnamakakatulongsaiyongmgabatonamanatilingmalusognangmasmatagal.

Social worker:Angsocialworker,naisangtagapayongmaypagsasanaynamaaaringmagbigayngsuportaatpraktikalnapayosapamumuhaynangmayhindigumagalingnasakitatpag-adjustsabuhaynamaydialysisopag-transplant,aymaduduluganparasaimpormasyontungkolsamgaisyutuladngpananalapiotransportasyon.

Pharmacist:Angpharmacistaynakikipagtulungansaiyoatsateamngmganurseatdoktorparamagbigayngkaalamantungkolsaiyongmgagamotatmakakasagotsiyangmgatanongtungkolsamgauringherbalnatherapynamaaaringmakapinsalasaiyongmgabato.Sinusubaybayanngpharmacistangmgainireresetanggamotparasamgaposiblenginteraksyonngmgagamotatnagbibigaysiyangmgasuhestyonsateamtungkolsapinakamaiinamnauringgamotbataysakalusuganngiyongbatosaisangpartikularnapanahon.

Nephrologist:Isangdoktornadalubhasasamgasakitsabatoatnangangasiwasalahatngmedikalnapangangalagananauugnaysaiyongmgabato,kabilangangpagreresetangmgagamot,pag-uutosatpagtatasangmgapagsusuri,atpagdisenyosaiyongplanongpaggamot.

Nurse (dialysis nurse):Isangrehistradongnursenadalubhasasapangangalagangbatoatnakikipagtulungansanephrologistatteamsapangangalagangpangkalusuganparai-coordinateangpangangalagasaiyo,magsagawangmgapagsusuri,atmagbigayngkaalamanparamasuportahankasapagpapasyanangmaykabatirantungkolsaplanongpaggamotnapinakamainamparasaiyoatsaiyongpamilya.

Ang konserbatibong pangangalaga o hindi paggamotaymaaaridingmagingopsyondahilnag-aalokitongpangangalagangnagbibigay-ginhawasakatawanatdamdamin.

Makipag-usapsaiyongteamsapangangalagangpangkalusugantungkolsakonserbatibongpangangalaga,dahilanglandasnaitoaymaaaringhumantongsapagkamataydahilsasakitsabato.

Matutopasawww.ckmcare.com.

Page 14: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Pag-transplant ng bato:

ANG PINAKAMALAPIT SA PAGKAKAROON MO NG SARILI MONG MALUSOG NA BATO

Page 15: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

Angpag-transplantngbatoayisangmajorsurgerykungsaannaglalagaysaloobngibabangbahagingiyongtiyanngmalusognabatomulasadonornatao.Angmalusognabatomulasadonoraymaaaringmagmulasaiba'tibangmapagkukunan:> Maaaringmagingdonorangisangbuhaynatao,tuladng

kapamilya,kaibigan,oindibidwalnahindimokaanu-ano.Angopsyongitoaynangangailanganngmgapamamaraanatpagsusuriparamakatulongsaiyongdoktornamatukoykungmatatanggapmoangbatomulasabuhaynadonor.

> Isangtaongpumanawkamakailan(isangbangkay).Nangangailangandinangopsyongitongmgapamamaraanatpagsusurihabangsumasailalimkasaisanguringdialysishabanghinihintaymoangpag-transplant.

Humigit-kumulang70%nglahatngna-transplantnabatoaymulasamgabangkay.SaCanada,nag-iiba-ibaangtagalngpaghihintayngkaramihanngmgataodahillimitadolangangmgadonor.

Wala nang dialysis –Pagkataposngoperasyon,sinasalongmalusognabatoangtrabahonghindinanagagawangiyongmgabato.Hindinakailanganangdialysis.

Pamumuhay nang may bagong bato –Angmatagumpaynapag-transplantngbatomalamangangpinakamalapitnabagaysalunassakidneyfailure,dahilmaaarikanitongmabigyang-daannamamuhaynangmas“normal”—isangbuhaynamaskauntiangpang-araw-arawnaabalaopaalalangiyongsakitsabato.

Pag-iwas sa rejection–Angmgapasyentengnakatanggapngtransplantaykailanganguminomngmgaimmunosuppressivenagamotaraw-arawparamapigilanangkatawannai-rejectangna-transplantnabato.Nagkakaroonngrejectiondahillikasnasinusubukanngkatawannamag-alisngmgasubstanceobagaymulasalabas—sakasongito,angbagongbato.

Gumaganaangmgaimmunosuppressantsapamamagitanngpagpapahinasaimmunesystemngkatawan.Napapababangmgaitoangiyongresistensyalabansaibapangsakit,lalonasamgaimpeksyon.

Kabilangsamgasideeffectangmgasumusunod:

> Pagbigatngtimbang

> Mgapagbabagosabalat

> Mgamoodswing

> Masakitnasikmura

Mga kumplikasyon ng pag-transplant –Angrejectionaymaaaringmagingmalakingkumplikasyonngpag-transplantngbato.Sakasamaang-palad,kungminsan,hindimapipigilankahitngmgagamotnai-rejectngkatawanangna-transplantnabato.Kapagnangyariito,kakailanganinmongbumaliksadialysisatmarahilaymaghintayngibangbatomulasadonor.

Kandidato ka ba para sa pag-transplant? Hindilahataykwalipikadoparasapag-transplantngbato.Makakatulongangiyongdoktoratteamsapangangalagangpangkalusugannamatukoykungmainamparasaiyoangpag-transplantokungmasyadonangmapanganibangopsyongitodahilsaiyongkundisyonomasyadongmaliitangposibilidadnamagtagumpayitodahildito.

ANG DAPAT ASAHANAng operasyon–Saoperasyonparasapag-transplant,ikakabitangiyongmgaarteryatveinsana-transplantnabato.Karaniwanginaabotnangtatlohanggangapatnaorasangoperasyon.Pagkataposngoperasyon,kakailanganinmongmanatilinangilangarawsaospitalatmagpagalingsabahaysaloobngilanglinggo.

Page 16: HINDI GUMAGANA NANG MAAYOSdialyserenale.ca/pdf/brochure-tagalog.pdf · Ano ang ibig sabihin nito? Paano ka mananatiling malusog? HINDI GUMAGANA NANG MAAYOS ANG IYONG MGA BATO.”

MGA SANGGUNIAN PARA SA BATO Maramingonlinenasangguniannamakakatulongsaiyongmatutotungkolsapamumuhaynangmaysakitsabato.Maaaridingmakatulongkungminsanangpakikinigsaibapangpasyentengnabubuhaynangmaayossakabilangsakitsabato.

Mga online na sanggunian KidneyFoundationofCanada:www.kidney.ca

CanadianDiabetesAssociation:www.diabetes.ca

HeartandStrokeFoundationofCanada:www.heartandstroke.ca

AGIR(Frenchkidneypatientconnection–Québec):www.agir.qc.ca

ConservativeKidneyManagement:www.ckmcare.com

OntarioRenalNetwork:www.ontariorenalnetwork.ca

BCRenalAgency: www.bcrenalagency.ca

ManitobaRenalProgram:www.kidneyhealth.ca/wp

NovaScotiaRenalProgram:www.nshealth.ca/renal-program

HomeDialysisCentral:www.homedialysis.org

MAHALAGA ANG PAPEL NG IYONG MGA KAIBIGAN AT KAPAMILYA SA TEAM MO Matutulungansilangmasmatulungankakapagnagkaroonsilangkaragdagangkaalamantungkolsasakitsabatoatdialysis.I-refersilasakidneydialysis.caatkidneycampus.caparasahigitpangimpormasyon.

Mga kwento ng pasyente Tandaanghindikanag-iisa.

Bumisitasawww.kidneycampus.ca/patient-storiesparamarinigangmgakwentongmgapasyenteatkanilangmgapamilyatungkolsapamumuhaynangmaysakitsabatoatdialysis.

Salamat sa mga center na tumulong na bumuo sa materyal na ito.IpinagkakaloobngBaxterCorporationbilangserbisyosamgapropesyonalsapangangalagangpangkalusuganatsakanilangmgapasyente.

Baxter CorporationMississauga,OntarioL5N0C2|www.baxter.ca

©2018Baxter.Nakalaananglahatngkarapatan.AngBaxteraytrademarkngBaxterInternationalInc. CAMP/MG232/18-000701/2019

Sanggunian:SteinAndy,atJanetWild.Kidney failure explained: Everything you always wanted to know about dialysis and kidney transplants but were afraid to ask.London,England:ClassPublishing,1999.

. . .