Het Veld, feit of fictie?Het Veld, feit of fictie?

A Babylonian confusion?: on the uses and A Babylonian confusion?: on the uses and meanings of the meanings of the

term ‘field’.term ‘field’.

Frank-M Staemmler, British Gestalt Journal, 2006, Vol. 15, No 2 Frank-M Staemmler, British Gestalt Journal, 2006, Vol. 15, No 2

64-8364-83

Staemmler maakt zich zorgen over het modieuze, soms Staemmler maakt zich zorgen over het modieuze, soms steeds ruimer wordende en soms stereotyperende gebruik steeds ruimer wordende en soms stereotyperende gebruik van de term ‘veld’, dat het gevaar met zich meebrengt dat van de term ‘veld’, dat het gevaar met zich meebrengt dat het leeg raakt van enige theoretische betekenis.het leeg raakt van enige theoretische betekenis.

Malcom Parlett zegt: Malcom Parlett zegt: ‘ ….. er een potentiële moeilijkheid in ‘ ….. er een potentiële moeilijkheid in de zin dat het veld zo inclusief wordt dat het alles en de zin dat het veld zo inclusief wordt dat het alles en iedereen omvat’.iedereen omvat’.

‘ ‘ Het is niet makkelijk om een veld theoreticus te zijn’ Het is niet makkelijk om een veld theoreticus te zijn’ (Lynne Jacobs).(Lynne Jacobs).

Staemmler onderschrijft deze uitspraak, want:Staemmler onderschrijft deze uitspraak, want:

1) het bevatten van het begrip ‘veld’ in de psychologie 1) het bevatten van het begrip ‘veld’ in de psychologie vraagt om het begrijpen van een nieuw paradigma vraagt om het begrijpen van een nieuw paradigma (Kuhn) wat tegelijkertijd met onze traditionele wijze (Kuhn) wat tegelijkertijd met onze traditionele wijze van denken contrasteert, en ze overstijgt.van denken contrasteert, en ze overstijgt.

2) rond het begrip ‘veld’ zijn verschillende theorieën 2) rond het begrip ‘veld’ zijn verschillende theorieën ontwikkeldontwikkeld 3) de veldtheorie waar veel Gestalttherapeuten aan 3) de veldtheorie waar veel Gestalttherapeuten aan refereren is in publicaties nog niet voldoende gedefinieerd.refereren is in publicaties nog niet voldoende gedefinieerd.

Staemmler onderscheidt 5 verschillende betekenissen of gebruiken Staemmler onderscheidt 5 verschillende betekenissen of gebruiken van het woord ‘ veld’;van het woord ‘ veld’;

1) de letterlijke betekenis:1) de letterlijke betekenis: een open stuk land, in het een open stuk land, in het bijzonder - bijzonder -

beplant met gewassen/akkerbeplant met gewassen/akker

2) de uitgebreidere betekenis: voetbalveld; olie/gasveld, 2) de uitgebreidere betekenis: voetbalveld; olie/gasveld, slagveld.slagveld.

3) de figuratieve betekenis: een specifiek gebied van studie 3) de figuratieve betekenis: een specifiek gebied van studie of gebied of gebied

van activiteitvan activiteit a) het veld van de psychologie, a) het veld van de psychologie,

het veld het veld van de gestalttherapievan de gestalttherapie

b) het visuele veld b) het visuele veld c) veldonderzoekc) veldonderzoek

4) de theoretische betekenis:4) de theoretische betekenis: elektromagnetisch veld; variaties elektromagnetisch veld; variaties in de in de

in de fysica: sterkte van het veldin de fysica: sterkte van het veld

5) de theoretische betekenis: 5) de theoretische betekenis: het veld zoals gedefinieerd door het veld zoals gedefinieerd door eeneen

in de psychologie: in de psychologie: psychologische theorie psychologische theorie

Hoewel de term ‘veld’ gedeeltelijk vanuit de fysica in de Hoewel de term ‘veld’ gedeeltelijk vanuit de fysica in de psychologie terecht is gekomen verschilt de strekking ervan psychologie terecht is gekomen verschilt de strekking ervan omdat ze gedefinieerd is door een omdat ze gedefinieerd is door een psychologische psychologische theorie.theorie.

Lewin:Lewin: “ “ Een totaliteit van naast elkaar bestaande feiten die voorgesteld Een totaliteit van naast elkaar bestaande feiten die voorgesteld

worden als worden als wederzijds afhankelijk wordt een ‘ veld’ genoemd” wederzijds afhankelijk wordt een ‘ veld’ genoemd” (Lewins samenvatting van (Lewins samenvatting van EinsteinsEinsteins begrip van een veld in de begrip van een veld in de

fysica, en fysica, en ‘ ‘vertaald’ dit naar >) vertaald’ dit naar >)

“ “ Psychologie dient de Psychologie dient de levensruimtelevensruimte ( (lifespacelifespace), de persoon en ), de persoon en zijn zijn

leefwereld omvattend, als leefwereld omvattend, als eeneen veld te zien”. (1951). veld te zien”. (1951).

Wederzijdse afhankelijkheid : Veld krachtenWederzijdse afhankelijkheid : Veld krachten

Verschillende aspecten in de ervaringswereld van een persoon Verschillende aspecten in de ervaringswereld van een persoon zijn niet geïsoleerd van elkaar, ze zijn – in meer of mindere mate zijn niet geïsoleerd van elkaar, ze zijn – in meer of mindere mate – onderling afhankelijk, ook als zijn ze niet in directe relatie.– onderling afhankelijk, ook als zijn ze niet in directe relatie.

In andere woorden – een zeker ervaringselement ‘heeft’ geen In andere woorden – een zeker ervaringselement ‘heeft’ geen bepaald karakter in of van zichzelf en in het algemeen. bepaald karakter in of van zichzelf en in het algemeen. Integendeel, het verkrijgt zijn respectievelijke eigenschappen Integendeel, het verkrijgt zijn respectievelijke eigenschappen onderhevig aan de gegeven psychologische omstandigheden onderhevig aan de gegeven psychologische omstandigheden

Deze, typische gestaltpsychologische, observatie was voor Kurt Deze, typische gestaltpsychologische, observatie was voor Kurt Lewin aanleiding een paradigma omslag voor te stellen van Lewin aanleiding een paradigma omslag voor te stellen van Aristotelische Aristotelische

– – een object beweegt door zijn een object beweegt door zijn inherente eigenschappeninherente eigenschappen – – naar Gallileische naar Gallileische

– – beweging is het resultaat van beweging is het resultaat van verschillende invloedenverschillende invloeden – –

wijzen van denken in hedendaagse psychologiewijzen van denken in hedendaagse psychologie..

Deze ‘wederzijdse afhankelijkheid tussen alle delen van het Deze ‘wederzijdse afhankelijkheid tussen alle delen van het

geheel en het geheel zelf’ is wat de geheel en het geheel zelf’ is wat de veldveld krachten karakteriseert krachten karakteriseert

(zowel in de fysica als in de psychologie) in tegenstelling tot (zowel in de fysica als in de psychologie) in tegenstelling tot

mechanische krachten die in het algemeen eenduidig gericht zijn mechanische krachten die in het algemeen eenduidig gericht zijn

en alleen een of sommige delen van het geheel op een en alleen een of sommige delen van het geheel op een directe directe

wijze beïnvloeden wijze beïnvloeden

De term ‘veld’, in zijn theoretische betekenis in fysica en De term ‘veld’, in zijn theoretische betekenis in fysica en psychologie, refereert aan de onderlinge verbondenheid van een psychologie, refereert aan de onderlinge verbondenheid van een groot aantal dynamische invloeden die groot aantal dynamische invloeden die nietniet noodzakelijk op een noodzakelijk op een directe manier effectief zijn.directe manier effectief zijn.

In analogie hiermee komt Lewins psychologische veldtheorie van:In analogie hiermee komt Lewins psychologische veldtheorie van:

“ “ de basis verklaringen - dat de basis verklaringen - dat

(a) gedrag voortkomt uit een geheel van naast elkaar bestaande (a) gedrag voortkomt uit een geheel van naast elkaar bestaande feiten, feiten,

(b) deze naast elkaar bestaande feiten het karakter hebben van (b) deze naast elkaar bestaande feiten het karakter hebben van eeneen

‘ ‘dynamisch veld’ in zoverre dat de staat van enig deel van dynamisch veld’ in zoverre dat de staat van enig deel van dit veld dit veld

afhankelijk is van ieder ander deel van het veld” (Lewin, afhankelijk is van ieder ander deel van het veld” (Lewin, 1951).1951).

Lewin liet er geen twijfel over bestaan dat een Lewin liet er geen twijfel over bestaan dat een fysiekfysiek veld op veld op essentiële wijzen anders is dan een psychologisch veld:essentiële wijzen anders is dan een psychologisch veld:

“ “ Een van de basale kenmerken van Een van de basale kenmerken van veld theorieveld theorie in in psychologiepsychologie is, is, zoals ik het zoals ik het

zie, de eis dat het veld dat het individu beïnvloed niet in zie, de eis dat het veld dat het individu beïnvloed niet in ‘objectieve ‘objectieve

fysieke’ termen wordt beschreven, maar op de wijze waarop fysieke’ termen wordt beschreven, maar op de wijze waarop het bestaat het bestaat

voor die persoon op dat moment.”voor die persoon op dat moment.”

Dus Lewins veld is een Dus Lewins veld is een psychologischpsychologisch veld dat we ook veld dat we ook ‘experientieel’ of ‘waarneembaar/ ervaarbaar’ veld kunnen ‘experientieel’ of ‘waarneembaar/ ervaarbaar’ veld kunnen noemen.noemen.

Het is altijd het veld van een Het is altijd het veld van een bepaalde persoon op een bepaald bepaalde persoon op een bepaald momentmoment. Het veld van ieder ander persoon op dat moment in de . Het veld van ieder ander persoon op dat moment in de tijd zal anders zijn, en zo ook het veld van deze persoon op enig tijd zal anders zijn, en zo ook het veld van deze persoon op enig ander moment in de tijd.ander moment in de tijd.

“ “ Lewin’s grounding in the philosophy of science made it possible Lewin’s grounding in the philosophy of science made it possible for him for him

to recognize the fundamental role of phenomenology…. This to recognize the fundamental role of phenomenology…. This enabled enabled

him …. to recognize clearly that the beginning of scientific him …. to recognize clearly that the beginning of scientific inquiry and the inquiry and the

ultimate test of the outcome was somebody’s ultimate test of the outcome was somebody’s experienceexperience, and , and that this that this

called for the conception of a dynamic quite independent of the called for the conception of a dynamic quite independent of the physical physical

one.”one.” (Marrow, (Marrow, The Practical Theorist: The Life and Work of Kurt LewinThe Practical Theorist: The Life and Work of Kurt Lewin (1969) (1969)

Dit is belangrijk, zeker als je de rol wil begrijpen die de omgeving Dit is belangrijk, zeker als je de rol wil begrijpen die de omgeving speelt in relatie tot de persoon in de theorie van Lewin.speelt in relatie tot de persoon in de theorie van Lewin.

Synoniem met het woord ‘veld’ gebruikte Lewin de term Synoniem met het woord ‘veld’ gebruikte Lewin de term ‘‘levensruimtelevensruimte’. Deze levensruimte bestaat uit een persoon en de ’. Deze levensruimte bestaat uit een persoon en de psychologische leefwereld psychologische leefwereld zoals die voor hem bestaat!zoals die voor hem bestaat!

“ “ Het veld waarmee de psycholoog dient om te gaan, noemt Het veld waarmee de psycholoog dient om te gaan, noemt Lewin Lewin

‘ ‘levensruimtelevensruimte’(lifespace). ’(lifespace). Voor ieder individu bestaat de levensruimte uit de behoeften Voor ieder individu bestaat de levensruimte uit de behoeften

van die van die persoonpersoon en zijn en zijn psychologische leefwereld. psychologische leefwereld. Alle psychologische Alle psychologische gebeurtenissen vinden plaats in deze levensruimte . gebeurtenissen vinden plaats in deze levensruimte .

Levensruimte omvat alle feiten die bestaansrecht hebben voor Levensruimte omvat alle feiten die bestaansrecht hebben voor die persoon die persoon

en sluit alle feiten uit die dat niet hebben.en sluit alle feiten uit die dat niet hebben. Het omvat behoeften, doelen, onbewuste invloeden, Het omvat behoeften, doelen, onbewuste invloeden,

herinneringen, herinneringen, overtuigingen, gebeurtenissen van politieke, economische en overtuigingen, gebeurtenissen van politieke, economische en

sociale aard sociale aard en alles dat een directe invloed kan hebben op gedrag”.en alles dat een directe invloed kan hebben op gedrag”. (Marrow, 1969) (Marrow, 1969)

PersoonPersoon en en psychologischepsychologische leefwereld worden hier gedefinieerd leefwereld worden hier gedefinieerd als als gelijkwaardige delengelijkwaardige delen van de levensruimte. van de levensruimte.

In Lewin’s theorie is wat hij leefwereld noemt, dus niet iets dat In Lewin’s theorie is wat hij leefwereld noemt, dus niet iets dat zich zich buitenbuiten de levensruimte bevind, omdat de levensruimte zowel de levensruimte bevind, omdat de levensruimte zowel de persoon als de de persoon als de psychologische leefwereld zoals die voor hem psychologische leefwereld zoals die voor hem bestaat,bestaat, omvat. omvat.

Lewin’s Lewin’s leefwereldleefwereld refereert refereert niet niet aan de aan de fysieke omgevingfysieke omgeving in in de zin van fysieke eigenschappen; het is de zin van fysieke eigenschappen; het is nietniet de ‘real world out de ‘real world out there’; het is de waargenomene .there’; het is de waargenomene .

Niet-psychologisch Niet-Niet-psychologisch Niet-psychologischpsychologisch

Legenda: P = Person, E = EnvironmentLegenda: P = Person, E = Environment (Marrow, 1969)(Marrow, 1969)

De totale ellips, De totale ellips, inclusief inclusief de ellips zelf, is de levensruimte en de ellips zelf, is de levensruimte en representeert de persoon en de leefwereld, de ruimte eromheen representeert de persoon en de leefwereld, de ruimte eromheen representeert de fysieke en sociale werkelijkheid.representeert de fysieke en sociale werkelijkheid.

De niet-psychologische werkelijkheid wordt pas van invloed op De niet-psychologische werkelijkheid wordt pas van invloed op menselijk gedrag wanneer ze omgezet worden naar de menselijk gedrag wanneer ze omgezet worden naar de psychologische dimensie.psychologische dimensie.

E (P) E

De illustratie kent dus De illustratie kent dus drie drie gebieden:gebieden:

1) 1) binnen de ellipsbinnen de ellips - de levensruimte: de persoon en de - de levensruimte: de persoon en de psychologische psychologische leefwereldleefwereld zoals die voor hem bestaat. We zoals die voor hem bestaat. We hebben meestal hebben meestal dit veld in gedachten wanneer we refereren dit veld in gedachten wanneer we refereren aan behoeften, aan behoeften, motivatie, doelen, zorgen en idealen. motivatie, doelen, zorgen en idealen.2) 2) buiten de ellipsbuiten de ellips - een grote hoeveelheid processen in de fysieke - een grote hoeveelheid processen in de fysieke en sociale en sociale wereld, die op dit moment niet de wereld, die op dit moment niet de levensruimte van het levensruimte van het individu beinvloeden. individu beinvloeden.3) 3) de ellips de ellips zelfzelf – het grensgebied van de levensruimte waarvan – het grensgebied van de levensruimte waarvan bepaalde bepaalde delen door de fysieke en sociale wereld delen door de fysieke en sociale wereld beinvloed worden.beinvloed worden. Het proces van perceptie is nauw verbonden Het proces van perceptie is nauw verbonden met het met het grensgebied omdat bijvoorbeeld wat men grensgebied omdat bijvoorbeeld wat men waarneemt deels waarneemt deels bepaald wordt door fysieke prikkels. bepaald wordt door fysieke prikkels.

E (P) E

De kenmerken van de levensruimte van het individu zijn deels De kenmerken van de levensruimte van het individu zijn deels afhankelijk van de staat van het individu als product van haar afhankelijk van de staat van het individu als product van haar geschiedenis, en deels van de niet-psychologische - fysieke of geschiedenis, en deels van de niet-psychologische - fysieke of

sociale – sociale – omgeving.omgeving.” ” (dus (dus nietniet de leefwereld, want die is al eerder gebruikt als de leefwereld, want die is al eerder gebruikt als deel van de psychologische levensruimte!) (Lewin)deel van de psychologische levensruimte!) (Lewin)

Dus de Dus de omgevingomgeving is de ‘objectieve’ wereld die daar buiten is – is de ‘objectieve’ wereld die daar buiten is – andere mensen, huizen, bomen – terwijl de andere mensen, huizen, bomen – terwijl de levensruimtelevensruimte is hoe zij is hoe zij ervaren ervaren worden.worden.

NB. In de Lewiaanse visie is mijn fysieke lichaam (organisme) NB. In de Lewiaanse visie is mijn fysieke lichaam (organisme)

ook een element van de niet- psychologische omgeving en ook een element van de niet- psychologische omgeving en niet niet een deel van de levensruimte of de persoon. Mijn een deel van de levensruimte of de persoon. Mijn ervaren ervaren lichaam lichaam is daarentegen wel een aspect van de persoon.is daarentegen wel een aspect van de persoon.

Veld Veld ofof Levensruimte Niet-psychologisch Levensruimte Niet-psychologisch

PersoonPersoon//leefwereld Organismeleefwereld Organisme//omgevingomgeving

Zowel in de waarneembare als de niet-psychologische wereld Zowel in de waarneembare als de niet-psychologische wereld zijn ‘veldkrachten’ aan het werk. In de fysieke wereld vinden we zijn ‘veldkrachten’ aan het werk. In de fysieke wereld vinden we bijvoorbeeld elektromagnetische en zwaartekracht velden, en bijvoorbeeld elektromagnetische en zwaartekracht velden, en mechanische krachten. In Lewins levensruimte echter, worden mechanische krachten. In Lewins levensruimte echter, worden alleen veldrelaties verondersteld: alleen veldrelaties verondersteld:

Dat betekent dat enige verandering op een plaats kan leiden tot Dat betekent dat enige verandering op een plaats kan leiden tot verandering op alle andere plaatsen. In de grenszone zullen verandering op alle andere plaatsen. In de grenszone zullen beiden geobserveerd kunnen worden beiden geobserveerd kunnen worden

Hoe gebruikt Perls de term ‘veld’?Hoe gebruikt Perls de term ‘veld’?

Voor Perls lijkt gestaltpsychologie synoniem te zijn met Voor Perls lijkt gestaltpsychologie synoniem te zijn met ‘veldtheorie’ en met ‘ holisme’ . ‘veldtheorie’ en met ‘ holisme’ .

Wat verder opvalt is dat het woord ‘veld’ veelal vergezeld wordt Wat verder opvalt is dat het woord ‘veld’ veelal vergezeld wordt van een bijvoeglijk naamwoord als omgevins-, organisch-, of van een bijvoeglijk naamwoord als omgevins-, organisch-, of intern-, intraorganisch-, persoonlijk-, interpersoonlijk-.intern-, intraorganisch-, persoonlijk-, interpersoonlijk-.

Perls’ gebruik van de term ‘veld’ komt niet overeen met zoals Perls’ gebruik van de term ‘veld’ komt niet overeen met zoals Lewin dat gebruikt en daardoor ontstaat makkelijk verwarring Lewin dat gebruikt en daardoor ontstaat makkelijk verwarring tussen de persoon/leefwereld (veld of levensruimte) en tussen de persoon/leefwereld (veld of levensruimte) en organisme/omgeving (niet-psychologische wereld)organisme/omgeving (niet-psychologische wereld)

GoldsteinGoldstein, een van de leermeesters van Perls, was veel meer , een van de leermeesters van Perls, was veel meer biologisch georienteerd en poogde ‘biologische kennis’ te biologisch georienteerd en poogde ‘biologische kennis’ te verkrijgen, was kritisch over de Gestaltpsychologie en huiverig verkrijgen, was kritisch over de Gestaltpsychologie en huiverig voor een categorie vergissing.voor een categorie vergissing.

““However, the conception I am trying to develop is not simply However, the conception I am trying to develop is not simply such a such a

‘ ‘psychological phisiology’, based on a Gestalt-view … On the psychological phisiology’, based on a Gestalt-view … On the contrary, contrary,

such an attempt to apply views and laws of one field of such an attempt to apply views and laws of one field of research to research to

another seems very problematic to me, as it has not been another seems very problematic to me, as it has not been proven that the proven that the

two fields are of the same nature“two fields are of the same nature“ (Goldstein, (Goldstein, The Organism; A Holistic Approach to BiologyThe Organism; A Holistic Approach to Biology ……,, 1939) ……,, 1939)

Het woord ‘veld’ was geen deel van zijn theorie – en als het al in Het woord ‘veld’ was geen deel van zijn theorie – en als het al in de buurt komt dan doelde hij op de biologische betekenis van een de buurt komt dan doelde hij op de biologische betekenis van een dier in een passende dier in een passende omgevingomgeving: …”an organism can exist only if it : …”an organism can exist only if it succeeds in finding in the world an adequate environment.”succeeds in finding in the world an adequate environment.”

Bij Perls bleef dit concept van de Bij Perls bleef dit concept van de organisme/leefomgeving link organisme/leefomgeving link echter hangen. Hoewel zijn focus op psychologie en echter hangen. Hoewel zijn focus op psychologie en psychotherapie was, gebruikte hij biologisch gekleurde termen psychotherapie was, gebruikte hij biologisch gekleurde termen als ‘organisme’ in plaats van ‘ persoon’ of ‘ menselijk wezen’. als ‘organisme’ in plaats van ‘ persoon’ of ‘ menselijk wezen’. Zoals we hiervoor zagen zijn dat bij Lewin echter twee Zoals we hiervoor zagen zijn dat bij Lewin echter twee verschillende gebieden – bij Perls lopen deze door elkaar.verschillende gebieden – bij Perls lopen deze door elkaar.

Het biologische concept van de organisme/leefomgeving link vinden we Het biologische concept van de organisme/leefomgeving link vinden we terug in Gestalttherapy (PHG). Hoewel ze zich hier niet toe beperken is terug in Gestalttherapy (PHG). Hoewel ze zich hier niet toe beperken is het biologische niveau wel hun vertrekpunt van waaruit ze tot hun het biologische niveau wel hun vertrekpunt van waaruit ze tot hun notie van ‘veld’ komen:notie van ‘veld’ komen:

““Lets call this interacting for organism and environment in any Lets call this interacting for organism and environment in any function function

the “organism/ environment fleld” …… Our approach in this book is the “organism/ environment fleld” …… Our approach in this book is ‘ ‘unitary’ in the sense that we try in a detailed way to consider unitary’ in the sense that we try in a detailed way to consider everyevery problem as occuring in a social-animal-physical field”.problem as occuring in a social-animal-physical field”.

Met deze ‘een geheel vormende’ benadering negeren ze de Met deze ‘een geheel vormende’ benadering negeren ze de onbetwijfelbare verschillen tussen de fysieke, dierlijke en sociale onbetwijfelbare verschillen tussen de fysieke, dierlijke en sociale

niveaus.niveaus.

Voor hen hebben zowel ... de biologische en sociale Voor hen hebben zowel ... de biologische en sociale wetenschappen ... wetenschappen ...

betrekking op de interactie in het organisme/omgevingsveld.betrekking op de interactie in het organisme/omgevingsveld.

Het resultaat is de volgende beroemde uitspraak die zo duidelijk Het resultaat is de volgende beroemde uitspraak die zo duidelijk verward is dat het verbazend is dat ze nauwelijks, dan wel verward is dat het verbazend is dat ze nauwelijks, dan wel aarzelend, bekritiseerd is in de bestaande Gestalt literatuur:aarzelend, bekritiseerd is in de bestaande Gestalt literatuur:

““Experience occurs at the boundary between organism and its Experience occurs at the boundary between organism and its

environment, primarily the skin surface and other organs of environment, primarily the skin surface and other organs of sensory and sensory and

motor response.” motor response.” (p. 227)(p. 227)

Gordon Wheeler stelt hierover wel zinnige vragenGordon Wheeler stelt hierover wel zinnige vragen::

“ “Does experience really occur ‘at’ the surface of the skin and Does experience really occur ‘at’ the surface of the skin and other organs of sensory and motor response’? In what sense? Or other organs of sensory and motor response’? In what sense? Or is it not something I synthesize myself, in a place difficult to is it not something I synthesize myself, in a place difficult to specify, but at any rate quite far from my sensitive skin.”specify, but at any rate quite far from my sensitive skin.”

(Wheeler, 1991)(Wheeler, 1991)

Het antwoord op de eerste vraag is duidelijk nee! Ervaring komt Het antwoord op de eerste vraag is duidelijk nee! Ervaring komt beslist niet voor ‘at the skin surface and .... ‘ Dit is een grove beslist niet voor ‘at the skin surface and .... ‘ Dit is een grove verwarring van categorieen:verwarring van categorieen:

huidhuid refereert aan het fysieke domein, terwijl refereert aan het fysieke domein, terwijl ervaringervaring refereert refereert aan het psychologische, waarnemings domein. Je kunt een aan het psychologische, waarnemings domein. Je kunt een ervaring hebben ervaring hebben van van je huid maar nooit je huid maar nooit aanaan je huid. je huid.

Nog een voorbeeld Nog een voorbeeld (PHG, p 259)(PHG, p 259)

“ “ The definition of an organism is the definition of an organism/ The definition of an organism is the definition of an organism/ environment field, and the contact-boundary is, so to speak, the environment field, and the contact-boundary is, so to speak, the specific specific organ of awareness organ of awareness of the novel situation of the field ....of the novel situation of the field ....

In deze formulering ‘organ of awareness’ wordt de term ‘orgaan’ In deze formulering ‘organ of awareness’ wordt de term ‘orgaan’ , wat verwijst naar het fysieke organisme gekoppeld aan de term , wat verwijst naar het fysieke organisme gekoppeld aan de term ‘gewaarzijn’ dat verwijst naar het waarnemings domein. ‘gewaarzijn’ dat verwijst naar het waarnemings domein.

Deze verwaring is zeker geen uitzondering in PHG. Het Deze verwaring is zeker geen uitzondering in PHG. Het verwarren van verschillende categorieen door de vorm van het verwarren van verschillende categorieen door de vorm van het ‘eenheidsveld’ leidt tot verschillende conclusies:‘eenheidsveld’ leidt tot verschillende conclusies:

Juist de theorie die bedoelt was om holistisch te zijn veranderd Juist de theorie die bedoelt was om holistisch te zijn veranderd deels in zijn tegendeel, en wordt reductionistisch. Het deels in zijn tegendeel, en wordt reductionistisch. Het biologische, organistische niveau is overheersend en het biologische, organistische niveau is overheersend en het fenomenale, waarneembare niveau wordt secundair.fenomenale, waarneembare niveau wordt secundair.

i.e i.e organismeorganisme/omgevings veld, en niet /omgevings veld, en niet persoonpersoon/omgevingsveld./omgevingsveld.

De poging om een holistisch veld te scheppen wordt gerealiseerd De poging om een holistisch veld te scheppen wordt gerealiseerd door het concept van een eenheidsveld. De verschillende door het concept van een eenheidsveld. De verschillende categorieen in het veld worden eerst wel gespecificeerd (sociaal-categorieen in het veld worden eerst wel gespecificeerd (sociaal-cultureel, dierlijk, en fysieke factoren) maar vervolgens als ware cultureel, dierlijk, en fysieke factoren) maar vervolgens als ware ze gelijk (‘unitary’) behandelt.ze gelijk (‘unitary’) behandelt.

Dit leidt uiteindelijk tot verkeerde conceptualisaties.Dit leidt uiteindelijk tot verkeerde conceptualisaties.

Het zal duidelijk zijn dat in de vele theorieen die de term ‘veld’ Het zal duidelijk zijn dat in de vele theorieen die de term ‘veld’ gebruiken – bijvoorbeeld Smuts, Köhler, Gurwitsch, Lewin of gebruiken – bijvoorbeeld Smuts, Köhler, Gurwitsch, Lewin of Perls – er flinke verschillen zijn in hoe ze deze term gebruiken en Perls – er flinke verschillen zijn in hoe ze deze term gebruiken en begrijpen.begrijpen.

Wat ze als enige wel gemeen hebben is dat ze een basale Wat ze als enige wel gemeen hebben is dat ze een basale verbondenheid verbondenheid ofof samenhang samenhang van de verschillende subjecten en van de verschillende subjecten en niveaus veronderstellen.niveaus veronderstellen.

EpiloogEpiloog

“ “ Ultimately, like all concepts and theories in Gestalt, ideas about Ultimately, like all concepts and theories in Gestalt, ideas about the field the field

need to be chewed and digested, dicovered as being relevant need to be chewed and digested, dicovered as being relevant to one’s to one’s

own life and experience.own life and experience.

They have to make the transition from words on a page to They have to make the transition from words on a page to somthing lived somthing lived

and embodied, known intemately, and recognized as valid and embodied, known intemately, and recognized as valid because they because they

ring true for us at a deep level.”ring true for us at a deep level.”

(Malcom Parlett, 2005)(Malcom Parlett, 2005)