160
Hernawan, S.Pd., M.Pd.

Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Hernawan, S.Pd., M.Pd.

Page 2: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

� Nama MK : Linguistik Umum� Kode MK : DR 400� Bobot SKS : 3 SKS � Semester : 1� Jenjang : S1� Jenjang : S1� Kelompok MK : MKKPS� Program Studi : Pendidikan Bahasa Daerah� Prasyarat : -� Dosen/Kode : Dr. Yayat Sudaryat, M.Hum./1033

Hernawan, S.Pd., M.Pd./2226

Page 3: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TUJUAN MATA KULIAHSetelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa diharapkan memiliki pengetahuan yang memadai mengenai hakekat dan karakteristik bahasa, metodologi penelitian linguistik, sejarah metodologi penelitian linguistik, sejarah perkembangan linguistik, serta madhab dan dikotomi studi bahasa (linguistik) sebagai dasar kajian dan pengajaran bahasa.

Page 4: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

DESKRIPSI MATA KULIAHDalam perkuliahan ini dibahas tentang hakekat bahasa, proses dan fungsi komunikasi bahasa, system dan struktur bahasa, satuan-satuan bahasa, metodologi penelitian bahasa, bidang-bidang kajian metodologi penelitian bahasa, bidang-bidang kajian linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif, serta beberapa madhab dan dikotomi linguistik.

Page 5: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

AMBAHAN

� Hakikat Basa

� Proses jeung Fungsi Komunikasi Basa

� Sistem jeung Adegan Basa

� Unit-unit Basa

� Widang Kajian Linguistik

� Metodologi Panalungtikan Bahasa

� Sajarah Kamekaran Linguistik

� Madhab jeung Dikotomi Linguistik

Page 6: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ISTILAH LINGUISTIK� Istilah linguistik asalna tina basa Yunani lingua ‘élmu

basa’.

Inggris linguistics

Perancis linguistique

� Istilah lingua dina basa Indo-Eropah� Istilah lingua dina basa Indo-Eropah

Perancis langage, langue

Itali lingua

Spanyol lengua

Inggris language

Page 7: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

LINGUISTIK

Linguistik mangrupa élmu pangaweruh nu ngulik jeung medar basa, selang surupna, medar basa, selang surupna, asal-muasalna, parobahan,

katut kamekaranana.

Page 8: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KALUNGGUHAN LINGUISTIK

ÉLMU PANGAWERUH FORMAL

ÉLMU PANGAWERUH ALAMDUNYA PAELMUAN

ÉLMUPANGAWERUH

SOSIAL-BUDAYA

PAELMUAN

FILSAFAT

HUKUM

SAJARAH

NOMOTETIK LINGUISTIK

Page 9: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI LINGUISTIK

1) Eksplisit � jelas kriteria dan kaidah yang disusunnya, serta istilah yang dipakainya konsisten.

2) Sistematis � teori linguistik disusun berdasarkan rangkaian yang berkesinambungan, dan susunan antarunsurnya sistematisantarunsurnya sistematis

3) Objektif � empiris, faktual, tidak dibuat-buat:

a. terbuka dalam hal analisis,

b. kritis terhadap setiap hipotesis,

c. prediktif, dan

d. taat pada prosedur baku yang digunakan

Page 10: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI PAELMUAN LINGUISTIK

1) Basajan (economy)

2)Ajeg (consistency)

3)Tuntas (exchautive)

Page 11: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TUJUAN JEUNG PANCEN LINGUISTIK

• Tujuan = maluruh jeung medar data basa ngaliwatan observasi empiris kalawan kauji jeung kakontrol pikeun ngahasilkeun kakontrol pikeun ngahasilkeun tiori basa.• Pancén = ngulik jeung medar basa kalawan gemet tur akurat, maluruh basa nepi ka kapanggih sipat katut tiori universalna.

Page 12: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA“Omongan nya éta kagiatan manusa anu rinéka warna tanpa wates, anu hésé ditangtukeun salila urang pipindahan ti hiji kelompok masarakat ka kelompok masarakat lianna. Ari sababna, omongan téh mangrupa masarakat lianna. Ari sababna, omongan téh mangrupa warisan historis éta kelompok tur produk nu lumangsung lila nu dipaké masarakat. Omongan téh rinéka warna luyu jeung karancagéan nu bisa jadi katitén langsung tina agama, kapercayaan, adat kabiasaan, jeung seni masrakatna. Mun leumpang kaasup kana paripolah organis tur insting, ari basa mah lain sabab kapanggih tina fungsi budaya” (Sapir, 1921:4).

Page 13: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA� “Language is a system of communication by sound, i.e.

through teh organs of speech and hearing, among human beings of a certain group or community, using vocal symbols possessing arbitrary conventional vocal symbols possessing arbitrary conventional meaning” (Pei & Gaynor, 1954:119).

= basa nya éta hiji sistem komunikasi ku sora ngaliwatan alat ucap katut pangdéngé di antara anggota kelompok atawa masarakat nu tangtu kalawan maké lambang sora nu boga harti arbitrér tur konvénsional.

Page 14: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA� “Language is a potentionally self-reflexive, structured

system of symbols which catalog the objects, events, and relations in the world” (De Vito, 1970:7).

� = Basa nya éta sistem lambang nu kalawan poténsial � = Basa nya éta sistem lambang nu kalawan poténsial museur ka dirina tur nyetruktur anu ngadaptar obyék, kajadian, jeung tatalian di dunya.

Page 15: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA� “Language is a system of arbitrary vocal symbols which

permits all people in a given culture or other people who have learned thesystem of that culture to communicate or to interact” (Finocchiaro, 1974:3).communicate or to interact” (Finocchiaro, 1974:3).

� = Basa nya éta hiji sistem lambang sora nu arbitrér nepi ka sakumna jalma dina budayana atawa sing saha baé nu geus ngulik éta sistem budaya téa bisa gaul atawa komunikasi.

Page 16: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA� “A language will be defined as the set of all possible

sentences and the grammar of a language as the rules which distinguish between sentences and non-sentences (Green, 1972:25).sentences (Green, 1972:25).

� = Basa bisa diwatesanan minangka beungkeutan kalimah-kalimah katut tatabasa anu eusina kaédah nu ngabédakeun kalimah jeung lain kalimah.

Page 17: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA

Language is a system of arbitrary vocal simbols used for human communication(Wardaugh, 1972:3)(Wardaugh, 1972:3)

Basa nya éta sistem lambang sora nu arbitrér nu dipaké komunikasi manusa.

Page 18: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA

Language is systematic means of communicating ideas or feeling by the use of conventionalized signs, sounds, gestures, or marks having understood meanings marks having understood meanings

Basa téh komunikasi ide atawa rasa nu sistematis anu dipaké minangka tanda, sora, jeung peta nu konvensional, atawa museur kana harti nu dicangkem (Webster’s New Collegiate Dictionary, 1981: 641)

Page 19: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA

� “Bahasa ialah sistem lambang bunyi yang arbitrer yang dipergunakan oleh para anggota kelompok sosial untuk bekerja anggota kelompok sosial untuk bekerja sama, berkomunikasi, dan mengidentifikasi diri” (Kridalaksana, 1982:2).

Page 20: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN BASA

Basa nyaéta sistem lambang omongan nu dihasilkeun ku pakakas ucap manusa kalawan puguh éntép seureuhna kalawan puguh éntép seureuhna (sistematis) tur ragem (konvensional) antaranggota masarakatna pikeun tujuan komunikasi (Sudaryat, 1991:1)

Page 21: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

HAKEKAT BAHASA

HAKIKAT

SISTEM

ARBITRÉR

SIMBOLIS

KONVENSIONAL

SISTEM BUNYI

UNIKHAKIKAT BAHASA

UNIK

MANUSIAWI

PRODUKTIF

KOMUNIKATIF

UNIVERSAL

KULTURAL

VARIATIF

Page 22: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

� Sistem nya éta hiji beungkeutan unsur-unsur anu silih deudeul jeung silih lengkepan dumasar kana aturan anu tangtu.

� Minangka hiji sistem, sipat basa téh sistemis (miboga subsistem fonologi, sistemis (miboga subsistem fonologi, gramatika, leksikon, semantik) jeung sistematis (miboga unsur-unsur nu dumuk polana.

Page 23: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KALUNGGUHAN LINGUISTIK

KALIMAH

WACANA

SINTAKSIS

LINGUISTIKADEGAN BASA

EUSI BASA SEMANTIK

FONEM

MORFÉM

FRASA

KLAUSA

KECAP

KALIMAH

MORFOLOGI

SINTAKSIS

FONOLOGI

TATA BASA/GRAMATIKA

WA

NG

UN

B

AS

A

KANDAGA KECAP LEKSIKOLOGI

Page 24: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH ARBITRERBASA TÉH ARBITRER

��Basa téh arbitrér lantaran hubungan Basa téh arbitrér lantaran hubungan antara lambang sora jeung acuanana antara lambang sora jeung acuanana henteu logis, sakarep panyaturna henteu logis, sakarep panyaturna atawa manasuka. Taya hubungan atawa manasuka. Taya hubungan atawa manasuka. Taya hubungan atawa manasuka. Taya hubungan anu logis antara unsur basa jeung anu logis antara unsur basa jeung anu dilambangkeunana.anu dilambangkeunana.

Page 25: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH SIMBOLKONSEP/EUSI/LINAMBANG

(SIGNIFIE)

LAMBANG(SIGNIFIANT)[i m a h][u m a h][r u m a h][h o m e]

ACUAN/REFEREN

Page 26: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH KONVENSIONALBASA TÉH KONVENSIONAL

Basa téh mangrupa sistem lambang, Basa téh mangrupa sistem lambang, nya éta tanda anu kudu diulik jeung nya éta tanda anu kudu diulik jeung dirageman ku nu makéna. Patalina dirageman ku nu makéna. Patalina antara perlambang jeung acuanana antara perlambang jeung acuanana antara perlambang jeung acuanana antara perlambang jeung acuanana disebut harti, nu muncul dumasar disebut harti, nu muncul dumasar kasapukan atawa karageman anu kasapukan atawa karageman anu makéna.makéna.

Page 27: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH SISTEM SORABASA TÉH SISTEM SORA

�� Basa téh mangrupa sora Basa téh mangrupa sora omongan anu dicipta ku pakakas omongan anu dicipta ku pakakas ucap manusa. ucap manusa. Sora kaasup unsur primér basa.Sora kaasup unsur primér basa.�� Sora kaasup unsur primér basa.Sora kaasup unsur primér basa.

�� Tulisan kaasup unsur sékunder Tulisan kaasup unsur sékunder basa.basa.

Page 28: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

MAKNABUNYI

SISTEM BAHASA

6/4/20106/4/2010 2828

MAKNABUNYI

Page 29: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH UNIKBASA TÉH UNIK

Unggal basa mibanda sistem, Unggal basa mibanda sistem,

adegan, jeung kandaga kecap adegan, jeung kandaga kecap adegan, jeung kandaga kecap adegan, jeung kandaga kecap

séwangséwang--séwangan anu has séwangan anu has

tur mandiri.tur mandiri.

Page 30: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH MIJALMABASA TÉH MIJALMA

Hirup tumuwuhna basa téh ngan Hirup tumuwuhna basa téh ngan aya dina kahirupan manusa. aya dina kahirupan manusa. aya dina kahirupan manusa. aya dina kahirupan manusa. Tanpa basa manusa hésé hirup. Tanpa basa manusa hésé hirup. Sato mah dianggap teu bogaeun Sato mah dianggap teu bogaeun basa. Komunikasi sato sipatna basa. Komunikasi sato sipatna ‘imitatif’.‘imitatif’.

Page 31: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH PRODUKTIF

Basa mangrupa sistem kognitif anu diatur ku rumus-rumus nu unik tur bisa dimanipulasi ku panyaturna. Disebut produktif lantaran dina basa bisa dicipta mangpirang-pirang bisa dicipta mangpirang-pirang omongan nu tan wates wangen jumlahna dumasar kana unsur-unsur jeung aturan anu kawatesanan. Produktifitas basa ngébréhkeun bédana komunikasi manusa jeung satu nu imitatif.

Page 32: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH KOMUNIKATIFBASA TÉH KOMUNIKATIF

Basa téh dipaké ku manusa Basa téh dipaké ku manusa pikeun alat komunikasi antara pikeun alat komunikasi antara manusa di antara anggota manusa di antara anggota manusa di antara anggota manusa di antara anggota masarakatna. Dina enasmasarakatna. Dina enas--enasna, enasna, komunikasi téh nepikeun pesan ti komunikasi téh nepikeun pesan ti nu ngirim ka nu narima nu ngirim ka nu narima ngaliwatan medium basa.ngaliwatan medium basa.

Page 33: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH UNIVERSAL

• saluran sora-rungu (vocal-auditoury channel)

• bisa dikedalkeun tur diregepkeun (broadcast transmission and directional reception)

• babari robah (rapid change)directional reception)

• babari robah (rapid change)• bisa siligenti (interchangeability)• unduring lakuna gembleng (complete feedback)

• has tur mandiri (specialization)• mibanda ma’na (smanticity)

Page 34: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

• sakarepna (arbitraryness)• béda-béda (discreteness)• pipindahan (displacement)• sipatna muka tur pruduktif (opened and productivity)• hiji kabiasaan (tradition)• hiji kabiasaan (tradition)• polana miganda (duality patterning)• patukang tonggong (prevarication)• museur ka dirina (replexiveness)• bisa diulik (learnibility)

Page 35: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH NGABUDAYABASA TÉH NGABUDAYA

Disebut ngabudaya lantaran basa téh Disebut ngabudaya lantaran basa téh

salian ti unsur budaya, jadi wahana salian ti unsur budaya, jadi wahana

pikeun miara jeung mekarkeun pikeun miara jeung mekarkeun

budaya deuih. Basa ngagambarkeun budaya deuih. Basa ngagambarkeun budaya deuih. Basa ngagambarkeun budaya deuih. Basa ngagambarkeun

kahirupan kabudayaan masarakat nu kahirupan kabudayaan masarakat nu

makéna. Basa téh cicirén bangsa. makéna. Basa téh cicirén bangsa.

UnsurUnsur--unsur budaya séjénna bisa unsur budaya séjénna bisa

kagambarkeun dina basa.kagambarkeun dina basa.

Page 36: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BASA TÉH RINEKA/BASA TÉH RINEKA/VARIATIFVARIATIF

Basa nu dipaké ku manusa téh Basa nu dipaké ku manusa téh rinéka warna (variatif). Variasi rinéka warna (variatif). Variasi basa téh bisa diwincik basa téh bisa diwincik basa téh bisa diwincik basa téh bisa diwincik dumasar kana dua jihat nya dumasar kana dua jihat nya éta pamaké jeung pamakéan.éta pamaké jeung pamakéan.

Page 37: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

RAGAM BASA

PAMAKEIDIOLEK

DIALEK SOSIOLEK

REGIOLEK

KRONOLEK

B. SAPOPOERAGAM

PAMAKEANBASA LULUGU

KABAKUAN

MEDIUM

B. KASASTRAAN

B. PAELMUANTUJUAN

BASA TEU BAKU

BASA LISAN

BASA TULIS

RAGAMBASA

Page 38: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KARAKTERISTIK BASA/LANGUAGE IDENTITY

KONTEKSTUAL PSIKOLOGIS

FISIK

BASA

KONTEKSTUAL PSIKOLOGIS

FISIK

BASA

SOSIOLOGIS

ETNIK

GEOGRAFIS

BASA

SOSIOLOGIS

ETNIK

GEOGRAFIS

BASA

Page 39: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS FISIK

TIPE FISIK

KONDISI FISIK

UMUR

UCAPAN

JENIS KELAMIN

Page 40: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS PSIKOLOGISIDENTITAS PSIKOLOGIS

Tina jihat psikologis, basa téh Tina jihat psikologis, basa téh raket patalina jeung raket patalina jeung

intelegensi katut kapribadian. intelegensi katut kapribadian. intelegensi katut kapribadian. intelegensi katut kapribadian.

Page 41: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTTITAS GEOGRAFIS

Unggal basa dipangaruhan ku lokasi dipakéna. Aya basa wewengkon, basa dialék lokal, regiolek.lokal, regiolek.

Page 42: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS ETNIKIDENTITAS ETNIK

Basa bisa dipikawanoh tina kelompok Basa bisa dipikawanoh tina kelompok jalma, sélér bangsa nu makéna. Tina jihat jalma, sélér bangsa nu makéna. Tina jihat étnik aya nu disebut basa daérah, basa étnik aya nu disebut basa daérah, basa nasional, jeung basa asing.nasional, jeung basa asing.nasional, jeung basa asing.nasional, jeung basa asing.Patalina basa jeung etnik diulik ku Patalina basa jeung etnik diulik ku étnolinguistik.étnolinguistik.

Page 43: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS SOSIOLOGIS

Basa dipangaruhan ku1) stratifikasi sosial2) peran jeung status sosial3) kaakraban (solidarity)3) kaakraban (solidarity)4) ragam sosial

Page 44: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS KONTEKSTUAL

S (etting and scene)P (articipants)E (nd purpose and goals)A (cts sequences)A (cts sequences)K (ey tone or spirit of act)I (nstrumentalities)N (orms of interaction and interpretation)G (enres)

Dell Hyems (1972

Page 45: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS KONTEKSTUALU (ndak usuk atawa tatakrama basa)N (u make basa jeung nu dicaritakeun)G (alur omongan)K (asang tukang tempat, waktu, jeung suasana)A (lat nu digunakeun)R (asa, nada, jeung ragam basa)A (mant jeung tujuan ahir omongan)Sudaryat (1991)

Page 46: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

IDENTITAS STILISTIKPatalina gaya basa katut makéna basa dina karya sastra.

Page 47: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PROSES KOMUNIKASI BASAPROSES KOMUNIKASI BASADE SAUSSUREDE SAUSSURE

AUDITION PHONATION

C(ONCEPT)

C SC S

S(OUND-IMAGE)

C SC S

Page 48: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

S r …… s Rreaksi stimulus

PROSES KOMUNIKASI BAHASA PROSES KOMUNIKASI BAHASA BLOOMFIELD (1933)BLOOMFIELD (1933)

ReaksiMedan yang reaksipenggantilinguistik

stimuluspengganti linguistik

gelombang bunyi di udara

Reaksipraktis

Medan yangefektif darisituasistimulus

Page 49: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Moulton (1976:4)Moulton (1976:4)1) Tahap di panyatur1) Tahap di panyatur

1.1. nyusun kode sémantisnyusun kode sémantis2.2. nyusun kode gramatikalnyusun kode gramatikal3.3. nyusun kode fonologisnyusun kode fonologis4.4. paréntah uteukparéntah uteuk5.5. polah pakakas ucappolah pakakas ucap5.5. polah pakakas ucappolah pakakas ucap

2) Sora nu mangrupa geteran2) Sora nu mangrupa geteran

3) Tahap di pamiarsa3) Tahap di pamiarsa6. Parobahan geteran ngaliwatan pangrungu6. Parobahan geteran ngaliwatan pangrungu7. geteran diluyukeun kana uteuk7. geteran diluyukeun kana uteuk8. nafsirkeun koge fonologis8. nafsirkeun koge fonologis9. nafsirkeun kode gramatikal9. nafsirkeun kode gramatikal10. nafsirkeun kode semantic10. nafsirkeun kode semantic

Page 50: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

BROOKS (1964)BROOKS (1964)

SPEAKER

INTEN/PRAVERBAL

HEAREN

COMPREHENSION/POSTVERBAL

PHONATION

ENCODING

AUDITION

DECODING

TRANSITION

Page 51: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

BÜHLER (1934)BÜHLER (1934)�� Fungsi kungabé, matalikeun lambing Fungsi kungabé, matalikeun lambing

sora jeung panyatur; pikeun sora jeung panyatur; pikeun ngébréhkeun perkara nu aya dina diri ngébréhkeun perkara nu aya dina diri panyatur,panyatur,panyatur,panyatur,

�� Fungsi appeal, matalikeun lambing sora Fungsi appeal, matalikeun lambing sora jeung pamiarsa; tujuanana pikeun jeung pamiarsa; tujuanana pikeun nimbulkeun réaksi pamiarsa.nimbulkeun réaksi pamiarsa.

�� Fungsi darstelung, matalikeun lambing Fungsi darstelung, matalikeun lambing sora jeung jejer omongan; basa keur sora jeung jejer omongan; basa keur ngagambarkeun konteks situasi.ngagambarkeun konteks situasi.

Page 52: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

�� Revesz (1956:117)Revesz (1956:117)�� Fungsi indikatifFungsi indikatif�� Fungsi imperatifFungsi imperatif�� Fungsi interogatifFungsi interogatif

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

�� Fungsi interogatifFungsi interogatif�� Odgen & Richards (1938)Odgen & Richards (1938)

�� Fungsi simbolisasi acuanFungsi simbolisasi acuan�� Fungsi ébréhan sikep ka pamiarsaFungsi ébréhan sikep ka pamiarsa�� Fungsi ébréhan sikep kana acuanFungsi ébréhan sikep kana acuan�� Fungsi ébréhan amanatFungsi ébréhan amanat

Page 53: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

�� Halliday (1973)Halliday (1973)�� Fungsi instrumentalFungsi instrumental�� Fungsi regulasiFungsi regulasi

Fungsi interaksionalFungsi interaksional

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

�� Fungsi interaksionalFungsi interaksional�� Fungsi personalFungsi personal�� Fungsi heuristikFungsi heuristik�� Fungsi imajinatifFungsi imajinatif

Page 54: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

�� Jakobson (1968)Jakobson (1968)�� Fungsi émotif, tumali jeung ébréhan ti panyaturFungsi émotif, tumali jeung ébréhan ti panyatur�� Fungsi konatif, tumali jeung pamiarsaFungsi konatif, tumali jeung pamiarsa�� Fungsi fatis, pikeun ngukuhan hubungan Fungsi fatis, pikeun ngukuhan hubungan

panyatur jeung pamiarsapanyatur jeung pamiarsapanyatur jeung pamiarsapanyatur jeung pamiarsa�� Fungsi référénsial, pikeun ngébréhkeun konteks Fungsi référénsial, pikeun ngébréhkeun konteks

situasisituasi�� Fungsi métalingual, pikeun ngulik jeung Fungsi métalingual, pikeun ngulik jeung

ngajéntrékeun lambing basana soranganngajéntrékeun lambing basana sorangan�� Fungsi puitis, pikeun nepikeun amanat anu Fungsi puitis, pikeun nepikeun amanat anu

sipatna éstétis patali jeung karya sastra.sipatna éstétis patali jeung karya sastra.

Page 55: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

�� Leech (1981)Leech (1981)�� Fungsi informasionalFungsi informasional�� Fungsi éksprésifFungsi éksprésif

Fungsi diréktifFungsi diréktif�� Fungsi diréktifFungsi diréktif�� Fungsi aéstétisFungsi aéstétis�� Fungsi fatisFungsi fatis

Page 56: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

�� Crystal (1989)Crystal (1989)�� Fungsi éksprési émosionalFungsi éksprési émosional�� Fungsi interaksi sosialFungsi interaksi sosial

Fungsi dayaFungsi daya --sorasora�� Fungsi dayaFungsi daya --sorasora�� Fungsi pangontrol réalitasFungsi pangontrol réalitas�� Fungsi panyatet faktaFungsi panyatet fakta�� Fungsi pakakas mikirFungsi pakakas mikir�� Fungsi kedaling jatidiri (éksprési identitas)Fungsi kedaling jatidiri (éksprési identitas)

Page 57: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FUNGSI KOMUNIKASI BASAFUNGSI KOMUNIKASI BASA

BASAMETALINGUAL

IMAJINATIF

KOGNITIF

FUNGSI

FUNGSI

FUNGSI

AMANAT

KONTEKS

KONTAKPANYATUR PAMIARSA

FUNGSI EMOTIF FUNGSI KONATIF

METALINGUALFUNGSI

FUNGSI PATIS

Page 58: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

� Fungsi emotif raket patalina jeung panyatur, gunana keur ngebrehkeun rasa, pikiran, tur kahayang panyaturna.

� Fungsi konatif raket patalina jeung pamiarsa, gunana � Fungsi konatif raket patalina jeung pamiarsa, gunana keur nimbulkeun pamapag ti pamiarsa saperti ngajak, nitah.

� Fungsi fatis patali jeung kontak atawa interaksi antara panyatur jeung pamiarsa, gunana pikeun ngajaga tali mimitran, silihajenan, jeung silihormat.

Page 59: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

� Fungsi imajinatif patali jeung amanat omongan minang-ka makena basa pikeun kaendahan (estetis), gunana sangkan meunang kasugemaan batin, biasana mangrupa kristalisasi pangalaman jiwa panyatur nu ngawujud karya sastra.pangalaman jiwa panyatur nu ngawujud karya sastra.

� Fungsi metalingual raket patalina jeung lambang (kode) basa, gunana keur ngulik jeung medar basana sorangan.

� Fungsi referensial raket patalina jeung konteks atawa obyek omongan, gunana pikeun ngeceskeun dunya luar basa, minangka alat mikir, ngulik, jeung medar elmu pangaweruh.

Page 60: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SISTEM BASASISTEM BASA

Sistem basa Sistem basa �������� gunggungan nu gunggungan nu dumuk aturanana tur unggal dumuk aturanana tur unggal babagianana boga fungsi babagianana boga fungsi nurutkeun kaédah anu ngéntép nurutkeun kaédah anu ngéntép nurutkeun kaédah anu ngéntép nurutkeun kaédah anu ngéntép seureuh tur pakait nepi ka seureuh tur pakait nepi ka masarakat basa bisa komunikasi.masarakat basa bisa komunikasi.

Page 61: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SISTEM BASA

DUNYA HARTI

DUNYASORA

Page 62: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SISTEM BASASISTEM BASA

SISTEMATISFONETIK

FONEMIK

FONOLOGI

BASA

SISTEMISGRAMATIKAL

MORFOLOGI

SINTAKSIS

LEKSIKAL

Page 63: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KLAUSA

KALIMAH

WACANA

SINTAKSIS

TATA WACANA

GRAMATIKA/TATA BASA

UNIT-UNIT BASA

FONEM

MORFÉM

FRASA

KECAPMORFOLOGI

FONOLOGI

Page 64: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KATKATÉÉGORI GRAMATIKALGORI GRAMATIKAL

��KatKatéégori gramatikal mangrupa gori gramatikal mangrupa papasingan unit gramatikal nu papasingan unit gramatikal nu nnéémbongkeun sifat jeung mbongkeun sifat jeung paripolahna dina unit gramatikal nu paripolahna dina unit gramatikal nu paripolahna dina unit gramatikal nu paripolahna dina unit gramatikal nu leuwih jembar. leuwih jembar.

Page 65: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PRIMER SEKUNDER FUNGSIONAL

KATKATÉÉGORI GORI GRAMATIKALGRAMATIKAL

FUNGSI

PERAN/MAKNA

KATEGORI/KELAS

Page 66: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KatKatéégori gramatikal primgori gramatikal priméérr

Kategori gramatikal primer Kategori gramatikal primer nyoko nyoko kana warna kecap (kana warna kecap (partsparts--ofof--speechspeech) ) anu dibanu dibeedakeun jadi dua rupa, nya dakeun jadi dua rupa, nya éta:éta:éta:éta:(a) kecap mayor: nomina, vérba, (a) kecap mayor: nomina, vérba, adjéktiva, numeralia, advérbia;adjéktiva, numeralia, advérbia;(b) kecap minor: préposisi, (b) kecap minor: préposisi, konjungsi, artikel, jeung interjéksi.konjungsi, artikel, jeung interjéksi.

Page 67: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KatKateegori gramatikal sgori gramatikal seekundkundeerr

��KatKateegori gramatikal sgori gramatikal seekundkundeer nyoko r nyoko kana katkana kateegori sgori seemantis saperti: kala mantis saperti: kala ((tensetense), diatésis (), diatésis (voicevoice), aspék ), aspék ((aspectaspect), modalitas (), modalitas (modalitymodality), ), ((aspectaspect), modalitas (), modalitas (modalitymodality), ), déiksis, persona, jumlah (déiksis, persona, jumlah (numbernumber), ), jeung jenis kelamin (jeung jenis kelamin (gendergender).).

Page 68: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Kategori gramatikal fungsionalKategori gramatikal fungsional

��Kategori gramatikal fungsional nyoko Kategori gramatikal fungsional nyoko kana fungsi gramatikal atawa fungsi kana fungsi gramatikal atawa fungsi sintaktis seperti jejer (subyék), sintaktis seperti jejer (subyék), caritaan (predikat, udagan (obyék), caritaan (predikat, udagan (obyék), caritaan (predikat, udagan (obyék), caritaan (predikat, udagan (obyék), panglengkep, jeung katerangan. panglengkep, jeung katerangan.

Page 69: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Panalungtikan élmuning basa boga tujuanpikeun maham jeung medar rupining basamanusa.Ieu tujuan téh jadi bagéan tina tarékahmaham hakékat manusa.maham hakékat manusa.Minangka hiji paélmuan émpiris, élmuningbasa téh ngawangun tiori jeung metodologihusus, nu tujulna sangkan panalungtikantéa dumuk tanggung jawabna.

Page 70: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WANGENAN METODOLOGI LINGUISTIK

� Istilah “métodologi linguistik” mangrupa frasa nu diwangun ku kecap métodologi jeung linguistik. Métodologi asalna tina basa Yunani metodhos ‘cara, jalan’ + logos basa Yunani metodhos ‘cara, jalan’ + logos ‘elmu’.

�Métodologi hartina élmu ngeunaan cara atau jalan.

�Métodologi linguistik bisa dihartikeun élmu anu ngulik cara maluruh basa minangka obyék linguistik

Page 71: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PROSES PANALUNGTIKAN

PROSEDURPAMAHAMAN

PROSES PANALUNGTIKAN

PROSEDURPEDARAN

Page 72: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PROSES PANALUNGTIKAN BASA

TIORI

PEDARAN

METODE

PEMAHAMANFAKTAANALISISDATA???

Page 73: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TINA SEGI FILSAFAT

�Disawang tina segi filsafat, métodologi téh kaasup kana segi épistemologi.

�Métodologi linguistik tumali jeung tilu hal, �Métodologi linguistik tumali jeung tilu hal, nyaéta

a. pamarekan (approach),

b. métode (method), jeung

c. téhnik (technique) analisis basa.

Page 74: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PAMAREKAN, METODE, JEUNG TEHNIK

�Pamarekan nyaéta tatapakan filosofis atawa aksiomatis anu mangrupa tangtungan atawa prinsip-prinsip;

�Metode mangrupa lengkah-lengkah �Metode mangrupa lengkah-lengkah atawa cara anu sipatna prosédural, ari

�Métode dirundaykeun tina pamarekan, ari téhnik dirundaykeun tina métode.

�Téhnik mangrupa wujudah tina métode, anu léngkah-léngkahna operasional.

Page 75: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PAMAREKAN, METODE, JEUNG TEHNIK

PAMAREKAN

METODE METODE METODE n

TEHNIK TEHNIK TEHNIK n

Page 76: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PAMAREKAN PANALUNGTIKAN LINGUISTIK

SINKRONIS

PAMAREKAN

DIAKRONIS

Page 77: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TAHAPAN METODOLOGI

SPEKULASI

OBSERVASI &KLASIFIKASIMETODOLOGI

RUMUSAN TIORI(LOGIKO-HIPOTETIKO-

VERIFIKATIF)

KLASIFIKASI

Page 78: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

LENGKAH-LENGKAH METODE ILMIAH

1. ngumpulkeun data,2. nyieun papasingan data,3. nyusun hipotésis,

mariksa jeung nguji bukti henteuna 4. mariksa jeung nguji bukti henteuna hipotésis kalwan bantan data anyar, jeung

5. netepkeun prinsip ilmiah nu ajeg.(Hughes, 1968:12).

Page 79: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

METODE DINA NYUSUN TIORI

TIORIDEDUKTIF

TIORI

FAKTA FAKTA

INDUKTIF

Page 80: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

DATA BASA

SIPAT

CARA PUPUAN /INFORMAN

PRIMER

KUALITATIF

SEKUNDER

KUANTITATIF

DATA

MEDIUM

SEKUNDER

DIAKRONIS

TULISAN

SINKRONIS

LISAN

WAKTU PUPUAN

Page 81: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TEHNIK NGUMPULKEUN DATA

TEHNIK

TEKS

OBSERVASITEHNIKNGUMPULKEUN

DATA

ELISITASI

INTUISI

Page 82: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TEHNIK NGOLAH DATA BASA

(1) nyieun papasingan, (2) ngorélasikeun, (3) ngaruntuykeun, jeung (4) ngukur.

Page 83: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(1) Téhnik TéksTehnik téks dipaké mun data basa dikumpulkeun tina sumber tinulis saperti koran, majalah, jeung buku. Dina pana- lungtikan umum sok disebut Téhnik Ulikan Pustaka (Studi Pustaka, Bibliografis).(Studi Pustaka, Bibliografis).

(2) Tehnik Obsérvasi

Tehnik obsérvasi dipaké lamun panalungtik rék niténan paripolah panyatur dina makéna basa. Ieu téhnik dipaké ku cara niténan makéna basa para panyatur, boh dirékam boh dicatet.

Page 84: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(3) Téhnik Intuisi (Introspéksi)

Tehnik intuisi dipaké lamun panalungtikna téh panyatur asli tina basa nu ditalungtikna. Panalungtik sakaligus jadi pupuan (informan) bari bisa introspéksi atawa mawas diri. bari bisa introspéksi atawa mawas diri. Data intuitif bisa dipaké jeung ditarima jadi bahan analisis, lamun geus kauji tina jihat (a) kagramatikalan, (b) ambiguitas, jeung (c) parafrastis nu bener (Labov, 1972).

Page 85: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(4) Téhnik élisitasi

Téhnik élisitasi dipaké lamun panalungtik rék ngumpul-keun data basa kalawan langsung ti pupuan basa kalawan langsung ti pupuan (informan). Ieu téh- nik téh bisa dipaké pikeun ngecék data nu geus kajaring tina téhnik intuisi.

Page 86: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI KORPUS DATA NU HADE

(a) dialéktis,

(b) alamiah,

(c) variatif, (c) variatif,

(d) lengkep,

(e) mindo (berulang), jeung

(f) narik ati.

Page 87: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KALIMAH

ANALISIS UNSUR LANGSUNG(IMMEDIATE CONSTITUENT ANALYSIS)

J C U Kat

MANEHNA MACA BUKU DI PERPUSTAKAAN

Page 88: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

• Analisis unsur langsung téh mangrupa téhnik dasar, anu dituturkeun ku téhnik

(1) substitusi,

(2) permutasi,(2) permutasi,

(3) ékspansi,

(4) délési,

(5) seselan.

Page 89: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Téhnik Tutukeuran (Pérmutasi)

Téhnik tutukeuran digunakeun dina niténan patukeurna runtuyan unsur-unsur basa. Upamana baé, kecap unsur basa. Upamana baé, kecap ieu dina frasa:ieu imah téh ���� imah ieu téh

Page 90: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Téhnik Suluran (subsitusi)

Téhnik suluran dipaké niténan bagantina unsur basa nu hiji ku unsur basa lian. Contona, kecap sakumna bisa disuluran ku kecap sakumna bisa disuluran ku kecap sakabéh dina wangunan:sakumna

mahluksakabéh

Page 91: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Téhnik jembaran

• Téhnik jembaran (ékspansi) dipaké niténan hiji unsur basa dilegaan ku unsur basa lian.

• Contona, nomina budak bisa • Contona, nomina budak bisa dilegaan ku kecap: awéwé, geulis, jangkung, lenjang, ti Sumedang, jeung téh, dina frasa: budak awéwé geulis jangkung lenjang ti Sumedang téh

Page 92: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Tehnik sirnaan (delesi)

• Tehnik sirnaan dipake nitenan sirnaan atawa leungitna unsur basa dina hiji basa dina hiji wangunan/konstruksi.

contona:

Basa Ø sare, kuring ngimpi.

Page 93: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Téhnik seselan (interupsi)

Téhnik seselan dipaké pikeun mikanyaho tingkat raketna unsur-unsur basa anu diseselan unsur lain. Contona, antara babagian kalimah di handap ieu bisa diseselan kecap rék.diseselan kecap rék.Manéhna indit ka pasar.a. Manéhna rék indit ka pasar.b. Manéhna indit rek ka pasar.c. *Rék manéhna indit ka pasar.d. *Manéhna indit ka pasar rék.

Page 94: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

MODEL ANALISIS MORFOLOGI (HOCKETT)

Modél Tata-unsur (Item-and-Arrangement (IA))Model tata unsur nyaéta téhnik analisis basa anu nyingkahan aspék waktu, tapi ngadadarkeun basa dumasar kana basa anu nyingkahan aspék waktu, tapi ngadadarkeun basa dumasar kana unsur-unsur nu aya katut cara natana. Contona, kecap patani diwangun tina morfém asal tani maké rarangkén hareup pa-. awalan + morfem Asal ---> Kecap Rundayan

pa- + tani ---> patani

Page 95: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Modél Prosés

• Modél Prosés nyaéta téhnik analisis basa nu ngadeskripsikeun basa minangka sistem nu dinamis, anu nganggap yén unsur basa téh boga dasar anu ngarundaykeun wangun lian tur dumuk kaédahna. ngarundaykeun wangun lian tur dumuk kaédahna.

• Upamana baé, kecap mangmeulikeun diwangun ngaliwatan sababaraha prosés ngararangkénan (afiksasi), nyaéta dua kali nasalisasi jeung sakali ngararangkénan barung (konfiksasi) pang--keun. Runtuyan prosés katut unsur-unsur pangwangunna kieu.

Page 96: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

pangmeulikeun

mangmeulikeun

N-

pang-keun meuli

N- beuli

Page 97: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

padangalungboyeungkeun

pada- ngalungboyongkeun

pangpadangalungboyongkeun

pang-na

N- alungboyongkeun

alung boyong-keun

boyongalung

Page 98: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Modél Paradigma� Modél paradigma nyaéta téhnik analisis basa

anu ngangap yén kecap mangrupa unsur pangutamana dina tata basa. Kecap umumna bisa ditempatkeun dina paradigma anu ngawujud wangun dérivatif jeung wangun infléktif nepi ka écés patali morfologis jeung infléktif nepi ka écés patali morfologis jeung sintaktisna.

� Upamana baé, awalan pa- boga fungsi derivatif lantaran ngarobah kecap pagawéan (vérba) tani jadi kecap barang (nomina) patani. awalan + Vérba (Kelas 2) ---> Nomina (Kelas 1)

pa- + tani ---> patani

Page 99: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WIDANG-WIDANG LINGUISTIKTINA JIHAT AMBAHANANA

MIKROLINGUISTIK

MAKROLINGUISTIK

LINGUISTIK

Page 100: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WIDANG-WIDANG LINGUISTIKTINA JIHAT AMBAHANANA

TIORITIS

LARAPAN

LINGUISTIK

Page 101: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WIDANG TIORITIS1) TEORI LINGUISTIK2) LINGUISTIK DESKRIPTIF3) LINGUISTIK HISTORIS

KOMPARATIF

WIDANG ANTARDISIPLIN1) FILSAFAT BASA2) PSIKOLINGUISTIK3) SOSIOLINGUISTIK4) ETNOLINGUISTIK5) EKOLOGI BASA6) STILISTIK7) SEMIOTIK8) FILOLOGI9) EPIGRAFI

MIKROLINGUISTIK

WIDANG LARAPAN1) PEMBINAAN BASA2) PANGAJARAN BASA3) LEKSIKOGRAFI4) MEKANOLINGUISTIK5) PATOLOGI BASA6) MATEMATIKA BASA7) PENERJEMAHAN

MAKROLINGUISTIK

SAJARAH LINGUISTIK

Page 102: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

LINGUISTIK TIORITIS

TIORI LINGUISTIK

ANALISIS LINGUISTIK

LINGUISTIK TIORITIS

Page 103: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TIORI LINGUISTIK

� Tiori linguistik nya éta widang linguistik anu museurkeun panitén kana tiori katut métode-métode umum dina panalungtikan basa. Ku lantaran puseur paniténna kana hal-hal nu sipatna umum, tiori linguistik sok disebut ogé sipatna umum, tiori linguistik sok disebut ogé linguistik umum.

� Ciri tiori linguistik atawa linguistik umum téh nyaéta (1) tuntas, (2) basajan, tur (3) ajeg.

� Dina tiori linguistik didadarkeun sistem basa nu ngawengku sababaraha subsistem (tataran)

Page 104: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SUBSISTEM

FONOLOGI

GRAMATIKAL

FONEMIK

FONETIK

SINTAKSIS

MORFOLOGI

SUBSISTEM BASA

SEMANTIK

LEKSIKAL

SINTAKSIS

LEKSIKOGRAFI

ETIMOLOGI

Page 105: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ANALISIS BASA

� Dina analisis basa bisa digunakeun dua pamarekan, nya éta (1) analisis sinkronis, maluruh sistem basa

dina kurun waktu anu tangtudina kurun waktu anu tangtu(2) analisis diakronis. maluruh basa dina

kurun waktu anu beda.

Page 106: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

WIDANG LINGUISTIKĔta dua pamarekan dina analisis basa téh ngahasilkeun dua widang linguistik, nyaéta:

(a) Linguistik sinkronis (déskriptif), nya éta widang linguistik anu ngulik basa dina kurun waktu nu tangtu. Contona, analisis basa Sunda dina mangsa ayeuna.Sunda dina mangsa ayeuna.

(b) Linguistik diakronis (historis-komparatif), nya éta widang linguistik anu ngulik basa dina dua kurun waktu anu béda. Contona, analisis basa Sunda mangsa ayeuna dibandingkeun kana basa Sunda abada XV dina naskah Carita Parahyangan.

Page 107: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Linguistik antardisiplin

Linguistik antardisiplin mangrupa ulikanbasa anu maké pamarekan élmu lian.

(l) Filsafat basaFilsafat basa nya éta élmu antardisiplin Filsafat basa nya éta élmu antardisiplin filsafat jeung linguistik, nu maluruh kodrat jeung kalungguhan basa minangka kagiatan konséptual (mikir) manusa geusan ngahasilkeun tiori linguistik.

Page 108: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(2) Psikolinguistik(2) Psikolinguistik

Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung psikologi, anu maluruh psikologi, anu maluruh

�� patalina basa jeung paripolah mikir patalina basa jeung paripolah mikir manusa, manusa, manusa, manusa,

�� patalina jiwa (patalina jiwa (langue, competencelangue, competence) ) jeung polah (jeung polah (parole, performanceparole, performance). ). Psikolinguistik nyoko kanaPsikolinguistik nyoko kanabeubeunangan (pemeroléhan, beubeunangan (pemeroléhan, akuisisi) basa. akuisisi) basa.

Page 109: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(3) Sosiolinguistik

Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung sosiologi, nu maluruh basa jeung panyaturna dina hirup kumbuh masarakatna. Ambahanana masarakatna. Ambahanana ngawengku komunikasi basa, kontéks sosial, kadwibasaan/diglosia, interferensi atawa intergrasi, alih kode, campur kode, ragam basa, jeung sikep basa.

Page 110: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(4) Ĕtnolinguistik(4) Ĕtnolinguistik

Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung antropologi, anu maluruh patalina antropologi, anu maluruh patalina basa jeung sosial budaya katut basa jeung sosial budaya katut ékonomi masarakatna nepi ka ékonomi masarakatna nepi ka ngahasilkeun relativitas basa, nyaéta ngahasilkeun relativitas basa, nyaéta ngahasilkeun relativitas basa, nyaéta ngahasilkeun relativitas basa, nyaéta sawangan yén basa téh nangtukeun sawangan yén basa téh nangtukeun budayana. Lamun ulikanana budayana. Lamun ulikanana dipuseurkeun kana jihat budaya nu dipuseurkeun kana jihat budaya nu kapanggih dina basa disebut kapanggih dina basa disebut “paléontologi basa” (“paléontologi basa” (linguistic linguistic paleontologypaleontology).).

Page 111: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(5) Ĕkologi basa

Ĕlmu antardisiplin linguistikjeung biologi, anu maluruh interaksi basa jeung lingkungan interaksi basa jeung lingkungan makéna, kumaha carana basa ngabendung tembresna basa lian atawa silihpangaruhan.

Page 112: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(6) Stilistika

�Ĕlmu antardisiplin lingusitik jeung tata sastra, anu maluruh kumaha basa dipaké médium dina karya sastra, kaasup gaya dina karya sastra, kaasup gaya basa atawa basa janget (figurative language).

Page 113: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(7) Semiotik

� Ĕlmu antardisiplin linguistik jeung élmu tanda, anu maluruh basa minangka sistem lambang atawa tanda. Charles Morris (1946) ngabagi semiotik jadi tilu widang, nya éta:widang, nya éta:

(a) sintaksis, anu maluruh patalina tanda-tanda basa;

(b) semantik, anu maluruh patalina tanda basa jeung obyékna;

(c) pragmatik, anu maluruh patalina tanda basa jeung kontéks makéna.

Page 114: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(8) Filologi

Filologi maluruh basa tina bahan-bahan tinulis atawa naskah buhun. Filologi ngadadarkeun hasil budaya ngadadarkeun hasil budaya masarakat ngaliwatan ulikan basa dina naskah. Naskah Sunda buhun aya nu ditulis ku aksara Sunda aya ku aksara Arab Pégon.

Page 115: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(9) Ĕpigrafi

Ĕpigrafi maluruh tulisan buhun atawa aksara dina prasasti-prasasti. Ari métodena, analisis, prasasti. Ari métodena, analisis, jeung déskripsina sok disebut paléografi .

Page 116: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Linguistik Larapan

Lingusitik larapan (applied linguistics) téh mangrupa ulikan jeung kagiatan widang basa anu tujuanana ngungkulan masalah-tujuanana ngungkulan masalah-masalah praktis tina basa.

Page 117: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(1) Pangbinaan basa(1) Pangbinaan basa

Pangbinaan basa maluruh kumaha Pangbinaan basa maluruh kumaha tarékahna ngukuhan makéna basa tarékahna ngukuhan makéna basa di kalangan nu geus murba éta di kalangan nu geus murba éta basa, ningkatkeun sikep positip kana basa, ningkatkeun sikep positip kana basa nepi ka masarakat basa téh basa nepi ka masarakat basa téh basa nepi ka masarakat basa téh basa nepi ka masarakat basa téh daék maké basa kalawan bener tur daék maké basa kalawan bener tur merenah, anu ahirna ngajanggélék merenah, anu ahirna ngajanggélék basa baku. Dina pangbinaan basa basa baku. Dina pangbinaan basa kaasup rarancang basa, kawijakan kaasup rarancang basa, kawijakan basa, jeung pangbakuan basa.basa, jeung pangbakuan basa.

Page 118: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(2) Pangajaran basa

Pangajaran basa (linguistik édukasional) maluruh tujuan, métodologi, bahan, kurikulum, média, jeung évaluasi pangajaran basa. Pangajaran basa mangrupa salasahiji tarékah nu mangrupa salasahiji tarékah nu pangéféktifna dina miara, ngabina, jeung ngamekarkeun basa. Ari tarékah maké jeung ngajénan basa di masarakatna disebut raksa basa (language maintenance).

Page 119: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(3) Léksikografi

Léksikografi mangrupa bagian tina léksikologi, anu maluruh cara ngumpulkeun jeung ngolah kandaga kecap jadi kamus. Unsur nu aya dina kamus ilaharna léma (éntri),kamus ilaharna léma (éntri),wangun kecap, ucapan jeung éjahan, warna kecap, sinonim, tahap-tahap makéna kecap, wangenan, catetan makéna kecap, ilustrasi, derivasi kecap, conto makéna kecap, frasa, kecap kosta, istilah.

Page 120: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(4) Mekanolinguistik

Mekanolinguistik atawa lingusitik komputasional ngulik téhnik komputer dina téhnik komputer dina panalungtikan basa, kaasup makéna basa dina komputer.

Page 121: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(5) Patologi basa

Patolgi basa ngulik cacad basa atawa gangguan nu ngahalangan hiji jalma nepi ngahalangan hiji jalma nepi ka teu normal maké basa saperti pireu, afasia, jeung amnésia.

Page 122: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(6) Linguistik matematik(6) Linguistik matematik

Linguistik matematik maluruh ciriLinguistik matematik maluruh ciri--ciri matematik tina segi basa ku ciri matematik tina segi basa ku jalan maké konsépjalan maké konsép--konsép konsép statistik jeung aljabar. Upamana, statistik jeung aljabar. Upamana, masalah nuliskeun angka jeung masalah nuliskeun angka jeung lambang bilangan.lambang bilangan.

Page 123: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

(7) Grafologi(7) Grafologi

Grafologi atawa grafémik ngulik Grafologi atawa grafémik ngulik caracara--cara nuliskeun fonis (sora) cara nuliskeun fonis (sora) kana aksara (grafis). Hasil tina kana aksara (grafis). Hasil tina kana aksara (grafis). Hasil tina kana aksara (grafis). Hasil tina grafologi téh disebut sistim grafologi téh disebut sistim éjahan. Bagian tina grafologi anu éjahan. Bagian tina grafologi anu maluruh jeung ngulik tulisan maluruh jeung ngulik tulisan hadé disebut hadé disebut kaligrafi.kaligrafi.

Page 124: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KAMEKARAN LINGUISTIKKAMEKARAN LINGUISTIK

��Galuring linguistik teh gurat badagna Galuring linguistik teh gurat badagna mah aya tilu tahap mangsa, nya eta:mah aya tilu tahap mangsa, nya eta:(a) mangsa bihari;(a) mangsa bihari;(b) mangsa kamari; jeung(b) mangsa kamari; jeung(b) mangsa kamari; jeung(b) mangsa kamari; jeung(c) mangsa kiwari.(c) mangsa kiwari.

Page 125: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Linguistik Mangsa BihariLinguistik Mangsa Bihari

MANGSA

YUNANI & INDIA

ROMAWIMANGSABIHARI

PANENGAH

RENAISANSI

Page 126: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Mangsa Yunani (500Mangsa Yunani (500----100 SM) 100 SM)

��TTokoh ti Kaum Sophis okoh ti Kaum Sophis Socrates (460Socrates (460--399 SM), 399 SM), Plato (429Plato (429----347 SM),347 SM),Aristoteles (384Aristoteles (384----322 SM), 322 SM), Aristoteles (384Aristoteles (384----322 SM), 322 SM),

Page 127: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Plato (429Plato (429--347 SM)347 SM)

��DDina bukuna ina bukuna Dialog Dialog nétélakeun yénnétélakeun yéna) aya patalina a) aya patalina lambanglambang jeungjeung acuanacuan,,b) basa téh mangrupa ébréhan b) basa téh mangrupa ébréhan

pikiran manusa ku pikiran manusa ku onamaonama--rématarémata, , pikiran manusa ku pikiran manusa ku onamaonama--rématarémata, , c) kecap dibédakeun jadi c) kecap dibédakeun jadi onamaonama----

rhema, rhema, (d) aya dikotomi (d) aya dikotomi fisisfisis----nomisnomis, jeung , jeung (é) aya dikotomi (é) aya dikotomi analogianalogi----anomalianomali. .

Page 128: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

��Basa sipatna Basa sipatna fisisfisis ((alamiahalamiah), nyaéta ), nyaéta boga asalboga asal--usul sarta aya hubungan usul sarta aya hubungan basa jeung obyékna. basa jeung obyékna.

��Kecap muncul ku tiron sora Kecap muncul ku tiron sora ��Kecap muncul ku tiron sora Kecap muncul ku tiron sora ((onomatopeonomatope). ).

��BBasa gé sipatna asa gé sipatna nomosnomos((konvénsionalkonvénsional) )

Page 129: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

�Socrates (460-399 SM) nyebutkeun yen lambang kudu luyu jeung acuan,

�Aristoteles (384-322 SM) nyebutkeun yen patalina lambang jeung acuan teh sipatna konvensional. konvensional.

� Inyana lumampah dumasar kana logika, aya tilu warna kecap (onama, rhema, syndesmoi), aya tilu jenis (maskulin, feminin, netrum).

Page 130: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Kaum Stoik (400 SM) Kaum Stoik (400 SM)

(a) ulikan basa tina (a) ulikan basa tina logikalogika jeung jeung gramatikagramatika, , (b) tilu unsur basa (semaninon ‘(b) tilu unsur basa (semaninon ‘tandatanda’, ’,

semainomenon/lekton ‘semainomenon/lekton ‘hartiharti’, ’, aacuancuan););(c) l(c) leeggeein ‘in ‘sorasora’ jeung propheretal ‘’ jeung propheretal ‘fonfoneemm’;’;(c) l(c) leeggeein ‘in ‘sorasora’ jeung propheretal ‘’ jeung propheretal ‘fonfoneemm’;’;(d) warna kecap ((d) warna kecap (onama, ronama, reema, syndesmoi, ma, syndesmoi,

arthoronarthoron, jeung , jeung (e) (e) verba verba (lengkep(lengkep----teu lengkep, teu lengkep,

aktifaktif---- pasif).pasif).

Page 131: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

��Kaum Alexandrian (100 SM),Kaum Alexandrian (100 SM),nyawangnyawang1) 1) basa dumasar kana basa dumasar kana filsafatfilsafat jeung jeung

semantiksemantik. .

Kaum Alexandrian (100 SM)Kaum Alexandrian (100 SM)

semantiksemantik. . 2) 2) Rétorika jeung kalimah tina Rétorika jeung kalimah tina

segi eusisegi eusi. . ��Cikal bakal lahirna tata basa Cikal bakal lahirna tata basa

TradisionalTradisional

Page 132: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Mangsa Romawi

� Ngawanohkeun perkara warna kecap. � Tokohna 1) Varo (116-27 SM) dina bukuna De Lingua Latina (25 1) Varo (116-27 SM) dina bukuna De Lingua Latina (25

jilid) medar fonologi, morfologi, jeung sintaksis basa Laten.

2) Priscia nyusun buku Institusional Grammaticae (18 jilid morfologi, 2 jilid sintaksis). Kaasup tata basa Latin panglengkepna, jadi tonggak tata basa tradisional.

Page 133: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

FONOLOGI

LITERAE

FIGURAE/

HURUF

POTESTAS/

AJEN SORA

FONOLOGI

VOX/SORA

VOX ARTICULATA/FONEM

VOX MARTICULATA/INTONASI

VOX LITTERATA/SEGMENTAL

VOX ILLITTERATA/SUPRASEGMENTAL

Page 134: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

MORFOLOGI

MORFOLOGI

DICTIO/

KECAPNOMEN/K. BARANG

VERBUM/K. PAGAWEAN

PARTICIPIUM

WARNAKECAP

PRONOMEN/K. SULUR

ADVERBIUM/K. KETERANGAN

PRAEPOSITIO/K. PANGANTET

INTERJECTIO/ K. PANYELUK

CONJUNGTIO/K.PANYAMBUNG

Page 135: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Mangsa PanengahMangsa Panengah

CiriCiri--cirinacirinaa)a) peran filsuf skolastik, peran filsuf skolastik, b)b) basa Latin jadi lingua franca (élmu, basa Latin jadi lingua franca (élmu,

geréja, diplomasi).geréja, diplomasi).Kaum nu gedé pangaruhna nyaéta Kaum Kaum nu gedé pangaruhna nyaéta Kaum �� Kaum nu gedé pangaruhna nyaéta Kaum Kaum nu gedé pangaruhna nyaéta Kaum Modistaé, nu boga dasar Modistaé, nu boga dasar semantik, fisissemantik, fisis----nomos, analoginomos, analogi----anomali, ayana anomali, ayana étimologiétimologi. .

�� Tokohna Peter Helias anu nyusun Tata Tokohna Peter Helias anu nyusun Tata basa Spékulativa.basa Spékulativa.

Page 136: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Petrus Hispanus Petrus Hispanus (Paus Johannes XXI (1276(Paus Johannes XXI (1276--1277))1277))

�� DDina bukuna ina bukuna Summulae LogicalesSummulae Logicales medar:medar:a) psikologi dina analisis harti, a) psikologi dina analisis harti, b) omongan aktifb) omongan aktif--pasif, pasif, c) kedalan pikiran ngaliwatan basa, c) kedalan pikiran ngaliwatan basa, c) kedalan pikiran ngaliwatan basa, c) kedalan pikiran ngaliwatan basa, d) harti utama (signifikasi)d) harti utama (signifikasi)--harti panambah harti panambah

(konsignifikasi), (konsignifikasi), e) nomen (substantivum, adjectivum),e) nomen (substantivum, adjectivum),f) f) partes orationespartes orationes (categorimatik S(categorimatik S--P, P,

syncategorematik). syncategorematik).

Page 137: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Mangsa RenaisansiMangsa Renaisansi

�� JJadi mangsa pangbaladah lahirna adi mangsa pangbaladah lahirna linguistik bandingan. linguistik bandingan.

�� Panyatur dipiharep jadi trilinguis Yunani, Panyatur dipiharep jadi trilinguis Yunani, Latén, Ibrani. Latén, Ibrani.

�� Ieu mangsa ngamunculkeun tata basa Ieu mangsa ngamunculkeun tata basa �� Ieu mangsa ngamunculkeun tata basa Ieu mangsa ngamunculkeun tata basa Ibrani, Arab, jeung Ĕropah. Ibrani, Arab, jeung Ĕropah.

�� Tata basa dina basa Arab disebut Tata basa dina basa Arab disebut NahwuNahwu. . Warna kecap rélatip matok, nyaéta Warna kecap rélatip matok, nyaéta isim isim (nomina), (nomina), fiilfiil (vérba),(vérba), jeungjeungharaf haraf (partikel).(partikel).

Page 138: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

LINGUSITIK MANGSA KAMARILINGUSITIK MANGSA KAMARI

��NNyoko kana yoko kana lingusitik bandingan lingusitik bandingan historishistoris. .

��Mangsa ieu awal ditaratasna Mangsa ieu awal ditaratasna papasingan basa sacara tipologis papasingan basa sacara tipologis papasingan basa sacara tipologis papasingan basa sacara tipologis jeung génétis. jeung génétis.

��Mangsa transisi antara tata basa Mangsa transisi antara tata basa tadisional jeung lingusitik modérn. tadisional jeung lingusitik modérn.

Page 139: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ENTRAGAN I (1830ENTRAGAN I (1830--1860)1860)

�� Frans Bopp (1791Frans Bopp (1791--1867) ngabandingkeun 1867) ngabandingkeun basabasa--basa Sansekerta, Yunani, Latin, basa Sansekerta, Yunani, Latin, Persia, jeung Jerman.Persia, jeung Jerman.

�� Rasmus Kristian Rask (1787Rasmus Kristian Rask (1787--1832) 1832) ngécéskeun hubungan angger antara ngécéskeun hubungan angger antara ngécéskeun hubungan angger antara ngécéskeun hubungan angger antara sorasora--sora basa Jerman jeung basa Indosora basa Jerman jeung basa Indo--Eropah lianna. Eropah lianna.

�� Ieu tiori téh disampurnakeun ku Jakob Ieu tiori téh disampurnakeun ku Jakob Grimm (1785Grimm (1785--1863) dina buku 1863) dina buku Deutche Deutche Grammatik LutgesetzGrammatik Lutgesetz

Page 140: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Frederich von SchlegelFrederich von Schlegel (1772(1772--1829)1829)�� ngabagi basa jadi ngabagi basa jadi 1) 1) basa basa fleksifleksi, nu museur kana afiksasi kana dasar , nu museur kana afiksasi kana dasar

atawa akar nu ngawatesanan harti gramatikalna,atawa akar nu ngawatesanan harti gramatikalna,2) 2) basa basa aglutinasiaglutinasi, nyaéta tipe basa nu patali , nyaéta tipe basa nu patali

gramatikalna jeung adegan kecapna diwujudkeun gramatikalna jeung adegan kecapna diwujudkeun ku kombinasi unsurku kombinasi unsur--unsur sacara bébasunsur sacara bébas..

3) 3) basa tanpa adegan gramatik,basa tanpa adegan gramatik, kuku August von August von SchlegelSchlegel (1767(1767--1845). 1845). SchlegelSchlegel (1767(1767--1845). 1845).

4) 4) basa basa isolatifisolatif (analitis)(analitis), nyaéta tipe basa nu , nyaéta tipe basa nu ngébréhkeun wangun gramatikal ku kecap misah ngébréhkeun wangun gramatikal ku kecap misah tur runtuyan kecap,tur runtuyan kecap,

5) 5) basa basa inkorporatifinkorporatif, nya éta tipe basa anu , nya éta tipe basa anu ngébréhkeun wangun gramatikal jeung adegan ngébréhkeun wangun gramatikal jeung adegan kecap ku cara ngaruntuykeun morfémkecap ku cara ngaruntuykeun morfém--mmorfémorfémkauger jadi kecap asal, saperti basa Ĕskimo. kauger jadi kecap asal, saperti basa Ĕskimo. Wilhelm von HumboldtWilhelm von Humboldt (1767(1767--1835) 1835)

Page 141: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Entragan II (1861Entragan II (1861----1880)1880)

�� ““Tiori CagakTiori Cagak--RangkadakRangkadak”” ((Stambaum Stambaum

TheoryTheory) ti August Schleicher (1821) ti August Schleicher (1821--1868), anu medar sungapan basa1868), anu medar sungapan basa--basa nu basa nu sakocoran. Basa sumebar kawas cagak sakocoran. Basa sumebar kawas cagak anu rangkadak.anu rangkadak.anu rangkadak.anu rangkadak.

�� Ĕta tiori téh disampurnakeun ku J. Ĕta tiori téh disampurnakeun ku J. Schmidt jadi “Schmidt jadi “Tiori Ombak” Tiori Ombak” ((Wellen Wellen

TheorieTheorie)), anu nyebutkeun basa téh , anu nyebutkeun basa téh sumebar kawas ombak.sumebar kawas ombak.

Page 142: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Entragan III (1800Entragan III (1800----ahir abad kaahir abad ka--19)19)

�� Ieu mangsa dicirian ku munculna Ieu mangsa dicirian ku munculna kelompok tata basawan ngora, anu nelahkelompok tata basawan ngora, anu nelahJunggrammatikerJunggrammatiker atawa “atawa “NeoNeo--GrammarianGrammarian”, anu nganggap yén “sora”, anu nganggap yén “sora--sora basa téh barobah nurutkeun aturan sora basa téh barobah nurutkeun aturan sora basa téh barobah nurutkeun aturan sora basa téh barobah nurutkeun aturan nu tangtu”.nu tangtu”.

�� Inohong utama dina ieu mangsa nyaéta Inohong utama dina ieu mangsa nyaéta Karel BrugmannKarel Brugmann (1848(1848--1919) jeung 1919) jeung B. B. DelbruckDelbruck anu medar fonologi, morfologi, anu medar fonologi, morfologi, jeung sintaksis.jeung sintaksis.

Page 143: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

Linguistik Mangsa Kiwari Linguistik Mangsa Kiwari (Awal Abad 20(Awal Abad 20----))

��Ditaratas ku Ditaratas ku Ferdinand de SaussureFerdinand de Saussure(1857(1857--1913) ti Swiss, anu 1913) ti Swiss, anu ngawanohkeun basa minangka ngawanohkeun basa minangka sistem ssistem seemiotik.miotik.sistem ssistem seemiotik.miotik.

��Néma ka Néma ka Aliran PrahaAliran Praha nu diluluguan nu diluluguan ku ku N. TrubetzkojN. Trubetzkoj jeungjeung Roman Roman JakobsonJakobson, , nu ngawanohkeun perkara nu ngawanohkeun perkara fofonnoollogi fungsional.ogi fungsional.

Page 144: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TEMPATTEMPAT TOKOHTOKOH PAMIKIRANANAPAMIKIRANANA

SWISSSWISS FERDINAND DE FERDINAND DE SAUSSURESAUSSURE

BASA MINANGKA BASA MINANGKA SISTEM SEMIOTIKSISTEM SEMIOTIK

PRAHAPRAHA N. TRUBETZKOJ &N. TRUBETZKOJ &ROMAN JAKOBSONROMAN JAKOBSON

FONOLOGI FONOLOGI FUNGSIONALFUNGSIONAL

KOPENHAGENKOPENHAGEN LOUIS HJMSLEVLOUIS HJMSLEV TB GLOSEMATIKTB GLOSEMATIK

AMERIKAAMERIKA EDWARD SAPIREDWARD SAPIR MENTALISMENTALIS

LEONARD BLOOMFIELDLEONARD BLOOMFIELD BEHAVIORISBEHAVIORIS

SYDNEY M. LAMBSYDNEY M. LAMB TB STRATIFIKASITB STRATIFIKASI

KENNETH L. PIKEKENNETH L. PIKE TB TAGMEMIKTB TAGMEMIK

CHOMSKYCHOMSKY TRANSFORMASITRANSFORMASI

LONDONLONDON MALINOWSKYMALINOWSKY PHATIC COMMUNIONPHATIC COMMUNION

FIRTHFIRTH TB KONTEKSTUALTB KONTEKSTUAL

MAK HALLIDAYMAK HALLIDAY TB SISTEMIKTB SISTEMIK

Page 145: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

KANDA LINGUISTIKKANDA LINGUISTIK

1)1) ulikan basa tradisional, ulikan basa tradisional, 2)2) linguistik struktural, dan linguistik struktural, dan 3)3) linguistik transformasional.linguistik transformasional.3)3) linguistik transformasional.linguistik transformasional.

Page 146: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI TATA BASA TRADISIONALCIRI TATA BASA TRADISIONAL

1.1. NosionalNosional, , analisisanalisis dumasardumasar maknamakna

2.2. AtomismeuAtomismeu, , analisisanalisis basabasa misahmisah--misahmisah

3.3. FilosofisFilosofis3.3. FilosofisFilosofis

4.4. HistoristisHistoristis

5.5. LegalistisLegalistis, , matalikeunmatalikeun basabasa jeungjeungalamalam

6.6. Normatif (preskriptif)Normatif (preskriptif)

7.7. PosPosiitifistifis

Page 147: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI TATA BASA STRUKTURALCIRI TATA BASA STRUKTURAL

1.1. EmpirismeEmpirisme

2.2. ObObjjeektif;ktif; ulikanana didadasaran ku ulikanana didadasaran ku data basa tina omongan nyata data basa tina omongan nyata panyaturna.panyaturna.panyaturna.panyaturna.

3.3. Ilmiah;Ilmiah; ulikanana lumampah maké ulikanana lumampah maké “logiko“logiko--hipotétikohipotétiko--vérifikatif.vérifikatif.

4.4. Struktural;Struktural;

Page 148: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

CIRI TATA BASA TRANSFORMASIONALCIRI TATA BASA TRANSFORMASIONAL1.1. Basa mangrupa sistem kognitif, Basa mangrupa sistem kognitif,

2.2. Basa mangrupa hasil kréativitasBasa mangrupa hasil kréativitas((produktivitasproduktivitas) panyaturna. ) panyaturna.

3.3. Tata basa sipatna universalTata basa sipatna universal

4.4. Tiap panyatur basa normal boga Tiap panyatur basa normal boga kamampuh (compentece) dina paripolah kamampuh (compentece) dina paripolah kamampuh (compentece) dina paripolah kamampuh (compentece) dina paripolah (performance) basana.(performance) basana.

5.5. Basa miboga adegan lahir jeung adegan Basa miboga adegan lahir jeung adegan batinbatin

6.6. Basa dianalisis tina tilu komponen nya Basa dianalisis tina tilu komponen nya eta sintaksis, semantik jeung fonologieta sintaksis, semantik jeung fonologi

Page 149: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN SWISS

�Tokohna Ferdinand de Saussure, gagasanana opat dikotomi basa

1) SINKRONIS VS DIAKRONIS

teu nitenan nitenan kamekaran kamekaranwaktu waktu

Page 150: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

LANGUE VS PAROLE

LANGUE PAROLE

Aspek sosial basa Aspek individual

Kompetensi PerformansiKompetensi Performansi

Abstrak, dina uteuk konkrit, dina baham

Relatif angger/statis gancang robah

LANGAGE/BASA

Page 151: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SIGNIFIE VS SIGNIFIANT

SIGNIFIE SIGNIFIANT

Gambaran psikologis Gambaran Psikologistina alam pamake basa tina omongantina alam pamake basa tina omongan

Harti/eusi basa wangun/lambang

Page 152: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

SINTAGMATIK VS PARADIGMATIK

�Hubungan sintagmatik nya éta hubungan horisontal antarunsur-unsur basa dina tataran, nu disusun sacara ngaruntuy, sipatna linear. sacara ngaruntuy, sipatna linear.

�Hubungan paradigmatik nya eta hubungan vertikal antarunsur-unsur dina tataran nu tangtu

Page 153: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN PRAHA

�Tokohna: Nikolaj Ttubetzkoj jeung Roman Jakobson.

�Aliran Praha kawentar lantaran tiorifonéma. Foném dipasing-pasing jadi fonéma. Foném dipasing-pasing jadi sababaraha kelas luyu jeung ciri pangbéda katut hubungan oposisina dina kecap.

�Disungsi make pasangan minimal ‘minimal pairs’.

Page 154: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

TILU TESIS ALIRAN PRAHA

1. Medar metodologi linguistika. analisis sinkronisb. metode komparatifc. analisis hipotesis konvergensi

2. Medar wangun linguistik, 2. Medar wangun linguistik, a. sora basab. kecapc. gundukan kecap

3. Medar fungsi basa intelektual jeung fungsi emotif

Page 155: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN LINGUISTIK KOPENHAGEN

� Tokohna Louis Hjmslev (1899-1965)� Ngulik basa ku cara matematik� medalkeun istilah glosem anu konsepna

sarimbag jeung morfem.Ngawanohkeun istilah � Ngawanohkeun istilah – substansi eusi (dunya luar basa)– substansi ekspresi (lisan, tulisan, isarah)– wangun eusi (eusi basa)– wangun ekspresi (wangun fonemis)– relasi sintagmatis & paradigmatis

Page 156: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN LINGUISTIK AMERIKA

1) AWAL LINGUISTIK AMERIKAa. Tokohna Frans Boas (nu ngulik

masalah tata basa Indian), jeung Edward Sapir (1884-1939)Edward Sapir (1884-1939)

b. Fahamna Mentalisme:- basa mangrupa aktivitas mental.- mikir bakal mangaruhan makena basa.- harti nangtukeun struktur.- akal mangaruhan aktivitas mekanis- analisis basa deduktif.

Page 157: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN BLOOMFIELDIAN

– Tokohna Bloomfield (1877-1949)– Fahamna behaviorisme,1) nganalisis basa ku cara distribusional atawa

taksonomik. 2) basa mangrupa aktivitas mekanis tina S--2) basa mangrupa aktivitas mekanis tina S--

r…s--R. 3) make basa nu pangpentingna struktur lain

harti. 4) basa mangaruhna pikiran. 5) kamaheran basa dipilampah ku cara latihan.6) Analisis basa induktif.

Page 158: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

PASCA-BLOOMFIELDIAN

1) ALIRAN STRATIFIKASI a. Tokohna ku Sydney M. Lamb.b. Basa teh diwangun ku lapisan-

lapisan (strata) nu diatur ku kaedah lapisan (strata) nu diatur ku kaedah atawa taktik, anu ngawengku:- fonemik - leksemik- morfemik- sememik

Page 159: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN TAGMEMIK

Tokohna Kenneth L. Pike� Ngawanohkeun istilah tagmem, nya éta

konstituén tina konstruksi nu mangrupa gabungan fungsi, kategori, harti jeung kohesikohesi

� Dua hal nu penting dina teori tagmemik–bedana etik (pola-pola unit basa tanpa

niténan fungsina dina system basa) jeung emik (pola-pola unit basa nu fungsional)

–hierarki tagmemik nu ngawengku fonologi, leksikal, jeung gramatikal

Page 160: Hernawan, S.Pd., M.Pd. - Direktori File UPIfile.upi.edu/Direktori/FPBS/JUR._PEND._BAHASA_DAERAH... · linguistik, sejarah perkembangan linguistik, linguistik bandingan komparatif,

ALIRAN LINGUISTIK LONDON

� Bronislow Malinowsky � data basa téh kudu omongan sapopoé, sabab fungsi basa téh mangrupa alat komunikasi.

� Firth � ngawanohkeun tata basa kontekstual– objek ulikan basa nya éta kanyataan makéna

basa– objek ulikan basa nya éta kanyataan makéna

basa– unggal unsur basa dititenan tina hubungan

struktural jeung sistemik nu kudu ditafsirkeun dumasar kana konteks situasina.

� Halliday � ngawanohkeun tata basa sistemik.Saterusna ngawincik analisis basa téh dumasar kana kategori jeung skala.