HBR_Vježba 1 Uzimanje Uzoraka

7/25/2019 HBR_Vjeba 1 Uzimanje Uzoraka

1/25

HBR tetnosti

Ispitivanje hemijskih supstanciu radnoj sredini uzimanje

uzorka


2/25

Opasne tvari

tvari koje za vrijeme proizvodnje, rukovanja,transporta, skladitenja ili koritenja isputaju (ili

stvaraju) infektivne, iritirajue, zapaljive,eksplozivne, korozivne, za!uljive, toksi"ne ilidru!e opasne praine, dimove, plinove, ma!le,pare ili vlakna u koli"inama koje mo!uuzrokovati oteenje zdravlja osobakoje snjima dolaze u dodir ili mo!u izazvati materijalnutetu#


3/25

$zimanje uzoraka vazduha i

detekcija !asova $zorci vazduha se mo!u uzeti%na otvorenom prostoru

u zatvorenim prostorijama

u po!onima


4/25

ANALIZA PARAMETARA U RADNIMPROSTORIJAMA

klimatski uslovi u radnoj sredini,

osvjetljenost radne sredine,

e!"js#" sastav vazd$a $ radnojsred"n"%

za&raenost vazd$a $ radnoj sred"n" " &uka u radnoj sredini'


5/25

Normativne vrijednosti za hemijske

tetnosti (JUS Z.BO.001.)

MAKSIMALNO DOZVOLJENA

KONCENTRACIJA(MDK)NAZIV

SUPSTANCIJEHEMIJSKA

FORMULA

RELATIVNA

MOLEKULSKAMASA

mol/m3 mg/m3 cm3/m3

ugljik(II) oksid CO 28,01 1,96.10-3

55 50

ugljik(IV) oksid CO2 44,01 9000 5000

sumpor(IV) oksid O2 64,0! !,80.10-5

5 2

"#o$(II) oksid %O 30,01 9,99.10-4 30 25"#o$(IV) oksid %O2 46,00 4,34.10

-5 2 1


6/25

ISPITI'ANJE (EMIJS)I(

*TETNOSTI identifikacija supstanci,

uzorkovanje vazduha iz radne sredine,

sprovoenje analiti"kih postupaka zaodreivanje koncentracija,

interpretacija rezultata,

preporuke za uklanjanje naenih supstanci kao ipreporuke za po&oljanje uslova rada


7/25

Reprezentativnost uzorka

lokacija (mjesto) uzorkovanja

duina uzorkovanja (trajanje uzorkovanja)

koliki &roj uzoraka uzeti

kada uzorkovati (do&a dana ili !odine)'


8/25

*ilj uzimanja uzorka%

procjena izloenosti radnika i odreivanje

dnevne izloenosti

odreivanje potencijalne tetnosti,

odreivanje emisije,

utvrivanje efikasnosti ventilacije,

utvrivanje usa!laenosti sa propisima


9/25

Metodolo+"ja &r"!"jenjena za "s&"t"vanjee!"js#" s$&stan," $ radnoj at!os-er"

zav"s" od.

vrste hemijske supstance koja se ispituje

trajanja uzorkovanja

metode uzorkovanja (aktivna i pasivna)

na"in o"itavanja rezultata (direktno iliindirektno)'


10/25

prije ispitivanja tre&a sa/"n"t" l"st$s$&stan,"koje e se ispitivati i &osebno

na+las"t" nj"ov ste&en to#s"/nost"'$koliko se o"ekuju n"0e #on,entra,"jee!"js#" s$&stan,", tre&a primjenjivati

osjetlj"v"j$ !etod$' '"e #on,entra,"jemo!u se odrediti i !anje osjetlj"v"!!etoda!a'


11/25

+rije uzimanja uzorka odrediti%

mjerno mesto (zavisno od izvora za!aenja) vrijeme potre&no za uzimanje uzorka zavisi od

o"ekivane koncentracije za!aiva"a tipovi uzoraka

trenutni uzorak serija kratkotrajnih uzoraka kontinualni uzorci za vrijeme radno! vremena

$zorak se moe uzeti &ez koncentrisanja ilikocentrisanjem'


12/25

etode uzimanja uzorka

-' $zimanje uzoraka zahvatanjem &oce i !asne pipete staklene &oce ./-0 l i staklene

!asne pipete od -00 / 100 ml' 2udovi se napune vodomkoja se izliva iz suda, a za istu zapreminu ulazi vazduh'

oe se koristiti i ru"na pumpa ampule od stakla.10/300ml za uzimanje sla&o

reaktivnih !asova (*O, *O.)' 2a ampule vakuumiraneskine se vrh i vazduh ue u ampulu zatvori se voskom

plasti"ne kese -/-00 l od poliestera ili o&i"na !uma'

Or!anski rastvara"i se ne mo!u ovako uzimati' +unjenjekesa radi se mjeh/pumpom'

price od stakla ili teflona0,01/.,1ml do&ri za !asnuhromato!rafiju


13/25

etode uzimanja uzorka

.' etoda koncentrisanja potre&an sud, mjera" protokavazduha i pumpa za uzimanje uzorka

a&sor&,"ja upijanje !asova i para u te"nim ili "vrstim

supstancama' $zima se apsor&erima' 4psorpcionosredstvo moe &iti &aza, kiselina ili voda'

adsor&,"ja upijaju supstance te"ne ili rastvorene utankom sloju (aktivni u!alj, silikat !el)' 5oristi se zaodreivanje azotnih oksida i or!anskih !asova'

#ondenza,"ja !asovi i pare se prevode u te"nostanje provoenjem vazduha kroz sudove zakondenzaciju


14/25

Metode odre1"vanja +asova "

&ara.

kvalitativna analiza detekcija

odreeno! za!aiva"a

kvantitativna analiza odreivanje ta"ne

koncentracije za!aiva"a, i moe &iti% kontinualna i

diskontinualna


15/25

6iskontinualne

kolorimetrija koristi se filter hartija ili

silikat !el natopljeni indikatorima

te"ni indikatori u pricu u koje se uzimavazduh

indikatorske cjevi sa "vrstim rea!ensom, a

mjeri se na skali kolorimetra


16/25

5ontinualne

4utomatski re!istratori neprekidno

re!istruju koncentracije za!aiva"a'


17/25

O"itavanje rezultata / koncentracije

neke supstance u radnoj atmosferi

d"re#tno(pomou instrumenata i ureajakoji omo!uuju o"itavanje na samommjestu ispitivanja )

"nd"re#tno(potre&no vriti la&oratorijskuanaliza uzoraka)


18/25

6irektno o"itavanje rezultata%

indikatorskim cjev"icama, kolor &edevima,instrumentima sa kolorimetrijskom trakom itd

kolorimetrijske cjev"ice (kolor detektorskecjev"ice) / rade na &azi &ro!jene boje " d$0"neobojenja a&sor&,"ono+ sloja' 7azduh se pumpom provla"i kroz cjev"icu koja je

napunjena odreenim apsorpcionim sredstvom i

indikatorom koji e rea!ovati sa odreenim a!ensommijenjajui &oju apsorpciono! sredstva' 6uinaapsorpciono! sloja koji je promijenio &ojuproporcionalna je koncentraciji ispitivane supstance'


19/25

2avremeni instrumenti za direktno

o"itavanje koriste razli"ite detektore u kom&inaciji sa

elektri"nim ureajima a povezani su sa

kompjuterom 6etektori rade na razli"itim principima%apsorpcija ultralju&i"astih zraka

instrumenti sa elektrohemijskim senzorimaureaji na principu elektri"ne ili hemijske

kondukcije'


20/25

Indirektno o"itavanje rezultata

la&oratorijska analiza o&uhvata pripremu uzoraka i instrumentalne metode

odreivanja $ analizi uzoraka vazduha "esto se primjenjuju

kolorimetrijske i fotometrijske metode 8asna hromato!rafija sa plameno jonizirajuim

detektorom primjenjuje se u analizi or!anskih !asova ipara

6o&ijene rezultate koncentracija hemijskih supstanci uradnoj sredini potre&no je uporediti sa vrijednostima izvaeih standarda i preporuka


21/25

Ispitivanje hemijskih tetnosti

moe se vriti u !umene lopte, zapremine

./3 dm3

hemijska analiza uzoraka vri seneposredno nakon uzimanja uzoraka u

la&oratoriji


22/25

Instrumenti za hemijsku analizu%

$tvrivanje koncentracije u!ljendioksida(2O3) na infracrvenom !asnom analizatoru

tipa $9OR :9, sa mjernim podru"jem od 0 3; i 0/-1; *O. $tvrivanje koncentracije u!ljenmonoksida

(2O) na infracrvenom !asnom analizatorutipa $9OR/:9 sa mjernim podru"jem od 0

-00 i 0/-000 ppm *O'


23/25

Instrumenti za hemijsku analizu%

$tvrivanje koncentracije azotnih oksida (NO "NO3) / kolorimetrijskom metodom po 2altzmanu,apsorpcijom !asa u rastvoru 8riss//u'

Intenzitet &oje nastalo! kompleksno! jedinjenjaod koje! zavisi koncentracija azotnih oksidamjeri se na spektrometru ?2pekol?/@ena'Rezultat mjerenja se izraava u ppm'

5iseonik se odreuje na parama!netnomanalizatoru OA8OR :9sa mjernim podru"jimaod 0 .1 ; O3'


24/25

Ma#s"!alno do&$tenaMa#s"!alno do&$tena

#on,entra,"ja 4MD)5#on,entra,"ja 4MD)5 65 tetnih tvari je ona65 tetnih tvari je ona najvia !ranicanajvia !ranica

koncentracije tetnih !asova, para i aerosolakoncentracije tetnih !asova, para i aerosolapripri

temperaturi od .0C* i pritisku od -0-3 m&ara, utemperaturi od .0C* i pritisku od -0-3 m&ara, uzraku radnih prostorija i prostora koja premazraku radnih prostorija i prostora koja prema

sadanjim saznanjimasadanjim saznanjima ne dovode do oteenjane dovode do oteenja

zdravljazdravlja pri svakodnevnompri svakodnevnom osmosatnomosmosatnom raduradu

(uz normalne mikroklimatske uslove i umjereno(uz normalne mikroklimatske uslove i umjerenofizi"ko naprezanje)'fizi"ko naprezanje)'


25/25

65 se izraava%65 se izraava%

za !asove i pare u mlDmza !asove i pare u mlDm33(ppm)(ppm)

za otrovne praine, dimove i ma!le uza otrovne praine, dimove i ma!le u

m!Dmm!Dm33

za mineralne praine u m!Dmza mineralne praine u m!Dm33ili &rojemili &rojem

"esticaDm"esticaDm33

Documents

HBR_Vježba 1 Uzimanje Uzoraka