Hartrevalidatie - Barrières, behoeften en verwachten

Hartrevalidatie: Barrières, behoeften en verwachtingen van hartpatiënten

Resultaten surveyonderzoek als onderdeel van onderzoeksstage

Nora Löb & Chloë Hezemans

Juli 2012

Onder begeleiding van Veronica Janssen, Inge van den Broek en Roderik Kraaijenhagen.

2

Executive summary

Onderwerp

Grootschalig onderzoek van de zorgverzekeraar Achmea (Van Engen-Verheul et al.,

2012) heeft aangetoond dat deelname van hartpatiënten aan hartrevalidatie laag is,

namelijk 28.5%. Dit geldt met name onder ouderen (Van Engen-Verheul et al., 2012)

en vrouwen (Jackson et al., 2005). Voorgaand onderzoek heeft eveneens aangetoond

dat allerlei barrières zoals beschikbaarheid van vervoer, tijd et cetera een rol kunnen

spelen in het wel of niet deelnemen aan hartrevalidatie. Daarnaast zijn er factoren

zoals attitudes, barrières, informatieverstrekking, rolconflict en doelen die ervoor

kunnen zorgen dat men niet deelneemt aan hartrevalidatie. Over mogelijke bestaande

barrières bestaan goede vragenlijsten, die echter nog niet waren gebruikt om

verschillen hierin tussen hartpatiënten die wel of geen hartrevalidatie hebben gevolgd,

mannen en vrouwen en jongeren en ouderen te onderzoeken.

Doel

Dit onderzoek heeft gepoogd deze mogelijke verschillen in kaart te brengen en op

grond hiervan aanbevelingen te doen voor een communicatieproduct waarmee de

deelname aan hartrevalidatie van jong en oud, man en vrouw verhoogd kan worden.

Methode

Het onderzoek bestond uit een vragenlijst die verspreid is onder hartpatiënten (n=250)

via internet en verschillende ziekenhuizen/revalidatiecentra, waarbij de responsratio

n=177 was. De vragenlijst was gebaseerd op verscheidene vragenlijsten uit eerder

onderzoek en aangevuld aan de hand van focusgroepen. (De volledige vragenlijst is te

vinden in Bijlage 1). In de methodensectie is te lezen hoe deze vragenlijst is

opgebouwd en waar de verschillende onderdelen vandaan kwamen.

Resultaten

• Uit het onderzoek bleek dat vrouwen en jongere hartpatiënten (65-) een

neutralere attitude hebben dan mannen en oudere hartpatiënten (65+).

• De top drie doelen van hartpatiënten zijn: gezond zijn en blijven,

zelfvertrouwen hebben en houden en voorkomen dat mijn hartaandoening

verslechtert.

• De behoeften die van belang zijn voor hartpatiënten, ongeacht of

man/vrouw/oud 65+ /jong 65- of wel/ geen hartrevalidatie zijn: individuele

aandacht ontvangen, eigen doelen kunnen stellen en met professionals

3

vooruitgang bespreken. Oefeningen en contact met anderen is minder van

belang voor alle groepen.

• Hartpatiënten die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, gaven aan dat de

volgende overwegingen een rol speelden bij het niet volgen van

hartrevalidatie: ik weet niet of ik er iets aan heb en ik zorg liever voor mijn

eigen gezondheid.

• Tegen de verwachtingen in ervaren hartpatiënten ongeacht leeftijd, geslacht en

wel/geen hartrevalidatie geen barrières bij het volgen van hartrevalidatie.

• De meeste hartpatiënten (70%) willen over hartrevalidatie geïnformeerd

worden doormiddel van een persoonlijk gesprek en deze informatie krijgen ze

het liefst van de cardioloog.

Conclusie

Uit het onderzoek blijkt dat op sommige onderdelen verschillende groepen

hartpatiënten van elkaar verschillen. Over het algemeen zijn de hartpatiënten positief

over hartrevalidatie. Echter bepaalde groepen, zoals ouderen en vrouwen kunnen nog

op een betere manier worden aangesproken om deel te nemen aan hartrevalidatie om

de instroom van deze groepen te verhogen.

Aanbeveling

• Attitude: Mensen zijn meer geneigd om een bepaald gedrag uit te voeren als

zij een positieve of negatieve attitude ten opzichte van iets hebben. Om de

instroom bij hartrevalidatie te verhogen, zou hier op ingespeeld kunnen

worden door cardiologen en hulpverleners door de neutrale attitude positiever

te maken in bijvoorbeeld het intakegesprek.

• Doelen top drie:. In een communicatieproduct zouden de doelen gezond zijn

en blijven, zelfvertrouwen hebben en houden en voorkomen dat mijn

hartaandoening verslechtert verwerkt kunnen worden om mensen nog meer

aan te spreken en te verduidelijken dat deze levensdoelen met hartrevalidatie

bereikt kunnen worden.

• Behoeften: Bij het ontwikkelen van een communicatieproduct zoals

bijvoorbeeld een folder, is het aan te bevelen om de behoeften individuele

aandacht ontvangen, eigen doelen kunnen stellen en met professionals

vooruitgang bespreken te verwerken.

• Overwegingen bij deelname hartrevalidatie: Op de overtuigingen ik weet niet

of ik er iets aan heb en ik zorg liever voor mijn eigen gezondheid zou

4

ingespeeld kunnen worden met behulp van een communicatie-product. Dit kan

bijvoorbeeld met behulp van een persoonlijk verhaal van iemand die sceptisch

was over hartrevalidatie maar uiteindelijk toch tevreden was.

• Barrières: Het is niet noodzakelijk om in te spelen op barrières m.b.v. een

communicatieproduct, omdat ze niet of nauwelijks een rol speelden.

• Informatie: Een communicatieproduct zoals een draaiboek voor zorgverleners

zou moeten inspelen op de feiten dat hartpatiënten geïnformeerd willen

worden door middel van een persoonlijk gesprek en dat zij deze informatie het

liefst krijgen van de cardioloog.

Beperkingen van het onderzoek

Een kanttekening die geplaatst kan worden bij dit onderzoek is dat de respondenten

voornamelijk bestonden uit hartpatiënten die wél hartrevalidatie hadden gevolgd. In

de werkelijkheid is de verhouding tussen hartpatiënten die wel of geen hartrevalidatie

hebben gevolgd anders. Hierom moeten de resultaten van dit onderzoek wat betreft de

groep die geen hartrevalidatie had gevolgd met enige voorzichtigheid worden

geïnterpreteerd.

5

Inleiding

Hart- en vaatziekten zijn in Nederland niet langer doodsoorzaak nummer 1,

tegenwoordig is kanker doodsoorzaak nummer 1. Desondanks sterven toch 1 op de 3

Nederlanders aan hart- en vaatziekten. Onder vrouwen zijn hart- en vaatziekten echter

wel nog doodsoorzaak nummer 1, hoewel er vaak gedacht wordt dat hart- en

vaatziekten vooral voorkomen bij mannen (Vaartjes, van Dis, Visser, & Bots, 2011).

Tegelijkertijd is het aantal ziekenhuisopnames vanwege acute hartinfarcten in de

periode 2005-2010 toegenomen en neemt het aantal ingrepen, zoals

openhartoperaties, omleidingsoperaties, dotter- en stentbehandelingen en het plaatsen

van een pacemaker of ICD toe. Dit betekent dat er steeds meer mensen leven met

hart- en vaatziekten. Ter verbetering van de prognose en ter bevordering van het

herstel, is er hartrevalidatie.

In de hartrevalidatie wordt gestreefd naar een zo goed mogelijk herstel van de

hartaandoening. Dit wordt gedaan aan de hand van het werken aan de conditie,

vertrouwen krijgen in het lichaam, leren omgaan met beperkingen, leren wat een

gezonde leefstijl inhoudt en leren hoe het oude leven weer zo goed mogelijk kan

worden opgepakt. Mensen die behandeld zijn voor hart- en vaatziekten komen in

principe allemaal in aanmerking voor hartrevalidatie. Dit houdt in de praktijk in dat

na een hartinfarct, na een openhartoperatie, een omleidingsoperatie, na een dotter- of

stentbehandeling of nadat er een pacemaker of ICD is geplaatst er hartrevalidatie zal

worden aangeboden (Hartstichting, opgehaald op 2012). De officiële indicaties voor

hartrevalidatie zijn acuut coronair syndroom (ACS), waaronder een acuut

myocardinfarct (AMI) en (in)stabiele angina pectoris (IAP), patiënten die een

Percutane Coronaire Interventie (PCI) hebben ondergaan, en patiënten die een

omleidingsoperatie (Coronary Artery Bypass Grafting (CABG)) hebben gehad

(Multidisciplinaire Richtlijn Hartrevalidatie, 2011).

De effecten van hartrevalidatie zijn groot, uit verscheidene meta-analyses van

experimentele onderzoeken blijkt dat hartrevalidatie positieve gevolgen heeft voor de

gezondheid (Smiths, et al., 2011; Taylor et al., 2004; Clark, Hartling, Vandermeer &

McAlister, 2005). De kans op overlijden wordt verkleind met 20% tot 32%, de

cholesterolwaarden gaan omlaag, bloeddruk gaat omlaag en het aantal rokers

vermindert door de hartrevalidatie (Taylor et al., 2004).

6

Ondanks dat de voordelen van hartrevalidatie evident zijn, is de deelname aan

hartrevalidatie laag. Uit recent onderzoek is gebleken dat in Nederland maar 28,5%

van de mensen die een acute hartaandoening hadden, gebruik maakt van

hartrevalidatie (Van Engen-Verheulen et al., 2012).

Er zijn verschillende redenen waarom mensen geen gebruik maken van

hartrevalidatie. Mensen zien bijvoorbeeld allerlei barrières bij deelname aan

hartrevalidatie; dit kunnen persoonlijke, logistieke, werk/tijdsgerelateerde barrières of

comorbiditeit (tegelijkertijd lijden aan meerdere chronische aandoeningen) zijn

(Shanmugasegaram, et al., 2011). Een andere factor die invloed heeft op deelname

aan hartrevalidatie is de mate van angst en depressie. Mensen die depressief zijn,

nemen minder snel deel aan hartrevalidatie (Whitmarsh, Koutanji & Sidell, 2003).

Mensen met een hoge mate van angst en depressie zijn ook sneller geneigd voortijdig

te stoppen met hartrevalidatie dan mensen die hier geen last van hebben (Yohannes,

Yalfani, Doherty & Bundy, 2007). Een laatste factor die de lage deelname aan

hartrevalidatie zou kunnen verklaren is het verschil in doelen. Voorgaand onderzoek

heeft aangetoond dat ouderen in het algemeen een prevention-focus hebben. Dit

maakt dat ouderen graag willen behouden zoals het is en verlies willen voorkomen.

Het voorkomen van een verlies kan zich uiten in een avoidance-focus. Jongeren

daarentegen hebben over het algemeen een promotion-focus. Zij streven naar winst en

vooruitgang. Dit kan zich uiten in een approach-focus (Freund, 2006; Higgins et al.,

2001; Ebner, Freund & Baltes, 2006). Wanneer men echter lijdt aan een chronische

aandoening, is men erbij gebaat de klachten te accepteren, doelen te verleggen en

tevreden te zijn met wat nog wel kan (Heckhausen, Schulz & Wrosch, 2010). Dit is

voor ouderen wellicht makkelijker doordat zij door hun prevention-focus gericht zijn

op het voorkomen van erger. Terwijl jongeren erop gericht zijn meer te kunnen, meer

te krijgen, worden ze ermee geconfronteerd dat dit door de chronische aandoening

misschien niet meer kan. Dit verschil tussen jongeren en ouderen zou kunnen

verklaren waarom oudere hartpatiënten minder geneigd zijn tot deelname aan

hartrevalidatie. Ouderen zouden namelijk door de prevention-focus minder moeite

hebben met het leven met een hartaandoening.

Dit onderzoek zal ingaan op factoren die zouden kunnen verklaren waarom er

zo weinig wordt deelgenomen aan hartrevalidatie, hierbij zal er tevens worden

gekeken naar verschillen tussen geslacht, leeftijd en het wel of niet volgen van

7

hartrevalidatie. Eerst zullen algemene steekproefkarakteristieken worden besproken.

Vervolgens zal de attitude aan bod komen. Dit zal worden gevolgd door; behoeften

wat betreft hartrevalidatie, barrières bij het al dan niet volgen van hartrevalidatie,

informatiebehoefte, redenen van weinig behoefte aan informatie, rolconflict, abstracte

levensdoelen top 3, doelen die behaald kunnen worden door hartrevalidatie. Hierbij

zullen de gemiddelden gerapporteerd worden en vervolgens zal hieraan een

aanbeveling worden gekoppeld. Deze aanbeveling is te vinden op de volgende pagina.

Methode

Steekproef

Voor deze studie werden er 177 proefpersonen geworven in de maanden mei

en juni 2012. Het inclusiecriterium hield in dat de proefpersonen de afgelopen tien

jaar in aanmerking waren gekomen voor hartrevalidatie. Dit hield in dat de

proefpersonen na het jaar 2000 een hartinfarct, dotterbehandeling, klepoperatie of

bypassoperatie hebben gehad. Een exclusiecriterium was onvoldoende Nederlandse

taalvaardigheid. De verdeling van de steekproef wat betreft geslacht, leeftijd en

provincie was goed. De groepen wel of geen hartrevalidatie waren echter niet gelijk

verdeeld.

Materialen

Procedure rondom doorverwijzing naar hartrevalidatie

Hierin kwamen vragen aan bod over of men informatie heeft gehad over

hartrevalidatie, of de cardioloog de hartpatiënt heeft doorverwezen, of er contact werd

opgenomen met de hartpatiënt voor de hartrevalidatie, of de hartpatiënt zelf om

hartrevalidatie heeft gevraagd en of het daarna lang duurde voordat er contact werd

opgenomen met de hartpatiënt. Wanneer men aangaf hartrevalidatie te hebben

gevolgd, werd er gevraagd naar of men tevreden was over de hartrevalidatie en of

men het aan een ander zou aanbevelen.

Er werd tevens ingegaan op het moment van de behoefte aan informatie over

hartrevalidatie aan de hand van 7 items. Een voorbeeld van deze items is: "Ik had

behoefte aan informatie over hartrevalidatie, kort na het hartincident, tijdens de

opname en/of behandeling in het ziekenhuis.” Hierop kan geantwoord worden op een

8

5-punts Likertschaal die loopt van “1= Geen behoefte” tot “5= Veel behoefte” en

tevens kan aangegeven worden “Niet van toepassing”.

Het moment van de behoefte aan hartrevalidatie zelf kwam aan bod aan de

hand van vijf items. Een voorbeeld van een item is: "Ik had/heb behoefte aan

hartrevalidatie, kort na het hartincident, tijdens de opname en/of behandeling in het

ziekenhuis.” Hierop kan geantwoord worden op een 5-punts Likertschaal die loopt

van “1= Geen behoefte” tot “5= Veel behoefte” en tevens kan aangegeven worden

“Niet van toepassing”.

Wanneer men aangaf weinig behoefte te hebben aan (informatie over)

hartrevalidatie. Werd men doorverwezen naar de redenen van de lage behoefte. Deze

vragen zijn gebaseerd op een vragenlijst ontwikkeld door de Brandwondenstichting in

samenwerking met de Universiteit Leiden.

Barrières ten aanzien van deelname aan hartrevalidatie

De barrières werden gemeten aan de hand items van drie bestaande

vragenlijsten. De Cardiac Rehabilitation Barriers Scale (CRBS) ontwikkeld door

Shanmugasegaram en collega’s (2011) meet op vier schalen (perceived need/

healthcare factor, logistical factors work/time conflict, comorbidity/ functional status)

de barrières van hartpatiënten. De 21 items worden op een 5-punts Likertschaal

gemeten, lopend van “1= helemaal oneens” tot “5= helemaal eens”. Een voorbeeld

van een item is: Ik ervaar drempels bij het (al dan niet) deelnemen aan hartrevalidatie

als het gaat om, de (reis)afstand. Uit de CRBS zijn twee items verwijderd om

herhaling te voorkomen, deze items gingen in op; “ik doe thuis oefeningen” en

“reistijd beïnvloedt mijn beslissing”.

Uit de (10-item) subschaal ‘patient related obstacles’ van de Cardiac

Rehabilitation Enrolment Obstacles (CREO) Scale (Fernandez, Salamonson,

Juergens, Griffiths en Davidson, 2008) zijn twee items geselecteerd “de tijden zijn

onhandig” (zie vraag 40 bijlage 2) en “groepsactiviteiten niet leuk” (zie vraag 49

bijlage 2). Deze items worden op een 5-punts Likertschaal gemeten, lopend van “1=

helemaal oneens” tot “5= helemaal eens”.

De barrière items zijn aangevuld met twee items uit de vragenlijst van Grace,

Gravely-Witte, Kayanyil, Brual, Suskin en Stewart (2009). Op deze items kan op een

5-punts Likertschaal, lopend van “1= helemaal oneens” tot “5= helemaal eens”

9

geantwoord worden. Deze twee items zijn: “Mijn hartconditie is geen serieus

probleem”; “Ziekte van een familielid of andere zorgverantwoordelijkheden”.

Om een mogelijke samenstelling van de gemeten barrières in kaart te brengen

werd eerst een factoranalyse uitgevoerd. Uit deze factoranalyse kwamen drie factoren

naar voren (zie Tabel 2). De drie factoren verklaarden een variantie van 62.8% met

een eigenwaarde boven de 1. De factoren werden geroteerd aan de hand van een

oblimin rotatie waardoor er de volgende items op de in Tabel 2 weergegeven indeling

ontstond. De eerste factor is “praktische drempels” genoemd en bestond uit de items;

“reisafstand, kosten, beschikbaarheid van vervoer, dag/datum of tijden waarop HR

plaatsvind komt mijn niet uit, familieverantwoordelijkheden, weinig tijd, geen energie

en het meedoen aan groepsactiviteit”. Deze factor verklaart 40.8% van de variantie en

heeft een betrouwbaarheid van Cronbach’s α=.86.

De tweede factor bestaat uit de items; “afstand naar mijn werk en

verantwoordelijkheden op mijn werk” voor deze factor is de naam “werkdrempels”

gekozen, deze factor verklaart 13.0% van de variantie en heeft een Cronbach’s α=.82.

De derde factor kreeg de naam “persoonlijke drempels” en bestaat uit de

items; “slecht weer, bang om hartproblemen door HR te krijgen, bang om meer pijn te

krijgen, andere gezondheidsproblemen en mijn leeftijd”. Deze factor verklaart 9% van

de variantie en heeft een Cronbach’s α=.81

Tabel 2 Geroteerde factoranalyse Factor Praktische

drempels Werkdrempels Persoonlijke

drempels Reisafstand .80 Kosten .82 Beschikbaarheid van vervoer .81 Afstand vanaf mijn werk .82 Dag/datum of tijden waarop HR plaatsvind

.39 .48

Familieverantwoordelijkheden .60 .36 Slecht weer .38 .50 Verantwoordelijkheden op mijn werk

.89

Weinig tijd .39 .64 Geen energie .33 .32 .32 Hartproblemen door HR te krijgen

.61

Bang om meer pijn te krijgen .90

10

Andere gezondheidsproblemen .90 Mijn leeftijd .31 .55 Het meedoen aan groepsactiviteiten

.67

% verklaarde variantie* 40.8% 13.0% 9,0% Eigenwaarde 6.12 1.9 1,35 Factorladingen lager dan 0.3 zijn niet weergegeven, *totaal verklaarde variantie= 62.8%

Rolconflict

Het rolconflict van hartpatiënten werd gemeten aan de hand van een zelf

geconstrueerd item gebaseerd op literatuurstudie (Beckie et al. 2006). Deze vraag

luidde: hartrevalidatie is voor mij moeilijk in te passen in mijn dagelijks leven, het is

lastig te combineren met mijn rol als (meerdere antwoorden mogelijk): ouder,

echtgenoot, partner, vriend/vriendin, werknemer/werkgever/vrijwilliger, opa/oma,

anders en niet van toepassing, hartrevalidatie is voor mij goed in te passen in mijn

dagelijks leven. De onafhankelijke variabele rolconflict werd omgescoord tot een

dichotome variabele. Met de waarde 0 geen rolconflict en 1 wel rolconflict. Dit werd

gedaan omdat er gekeken moest worden of er überhaupt een rolconflict optrad. Indien

er wel een rolconflict optrad, zou er gekeken worden wat voor een rolconflict dan

speelde bij de hartpatiënten.

Levensdoelen

De levensdoelen van de hartpatiënten werden gemeten aan de hand van de Goal

Inventory (Maes, ter Doest & Gebhardt, 2002). Hierin werd er onderscheid gemaakt

in approach en avoidance doelen. Uit de 52 items van deze vragenlijst zijn 30 items

geselecteerd, die relevant waren voor patiënten met een hartaandoening (zie Tabel 4).

De respondenten werd gevraagd aan te geven welke drie doelen voor hem/haar het

meest van belang waren.

Daarnaast werd de respondenten gevraagd aan te geven in hoeverre men dacht

dat de 30 doelen bereikt konden worden met behulp van hartrevalidatie. Hierop kon

geantwoord worden op een 5-punts Likertschaal die loopt van “1=In zeer lage mate

bereiken” tot “5= In zeer hoge mate bereiken”. Een voorbeeld van een item is:

“Ontspanning ervaren, kan ik door hartrevalidatie”. De 30 doelen bestonden uit 6

schalen die betrouwbaarheden hadden variërend tussen Cronbach’s α=.77 en

Cronbach’s α=.90 (zie Tabel 4).

11

Tabel 4 Betrouwbaarheden approach en avoidance schalen Avoidance gezondheidsdoelen Cronbach’s α=.88

Voorkomen dat ik vroegtijdig kom te overlijden

Dat ik niet afhankelijk word van anderen Geen nare dingen ervaren Voorkomen dat mijn hartaandoening

verslechtert Dat ik niet in gevaarlijke situaties terechtkom Geen lichamelijk ongemak of pijn hebben Approach gezondheidsdoelen Mijn (klein)kinderen zien opgroeien Cronbach’s α=.77 Mijn leven zelf invullen Me veilig voelen Plezier ervaren of meer genieten Lichamelijk plezier hebben Gezond zijn of blijven Avoidance persoonlijke groei doelen

Niet in de stress raken

Cronbach’s α=.90 Geen financieel verlies lijden Niet op hetzelfde niveau blijven staan Niet onwetend zijn wat betreft mijn

hartaandoening Niet aan mezelf twijfelen Niet slechter zijn dan anderen Me niet vervelen Approach persoonlijke groei doelen Nieuwe dingen leren Cronbach’s α=.87 Mijn hartaandoening beter begrijpen Ontspanning ervaren Zelfvertrouwen hebben of houden Dingen beter doen dan anderen Meer geld of goederen verwerven Goede prestaties leveren Avoidance relationele doelen Voorkomen dat ik niet langer meetel Cronbach’s α=.80 Dat ik er niet langer alleen voor sta Approach relationele doelen Dat ik anderen kan steunen Cronbach’s α=.77 Steun krijgen van anderen

Beeld ten aanzien van hartrevalidatie

Het beeld van hartpatiënten over hartrevalidatie werd gemeten aan de hand

van Patients Beliefs About Cardiac Rehabilitation ontwikkeld door Cooper,

Weinman, Hankins, Jackson en Horne (2007). Deze heeft vier schalen waarvan de

perceived personal suitability schaal (α=.74) is gebruikt om het beeld over

hartrevalidatie te meten. Op deze 2 items kon op een 5-punts Likertschaal, lopend van

“1= helemaal oneens” tot “5= helemaal eens” worden geantwoord. Deze twee items

luidden; “Jongere mensen hebben meer voordelen van hartrevalidatie dan oudere

12

mensen.” en “Hartrevalidatie is meer geschikt voor mensen die daarvoor ook al fysiek

actief waren.” De samenhang tussen de items was Pearson’s r=.57, p=.00.

Attitude

De attitude van hartpatiënten ten opzichte van hartrevalidatie werd gemeten

aan de hand van woorden die tegenpolen van elkaar vormen. De elf items zijn

gebaseerd op onderzoek van Blanchard, Kerry, Courneya en Rodgers (2002) en

aangevuld met zeven woorden vanuit de focusgroep. De oorspronkelijke 7-punts

semantische differentiatieschaal werd ingekort tot een 5-punts antwoordschaal.

Hierbij gaven lage waardes een positieve attitude weer en hoge waardes een negatieve

attitude weer. Verder is een woordenpaar verwijderd (schadelijk/voordelig) omdat uit

de focusgroep bleek dat deze niet van toepassing was op hartrevalidatie. Een

voorbeeld van een item is: “Hartrevalidatie is: nuttig-onnuttig.”

Om een mogelijke samenstelling van de gemeten attitude in kaart te brengen

werd eerst een factoranalyse uitgevoerd. Hieruit kwamen twee factoren naar voren.

Deze twee factoren verklaarden een variantie van 62.1% met een eigenwaarde boven

de 1. De factoren werden geroteerd met de oblimin rotatie waardoor de in Tabel 3

weergegeven indeling ontstond. Oorspronkelijk waren er 11 attitude items. Het item

“verlichtend” werd echter niet meegenomen in de data-analyse omdat er sprake was

van teveel missing data (35.3%).

De eerste factor, die we “affectieve attitude” genoemd hebben, bestond uit de

volgende zes items; “leuk, plezierig, vrijheid, makkelijk, hip, tijdsbesparend”. De

verklaarde variantie voor deze factor was 42.3%, met een betrouwbaarheid van

Cronbach’s α=.85.

De tweede factor, die we “instrumentele attitude” genoemd hebben bestond uit

volgende 4 items; nuttig, goed, van toegevoegde waarde, vertrouwen krijgen. De

verklaarde variantie voor deze factor is 19.8%, met een betrouwbaarheid van

Cronbach’s α=.86.

Tabel 3 Geroteerde Factoranalyse voor 10 Attitude items Factor Affectieve attitude Instrumentele attitude Nuttig .87 Goed .89

13

Leuk .71 plezierig .74 Van toegevoegde waarde .79 Vrijheid .67 Makkelijk .69 Hip .86 Vertrouwen krijgen .76 Tijdbesparend .62 % verklaarde variantie* 42.3% 19.8% Eigenwaarde 4.66 2.18 Factorladingen lager dan 0.3 zijn niet weergegeven, *totaal verklaarde variantie= 62.1%

Procedure

Gedurende de maand mei en juni zijn de proefpersonen benaderd om deel te

nemen aan het onderzoek. De proefpersonen werden geworven door persoonlijke

benadering via verschillende ziekenhuizen en speciale sportfaciliteiten voor

hartpatiënten uit heel Nederland. Daarnaast werden proefpersonen via de internetsite

van De Hart&Vaatgroep geworven. De proefpersonen hadden de mogelijkheid om de

vragenlijst via het internet in te vullen of konden een papieren versie invullen.

De proefpersonen kregen eerst korte uitleg over het doel van het onderzoek.

Hierna werd een informed consent aangeboden en deze werd tevens ondertekend,

waarna de proefpersonen aan de vragenlijst konden beginnen middels de computer of

een paper-pencil versie. Aan het einde van de vragenlijst werden de proefpersonen

vriendelijk bedankt voor hun deelname en kregen ze de keuze om op de hoogte te

blijven van het onderzoek, waarna hun adresgegevens konden worden genoteerd.

Responsrate

De responsratio van dit onderzoek was hoog, van de aangeschreven 250

respondenten via internet of middels een papieren versie van de vragenlijst hebben er

177 de vragenlijst volledig ingevuld.

14

Hartrevalidatie: Barrières, behoeften en verwachtingen van hartpatiënten Resultaten

Steekproefkarakteristieken

Aan het onderzoek deden 164 proefpersonen mee, waarvan 74 vrouwen en 90

mannen. Van de 164 proefpersonen waren er 54 ouder dan 65 jaar en 106 jonger dan

65 jaar. Van alle proefpersonen hebben er 126 wel hartrevalidatie gevolgd en 38 geen

hartrevalidatie. (Schematische weergave zie Tabel 1.)

Tabel 1. Verdeling van de proefpersonen Wel HR Geen HR totaal Vrouw 52 22 73 Man 74 16 90 Ouder dan 65 jaar 47 7 54 Jonger dan 65 jaar 76 30 106

0 10 20 30 40 50 60

0- 19 20- 39 40- 59 60- 74 75- 86

Leeftijd

0 5

10 15 20 25 30 35

Opleidingsniveau

De steekproef is normaal verdeeld* wat betreft de leeftijd. Van de 164 proefpersonen waren 4.2% tussen de 75-86 jaar, 48.5% tussen de 60-74 jaar, 43.7% tussen 40-59 jaar, 3.6% tussen de 20-39 jaar. *representatieve steekproef die overeenkomt met de spreiding van de leeftijd van de Nederlandse bevolking

Het opleidingsniveau van de proefpersonen was normaal verdeeld. Van alle proefpersonen had 4.7% de Basisschool als hoogste opleiding, 35.4% het VMBO/ de MAVO, 4.1 % de HAVO, 0.6% het VWO, 29.6% het HBO en tot slot had 11.8% de Universiteit als hoogste opleiding.

15

Uit heel Nederland werden gegevens van hartpatiënten verkregen. Hieronder is een

percentuele weergave van alle proefpersonen en de provincie waarin zij wonen.

0

5

10

15

20

25

30

35

Dre

nthe

Frie

slan

d

Gro

ning

en

Noo

rd-B

raba

nt

Ove

rijse

l

Zeel

and

Flev

olan

d

Gel

derla

nd

Lim

burg

Noo

rd-H

olla

nd

Zuid

-Hol

land

Utre

cht

Provincies

0 5

10 15 20 25 30 35 40

Dot

terb

ehan

delin

g

Byp

asso

pera

tie

Har

tinfa

rct

hartk

lepo

pera

tie

plaa

tsin

g ic

d

plaa

tsin

g pa

cem

aker

Indicatie

De indicaties van de proefpersonen, weergegeven in percentages: Dotterbehandeling: 34.7% Bypass operatie: 20% Hartinfarct: 30.6% Hartklepoperatie:15.3% Plaatsing icd: 10.6% Plaatsing pacemaker: 8.2%

16

Attitude

Om de attitude van de hartpatiënten te achterhalen kregen de proefpersonen 10 vragen

die trachten de attitude te meten (attitudes zijn overtuigingen die mensen hebben ten

opzichte van een bepaald object). Een voorbeeld van een item: “Hartrevalidatie is:

nuttig (1) vs. onnuttig (5).” Op een vijf-puntschaal konden de deelnemers aangeven in

hoeverre zij dat woord van toepassing vonden met betrekking tot hartrevalidatie.

Hierbij geldt hoe lager het getal hoe meer men het woord van toepassing vindt.

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

nuttig

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

goed

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

leuk

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “nuttig” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=onnuttig tot 5=nuttig.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie hebben gevolgd hartrevalidatie nuttig vinden. Het is ook te zien dat de respondenten die geen hartrevalidatie volgden hartrevalidatie iets minder nuttig vinden dan de anderen.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “goed” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=slecht tot 5=goed.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en respondenten die wel hartrevalidatie gevolgd hebben, hartrevalidatie goed vinden. Het is ook te zien dat de proefpersonen die geen hartrevalidatie volgden hartrevalidatie iets minder goed vinden dan de anderen.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “leuk” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=saai tot 5=leuk.) Het valt op dat zowel mannen, oud 65+ en degenen wel hartrevalidatie gevolgd hebben, hartrevalidatie leuk vinden. Het is ook te zien dat de proefpersonen die geen hartrevalidatie volgden, vrouwen en jong 65- hartrevalidatie iets minder leuk vinden dan de anderen.

17

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

plezierig

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

van toegevoegde

waarde

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

vrijheid

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

makkelijk

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “plezierig” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=onplezierig tot 5=plezierig.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben, hartrevalidatie plezierig vinden. Het is te zien dat de proefpersonen die geen hartrevalidatie volgden het noch plezierig noch onplezierig vinden.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “van toegevoegde waarde” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=geen toegevoegde waarde tot 5=van toegevoegde waarde.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben, hartrevalidatie van toegevoegde waarde vinden. Het is te zien dat de proefpersonen die geen hartrevalidatie volgden hartrevalidatie iets minder van toegevoegde waarde vinden.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “vrijheid” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=opgelegd tot 5=vrijheid.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben en degenen die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, vinden hartrevalidatie een beetje vrijheid vinden.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “makkelijk” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=moeilijk tot 5=makkelijk.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben en degenen die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, vinden hartrevalidatie noch makkelijk noch moeilijk vinden.

18

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

hip

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

vertrouwen

krijgen

0 1 2 3 4 5

alge

mee

n

man

vrou

w

jong

oud

wel

HR

geen

HR

tijdbesparend

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “hip” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=suf tot 5=hip.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben en degenen die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, hartrevalidatie bijna tegen het neutrale aanzitten en hartrevalidatie noch hip noch suf vinden.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “vertrouwen krijgen” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=bang worden tot 5=vertrouwen krijgen.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben en degenen die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, vinden dat ze met hartrevalidatie vertrouwen kunnen krijgen.

(Hoe hoger het getal hoe meer men het woord “tijdsbesparend” van toepassing vindt. De schaal loopt van 1=tijdrovend tot 5=tijdsbesparend.) Het valt op dat zowel mannen, vrouwen, jong 65-, oud 65+ en degenen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben en degenen die geen hartrevalidatie gevolgd hebben, vinden hartrevalidatie noch tijdrovend noch tijdbesparend vinden.

19

Hieronder volgt een schematische weergave en de gestelde vraag van de betreffende populaties (vrouwen, mannen, jong 65-, oud 65+, wel hartrevalidatie, geen hartrevalidatie en alle samen) en hoe ze hebben geantwoord op de verschillende antwoordmogelijkheden.

53. Hartrevalidatie is:

nuttig 1

2

3

4

onnuttig 5


goed 1

2

3

4

slecht 5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

onnuttig

beetje onnuttig

neutraal

beetje nuttig

nuttig

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

slecht

beetje slecht

neutraal

beetje goed

goed

Het valt op dat de groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, hartrevalidatie minder nuttig vindt dan de andere groepen. Tussen de andere groepen is nauwelijks een verschil te vinden.

Bij de groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, valt op dat ze hartrevalidatie minder goed vinden dan de andere groepen (60% vs 80%). Tussen de andere groepen is nauwelijks een verschil te vinden.

20

54. Hartrevalidatie is: leuk

1

2

3

4 saai

5

56. Hartrevalidatie is: plezierig

1

2

3

4 onplezierig

5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

saai

beetje saai

neutraal

beetje leuk

leuk

0

20

40

60

80

100

onplezierig

beetje onplezierig

neutraal

beetje plezierig

plezierig

Het valt op dat de groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, hartrevalidatie minder plezierig vinden dan de groep die wel hartrevalidatie had gevolgd. Ouderen en mannen vinden hartrevalidatie plezieriger dan vrouwen en jongeren.

Het valt op dat mannen hartrevalidatie leuker vinden dan vrouwen. Ouderen vinden hartrevalidatie leuker dan jongeren. De groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, vindt hartrevalidatie veel minder leuk dan de mensen die wel hartrevalidatie gevolgd hebben.

21

57. Hartrevalidatie is: van

toegevoegde waarde

1

2

3

4

geen toegevoegde

waarde 5

58a. Hartrevalidatie is:

vrijheid 1

2

3

4

opgelegd 5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

niet van toegevoegde waarde weinig tegevoegde waarde neutraal

beetje van toegevoegde waarde van toegevoegde waarde

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

opgelegd

beetje opgelegd

neutraal

beetje vrijheid

vrijheid

Opvallend is dat de groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, hartrevalidatie minder van toegevoegde waarde vindt dan de andere groepen.

Het valt op dat mannen en ouderen hartrevalidatie met vrijheid associëren, meer dan vrouwen en jongeren. Tussen het wel en niet volgen van hartrevalidatie bestaat maar een klein verschil.

22

58b. Hartrevalidatie is: makkelijk

1

2

3

4 moeilijk

5

58c. Hartrevalidatie is:

hip 1

2

3

4

suf 5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

moeilijk

beetje moeilijk

neutraal

beetje makkelijk

makkelijk

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

suf

beetje suf

neutraal

beetje hip

hip

Het valt op dat oudere hartpatiënten en mannen hartrevalidatie makkelijker vinden dan jongere hartpatiënten en vrouwen. De groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, is er neutraal over.

Het valt op dat alle groepen het meeste aangeven dat hartrevalidatie noch suf noch hip is.

23

58d. Hartrevalidatie is: vertrouwen

krijgen 1

2

3

4

bang worden 5

58e. Hartrevalidatie is: tijdsbesparend

1

2

3

4 tijdrovend

5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

bang worden

beetje bang worden

neutraal

beetje vertrouwen krijgen vertrouwen krijgen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

tijdrovend

beetje tijdrovend

neutraal

beetje tijdsbesparend

tijdsbesparend

Het valt op dat alle groepen vinden dat men met hartrevalidatie vertrouwen kan krijgen. De groep die geen hartrevalidatie had gevolgd, scoort in vergelijking met de groep die wel hartrevalidatie had gevolgd veel lager.

Het valt op dat vrouwen en jongeren hartrevalidatie minder tijdbesparend vinden dan mannen en ouderen. Verder wordt vrij neutraal gescoord op dit item.

24

Beeld

Mensen hebben vaak een bepaald beeld bij hartrevalidatie. Wij willen graag weten

hoe u over hartrevalidatie denkt, ongeacht of u ook daadwerkelijk hartrevalidatie

heeft gevolgd. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? De schaal

loopt van ‘1=helemaal mee oneens’ tot ‘5= helemaal mee een’, omcirkel het getal op

de plek op de lijn die bij u past.

51. Jongere mensen hebben meer voordelen van hartrevalidatie dan oudere mensen. helemaal mee oneens

1

2

3

4

helemaal mee eens

5 52. Hartrevalidatie is meer geschikt voor mensen die daarvoor ook al fysiek actief waren.

helemaal mee oneens

1

2

3

4

helemaal mee eens

5

Analyses hebben uitgewezen dat er geen verschillen optraden in de mate waarin men

het (on)eens was met de stellingen. Zowel man, vrouw, jong, oud, wel of geen

hartrevalidatie waren het oneens met deze twee stellingen. De gemiddelden

varieerden van 1.60 (mannen tweede stelling) tot 2.04 (oudere hartpatiënten eerste

stelling), wat inhoudt dat men het niet met de stellingen eens was.

Ideale hartrevalidatie

In de vragenlijst werd een open vraag gesteld; Hoe ziet uw ideale hartrevalidatie

eruit? In het algemeen werd geantwoord dat men wil bewegen in groepsverband. Er

worden echter ook andere antwoorden gegeven die terugslaan op de hartrevalidatie

die gevolgd was (en dat dat goed was) en dat er behoefte is aan andere zaken (zoals

psychologische ondersteuning). We hebben de antwoorden op “de ideale

hartrevalidatie” gecategoriseerd aan de hand van een aantal categorieën, te weten;

sportgerelateerd, minder nuttige antwoorden, meer omschreven “ideale

hartrevalidatie”, plek gerelateerd en anders. Voor alle gegeven antwoorden zie Bijlage

2.

25

Behoeften (Vraag 59 t/m 73)

Om de behoeften van hartpatiënten in kaart te brengen werden een aantal stellingen

geformuleerd die gaan over wat iemand prettig zou vinden binnen hartrevalidatie. De

antwoordschaal loopt van ‘1 = helemaal niet belangrijk’ tot ‘5 = heel belangrijk’. In

de onderstaande tabel zijn de gemiddelden scores per “groep” weergegeven.

4,00 t/m 5 betekent belangrijk/ heel belangrijk 3,00 t/m 3,99 betekent belangrijker dan neutraal < 3 betekent neutraal en niet belangrijk de lege vakjes betekenen helemaal niet belangrijk. Als ik deelneem aan hartrevalidatie vind ik het belangrijk om/ heb ik behoefte aan:...

Algemeen Vrouw Man Jong Oud Wel HR

Geen HR

...met professionals mijn vooruitgang te bespreken

4,23 4,31 4,17 4,22 4,23 4,26 4,07

...individuele aandacht te ontvangen

4,12 4,17 4,07 4,09 4,14 4,15 3,95

...aanmoediging van professionals te krijgen

3,98 4,08 3,89 3,94 4,02 4,03 3,8

...contact te hebben met professionals via de telefoon of internet

2,88 2,87 2,88 2,96 2,73 2,77

...in het "echt" contact te hebben met professionals

4,06 4,10 4,03 4,09 3,98 4,12 3,85

...eigen doelen te kunnen stellen 4,12 4,19 4,07 4,16 4,02 4,15 4,05

...oefeningen te leren 4,05 4,04 4,06 3,98 4,16 4,07 3,97

...niet te vermoeid raken 3,59

...geen pijn te ervaren tijdens de oefeningen

3,70 3,63

...dat de oefeningen niet te saai zijn

3,71 3,67 3,74 3,70 3,7 3,73 3,61

...oefeningen met iemand anders te doen

3,53

...contact te hebben met andere hartpatiënten

3,79 3,86 3,74 3,88 3,64 3,93

...contact te hebben met leeftijdsgenoten

...contact te hebben met meerdere personen in een groep

3,60 3,61 3,59 3,61 3,56 3,69

...te praten over het leven met een hartaandoening in een groep

3,51

samen activiteiten te ...ondernemen in een groep

2,83

Het valt op dat de items vooruitgang bespreken met professionals en eigen doelen

stellen voor elke groep belangrijk/ heel belangrijk is. De item contact hebben met

professionals via de telefoon of het internet is kennelijk niet belangrijk voor alle

26

groepen. Het valt op dat de groep geen HR minder behoefte heeft aan contact met

andere hartpatiënten en contact te hebben met meerdere personen in een groep.

Vrouwen en ouderen gaven vaker aan behoefte te hebben dan mannen en jongeren.

Drempels/Barrières

Om te achterhalen welke drempels bij hartpatiënten een rol spelen bij het wel/ niet

volgen van hartrevalidatie werden een aantal drempels genoemd die men kan ervaren

bij het wel/ niet volgen van hartrevalidatie. De antwoordschaal loopt van ‘1 = speelt

helemaal geen belangrijke rol’ tot ‘5 = speelt een hele belangrijk rol’. In de

onderstaande tabel zijn de gemiddelde scores per groep weergegeven.

0,00 t/m 1,50 speelt helemaal geen rol 1,51 t/m 2,5 speelt geen rol 2,5 t/m 3 speelt bijna geen rol/ neutrale rol Ik ervaar drempels bij het (al dan niet) deelnemen aan HR als het gaat om de:...

Algemeen Vrouw Man Jong Oud Wel HR

Geen HR

...de reisafstand 2,07 2,18 1,97 2,27 1,71 1,99 2,26

...kosten 2,17 2,28 2,09 2,40 1,78 2,06 2,55

...beschikbaarheid van vervoer

2,25 2,39 2,13 2,45 1,93 2,10 2,61

...de afstand vanaf mijn werk 1,14 1,17 1,12 1,38 ,67 1,10 1,32

...de dag/datum of de tijden waarop HR plaatsvindt kwam/komt mij niet uit

1,92 1,77 2,03 2,05 1,71 1,87 2,05

...familieverantwoordelijk-heden

1,81 1,67 1,92 1,98 1,51 1,77 1,84

...slecht weer 1,61 1,66 1,57 1,71 1,44 1,57 1,71

...verantwoordelijkheden op mijn werk

1,24 1,13 1,33 1,55 ,64 1,15 1,63

...weinig tijd 1,60 1,50 1,67 1,77 1,27 1,47 2,03

...geen energie 2,08 2,34 1,86 2,21 1,85 2,05 2,24

...hartproblemen door hartrevalidatie te krijgen

1,74 1,84 1,66 1,85 1,58 1,66 2,03

...bang om meer pijn te krijgen

1,76 1,93 1,61 1,88 1,55 1,70 1,92

...andere gezondheidsproblemen

1,92 2,07 1,79 1,98 1,84 1,85 2,24

...mijn leeftijd 1,55 1,61 1,51 1,56 1,56 1,60 1,37 …het meedoen aan groepsactiviteiten

1,93 1,91 1,96 2,01 1,84 1,91 2,00

Het valt op dat de getoetste drempels geen rol spelen of iemand wel of niet

hartrevalidatie volgt. Het is echter wel zo dat de geen hartrevalidatie groep iets hoger

zit (richting neutraal) dan de wel hartrevalidatie groep. Tussen vrouwen en mannen is

27

er op het item geen energie een verschil te vinden. Vrouwen zien het meer als

drempel dan mannen. Oudere hartpatiënten en jongere hartpatiënten verschillen op de

volgende items: reisafstand, kosten, afstand tot mijn werk, dag/ datum waarop

hartrevalidatie plaats vindt, familieverantwoordelijkheden, weinig tijd,

verantwoordelijkheden om mijn werk. Op alle genoemde items zien oudere

hartpatiënten minder drempels dan jongere hartpatiënten. Op het item weinig tijd

verschillen jongere en oudere hartpatiënten significant en op het item

familieverantwoordelijkheden zijn jongere en oudere hartpatiënten marginaal

significant verschillend.

Informatiebehoefte

De tevredenheid van de deelnemers over hartrevalidatie kan vertaald worden naar een

cijfer van 8.6. De informatieverstrekking kreeg van de deelnemers een cijfer van 8.84.

13. Hoe tevreden bent u over de hartrevalidatie die gevolgd heeft? Heel ontevreden

1

2

3

4 Heel tevreden

5

16. In hoeverre was de (mondelinge of schriftelijke) informatie die u gekregen heeft rond hartrevalidatie voldoende? Onvoldoende

1

2

3

4

Voldoende

5

Dat weet ik niet meer

O

Behoefte aan informatie na incident (Vragen 21a t/m 25a)

Om in kaart te brengen op welke momenten hartpatiënten de meeste behoefte hebben

gehad aan informatie over hartrevalidatie, werden vijf vragen gesteld. Namelijk:

Ik had behoefte aan informatie over hartrevalidatie: 21a. Kort na het hartincident, tijdens opname en/of behandeling in het ziekenhuis Geen behoefte 1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 22a. Rondom het ontslag uit het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 23a. De eerste maanden na thuiskomst Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O

28

24a. De eerste paar jaren na het hartincident Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 25a. Toen ik nieuwe hartklachten kreeg en/of opnieuw in het ziekenhuis werd opgenomen Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O

Er kon geen verschil gevonden worden tussen mannen/vrouwen en oud 65+/jong 65-.

De behoefte aan informatie over hartrevalidatie is het hoogst na ontslag (3.56) en bij

thuiskomst (3.28). Als er gekeken wordt naar verschillen tussen wel/geen

hartrevalidatie viel op dat hartpatiënten uit de “wel hartrevalidatiegroep” meer

behoefte aan informatieverstrekking hadden op het moment van kort na het incident

en rondom ontslag uit het ziekenhuis dan de “geen hartrevalidatie groep”. De “geen

hartrevalidatie groep” had juist meer behoefte aan informatieverstrekking bij nieuwe

hartklachten.

De behoefte aan hartrevalidatie zelf (Vragen 21b t/m 25b)

Om te achterhalen wanneer hartpatiënten de meeste behoefte hadden aan

hartrevalidatie zelf, werden 5 vragen gesteld. Namelijk:

Ik had/heb behoefte aan hartrevalidatie: 21b. Kort na het incident, tijdens opname en/of behandeling in het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 22b. Rondom het ontslag uit het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 23b. De eerste maanden na thuiskomst Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 24b. De eerste paar jaren na het hartincident Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O 25b. Bij nieuwe hartklachten en/of heropnames Geen behoefte

1

2

3

4

Veel behoefte

5

Niet van toepassing

O

29

De wel/geen hartrevalidatie groep verschilt van elkaar. De “wel hartrevalidatie groep”

heeft meer behoefte aan hartrevalidatie kort na het incident dan de “geen

hartrevalidatie groep”. Mannen en vrouwen verschillen in de behoefte aan

hartrevalidatie op de eerste maanden na thuiskomst. Mannen hebben minder behoefte

aan hartrevalidatie dan vrouwen. Tussen jong 65- en oud 65+ bestaat geen verschil.

Door wie wilt u het liefst geïnformeerd worden over hartrevalidatie? (Vraag 25.1)

Uit de analyse bleek dat de verschillende groepen redelijk hetzelfde dachten over deze

vraag. Hier valt echter wel op dat de personen die geen hartrevalidatie gevolgd

hebben maar 22.5% in van het ziekenhuis geïnformeerd willen worden. Opvallend is

dat alle groepen het meest (72.5%-79.8%) door de cardioloog geïnformeerd willen

worden.

Hoe wilt u het liefst geïnformeerd worden over hartrevalidatie? (Vraag 25.2)

Uit de resultaten is op te maken dat elke groep het liefst een persoonlijk gesprek wil

over hartrevalidatie (67-91%). Op de tweede plaats staat folder/brochure (22-30.4%).

0 50

100 150 200 250

anders

huisarts

verpleegkundige

cardioloog

ziekenhuis

0

50

100

150

200

persoonlijkgesprek

folder/brochure

website

brief

email

telefoon

30

Weinig behoefte aan informatieverstrekking (Vraag 26 t/m 34)

Als hartpatiënten bij de vraag “Ik had behoefte/ heb behoefte aan hartrevalidatie: kort

na het incident, rondom ontslag, eerste maanden na thuiskomst, eerste paar jaren na

het incident en toen ik nieuwe hartklachten kreeg minimaal één keer hadden aangeven

geen of nauwelijks behoefte te hebben gehad. Werd hen gevraagd om de vragen te

beantwoorden die in kaart brengen welke overwegingen daarbij een rol speelden.

In de onderstaande tabel zijn de gemiddelde scores per overweging weergegeven voor

de verschillende groepen.

Overwegingen: Algemeen Vrouw Man Jong Oud Wel

HR Geen HR

Ik heb geen hartrevalidatie nodig

2,23 2,27 2,19 2,17 2,41 2,21 2,17

Ik kan het alleen aan 2,42 2,38 2,44 2,71 1,88 2,21 2,83 Veel mensen met hartproblemen gaan niet naar de hartrevalidatie en met hen gaat het prima

1,81 1,92 1,70 1,80 1,88 1,64 2,11

Ik zorg liever voor mijn eigen gezondheid

2,42 2,54 2,30 2,54 2,24 2,06 3,00

Mijn hartaandoening is geen serieus probleem voor mij

2,43 2,27 2,59 2,40 2,59 2,36 2,56

De begeleiding van andere professionals (verpleegkundige, cardioloog, huisarts etc.) was voldoende

2,96 2,62 3,30 3,03 2,71 3,06 2,78

Ik wil mezelf niet zo graag zien als hartpatiënt, ik heb moeite mezelf zo te accepteren

2,45 2,58 2,33 2,66 2,12 2,24 2,83

Ik wil niet geconfronteerd worden met problemen van andere hartpatiënten

2,0 2,23 1,78 2,14 1,76 1,94 2,17

Ik weet niet of ik er iets aan heb 2,42 2,38 2,44 2,77 1,76 2,12 3,00 1,50 t/m 2,50 betekent speelt geen rol

2,50 t/m 3,50 speelt een neutrale rol

Als mensen meer dan 1 keer aangaven geen of nauwelijks behoefte aan hartrevalidatie

te hebben ( 21b t/m 25b) werd hun vervolgens gevraagd aan te geven in hoeverre de

volgende overwegingen een rol spelen. Het item “veel mensen met hartproblemen

gaan niet naar de revalidatie en met hen gaat het prima”, is een overweging die in

geen van de groepen een rol speelt. Wat meer een rol blijkt te spelen is “de

begeleiding van andere professionals”. Hier moet echter wel bij opgemerkt worden

dat bij geen van de items werd aangegeven dat het een rol/ belangrijke rol speelt. De

31

enige (bijna) significante verschillen zijn te vinden bij de items “Ik zorg liever voor

mijn eigen gezondheid” (p=.059) en “Ik weet niet of ik er iets aan heb” (p=.047). In

een overredende boodschap zouden deze overtuigingen gebruikt kunnen worden om

mensen aan te spreken bijvoorbeeld met een persoonlijk verhaal van een hartpatiënt

met de quote “ik zorg liever voor mijn eigen gezondheid” of “ik wist niet of ik er iets

aan zou hebben”. Waarin vervolgens wordt ingegaan op hoe hartrevalidatie deze

hartpatiënt in staat heeft gesteld zelf voor zijn/haar gezondheid te zorgen en dat

hartrevalidatie voor iedereen wel wat te bieden heeft.

Rolconflict (Vraag 50)

Rolconflict beschrijft een probleem wat mensen kunnen ervaren als het erom gaat

verschillende rollen te combineren. Onder rollen kunnen ouderschap, partnerschap,

werk et cetera begrepen worden. Van de 164 hartpatiënten die de vragenlijst hadden

ingevuld gaven 15 personen aan een rolconflict als ouder te ervaren en 16 een

rolconflict als werknemer/ vrijwilliger, 7 als echtgenoot, 4 als partner, 1 als vriend/

vriendin, 4 als opa/oma. Verder ervaren vrouwen vaker een rolconflict dan mannen.

Hieruit kan geconcludeerd worden dat er in zeer beperkte mate sprake is van

rolconflict. Hierom wordt aangeraden hier niet op in te gaan in een

communicatieproduct.

32

Doelen top drie

In de onderstaande grafiek is te zien wat respondenten aangaven als antwoord op de

vraag:

Welke drie doelen van de doelen die hieronder staan zijn voor u het meest van

belang? Geef uw top 3.

Uit deze grafiek kan afgeleid worden dat de drie meest gekozen doelen gezond zijn of

blijven, voorkomen dat mijn hartaandoening verslechtert en zelfvertrouwen hebben en

houden.

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Geen lichamelijk ongemak of pijn hebben, Plezier ervaren of meer genieten,

Me veilig voelen, Dat ik niet afhankelijk word van anderen,

Geen nare dingen ervaren, Lichamelijk plezier hebben

Mijn (klein)kinderen zien opgroeien, Voorkomen dat mijn hartaandoening

verslechtert,

Mijn leven zelf invullen, Gezond zijn of blijven,

Dat ik niet in gevaarlijke situaties terechtkom,

Voorkomen dat ik vroegtijdig kom te overlijden,

Niet in de stress raken, Nieuwe dingen leren,

Me niet vervelen, Geen financieel verlies lijden,

Niet op hetzelfde niveau blijven staan, Mijn hartaandoening beter begrijpen,

Dat ik anderen kan steunen, Ontspanning ervaren,

Niet onwetend zijn wat betreft mijn hartaandoening,

Zelfvertrouwen hebben of houden, Dat ik er niet alleen voor sta,

Dingen beter doen dan anderen, Niet aan mezelf twijfelen,

Meer geld of goederen verwerven, Goede prestaties leveren,

Niet slechter zijn dan anderen, Voorkomen dat ik niet langer meetel,

Steun krijgen van anderen,

doel 1

doel 2

doel 3

33

Doelen (Vraag 75 t/m 104)

In hoeverre kunnen de onderstaande doelen worden bereikt met hartrevalidatie?

… kan ik door hartrevalidatie (“1= in zeer lage mate bereiken t/m 5= in zeer hoge

mate bereiken”).

… 2.5 tot 3.5 (betekent … kan ik door hartrevalidatie bereiken)

… > 3.5 tot 4.5(betekent … kan ik door hartrevalidatie hoge mate bereiken)

Algemeen Vrouw Man Jong Oud Wel

HR Geen HR

Geen lichamelijk ongemak of pijn hebben,

3,41 3,16 3,60 3,32 3,58 3,46 3,22

Plezier ervaren of meer genieten,

2,71 2,89 2,57 2,73 2,63 2,71 2,62

Me veilig voelen, 3,91 3,77 4,02 3,89 3,98 3,93 3,83 Dat ik niet afhankelijk word van anderen,

3,66 3,51 3,79 3,65 3,69 3,66 3,68

Geen nare dingen ervaren,

3,26 3,16 3,35 3,25 3,28 3,22 3,41

Lichamelijk plezier hebben,

3,79 3,71 3,86 3,77 3,85 3,85 3,59

Mijn (klein)kinderen zien opgroeien,

3,50 3,28 3,67 3,39 3,73 3,52 3,51

Voorkomen dat mijn hartaandoening verslechtert,

3,90 3,75 4,02 3,87 3,98 3,94 3,76

Mijn leven zelf invullen,

3,57 3,43 3,68 3,50 3,74 3,50 3,73

Gezond zijn of blijven, 3,77 3,55 3,96 3,72 3,91 3,77 3,78 Dat ik niet in gevaarlijke situaties terechtkom,

3,30 3,17 3,40 3,24 3,43 3,31 3,32

Voorkomen dat ik vroegtijdig kom te overlijden,

3,34 3,30 3,38 3,29 3,44 3,28 3,49

Niet in de stress raken, 3,33 3,27 3,38 3,22 3,59 3,30 3,41 Nieuwe dingen leren, 3,50 3,48 3,51 3,46 3,59 3,46 3,61 Me niet vervelen, 3,11 3,06 3,14 3,11 3,15 3,09 3,15 Geen financieel verlies lijden,

2,57 2,64 2,52 2,52 2,70 2,48 2,95

Niet op hetzelfde niveau blijven staan,

3,62 3,59 3,64 3,60 3,69 3,59 3,63

Mijn hartaandoening beter begrijpen,

3,64 3,55 3,72 3,61 3,76 3,61 3,73

Dat ik anderen kan steunen,

3,34 3,21 3,45 3,27 3,54 3,31 3,41

Ontspanning ervaren, 3,78 3,65 3,89 3,73 3,95 3,84 3,61 Niet onwetend zijn wat betreft mijn

3,61 3,49 3,71 3,57 3,71 3,64 3,59

34

hartaandoening, Zelfvertrouwen hebben of houden,

3,85 3,74 3,94 3,83 3,93 3,82 3,90

Dat ik er niet alleen voor sta,

3,54 3,42 3,64 3,51 3,65 3,51 3,68

Dingen beter doen dan anderen,

3,07 2,90 3,21 3,04 3,16 3,04 3,12

Niet aan mezelf twijfelen,

3,51 3,32 3,65 3,48 3,60 3,42 3,68

Meer geld of goederen verwerven,

2,24 2,42 2,10 2,23 2,25 2,16 2,49

Goede prestaties leveren,

3,24 3,12 3,35 3,15 3,47 3,18 3,37

Niet slechter zijn dan anderen,

2,96 2,87 3,04 2,90 3,13 2,94 2,98

Voorkomen dat ik niet langer meetel,

3,06 2,95 3,16 3,03 3,15 2,96 3,23

Steun krijgen van anderen,

3,22 3,28 3,17 3,25 3,18 3,15 3,41

Wat betreft de doelen die men aangeeft te kunnen bereiken met hartrevalidatie, valt

op dat vrouwen iets negatiever zijn over wat ze kunnen bereiken met hartrevalidatie.

Dit houdt echter niet in dat ze zijn negatief over hartrevalidatie. Het gemiddelde bij de

vrouwen zit tussen de 2.87 en 3.77 (wanneer de items over financiën buiten

beschouwing worden gelaten), hetgeen inhoudt dat de vrouwen vinden de doelen in

gemiddelde mate tot hoge mate kan bereiken met behulp van hartrevalidatie.

Hartpatiënten die geen hartrevalidatie hadden gevolgd wijken nauwelijks af van

hartpatiënten die wel hartrevalidatie hadden gevolgd. Oudere hartpatiënten lijken wel

meer dan jongere hartpatiënten aan te geven doelen te kunnen bereiken door

hartrevalidatie. Echter is geen van de verschillen in de gemiddelden significant

(man/vrouw, jong/oud, wel/geen hartrevalidatie). Hierom hoeft hier in een

communicatieproduct niet op een bepaald doel worden ingespeeld. Men is eensgezind

over wat men allemaal zou kunnen bereiken met behulp van hartrevalidatie.

35

Bijlage 1 Vragenlijst Informatie en toestemming

Amsterdam, mei 2012. Geachte mevrouw/meneer, Met deze informatiebrief willen we u graag informeren over het vragenlijstonderzoek. Dit onderzoek gaat in op de behoefte aan hartrevalidatie, de verwachtingen over hartrevalidatie* en de drempels bij deelname aan hartrevalidatie van mensen die een hartaandoening hebben of hebben gehad. Heeft u een hartaandoening of een hartaandoening gehad in de afgelopen vijf jaar? Heeft u hartrevalidatie gevolgd of niet? Dan hebben we uw mening hard nodig! Wilt u nog meer weten over dit onderzoek, zie dan de volgende pagina. U kunt ook aan het einde van de vragenlijst verdere informatie krijgen. *Hartrevalidatie is voor alle mensen die behandeld zijn voor een hartaandoening. Het doel van hartrevalidatie is om te leren omgaan met de gevolgen van de hartaandoening. Hartrevalidatie helpt u om weer fitter te worden, vertrouwen te krijgen en weer verder te gaan met uw leven. De verschillende onderdelen kunnen individueel zijn afgesproken en dusdanig van elkaar verschillen. Ik heb de informatie over het onderzoek gelezen en begrepen. Ik geef toestemming voor deelname aan het onderzoek. O Ja O Nee

36

Aanvullende informatie Aanleiding van het onderzoek De Nederlandse Vereniging voor Cardiologie en De Hart&Vaatgroep willen dat meer mensen deelnemen aan hartrevalidatie. Recent onderzoek van Achmea laat zien dat slechts 28% van de mensen die voor hartrevalidatie in aanmerking komen, ook daadwerkelijk hartrevalidatie volgt. En dat terwijl bewezen is dat hartrevalidatie bijdraagt aan herstel en zelfs sterfte voorkomt. Niet alleen moet er meer worden verwezen naar hartrevalidatie. Tevens moeten drempels om aan hartrevalidatie deel te nemen, worden aangepakt. Doel van onderzoek Chloë Hezemans en Nora Löb (Master studenten Gezondheidspsychologie aan de UvA), onderzoeken in opdracht van de NVVC en De Hart&Vaatgroep, hoe het komt dat deze instroom zo laag is. Hierbij gaat de interesse voor dit onderzoek volledig uit naar u. Wellicht hebben mensen die een hartaandoening hebben (gehad), andere behoeften dan waar via de revalidatie in wordt voorzien? Misschien was u nog helemaal niet toe aan informatie over hartrevalidatie? Wellicht heeft het beeld van revalidatie ermee te maken? Aan de hand van deze vragenlijst willen wij de redenen achterhalen waarom u wel of niet deelgenomen heeft aan hartrevalidatie. Daarom zou u ons zeer kunnen helpen door de vragenlijst in te vullen. Uiteindelijk zal deze informatie gebruikt worden om de communicatie rondom hartrevalidatie te verbeteren. Opzet van het onderzoek In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van een vragenlijst die uw behoeften, beeld en barrières in kaart brengt. Het invullen van de vragenlijst zal ongeveer 20 minuten in beslag nemen. Vrijwilligheid van deelname Uw deelname aan dit onderzoek is geheel vrijwillig. Uw beslissing om niet deel te nemen zal geen nadelige gevolgen hebben. Vertrouwelijkheid van informatie Alle informatie die in het kader van dit onderzoek wordt verzameld, wordt als strikt vertrouwelijk behandeld. Alle gegevens worden in anonieme vorm verwerkt en bewaard. Er zal voor worden gezorgd dat onbevoegden er geen inzage in krijgen en ook dat de gegevens niet tot personen zijn terug te leiden. Vragen? Heeft u nog vragen? U kunt dan contact opnemen met: Chloë Hezemans en Nora Löb, telefoon (06 42054512 en 06 41744310) of mailen naar [email protected] Wij hopen dat u aan dit vragenonderzoek wilt meedoen. Met vriendelijke groet, Roderik Kraaijenhagen namens de NVVC (Nederlandse Vereniging voor Cardiologie) Inge van den Broek namens De Hart&Vaatgroep

37

Vragenlijst Hart op Zoek 1. Wat is uw geslacht? O Man O Vrouw 2. Wat is uw geboortedatum? _____-______-___________ 3. Ik ben in het ziekenhuis opgenomen geweest voor mijn hartaandoening O Ja O Nee 3.1 Ik ben in het ziekenhuis opgenomen/behandeld voor: O dotterbehandeling O bypassoperatie O hartinfarct O hartklepoperatie O plaatsing icd O plaatsing pacemaker O andere ingreep of operatie aan mijn hart, namelijk________________________ 3.2 Wanneer was dit (maand en jaartal)? ______-___________ 4. Wat is uw huidige woonsituatie? O Ik woon alleen O Ik woon bij mijn ouders O Ik woon met mijn partner O Ik woon met mijn partner en kinderen O Ik woon met mijn kinderen O Anders, namelijk: 5. Heeft u een partner? O Ja O Nee 6. Heeft u kinderen? O Ja O Nee 7. Tot welke bevolkingsgroep rekent u zichzelf? O Nederlandse O Surinaamse O Antilliaanse O Turkse O Marokkaanse O Anders, namelijk: ………………………………… 8. Wat is uw hoogst afgeronde opleiding? O Basisschool O VMBO/MAVO O HAVO O VWO O MBO O HBO O Universiteit 10. In welke provincie woont u? O Drenthe O Noord-Brabant O Flevoland O Noord-Holland

38

O Friesland O Overijssel O Gelderland O Utrecht O Groningen O Zeeland O Limburg O Zuid-Holland 11. Ik heb hartrevalidatie gevolgd. O ja ga verder naar vraag 11a O nee ga verder naar vraag 15 O nee, ik moet nog beginnen met hartrevalidatie (wel al geplaatst) ga verder naar vraag 15 11. a) Wanneer? _____ (jaartal) meest recente hartrevalidatie 11. b) Waar? ____________________________________ 12. Ik ben voortijdig gestopt met het volgen van hartrevalidatie. O ja ga verder naar vraag 12a O nee ga verder naar vraag 13 12. a) Zo ja, waarom__________________________________________________________ De volgende vraag gaat over uw tevredenheid. De schaal loopt van ‘1 = heel

ontevreden’ tot ‘5 = heel tevreden’, omcirkel het getal op de plek op de lijn die bij u

past. Wanneer het ongeval bijvoorbeeld te lang geleden gebeurd is, kunt u voor de

optie ‘Dat weet ik niet meer’ kiezen.

13. Hoe tevreden bent u over de hartrevalidatie die gevolgd heeft? Heel ontevreden

1

2

3

4 Heel tevreden

5 14. Ik zou hartrevalidatie aan een ander aanbevelen. O ja O nee Nu komen een aantal vragen over de doorverwijzing.

De schaal loopt van ‘1 = onvoldoende’ tot ‘5 = voldoende’, omcirkel het getal op de

plek op de lijn die bij u past.

15. Ik heb van het ziekenhuis informatie gekregen over hartrevalidatie. O ja ga verder naar vraag 16 O nee ga verder naar vraag 17 16. In hoeverre was de (mondelinge of schriftelijke) informatie die u gekregen heeft rond hartrevalidatie voldoende? Onvoldoende

1

2

3

4 Voldoende

5 Dat weet ik niet meer

O 17. Ik heb van de cardioloog een doorverwijzing gekregen voor hartrevalidatie. O ja ga verder naar vraag 18 O nee ga verder naar vraag 19

39

18. Ik ben doorverwezen, maar het revalidatiecentrum/ziekenhuis heeft geen contact met mij opgenomen. O ja O nee 19. Ik heb zelf om hartrevalidatie gevraagd. O ja O nee 20. Het duurde te lang voordat ik werd doorverwezen naar een revalidatiecentrum of ziekenhuis. O ja O nee O niet van toepassing Graag willen wij weten of u behoefte heeft (gehad) aan informatie over hartrevalidatie

of over het volgen van hartrevalidatie zelf. Geeft u hieronder aan wat voor u van

toepassing is. Er zijn hierbij geen goede of foute antwoorden.

De schaal loopt van ‘1 = geen behoefte’ tot ‘5 = veel behoefte’, omcirkel het getal op

de plek op de lijn die bij u past. (Als u een moment nog niet heeft meegemaakt, kun u

'niet van toepassing' aanvinken.)

In hoeverre heeft u op de hierna genoemde momenten behoefte gehad aan informatie over hartrevalidatie? Ik had behoefte aan informatie over hartrevalidatie: 21a. Kort na het hartincident, tijdens opname en/of behandeling in het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte

5 Niet van toepassing

O 22a. Rondom het ontslag uit het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 23a. De eerste maanden na thuiskomst Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 24a. De eerste paar jaren na het hartincident Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 25a. Toen ik nieuwe hartklachten kreeg en/of opnieuw in het ziekenhuis werd opgenomen Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O

40

25.1. Door wie wilt u het liefst geïnformeerd worden over hartrevalidatie? U kunt meerdere antwoorden aankruisen. O Door het ziekenhuis waar ik behandeld ben O Door mijn cardioloog O Door verpleegkundige(n) O Door mijn huisarts O Anders, namelijk:_________________________ 25.2. Hoe wilt u het liefst geïnformeerd worden over hartrevalidatie? U kunt meerdere antwoorden aankruisen. O Via de telefoon O Via een email O Via een brief O Via een website O Via een folder/brochure O Via een persoonlijk gesprek met een professional/zorgverlener O Anders, namelijk:__________________________ In hoeverre heeft u op de hierna genoemde momenten behoefte gehad aan hartrevalidatie zelf? De schaal loopt van ‘1 = geen behoefte’ tot ‘5 = veel behoefte’, omcirkel het getal op

de plek op de lijn die bij u past. (Als u een moment nog niet heeft meegemaakt, kun u

'niet van toepassing' aanvinken.)

Ik had/heb behoefte aan hartrevalidatie: 21b. Kort na het incident, tijdens opname en/of behandeling in het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 22b. Rondom het ontslag uit het ziekenhuis Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 23b. De eerste maanden na thuiskomst Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 24b. De eerste paar jaren na het hartincident Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O 25b. Bij nieuwe hartklachten en/of heropnames Geen behoefte

1

2

3

4 Veel behoefte


O Heeft u bij vraag 21 t/m24 minimaal één keer 1 of 2 ingevuld? Ga dan door naar vraag 26. Heeft u bij vraag 21 t/m 24 geen één keer 1 of 2 ingevuld? Ga dan door naar vraag 36.

41

Als u aangeeft dat u weinig behoefte heeft gehad aan (informatie over)

hartrevalidatie, in welke mate speelden de volgende overwegingen daarbij een rol? De

schaal loopt van ‘1 = speelt helemaal geen belangrijke rol’ tot ‘5 = speelt een heel

belangrijke rol’, omcirkel het getal op de plek op de lijn die bij u past.

26. Ik heb geen hartrevalidatie nodig. Speelt helemaal geen

rol 1

2

3

4

Speelt een heel belangrijke rol

5 27. Ik kan het alleen aan.

Speelt helemaal geen rol 1

2

3

4


5

28. Veel mensen met hartproblemen gaan niet naar de hartrevalidatie en met hen gaat het prima.


2

3

4


5 29. Ik zorg liever zelf voor mijn gezondheid


2

3

4


5 30. Mijn hartaandoening is geen serieus probleem voor mij


2

3

4


5 31. De begeleiding van andere professionals (verpleegkundigen, cardioloog, huisarts, etc.) was voldoende.


2

3

4


5 32. Ik wil mezelf niet zo graag zien als hartpatiënt, ik heb moeite mezelf zo te accepteren.


2

3

4


5 33. Ik wil niet geconfronteerd worden met problemen van andere hartpatiënten.


2

3

4


5 34. Ik weet niet of ik er iets aan heb.


2

3

4


5

42

35. Anders, namelijk:__________________________________________________________ In welke mate spelen de volgende drempels voor u een rol bij het (al dan niet)

deelnemen aan hartrevalidatie? De schaal loopt van ‘1 = speelt helemaal geen

belangrijke rol’ tot ‘5 = speelt een hele belangrijk rol’, omcirkel het getal op de plek

op de lijn die bij u past.

Ik ervaar drempels bij het (al dan niet) deelnemen aan hartrevalidatie als het gaat om: 36. de (reis)afstand.


2

3

4


5 37. kosten.


2

3

4


5 38. beschikbaarheid van vervoer


2

3

4


5 39. de afstand vanaf mijn werk Speelt helemaal

geen rol. 1

2

3

4

Speelt een heel belangrijke rol.

5

Niet van toepassing

0 40. de dag/datum of de tijden waarop hartrevalidatie plaatsvindt kwam/komt mij niet uit


2

3

4


5 41. familieverantwoordelijkheden


2

3

4


5 42. slecht weer


2

3

4


5 43. verantwoordelijkheden op mijn werk Speelt helemaal

geen rol. 1

2

3

4

Speelt een heel belangrijke rol.

5

Niet van toepassing

0

43

44. weinig tijd Speelt helemaal geen

rol 1

2

3

4


5 45. geen energie


2

3

4


5 45. hartproblemen door hartrevalidatie te krijgen


2

3

4


5 46. bang om meer pijn te krijgen door hartrevalidatie


2

3

4


5 47. andere gezondheidsproblemen


2

3

4


5 48. mijn leeftijd


2

3

4


5 49. het meedoen aan groepsactiviteiten


2

3

4


5 50. Hartrevalidatie is voor mij moeilijk in te passen in mijn dagelijks leven, het is lastig te combineren met mijn rol als (meerdere antwoorden mogelijk): O ouder O echtgenoot O partner O vriend/vriendin O werknemer/ werkgever/vrijwilliger O opa/oma (wanneer van toepassing) O anders, namelijk_______________________________ O niet van toepassing, hartrevalidatie is voor mij goed in te passen in mijn dagelijks leven

44

Mensen hebben vaak een bepaald beeld bij hartrevalidatie. Wij willen graag weten

hoe u over hartrevalidatie denkt, ongeacht of u ook daadwerkelijk hartrevalidatie

heeft gevolgd. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? De schaal

loopt van ‘1 = helemaal mee oneens’ tot ‘5 = helemaal mee eens’, omcirkel het getal

op de plek op de lijn die bij u past.

51. Jongere mensen hebben meer voordelen van hartrevalidatie dan oudere mensen. helemaal mee oneens

1

2

3

4

helemaal mee eens

5 52. Hartrevalidatie is meer geschikt voor mensen die daarvoor ook al fysiek actief waren.

helemaal mee oneens

1

2

3

4

helemaal mee eens

5 Volgende woorden gaan ook in op uw beeld van hartrevalidatie. We willen graag

weten welk woord u van toepassing vindt. U kunt een woord van meer of mindere

mate van toepassing vinden. Plaats een kruis bij het getal dat volgens u het meest bij

hartrevalidatie past. Hoe dichter het kruis bij het woord staat, hoe beter het woord past

bij hartrevalidatie.


nuttig 1

2

3

4

onnuttig 5


saai 1

2

3

4

leuk 5


goed 1

2

3

4

slecht 5


plezierig 1

2

3

4

onplezierig 5


van toegevoegde waarde

1

2

3

4

geen toegevoegde

waarde 5

45

58a. Hartrevalidatie is: vrijheid

1

2

3

4 opgelegd

5 58b. Hartrevalidatie is:

makkelijk 1

2

3

4

moeilijk 5

58c. Hartrevalidatie is:

hip 1

2

3

4

suf 5

58d. Hartrevalidatie is:

vertrouwen krijgen

1

2

3

4

bang worden 5

58e. Hartrevalidatie is:

tijdsbesparend 1

2

3

4

tijdrovend 5

58f. Hartrevalidatie is:

verlichtend 1

2

3

4

belastend 5

De volgende stellingen gaan over wat u prettig zou vinden binnen hartrevalidatie.

Wilt u aangeven wat voor u van belang is? De schaal loopt van ‘1 = helemaal niet

belangrijk’ tot ‘5 = heel belangrijk’, omcirkel het getal op de plek op de lijn die bij u

past.

Als ik deelneem aan hartrevalidatie vind ik het belangrijk om/ heb ik behoefte aan 59. met professionals (fysiotherapeuten, artsen) mijn vooruitgang te bespreken

Helemaal niet belangrijk 1

2

3

4

Heel belangrijk 5

60. individuele aandacht te ontvangen


2

3

4

Heel belangrijk 5

61. aanmoediging van professionals te krijgen


2

3

4

Heel belangrijk 5

46

62. contact te hebben met professionals via de telefoon of het internet Helemaal niet belangrijk

1

2

3

4 Heel erg belangrijk

5 63. in het ‘echt’ contact te hebben met professionals


2

3

4

Heel erg belangrijk 5

64. eigen doelen te kunnen stellen


2

3

4

Heel belangrijk 5

65. oefeningen te leren


2

3

4

Heel belangrijk 5

66. niet te vermoeid te raken


2

3

4

Heel belangrijk 5

67. geen pijn te ervaren tijdens de oefeningen


2

3

4

Heel belangrijk 5

68. dat de oefeningen niet te saai zijn


2

3

4

Heel belangrijk 5

69. oefeningen met iemand anders te doen


2

3

4

Heel belangrijk 5

70. contact te hebben met andere hartpatiënten


2

3

4

Heel belangrijk 5

71a. contact te hebben met leeftijdsgenoten


2

3

4


71b. contact te hebben met meerdere personen in een groep


2

3

4


72. te praten over het leven met een hartaandoening in een groep


2

3

4


73. samen activiteiten te ondernemen in een groep


2

3

4


47

74. Hoe ziet uw ideale hartrevalidatieprogramma eruit?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

______________________________

In hoeverre kunt u door hartrevalidatie onderstaande doelen bereiken? De volgende doelen gaan over uw gezondheid: 75. Geen lichamelijk ongemak of pijn hebben, kan ik door hartrevalidatie…

In zeer lage mate bereiken 1

2

3

4

In zeer hoge mate bereiken 5

76. Plezier ervaren of meer genieten, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


77. Me veilig voelen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


78. Dat ik niet afhankelijk word van anderen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


79. Geen nare dingen ervaren, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


80. Lichamelijk plezier hebben, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


81. Mijn (klein)kinderen zien opgroeien, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


82. Voorkomen dat mijn hartaandoening verslechtert, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


48

83. Mijn leven zelf invullen, kan ik door hartrevalidatie… In zeer lage mate bereiken 1

2

3

4


84. Gezond zijn of blijven, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


85. Dat ik niet in gevaarlijke situaties terechtkom, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


86. Voorkomen dat ik vroegtijdig kom te overlijden, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


De volgende doelen gaan over uzelf 87. Niet in de stress raken, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


88. Nieuwe dingen leren, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


89. Me niet vervelen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


90. Geen financieel verlies lijden, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


91. Niet op hetzelfde niveau blijven staan, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


92. Mijn hartaandoening beter begrijpen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


93. Dat ik anderen kan steunen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


49

94. Ontspanning ervaren, kan ik door hartrevalidatie… In zeer lage mate bereiken 1

2

3

4


95. Niet onwetend zijn wat betreft mijn hartaandoening, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


96. Zelfvertrouwen hebben of houden, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


97. Dat ik er niet alleen voor sta, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


98. Dingen beter doen dan anderen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


99. Niet aan mezelf twijfelen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


100. Meer geld of goederen verwerven, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


101. Goede prestaties leveren, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


102. Niet slechter zijn dan anderen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


103. Voorkomen dat ik niet langer meetel, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


104. Steun krijgen van anderen, kan ik door hartrevalidatie…


2

3

4


50

105. Welke drie doelen van de doelen die hieronder staan, zijn voor u het meest van belang? o Geen lichamelijk ongemak of pijn hebben o Dat ik niet afhankelijk word van anderen o Dat ik niet in gevaarlijke situaties terechtkom o Geen nare dingen ervaren o Voorkomen dat mijn hartaandoening verslechtert o Voorkomen dat ik vroegtijdig kom te overlijden o Lichamelijk plezier hebben o Mijn leven zelf invullen o Veilig zijn o Plezier ervaren of meer genieten o Gezond zijn of blijven o Mijn (klein)kinderen zien opgroeien o Niet onwetend zijn wat betreft mijn hartaandoening o Niet in de stress raken o Niet aan mezelf twijfelen o Niet slechter zijn dan anderen o Me niet vervelen o Geen financieel verlies lijden o Niet op hetzelfde niveau blijven staan o Mijn hartaandoening beter begrijpen o Ontspanning ervaren o Zelfvertrouwen hebben of houden o Dingen beter doen dan anderen o Nieuwe dingen leren o Meer geld of goederen verwerven o Goede prestaties leveren o Dat ik niet langer meetel o Dat ik er niet alleen voor sta o Steun krijgen van anderen o Dat ik anderen kan steunen

Wilt u op de hoogte gehouden worden van de resultaten van dit onderzoek? Of wilt u meer informatie ontvangen? Vult u dan hier uw adresgegevens/mailadres in: Naam: _____________________________________________________________________ Adres: _____________________________________________________________________ Postcode en plaats: ___________________________________________________________ Emailadres: _________________________________________________________________

Bedankt voor uw deelname!

106. Geef hieronder uw top drie:

Doel 1:................

Doel 2:................

Doel 3:................

51

Bijlage 2

Ideale hartrevalidatie

In de vragenlijst werd een open vraag gesteld; Hoe ziet uw ideale hartrevalidatie

eruit? In het algemeen werd geantwoord dat men wil bewegen in groepsverband. Er

worden echter ook andere antwoorden gegeven die terugslaan op de hartrevalidatie

die gevolgd was (en dat dat goed was) en dat er behoefte is aan andere zaken (zoals

psychologische ondersteuning). We hebben de antwoorden op “de ideale

hartrevalidatie” gecategoriseerd aan de hand van een aantal categorieën, te weten;

sportgerelateerd, minder nuttige antwoorden, meer omschreven “ideale

hartrevalidatie”, plek gerelateerd en anders.

Sportgerelateerd: o grote variatie aan oefeningen o Weer fit worden en je lichaam o dagelijks bewegen, (lopen/ fysio) o plezier in sport en de geest even ontlasten o zoals hij me is aangeboden vertrouwen krijgen en conditie opbouwen o tempowisselingen bij fitwandelen/racefietsen o solo op hoog sport niveau zonde o Zoals in de stellingen aangegeven, door een professional en in groepsverband o trainen onder begeleiding, samen met anderen oefeningen doen, in een groep

trainen o combinatie van conditie, kracht o afwisseling van oefeningen en veel persoonlijk contact met deskundigen zodat je

daar met je vragen terecht kunt o aangepast aan mijn conditie o iedere dag minstens een uur bewegen, lopen, sporten o indivdueel onder proffesionele begeleiding o onder goede begeleiding oefeningen doen, waardoor je meer energy en

uithoudingsvermogen krijgt. leren hoe ver kan ik gaan o veel bewegen oa wandelen dat doe ik veel ik heb drie honden dus beweging

genoeg oefeningen en gesprekken. o Dat er tussentijds wordt gekeken of er vooruitgang is geboekt o zwem groep o Lichamelijke - èn "geestlijke"oefeningen ( laatste door een psycholoog) o veel kracht training en duurtraining, sport en spel, ook buiten joggen? o een uitgewerkt programma volgen- geen idee hoe! o mijn algehele conditie omhoog Minder nuttige antwoorden o Wat ik nu doe vind ik prettig. o Goed o zeer goed o Zoals nu o bestaat er een ideaal programma?

52

o zie vragenlijst o Er is voor mij geen ideale har o heb ik eigenlijk niet o Therapie o Zeer goed o alleen gericht op de persoon o zeer nuttig o ? o weet ik niet o geen idee, ik kan mij er niets o geen idee, ik moet nog beginnen o geen behoefte ivm ritmestoornis Meer omschreven “ideale HR” o revalidatie in de breedte, dus niet alleen fysiek maar ook geestelijk. o motiverend, animerend en opbouwend met op de persoon toegespitst advies o gewoon oefenen/ conditie, verbeteren/vragen kunnen stellen aan professionals (nl.

veel twijfels hebben) daarna koffie drinken met lotgenoten. o regelmatig upates/infp en vordering elke keer bespreken met begeleiding;

veel,veel afwisseling meer persoonlijk gericht/ persoonlijjk nivea ook bij team/ groeps sessies

o Ik vond het vrij licht, dus van mij mag het wat zwaarder.Ik was 46 toen ik HR had en de rest van de groep was ouder, wandaar een licht programma. van mij mogen er grenzen opgezocht worden!

o intake gesprek, doel revalidatie uitspreken en haalbaarheid, oefeningen toegespitst op individu, slottest met aanbevelingen na een jaar nog een toetsing

o fietsen, gewicht drukken, lopen op de band, gewicht heeffen niet te zwaar, anders door fysiotherapeut te bepalen

o gezellig- spelendewijs, lekker bezig zijn- actief zijn, je lekker voelen o Momenteel zwem ik minimaal 1x per week 1 uur, fiets ik ±25km per keer

(toertocht) en mogelijk 2x per week. Doet huishoudelijk werk, stofzuigen, bed verschonen, tuinonderhoud.

o In te vullen door professionals, gericht op verbetering lichamelijke conditie, en waar nodig ook de psychische. Ontmoeten van een bijzonder sympathiek persoon in groep is "mooi meegenomen" maar niet noodzakelijk (genoeg vrienden). Je komt niet gauw tot "samen dingen doen" en dat vind ik ook niet erg

o Alles kunnen doen wat ik voor mijn hartaanval deed. Zo mogelijjk meer. Langer wandelen bijv.

o Twee ? drie keer per week onder toezicht voorzichtig sporten en na die periode advies krijgen over welke sportschool geschikt is voor het voortzetten van de revalidatie want ik belandde in een vacuum.

o Een programma wat er voor zorgt dat je naar behoefte begeleiding krijgt totdat je weer volledig of acceptabel in de running bent zowel thuis als op je werk.

o 2x per week 1,5 uur, elke week zwembad, 1x per week, 1,5 uur i.v.m. spierenpijn ->door medicatie

Plek gerelateerd: o zoals ik het nu zelf ervaar in het RRC, goede mix van individuele en

groepsactiviteiten o zoals ik het nu ervaar bij het

53

o Wat ik nu doe vind ik prettig. o Goed o Niet in het ziekenhuis o zoals het programma er nu uitziet, vind ik prima, al zou het wel iets langer moeten

duren (tijd) o Ik ben tevreden met programma bij RRC Leiden o Zoals Rotterdam SFG o HoogrendementHartrevalidatie H o Zoals het in Haren was, met mogelijkheden om te sporten o zoals bij Capri o ik vond de opbouw van het Capri programma prima; oefeningen met de groep,

individueel schema hardlopen Anders: o Klein groepje van mensen die willen en durven onder leiding van enthousiaste

profesionnals. o rustgevendgesprek met professionel o zelf bepalen en activiteiten ondernemen o eigen initiatief o dat je je grensen leert kennen o lekker grensverlengend bezig o informatie/dieet/individueel o Om inzicht te krijgen hoe je dieet o veel samen doen en elkaar steunen o Individueel afgestemd o met "lotgenoten in een groep. o eigen doelen bepalen met professionals o individueel of in klein groepje o Weer je zeker voelen van hoeveel je kan o op maat met persoonlijke begeleiding o aandacht niet alleen voor het lichamelijke maar ook mentale gevoelens o het helpen van andere en geholpen o 2x jaarlijks checken, ecg en echo o de Vrijheid om te kiezen o persoonlijke begeleiding en niet in groepsverband o plezier en vertrouwen in je zelf terug krijgen

Documents

Hartrevalidatie - Barrières, behoeften en verwachten