64
23.10.2018 1 İNSAN ANATOMİSİ Anatominin Tanımı: İnsan vücudunun normal şekli ve yapısını, vücudu oluşturan yapı ve organların birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu yapıların çalışma şeklini inceleyen bilim dalıdır . ANATOMİ TERMİNOLOJİSİ Latincenin Tarihsel Gelişimi Latin dili İtalya’nın orta kesiminde tarihsel bir bölgeden adını alır. Roma kentinin kurulduğu alan Latium (günümüzde Lazio) ismi ile bilinir. M.Ö. 1000 yıllarında buraya yerleşen Hint-Avrupa kökenli Latinler, kendi inançlarına göre efsanevi Latinus adındaki kralın soyundan geliyorlardı. M.Ö. 753 yılında Tiber kıyısında kurulan Roma kenti Latin kabilelerini bir devlet çatısı altında (Roma Devleti, Roma İmparatorluğu) birleştirdi. Vatandaşlarına Romalılar denmesine rağmen, dillerine Latince dendi. Latin Dili bugün Kilise dili ve bilim terminolojisinde kullanılmaktadır Latin Alfabesi Latin alfabesi 21 tanesi Etrüsk alfabesinden alınan 23 temel harften oluşmaktadır. 1- a 2- b 3- c 4- d 5- e 6- f 7- g 8- h 9- i,j 10- k 11- l 12- m 13- n 14- o 15- p 16- q 17- r 18- s 19- t 20- u, v, 21- x 22- y 23- z , j , v, w Orta Çağ döneminde i harfi i ve j; v harfi de u, v ve w olarak ayrıştığı için 26 harfe ulaşılmıştır

HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

1

İNSAN ANATOMİSİAnatominin Tanımı: İnsan vücudunun normal şeklive yapısını, vücudu oluşturan yapı ve organlarınbirbirleri ile olan ilişkilerini ve bu yapıların çalışmaşeklini inceleyen bilim dalıdır. ANATOMİ TERMİNOLOJİSİ

Latincenin Tarihsel Gelişimi Latin dili İtalya’nın orta kesiminde tarihsel bir bölgeden adını alır.

Roma kentinin kurulduğu alan Latium (günümüzde Lazio) ismi ile bilinir.

M.Ö. 1000 yıllarında buraya yerleşen Hint-Avrupa kökenli Latinler, kendi inançlarına göre efsanevi Latinus adındaki kralın soyundan geliyorlardı.

M.Ö. 753 yılında Tiber kıyısında kurulan Roma kenti Latin kabilelerini bir devlet çatısı altında (Roma Devleti, Roma İmparatorluğu) birleştirdi.

Vatandaşlarına Romalılar denmesine rağmen, dillerine Latince dendi.

Latin Dili bugün Kilise dili ve bilim terminolojisinde kullanılmaktadır

Latin Alfabesi

Latin alfabesi 21 tanesi Etrüsk alfabesinden

alınan 23 temel harften oluşmaktadır.

1- a

2- b

3- c

4- d

5- e

6- f

7- g

8- h

9- i, j

10- k

11- l

12- m

13- n

14- o

15- p

16- q

17- r

18- s

19- t

20- u, v,

21- x

22- y

23- z

, j

, v, w

Orta Çağ döneminde i harfi i ve j; v harfi de u, v ve w olarak ayrıştığı için 26 harfe ulaşılmıştır

Page 2: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

2

• Sesli harfler altı tanedir

• a, e, i, o, u, y

• Sessiz harfler yirmi tanedir

b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t,v, w, x, z

• LATİN HARFLERİNİN SÖYLENİŞİ

Ganglion

Genu

Gingiva

Vagina (vajina)

Glandula

Griseus

Gyrus

Glukoz

Gelatin (jelatin)

Hata özellikle g harfinin –i veya –e harfinden önce geldiği durumlarda yapılmaktadır

• a,o,u sesli harflerinin önüne geldiğinde

Caput (Kaput)Collum (Kollum)Cutis (Kutis)

• sessiz harflerin önüne gelirsePunctum (Punktum)Acromion (Akromiyon)Bucca (Bukka)

C’nin K olarak okunduğu durumlar

Page 3: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

3

• Y harfi ile birlikte olduğundaCystis (Sistis)

• e ve i harfleri ile birlikte olduğundaAccesorius (Aksesoryus)

Processus (Prosessus)Cisterna (Sisterna)

• ae,oe çiftleri önüne geldiği durumlardaCaecum (Sekum)

Coeliacus (Söliakus)

C’nin S olarak okunduğu durumlar

sessiz harften önce gelirse i olarak okunurIncus (inkus)

sesli harften önce gelirse y olarak okunurExcavatio (Ekskavasyo)

I harfi, i yada y olarak okunur

J harfi bazan (J) bazan (Y) olarak okunur

Örnek: V. Jugularis (vena jugularis veya vena yugularisgibi)Jejunum (Yeyunum)

• Q’ harfi ku olarak okunur

• Aquaductus (akuaduktus)

• Quadriceps (kuadriseps)

Page 4: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

4

• T harfinin okunuşu

• ia, ie, io, iu önünde ise s olarak okunur spatium (spasyum)

• Adventitia (Adventisya)• Articulatio (artikulasyo)

• Geri kalan durumlarda t olarak okunur• Tibia (tibiya)• Trachea (trakea)• Adventitia (Adventisya)

• ‘Y ‘ harfi ince sesli bir harftir ve ‘i’ olarak okunur

• X harfi, ks şeklinde okunur

• Axis (aksis)

• Xyphoideus (Ksifoideus)

• Diphthonguslar (Çift sesli harfler)

İki sesli harf yanyana gelerek tek sesli harf gibi okunur

Page 5: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

5

• ae diphthongu, e olarak okunur

• Venae (vene)

• arteriae, (arterie)

• Caecum (sekum)

• au diphthongu av veya o benzeri bir ses olarak okunur.

• Auricula, (Avrikula)

• Autonomicus (otonomikus)

eu diphthongu, ö olarak okunur

Neuron (nöron) • oe diphthongu, ö olarak okunur

• Coeliacus (söliyakus)

• Oesophagus (özofagus

Page 6: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

6

ÇİFT ÜNSÜZLERİN OKUNUŞ KURALLARI

• Ch sessiz çifti, k olarak okunur

• chorda (korda)

• chylus (kilus)

• Ph sessiz çifti, f olarak okunur

• Phalanx (Falanks)

• Pharynx (Farinks)

• Ps sessiz çifti, ps veya pıs olarak okunur

• Psoas (psoas)

Page 7: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

7

Rh sessiz çifti ‘r’ olarak okunur

Rhythm (ritim)Rhomboideus (romboideus)Rhinencephalon (rinensefalon)

• sch sessiz üçlüsü, ‘ş’ olarak okunur

• ischium (işyum)

• ischiadicus (işyadikus)

Th sessiz çifti ‘t’ olarak okunur

Ör: Thalamus (Talamus)

Pozisyonun belirtilmesinde kullanılan yön ve yer belirten terimler

dexter= sağ X sinister= sol,anterior= ön, önde X posterior= arka, arkadadorsalis= sırt tarafında, sırtta X ventralis= karın tarafındasagittalis= oksal, ok yönünde X transversalis= enine yöndelateralis= dış yan X medialis= iç yan verticalis= dikey, düşey X horizontalis= yatay superior= üst, üstte X inferior= alt, alttacranialis= baş tarafında X caudalis= kuyruk tarafındasuperficialis= yüzeysel X profundus= derinmedius= orta intermedius= iki oluşumun arasındalongitudinalis= uzunlamasına olan, boyuna, boyuncacentralis= merkezi X peripheralis= çevreselinternalis= iç (dahili) X externalis= dış (harici)proximalis= merkezi X distalis= merkezden uzakipsilateralis= aynı taraf X contralateralis= karşı taraf apex= tepe X basis= tabanapicalis= tepede X basalis= tabandaoralis= ağıza yakın X aboralis= ağızdan uzakaxialis= eksene yakın X abaxialis= eksenden uzak, eksen dışı

Page 8: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

8

Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler:

a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklikante- ön, önde bulunan retro-arka, arkada bulunan intra- iç, içinde bulunan extra-dış, dışında bulunansub- alt, altta bulunan supra- üst, üstte bulunaninfra- alt, altta bulunaninter- ara, arasında bulunanultra- uzaktaepi- üst, üstünde, yakınındacircum- çevresindeperi- etrafında, ilerisindeendo- içindeecto-dışındapre- önce, önünde

post-sonu, sonrası, arkasısuper- normalin üstünde, aşırı, fazlahyper- üst, üzerinde, yukarısında; aşırı, fazla hypo- alt, altında, aşağısında; eksikmega- aşırı büyük, aşırı genişmacro- büyük, irimicro- minikpyo- cerahat, irin ile ilgilipyro- ateş, ısı ile ilgilipseudo- yalancı, sahtehemi- yarımsemi- yarımuno- birbi- ikitri- üçtetra- dört, dört katquadri- dört, dört katmono-bir, tekpoli- çokmulti- çok, birden fazla

Bazı önekler farklı gözükmekle birlikte aynı anlama sahiptir

• anti‐ = kontra‐ : karşı/karşıt

• dis‐ = mal‐ : kötü/ağrılı

• hyper‐ = supra‐ = epi‐ : yüksek/üst/yukarı

• hypo‐ = sub‐ = infra‐ : düşük/alt/aşağı

• intra‐ = endo‐ : İçinde

• ante‐ = pre‐ = pro‐ : ön/önce

Bazı önekler benzer gözükmekle birlikte farklı anlama sahiptir

• ad‐ X ab‐ : yakın x uzak

• ante‐/pre‐/pro‐ X post‐ : önce x sonra

• hyper‐/supra‐/epi‐ X hypo‐/infra‐/sub‐ : yüksek x düşük

• macro‐ X micro‐ : büyük x küçük

• taşi‐ X bradi‐ : hızlı x yavaş

Page 9: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

9

SONEKLER (Suffixes)

SONEKLER – HASTALIK/DEĞİŞİKLİK

• ‐ia ‐iasis: anormal, olma, bulunma durumu

anem‐ia = kansızlık

chole‐lith‐iasis = safra taşı

uro-lith-iasis = böbrek taşı

• ‐algia: ağrı

neur‐algia = sinir sistemi ağrısı

arthr‐algia = eklem ağrısı

• ‐itis: iltihap

hepat‐itis = karaciğer iltihabı

gloss-itis = dil iltihabı

• ‐ectasia: genişleme

bronch‐ectasia = bronşların genişlemesi

• ‐osis: anormal artma

mono‐cyt‐osis = monositlerin artması

• ‐penia: azalma, eksilme

thrombo‐cyt‐o‐penia= pıhtılaşma hücrelerinin azalması

• ‐malacia: yumuşama

osteo‐malacia= kemik yumuşaması

• ‐porosis: zımba gibi delinme

osteo‐porosis= kemik erimesi

• ‐stasis: akımın durması, yavaşlaması

chole‐stasis= safra akışının durması

• ‐spasm: kasılma

angi‐o‐spasm: damar kasılması

• ‐gen : ‘ den oluşmuş

psych‐o‐gen= ruhsal bir nedenden dolayı

carcino‐gen= kanser oluşturan

• ‐oid : ‘e benzer

muc‐oid= mukusa benzer

• ‐cel(e): fıtıklaşma

gastro‐cel: midenin fıtıklaşması

• ‐oma: tümör

aden‐oma= bez tümörü

• ‐pathy: hastalık

nephro‐pathy= böbrek hastalığı

• ‐megaly: büyüme

splen‐o‐megaly= dalak büyümesi

cardi-o-megaly= kalp büyümesi

Page 10: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

10

• ‐phagia: yemek

dys‐phagia= ağrılı yutma

• ‐phobia : korku

hydrophobia= sudan korkma

• ‐plegia: felç

hemi‐plegia= yarı felç

• ‐ptosis: düşme

blephar/o‐ptosis= göz kapağı düşmesi

• ‐rrhagia: dışarı çıkma

hem/o‐rrhagia= kanama

• ‐rhea: akma

dia‐rhea= ishal

• ‐rrhexis: yırtılma

entero‐rrhexis= barsak yırtılması

• ‐sclerosis: sertleşme

arteri/o‐sklerosis: damar sertleşmesi

SONEKLER – CERRAHİ İŞLEMLER

• ‐ectomi: kesip almak

gastr‐ectomi= midenin ameliyat ile alınması

• ‐centesis : delmek

thorac/o‐centesis: göğüs duvarının delinmesi

• ‐stomi : ağız açmak

colo‐stomi= kalınbarsağın karın cildine ağızlaştırılması

• ‐tomi : kesmek

trache‐tomi= soluk borusunun kesilmesi

• ‐plasti: operatif şekillendirme

mamo‐plasti= memenin operatif şekillendirilmesi

• ‐desis: sabitlemek, yapıştırmak

artro‐desis= eklemin hareketsizleştirilmesi

• ‐raphy: dikmek

arteri‐o‐raphy= atardamarın dikilmesi

• ‐peksi: sabitlemek

gastr‐o‐peksi= midenin karın duvarına dikilmesi

• ‐lisis: kaybolma, çözülme

entero‐lisis= barsakların yapışıklıklarının alınması

• ‐tripsi: kırmak

nephro‐lith‐o‐tripsi= böbrek taşının kırılması

Page 11: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

11

SONEKLER ‐ SIFATLAR

• ‐erg: etki

colin‐erg‐ic= asetilkoline yanıt veren

• ‐formis: şekilli

falci‐formis= orak şeklinde

• ‐fil: eğilimli

hydro‐fil= suda erimeye eğilimli

• ‐trop : ‘e etkili

neur/o‐trop= sinir sistemine etkili

• ‐sid: öldürücü

bakteri‐sid= bakteri öldürücü

• ‐culus: küçük, küçültme

mus‐culus= küçük fare (kas)

• ‐fil: eğilimli

hydro‐fil= suda erimeye eğilimli

• ‐trop : ‘e etkili

neur/o‐trop= sinir sistemine etkili

• ‐sid: öldürücü

bakteri‐sid= bakteri öldürücü

• ‐culus: küçük, küçültme

mus‐culus= küçük kas

• ‐fil: eğilimli

hydro‐fil= suda erimeye eğilimli

• ‐trop : ‘e etkili

neur/o‐trop= sinir sistemine etkili

• ‐sid: öldürücü

bakteri‐sid= bakteri öldürücü

• ‐culus: küçük, küçültme

mus‐culus= küçük fare

Page 12: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

12

SONEKLER ‐ İLİŞKİLİ OLMA DURUMU

• Bazı sonekler ilişkili olma durumunu gösterir.• ‐ac ‐ic ‐ar ‐al

cardi/‐ac= kalple ilgililumb‐al= bel ile ilgilipelv‐ic= pelvisle ilgili

• ‐genesis: oluşumpato‐genesis= hastalık oluşumu

• ‐stenosis: daralmatrache‐stenosis= soluk borusunun daralması

• ‐trophy : beslenme,büyümehyper‐trophy: fazla büyüme

• ‐plazi: oluşuma‐plazi= gelişim eksikliği

• ‐logia : tıbbın herhangi bir dalı ile ilgilenen bilim

physio‐logia= organ sistemlerin görevlerini

inceleyen bilim dalı

cardi/o‐logia= kalp ile ilgili fizyolojik ve patolojik konuları inceleyen bilim dalı

• ‐ist : tıbbın herhangi bir dalında uzman olan kişi

anatom‐ist= anatomi uzmanı

psikiyatr‐ist= ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı

Kısaltmalar• Tıbbi terminolojide, oluşumların özellikleri, yerleşim

yeri, nitelik ve niceliklerinin tanımlanması amacı ile kısaltma işlemi uygulanır. Sık kullanılan terimler genellikle kısaltılırlar. Kısaltılan terimlerin büyük bölümü de anatomi ile ilgilidir. Kısaltma işlemi yalnızca uluslararası olarak belirlenmiş az sayıdaki terime uygulanır. Yani her terime ait bir kısaltma yoktur. Genel bir kural olarak ilk harf ya da ilk hece esas alınarak kısaltma yapılır. Çoğul varlıkların kısaltılmasında da, tekil varlık için yapılan kısaltmadaki son harfin tekrarlanması temel kuraldır.

Anatomi ile ilgili isimlerin kısaltılması

a., aa.: arteria, arteriae (= atardamar, atardamarlar)art., artt.: articulatio, articulationes (= eklem, eklemler)b., bb.: bursa, bursae (= kese, keseler)car.: carnivora (= etçiller)cart., cartil.: cartilago, cartilagines (= kıkırdak, kıkırdaklar)digit.: digitus (= parmak)eq.: equidae (= tek tırnaklılar)fac.: facies (= yüz)fasc.: fasciculus (= demetçik, küçük demet)for.: foramen (= delik)ggl., ggll.: ganglion, ganglia (= düğüm, düğümler (sinir düğümü)) gl., gll. : glandula, glandulae (= bez, bezler)inc.: incisura (= çentik)

Page 13: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

13

lig., ligg.: ligamentum, ligamenta (= bağ, bağlar)memb.: membrana (= zar)m., mm. : musculus, musculi (= kas, kaslar)n., nn. : nervus, nervi (= sinir, sinirler)nucl., nucll.: nucleus, nuclei (= çekirdek, çekirdekler)pl., plex.: plexus (= ağ, ağ şeklinde yapı)proc., procc.: processus, processi (= çıkıntı, çıkıntılar)r., rr.: ramus, rami (= dal, dallar)tub.: tuberculum (= kabartı)tr., trr.: tractus, tracti (= yol, yollar (sinir liflerinin

oluşturduğu yol))v., vv.: vena,- venae (= toplar damar, toplar damarlar)

Anatomik bölgeler ile ilgili kısaltmalar

C - cervicalis (=boyun)T - thoracalis (=göğüs)L - lumbalis (=bel)S - sacralis (=sağrı)Co - coccygeal (=kuyruk)

Anatomi ile ilgili sıfatların kısaltılması

ant. : anterior, anterius; ön, öndekipost. : posterior, posterius; arka, arkadakidext. : dexter, dextra, dextrum; sağ, sağdakisin. : sinister, sinistra sinistrum; sol, soldakiinf. : inferior, inferius; alt, alttakisup.: superior, superius; üst, üsttekisuperfic.: superficialis, superficiale; yüzeyselprof.: profundus, profunda, profundum; derin, derinde olanint.: internalis; iç, içte olanext.: externalis ;dış, dışta olan

obl. : obliquus, obliqua; eğik, eğik olandor. : dorsalis, dorsale; sırt ile ilgilivent.: ventralis, ventrale; ön yüz ile ilgili,karınla ilgililat. : lateralis, laterale; dış yan, dışyanda olanmed. : medialis, mediale; iç, iç yanda olanmedian.: medianus, mediana, medianum; arada olancaud.: caudalis, caudale; kuyruk tarafında olancran.: cranialis, craniale; baş tarafında olandist.: distalis; merkezden uzakta olanprox.: proximalis; merkeze yakın olan

Page 14: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

14

Hareketlerle ilgili genel anatomik terimler

• Flexio: Bükme, bükülme

• Extentio: Germe, gerilme

• Abductio: Vücudun orta hattından uzaklaştırma

• Adductio: Vücudun orta hattına yaklaştırma

• Circumductio: Yukarıdaki dört hareketin kombineyapılmasına denir

• Rotatio: Dönme, döndürme

Bazı özel rotasyon hareketleri• External rotatio: Dışa döndürme

• Internal rotatio: İçe döndürme

• Supinatio: Ön kolun içten dışa doğru rotasyonuyla palma manus’un (avuç içi) öne doğru bakmasını sağlayan hareket

• Pronatio: Ön kolun palma manus (avuç içi) arkayabakacak şekilde döndürülmesi

• Inversio: Ayak tabanının içe döndürülmesi

• Eversio: Ayak tabanının dışa döndürülmesi

• Elevatio:Yukarı doğru kaldırma

• Depressio: Aşağı doğru bastırma

Anatomik Düzlemler (Planum’lar)

İnsan vücudunu tanımlamak amacıyla kullanılırlar ve vücudu tasarlanmış kesitlere ayırırlar

• Planum sagittale (Oksal düzlem): Vücudun uzun ekseni boyunca yere dik olarak önden arkaya veya arkadan öne geçirilen düzlemlerdir. Vücudun tam ortasından geçerek simetrik iki eşit yarıma ayıran sagittal düzleme planum medianum denir. Planummedianum tektir. Planum medianuma paralel geçirilen düzlemlere ise planum paramedianum denir.

• Planum frontale-coronale (Taçsal düzlem): Planum medianum'adikey olarak geçen alın bölgesine paralel, sağdan sola, soldan sağa geçirilen düzlemlerdir. Vücudu ön ve arka bölümlere ayırır.

• Planum transversum (horizontale) (Yatay düzlem): Yere paralel ve diğer düzlemlere dik olarak geçen düzlemlerdir. Vücudu üst ve alt bölümlere ayırır. 1- Planum sagittale, 2- Planum horizontale (transversum), 3- Planum coronale (frontale)

Page 15: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

15

Eksenler (Axis'ler - Yönler)

İnsan vücudundan geçen ve eklemler çevresinde oluşan hareketlerin tanımlanmasında kullanılan yönlerdir. Üç temel ve sonsuz sayıda ikincil eksen vardır. Temel eksenler şunlardır:

• Axis verticalis: Baştan ayaklara doğru düşey inen, yere dik eksendir.

• Axis sagittalis: Ok yönünde, yere paralel, önden arkaya veya arkadan öne geçen eksendir.

• Axis transversalis: Yere paralel, sağdan sola, soldan sağa geçen eksendir.

1- Axis transversalis, 2- Axis verticalis, 3- Axis sagittalis

İNSAN VÜCUDUNUN YAPISAL DÜZEYLERİ

• a. Atomlar, moleküller ve bileşiklerCanlı organizmada en yaygın olarak bulunan elementler:

Karbon, hidrojen, oksijen, kalsiyum, potasyum, magnezyum, demir, azot, fosfor, kükürt

• b. Hücreler

• c. Dokular

Epitel doku

Bağ ve destek doku

Kas dokusu

Sinir dokusu

• d. Organ ve Sistemler

1- Baş (Caput)

2- Boyun (Collum veya cervix)

3- Gövde (Truncus)

a. Göğüs (Thorax)

b. Karın (Abdomen)

c. Leğen (Pelvis)

d. Sırt (Dorsum)

4- Üst taraf (Membrum

superius/Extremitas superior)

a. Kol (Brachium)

b. Önkol (Antebrachium)

c. El (Manus)

5- Alt taraf (Membrum

inferius/Extremitas inferior)

a. Uyluk (Femur)

b. Bacak (Crus)

c. Ayak (Pes)

VÜCUDUN BÖLÜMLERİ (PARTES CORPORIS HUMANI)

Page 16: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

16

1- Arka (Dorsal) vücut boşluğu

A) Cavitas cranii (Kafatası boşluğu)

B) Canalis vertebralis (Omurga kanalı)

2- Ön (Ventral) vücut boşluğu

A) Cavitas thoracis (Thorax-Göğüs boşluğu)

B) Cavitas abdominis (Abdomen-Karın boşluğu)

C) Cavitas pelvis (Pelvis-Leğen boşluğu)

VÜCUT BOŞLUKLARI Dorsal vücut boşluğunun üst bölümünde (cavitas cranii) beyin; alt bölümünde ise (canalis vertebralis) omurilik yer almaktadır.

Ventral vücut boşluğu içinde yer alan oluşumlar ise şunlardır:

1. Göğüs boşluğunda: Akciğerler, kalp ve kalpten çıkan büyük damarlar, soluk borusunun alt bölümü ve bronşlar, yemek borusu, timus bezi, ductus thoracicus, n. vagus ve n. phrenicus, bazı otonom sinir lifleri

2. Karın boşluğunda: Mide, ince ve kalın bağırsaklar, pankreas, karaciğer, safra kesesi, dalak, böbrekler, böbrek üstü bezleri, aorta'nın alt bölümü, bazı otonom sinir lifleri

3. Leğen boşluğunda: Mesane, ince bağırsak kıvrımları, düz bağırsak (rectum), erkekte prostat, vesicula seminalis, ductusdeferens; kadında uterus, ovarium'lar, tuba uterina'lar

BU BOŞLUKLARDA BULUNAN ORGANLAR

HAREKET SİSTEMİSYSTEMA LOCOMOTORIUM

Ossa(kemikler)

Juncturae(eklemler)

Musculi(kaslar)

HAREKET

Pasif Unsurları(kemikler, eklemler)

Aktif Unsurları(kaslar)

Page 17: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

17

Kemiğin İçeriği

% 60-70 (2/3) inorganik maddeler (sertlik sağlar) %85 Kalsiyum fosfat%10 Kalsiyum karbonat%1.5 Magnezyum fosfat Bazı alkali tuzlar (Kalsiyum florit, kalsiyum klorit)

% 30-40 (1/3) organik maddeler (elastikiyet sağlar)%95 kollagen lif.

Ossifikasyon (Kemikleşme)

Embriyodaki primitif iskelet fibröz membranlar vehiyalin kıkırdaktan oluşur

• Intramembranöz ossifikasyon (desmalkemikleşme): Kemiğin direkt mezenşim dokusu üzerinden oluşması

• Interkartilaginöz ossifikasyon (endokondralkemikleşme): Kemiğin hiyalin kıkırdak üzerinden oluşması

Yassı kemikler desmal, kısa ve uzun kemikler endokondral kemikleşme sonucu oluşurlar

• Ossifikasyon merkezi: Kemikleşmenin başladığı odaktır.

Uzun kemiklerde kemikleşme doğumdan sonra da devam eder.

İki odak bulunur.

• Primer ossifikasyon merkezi: Doğumdan önce kemiğin cisminin ortasında

• Sekonder ossifikasyon merkezi: Doğumdan sonra epifiz kıkırdağında.

Bu kemikleşmenin sona erme zamanı her kemikte farklıdır. Bu özellik yaş tayininde kullanılır.

Epifiz kıkırdağı

Kemiğin Fonksiyonları

Destek

Koruma

Hareket

Mineral deposu (Ca, P ve belli bazı mineraller)

Kan hücreleri üretimi (hemopoiesis)

Page 18: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

18

BESLENME VE HORMONLARIN KEMİK ÜZERİNE ETKİLERİ

• Kalsiyum ve fosfordan zengin besinler

• D, A ve C vitaminleri

D vitamini kalsiyumun kemik dokusunda çökmesini sağlar

*Besinlerle alınan D vitamini provitamin (ergesterol)’dir

Ultraviyole ışınları ile D vitamini (kalsiferol)’ne dönüşür

• A vitamini eksikliğinde osteoblast ve osteoklast oranında dengesizlik oluşur ve büyüme oranı düşer

• C vitamini eksikliğinde kemik matriksi ve kollojen yapımı yetersizliği. Kemik büyümesinde inhibisyon ve kırıkların iyileşmesinde gecikme

Kemikler üzerinde etkili olan hormonlar:

Paratiroid hormon, kalsitonin, büyüme hormonu, tiroksin, adrenal kortikoid hormonlar ve cinsiyet hormonları (testesteron, östrojen v.b.)

VÜCUDUMUZDAKİ KEMİK SAYISI

Çocuk 270 kemik14 yaş 256 kemik

Tam şekillenip birbiriyle kaynaştıktan sonra

Erişkin 206 kemik

Epifiz: Uzun kemiklerin uçlarıDiafiz: Uzun kemiklerin gövdesiMetafiz: Epifiz ile diafiz arasında kemik gelişiminin olduğu bölge

Tipik bir uzun kemiğin tabakaları (Dıştan içe)

PeriosteumSubstantia compactaSubstantia spongiosaEndosteumCavitas medullaris

Periosteum’un iki tabakası vardır.

Stratum fibrosum (Eklem kapsülünün fibröz tabakası ile devam eder)

Stratum osteogenicum (Damardan zengin ve kemikte enine büyümenin olduğu yerdir.)

Periosteum’un hasarı kemiğin ölümüne neden olur

Page 19: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

19

Medulla ossium gençlerde kan

yapıcı elemanları içerir. Kırmızı

renktedir.

(Medulla ossium rubra ),

Hemopoiesis

Yaşlılarda sarı renktedir.

(Medulla ossium flava)

Rezerv hemopoetik

Yaşlılarda da Sternum, ilium ve vertebra gibi kemiklerde medullaossium rubra bulunur.

Kemik iliği aspirasyonu

Os longum (Uzun kemik): Kol, önkol,uyluk, bacak ve parmak kemikleriOs breve (Kısa kemik): El ve ayak bileği kemikleriOs planum (Yassı kemik): Kafatasının kubbe bölümü (calvaria) kemikleri, kaburgalar, kürek kemiği ve göğüs kemiğiOs irregulare (Düzensiz kemik): Omurlar, kuyruk sokumu, etmoid ve mandibulaOs pneumaticum (Havalı kemik): Alın kemiği, sfenoid kemik, üst çene ve etmoid kemiğiOs sesamoideum (Susam kemiği): Patella, os pisiforme

Kemiklerin şekillerine göre sınıflandırılmasıOs longum

Uzun kemiklerin iki ucu, bir gövdesi vardır

Extremitasproximalis

Corpus

Extremitasdistalis

Page 20: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

20

Ossa breveOssa plana

Os irregulare Os pneumaticum

Page 21: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

21

Os sesamoideum

PATELLA

İSKELET KEMİKLERİ

Skeleton axialeNeurocraniumVisserocraniumColumna vertebralisSkeleton thoracis

Skeleton appendiculareMembrum superiusMembrum inferius

MEMBRUM SUPERIUS(ÜST TARAF)

Page 22: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

22

Üst taraf (extremite) kemikleri

Cingulum pectoraleOs claviculae (2)Os scapulae (2)

Pars libera membri superiorisOs humeri (2)Os radii (2)Os ulnae (2)Ossa carpi

Os scaphoideum (2)Os lunatum (2)Os triquetrum (2)Os pisiforme (2)Os trapezium (2)Os trapezoideum (2)Os capitatum (2)Os hamatum (2)

Ossa metacarpi (10)Phalanges (28)

Toplam: 64

. OMUZ KAVŞAĞI KEMİKLERİ1) Scapula (Kürek Kemiği) :

Facies costalis (kaburgaya bakan yüz) Facies dorsalis (arkaya bakan yüz) Spina scapulae (dikensi çıkıntı)

Fossa supraspinataFossa infraspinata

Spina scapula’nın alt ucu Acromion denen bir çıkıntı halinde sonlanır.

Acromion, clavicula (köprücük kemiği) ile eklem yapar.

Scapula’nın üst kenarından öne ve aşağıya doğru uzanan gagamsı çıkıntı processuscoracoideus’tur.

Scapula’nın dış kenarında humerus (kol kemiği) başı ile eklem oluşturan çukura cavitasglenoidalis (yayvan çukur) denir.

Page 23: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

23

2) Clavicula (Köprücük Kemeği)

Extremitas sternalis (sternum’a bakan ucu), Extremitas acromialis (acromion’a bakan ucu)Facies articularis sternalisFacies articularis acromialis

Üst ekstremiteyi gövdeye bağlayan tek kemiktir. Bu nedenle özellikle omuz üzerine düşmeler sonucunda kolayca kırılabilir

ClaviculaScapula

Page 24: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

24

1) HUMERUS (Kol Kemiği) Humerus, üstte scapula ile altta ise ulna ve radius isimli

kemiklerle eklemleşir. caput humeri (humerus başı) collum anatomicum (anatomik boyun)tuberculum majus (büyük çıkıntı) tuberculum minus (küçük çıkıntı) collum chirurgicum (cerrahi boyun) trochlea humeri (humerus makarası) capitulum humeri (humerus başçığı) epicondylus medialisepicondylus lateralisfossa radialis

fossa coronoideafossa olecrani

Üst ekstremite kanamalarında kola turnike uygulanarak koldaki atar damar kol kemiği ile turnike arasına sıkıştırılabilir ve alt tarafın kanamaları geçici olarak durdurulabilir.

ÜST EKSTREMiTENiN SERBEST KISMINI OLUŞTURAN KEMiKLER

2) ÖNKOL KEMİKLERİ İçte ulna, dışta da radius olmak üzere iki kemikten oluşur.

A. RadiusCaput radii (humerus’taki capitulum humeriile eklem yapar) Collum radiiIncisura ulnaris

Alt yüzde, el bileği kemikleri ile eklem yapan facies articularis carpea adlı bir yüzey ve dış kenarda ise processus styloideus (kalemsi çıkıntı) bulunur.

B. UlnaOlecranonIncisura trochlearisProcessus coronoideusCaput ulnaeProcessus styloideus

Page 25: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

25

EL KEMİKLERİ A. Ossa Carpi (El Bileği Kemikleri) Proksimal ve distal dizilimli olmak üzere iki sıra halinde

8 kemikten meydana gelir. Proksimal sıra; lateralden mediale :

Os scaphoideum, os lunatum, os triquetrum ve ospsiforme

Distal sıra; lateralden mediale : Os trapezium, os trapezoideum, os capitatum ve oshamatum.

El üzerine düşmelerde en çok os scaphoideumkırılabilir

Ön tarafı retinaculum flexorum denen sıkı bağ dokusunda bir band tarafından kapatılır ve oluk kanala çevrilir.

Canalis carpi denen bu kanaldan ele giden kasların uzun tendonları ile beraber n. medianus denen bir sinir geçer.

Buradan geçen tendonların aşırı çalışma, egzersiz ve bilgisayarda mouse kullanımı gibi nedenlere bağlı olarak hipertrofiye uğraması yani kalınlaşması siniri baskı altına alan bir etkiye neden olur ve sonuçta elin iç kışımlarında ağrı, karıncalanma ve parmaklarda güçsüzlük şikayetleri ile karakterize bir rahatsızlık yani karpal tünel sendromu görülür.

B. Ossa Metacarpi (El Tarak Kemikleri)

Parmaklar ile el bilek kemikleri arasında bulunan 5adet kemiktir. Carpal kemiklere bakan ucuna basis (taban) orta kısmına corpus (gövde) ve distal ucuna caput denir.

C. Ossa Digitorum Manus (El Parmak Kemikleri)

Phalanx adı verilen bu kemiklerden baş parmakta 2, diğerlerinde ise 3’er tane olmak üzere toplam 14tanedirler. Parmak kemiklerinin kalın ve enli olan proksimaluçlarına basis (taban) orta kısmına corpus (gövde) ve distal ucuna caput denir.

Page 26: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

26

MEMBRUM INFERIUS(ALT TARAF)

Alt taraf (extremite) kemikleri

Cingulum pelvicumOs coxae (2)

Pars libera membri inferiorisOs femoris (2)Os patellae (2)Os tibiae (2)Os fibulae (2)Ossa tarsi

Os tali (2)Os calcanei (2)Os naviculare (2)Os cuboideum (2)Os cuneiforme mediale (2)Os cuneiforme intermediale (2)Os cuneiforme laterale (2)

Ossa metatarsi (10)Phalanges (28)

Toplam: 62

Os Coxae(Kalça Kemiği)

os coxaeos iliios pubisos ischii

Acetabulumfacies lunata

symphysis pubis

Page 27: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

27

Os ilii: Os coxae’nın üst parçasını

oluşturur. Ala ossis ilii

Crista ilicaSpina iliaca anterior superiorFacies gluteaFossa iliaca

Corpus ossis iliiFacies auricularis

(kulak kepçesi şeklinde yüzey) articulatio sacroiliaca

Os pubis: Kalça kemiğinin alt

ön tarafını oluşturur. CorpusRamus superiorramus inferiorsymphysis pubisforamen obturatum(foramen obturatum bir zar ile kapalıdır)tuberculum pubicum(deri altında hissedilebilir)

Os ischii: Os coxae’nin arka alt

kısmını oluşturur.

Corpus ossis ischiiRamus ossis ischii

Tuberculum ischiadicumIncisura ischiadica minorSpina ischiadicaIncisura ischiadica major

Page 28: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

28

Pelvis (Leğen Kemiği)

Yanlarda iki adet os coxae Arkada os sacrum (sağrı kemiği) ve os coccygis (kuyruk sokumu kemiği)

Kadında Pelvis Çapları a. İç Çaplar

1. Conjugata (diameter) anatomica: Promontorium ile symphysis pubica’nın üst kenarı. 11,5-12 cm2.Conjugata vera (diameter conjugata): Promontorium ile symphysis pubicanın arka yüzünün en kabarık yeri. 11cm. (9 cm.den küçük olursa doğum zorlaşır) 3. Conjugata (diameter) diagonalis: Promontorium ile symphysis pubica’nın alt kenarı. 12,5-13cm4. Diameter (conjugata) recta: Symphysispubica’nın alt kenarı ile oc coccyx’in tepesi. 9,5-11,5 cm5. Diameter transversa: Linea terminalisüzerinde, transversal olarak en uzak iki nokta arası. 13,5 cm6. Diameter obliqua I-II: Linea terminalisüzerinde, bir tarafın art sacroiliaca’sı ile karşı tarafın eminentia iliopubica’sı arası. 12,5 cm

b. Dış Çaplar1. Diameter externa: 5. lumbal omurun proc. Spinosus’u ile symphysis pubica’nın ön yüzü arasında. 20 cm2.Distantia spinarium (interspinosa): Sağ-sol iki spina iliaca anterior superior’lar arasında. 24 cm3. Distantia cristarium (intercristalis):İki taraf crista iliaca’ların en yüksek noktaları arasında. 28 cm4. Distantia trochanterium (intertrochanterica): Sağ-sol trochanter major’lar arasındaki çap. 32 cm

Femur (Uyluk Kemiği) İnsan vücudundaki en uzun kemiktir. Kişinin boy uzunluğunun yaklaşık ¼’ i kadardır ve öne doğru kavislidir.

Caput femoris (acetabulum ile eklemleşerek kalça eklemini meydana getirir)

collum femoris

trochanter major

trochanter minor

condylus lateralis ve medialis

epicondylus medialis,

epicondylus lateralis

Alt ekstremitenin kanamaları uyluk bölgesine turnike konularak geçici olarak durdurulabilir.

Page 29: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

29

Patella (Diz Kapağı Kemiği)

Femur ile tibia’nınbirleştiği bölgenin ön tarafında tabanı yukarıda, tepesi ise aşağıda, üçgen şeklinde bir kemiktir. Arka tarafı eklem yüzeyi içermektedir. M. quadricepsfemoris’in kirişi içinde bulunur.

Tibia (Kaval Kemiği) Üst kısmında condylus lateralis ve

medialis bulunur. Üst ucun ön tarafında ki pütürüklü

çıkıntıya tuberositas tibia denir. M. quadriceps femoris’in (futbolcu kası) tendonu bu çıkıntıya tutunur.

Tibia’nın alt yüzünde facies articularisinferior bulunur. Alt ucun iç kenarındaki çıkıntı ise malleolusmedialis’tir.

Fibula (Kamış Kemiği) Tibia’nın arka-dış tarafında bulunur. Üst ucunda caput fibulae ve collum

fibulae, alt ucunda ise malleoluslateralis adlı çıkıntı bulunur.

Page 30: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

30

Ossa Tarsi (Ayak Bileği Kemikleri) Ayak bileği böl gesinde bulunan 7 tane küçük kemiktir. Proksimal ve distal olmak üzere iki sıra halindedirler.

Proksimal sırada; arkada os calcaneus (topuk kemiği) ve üstte os talus bulunur. Distal sırada ise içten dışa doğru;os cuneiforme I (mediale), os cuneiforme II (intermedium),

os cuneiforme III (laterale) ve os cuboideum bulunur. Bu iki sıra arasına ise os naviculare yerleşir.

Ossa Metatarsi (Ayak Tarak Kemikleri) 5 adet kemiktir. Proximal ucuna basis (taban) orta kısmına corpus (gövde) ve distal ucuna caput (baş) denir.

Ossa Digitorum Pedis (Ayak Parmak Kemikleri) Phalanx adı verilen bu kemikler, eldekine benzer şekilde baş parmakta 2, diğerlerinde ise 3’er tane olmak üzere toplam 14tanedir.

Page 31: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

31

COLUMNA VERTEBRALIS(OMURGA)

Page 32: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

32

Columna vertebralis

Presakral vertebralarVertebrae cervicales (7)

AtlasAxis3. servikal vertebra4. servikal vertebra5. servikal vertebra6. servikal vertebra7. servikal vertebra

Vertebrae thoracicae (12)Vertebrae lumbales (5)

Sacrum (1)Coccyx (1)

Toplam: 26

TİPİK BİR OMURUN ANATOMİK YAPISIcorpus vertebrae

foramen vertebraleCanalis vertebralismedulla spinalis(omurilik)

arcus vertebrae

processus spinosus, processus transversus

Page 33: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

33

Discus intervertebralis

anulus fibrosus

nucleus pulposus

Discus intervertebralis

Anulus fibrosus

Nucleus pulposus

Atlas

Axis

Servikal vertebralar

Torakal vertebralar

Lumbal vertebralar

Sacrum

Coccyx

Vertebrae Cervicales 7 tanedir. Processus transversus’ları üzerinde foramen transversarium bulunur. 1. boyun omuru atlas adını alır ve corpus’u bulunmaz. 2. boyun omuru axis’dir. Corpus’u öne doğru dens axis denilen bir

çıkıntıya sahiptir. Yedinci boyun omuru ise çok belirgin olarak hissedildiğinden

vertebrae prominens diye adlandırılır.

Page 34: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

34

Vertebrae Thoracicae

12 adettir. Processus transversus’ları

üzerinde fovea costalisprocessi transversi denilen çukur alanlara kaburgaların tuberculum costae’ları eklem yapar.

Corpus’un üst ve alt kısımlarında fovea costalissuperior ve inferior isimli çukur alanlara ise kaburgaların baş kısımları eklem yapar.

Göğüs omurlarının processusspinosus’ları aşağıya doğru bakar.

Vertebrae lumbales

5 tanedir

Diğer bölgedeki omurlara göre nispeten daha büyük corpus’asahiptirler.

Processus spinosus’ukare şeklindedir.

Page 35: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

35

Os sacrum ve os coccygisOs Sacrum:

Yetişkinlerde 5 omurun birleşmesi ile meydana gelmiş yekpare bir kemiktir.

Foramen vertebrale’lerin birleşmesi ile canalis sacri oluşur. Sacrum’un ön yüzü (facies pelvina) iç bükey, arka yüzü (facies dorsalis) ise dış bükeydir.

Ön yüzde ve arka yüzde dörder tane olmak üzere foramina sacralia pelvinave foramina sacralia dorsalia adlı delikler bulunur.

Yan yüzleri üzerinde os ilii ile eklem oluşturan facies auricularis yer alır.Os Coccygis:

3-4 omurun birleşmesi ile meydana gelir.

Yukarıda sacrum’un alt ucu ile eklem yapar. Aşağıda ise serbest olarak sonlanır.

THORAX(GÖĞÜS KAFESİ)

Page 36: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

36

Thorax

Sternum (1)Costae (24)

Costa veraeCosta spuriaeCosta fluctuantes

Toplam: 25sternum

Costa

Costae (Kaburgalar) Her bir yarımda 12 tane olmak üzere toplam 24 kaburga Caput costae ve tuberculum costae adlı çıkıntıları vardır. Caput’un lateralindeki boyun collum costae’dır. Öne doğru angulus costae denen bir açı yaparak döner. Açıdan önde kalan kısmı corpus costae’dir. Kaburgaların alt yüzlerinde sulcus costae denen oluk yer alır. Burada v., a. ve n. intercostalis’ler seyreder. İlk 7 kaburga costae verae, (gerçek kaburgalar), 8-10. kaburgalar 7.’nin kıkırdağına tutunan kıkırdakları vasıtasıyla bağlanır. costae spuriae (yalancı kaburgalar). 11 ve 12. kaburgalar ise göğüs kemiğine bağlanmaz ve karın yan tarafında kaslar arasında serbest olarak yüzerler. Costae fluctuantes(Yüzücü kaburgalar).

Page 37: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

37

Sternum (Göğüs Kemiği)Bölümleri

1. Manubrium sterni2. Corpus sterni3. Processus xiphoideus (kıkırdak)

Manubrium ve corpus sterni, symphysismanubriosternalis denen eklemle birbirine bağlanırlar. Burada meydana gelen açının adı angulus sterni’dir. Bu açının yan taraflarına 2. kaburgalar tutunur.

Sternum’un yanlarında kaburgaların tutunmasına yarayan çentiklere incisuracostalis denilir. Manubrium sterni üzerinde üs dışyandaki çentiklere ise incisuraclavicularis denilir ve buraya claviculatutunur.

Göğüs kafesi, arkadan 12 tane göğüs omuru, yanlardan 12 çift kaburga ve önden de sternum oluşturur.

Göğüs kafesi içerisinde akciğerler, kalp ve büyük damarlar bulunur.

CRANIUM(KAFATASI)

Page 38: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

38

Kafa kemikleriVisserocranium

Os maxillae (2)Os zygomaticum (2)Os nasale (2)Os vomer (1)Concha nasi inferior (2)Os lacrimale (2)Os mandibulae (1)Os hyoideum (1)Os palatinum (2)Malleus (2)Incus (2)Stapes (2)

NeurocraniumOs frontale (1)Os occipitale (1)Os sphenoidale (1)Os parietale (2)Os temporale (2)Os ethmoidale (1)

Toplam: 29

Toplam: 8

Toplam: 21

Splanchocranium Kemikleri (Yüz kemikleri)

a) Maxilla (üst çene kemiği): Çift kemiktir. İçinde sinusmaxillaris bulunur.

b) Os zygomaticum (elmacık kemiği): Orbitanın alt-dış bölümünde yer alır.

c) Os lacrimale (gözyaşı kemiği): Çifttir. Orbitanın içyanduvarında yer alan ince bir kemiktir.

d) Os nasale (burun kemiği): Maxilla’nın proc. frontalis’leri arasında yer alır. Çift kemiklerdendir.

e) Os palatinum (damak kemiği): Maxilla’lar ve sfenoidkemiğin pterigoid çıkıntıları arasında yer alan Lşeklinde bir kemiktir.

f) Concha nasalis inferior: Alt konkanın oluşumunu sağlar. Burun boşluğunu dışyan duvarında yer alır.

g) Mandibula (altçene kemiği): Yüz kemiklerinin en büyüğü ve en sağlamıdır. Baş iskeletinin tek hareketli kemiğidir (Kulak kemikçikleri ve dil kemiği hariç). Corpus ve ramus mandibulae bölümlerinden oluşur. Bu bölümler arasındaki açıya angulus mandibulaedenir.

h) Os hyoideum (dil kemiği): Gırtlağın üst kısmında, dil kökünün aşağısında yer alan U şeklinde bir kemiktir.

Os lacrimale

Os zygomaticum

Os maxillae

Os mandibulae

Os nasale

Concha nasiinferior

Os vomer

Os palatinum

Os nasale

Os maxillae

Concha nasiinferior

Page 39: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

39

OSSICULA AUDITORIA

Neurocranium Kemikleria) Os frontale (alın kemiği): Skuamoz, orbital ve

nazal bölümleri vardır. Squama frontalis’i pars orbitalis’ten margo supraorbitalis ayırır. Squamafrontaliste tuber frontale ve onun aşağısında kaş çıkıntıları (arcus superciliaris) bulunur. Kaş çıkıntıları arasında kalan düz alana glabella denir. Squama frontalis’te sinus frontalis yer alır.

b) Os parietale (çeper kemik): Neurocranium’un yan duvarları ve tavanının büyük kısmını oluşturan bir çift kemiktir. Dış yüzünde tuber parietale bulunur. Frontal kemikle sutura coronalis, oksipitalkemikle sutura lamdoidea aracılığıyla birleşir.

c) Os occipitale (ardkafa kemiği): Kafatasının arka bölümünü olşturan tek kemiktir. Tabanında for. magnum bulunur. 4 bölümden oluşur: Pars basilaris, 2 pars lateralis ve squama occipitalis.For. Magnum’un yanlarında condylusoccipitalis’ler bulunur. Squama occipitalis’in dış yüzünün ortasında protuberentia occipitalisexterna adındaki çıkıntı bulunur.

Os frontale

Os parietale

Os temporale

Os sphenoidale

Os occipitale

Page 40: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

40

d) Os temporale (şakak kemiği): İçinde işitmeve denge organını taşır. 4 bölüme ayrılır:Pars squamosa, pars tympanica, parsmastoidea ve pars petrosa. Parssquamosa’da bulunan proc. zygomaticusyanak kemiği ile birleşerek arcuszygomaticus’u oluşturur. Pars tympanicaporus acusticus externus’u çevreler.

Pars petrosa içinde işitme ve denge ile ilgiliyapılar bulunur. Alt yüzünden aşağıya-önedoğru proc. styloideus uzanır. Proc.styloideus’un arkasında, canalis facialis’indeliği for. stylomastoideum bulunur. Arkayüzün ortasında porus acusticus internus (içişitme deliği) yer alır. Pars petrosa içindeişitme kemikçiklerinin (malleus, incus,stapes-MİS) yer aldığı cavitas tympanibulunur. Ayrıca pars petrosa içinde n.facialis’in geçtiği canalis facialis ve a. carotisinterna’nın geçtiği canalis caroticus yer alır.

Os parietale

Os temporale

Os frontale

Os occipitale

OssphenoidaleOs ethmoidale

e) Os sphenoidale (kamamsı kemik):Corpus bölümünde sinussphenoidalis bulunur. Corpus’un üstyüzünde bulunan tuberculum sellae,dorsum sellae, fossa hypophysialis vb.bir Türk eyerini andırdığı için sellaturcica olarak adlandırılır.

f) Os ethmoidale (kalbur kemik):Basis cranii’nin tabanında yer alır. 4bölüme ayrılarak incelenir: Laminacribrosa delikli bir levha tarzındakihorizontal bölümüdür. Buradakideliklerden koku sinirleri geçer.Lamina perpendicularis burunbölmesinin oluşumuna katılır. Laminacribrosa’nıniki yanına bağlanmış yankitleler labyrinthus ethmoidalis ‘tir.İçinde cellulae ethmoidales bulunur.Burnun üst ve orta konkaları etmoidallabirentlere aittir.

Os ethmoidaleOs

sphenoidale

EKLEMLER (ARTICULATIONES)

Fonksiyonel olarak eklemler hareket şekillerine göre oynamaz, yarı oynar ve oynar eklemler olarak üç kısma ayrılırlar.

Eklem Türleri:

1. Oynamaz Eklemler (Articulationes Fibrosae): Eklemleşen kemikler fibröz doku ile birbirine sıkıca bağlanmıştır. Şu alt gruplardan meydana gelir:

a. Sutura

b. Gomphosis

c. Syndesmosis

Page 41: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

41

a. SUTURA

Yalnız kafatasında görülen eklemlerdir. Sutura serrataSutura denticulataSutura squamosaSutura lambdoideaSutura plana

Yenidoğan bebeklerde henüz kafatasını oluşturan kemikler tam temas halinde olmadığından, kemikler arasında fibrözbağlarla örtülmüş yumuşak alanlar kolaylıkla hissedilebilir.

Bıngıldak (Fonticulus)

SchindylesisÖzel bir sutura tipidirİbik şeklinde bir kabartının kendisine uyan bir oyuk içine girmesi ile oluşur

Vomer

Rostrum sphenoidale

Page 42: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

42

b. Ghomphosis

Art.dentoalveolaris

c. Syndesmosis

Bu fibröz eklem tipinde kemikler birbirlerine fibröz ligamentler veya membranlar aracılığıyla bağlanmışlardır. Kemikler arasındaki geniş aralığı zarsı bir yapı doldurur.

Art. (syndesmosis) radioulnaris

Membrana interossea antebrachii

Art. (syndesmosis) tibiofibularis

Membrana interossea cruris

2. Yarı Oynar Eklemler (Articulationes Cartilagineae):

Bu tür eklemlerde eklemleşen kemiklerin arasında hyalinya da fibröz kıkırdaktan yapılı bir doku bulunur.

a. Synchondrosis: Eklemleşen kemikler arasında hyalinkıkırdak bulunur.

Ör. Epifiz kıkırdağı, Y kıkırdağı

b. Symphysis: Eklemleşen kemiklerin arasında fibrokartilaginöz bir eklem diski bulunur.

Ör. Symphysis pubis ve symphysis intervertebralis

Sonradan kemikleşir

Kemikleşmez

Page 43: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

43

a. SynchondrosisDoğumdan sonra kemikleşir

Epifiz ve metafiz arasındaki epifiz kıkırdağı veya os coxae’deki Y kıkırdağı bu eklem tipine örnek verilebilir. Bu eklemler tamamen kemikleşir

Y kıkırdağı

Epifiz kıkırdağı

b. Symphysis

Eklem yüzleri arasında fibrokartilaginöz bir diskus vardır. kemikler fibröz doku ve-veya fibröz kıkırdak aracılığıyla birbirine kuvvetli bir şekilde bağlanmışlardırBu eklem tipi için en tipik örnek discus intervertebralis'ler aracılığıyla birbirine bağlanmış olan columna vertebralis'tir. Os pubis arasında bulunan symphysispubis

Symphysis pubis

symphysis pubisDiscus intervertebralis

Art. intervertebralis

Vücuttaki eklemlerin büyük bir bölümü bu tiptedirFonksiyonel olarak en önemli olan tam hareketli eklemlerdir

3. Oynar Eklemler (Articulationes Synoviales)

Page 44: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

44

SYNOVIAL EKLEMLER

Temel özellikleri • Facies articularis• Cartilago articularis• Capsula articularis• Cavum articulare• Ligamentler• Discus articularis• Meniscus• Labrum articulare

•Facies articularis (eklem yüzleri):Çoğunlukla 2-5 mm kalınlığında hyalin kıkırdak ile kaplıdır

Discus articularis içeren bazı eklemlerde fibröz kıkırdak ile kaplıdırArt. temporomandibularisArt. sternoclavicularisArt. acromioclavicularis

Cartilago articularis eklem yüzünün her yerinde eşit kalınlıkta değildirDaha fazla kuvvete maruz olan yerlerde daha kalındır

Hareket sırasında kemik uçlarının birbiri üzerinden kaymasına olanak sağlar

Page 45: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

45

Meniscus : fibrokartilaginöz yapıda yarımay şeklinde oluşumlar. Labrum articulare: Fibröz bağ dokusundan yapılmış halka şeklinde oluşumlar.

•Capsula articularis :Yapı ve fonksiyon bakımından birbirinden farklı iki tabakadan oluşur.

Membrana fibrosa: Fibröz bağ dokusundan yapılmıştır. Eklemi dış etkilerden korur, periost ile devam eder

Membrana synovialis: Membrana fibrosanın iç yüzünü örter ve fibrosaya gevşek bağ dokusu ile tutunur. Synovia denilen bir sıvı salgılar.

Synovia: Rengi ve miktarı eklemler arasında farklılık gösterir. Yumurta akı gibi içinde birkaç hücre, yağ taneleri, plika synovialis’ ten kopmuş bazı küçük partiküller bulunur.

Page 46: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

46

Cavum articulareEklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluk.Bu boşlukta negatif basınç bulunur.

* Ginglymus (art. trochlearis) * Art. trochoidea* Art.bicondylaris* Art. ellipsoidea (art. condylaris)* Art. sellaris* Art. spheroidea* Art. plana

Synovial eklemler eklem yüzünün şekline ve eklemin eksensel hareket olanaklarına göre;

Eklem yüzlerinden birisi konveks makara şeklinde diğeri ise bu konveks eklem yüzünü içine alacak şekilde konkavdır.

Örnek:

*Art. humeroulnaris

Ginglymus (Art.trochlearis)Art. trochoidea

Konkav eklem yüzü osteofibröz halka konveks eklem yüzü ise silindir şeklindedir

*Art. radio-ulnaris proximalis

Page 47: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

47

Art. bicondylaris

Konveks olan eklem yüzü iki

kondil şeklinde

Diğer eklem yüzü ise

konkavdır.

*Art.genu

Oval biçimde konveks bir eklem yüzü elipsoidşeklindeki konkav bir

eklem yüzü üzerine oturur.

*Art. radiocarpalis

Art.ellipsoidea (Art.condylaris)

Art.sellaris

Eklem yüzleri karşılıklı

konveks ve konkavdır.

*Art. carpometacarpea pollicis Eklem yüzlerinden birisi küre şeklinde konveks diğeri onu içine alacak şekilde konkavdır

*Art. coxae

Art. spheroidea

Page 48: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

48

Eklem yüzleri oldukça düzdür

* Vertebraların Proc.

articularisleri arasında

Art. zygapophysialis

Art planaLigamentler :Eklemi meydana getiren kemikleri birbirine bağlayan oluşumlardır.

Dış (ekstrinsik) bağlar; Eklem kapsülünün dışında bulunur,bir kemikten diğerine uzanır. Eklem kapsülü de bir dış bağdır

İç (intrinsik) bağlar; Eklem boşluğu içerisinde bulunur eklem yüzleri arasında uzanır.

Ekleme katılan kemik sayısına göre eklemler 2 gruba ayrılır

1. Articulatio simplex: Sadece iki kemikten meydana gelen eklemlerdir. Ör: Art. interphalangea prox.

2.Articulatio composita: İkiden fazla kemikten meydana gelen eklemlerdir. Ör: Art. cubiti

Articulatio simplex

1

2

Articulatio composita

1

23

BÖLGELERE GÖRE EKLEMLER

I. Üst Ekstremite Eklemleri

A) Omuz Kavşağı Eklemleri

1. Articulatio Sternoclavicularis:

Plana tipinde bir eklemdir. Üst ekstremiteyi gövdeye bağlayan tek eklemdir.

2. Articulatio Acromioclaviculare:

Plana tipi bir eklemdir.

sternum

Clavicula

Scapula

Page 49: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

49

B) Üst Ekstremitenin Serbest Kısımlarının Eklemleri

1. Articulatio Humeri (Omuz Eklemi)

Caput humeri ile scapula’nın cavitasglenoidalis’i arasında oluşan sferoid türde bir eklemdir. Cavitas glenoidalis’te labrumglenoidale bulunur. Eklem kapsülünün kalınlaşması ile oluşmuş önde lig. coracohumerale, arkada ise lig. glenohumerale adlı bağlar ile eklem bütünlüğü desteklenir. Bağlara ilave olarak rotator cuff grubu kaslar olarak da adlandırılan m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. subscapularis ve m. teres minor eklemi üst ön ve arka taraftan desteklerler.

Eklem alt yüzden zayıf kaldığından çıkıklar genelde bu yöne olur.

2. Articulatio Cubiti (Dirsek eklemi)Art. humeroulnaris, Art. humeroradialis ve Art. radioulnaris proximalis adlarını alırlar.

Art. humeroulnaris, ginglymus tipte bir eklemdir. Art. radioulnaris proximalis ise trochoid tipte bir eklemdir. Art. humeroradialis, eklem yüzeylerinin şekline göre sferoid olsa da hareketlerini ulna’ya bağımlı yapmak zorunda olduğundan hareket şekline göre trochoid tipi eklem olarak sınıflandırılır. Genel olarak eklem fonksiyonel açıdan ginglymus tiptedir ve sadece fleksiyon-

ekstensiyon hareketine olanak verir.

3. Articulatio Radioulnaris DistalisRadius ve ulna’nın alt uçları arasında meydana gelen trochoid tipte bir eklemdir.

4. Articulatio Radiocarpalis (El bileği eklemi)

Radius’un alt yüzündeki facies articularis carpeaile el bileği kemiklerinden os scaphoideum, oslunatum ve os triquetrum arasında meydana gelen condyloid bir eklemdir.

5. Eldeki Eklemler

Art. intercarpalisArt. CarpometacarpalisArt. MetacarpophalangealisArt. interphalangealis

II. Alt Ekstremite Eklemleri A) Leğen Kavşağı Eklemleri

1. Articulatio SacroiliacaOs sacrum’un facies auricularis’i ile os ilium’unfacies auricularis’i arasında meydana gelmiş plana tipinde bir eklemdir.

Çok az oynar (Amphiarthrosis). Ancak gebeliğin son dönemlerinde salgılanan

hormonların etkisiyle bir miktar hareket yeteneği kazanır.

2. Symphysis Pubica İki os pubis arasında meydana gelen symphysis

tarzında bir eklemdir. Eklem yüzeyleri arasında yassı bir kıkırdak disk

bulunur. Bu eklem de doğum öncesinde bir miktar

hareket yeteneği kazanır.

Symphysis pubis

Page 50: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

50

B) Alt Ekstremitenin Serbest Kısımlarının Eklemleri

1. Articulatio Coxae (Kalça Eklemi)

Acetabulum ile caput femoris arasında meydana gelen sferoid türde bir eklemdir.

Acetabulum’da labrum acetabulare denilen kıkırdak bir halka bu çukuru derinleştirir.

Eklemin içerisinde caput femoris ile acetabulum arasında lig. capitis femorisadında bir diğer bağ da bulunmaktadır.

2. Articulatio Genus (Diz Eklemi)

Ginglymus tipinde olan bu eklemdir. Femur’un alt ucundaki condilleri, tibia’nın üst ucundaki kondilleri ve patella oluşturur. Meniscus lateralis ve meniscus medialis bulunur. Eklemin ön yüzünde bulun patella, m. quadriceps femoris’ininsersiyo tendonu tarfından sarılır.. Eklem içerisinde lig. cruciatum anterior ve lig. cruciatumposterior olmak üzere iki çapraz bağ vardır. Öndeki aşırı ekstensiyonda, arkadaki ise aşırı fleksiyonda gerilir.

Eklem içerisinde bulunan meniscus’lardan içte olanı lig. collaterale tibiale’ye sıkıca tutunduğundan özellikle diz ekleminin abduksiyona zorlanması durumunda yırtılabilir.

3. Articulatio Tibiofibularis Proximalisve DistalisTibia ve fibula’nın proksimal ve distal uçları arasında oluşmuş syndesmosis türünde eklemlerdir.

4. Articulatio TalocruralisTibia ve fibula’nın alt ucu ile ayak bileği kemiklerinden talus arasında meydana gelen ginglymus tipi bir eklemdir.

5. Ayak Eklemleri

Art. intertarsalisArt. tarsometatarsalisArt. MetatarsophalangealisArt. interphalangealis adında eklemler vardır.

III. Baş, Boyun ve Gövde Eklemleri

1. Articulatio Temporomandibularis (Çene Eklemi) Mandibulae’nın caput’u ile os temporaleüzerindeki tuberculum articulare arasında meydana gelen bikondiler bir eklemdir.

2. Articulationes Intervertebrales Omurlar arasında meydana gelen eklemlerdir. Corpuslar arasında discus intervertebralisadında kıkırdak yapılar bulunur. Eklem diskinin ortasındaki nucleus pulposusbazen anulus fibrosus’tan dışarıya sızabilir ki buna hernia discalis ya da disk fıtkı denir. Omur kemerleri ve omur eklem çıkıntıları arasında oluşan eklemlere de sırasıyla syndesmosis columna vertebralis ve articulatiozygapophysialis adları verilir.

Art. temporomandibularis

Anulus fibrosus

Discus intervertebralis

Nucleus fibrosus

Page 51: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

51

Eklem hareketleri

Fleksiyon - ExtensiyonAdduksiyon - AbduksiyonSirkumduksiyonRotasyon

Fleksiyon – Extensiyon:Transvers eksen etrafında yapılır.Fleksiyon:İki kemik arasındaki açı küçülür.Extensiyon:İki kemik arasındaki açı büyür.

Fleksiyon

Extensiyon

Page 52: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

52

Abduksiyon – Adduksiyon: Sagital eksen etrafında yapılır. Abduksiyon :Sagital eksen etrafında gövdeden uzaklaşma Adduksiyon : Sagital eksen etrafında gövdeyeyaklaşmadır.

radial abduksiyon ulnar abduksiyon radial adduksiyon ulnar adduksiyon

oppozisyon

repozisyonadduksiyon

abduksiyon

fleksiyon

extansiyon

Page 53: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

53

Sirkumdiksiyon:Fleksiyon,ekstensiyon,adduksiyon,abduksiyon hareketlerinin kombinasyonu ile meydana gelen bir harekettir.

dorsofleksiyon

plantar fleksiyon

eversiyon

inversiyon

KASLAR

Hareket sisteminin aktif elemanları kaslardır.

Kaslar mikroskobik şekilleri ve fonksiyonlarına göre;

Düz kas

Çizgili kas

Kalp kası olmak üzere üç gruba ayrılırlar.

• Düz kaslar iç organlarımızda bulunur ve otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. İstemsizkasılma yaparlar.

• Çizgili kaslar iskelet kaslarıdır ve istemli olarak kasılırlar.

• Kalp kası ise görünüş olarak çizgili fakat istemsiz çalışan bir kas çeşididir.

Page 54: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

54

İnsan vücudunda yaklaşık 600ayrı iskelet kası bulunmaktadır.

Kasların orta kısmı kas gövdesi (venter)

Kemiklere bağlayan kiriş ;

tendon (uzun kaslarda)

aponeurosis (yassı kaslarda)

En az hareketli olan kısmı origo

En fazla hareketli kısmı ise insertio

Sinirin kasa girdiği yer motor nokta

Motor nokta kasların elektrikle uyarımı ve EMG’de önem taşır.

Kaslar;

mekik,

silindirik,

kare şeklinde yada

kaz teleği gibi değişik şekil ve görünüşlerde olabilirler.

İsimlendirmelerde kasın şekli, yerleşimi ya da fonksiyonu gibi bir ya da birkaç özelliği kullanılmaktadır.

M.triangularis * M. trapezius

* M. flexor pollicus longus M. unipennatus

Page 55: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

55

M. bipennatus * M. rectus femoris

M.orbicularis * M. orbicularis oris veya oculi

M.sphincter * M. sphincter ani externi

M.cruciatus

* M. masseter

Page 56: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

56

M. latissimus dorsi

M. spiralis

M.digastricusM.digastricus

Bir eklem üzerinde herhangi bir hareketi (örneğin fleksiyon) yaptıran esas kasa prime moverdenilir.

Bir kasın yaptırdığı hareketin tersini yaptıran kasa ise antagonist kas denir.

Aynı hareketi yaptıran kaslar birbirinin sinerjistidirler.

Bazı kaslar eklemleri tespit ederler ki bunlara da fiksatör kaslar denilir.

Epimysium: Kasların her birini saran bağ dokusu tabakasıdır. Bu bağ dokusu tabakası kasların dış fascia’sıdır.

Perimysium: Kas içindeki kas lifi demetlerini saran bağ dokusudur.

Endomysium : Her bir kas lifini ayrı ayrı sarıp kuşatan bağ dokusuna ise endomysium denir.

Page 57: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

57

I. BAŞ VE BOYUN KASLARIA. Baş Bölgesi

Mm. Faciales (mimik kasları)

Bir uçları ile kafatası ve yüz kemiklerine tutunurlarken diğer uçları ile deriye tutunurlar.

M. occipitofrontalis: Occipital, FrontalGalea aponeurotica

B. Yüz Kasları

Göz Etrafındakiler: 1. M. orbicularis oculi: Göz kapaklarını

kapatır. 2. M. corrugator supercilii: Kaşı çatan

kastır. 3. M. depressor supercilii: Kaşları aşağı

indirir.

Burun Etrafındakiler: 1. M. nasalis: burun kökünde bulunur

ve burun kanatlarını hareket ettirir. 2. M. levator labii superior alaeque

nasi: Dudakların, burun kanatlarının ve yanakların derisini hareket ettirir.

3. M. procerus: Alın ve kaş derisini aşağıya çeker.

Ağız Etrafındakiler: 1. M. orbicularis oris: Dudakları kapatır. 2. M. levator labii superior: Üst dudağı

yukarı kaldırır. 3. M. levator anguli oris: Dudakların

birleşme kenarlarını kaldırır. 4. M. depressor labii inferioris: Alt dudağı

aşağı çeker. 5. M. depressor anguli oris: Dudakların

birleşme kenarlarını aşağı çeker.6. M. risorius: Gülümseme kasıdır. Ağız

açısını yana çeker 7. M. buccinator: Ağız boşluğunu daraltır.

Havayı dışarı üflerken ve çiğnemede fonksiyonu vardır.

8. M. zygomaticus major et minor: Ağız köşesindeki deriyi hareket ettirir.

Boyun Etrafındakiler 1. M. platysma: Boyun bölgesindeki yüzeysel kastır. Yüz kaslarının tamamı n. facialis denilen 7. çift beyin siniri tarafından uyarılır. Bu kaslara ilave olarak derin planda çiğneme kasları adı verilen; m. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis olmak üzere dört kas bulunur. Bunların tamamı n. mandibularis tarafından uyarılırlar.

2. M. sternocleidomastoideus: Sternumve clavicula’dan başlayıp proc. mastoideus’a uzanır. N. accessoriustarafından uyarılır.

Page 58: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

58

Orta Planda Yer Alan Boyun Kasları Suprahyoid kaslar: Bu kaslar hyoid kemiği dolayısıyla

larynx’i yukarı kaldırırlar ya da alt çeneyi aşağı çekerler.

1. M. digastricus: İki karnı bulunan bir kastır. Venterposterior adlı karnı arkada processus styloideus’a, venter anterior ise önde mandibula’nın arka yüzüne tutunur. Ortadaki tendon yapısındaki ara kısım bağ dokusundan bir kanca ile os hyoideum’a bağlanır. Bu kasın arka karnı n. facialis, ön karnı ise n. mandibularistarafından uyarılır. Çeneyi açar ya da larynx’i ve dil kökünü yukarı kaldırır.

2. M. stylohyoideus: Processus styloideus’tan başlar, oshyoideum’a tutunur. N. facialis tarafından uyarılır ve oshyoideum’u arka yukarıya çeker.

3. M. mylohyoideus: Corpus mandibulae’nin iç yüzüne çepeçevre tutunarak başlar, ortada karşı tarafınki ile birleşir. Arkada os hyoideum’a tutunur. N. mandibularistarafından uyarılır. Ağız tabanını yükseltir, oshyoideum’u öne ve yukarıya çeker.

4. M. geniohyoideus: M. mylohyoideus’un üstünde, mandibula ve os hyoideum arasında uzanan bir kastır. N. mandibularis uyarır. Hyoid kemiği öne çeker.

Page 59: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

59

Infrahyoid Kaslar: Hyoid kemiğin altında bulunan kaslardır. Bu kaslar hyoid kemiği ve larynx’i aşağıya çekerler. Tamamı ansa cervicalis adı verilen bir sinir kangalı tarafından uyarılırlar. 1. M. sternohyoideus: Sternum’dan başlayıp os

hyoideum’un yanlarına tutunur. 2. M. sternothyroideus: Sternum’dan başlayıp

larynx’ın en büyük kıkırdağı olan cartilagothyroidea’nın dış yüzüne tutunur.

3. M. thyrohyoideus: Cartilago thyroidea’nın dış yüzünden başlayıp os hyoideum’un dış yüzüne uzanır.

4. M. omohyoideus: İki karını bulunmaktadır. Venter inferior’u spacula’nın üst kenarına tutunur. Venter superior’u ise hyoid kemiğe tutunur. Arada kalan bağ dokusundan tendonları bir fibröz doku kitlesi ile clavicula’yabağlanır. Bildirilen bu kaslara ilave olarak derin planda ve suboccipital bölgede de kaslar bulunmaktadır.

II. GÖVDE KASLARI A. Yüzeyel Sırt Kasları

1. M. trapezius: N. accessoriustarafından uyarılan bu kas skapulayıyukarı, aşağı ve iç yana hareket ettirir. Baş ve boyunu karşı tarafa çevirir, aynı tarafa büker. 2. M. latissimus dorsi: Sırtın en geniş kasıdır. Kaburga ve omurlardan humerus’un iç yüzüne uzanır. Kola ekstensiyon, iç rotasyon ve adduksiyon yaptırır. Halter, kürek çekme ve barfiks gibi sporlarda aktiftir. 3. M. levator scapulae, m. rhomboideus major ve m. rhomboideus minor: Bu kaslar yukarıda anlatılan iki kasın derininde bulunurlar. Omurga ile scapula’nın iç kenarı arasında uzanan bu kasların siniri n. dorsalisscapulae’dir. Skapula’yı yukarı ve iç yana hareket ettirirler

B. Derin Sırt Kasları Gövdenin dik tutulması, ekstensiyonu, yanlara fleksiyonu ve rotasyonunu sağlarlar. Spinalsinirlerin arka dalları tarafından uyarılırlar.

C. Göğüs Kasları Üst Eksterimiteyle İlgili Kaslar: 1.M. pectoralis major: Göğüs kabarıklığını yapar. Kaburgalar, clavicula ve sternum’dan başlar, humerus’ta crista tuberculi majoris’e tutunur. Kola adduksiyon, iç rotasyon ve fleksiyon yaptırır. Tırmanma ve barfiks hareketlerinde çalışır. 2. M. pectoralis minor: Bir önceki kasın hemenAltında bulunan küçük bir kastır. 2-5. kaburgalarile processus coracoideus arasında uzanır. Omuzuaşağı çeker 3. M. serratus anterior: 1-10. Kaburgalardanbaşlayıp scapula’nın altından geçerek onun içkenarına boydan boya yapışır. N. thoracicus longustarafından uyarılır. Kolu omuz seviyesinden yukarıkaldırırken skapula’nın alt açısını dışarı çeker.

Page 60: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

60

Göğüs Esas Kasları

1. Mm. intercostales externi: Kaburgalar arasını dolduran kaslardan dıştakidir. İnspirasyonyani soluk almayı sağlar.

2. Mm. intercostales interni: Bir önceki kasın daha derininde yerleşmiş olan kaburgalar arası kastır. Ekspirasyon yani soluk vermeye yarar.

3. Mm. intercostalis intimi: En içteki kastır. Mm. intercostales interni’yebenzer. İki kas arasında a., v., n. intercostalis’ler seyreder.

4. Diaphragma: Göğüs kafesi ile karın boşluğunu birbirinden ayıran kas ve zar yapısında bir oluşumdur. Pars musculariscentrum tendineumN. phrenicus tarafından uyarılır.

Diaphragma üzerinde üç büyük delik bulunur.Foramen venae cavae; 8. göğüs omuru hizasında ve sağda yerleşmiş bir deliktir. Buradan v. cavae inferior karın boşluğundan göğüs boşluğuna geçer. Hiatus oesophageus, ortalarda ve 10. göğüs omuru hizasındadır. Bu açıklıktan oesophagus ve beraberindeki n. vagus’largöğüs kafesinden karın boşluğuna ulaşırlar. Hiatus aorticus en arkada 12. göğüs omurunun ön tarafında yer alan açıklıktır. Bu delikten ise aorta karın boşluğuna, ductusthoracicus ise göğüs boşluğuna geçer.

D. Karın Kasları1. M. obliquus externus abdominis:

5-12. kaburgaların dış yüzlerinden başlar. Crista iliaca’ya ve tuberculum pubicum’atutunur. Orta hatta; processus xyphoideusile symphisis pubis arasında uzanan lineaalba adında bağ dokusu yapısı aracılığıyla karşı tarafın kası ile birleşir. Tuberculumpubicum ile crista iliaca arasında kalan kısmı aponeuros yapısındadır. Bu iki nokta arasında kalan lifler birbirleri üzerinde kıvrılarak lig. inguinale’yi (kasık bağı) meydana getirirler. Kasık bağının tuberculum pubicum’a tutunan ucunda tabanı aşağıda, tepesi yukarıda üçgen şeklinde bir açıklık vardır. Anulus inguinalissuperficialis denen bu açıklığın arkaya devamı olan kanal, canalis inguinalis adını alır.

2. M. obliquus internus abdominis:Bir önceki kasın derininde bulunur. Crista iliaca, fasciathoracolumbalis ve lig. inguinale’den başlar. Lifleri yukarı ve öne seyreder. Alt üç kaburgaya, tuberculumpubicum’a ve linea alba’ya tutunur. Bu kastan ayrılan bazı lifler m. cremaster adıyla funiculus spermaticus’unyapısına karışır. 3. M. transversus abdominis: Karın kaslarından en içte olanıdır. Alt altı kaburganın iç yüzleri, fascia thoracolumbalis, crista iliaca ve lig. inguinale’den başlar. Lifleri horizontal seyreder ve orta hatta linea alba’da sonlanırlar. 4. M. rectus abdominis: Karın ön duvarını oluşturan bu kas vagina musculi rectiabdominis adı verilen bir kılıf içerisindedir. Medianhattın her iki yanında aşağıda pelvis üzerindeki tuberculum pubicum’a, yukarıda 5-7. kaburgalar ve processus xiphoideus’a tutunur. M. rectus abdominis, gövdeyi öne eğer yani fleksiyon yaptırır. Tamamı birden karın içeriğinin dışarıya çıkarılmasında görev alırlar. Bu kaslara ilave olarak karın ön duvarında m. pyramidalis, arka duvarında ise m. quadratuslumborum ve m. psoas major adında kaslar bulunur.

Page 61: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

61

Canalis Inguinalis:

Kasık bölgesinde, lig. inguinale’yeparalel, onun 1-2 cm üzerinde

Erkeklerde 5-6 cm Kadınlarda ise 2-3 cm uzunluğunda,

Yüzeyelde annulus inguinalissuperficialis Derinde annulus inguinalis profundus

İçerisinden erkeklerde funiculusspermaticus,kadınlarda ise lig. teres uteri geçer.

Bazen karın içerisindeki yapılar girebilir. Bu durum kasık fıtığı (inguinalherni) olarak bilinir.

III. ÜST TARAF KASLARIA. Omuz Kavşağı Kasları

M. deltoideus: Clavicula, acromion ve spina scapulae’dan başlar, humerus’tekituberositas deltoidea’ya tutunarak sonlanır. Omuzdan kas içi enjeksiyon yapılmasında kullanılır. N. axillaris tarafından uyarılır ve omuz eklemine abduksiyon, adduksiyon, iç rotasyon, dış rotasyon, fleksiyon ve ekstensiyon yaptırır.

B. Skapula Kasları 1. M. supraspinatus: Fossa supraspinata ile humerus’un proksimal ucu arasında bulunur.

Kolun ilk 15 derecelik abduksiyonunun yaptırır. 2. M. infraspinatus: Fossa infraspinata ile humerus’un proksimal ucu arasında bulunur. Kola

dış rotasyon yaptırır. 3. M. teres minor: Skapulanın dış kenarı ile humerus’un proksimal ucu arasında bulunur. Kola

dış rotasyon yaptırır. 4. M. teres major: Skapulanın dış kenarı ile humerus’un proksimal ucu arasında ve bir

öncekinin biraz altında bulunur. Kola adduksiyon dış rotasyon yaptırır. 5. M. subscapularis: Scapula’nın ön yüzündeki fossa subscapularis ile humerus’un tepesi

arasında uzanır. Kola adduksiyon iç rotasyon yaptırır

Bu kasların tamamı omuz eklemini hareket ettirirler. İlave olarak m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. subscapularis ve m. teres minor omuz eklemini üst, ön ve arka taraftan

kelepçe gibi sararlar. Bu dört kas omuz eklemini desteklediklerinden rotator cuffkasları olarak adlandırılır.

C. Kol Kasları 1. M. biceps brachii: Pazı kasıdır. Caput longum’u tuberculum

supraglenoidale’den caput breve’si, proc. coracoideus’tan başlar. Tuberositas radii’ye tutunur. Bu kas kola ve ön kola fleksiyon yaptırır. Ayrıca ön kolun en güçlü supinatorudur.

2. M. coracobrachialis: Scapula’nın proc. coracoideus’undan başlar, humerus’un medialyüzüne tutunur. Kola fleksiyon ve adduksiyonyaptırır.

3. M. brachialis: Pazı kasının derinindedir. Humerus’unön yüzünden başlar, ulna’nın proc. coronoideus’unda sonlanır. Ön kola fleksiyonyaptırır. Bildirdiğimiz bu üç kas kolun ön yüz kasları olarak da adlandırılırlar. N. musculocutaneousadındaki ortak bir sinir tarafından uyarılırlar.

4. M. triceps brachii: Ön kolun arka yüzündeki tek kastır. Caput longum; tuberculum ingraglenoidale’den, caput lateralis ve caput medialis ise humerus’unarka yüzünden başlar. Tendonları, olecranon’atutunurak sona erer. N. radialis’in uyardığı bu kas kola ve ön kola

ekstensiyon yaptırır.

Page 62: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

62

D. Ön Kol Kasları Ön Kolun Ön Yüz Kasları Yüzeyel Grup Kaslar Bunların tamamı humerus’un epicondyluslateralis’inden başlarlar. 1. M. pronator teres: Humerus ve ulna’dan başlar, radius’un dış yüzüne tutunur. Ön kola pronasyonyaptırır. 2. M. palmaris longus: El bileğine fleksiyonyaptırır. Bazı bireylerde bulunmayabilir. 3. M. flexor carpi radialis: 2. ve 3. metacarpus’ların tabanlarına ön yüzden tutunur. El bileği fleksor ve abductorudur. 4. M. flexor carpi ulnaris: 5. Metacarpus’untabanına ön yüzden tutunur. El bileği fleksor ve adduktorudur. 5. M. flexor digitorum superficialis: Başparmak haricindeki parmaklara giden yüzeyel bükücü kastır. 2-5. parmakların phalanx medialarının yan yüzlerine tutunarak sonlanır.

Orta Grup Kaslar M. flexor digitorum profundus: Başparmak haricindeki parmaklara giden derin bükücü kastır. Ulna ve humerus’tan başlar, tendonu 2-5. parmakların distal phalanx’larınatutunur.

Derin Grup Kaslar 1. M. flexor pollicis longus: Baş

parmağa fleksiyon yaptırır. 2. M. pronator quadratus: Ön kola

pronasyon yaptıran bu kas radius ve ulna’nın alt 1/3’lük parçaları arasında uzanır.

Fossa CubitalisDirsek ekleminin ön yüzünde bulunan, tabanı yukarıda, tepesi aşağıda bir üçgen şeklindeki çökük alandır.

Fossa cubitalis içerisinde lateralden mediale doğru; n. medianus, a. brahialis ve son iki dalı, m. biceps brachii’nintendonu ve n. radialis’in derin dalı bulunur.

Ön Kolun Arka ve Yan Kompratıman Kasları1. M. anconeus: Dirsek ekleminin arka yüzündedir.2. M. brachioradialis: Humerus’un alt dışyan

kenarından başlar, radius’un alt dışyan kenarına tutunur. Ön kola fleksiyon, supinasyon ve pronasyon yaptırır.

3. M. extersor carpi radialis longus ve brevis: Humerus’un alt dışyan kenarından başlarlar, ilki; ikinci metacarpus’un arka yüzüne, ikincisi; 3. metacarpus’un arka yüzüne tutunarak sonlanır. Bileğe abduksiyon ve ekstensiyon yaptırırlar.

4. M. extensor carpi ulnaris: Epicondylus lateralishumeri’den başlar, 5. metacarpus’un tabanına arka yüzden tutunarak sonlanır. Bileğe adduksiyon ve ekstensiyon yaptırır.

5. M. extensor digitorum: Epicondylus lateralis’tenbaşlar, el bileğine geldiğinde dört tendonaayrılır. Bu tendonlar başparmak haricindeki parmakların dorsal yüzlerine tutunarak sona erer. Başparmak haricindeki parmaklara ve el bileğine ekstensiyon yaptırır.

Page 63: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

63

6. M. extensor indicis: İşaret parmağına giden küçük bir kastır. İşaret parmağını gerer. 7. M. extensor digiti minimi: Küçük parmağı gerer. 8. Başparmakla ilgili uzun kaslar: M. abductor pollicis longus, m. extensor pollicis longus ve m. extensor pollicis brevis adında üç kas bulunur. Bu kaslar başparmağa, isimleri ile aynı fonksiyonları yaptırırlar. Bu grup kasların tamamı n. radialis tarafından uyarılırlar.

E. El Kasları: Elde oldukça fazla

sayıda küçük kaslar bulunmaktadır. Bu kaslar elin fonksiyonu açısından oldukça önemlidir.

IV. ALT TARAF KASLARI A. Kalça Kasları:

1. M. gluteus maximus: Kalça

kabarıklığını yapan en yüzeyde yerleşmiş kastır. Kas içi enjeksiyonlarda kullanılır. N. gluteus superior tarafından uyarılan

bu kas kalça eklemine ekstensiyonyaptırır. 2. M. gluteus medius: Bir öncekinin derininde bulunur. Kalça eklemine abduksiyon yaptıran bu kasa aynı zamanda kalça içi enjeksiyon yapılır. 3. M. gluteus minimus: En derinde bulunan kastır. Kalça eklemine abduksiyon yaptırır. Kalça bölgesinde bu kaslardan başka derinde yerleşmiş kaslar da bulunmaktadır.

B. Uyluk Kasları Uyluk Ön Yüz Kasları: 1. M. sartorius: İnsan vücudundaki en

uzun kastır. Kalça ve diz eklemine fleksiyon yaptırır.

2. M. quadriceps femoris: Futbolcu kası da denilir. Uyluk ön yüzündeki kabarıklığı meydana getirir.

Dört kısımdan meydana gelmiştir; m. rectus femoris, m. vastus medialis, m. vastus lateralis, m. vastus intermedius. M. rectus femoris, os coxae’dan, diğerleri ise femur’un ön yüzüne tutunarak başlarlar. Tamamının tendonları birleşerek patella’yı içine saran lig. patellae’yıoluşturur. Bu güçlü ligament tuberositastibia’ya tutunarak sonlanır. Bu kaslar kalçaya fleksiyon, dize ekstensiyonyaptırırlar. M. quadriceps femoris İ.M. enjeksiyon için kullanılabilir. Uyluk ön yüz kaslarını n. femoralis uyarır.

Uyluk İçyan Kasları: 1. M. adductor magnus: 2. 2. M. adductor longus: 3. 3. M. adductor brevis: 4. 4. M. gracilis: Bu kasların tamamının

orijini os coxae’dır. M. adductor longus, brevis ve magnus femur’un iç yüzüne tutunarak sonlanır, m. gracilis’intendonu ise tibia’nın iç yüzüne tutunur. Bu kasların tamamı uyluğa adduksiyonyaptırırlar ve n. obturatoriustarafından uyarılırlar

Page 64: HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIUM...23.10.2018 8 Anatomi terminolojisinde sık kullanılan önekler: a‐ an‐ olumsuzluk eki, yokluk, eksiklik ante- ön, önde bulunan retro-arka,

23.10.2018

64

Uyluk Arka Yüz Kasları 1. M. biceps femoris: Uyluğun iki başlı kasıdır.2. M. semitendinosus: Yarı tendon kas

anlamına gelir. 3. M. semimembranosus: Yarı zar kas anlamına

gelir. Bu kasların tamamı tuber ischiadicum’danbaşlar. M. biceps femoris, tibianan üst ucuna dış yandan, diğer ikisi ise iç yandan tutunur. Bu grup kasların innervasyonu n. ischiadicus tarafından yapılır. Kalçaya ekstensiyon, bacağa fleksiyon yaptırırlar. Hamstring grubu kaslar adını alırlar.

Pes anserinus (kaz ayağı): M. sartorius, m. gracilis ve m. semitendinosus, os coxae’ninfarklı yerlerinden başlayan üç kastır. Bunların tendonları birlikte tibianın üst ucunda iç yan tarafa tutunurlar. Bu kaslar izole olarak gözlendiklerinde kaz ayağına benzer bir görüntü ortaya çıktığından böyle isimlendirilmişlerdir.

C. Bacak Kasları: Bacak Ön ve Yan Yüz Kasları 1. M. tibialis anterior: Tibia’nın ön yüzünden

başlar, ayak sırtında tarsal kemiklere tutunur. Ayağa dorsal fleksiyon yaptırır.

2. M. extensor digitorum longus: Tibia’nın ön yüzü ve membrana interossea’dan başlar. Dörde ayrılan tendonu, başparmak dışında kalan parmakların dorsal yüzlerine tutunur. Ayak bileğine dorsal fleksiyon, parmaklara ekstensiyon yaptırır.

3. M. extensor hallucis longus: Fibula ön yüzü ve membrana interossea’dan başlar, başparmak sırtına tutunur. Ayağa dorsalfleksiyon, başparmağa ekstensiyon yaptırır.

4. M. fibularis tertius: M. extensor digitorumlongus’un bir parçası şeklindedir. Bu dört kasın sininir n. fibularis profundus’tur.

5. M. fibularis longus: Fibula dış yüzenden başlar, ayak tabanına tutunarak sona erer.

6. M. fibularis brevis: Fibula dış yüzünden başlar, ayak sırtına tutunarak sona erer. Son iki kasın siniri n. peroneus superficialis’tir.

Bacak Arka Yüz Kasları 1. M. gastrocnemius: Caput laterale ve caput mediale

adında iki başı ile femur’un epicondylus lateralis ve medialis’inden başlar. Tendonu m. soleus ve m. plantaris’in tendonları ile birleşerek Aşil tendonunu(tendo achiles) oluşturur ve os calcaneus’un arkasına kalın bir tendon olarak tutunur. Dize fleksiyon, ayak bileğine plantar fleksiyon yaptırır. Ayak ucunda yükselmeye yarar.

2. M. soleus: M. gastrocnemius’un derininde yer alır. Tibiave fibula’nın arka yüzlerinden başlar. Tendonu m. gastrocnemius’un tendonu ile birleşir. Ayak bileğine plantar fleksiyon yaptırır yani ayak ucunda yükselmeye yarar.

3. M. plantaris: Epicondylus lateralis’ten başlar, tendonu m. gastrocnemius ve m. soleus’un tendonu ile birleşerek oscalcaneus’a tutunur. Bu kas bazı bireylerde bulunmayabilir.

4. M. flexor digitorum longus: Tibia ve fibula’nın arka yüzünden başlar, ayak tabanında tendonu dörde ayrılır ve başparmak dışında kalan parmakların distal phalanx’larınıntabanına alt yüzden tutunur. Ayak bileğine plantarfleksiyon, parmaklara fleksiyon yaptırır.

5. M. flexor hallucis longus: Tibia’nın arka yüzünden ayak baş parmağın distal phalanx’ınıntabanına uzanır. Ayak bileğine plantar fleksiyonve başparmağa fleksiyon yaptırır. 6. M. tibialis posterior: Tibia’nın arka yüzünden başlar. ayak tabanında ayak bileği kemiklerine ve 2-4. metatarsus’ların tabanlarına alt yüzden tutunur. Ayak bileğine plantar fleksiyon yaptırır. Son üç kas daha derinde yer alır. Bu kasların tamamı n. tibialis tarafından uyarılırlar.

Fossa Poplitea: Diz ekleminin arka

yüzündedir. İçerisinde a. poplitea, v. poplitea, n. ischiadicusve son iki dalı olan n. tibialis ile n. fibulariscommunis, n. obturatorius’un bir dalı ve lenf yumruları, yüzeyde v. saphena parva bulunur.

D. Ayak Kasları: Ayakta da eldekine benzer

şekilde küçük kaslar bulunur