Handout Kuliah IKOR - 2015

7/23/2019 Handout Kuliah IKOR - 2015

http://slidepdf.com/reader/full/handout-kuliah-ikor-2015 1/56

ILMUILMU

KEDOKTERANKEDOKTERANOLAHRAGAOLAHRAGA

Oleh :Oleh :



KEDOKTERAN OLAHRAGAKEDOKTERAN OLAHRAGAB L O K E L E K T I FB L O K E L E K T I F

Tanpa tutorialTanpa tutorialKuliah pakarKuliah pakar

““Praktikum”Praktikum” teriri ari :teriri ari :

!a"#te$t!a"#te$t ““Wei%ht trainin%Wei%ht trainin%””

&iel te$t&iel te$t M&TM&T men%ukur 'O( ma)men%ukur 'O( ma)



PH*SIC+! +CTI'IT*,+KTI'IT+S &ISIK-



PH*SIC+! +CTI'IT* ,akti.ita$ /i$ik-

0erakan tu"uh 1an% iprouk$i olehkontrak$i otot pen%eluaran ener%i2

E3E4CISE ,latihan- 0erakan teren5ana2ter$truktur2 an "erulan%6ulan% untuk

menin%katkan atau memelihara $atu atau

le"ih komponen ke"u%aran /i$ik



Ketika kita "er7alan

men%epo$kan $urat2maka kita $ean% akti/2

tetapi $ekear melakukanper"uatan ini emi $uatu tu%a$“"ukan emi ke"u%aran /i$ik”

$ehi%%a tiak $e$uai en%ane/ini$i “e)er5i$e8latihan”



Demikian pula2 ketika peker7a

men%an%kat "ena ataumen%erahkan tena%a en%an perioe

kontrak$i otot $e5ara "erulan%6(,Mi$ : petani2 peker7a "an%unan2ll-mereka akti/ namun $ekali la%i

tiak "enar6"enar $ean%melakukan latihan



Ketiak5ukupan e/ini$i“E)er5i$e8latihan”men1e"a"kan i$tilah :

akti.ita$ /i$ik” le"ih "an1ak ipakai#

+kti.ita$ /i$ik "erkaitan en%anakti.ita$ tu"uh untuk tu7uan $elain untuk pen%em"an%an ke"u%aran /i$ik



Ironi$n1a2 ri$et menun7ukkan "ah9a

ke"u%aran /i$ik menin%katkarena “akti.ita$ /i$ik re%uler”

,$e"a%aimana haln1a karena latihan-

ai2ini.iu 1% “akti/ $e5ara /i$ik”

apat "u%ar $e5ara /i$ik “tanpa perlu e)er5i$e8latihan”



Sport Ph1$iolo%1Sport Ph1$iolo%1tum"uh maniri iluartum"uh maniri iluar

””E)er5i$e Ph1$iolo%1 E)er5i$e Ph1$iolo%1 ””ka7ian tentan% ”"a%aimana 5ara”ka7ian tentan% ”"a%aimana 5ara”

menerapkan kon$ep6kon$epmenerapkan kon$ep6kon$epe)er5i$e ph1$iolo%1 e)er5i$e ph1$iolo%1 untuk melatihuntuk melatih ”atlet””atlet”

$ampai pre$ta$in1a menin%kat$ampai pre$ta$in1a menin%kat anan menan%ani pro"lem6pro"lem unikmenan%ani pro"lem6pro"lem unik1an% han1a "i$a i7umpai alam1an% han1a "i$a i7umpai alam

””$ ort$$ ort$”” Olahra a8Sukan,Olahra a8Sukan-



@@ A L A T G E R A KA L A T G E R A K

; Tulan% < Seni; Tulan% < Seni ; Otot; Otot

@@ SISTEM SUPLAI OKSIGENSISTEM SUPLAI OKSIGEN

; Si$tem 4e$pira$i; Si$tem 4e$pira$i OO((

; Si$tem Kario.a$5ular; Si$tem Kario.a$5ular OO((

@@ K O N T R O LK O N T R O L

; Sara/; Sara/ ; Hormon; Hormon







E4*TH4OC*T = $el arah merahTiak mempun1ai Mitokonria2

U$ian1a : >(? hari mati

KETE!+D+N+N

HEMO0!O@IN



S'=ISI SEKUNCUP = A? 55B? 3 A? 55 ?? 558Menit

? ) ?? 55 #??? 5587amA#?F#??? 558hari

(F>#G(?#??? 558"ulan(#G?#?F?#??? 558tahun

U$ia @an% Muk tahun>AA#GB#??#??? 55



>AA#GB#??#??? 55

Kalau > tan%ki : >?#??? liter ,>?#???#??? 55-Maka i"utuhkan >A#AG2B tan%ki

Kalau $atu truk tan%ki pan7an%n1a metermaka i"utuhkan : GF#? truk tan%ki

GF#? tan%ki meterFB>#B? meter = FB#>B Kmarak akarta Solo ?? Km

Truk tan%ki "er7a7ar BA2( ) pp kt6Slo



'+S+ D+4+HPIP+ SE!EM@UT 4+M@UT,1an% i "a%i6"a%i la%i-Tern1ata pan7an%n1a :

?#??? mil

Hampir $epan7an%(# ) keililn% unia











KECEPATAN IMPULS SARAF

ANIMASI NAP



Se9aktu kita "er6olahra%a2

tu"uh kita pa$ti melakukanpen1e$uaian6pen1e$uaian 1an% memerlukan $uatu“ran%kaian inter6ak$i”

1an% $an%at komplek 1an%

meli"atkan "an1ak $i$tem tu"uh2mi$aln1a :



Tu"uh manu$ia aalah

$uatu me$in 1an% amat menak7u"kan

Sementara ana ten%ah men%ikuti kuliah ini2

"er"a%ai ma5am peri$ti9a 1an%“tak terhitun% 7umlahn1a”,1an% terkooriner $e5ara $empurna-

“$e5ara $erentak” "ermun5ulan ialam tu"uh ana

Sel an 7arin%an “$alin%6"erkomunika$i”an “akti/ita$6n1a

terkoorina$i” $e5ara tepat#



Walaupun kita $ean% “i$tirahat”2$e5ara “/i$iolo%i$”

$e"enarn1a tu"uh “$an%at akti/”@a1an%kan J

ika tu"uh kita $ean% “akti/”



Se9aktu kita "er6olahra%a2 tu"uh kita pa$ti melakukan““pen1e$uaian6pen1e$uaian””

1an% memerlukan $uatu“ran%kaian inter6ak$i”

1an% $an%at komplek 1an%meli"atkan "an1ak $i$tem tu"uh#



“@a%aimana 5ara”tu"uh me6”re$pon tuntutan

/i$iolo%i$ 1% tin%%i”terhaap akti/ita$ /i$ik

Inilah “Pertan1aan kun5i”Ketika mempela7ari8men%ka7i“E3E4CISE +ND SPO4TS

P H * S I O ! O 0 *”



“@a%aimana” 5ara “$i$tem otot”an “$i$tem $1ara/” $alin% "erkoorina$i

untuk men%ha$ilkan %erakan tu"uh



“Pen1e$uaian6pen1e$uaian” initiak han1a paa “tin%kat or%an8$i$tem”

tetapi 7u%a paa “le.el $el”maupun “le.el molekuler”



Kontrak$i otot "i5ep$ $e9aktu an%kat "e"an (? k%

Serat $ara/ otak ,“neuron motori5”-Men1alurkan impul$ li$trik” turun ke “$pinal 5or”

menu7u kearah len%an

Setelah men5apai m#"i5ep$2 neuron6neuron inimelepa$kan “Chemi5al me$$en%er ,+5h-”

men1e"eran%i “5elah antara $1ara/ an otot”

“Impul$ li$trik” men1e"arke$epan7an% $erat otot 1an% akti/

ma$uk kealam $erat melalui pori6pori ke5il

Contoh :



+nima$i

Neuromu$5ular 7un5tion



Impul$ li$trik men%akti/kanpro$e$6pro$e$ kontrak$i otot1an% meli"atkan :

“a5tin6m1o$in”

an “$i$tem ener%i”



+nima$i

SKE!ET+! MUSC!E



+nima$i

S!IDIN0 PHENOMEN



Paa le.el ini“+TP6PC” men7ai pentin%

untuk “men1eiakan ener%i” 1an% iperlukan “untuk melakukan kontrak$i”

Di$inilah peran pentin%

“SISTEM ENE40*”



ENE40I UNTUK KONT4+KSI OTOT ENE40I UNTUK KONT4+KSI OTOT

Tena%a untuk kontrak$i otot $kelet

i$eiakan oleh ener%i 1an% iha$ilkan melaluihiroli$i$ “$en1a9a "erener%i tin%%i”

,=hi%h6ener%1 5ompoun - :

+eno$in Tri Pho$phat ,+TP- untuk mem"entuk :

+eno$ine Di Pho$phate ,+DP- < inor%ani5 Pho$phate ,Pi-

myosin ATP-asemyosin ATP-ase

ATPATP ADP + Pi + energiADP + Pi + energi



myosin ATP-asemyosin ATP-ase

ATPATP ADP + Pi + “energiADP + Pi + “energi

EnergiEnergi ???55% untuk PANAS

45% untuk “ACTION”

“M*OSINE +TP6a$e” ,EnL1me- merupakan

“katali$ protein %lo"ular komplek” 1an% apat“memper5epat reak$i kimia” $ampai >? pan%kat >( 6>? pan%kat (( kali le"ih 5epatle"ih 5epat "ila i"anin% tanpa katali$2

paa “$uhu B era7at Cel5iu$”



Kaar +TP lm otot “ke5il $ekalike5il $ekali”an karenan1a hr$ i “re$inte$i$”

teru$ meneru$ kalau latihann1a"erlan%$un% le"ih ari ""rp etik



Sera"ut otot men%anun% me$in6me$inmeta"oli$me untuk memprouk$i +TPmelalui “ti%a 7alur” meta"oli$me2 1akni :

># Pho$pho5reatine ,PC- (# S1$tem 0l15ol1$i$ ,!+ $1$tem- an

# +ero"i5 o)iation ,ata$ Lat6Latmakanan untuk mem"entuk CO( H(O-



># “Si$tem PC” men5akup peru"ahan

“/o$/at "erener%i tin%%i” ari PC untuk “mere/o$/orila$i +DP men7ai +TP” :

Kreatin kina$e

+DP < CP 6666666666666666 +TP < CADP + !P ATP + !

Rea"si ini #er$a%an &e'a( "arena)anya me%i#a("an sa(* %ang"a) enim sa$a,

namun2 “kuantita$ PC 1% aa alam $el ter"ata$”kaar total +TP 1an% apat iprouk$i

melalui mekani$me ini 7u%a ter"ata$



Perlu i5atat "ah9a ok$i%en tiak

ili"atkan alam pro$e$“/o$/orila$i +DP men7ai +TP”2

an karenan1a “$i$tem PC” ian%%ap $e"a%ai :“Meta"oli$me +naero"”



(# alur meta"oli$me keua 1an% apat

“memprouk$i +TP tanpa meli"atkan ok$i%en”an terapat alam $itopla$ma $el otot

i$e"ut : 0!IKO!ISIS

0likoli$i$ aalah e%raa$ikar"ohirat ,%liko%en atau %luko$a-

men7ai “piru.at” atau “laktat” ,meli"atkan $eran%kaian lan%kah

1an% ikatali$i$ enLim-



# alur meta"oli$me keti%a untukprouk$i +TP aalah pro$e$ +ero"

merupakan perpauan

ua pro$e$ meta"oli$me2 1aitu :“$iklu$ Kre"$” “/o$/orila$i ok$iati/”2

,1an% terletak i alam mitokonria-



Se"a%aimana 1an% ii$1aratkan oleh$e"utann1a2 “/o$/orila$i ok$iati/”

meli"atkan “pen%%unaan ok$i%en” $e"a%ai ak$eptor hiro%en terakhir

untuk mem"entuk “H(O an +TP”



@er"ea en%an %likoli$i$ ,+naero"-2

“meta"oli$me aero"” pt men%%unakan :”!emak2 Protein2 an Kar"ohirat”

$e"a%ai $u"$trat utk memprouk$i +TP



15 – 20 detik

ATP-PC,Pho$pha%en $1$tem-

< 0 detik !A"#"te$

10 detik & '$enit

+ero"i5 $ $tem



“@a%aimana” 5ara “$i$tem ener%i a$ar” “men1eiakan6ener%i” 1an% iperlukan

untuk “%erakan8akti.ita$ /i$ik”

+NIM+SI MU!TIMEDI+MUSC!E MET+@O!ISM





@4+IN E3E4CISE@4+IN E3E4CISE , @4+IN 0*M -, @4+IN 0*M -

Otak $elalu i"uat terke7ut###alan munur###

Sam"il terpe7am2 men5ari "aran%6"aran%1an% aa ialam ta$###

@4+IN 0*M ####







&OKUS D+4I &ISIO!O0I O!+H4+0+D+N !+TIH+N

&i$iolo%i latihan an /i$iolo%i olahra%a telah men%alamie.olu$i ari anatomi an &i$iolo%i

; +natomi aalah $tui tentan%“$truktur8mor/olo%i” ari or%ani$me ; &i$iolo%i aalah ka7iantentan% “/un%$i8/aal tu"uh”

Dalam /i$iolo%i2 ika7i “"a%aimana”$i$tem or%an2 7arin%an2 $el an molekul6molekul

ialam tu"uh ter$e"ut "eker7a2an “"a%aimana” /un%$i6/un%$i mereka ter6inte%ra$i

untuk men%atur lin%kun%an6lin%kun%an internalkita#

Oleh karena /i$iolo%i ter/oku$ paa /un%$i6/un%$i $truktur

tu"uh2 maka $ulit "a%i kita meni$ku$ikan /i$iolo%i tanpamemahami anatomi terle"ih ahulu



E3E4CISE PH*SIO!O0* aalah $tui tentan%“"a%aimana” $truktur6$truktur an /un%$i6/un%$i tu"uhiu"ah apa"ila terpapar ,e)po$e- akti/ita$ latihan /i$ik

akut maupun kroni$SPO4T PH*SIO!O0* menerapkan kon$ep6kon$ep/i$iolo%i latihan untuk melatih atlet an menin%katkankiner7a atau pre$ta$in1a ,$tui tentan% “"a%aimana” 5aramenerapkan kon$ep6kon$ep /i$iolo%i latihan untuk melatihatlet $ampai pre$ta$in1a menin%kat-

E3E4CISE PH*SIO!O0* telah "er6e.olu$i ari i$iplininukn1a Ph1$iolo%1#

E)er5i$e ph1$iolo%1 5on5erne terhaap ka7ian tentan%“"a%aimana” tu"uh "i$a "eraapta$i $e5ara /i$iolo%i$

terhaap $tre$ akut ari latihan $ekali%u$ terhaap$tre$ kroni$6n1a

SPO4T PH*SIO!O0* tum"uh maniriiluar e)er5i$e ph1$iolo%1#

Sport ph1$iolo%1 menerapkan e)er5i$e ph1$iolo%1terhaap pro"lem6pro"lem unik 1an% han1a "i$a i7umpai

alam olahra%a



Contoh untuk mem"antu mem"eakan antara keua5a"an% /i$iolo%i 1an% amat erat kaitann1a itu aalah

$e"a%ai "erikut : Dialam E)5#Ph1$2 kita apatmemahami “"a%aimana” tu"uh men%am"il ener%i arimakanan $ehin%%a apat menim"ulkan ak$i otot untuk

men%a9ali an menopan% $uatu %erakan#Telah ipela7ari "ah9a lemak merupakan $um"er 5aan%anutama "a%i ener%i $e9aktu “i$tirahat an $elama latihan

inten$ita$ renah tetapi $e"alikn1a men%%unakan le"ih"an1ak KH paa $aat imana inten$ita$ latihan men%alamipenin%katan KH $e"a%ai $um"er ener%i utama !atihan“inten$ita$ tin%%i 1an% lama” apat menurunkan 5aan%anKH $ehin%%a apat men%aki"atkan kelelahan# Oleh karena5aan%an6( ener%i KH tu"uh 1an% ter"ata$2 maka SPO4T

PH*SIO!O0* meman/aatkan in/orma$i tentan% ener%i iniuntuk menemukan 5ara alam:



;Menin%katkan kapa$ita$ 5aan%an KH tu"uh en%an 5ara5ar"oh1rate loain%

; Menurunkan “rate” pen%unaan KH $elama akti/ita$ /i$ik"erlan%$un% en%an 5ara 5ar"oh1rate $parin%

; Memper"aiki iet atlet "aik $e"elum maupun $elamakompeti$i untuk meminimali$a$i re$iko eple$i 5aan%an5aan%an KH ,$port nutrition $e"a%ai $u" i$iplin “$port

ph1$iolo%1” merupakan $alah $atu "ian% 1an% palin% 5epat"erkem"an% -

Contoh lain:E)er5i$e ph1$iolo%1 telah "erha$il men%un%kap $eran%kaian

ke7aian6ke7aian 1an% tim"ul tatkala tu"uh ilatih iluarkemampuann1a untuk "eraapta$i $uatu koni$i 1an% ikenal

en%an i$tilah o.er trainin%#



!a%i6la%i $port ph1$iolo%1 telah menerapkan in/orma$i

tai untuk meran5an% an men%e.alua$i a%ar pro%ram6pro%ram pelatihan ,1an% i"uat- apat men%uran%i re$iko

ter7ain1a o.er trainin%#

Tetapi $port ph1$iolo%1 "ukanlah $emata6mata ,han1a-"erupa e)er5i$e ph1$iolo%1 1an% iterapkan2 tetapi

e)er5i$e ph1$iolo%1 7u%a memiliki penerapann1a $eniri2$ehin%%a $erin%kali $ulit untuk mem"eakann1a $e5ara

7ela$# Den%an ala$an $ema5aminilah maka keuan1a $erin%kali ian%%ap $ama2 olehkarenan1a ke6ua6uan1a i"aha$ alam

kuliah ini#

:a5k H#Wilmore an Da.i !#Co$till# >GGG# Ph1$iolo%1 o/ Sport M E)er5i$e# ( n e# Human Kineti5$2Champai%n Illinoi$



Documents

Handout Kuliah IKOR - 2015