Susunan : Normala Mohamad Yusof

1849- Benih kesedaranuntuk mempelajari bahasaMelayu dan semangat meng-gunakannya berdasarkanperaturan-peraturan muladisemai oleh Abdullah bin

Abdul Kadir Munsyi melaluiHikayat Abdullah.1888- Kesedaran untukmemperjuangkan kemajuanbahasa Melayu secara ber-kumpulan bermula apabilatertubuhnya Pakatan Belajar-Mengajar Pengetahuan Bahasa(PBmPB)diJohorBahru,diasas-kanolehDato’SeriAmarDirajaAbdul Rahman Andak danputera Abdullah Munsyi, Dato’MuhammadIbrahimMunsyi.1917- Kodifikasi ataupengekodan bahasa Melayudipercayai telah bermula sejakawalabadke-20lagidenganter-bitnyakamusyangdiberijudulKitab Benih Bahasa susunanFadhilJaafar.1936- Sejumlah bukupenting bahasa meliputibidang perkamusan, tataba-

hasa dan penggunaan, ejaandan penyediaan daftar kataseperti Buku Katan, Jalan Bahasa Melayu dan Penokok dan Penambah lahirantara1936hingga 1947. Jawatankuasa isti-lah turut dibentuk dan diang-gotai oleh Dato’ Onn Jaafar, A.Rahman Kajai, Za’ba dan IbuZain.1949- Dasar Pelajaran

Negeri PersekutuanTanah Melayu di-wujudkan untuk men-daulatkan bahasa Me-layu.1950- U n t u kmendapatkan mak-lum balas tentangdasar pelajaran terse-but Pesuruhjaya Tinggi

Persekutuan TanahMelayu melantiksatu jawatankuasauntuk menyiasatpelajaran anak-anakMelayu yang meng-hasilkan PenyataBarnes. AngkatanSasterawan 50(ASAS 50) ditu-buhkanpada6Ogos1950 di Singapura.Kesatuan Guru-guru Melayu

S i n g a p u r a(KGMS) pulam e n u b u h k a nLembagaBahasaMelayupuladitu-

buhkan pada 1September 1950untuk menga-wal, memper-baiki, memper-luas dan mem-perkaya bahasaMelayu.1952-K o n f e r e n s iS a s t e r a w a nSetanahair yangdiadakanpada12April 1952 yangmenghimpunkan20 buah persa-tuan bahasa, sas-tera dan budayadari Singapuradan seluruhTanah Melayuakhirnyamelahir-kan Kongres Bahasa dan PersuratanMelayu (KBPM) Pertama yangmenanam tekad dan iltizam untukmenjadikan bahasa Melayu sebagaibahasakebangsaan.1953- ASAS 50 telah menghantarmemorandum yang menyentuhsoal kedudukan bahasa Melayusebagai bahasa pengantar umumdan pendidikan kepada SuruhanjayaPerlembagaan Rendell pada 15Disember1953.1954- KBPM Kedua diadakandi Seremban pada 28 Disember 1953hingga 2 Januari 1954. KongresmenerimausuldaripadaKGMSuntukmengiktiraf tulisan Rumi sebagaitulisan rasmi bahasa Melayu agarpotensibahasaMelayumenjadibaha-sakebangsaantercapai. PersidanganPersuratan Melayu Sa-Malaya KaliKedua diadakan di Sekolah KingGeorgeV,Serembanpada1-2Januari1954mengusulkanagartulisanRumidijadikan tulisan rasmi bagi memo-denkanorang-orangMelayu.1955- Atas desakan KPGMS danPertubuhan Persuratan Melayu.Menteri Pelajaran Tanah Melayu,Abdul Razak Hussein, telah meng-hantar rombongan yang terdiri dari-padawakilpelbagaipertubuhanbaha-sadanpersuratanMelayukeJakartapada 13 November 1955 untuk menin-jau pengurusan dan struktur BalaiPustakadiJakarta,Indonesia.1956- P a d a11 Jun 1956,M e m o r a n d u m

MengenaiPenyataPelajaranPersekutuanTanahMelayu 1956 dihantar kepada pihakkerajaan. Matlamat memorandumtersebut untuk memastikan bahawadalam tempoh sepuluh tahun (mulai1957), bahasa Melayu akan menjadibahasakebangsaanyangsebenarnya.Justeru, Balai Pustaka ditubuhkanpada22Jun1956bagimemperbanyakbuku-buku Melayu; mengumpul per-kataan Melayu, memberi makna danmencipta istilah; serta gelanggangperjuangan memartabatkan bahasaMelayu dan mengekalkan sasteraperibumi. Bagi mencapai integrasidan perpaduan bangsa peletakantaraf bahasa Melayu sebagai bahasapengantar ilmu mula disarankandalam Laporan Razak 1956. KBPMKetigadiadakanpada16-21September1956 di Johor Bahru dirasmikan olehKetua Menteri Persekutuan TanahMelayu, Yang Teramat Mulia TunkuAbdulRahmanPutra.Kongresmeng-isytiharkannamaBalaiPustakaditu-karkan kepada Dewan Bahasa danPustaka(DBP).1957- Apabila Tanah Melayudiisytiharkanmerdekadenganterme-terainya Perlembagaan Persekutuan1957, status bahasa Melayu semakinkukuhdanfungsinyabertambahber-dasarkan Perkara 152 yang termak-tubnyabahasaMelayusebagaibahasakebangsaan negara. JawatankuasaIstilahKerajaanditubuhkandiBukit

T i m b a l a n ,Johor Bahru untuk mencipta namajabatan dan jawatan kerajaan. Padabulan Mac 1957, DBP telah mener-bitkan risalah yang pertama, iaituKaedah Ejaan Rumi Bahasa Melayu.Pada12Julai1957,DBPberpindahkeKuala Lumpur, iaitu di sebuah bekaswad yang terletak di Jalan Young.MenteriPelajaranPersekutuanTanahMelayu, Dato’ Abdul Razak, segeramenggabungkan Pejabat Karang-MengarangyangdiletakkandibawahKementerian Pelajaran yang bertu-juanmemperbanyakbuku-bukubaha-ru dan mencetak buku-buku lamauntuk keperluan sekolah Melayu, de-nganBalaiPustakapada15September1957.1959- Rang Undang-undangPerbadanan DBP telah dikemu-kakan dalam Majlis PerundanganPersekutuan Tanah Melayu pada 23April 1959 oleh Menteri Pelajaran,iaitu Muhammad Khir Johari. Buatkali pertama, rang undang-undangdibentangkan dalam bahasa MelayudandiluluskansertadikenalisebagaiOrdinan DBP 1959. DBP dinaikkantarafnyamenjadiBadanUmumdiisyti-harkan pada 1 Ogos 1959 berdasar-kan “Memorandum Mengenai RangUndang-Undang DBP” kepada kera-jaanpada15April1959.KBPMKetigamemberikanperhatianpentingterha-dap penyatuan sistem ejaan Rumi diTanahMelayudanIndonesia.Sebuahjawatankuasa yang dipengerusikanolehPengarahDBP,SyedNasirIsmaildenganpihakIndonesiadiketuaiolehDr. Slametmuljana ditubuhkan danmenghasilkan Sistem Ejaan Malindomeskipungagaldilaksanakankeranapergolakanpolitik.1960- Gerakan psikologi telahdilancarkanolehDBPmelaluikempenbahasa. Gerakan “Minggu Bahasa”dan“BulanBahasa”diadakandiselu-

ruh negara pada setiap tahun

s e l a m atujuh tahun (1960-1966).Peletakan taraf bahasaMelayu sebagai bahasapengantar ilmu diperkuatdalam Laporan Abdul Rahman Talib1960.1963- Berdasarkan Akta BahasaKebangsaan 1963 (Akta 10), bahasaMelayu dijadikan bahasa rasmiyang tunggal, tetapi masih tertaklukkepada Perkara 152 PerlembagaanPersekutuan1957.1966- Muafakat kedua pada 7September 1966 antara Syed NasirIsmail dan Kolonel Wahju Sukatjomemutuskan agar Ejaan Malindoyang dipersetujui pada tahun 1959dilaksanakan segera. Kajian semulauntuk memperbaiki Ejaan Malindodiadakan pada 20-25 September 1966di Jakarta. Penciptaan istilah dalampelbagai bidang diberikan perhatianyangcukupbesarolehDBPsehinggatertubuhnya 24 buah jawatankuasauntuk24bidangyangmelibatkan264orang sarjana dan profesional dalambidang masing-masing. DBP berjayamenghasilkan 560 836 istilah dalam300 bidang/subbidang dengan meng-gunakan kira-kira 1479 orang pakarsetempat.1967- Rombongan Team AhliBahasa K.O.T.I. dianggotai olehAli Murtopo dan D.B. Sjaf, mana-kala Jawatankuasa Bahasa danEjaan Bahasa Melayu MalaysiadipengerusikanolehSyedNasirIsmaildanbeberapaorangahlijawatankuasamencapaikeputusanuntukmewujud-kansatuSistemEjaanBaruBersamapada 27 Jun 1967. Perbahasan RangUndang-undang Bahasa di Parlimenyang membenarkan penggunaanbahasaInggerisdanbahasakaumlaintelah menimbulkan reaksi bantahansehingga mencetuskan peristiwa ber-seja rah

men-gusung Keranda Fasal

152 yang ditunjangi oleh BarisanBertindak Bahasa Kebangsaan(BBBK). BBBK mendesak kerajaanmelaksanakan Fasal 152 yang ter-maktub dalam Perlembagaan. DasarPelajaran Kebangsaan pula dilak-sanakan secara tegas dengan menu-karkanbahasaMelayukepadabahasaMalaysia. Isubahasa tidak lagibolehdipermainkan atau dipersoalkankedudukannya apabila Akta Hasutandisemakpadatahun1969.1968- Gesaan agar bahasa Melayudigunakan sebagai bahasa pe-ngantarpendidikantinggimendorongpenubuhan Universiti KebangsaanMalaysia.1970- Penerbitan Kamus Dewanpertama pada tahun 1970 merupakanusahapembakuanbahasaMelayu.1971- Jawatankuasa Istilah Pusatyang dipengerusikan Pengarah DBPditubuhkan pada 25 September 1971supayaistilahyangdibentukolehuni-versitidapatdiselaraskan.1972- Pernyataan BersamaIndonesia dan Malaysia pada 23Mei 1972 yang diwakili oleh MenteriPelajaranMalaysia,HusseinOnndanMenteri Pendidikan dan KebudayaanIndonesia, Bapak Mahsuri S.H. ber-setuju untuk mewujudkan sistemejaan baharu yang dikenali sebagaiSistem Ejaan Rumi Baharu BahasaMalaysiadiMalaysiadanEjaanyangDisempurnakandiIndonesia.Kedua-duaSistemtersebutdilancarkanseren-taksecararasmipada16Ogos1972olehTun Abdul Razak di Kuala LumpurdanPresidenSuhartodiJakarta.Bagimenyelaraskan sistem ejaan, istilahd a nk e r -

jasama keba-hasaan peringkatserantau, MajlisBahasaIndonesia-Malaysia (MBIM)d i t u b u h k a npada tahun 1972.K e m e n t e r i a nP e l a j a r a nM a l a y s i am e n u b u h k a nJawatankuasaTetap BahasaM e l a y u

(JKTBM) yang menganggotaiMBIMpada23Jun1972.1975- Untuk memudahkan kerjapenciptaan istilah dan penggunaanejaanbaharu,pelbagaipedomantelahditerbitkan seperti Pedoman Umum Ejaan Bahasa MalaysiadanPedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia.1977- Perbahasan untuk men-jadikan bahasa kebangsaan sebagaibahasa pengantar pengajaran dipusat pengajian tinggi menjadi usulutama Persidangan Keempat AsianAssociation on National Languages(ASANAL) yang berlangsung pada25-30April1977diUniversitiMalaya.1979- Bagi menggalakkan penter-jemahan bahasa Inggeris ke bahasaMelayu, Kamus Dwibahasa (Bahasa Inggeris-Bahasa Melayu) telah ber-jayaditerbitkan.1981- Pembakuan ejaan Rumidiperkukuh dengan lahirnya Daftar Ejaan Rumi Bahasa Malaysia. MajlisBahasa Indonesia-Malaysia (MBIM)bertukarnamamenjadiMajlisBahasaBrunei Darussalam-Indonesia-Malaysia (Mabbim) apabila negaraBrunei Darussalam menganggotaimajlisini.1986- SistemEjaanJawipuladisem-purnakan dengan terbitnya Pedoman Ejaan Jawiyang Disempurnakan.1987- Usaha pembakuan tataba-hasa terlaksana dengan terbitnyaTatabahasa Dewan Jilid I: Ayat. Bagimemperkukuh kesedaran rakyattentang pentingnya peranan bahasakebangsaan dan kecekapan berbaha-sa, Gerakan Cintailah Bahasa Kitadilancarkan oleh Y.A.B. PerdanaMenteri, Dato’ Seri Dr. Mahathir binMohamadpada11Disember1987.

1989-Usaha pem-b a k u a nt a t a b a h a s adip erku ku h-kan lagi de-ngan terbitnyaT a t a b a h a s a Dewan Jilid 2: Perkataanyang diterimasebagai tataba-hasa pegangan dalam sektorpendidikan.1990- Era1990-anmerupa-kan zaman pemantapanbahasa Melayu secara lebihmenyeluruhdalampelbagaisektor.1996- J a w a t a n k u a s aPenyelarasan PelaksanaanBahasa Kebangsaan yangbertindak menyelaraskanpelaksanaanbahasakebangsaanditubuhkan pada 11 April 1996.Bagi memperluas penggunaanbahasa kebangsaan dalam sek-torswastapula,GerakanBahasaKebangsaan Sektor Swasta(GBKSS) dilancarkan pada 19Ogos1996.2000- Usaha menyelaraskankegiatan mengembangkanbahasa dan persuratan Melayumelalui penubuhan, pengukuhanPusat Pengajian Melayu, pertu-karan pakar dan penyelidikdi peringkat antarabangsadilaksanakan dengan tertu-buhnyaMajlis AntarabangsaBahasa Melayu (MABM)pada21Ogos2000.2003- PeranandanfungsibahasaMelayusebagaibaha-sa pengantar pendidikanyangtermaktubdalamAktaPendidikan1996sedikitter-gugat apabila pelaksanaanDasar Pengajaran danPembelajaran Sains danMatematikdalambahasaInggerisdilaksanakan.2006- P e n u b u h a nJawatankuasa Mem-perkasakan BahasaKebangsaan merupakansuatu usaha bersamauntuk memperkasakanbahasa Melayu sebagaibahasa kebangsaan.Jawatankuasa yangdipengerusikan bersamaoleh Menteri PelajaranMalaysia, Y.B. Dato’ SriHishammuddin Tun Hussein danMenteri Kebudayaan, Kesenian danWarisan, Y.B. Datuk Seri Utama Dr.Rais Yatim ini turut dianggotai olehKetuaPengarahDBP,Y.Bhg.Dato’Dr.FirdausHajiAbdullahsertaperwakil-an beberapa institusi bahasa, sasteradanpenerbitannegara.

Halaman Lapan Halaman Sembilan

SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU : DARIPADA PBMPB HINGGA PENUBUHAN DBP

atang.indd 1 6/21/06 12:01:30 AM