Goegrafi Tingkatan Empat

8/2/2019 Goegrafi Tingkatan Empat

http://slidepdf.com/reader/full/goegrafi-tingkatan-empat 1/50

Goegrafi tingkatan

empat(4)BAB 1:

1.1kompenan sistem bumi

1. Bumi terdiri dripada empat komponen iaitu:

(a).litosfera

(b).atmosfera

(c).hidrosfera

(d).biosfera

Keempat empat komponen saling

bergantung antara satu sama lain.



2. Atmosfera merupakan lapisan

udara yang terdiri daripada:

(a).troposfera ialah lapisan

nipis dan paling hampir dengan

permukaan bumi.lapisan ini

menampung kehidupan manusia,haiwan,dan

tumbuhan.fenomena cuaca

seperti angin,rebut,hujan,dan

salji berlaku di lapisan ini.(b).stratosfera ialah lapisan

yang mengandungi gas ozon

yang berfungsi

menyerap,menyerak,dan memantul sinar lembayung(ultra

ungu) dari matahari.lapisan ini



amat penting sebagai pelindung

kepada hidupan di bumi.

(c).mesosfera terletak antara

50 hingga 80 km dari

permukaan bumi.suhunya amat

sejuk.misalnya lapisan atas mesosfera bersuhu-90 darjah

dan di lapisan inilah berlakunya

penghancuran meteroit.

(d).termosfera dikenali juga sebagai lapisan ionosfera

kerana lapisan ini memiliki

banyak ion yang boleh

memantulkan gelombang-gelombang radio.suhunya amat

panas sehingga mencecah 1200



darjah.lapisan ini memiliki

aurora.

(e).eksosfera ialah lapisan

paling luar dan paling jauh dari

permukaan bumi.lapisan ini

terdiri daripada gas helium dangas hydrogen dengan lapisan

udara yang paling nipis.

3.Unsur –unsur atmosfera ialah

suhu,hujan,kelembapanudara,dan angin.

4. Litosfera merupakan lapisan

paling luar bumi.lapisan ini

terdiri daripada bahagian kerak bumi dan bahagian atas

mantel.bahan yang



membentuknya terdiri daripada

batuan,mineral dan tanah-tanih.

5. Hidrosfera ialah kawasan air

da permukaan bumi seperti

lautan,tasik,sungai,kolam, dan

air bawah tanah.6. Biosfera ialah bahagian

kerak bumi yang dihuni oleh

hidupan seperti

haiwan,manusia,tumbuhan,dan mikroorganisma.lapisan ini

terbahagi kepada dua komponen

utama,iaitu:

(a).Biotik(hidupan)

(b).Abiotik(bukan hidupan)



1.2 Struktur Bumi

1.Struktur bumi terbahagi

kepada tiga lapisan,iaitu kerak

bumi,mantel, dan teras bumi.

2. kerak bumi ialah lapisan

paling luar yang sangat keras.ketebalannya kira-kira

3000 km.

3. kerak bumi terbahagi kepada

dua bahagian,iaitu sial dan sima.

4.Mantel terletak di bawah

kerak bumi.ketebalannya kira-

kira 3000 km.



5. Lapisan mantel meliputi 82%

daripada isipadu bumi.

6.Mantel dipisahkan daripada

kerak bumi oleh

ketakselanjaran Mohorovic.

7. Teras bumi ialah lapisanpaling dalam yang berada di

bawah mantel.

8. Teras bumi juga dikenali

sebagai Barisfera.

9. Teras bumi dipisahkan dari

mantel oleh Ketakselanjaran

Gutenberg.

KERAK BUMI(LITOSFERA)

~Lapisan paling luar bumi.



~Terdiri draipada sial(benua)

dan sima(dasar lautan)

~Mempunyai batu granit dan

batuan basol.

~Mempunyai

silica,aluminium,ferum,dan magnesium.

~Ketumpatan batuan ialah2.7-3

g/cm3.

MANTEL(MESOSFERA)

~Batuan lebih padat.

~Ketumpatan 5.5 g/cm3.

~Mempunyai riak bumi-tidak

stabil.



~Batuan dalam bentuk pepejal

dan cecair.

TERAS BUMI(BARISFERA)

~Lapisan paling dalam bumi.

~Mengandungi nikel dan besi.

~Terdiri daripada teras luar

dan teras dalam.

1.1 Jenis Batuan dan

Kepentingan.

1. Batuan/geologi boleh

digolongkan kepada tiga

kumpulan,iaitu kumpulan

batuan igneus,kumpulan batuanenapan,dan kumpulan batuan

metamorphosis.



2. Batuan igneus terbentuk dari

proses penyejukan dan

pembekuan magma sama ada di

dalam atau di permukaan bumi.

3.Magma yang membeku di

dalam lapisan kerak bumi dinamakan sebagai batuan

igneus rejahan manakala magma

yang membeku di permukaan

bumi dikenali sebagai igneusterobosan.

4. Batuan igneus yang

terbentuk di dalam kerak bumi

di kenali sebagai batuan PLUTONIK seperti batuan

granit dan gabro.Granit



biasanya berwarna cerah

manakala gabro berwarna

gelap.

5. Batuan igneus terobosan

terjadi apabila lava gunung

berapi yang likat menyejuk dan membeku di

permukaan,contahnya,batuan

basalt,riolit,dan pumis.

6. Batuab enapan terhasil menerusi proses

pemendapan,pemadatan,dan

penyimenan mineral-mineral

yang membentuk batuanberkenaan.



7. Komponen batuan enapan

terdiri daripada fosil

tumbuhan dan haiwan yang

telah reput dan mandap.Oleh

itu,sifat batuan ini berlapis-

lapis,seperti batu kapur,batu

garam(gypsum),konglomerat,dan

juga batu pasir.

8.Mekanisme pembentukan

batuan enapan terbahagi kepada tiga cara,iaitu:

(a).Mekanika

(b).Organik

(c).Kimia



9. Batuan metamorfosis (batu

jelmaan) terhasil apabila

batuan igneus dan enapan

mengalami perubahan

struktur,tekstur,dan

komposisinya alibat tekanan

dan suhu yang tinggi.sebagai

contoh,batu kapur akan berubah

kepada batu marmar,batu pasir

kepada kuartzit dan batu

granit kepada gneiss.batuan ini

sangat keras.

10. Kumpulan batuan igneus

seperti batu granit digunakanuntuk sector pembinaan

seperti:



~bangunan

~jalan raya

~landasan kereta api

~jambatan

~empangan

11. Kunpulan batuan enapan

seperti batu kapur diguna

untuk membuat simen dan

konkrit,batu pasir untuk membuat kaca,serta

lempung(tanah liat) diguna

untuk membuat tembikar dan

batu bata. 12. Kumpulan batuan

metamofosis seperti batu



marmar diguna untuk membuat

hiasan dinding dan lantai

bangunan,manakala

berlian,delima,zamrud,dan jed

dijadikan sebagai perhiasan

wanita.berlian digunakan untuk

membuat mata

pengisar,pemotong dan gerudi

lapisan yang pejal.

Bab 2:Proses pembentukan dan

Taburan Bentuk Muka Bumi.

2.1 Pergerakan Plat Tektonik

1. Lapisan kerak bumi

sebenarnya terdiri daripadabeberapa kepingan atau

plat.Plat-plat ini digolongkan



kepada dua kelompok iaitu plat

benua dan plat lautan.Plat-plat

ini sentiasa bergerak akibat

pergerakan arus perolakan

dalam mantel bumi.

2. Plat tektonik bergerak duacara,iaitu pertembungan dan

pencapahan(pemisahan).Pertemb

ungan berlaku apabila dua

sempadan bertembung antara satu sama lain yang akan

menghasilkan

mampatan.Manakala pencapahan

berlaku apabila dua platbergerak menjauhi antara satu



sama lain yang akan

menghasilkan tegangan.

3.Contoh fenomena geografi

yang terhasil akibat

pertembungan plat ialah gunung

berapi,gempa bumi,dan sistemgunung lipat manakala akibat

pencapahan ialah kejadian lurah

gelinciran dan gunung bongkah.

4.Gempa bumi ialah gegaranyang dialami oleh lapisan kerak

bumi apabila berlakunya

pergerakan/pertembungan plat

tektonik.Gegaran berpuncadaripada gelombang seismik

yang terhasil apabila plat



bergerak.Gempa bumi di dasar

laut menyebabkan

tsunami.Contoh kejadian

tsunami di acheh pada 26

disember 2004.

5. Akibat pencapahanplat,benua-benua sentiasa

bergerak.Pergerakan ini

dinamakan sebagai Hanyutan

Benua.Benua yang satu(pangea)berpecah kepada dua

(gondwaland dan laurasia)dan

seterusnya terus hanyut dan

berpecah hingga terbentuk benua-benua yang terdapat di



dunia kini.Hanyutan ini

mengambil berjuta-juta tahun.

6. Lipatan kerak bumi terjadi

apabila dua plat

bertembung.Dengan adanya

daya tolakan dan asakan dari dua hala yang bertentangan

akan menyebabkan lapisan

kerak bumi terhimpit lalu

terlipat.Kesan fenomena ini biasanya menghasilkan sistem

gunung lipat.

7. Antara jenis lipatan kerak

bumi ialah seperti:~Lipatan monoklin



~Lipatan simetri

~Lipatan asimetri

~Lipatan rebah

~Lipatan lampau

8.Gelinciran/sesar pula terjadi

apabila dua buah plat mencapah

dan bergerak menjauhi antara

satu sama lain disebabkan

adanya daya regangan.Hasil

proses gelindiran ialah seperti

lurah gelinciran (graben)dan

gunung bongkah(Horst).

9. Pertembungan danpencapahan plat-plat tektonik

boleh berlaku antara plat



lautan dengan plat

lautan,antara plat lautan

dengan plat benua,dan antara

plat benua dengan plat benua.

10. Pertembungan plat akan

menghasilkan bentuk muka bumi seperti jurang lautan,arka

pulau,dan banjaran gunung

lipat.Manakala pencapahan plat

akan menghasilkan.~Permatang tengah lautan

~Perebakan dasr laut

~Lurah gelinciran

~Gunung bongkah

2.2 Penbentukan Gunung Berapi



1. Terdapat tiga jenis gunung

berapi,iaitu:

~Gunung berapi hidup

~Gunung berapi pendam

~Gunung berapi mati

2. Letusan gunung berapi

terjadi apabila magma mengalir

keluar ke permukaan

bumi.Magma atau lava ialah

cecair yang likat dan

panas.Selain lava,gunung

berapi yang meletus juga

mengeluarkan serpihan

batu,debu-debu dan gas yang



yang dinamakan sebagai

piroklastik.

3. Lava terbahagi kepada dua

iaitu lava asid dan lava

bes.Lava asid adalah likat dan

mengalir perlahan manakala lava bes adalah cair dan

bergerak cepat di permukaan

bumi.

4. Aktiviti gunung berapi menghasilkan dua bentuk muka

bumi,iaitu muka bumi jalar

dalam (rejahan) dan muka bumi

jalar luar (terobosan).5. Bentuk bumi jalar dalam

(rejahan)terhasil apabila magma



membeku di dalam lapisan kerak

bumi.

6. Bentuk muka bumi jalar

dalam ialah

daik,sil,pakolit,lopolit,lakolit

dan batolit.7. Bentuk bumi jalar luar

(terobosan)ialah gunung

berapi,penara

basalt,kawah,tasik kawah(krater),dan kaldera.

8.Gunung berapi hidup banyak

di sekeliling lautan pasifik

yang dinamakan sebagai “lingkaran api pasifik” yang

meliputi kepulauan



Hawaii,kepulauan

jepun,Filipina,dan Indonesia.Ini

kerana kawasan ini adalah

kawasan persempadan plat

tektonik.

9. Antara contoh gunung berapi hidup ialah seperti Gunung

berapi Pinatubo dan mayon di

Filipina ,Gunung berapi

Karakatoa di Indonesia,Gunungberapi Pelee,Etna,dan

Stromboli.Selain daripada

letusan gunung berapi,kawasan

lingkaran api pasifik juga seringkali mengalami gempa

bumi.



Bab3:Perubahan Pandang

Darat Fizikal

3.1 Luluhawa

1. Luluhawa ialah proses

pemecahan(penyapaian) dan

pereputan (penguraian) batuan

kepada saiz lebih kecil yang

berlaku secara

fizikal(mekanika),kimia,dan

organic secara insitu.

2. Luluhawa mekanika

melibatkan pemecahan batuan

yang terhasil menerusi

perubahan suhu harian yangekstrem,akibat tindakan fros

ibun, dan juga pelepasan



tekanan.Hasilnya batuan akan

pecah sama ada secara

pelupasan,relaian bijian, dan

juga pecahan bongkah.Banyak

berlaku di dataran tinggi

Colarado,Amerika Syarikat,

dan Gurun Sahara di Afrika

Utara.

3. Luluhawa kimia melibatkan

pereputan/penguraian mineral- menirel batuanyang berlaku

menerusi tindak balas

hidrolisis,larutan,pengkarbonan

,pengoksidaan danpenghidratan.Hasilnya batuan



akan terurai menjadi regolit

seperti tanah.

4. Luluhawa organic melibatkan

tindakan tumbuhan dan

hauwanyang menyebabkan

batuan pecah atauterurai,misalnya tindakan akar

pokok boleh memecahkan batuan

dan binatang seperti arnab

boleh mengorek dan memecahkantanih Luluhawa organic

berkesan di kawasan tropica

lembap.

5. Proses luluhawa ialah prosesGeomorfologi yang asas dalam

pembentukan landskap di



bumi.Proses luluhawa

dipengaruhi oleh:

~Faktor iklim seperti suhu dan

hujan

~Faktor batuan/geologi

~Faktor tumbuhan

~Faktor haiwan

~Faktor aspek

~Faktor masa6. Proses luluhawa boleh

menghasilkan pelbagai landskap

di kawasan iklim dan topografi

yang berbeza.



7. Proses luluhawa kimia lebih

giatberlaku di kawasan

beriklim tropika lembap.Bentuk

fizikal yang terbentuk oleh

proses luluhawa ini ialah

pandang darat

karst,inselberg,dan lapisan

regolith tanih.

8. Proses luluhawa fizikal lebih

giat berlaku di kawasanberiklim gurun panas.Bentuk

fizikal yang terbentuk oleh

proses luluhawa ini ialah kubah

pengelupasan.9. Proses-proses luluhawa

fizikal antaranya ialah:



a.Proses pengembangan dan

pengecutan di kawasan gurun

panas.

b.Proses tindakan ibun/fros di

kawasan pergunungan sejuk.

c.Proses pelepasan tekanan. 10. Proses-proses luluhawa

fizikal.

3.2 Gerajan jisim

1.Gerakan jisim bermaksud

pergerakan regolith seperti

tanih,bongkah batuan,dan

lumpur menuruni cerun-cerun

akibat adanya tarikan

gravity.Kadar pergerakan ini



ada yang cepat dan ada yang

lambat

Bergantung kepada

saiz,ketumpatan,ketepuan

regolith,daya jelekit dan

kecerunan cerun. 2.Gerakan jisim secara

perlahan adalah seperti

kesotan tanih dan gelongsoran

tanah.manakala gerakan jisim secara cepat adalah seperti

tanah runtuh,jatuhan batu dan

juga aliran lumpur.

3. Kesotan tanih melibatkanpergerakan cerun tanah secara

perlahan-lahan apabila cerun



menjadi tidak stabil akibat

hujan lebat,pemusnahan

tumbuhan,serta aktiviti

pemotongan dan peneresan

cerun oleh manusia.pergerakan

ini tidak dapat dilihat dengan

mata kasar tetapi boleh

dibuktikan dengan kecendongan

tiang-tiang elektrik dan tiang

telepon serta pokok-pokok yang

berada di cerun-cerun bukit.

4.Gelongsoran tanah yang

berlaku di kawasan yang

dipengaruhi salji(kawasanpreglaseir) akibat tindakan

fros yang beku dan cair



mengikut musim panas dan

sejuk.pada musim panas,salji

mencair dan tanah di cerun-

cerun bukit akan tergelongsr

ke bawah.

5. Tanah runtuh pula berlakudengan cepat dan tiba-

tiba.jisim tanah yang berada di

tebing akan runtuh atau tanah

datar menjadi mendap akibatdaripada ketepuan tanah dan

cerun yang amat tidak

stabil.fenomen ini sering

berlaku di Malaysia terutamapada musim tengkujuh seperti



kejadian tanah runtuh dan tanh

mendap di lebuh raya.

6. Aliran lumpur ialah

pergerakan lumpur yang

meneruni cerun-cerun bukit

dengan deras.Biasanya terjadi selepas hujan lebat.pergerakan

air di permukaan atau didalam

alur-alur akan membawa

bersama dengan lumpur,kelodak,sisa-sisa mkayu

balak,bahan-bahan ampaian,dan

lain-lain lagi meneruni cerun-

cerun bukit ke kawasan tanah rendah.Di Malaysia bencana

banjir lumpur di gua



tempurung,perak telah meragut

nyawa.

7. Terdapat pelbagai faktor

yang mempengaruhi proses

gerakan jisim se[erti kehadiran

air yang banyak akan bertindak sebagai pelincir,faktor

kecerunan,kekurangan atau

ketiadaan tumbuhan litupan di

permukaan cerun,kehadiran regolit yang peroi,struktur

cerun yang lemah akibat

aktiviti manusia dan

sebagainya.



3.3 Tindakan Air Mengalir dan

Ombak serta Bentuk Muka Bumi

yang Dihasilkan.

1. Air mengalir merujuk kepada

tindakan aliran air

permukaan,aliran di dalam

alur,aliran sungai dan juga

ombak.Air mengalir merupakan

agen geomorfologi yang penting

untuk membentuk dan mengubah

bentuk-bentuk di permukaan

bumi.Ini kerana air mengalir

akan menjalankan proses

hakisan,pengangkutan,dan

pemendapan.



2.Sungai ialah agen air

mengalir yang paling

penting.sungai menjalankan

proses hakisan,pengangkutan

dan pemendapan.

a.Proses hakisan sungai berlangsung menerusi tindakan

hidraul,tindakan geselan,dan

larutan.

b.Pengangkutan sungai berlangsung menerusi

seretan,lompatan(saltasi),ampa

ian dan juga larutan.

3.Ombak juga menjalankanproses hakisan,pengangkutan,

dan pemendapan.



a.Hakisan ombak juga

berlangsung menerusi tindakan

hidraul,lagan,lelasan(geselan)

dan larutan.

b.Pengangkutan ombak pula

dilakukan oleh arus pesisir pantai dan arus pasang surut.

4. Proses pemendapan sama ada

oleh sungai dan ombak akan

berlaku apabila aliran ataupergerakannya menjadi

perlahan.pada ketika ini kedua-

dua agen tersebut akan

kehilangan tenaga lalu memendapkan segala bahan yang

dibawanya.kadar pemendapan



tertinggi berlaku di di muara

sungai.

5. Rajah menunjukkan proses

sungai mengikut peringkat

atau profil sungai.

6. Pelbagai jenis bahandiangkut oleh ombak seperti

batu kerikil,pasir,batu

tongkol,kelodak,dan

lumpur.Bahan-bahan ini diangkut sepanjang garis

pantai yang dikenali sebagai

hanyutan litoral.pergerakan

hanyutan litoral ini berlakudalam bentuk zig-zag mengikut



hamparan dan basuhan balik

ombak.

7. Hakisan sungai akan

menghasilkan pelbagai bentuk

muka bumi seperti lurah v,air

terjun,jeram,lubuk pusar,likuan sungai,dan susuh bukit

berpanca.manakala pemendapan

sungai pula membentuk muka

seperti delta,dataranbanjir,dan tasik ladam.

8. Kadar hakisan dan

pemendapan sungai dipengaruhi

oleh pelbagai faktor seperti isipadu air sungai,halaju arus

sungai yang bergantung kepada



keceruna dasar sungai,faktor

geologi,kuantiti dan kualiti

bahan atau muatan yang

dibawa,pengaruh litupan

tumbuhan,dan juga pengaruh

aktiviti manusia.

9. Bentuk muka bumi yang

dihasilkan oleh hakisan ombak

termasuklah cenuram dan teres

hakisan ombak,teluk dantanjung,gua gerbang laut,batu

tunggul dan tunggul

sisa,Lohong ombak dan

geo.manakala akibatpemendapan ombak

menghasilkan bentuk muka bumi



seperti pantai,anak

tanjung,beting pasir serta

tombolo.

10. Kadar hakisan dan

pemendapan ombak dipantai

oleh faktor kecerunan profilpantai,kuantiti dan kualiti

bahan yang dibawa oleh

ombak,faktor geologi yang

sedia ada di tepi pantai,orientasi pantai sama

ada terdedah atau terlindung

dengan angin serta saiz,halaju,

dan jenis ombak.3.4 Pengaruh Kegiatan Manusia

terhadap Bentuk Muka Bumi.



1. Perubahan kepada bentuk

muka bumi pada masa kini

banyak di pengaruhi oleh

aktiviti manusia seperti

aktiviti pembalakan,pertanian

dan penternakan di cerun-cerun

bukit,perataan,serta

penimbusan tanah untuk

dijadikan tapak binaan

bangunan dan lain-lain.

2. kesannya muka bumi berubah

dengan cepat akibat

peningkatan proses

geomorfologi yang dialaminya seperti :

(a) proses hakisan tanah



(b) gelongsoran tanah dan tanah

runtuh

(c) banjir kilat

(d) aliran lumpur

(e) hakisan sungai dan pantai

(f) pemendapan sungai dan

pantai

3.Justeru,perlu diambil

langkah-langkah kawalan untuk menguurangkan kesan

tersebut.langkah kawalan

meliputi langkah

perundangan,amalan pengurasanyang cekap,kempen serta

pendidikan alam sekitar.



4. Pengaruh kegiatan manusia

yang menyebabkan gerakan

jisim ialah aktivi pembangunan

di tanah tinggi seperti

pembinaan hotel dan padang

golf,pembinaan bangle dan

kondominium,serta aktiviti

pertanian seperti penanaman

sayur.Aktiviti ini melibatkan

kerja-kerja

pemotongan,peneresan dan

perataan bukit serta kawasan

bercerun curam yang

mengakibatkan cerun-cerun

menjadi tidak stabil.



5.pengaruh kegiatan manusia

yang menyebaabkan hakisan

oleh air seperti aliran

permukaan,sungai,dan ombak

adalah menerusi aktiviti

penyahhutanan,penebusgunaan

tanah lembap dan kawasan

paya,pemusnahan hutan

bakau,pembinaan

bangunan,jaringan lebuh

raya,jambatan,aktiviti

pembalakan dan sebagainya.

6. Langkah perundangan bagi

kesan negatif kegiatan manusiaterhadap bentuk muka bumi

meliputi pengkuatkuasaan



undang-undang yang

mengenakan

denda,menyita,menarik balik

lesen operasi,bayaran kompaun

yang tinggi,penjara,dan juga

menyediakan laporan EIA yang

lengkap.langkah ini sesuai

dengan Akta Alam Sekitar

1974 yang dikuatkuasakan oleh

jabatan alam sekitar(jas)

serta pihak berkuasa tempatan

(pbt)

7. Langkah pengurusan pula

meliputi pembinaan tetambak dan banteng,pembinaan groin

dan gabion,menanam rumput,dan



melindungi(zon penampan) di

cerun-cerun bukit yang telah

terjejas.selain itu membina

parit dan sistem saliran yang

cekap juga adalah perlu.di

kawasan pantai pila,menanam

semula hutan bakau yang telah

di musnahkan peril

dilaksanakan segera.

8. Kempen kesedaran danpendidikan alam sekitar pula

meliputi aktivitis seperti

bergotong-royong,kempen

cintailah sungai kita,kempenpenghijauan

persekitaraan,menjalankan kem



alam sekitar,serta pendidikan

alam sekitar diberikan secara

berterusan bermula di

peringkat sekolah rendah lagi.

Documents

Goegrafi Tingkatan Empat