7/29/2019 Glavac (1994)- Arkzin, 24-6-1994

1/2

UVOD U KRITIKUEKOLOKE SVIJESTI 3pie: Hrvoje G LAV ACK a k o j e m o g u e d a s e o v j e k k o j i z n ar a z l i k o v a t i e n c im e b e z ik a k v ih p r o b le m an a z i v a e k o l o g o m , d o k o v j e k k o j i z n an a v u i p r e z e r v a t i v i n e p o m i lja n a t it u l us e k s o l o g a ?

Z a t i t a o k o l i n e u i n d u s t r i j s k o m s v i j e t u irazvi jenim p a r l a m e n t a r n i m d e m o k r a c i j a m apos t a l a je "opa s tv a r " i t i m e izgubila svojizvorni a r m . U H rv a t sko j , e ko lo g i j a je posveh e t e r o g e n i l u z i o n i s t i k i p r o j e k t . T k o l i s e n es jea z n a a j n o g m j e s t a ko j e su e k o l o g i j a i"eko log i s t i " z a u z i m a l i u i s p i t i v a n j i m a j a v n o gm n i j e n j a p r i j e p rv ih iz b o r a i p r o p a s t i b i v edrave ? Z e l e n i m a su p r o g n o z i r a n i d v o c i f r en iizbo rn i re zul ta t i : a l ibi eko lokih f u n k c i j a za jo n e do v o ljn o o h r a b r e n u de m o k ra t sku sv ije s t b ioje o e v i d a n . Ali t ime ekologi ja n e pres ta j e bi t ir i j e d e c e n i j e . R a t o m u b i v o j J u g o s l a v i j i in a s t a n k o m R e p u b l i k e H r v a t s k e e k o l o g i j a -p r o p o r c io n a ln o s r a t n i m s t r a h o t a m a - g u b isv o j e m j e s t o u j a v n o j p o l i t i k o j svi jes t i , ali idalje je di fuzno svep r i su tn a : o d m i n i s t a r s t v a si m e n o m "okol i" u n a s l o v u , r azn ih s t run ih im a n j e s t r u n i h u d r u e n j a , r a z n i h s k u p i h i lim a n j e s k u p i h a s o p i s a , d a b i s e p o v r e m e n op o j a v l j i v a l a n a H rv a t sko j t e l e v iz i j i u f o r m ie ko lo k ih kv iz o v a za djecu a k o n a n o i k a om a r k e t i n k i slogan s koj im va l j a bo lje p ro dava t i- a k o zatreba - i m o d u ( j e d n a z a g r e b a k am o d n a dizajner ica je nedavno p reds t av i la svo jen o v e k r e a c i je p o d n a s lo v o m e k o - p e r f o r m a n c e ) .Kako je l ako p o s t a t i ekolog!stT a k o "ekologis t " ( jo gore "ekolog") postaje

v o l j n a p o z a p r e i vje l ih m a r g i n a l n i hgrupa i snalaljivih eko - t ez ga r a ko j i sviz a j e d n o r a d e ( k a k o k a e J o s c h k aF i s c h e r ) n a t e r a p i j i lo e k o l e k t i v n es a v j e s t i p r e p u n e d i f u z n i h s t r a h o v a( p o v r e m e n o se p r o n a l a z i i uarkzinu).N e z n a m k a k v a b i p o l i t i k a ,t eo r i j ska , ide jna i p ra k t i n a d ru t v e n ai i n d i vi d u a l n a r e a k c ija n a e k o lo k iprob l e m m o ra l a b i t i . tovie, s igurans a m d a s e n e m o e n a i o d g o v o r koj ibi b io posve zadovol j ava ju i , s iguran ii s t i n i t , n i t i m i s l i m d a z a t a k v i modgovorom vr i jedi t r aga t i budu i da jen e m o g u . A l i t v r d i m d a v e i n az a s t u p l j e n ih i p r i s u t n i h stavova n ep o g a a ju v i e izv o rn i p ro b le m i da n eu d o v o l j a v a j u i z a z o v u o b j e k t i v n o gp r o b l e m a .

mmOOmZato l jevica vol iFeverabenda?T v r d i m d a s e t r e b a u p u s t i t i up o t r a g u za " i s t i n i t i j im" r j e e n j i m a .

U v o de i m a lo vie j a s n o e u a r g u m e n t a c i j uk o j a s l i j e d i t r e b a n a p o m e n u t i n e k o l i k op r e t p o s t a vk i. D a n a s u p r a vo " lje v i c a " m o r as t a j a t i iza n a p o rn e f i l o z o f ske ide j e p o s t o j a n j a" o b j e k t i v n e " i s t i n e k o j a s e r i j e t k o s p o z n a j e ,n e m o g u e j u j e d o k a z a t i a l i j u s e m o en e p r e k i dn o d o k a z iva t i . B e z i de je " o b je k t i vn ei s t i n e " k a o r eg u l a t i v n o g m e h a n i z m a s p o z n a j esve se re la t ivizira i gubi se upor i t e d j e l o v a n j a .U p r a v o u m je r i u k o j o j su se r a sp l i n j iva l e i l u z i j ep o l i t i k i h i d e j a s e d a m d e s e t i h i o s a m d e s e t i h" l jevicu" spopada p o s tm o de m ist i k i r e la t i viza m(vrijedilo b i pokua t i ob jasn i t i - zato l jevica voliF e v e r a b e n d a ? ) .

7/29/2019 Glavac (1994)- Arkzin, 24-6-1994

2/2

Kako je l ako postat i eko logis tT a k o " eko log i s t " (jo gore "ekolog") posta jesv a t ko t k o je u s t a n j u k a o a u t o d i d a k t u s v o j i t in e k o l i k o sav je t a u c i l j u za t it e o k o lin e . B u d u ida u m e u vre m e n u s v a k a n j e m a k a d o m a i c azn a k o j i p r a a k za d e t e r d e n t i m a i li n e m a- e n c t o e - i z a t a e n c h n i n i s u d o b r i m o g l o b i ses m a t r a t i da je s v a k a do m a ic a "ekolog is t ica" .N o o s t a j e p i t a n j e z a t o se o v j e k k o j i zn au p o t r e b l j a v a t i p r e z e r v a t i v n e n a z i v a " s e k s o -lo g ist o m " ? E k o l o g i j a se s v a k o d n e v n o t r i v i -j a l iz i ra i p r i v a t i z i r a . O s t v a r e n j e " e k o l o g i z m a " j eu j e d n o i n j e g o v a t r iv i ja l izac i ja . R a zlo g t o m e jeu i n j e n i c i da m j e r a e k o l o k e svi jes t i n i j e m j e r ar i j e e n j a p r o b l e m a .J e d n a i n j e n i c a je n a z a o b i l a z n a : t v r d o -k u h a n i i zv o r n i p ro b le m e ko lo g i je n i j e o v i s a n oi l u z i o n i z m u s a m o p r o i z v o d n j e d r u t v e n esvijesti . S u v r e m e n o d r u t vo k o n st r u i ra v la s t it ud r u t v e n u s v i j e s t , p r o b l e m e , v r i j e d n o s t i ,o s o b i t o u n e k i m posve " l j u d s k i m " i " d r u - t v e n i m " s e g m e n t i m a . T a k o je , n a r a v n o , i sveo n o t o je s a d r a n o u dru t v e n o j sv i j e s t i p o dp o j m o m "eko log i j a " uve l ike s a m o p r o i z v e d e n o .N e o visn o o i n j e n i c i da je d a n a s ekologijau sva i jim u st im a , da se eko loka sv ije s t p o m n oi s t runo i s t r au je , da n e m a p o l i t k o g p r o g r a m ak o j i n e s a d r i n e k a ekoloka n a e l a , n e m ar azloga v j e r o v a t i da j a v n a i m a s o v n a svijest oe k o l o g i j i im a d o d ir n e t o k e s i zv o r n i m io b j e k t iv n im p r o b le m o m k o j i u z r o k o v a on a s t a n a k " e k o l o k e svijesti", jo m a n j e d a sup o n u e n a p o l it i k a rje e n j a u i k a k o v o j vez i sr j e en j em i z v o rn o g p ro b l e m a .E k o l o k i p r o b l e m j e d a n a s j e d n a k od r a m a t i a n , tovie d r a m a t i n i j i n o s t o j e t o bilou izv o r n i m g o d in a m a s t va r a n ja e k o l o k esvijesti . Potekoa le i u s l i j edeem: da l i i rokor a i r e n a , d i f u z n a , r a z n o r o d n a , t r iv i j a l iz i ranae k o l o k a s v i j e s t i p o l i t i k a p r a k s a z a t i t eo k o l i n e d a n a s r a c i o n a l n o k o r e s p o n d d i r a j u so b j e k t i v n i m p r o b l e m o m ? Odgovor glas i : n e !D a bi se p r o n a l i r azlozi za to je eko log i j ap o s t a l a v o l u n t a r i s t i k i p o j a m a f i c i r a ni r a c i o n a l n o u v r i j e d i p o t r a i t i o d g o v o r upovi j es t i z a n i m l j i v o g " m e n a g e a t r o i s" - o d n o s aizm e u ( p r i r o d o s l o v n e ) e k o l o k e z n a n o s t i ,p o l i t i z a c i j e e k o l o k o g p r o b l e m a i s o c i j a l n eekologi je ko ja je i n t e le k t u a ln a , t e o r i jsk a r e a k c i jan a d r u t v e n u p o l i t i z a c i j u j e d n o g r a c i o n a l n o gp r o b l e m a . T r a e i ra zlo g e za n e u s p j e h er a z n o r o d n i h d r u t v e n i h , p r a k t i n i h i t eo r i j sk ihr e a k c i j a n a k a t a k l i z m i n i e k o l o k i p r o b l e m ,m o da e m o p r o d r i je t i k o r a k b l i e b o l je mr az umi j evan ju i r j e e n j u sa m o g p r o b le m a .N o p r i j e n e g o t o p o t r a i m o o d g o v o r n ap i t a n j e o p o v i j e s t i o d n o s a e k o l o g a z n a n s t v e -n i k a p r i r o do s lo v c a , e k o - p o l i t f r e a k a i s o c i j a l n o gt e o r e t i a r a , t v rd im da j e d a n a s " e k o l o g iza m "p o s t a o n e o d r iva "a v a n g a r d n a ", sa m o za d o -

(vri jedilo b i p o ku a t i o b j a sn i t i - zato ljevica v o l iF e v e r a b e n d a ? ) .U r a sp a d n u t im o k v i r n i m u v je t i m a n a e gr a z u m i j e v a n j a z n a n o s t i , d r u t v a i p o l i t i k ei zmj en i o se s t a t u s z n a n o s t i (ekologije) , e k o l o k ep o l i t i k e p ra kse , ( s j e d n e s t r a n e e k o - p o l i t - f r e a ki a v a n g a r d n a ide ja d a j e p o l i t i k a s v a k o d n e -vn ica , s t i l ivo t a ; s druge s t r a n e o m a s o v l j e n j aeko loka sv i j e s t i i n s t it u c i o n a l i za c i j a e k o lo k ep o l i t i k e u v i s o k o j p o l i t i c i ) , i k o n a n o i d e jad r u t v e n e d i n a m i k e ( n o v i s o c i j a l n i p o k r e t i ,a l t e r n a t i v n i , eko lok i , f e m i n i s t i k i i td. - da li jo n e t k o v id i n e g d je n o v e s o c i ja l n e p o k r e t e i da l iim p r i p i s u j e i k a k o v o d r u t v e n o - p o l i t i k oz n a e n j e ? ) . e t i r i g o d in e p o s l i j e p a d a B e r l i n s k o g z i d ad e f i n i t i v n o s e i k o n a n o i zm je n i o sv ije t , i t i m eo k v i r n i u v j e t i p o li t k o g d je l o v a n ja n o v e l jevice( n o vih s o c i ja l n i h p o k r e ta , a l t e m a t i va c a , f e m i -n i s t k i n j a , m i r o v n j a k a , s o c i j a l - r e v o l u c i o n a r ar a z l i i t i h b o ja ) . U v r ije e n e m i sa o n e f ig u r e ,p o l i t i k i d i s k u r s i m e t o d e i s v a k o d n e v n e i v o t -n e p r a k s e p o s t a l e su p r e i v j e l e , b e z n a a j n e ,a n a h r o n e . T o g o v o r i m b e z v e s e l j a i m a l i -c toz nos t i - s a m o u nas to j a t i izn i j e t i t r ezvene ia r g u m e n t i r a n e k o n s t a t a c i j e k o je m e n e in en u n o s re t n im . N o u v j e r e n j e d a su u v r i j e e n im o d e l i r e a k c i j e n o v e l j e v i c e p r i m j e r e n ip r o b l e m i m a i n i m i s e n e i z d r i v i m ineo-p r a vd a n im . N a p o m in je m da je o v d j e k o r i t e n ii p o m a l o a n t i k v i r a n i p o j a m "N o ve l j ev ice" kodn a s d o t e m je r e p r o h i b ir a n da s e iza n jega n e ^e l i n i tk o p r e p o zn a t i, m a d a it a o c i arkzinaa l t e r n a t i v e ! , m ir o v n j a c i , f e m in i st k i n j e , eko-l o g i s t i , o m l a d i n s k e s u p k u l t u r e , s o c i j a l n osenz ib i l iz i r an i r o k e r i , p a n k e r i , p e de r i i lezbi jkei sv e os t a lo a r e n o i veselo dru t v o o b j e k t i v n os to j i iza o v o g p o j m a ili su b a r e m n a s l j e d n i c i izas tupn ic i id e ja r o e n i h n a "N o voj ljevici" , p asu m o de l i d j e l o v a n j a sv ih n a v e de n ih z a s t a r j e l iu p r a v o k a k o je zastar io i p o ja m "N o v e l je v ic e "( izuzev pede ra i lezbijki).Tu no otrenjenjeS v a k a k o , ja z n a m - " d r u t v o " k o j e m se , - .o b r a a m z b o g r a t n i h go d in a i u k i d a n j a svegc i v i l n o g sve je r ije e i m a n j e . N o "m o j " e ko lo g istk o j i je m e n t a ln o p r e ivio r a t n e g o d i n e , m a k a rb io s a m o i u m o jo j g la v i , m o r a p o e t i izn o v a .T o e u i n i t i n a j b o l j e a k o za je d n o sa m n o mz a p o n e p r i u o p r o m i j e n j e n o m s t a t u s uz n a n o s t i ( eko log i j e ) , da b i sm o d o li do p r i e or a s p a d u e k o l o k o g p o k r e t a , o g r a n i c a m ap o l i t i k e i n s t i t uc io n a l iz a c i j e ekologi je i k o n a n od o u l o g e s o c ija l n e e k o l o g ije . N a e o t r e n je n jeje t u n a a li n e za o b ila zn a p r i a u p r a v o k a k o jeo b j e k t i v n o d o ga a n j e m i n i r a n j a p r i r o d n eo k o l i n e i n d u s t r i j s k o g d r u t va t u n a p r i an e o v i sn o o t o m e ht i jel i m i t o z n a t i i li n e .