Glasnik - Privredna komora Crne Gore · 2013. 3. 25. · GLASNIK PKCG / februar 2013 6 GLASNIK PKCG / februar 2013 Protekle godine ostvare-na je najveća spoljnotrgo- vinska razmjena

LIST PRIVREDNE KOMORE CRNE GORE

BROJ 2 FEBRUAR 2013 GODINA XLVII ISSN 0350-5340

Razvoj organske hrane u Crnoj Gori

Organski proizvodi šansa za domaću poljoprivredu

Glasnik

Strane diplomate u Komori

Iskazana spremnost za intenziviranje saradnje

Sastanak sa ministrima turizma, zdravstva, saobraćaja i finansija

Komora značajan partner

Projekat ,,Spojimo niti”

Izbor eko preduzeća

GLASNIK PKCG / februar 2013


[email protected]

3


www.pkcg.org

4 GLASNIK PKCG / februar 2013

Sastanku su, pored predstavnika Komore i 28 stra-nih diplomata, prisustvovali predstavnici Ministar-stva ekonomije, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integeracija, Agencije za promociju inve-sticija (MIPA), te novoosnovanog Sekretarijata za razvojne projekte.

Predstavnici diplomatsko – konzularnih predstavništava u Privrednoj komori

Iskazana spremnost za intenziviranje saradnje

Na inicijativu Privredne komore Crne Gore, 20. februara 2013. godine je održan sastanak predstav-nika crnogorskih institucija koje se aktivno bave unaprijeđenjem eko-nomskih odnosa sa inostranstvom i predstavnika diplomatsko–konzular-nih predstavništava akreditovanih u Crnoj Gori.

Cilj sastanka bilo je bolje i kom-pletnije informisanje potencijalnih investitora iz inostranstva o Crnoj Gori, njenom investicionom ambi-jentu i aktuelnim projektima kroz operacionalizaciju veza crnogorskih institucija sa ekonomskim odjeljenji-ma ambasada.

Sve aktivnosti iz domena među-narodnih odnosa Privredna komora realizuje sa ciljem smanjenja trgo-vinskog deficita Crne Gore kroz po-većanje izvoza, privlačenje direktnih stranih investicija i povećanje stepe-

na internacionalizacije crnogorskih preduzeća.

Sastanku je, pored predstavni-ka Komore, Ministarstva ekonomi-je, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integeracija, Agencije za promociju investicija (MIPA), novo-osnovanog Sekretarijata za razvojne projekte, koji su tokom prvog dijela sastanka prezentovali aktuelnosti iz svojih domena, prisustvovalo i 28 di-plomata akreditovanih u Crnoj Gori.

Sinergija

Potpredsjednik Privredne komore Crne Gore Ivan Saveljić, u uvodnom izlaganju, istakao je značaj bolje ko-ordinacije individualnih napora crno-gorskih institucija u promociji privre-dnih potencijala Crne Gore, sa ciljem stvaranja sinergetskog djelovanja.

- Potrebno je koordinariti ove ak-tivnosti sa diplomatskim i ekonom-skim predstavništvima akreditova-nim u Crnoj Gori, kao i sa našim pred-stavnicima u inostranstvu – ocijenio je Saveljić.

Izrazio je nadu da će se budući slični sastanci sa diplomatama održa-vati polugodišnje, te da će saradnja sa njima biti unaprijeđena.

Generalni sekretar Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integra-cija Predrag Stamatović informisao je učesnike sastanka o formiranju Direkcije za ekonomsku diplomati-ju u okviru Generalnog direktorata za bilateralne poslove Ministarstva i najavio usvajanje inoviranog Plana razvoja ekonomske diplomatije do kraja drugog kvartala ove godine.

- Zadatak Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, zaje-dno sa mrežom naših DKP-a, jeste za-štita, afirmacija i promocija interesa crnogorske privrede u inostranstvu, uključujući i stvaranje neophodne infrastrukture potrebne za efikasno obavljanje ove djelatnosti... Naša najbolja promocija jesu uspješno ostvareni projekti u Crnoj Gori i zato Porto Montenegro, Qatar diar i Lušti-ca neće biti samo jedni od primjera koje ćemo navoditi, već dokaz naše privrženosti suštinskom razvoju i do-broj saradnji sa investitorima – kazao je Stamatović.

Projekt menadžer u Agenciji za promociju stranih investicija (MIPA) Dražen Vlaović je predstavio napre-dak u investicionom ambijentu Crne Gore kroz rangiranje iz godine u go-dinu u izvještajima „Doing business” Svjetske banke, Heritidž Fondacije (Heritage Foundation), o globalnoj konkurentnosti Svjetskog ekonom-skog foruma (World Economic Fo-rum Global Competitivnes Report) i Frejzer Instituta (Fraser Institute). Takođe, prezentovani su podaci o

Detalj sa sastanka

GLASNIK PKCG / februar 2013 GLASNIK PKCG / februar 2013

[email protected]

5

investicionoj klimi, dosadašnjim stra-nim investicijama po sektorima i na-javljeni predstojeći tenderi.

- Crna Gora ima najveću stopu di-rektnih stranih investicija po stanov-niku u Evropi, najviši nivo ekonomskih sloboda u regionu, najdinamičnije tr-žište kapitala u regionu prije krize... Mislim da će uz naše zajedničke na-pore uskoro stvari krenuti na bolje na polju ekonomije. – smatra Vlaović.

Pomoćnik ministra ekonomije za transformaciju i privatizaciju Marko Vujović je ukazao na glavne aspekte plana privatizacije za 2013. godinu, kao i na aktuelne projekte iz oblasti saobraćaja i transporta i energetike.

Pomoćnica sekretara u Sekreta-rijatu za razvojne projekte Biserka Dragićević je prezentovala aktuelne projekte iz oblasti turizma kao poten-cijalne „green field” investicije.

Interes za dinamiziranje saradnje

U razgovorima koji su uslijedi-li nakon prezentacija, predstavnici ambasada su govorili o svojim oče-kivanjima od crnogorskih institucija i davali sugestije o daljoj poslovnoj sa-radnji. Posebno, izrazili su spremnost za dinamiziranje operativne poslovne saradnje.

Diplomatski savjetnik u Ambasa-di Italije Michele Mistὸ je naglasio da je operacionalizacija odnosa sa crnogorskim institucijama najbolji način da se potencijalni italijanski in-vestitori koji se svakodnevno javljaju Institutu za spoljnu trgovinu Italije (ICE) čije je predstavništvo formirano pri Ambasadi, adekvatno informišu o investicionim potencijalima i formal-no–pravnim uslovima za investiranje u Crnu Goru. Mistὸ je podvukao zna-čaj ekonomske diplomatije u unapri-jeđenju bilateralne saradnje, pruža-nju informacija i asistenciji u njihovoj daljoj distribuciji tokom procesa pri-vlačenja stranih investicija i predlo-žio da se ovakvi sastanci održavaju redovno na šestomjesečnoj osnovi.

Zamjenik Ambasadora Austrije Gerald Hauser je informisao učesni-ke sastanka o problemima na koje su ukazali aktuelni i potencijalni austrij-ski investitori i njihove nedoumice

u vezi sa crnogorskim investicionom ambijentom.

Savjetnik u Ambasadi Rumunije Tudor Dimitriu inicijativu Komore je nazvao „stvaranjem ekonomskog partnerstva“ i istakao potrebu za stvaranjem novih sistema koji će biti dinamični i efikasni. Sastanke na operativnom nivou, smatra Dimitriu, potrebno je češće organizovati i to na mjesečnom ili tromjesečnom nivou.

Savjetnik u Ambasadi Azerbej-džana Sejran Mirzazada je predložio je da se ubuduće u rad sastanaka uključuju i predstavnici lokalne vla-sti posebno gradonačelnici sjevernih opština. Razlog za to je potreba za otklanjanjem barijera za investiranje koje se javljaju na mikronivou u crno-gorskim opštinama.

Predstavnik Czech tradea (pred-stavništvo koje obavlja funkciju eko-nomske diplomatije Češke) Izudin Gušimirović informisao je skup o otvaranju predstavništva u Crnoj Gori januara ove godine. Sama od-luka da jedno od 39 predstavništva bude i ovo u Crnoj Gori jasno govori o značaju koji ovaj dio Evrope zauzima u prioritetima čeških ekonomskih od-nosa sa inostranstvom. Složio se da je ovakve multilateralne sastanake potrebno organizovati periodično.

Otpravnica poslova Grčke Natalia Panourgia istakla je da u Ambasadu svakodnevno dolaze upiti za even-tualnu saradnju sa crnogorskim pre-duzećima uglavnom od strane malih i srednjih preduzeća Grčke. Takođe, naglasila je značaj blagovremenog ažuriranja podataka na engleskom jeziku na veb sajtovima crnogorskih institucija.

Podsticaji za nova radna mjesta

Ekonomski savjetnik u Ambasa-di Slovenije Mira Lesjak je naglasi-la činjenicu da, iako su slovenačka preduzeća veoma zainteresovana za saradnju sa regionom, kada je u pitanju investicioni ambijent, ipak, prednost daju Makedoniji i Srbiji. Razlog za to su državni podsticaji za otvaranje novih radnih mjesta koji iznose do 5.000 odnosno do 10.000 eura po radnom mjestu.

Pomoćnik ministra ekonomi-je Marko Vujović je istakao da je crnogorski model stimulacije otva-ranja novih radnih mjesta jednako djelotvoran. Po ovom modelu se stiče pravo na korišćenje olakšica pri otvaranju proizvodnih kapaci-teta i to na državnom i na lokalnom nivou u vidu oslobađanja od plaća-nja poreza na dobit tokom prve tri godine od osnivanja (u nedovoljno razvijenim opštinama), doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, olakšice u dijelu plaćanja komu-nalnih i drugih nadoknada.

U razgovorima koji su uslijedili nakon prezentacija, predstavnici ambasada su pozdravili inicijativu Privredne komore Crne Gore i iz-razili spremnost za dinamiziranje operativne poslovne saradnje.

Dogovoreno je da se ovakvi sastanci ubuduće održavaju dva puta godišnje i da će se, pored navedenih tema, obrađivati i sve ostale teme za koje se procijeni da imaju zajednički interes.

Sastanci diplomata i privrednika održavaće se dva puta godišnje


www.pkcg.org


Protekle godine ostvare-na je najveća spoljnotrgo-vinska razmjena u poslje-dnjih pet godina.

Spoljnotrgovinska razmjena iz-među Crne Gore i Njemačke u 2012. godini iznosila je 104,14 mi-liona eura, što je 33,4 odsto više nego prethodne, navodi se u izvje-štaju Saveznog ministarstva za eko-nomiju i tehnologiju Njemačke koji je objavila Delegacija privrede te zemlje u Srbiji.

Njemačka je u prošloj godini iz Crne Gore uvezla robu vrijednu

Saker Malkawi

Spoljnotrgovinska razmjena Crne Gore i Njemačke

Smanjen deficit

Ambasador Jordana u Privrednoj komori Crne Gore

Zainteresovanost za investiranjeAmbasador je upoznat sa ekonomskim prilikama u Cr-noj Gori, strukturom domaće privrede i brojnim pro-mjenama koje su se desile kada je u pitanju stvaranje povoljnog poslovnog ambijenta za strane investito-re.

Potpredsjednik Privredne komore Crne Gore Ivan Saveljić razgovarao je 15. februara 2013. godine sa ambasa-dorom Hašemitskog Kraljevstva Jordana u Crnoj Gori Sakerom Malkawijem, ne-posredno nakon predaje akreditivnih pisama.

Gospodin Malkawi je nerezidentni ambasador, a poslove obavlja iz Amba-sade u Grčkoj.

Potpredsjednik je uvaženog gosta upoznao sa ekonomskim prilikama u Crnoj Gori, strukturom domaće privre-de i brojnim promjenama koje su se desile kada je u pitanju stvaranje po-voljnog poslovnog ambijenta za strane investitore. Takođe je predstavio Pri-vrednu komoru Crne Gore, način or-ganizovanja i rad ove institucije, koji se značajno razlikuje od komorskog siste-ma Jordana. Tamo su, prema riječima ambasadora, komore uglavnom orga-nizovane po sektorima, što prema nje-govom mišljenju nije dobro, jer se tako gube prednosti udruživanja privrede. Govoreći o svojoj zemlji, ambasador je podsjetio da iako je to privreda među najmanjima na Bliskom istoku, sa nedo-voljnim zalihama vode, ulja i drugih pri-rodnih resursa, uspjeli su se nametnuti tržištima srednjeg istoka i sjeverne Afri-ke. Ono na što su veoma ponosni jeste napredak koji su postigli u oblasti me-dicine i farmaceutske industrije. Naime, posjeduju značajan broj licenci za proi-zvodnju ljekova koji se plasiraju na tržište srednjeg istoka i sjeverne Afrike. Medi-kamenti proizvedeni u ovoj zemlji pokri-vaju polovinu potreba ovog tržišta. Osim toga, značajni su izvoznici voća, hrane,

odjeće i cvijeća. Trgovinska saradnja sa EU im je na zavidnom nivou, a i članica

su STO. Poljoprivreda u BDP učestvuje sa 4%, industrija 30%, a usluge oko 65%.

Ambasador je govorio o svojoj zemlji kao atraktivnoj za investitore, a isto tako i postojanju tamošnjih poslovnih ljudi koji bi bili spremni da investiraju van granica svoje zemlje. Jordan je zemlja u kojoj se dosta učinilo na unapređenju političke stabilnosti, kao i unapređenju zakona iz oblasti ekonomije. Ipak, visok deficit budžeta ostaje. Njega su prilike u Egiptu zbog gasovoda usložile, ali priliv inostra-ne pomoći, posebno iz zemalja Zaliva, pomogao je donekle nadoknaditi te iz-datke. Ipak, očekivani rast je 3%. Jordan-ski finansijski sektor je relativno izolovan od međunarodne finansijske krize, zbog svoje ograničene izloženosti prekomor-skim tržištima kapitala.

Ambasador je iskazao posebno inte-resovanje za upoznavanje sa stanjem u bankarskom sektoru u Crnoj Gori, sa čim ga je potpredsjednik detaljno upoznao. Budući da smo geografski udaljene ze-mlje, te i iz tog razloga nedovoljno eko-nomski upućene jedna na drugu, prepo-znaje se i nedovoljno međusobno pozna-vanje tržišta i mogućnosti. Ambasador je iskazao interesovanje da što je moguće prije realizujemo razmjenu informacija o proizvodima i kompanijama koje su zna-čajni uvoznici i izvoznici u obije zemlje, na bazi čega bi mogli identifikovati polja saradnje.

32,25 miliona eura (u 2011. godini uvoz je iznosio 16,88 miliona), dok je vrijednost izvoza iznosila 71,90 miliona eura, što je 17,5 odsto više nego godinu prije.

- Ovo je najveća spoljnotrgo-vinska razmjena u posljednjih pet godina koja od 2010. bilježi kon-stantan rast. Međutim, postoji još mnogo veći prostor za dalje una-pređivanje privrednih odnosa dvije zemlje – kazao je Michael Sshmidt, direktor Delegacije njemačke pri-vrede u Srbiji, koja je ujedno nadle-žna za tržište Crne Gore.


[email protected]

7

Radna grupa za poglavlje 17

Euro neće biti prepreka integracijamaKorišćenje eura neće biti prepreka za dalji proces in-tegracije Crne Gore u Evropsku uniju (EU), kazali su predstavnici radne grupe za pregovaračko poglavlje Ekonomska i monetarna politika.

U Briselu je 25. februara 2013. godine održan bilateralni ana-litički pregled zakonodavstva EU za 17. poglavlje -Ekonomska i mone-tarna politika, na kojem su članovi radne grupe za to poglavlje pred-stavili crnogorsko zakonodavstvo.

- Crna Gora je predstavila ra-zloge za uvođenje marke 1999. go-dine, odnosno eura 2002. godine, kao i potencijalne rizike njegovog napuštanja i iznijela uvjerenje da korištenje eura neće biti prepreka

Sastanak o poglavlju 27

Usaglašavanje sa propisima EU u oblasti životne sredineIspunjavanje zahtjeva u ovoj oblasti jedan od ključ-nih kriterijuma za članstvo u EU.

Sastanak eksplanatornog anali-tičkog pregleda za 27 poglavlje, na kojem je predstavljeno evrop-sko zakonodavstvo u oblasti živo-tne sredine održan je od 4. do 8. februara 2013. u Briselu.

Cilj je bio je da se pripremi cr-nogorski pregovarački tim za pred-stavljanje zakonodavnog okvira i nivoa njegove usaglašenosti sa EU propisima u ovom poglavlju, zaka-zano za mart 2013.

Sastankom su predsjedavale pomoćnica ministra održivog ra-zvoja i turizma i šefica radne grupe

za poglavlje 27 Ivana Vojinović i sav-jetnik u Direkciji za Hrvatsku, Crnu Goru, Makedoniju, Tursku i Island u Generalnoj direkciji za proširenje Marta Garsija Fidalgo.

Predstavljeno je oko 120 propisa iz oblasti: horizontalno zakonoda-vstvo, kvalitet vazduha, upravljanje otpadom, kvalitet voda, zaštita priro-de, kontrola industrijskog zagađenja, hemikalije, buka u životnoj sredini, civilna zaštita i klimatske promjene.

- Predstavnici EK su ukazali na kompleksnost poglavlja 27, kao i na to da će Crna Gora u ograničenom

vremenskom periodu morati da se prilagodi zahtjevnim EU propisima. Ukazano je na finansijske izazove koji prate implementaciju EU prav-ne tekovine. Iskustvo novih zemalja članica EU jasno potvrđuje da je ispunjavanje zahtjeva u ovoj obla-sti jedan od ključnih kriterijuma za članstvo u EU – saopšteno je iz Ministarstva održivog razvoja i tu-rizma.

Dodaje se da poglavlje iziskuje velika finansijska sredstva za izgra-dnju i održavanje ekološke infrastuk-ture, sanaciju posljedica zagađenja i degradacije prirodnih resursa, te za uspostavljanje novih standarda i preventivnih mehanizama.

za dalji proces integracije u EU - sa-opšteno je iz Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija.

U okviru institucionalnog okvira u oblasti fiskalne politike, predsta-vljene su mjere koje Crna Gora pre-duzima u cilju učestvovanja u pro-cedurama koordinacije ekonomskih politika, kao što je Pretpristupni ekonomski program, Ekonomski di-jalog s Evropskom komisijom, kao i set politika vezan za sprovođenje fiskalnog nadzora, uključujući i po-stojeći nacionalni budžetski okvir. MINA Business


www.pkcg.org


Čelnici Komore razgovarali sa ministrom održivog razvoja i turizma

Povećati konkurentnost privredePosebna pažnja ubuduće će se posvetiti produženju turističke sezone i dinamičnijem razvoju turizma na sjeveru.

Ministarstvo održivog razvoja i turiz-ma i Privredna komora Crne Gore formiraće radni tim koji će objediniti naj-važnije prioritete iz obje institucije, u ci-lju povećanja konkuretnosti crnogorske

privrede.Predstavnici Privredne komore Crne

Gore, na čelu sa predsjednikom Velimi-rom Mijuškovićem razgovarali su 27. fe-bruara 2013. godine sa ministrom održi-

vog razvoja i turizma Branimirom Gvoz-denovićem. Bilo je riječi o unaprijeđenju saradnje ovih institucija i načinima za ubr-zanje ekonomskih procesa u Crnoj Gori. - U budućem radu posebna pažnja biće posvećena produžetku turističke sezone, odnosno dinamičnijem razvoju turizma na sjeveru, investicijama, planiranju pro-stora i ekologiji – saopšteno je iz Mini-starstva.

Gvozdenović je ocijenio da je neophodno značajnije korišćenje resursa i intenzivira-nje poslovnih kontakata sa privrednicima iz inostranstva, posebno imajući u vidu procese integracija u Evropsku uniju, ja-čanje saradnje dvije institucije kada je u pitanju uređenje normativnih akata kao i dalji dinamičniji razvoj MICE turizma.

Mijušković je saopštio da Privredna ko-mora predstavlja partnera Vladi u reali-zaciji svih navedenih projekata i dodao da će nastojati da objedine zajednički interes privrede i u saradnji sa Ministar-stvom ostvare planirane ciljeve.

Susret rukovodstva Komore i ministra saobraćaja

Kvalitetna saradnjaAkcenat u razgovoru stavljen je na problem naplate putarine koju je Republika Srbija početkom ove godi-ne uvela crnogorskim prevoznicima, kao na suzbijanje nelegalnog prevoza u drumskom saobraćaju.

Aktuelna pitanja iz oblasti saobraćaja bila su osnovne teme razgovora mi-nistra saobraćaja i pomorstva Ivana Bra-jovića i predstavnika Privredne komore Crne Gore na čelu sa predsjednikom Veli-mirom Mijuškovićem.

Sastanak je održan 15. februara 2013. godine, a akcenat je stavljen na problem naplate putarine koju je Republika Srbija početkom ove godine uvela crnogorskim prevoznicima. Ministar Brajović je upo-znao predsjednika Privredne komore da je u komunikaciji sa odgovornim u Vladi Srbije i da je dogovoreno da ova država preispita odluku o uvođenju putarine.

Sa sastanka u Ministarstvu održivog razvoja i turizma

Jedna od tema bila je suzbijanje nele-galnog prevoza u drumskom saobraćaju i akcija koju sprovodi Ministarstvo saob-raćaja i pomorstva po ovom pitanju. Mi-jušković je pozdravio akciju i kazao da je naišla na odobravanje licenciranih prevo-znika i pokazala se kao veoma efikasna. Predložio da se akcija nastavi, kao i da se komunalne službe u opštinama aktivnije uključe u rješavanje problema sive eko-nomije u prevozu putnika u drumskom saobraćaju, što su i preporuke Vlade Crne Gore. Takođe je neophodno preispitati licence za obavljanje prevoza putnika u međunarodnom i međumjesnom drum-

skom saobraćaju i povećati broj inspekto-ra za drumski saobraćaj u cilju efikasnije kontrole.

Brajović i Mijušković razgovarali su i o projektu autoputa i zaključili da je po-trebno angažovati domaću građevinsku operativu, ali da prethodno treba preci-zno utvrditi naše kapacitete.

Velimir Mijušković je upoznao Brajo-vića i sa načinom organizacije Privredne komore, u okviru koje radi 13 udruženja iz različitih grana privrede, te da je nedav-no formirana i Grupacija za teretni saob-raćaj. Na taj način doprinosi se kvalitetni-jem poslovnom povezivanju privrednika u oblasti u kojoj posluju, što pomaže Ko-mori prilikom stupanja u članstvo u rele-vantne međunarodne asocijacije.

Bilo je riječi i o potrebi pojednostavlji-vanja i ubrzavanja procedura na granič-nim prelazima zbog dugih zadržavanja. Mijušković je istakao kvalitetnu i dobru saradnju sa Ministarstvom saobraćaja i pomorstva i preporučio da i ubuduće predstavnici ministarstva u radu Udruže-nja.


[email protected]

9

Sastanak sa predstavnicima zdravstva

Komora značajan akterMinistar Miodrag Radunović je naglasio da u Privre-dnoj komori prepoznaje značajnog partnera pri krei-ranju zdravstvene politike

Predsjednik Privredne komore Crne Gore Velimir Mijušković razgov-arao je 13. februara 2013. godine sa ministrom zdravlja prof. dr Miodragom Radunovićem i direktorom Fonda za zdravstveno osiguranje dr Kenanom Hrapovićem.

Razmotrene su mogućnosti unapređenja saradnje, kao i norma-tivnog okvira u dijelu koji se odnosi na promet ljekova i medicinskog materi-jala, te organizovanja okruglih stolova i seminara u cilju upoznavanja sa regu-lativom i njenom primjenom u oblasti zdravstvene i farmaceutske industrije.

Ministar Radunović je naglasio da Ministarstvo zdravlja u Privrednoj ko-mori prepoznaje značajnog partnera pri kreiranju zdravstvene politike, kako bi se potpunije sagledali efekti njene imple-mentacije.

Ističući važnost reformi u crnogor-skom zdravstvu, ministar je informisao predsjednika Komore da će tokom go-dine biti formirani zdravstveni cen-tri u cilju obezbjeđivanja dostupnije i kvalitetnije zdravstvene zaštite.

Analiziran je uticaj bolovanja zapos-lenih na poslovanje. Ministar je rekao da je kontrolama Fonda za zdravstveno

osiguranje značajno smanjen broj dana korišćenja bolovanja, a time i sredstva koja se za njih izdvajaju, te da je potreb-no više inicijative privrede na provjeri načina njihovog korišćenja.

Predsjednik Komore Mijušković je upoznao ministra o višedecenijskom radu ove asocijacije, koja ove godine proslavlja 85 godina postojanja. Pod-sjetio je da više od 600 predstavnika privrede iz najviših menadžerskih struk-tura kroz organe i tijela učestvuje u radu Komore, kao i da ona ima odličnu sara-dnju sa više od 60 komora u regionu, Evropi i šire.

Zbog značaja Privredne komore i uticaja na poslovni ambijent istaknuta je i važnost učešća njenih predstavnika u Upravnom odboru Fonda za zdravst-veno osiguranje .

Ministarstvo finansija i Privredna komora

Unapređivati poslovni ambijentDobra saradnja ostvarena je na unapređenju poslov-nog okruženja, a dobrobit crnogorske privrede je naj-značajniji prioritet i zajednički cilj.

Ministar finansija dr Radoje Žugić i direktor Poreske uprave Crne Gore prof. dr Milan Lakićević sa saradnicima razgovarali su 11. februara 2013. godine sa predstavnicima Privredne komore Crne Gore - Velimirom Mijuškovićem, predsje-dnikom i Ljiljanom Filipović i Ivanom Save-ljićem, potpredsjednicima ove institucije.

Saradnja Ministarstva finansija i Pri-vredne komore bila veoma uspješna, posebno u aktivnostima usmjerenim na unapređenje poslovnog okruženja, i to

kroz rad Savjeta za unapređenje poslov-nog ambijenta i strukturne i regulatorne reforme. „Uspješna saradnja i isti cilj – dobrobit crnogorske privrede osnovni su motivi za nastavak zajedničkog rada“, ista-knuto je na sastanku.

Sagovornici su razmijenili i stavove o aktuelnim ekonomskim prilikama. Pred-stavnici Komore istakli su da narušeni dužničko-povjerilački uslovljavaju pad pri-vredne aktivnosti, pri čemu mogućnost osnivanja novog preduzeća od strane

osnivača koji već ima dugovanja, negativ-no utiče na dalje zaduživanje. Naglašeno je da bi naplata razlike u akcizi proizvođa-čima u oblasti pekarske i mljekarske indu-strije za prethodni petogodišnji period, predstavljala poteškoću koja bi mogla do-vesti do zastoja u proizvodnji, saopšteno je iz Ministrastva finansija.

Dogovoreno je da se članovi Odbora za bankarstvo, koji funkcioniše u okviru PKCG, uključe u projekat dobrovoljnog restruktuiranja loših kredita banaka (tzv. „podgorički“ pristup rješavanju loših zaj-mova), a razgovarano je i o učešću Crne Gore na EXPO 2015, koji će se održati u Milanu.

Ministar Žugić potvrdio je punu otvo-renost i spremnost Ministarstva finansija da podrži i procesuira sve predloge čijom se realizacijom može unaprijediti poslovni ambijent u Crnoj Gori. U tom smislu, do-govorena je još intenzivnija saradnja na eliminisanju regulatornih barijera za po-slovanje, suzbijanje sive ekonomije i una-pređenje i modernizaciju administrativnih postupaka.

Definisani zajednički ciljevi


www.pkcg.org


Uz 85 godina od osnivanja Privredne komore Crne Gore

Reprezent nacionalne ekonomijeIz monografije dr Branislava Marovića, ekonomskog istoričara, „Privredna komora Crne Gore 1928-2000” objavljujemo izvode koji se odnose na hronologiju privrednog razvoja i Komore.

Dr Branislav Marović, istaknuti ekonomski istoričar, u monogra-fiji “Privredna komora Crne Gore 1928-2000”, podsjeća na nastanak komora u razvijenim evropskim lu-kama u srednjem vijeku i naznača-va da se prvo formiraju trgovačke komore i to u Francuskoj 1700. go-dine. Potom, kroz obilje podataka, koji svjedoče o privrednom razvitku Crne Gore, predstavlja hronologiju ekonomskih aktivnosti i sveobu-hvatno analizira ulogu, organizaciju i djelatnost Privredne komore Crne Gore.

Privredna komora Crne Gore uvijek je bila akter ekonomskog razvoja, doprinosila stvaranju po-voljnog poslovnog ambijenta, oku-pljala privrednike, organizovala ih i povezivala sa partnerima u ino-stranstvu.

Brojne generacije crnogorskih privrednika ostavile su prepozna-tljiv trag na mapi ekonomskog ra-zvoja naše države. Kroz više vjekova dugi vremenski period nalazimo or-ganizacione temelje interesno po-

vezivanih privrednika, koje danas udružuje Privredna komora Crne Gore.

Neophodno je istaći da je još u XIII vijeku Brskovo bilo središte industrijske aktivnosti ovog dijela Evrope, kao poznati rudnik olova i cinka; a potom:

1494.

Na brdu Obod kod Rijeke Crno-jevića počela je rad prva štamparija u Južnih Slovena;

1878.

Odlukom Berlinskog kongresa Crna Gora postala je medunarodno priznata država;

1888.

Donijet je Opšti imovinski Zako-nik za Knjaževinu Crnu Goru čiji je autor dr Valtazar Bogišić, jedan od najpoznatijih pravnika toga doba u Evropi;

1896.

Počela je rad Pivara Trebjesa, osnovana akcionarskim kapitalom kao prva crnogorska industrija;

1901.

U Nikšicu je formirana Prva ni-kšićka štedionica;

1902.

Donijet je prvi Ustav Crne Gore.

1928.

U Podgorici je formirana Trgo-vinsko-industrijska i zanatska ko-mora Crne Gore i izabrana njena prva uprava na čelu sa Mićom Sti-

jovićem, industrijalcem iz Podgo-rice.1931. - Skupština Kraljevine Jugoslavije donijela je Zakon o ra-dnjama kojim je uspostavljena je-doobrazna organizacija privrednih komora u cijeloj zemlji. Te godine 79,3 odsto stanovništva Crne Gore živjelo je od poljoprivrede, šumar-stva i ribolova.

1936.

U Podgorici su otpočeli radovi na budućoj upravnoj zgradi Trgo-vinsko-industrijske i zanatske ko-more u kojoj danas radi Privredna komora Crne Gore.

1945.

Nakon završetka II svjetskog rata, obnovljen je rad Trgovinsko-industrijske i zanatske komore čije je sjedište bilo u Titogradu (danas Podgorica).

1946.

Formiran je Zadružni savez NRCG koji je od 1948. do 1952. go-dine vršio funkciju Privredne komo-re Crne Gore u skladu sa tadašnjim privrednim prilikama.

1948.

Vlada NR Crne Gore donijela je uredbu o ukidanju Trgovinsko-in-dustrijske i zanatske komore u Ti-togradu.

1952.

Na Cetinju je osnovana Trgovin-ska komora NR Crne Gore. Formi-rana je Zanatska komora NRCG. Te godine Crna Gora je imala u priva-tnom i društvenom sektoru 848 ra-dnji u kojima je radilo 2.638 stalno zaposlenih radnika i 691 učenika u privredi.

1953.

U skladu sa Saveznom uredbom

Dr Branislav Marović


[email protected]

11

o udruživanju privrednih organiza-cija došlo je do promjena u organi-zaciji komorskog sistema od sreza do Federacije. Na osnovu te uredbe Narodna skupština NRCG donijela je Odluku o osnivanju Trgovinsko-ugostiteljske komore NRCG sa sje-dištem u Titogradu. Članstvo u Ko-mori bilo je obavezno.

1954.

Odlukom Narodne skupštine NRCG ponovo je osnovana Zanatska komora NRCG, čiji je zadatak bio da radi na unapredenju zanatske radi-nosti i robnog prometa u oblasti za-natstva, kao i da radi na jačanju od-govornosti zanatskih organizacija prema društvu i da vrši društvenu kontrolu nad stručnim zanatskim udruženjima. Odlukom Narodne skupštine NRCG od 5. novembra 1954. osnovana je Saobraćajna ko-mora Crne Gore sa sjedištem u Ti-togradu, a njen zadatak je bio da se stara o unapređenju željezničkog, drumskog, pomorskog, jezerskog, vazdušnog i PTT saobracaja u Cr-noj Gori. Članstvo u Komori je bilo dobrovoljno. Iste godine, Odlukom Narodne skupštine NRCG osnovana je Poljoprivredna komora NRCG sa sjedištem u Titogradu, koja je 1956. promijenila ime u Poljoprivredno-šumarsku komoru NRCG.

1955.

U drugoj polovini 1955. i pocet-kom 1956. godine u Crnoj Gori je organizovano šest komora: Mješo-vite trgovinsko-ugostiteljske komo-re organizovane su u Nikšicu, Plje-vljima, Ivangradu, a specijalizovane (trgovinske) u Titogradu i Cetinju i ugostiteljske za srez Cetinje sa sje-dištem u Kotoru.

1958.

Odlukom Izvršnog vijeća NRCG došlo je do razdvajanja djelatnosti trgovine i ugostiteljstva i formira-nja dvije komore - Trgovinske ko-more NRCG i Ugostiteljske komore NRCG.

1960.

Zakonom o udruživanju i poslov-noj saradnji u privredi razrađena je funkcija komore kao instrumenta pomoću koga je društveno-poli-tička zajednica mogla da utiče na kretanja u privredi. Zadaci komore ostali su, uglavnom isti, a zadržan je princip obaveznog članstva pri-vrednih organizacija u komore.

1962.

Donijet je Zakon o obrazovanju jedinstvenih privrednih komora. Na osnovu ovog zakona u julu 1962. go-dine osnovana je Privredna komora Socijalističke Republike Crne Gore. U svom radu bila je samostalna, a članstvo za organizacije udruženog rada koje su se bavile privrednim djelatnostima bilo je obavezno.

1965.

Skupština SR Crne Gore donijela je Zakon o Privrednoj komori SRCG kojim je precizirano da je u Crnoj Gori dovoljno postojanje jedinstve-ne republičke privredne komore koja će pored svojih, vršiti i funkciju ovlašćenja osnovnih komora.

1972.

Izmjenama i dopunama Statuta Privredne komore SRCG uvedene su dvije vrste članstva: obavezno i dobrovoljno. Obavezno je obuhva-talo privredne i druge organizacije koje vrše djelatnosti od značaja za privredu, kao i njihova udruženja.

1975.

Skupština SR Crne Gore donijela je Zakon o udruživanju u Privrednu komoru Crne Gore.

1981.

Skupština SR Crne Gore donijela je novi Zakon o udruživanju u Pri-vrednu komoru Crne Gore i opšta udruženja.

1990.

Nakon promjene Ustava SRCG i višestranačkih parlamentarnih iz-bora, ustanovljen je novi društve-no-politički sistem kojim je Crna Gora deklarisana kao demokratska, građanska, socijalna i ekološka dr-žava. U skladu sa nastalim promje-nama Skupština SRCG donijela je Za-kon o privrednoj komori (Sl. list br. 46/90) kojim je utvrđeno da je Ko-mora samostalna stručno-poslovna organizacija privrednih preduzeća, banaka, osiguravajućih organiza-cija, zadruga i drugih pravnih lica, poljoprivrednih gazdinstava, sa-mostalnih radnji i drugih subjekata koji obavljaju privrednu djelatnost. 1998. - Skupština Republike Crne Gore donijela je Zakon o Privrednoj komori Crne Gore kojim je Komora inaugurisana ne samo kao stručna poslovna, već i interesna samostal-na organizacija.

,,Ima različitih mišljenja o for-miranju prvih komora u najbližem okruženju BiH, ali je sasvim izvjesno da su, nakon Dubrovnika 1808. go-dine, već 1811. komore postojale u Kotoru, Zadru, Splitu i Rijeci”, piše Fahrudin Bečić, autor Monografije Privredne komore Bosne i Hercego-vine. “Na početku 19. stoljeća javile

su se prve ideje za osnivanje komora. Komore u najbližem okruženju BiH osnovane su sredinom 19. stoljeća. U Hrvatskoj je Trgovačka komora osnovana po ugledu na Austriju, u vrijeme francuskog upravljanja Dal-macijom, jadranskom obalom i ja-dranskim gospodarskim područjem od Rijeke do Kotora”, smatra Bečić.

Komora u Kotoru formirana 1811.

2003.

Nakon donošenja Zakona o prestanku važenja Zakona o Privre-dnoj komori Jugoslavije od strane Skupštine Državne zajednice Srbi-ja i Crna Gora, PKCG preuzima sva prava i obaveze PKJ, kao i članstvo u odgovarajućim međunarodnim institucijama i međunarodne ak-tivnosti koje se odnose na teritori-ju Republike Crne Gore, koje je do tada obavljala PKJ. Istovremeno PKCG preuzima obavljanje javnih ovlašćenja koja su bila u nadležno-sti PKJ.

2006.

Obnovom nezavisnosti države Crne Gore Privredna komora Crne Gore nastavlja samostalno da oba-vlja sve poslove predstavljanja i za-stupanja crnogorske privrede.


www.pkcg.org


Crnogorska dijaspora

Rast doznaka izinostranstvaGrađani Crne Gore koji rade u inostranstvu i iseljenici, prošle godine su u domovinu transferisali 342,8 milio-na eura, 6,7 odsto više nego 2011. godine.

Ukupne doznake iz inostranstva odnose se na kompenzacije za-poslenih, radničke naknade, razne oblike nasljedstva i drugih poklona i transfera, odnosno na novac koji mi-granti, radnici na privremenom radu u inostranstvu, šalju svojim familijama.

Najviši dio priliva je iz Srbije 55,8 miliona eura, Italije 41,8 miliona, Nje-mačke 31 milion, Sjedinjenih Ame-ričkih Država 21,7 miliona, Ruske Federacije 19,3 miliona, Grčke 16,6 miliona i Velike Britanije 15,3 miliona,

saopšteno je agenciji MINA-business iz Centralne banke CBCG.

“Značajan dio sredstava ostvaruju naši pomorci radeći na stranim bro-dovima, a jedan dio sredstava stiže u Crnu Goru takozvanim neformalnim kanalima, ne kroz bankarski sistem. Za ovaj dio sredstava se radi procjena”, objasnili su iz CBCG.

Pod doznakama, prema međuna-rodnoj metodologiji koja se koristi u statistici platnog bilansa, podrazumi-jeva se novac koja migranti, radnici

na privremenom radu u inostranstvu odnosno rezidenti Crne Gore koji rade kod nerezidenata šalju svojim famili-jama.

“Osnovna karakteristika ovih nov-čanih sredstava je da se, uprkos krizi, iz godine u godinu uvećava njihov pri-liv u Crnu Goru”, naveli su iz CBCG.

Iako se ne zna tačan broj crnogor-skih iseljenika i njihovih potomaka širom svijeta, Ministarstvo vanjskih poslova procjenjuje da ih ima koliko i stanovništva koje živi u Crnoj Gori.

Iz Ministarstva su ranije kazali da je, na osnovu podataka kojima raspo-lažu, crnogorskih iseljenika i njihovih potomaka najviše u Sjevernoj i Latin-skoj Americi, Srbiji, Turskoj, zapadno-evropskim i zemljama bivše Jugoslavi-je, ali značajan broj njih živi i u Ukra-jini, Australiji, Rusiji i nekim afričkim zemljama.

Donacija Grupacije životnog osiguranja Kliničkom centru Crne Gore

Aparati Institutu za bolesti djeceGrupacija očekuje da će svojim primjerom podstaći druge subjekte da pomažu zdravstvenu zaštitu naj-mlađih.

Grupacija životnog osiguranja Privre-dne komore Crne Gore donirala je 25. februara 2013. godine Kliničkom centru Crne Gore dva aparata ukupne

vrijednosti 4.263 eura.Riječ je o EKG aparatu i holteru krv-

nog pritiska koji će biti korišćeni na Od-jeljenju za hematoIogiju i kardiologiju

Instituta za bolesti djece.Grupacija životnog osiguranja, koju

sačinjavaju kompanije sa stranim kapi-talom: Grawe, Wiener, Merkur, Uniqa životna osiguranja, Lovćen životna osi-guranja i u potpunosti domaća Atlas Life, odluku o donaciji donijela je na sjednici krajem 2012. godine, nakon što je pre-poznata potreba Kliničkog centra, od-nosno Instituta za bolesti djece za ovim aparatima.

- Mi smo kompanije koje se bave osi-guravanjem života i željeli smo da uradi-mo nešto u pravcu prevencije, a pogoto-vo za zdravlje djece. Nadamo se da ćemo našim primjerom podstaći druge privre-dne subjekte da pomažu zdravstvenu zaštitu najmlađih, koji su najveće blago našeg društva. U ime kolega iz Grupa-cije životnog osiguranja mogu da kažem da je to tek početak našeg djelovanja u ovom pravcu – kazao je predsjednik Gru-pacije Slobodan Manojlović.


[email protected]

13

Energija, ekonomija, ekologija

Energetska efikasnost i održiva gra-dnja, prema ocjeni potpredsjednika Privredne komore Crne Gore Ivana Sa-veljića, danas su prioriteti savremene arhitekture i energetike.

- Zbog dugog životnog vijeka zgra-da, njihov je uticaj na okolinu u kojoj živimo dug i kontinuiran i ne možemo ga zanemarivati. Zadovoljavanje 3E forme - energija, ekonomija, ekologi-ja predstavlja zahtjevni zadatak koji se postavlja pred projektante i građevina-re. Susrijećemo se sa jedne strane sa problemom nove izgradnje usklađene

sa savremenim standardom života i održivim razvojem, a sa druge strane sa problemom osavremenjavanja posto-jeće izgradnje koja u velikom postotku ne zadovoljava današnji standard, troši enormno puno energije i preko noći postaje veliki problem i veliki zagađivač okoline – rekao je Saveljić.

Dodao je da svi učesnici u procesu gradnje moraju biti svjesni tereta odgo-vornosti koja je pred njima.

- Održivoj potrošnji energije treba dati prioritet racionalnim planiranjem potrošnje, te implementacijom mjera energetske efikasnosti u sve segmen-te energetskog sistema neke zemlje – smatra potpredsjednik Komore.

Njemačka za primjer

Direktor interesnog udruženja evropske industrije građevinskih materijala Renovate Europe Adrijan Džojs saopštio je da je u Njemačkoj u posljednjih nekoliko godina obno-vljeno više od 1,3 miliona domova i stvoreno 345.000 radnih mjesta.

U Irskoj je stvoreno 3.000 no-vih radnih mjesta, prosječne uštede na računima za energiju su oko 450 eura godišnje po domaćinstvu, a za svaki euro uložen u obnovu, država dobija natrag pet. Predviđa se da bi se u EU, sa procjenom obnove tri posto ukupnog fonda stambenih zgrada, moglo stvoriti dva miliona radnih mjesta. Podsjeća da je Irska u početku imala velikih problema sa donošenjem pravnog okvira i stan-darda da bi energetska efikasnost u građevinarstvu bila ono što je danas. Ali, pokrenuta je energetska obnova više od milion zgrada, podigla se svi-jest stanovništva o važnosti ove teme i razvio najbolji sistem energetskog klasifikovanja zgrada u Uniji. Slovenci su od 2008. subvencionisali više od 50 hiljada projekata sa ukupno 60 mi-liona eura. Procjenjuje se da je ovih 60 miliona subvencije podstaklo in-vestitore da ulože još svojih najmanje 250 miliona eura.

Energetska efikasnost u zgradama

Prioriteti savremene arhitekture i energetikePoseban naglasak stavljen na obaveze koje po osnovu zakona o energetskoj efikasnosti te o uređenju pro-stora i izgradnji objekata imaju svi akteri uključeni u projektovanje, izgradnju i održavanje zgrada.

Stručni skup na temu energetske efikasnosti u zgradarstvu održan je 19. februara u Privrednoj komori Crne Gore.

Skup su organizovali Ministarstvo ekonomije, Privredna komora Crne Gore i Inženjerska komora Crne Gore, sa ciljem da se stručna javnost upozna s nacrti-ma podzakonskih akata Zakona o ener-getskoj efikasnosti, a koji bliže uređuju oblast energetske efikasnosti zgrada.

Ministarstvo ekonomije, kao autor ovih pravilnika, predstavilo je set od pet podzakonskih akata koji bliže uređuju oblast energetske efikasnosti zgrada i to:

1. Pravilnik o minimalnim zahtjevima energetske efikasnosti zgrada;

2. Pravilnik o sertifikovanju energet-skih karakteristika zgrada;

3. Pravilnik o metodologiji energet-skih pregleda zgrada;

4. Pravilnik o redovnim energetskim pregledima sistema za klimatizaciju i gri-janje;

5. Pravilnik o programu obuke za energetske preglede, sadržaju zahtjeva za izdavanje ovlašćenja i registra ovla-šćenih Iica.

Pomoćnica ministra ekonomije Dra-gica Sekulić je kroz prezentaciju pred-stavila sadržaj navedenih pravilnika, ob-jasnila njihovu povezanost sa Zakonom o energetskoj efikasnosti i Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata. Poseban naglasak stavila je na obave-ze koje po osnovu ovih zakona imaju svi akteri uključeni u proces projekto-vanja, izgradnje i održavanja zgrada. U radu stručnog skupa, učestvovali su i profesor dr Nenad Kažić sa Mašinskog fakulteta i profesor dr Dušan Vuksanović sa Arhitektonskog fakulteta Univerziteta Crne Gore, koji su i autori predmetnih

pravilnika.Skup je predstavljao pravu priliku

da se projektanti, investitori, izvođa-či građevinskih radova, ovlašćena lica za vršenje energetskih pregleda i predstavnici lokalne samouprave upo-znaju sa propisanim Zakonskim oba-vezama, a u cilju što uspješnije imple-mentacije navedenih pravilnika. Sku-pu je prisustvovalo oko 60 učesnika. U dijelu za diskusiju otvoren je niz tema koje su značajne za implementaciju predmetnih akata kao što su: nadležno-sti pojedinih ministarstava, edukacija projektanata da odgovore na nove zah-tjeve, priprema priručnika i smjernica u cilju olakšavanja primjene predmetnih pravilnika, dodatna obuka lica za ener-getske preglede zgrada, izrada nacional-nog softvera za sertifikovanje energet-skih karakteristika zgrada i sl.

Na osnovu sugestija i komentara sa skupa Ministarstvo će, kako je najavlje-no, korigovati tekstove pravilnika i finali-zovati proceduru njihovog usvajanja.


www.pkcg.org


Vesko Popović, vlasnik kompanije „SAGAR”

Uspjeh grade kvalitet i tačnost„SAGAR” je porodična firma u kojoj svako znalački radi svoj posao i to je osnovni faktor uspjeha. Kompanija na inostrana tržišta plasira 55 odsto proizvoda.

Glasnik: Kompanija SAGAR po-sluje skoro tri decenije. Kako da-nas vidite to zavidno poslovno iskustvo? Kako ste uspjeli da pre-brodite različite društvene mije-ne koje baš i nijesu išle na ruku privrednicima, naročito proizvo-dnji?

V. Popović: Mogu reći da nije bilo nimalo lako boriti se sa svim proble-mima na koje smo nailazili, a i dalje nailazimo u poslovnom okruženju. Nekada su to bili inflacija, embargo, zatvorene granice, rat, ograničeno tržište, a danas svjetska recesija. Sve to nas je podsticalo i doprinijelo da se dodatno očeličimo i budemo još uspješniji u svom poslu.

Jedan od načina izlaska iz tog za-čaranog kruga je redovno izlaganje i učestvovanje, kao i obilaženje sajmo-va u zemlji i inostranstvu, korišćenje samo provjerene i kvalitetne sirovine, modernizacija procesa proizvodnje. Moram posebno naglasiti važnost porodičnog biznisa, uključivanje i po-moć svih članova porodice.

terskih testera, kao i svih vrsta alata za obradu drveta, cirkularnih testera za rezanje aluminijuma i pvc profila, testera za mesnu industriju. Iz godi-ne u godinu, izazov i obaveza nam je osvajanje novog proizvoda, pa zbog toga danas proizvodimo ne samo te-stere za drvo, već i testere za mesnu industriju, testere za aluminijum i pvc, papirnu industriju.

Sve proizvode koje izrađujemo uslužno i servisiramo, kao i proizvode srodne toj oblasti. Posebno bih na-glasak stavio na proizvodnju i oštre-nje cirkularnih vidijum testera na au-tomatskim CNC mašinama.

Glasnik: Da li proizvode pored domaćeg, plasirate i na inostra-nim tržištima?

V. Popović: U cilju opstanka proi-zvodnje potrebno je bilo plasirati pro-izvode na inostrano tržište, tako da danas 55 odsto proizvoda „SAGAR” plasira na tržište svih susjednih dr-žava, iz jednostavnog razloga – naše, crnogorsko tržište je malo.

Glasnik: Osnovni proizvodni ma-terijal nabavljate od renomirane svjetske kompanije iz Švedske. Da li Vam je ova saradnja pomo-gla u poslovanju, u smislu da ste znanja i iskustva ove velike firme iz razvijene evropske zemlje pri-mijenili kod nas?

V. Popović: Materijal od kojeg izrađujemo testere je švedski čelik „Uddeholm“ i možemo slobodno reći da je to najbolji čelik na svijetu. Ko-risti se ne samo u ovoj vrsti proizvo-dnje, već i za mnoge druge.

Trudimo se da njihove principe rada - tačnost, preciznost - prenese-mo i na naše uslove. Koliko u tome

Vesko Popovic

Glasnik: Kako ste počeli? Otkud ideja da se „nađete” baš u ovoj djelatnosti i to u vrijeme kada su se brojna preduzeća iz ove bran-še gasila? Vaša poslovna orijen-tacija je tim prije svojevrstan iza-zov. Je li tako?

V. Popović: Jedini proizvođač te-stera za drvnu industriju u staroj Ju-goslaviji je bila firma „Kordun” – Kar-lovac, iz Hrvatske. Raspadom države nastao je problem nabavke testera za firme iz Srbije i Crne Gore. Zato je bilo veoma jednostavno pratiti školsku te-oriju da treba raditi novi posao i pro-izvod neminovno potreban tržištu, a koji će sve teže dolaziti iz susjednih novonastalih država, dijelom i zbog barijera tada prisutnih u poslovanju,-zatvorene granice i slično.

To se pokazalo tačnim. Tada je još u Srbiji i Crnoj Gori bio veliki broj državnih drvoprerada: Marko Rado-vić - Podgorica; Pilana Danilovgrad - Danilovgrad; Javorak-Nikšić; Bre-zna-Plužine; Export drvo, Impregna-cija drveta - Kolašin; Vukman Kruščić - Mojkovac; Špiro Dacić - Bijelo Polje; Omorika komerc - Berane; Gornji Ibar – Rožaje; Velimir Jakić - Pljevlja i mnogi drugi u Srbiji.

Kasnije, novom podjelom država, a samim tim i tržišta, nastaju izazovi kako zadržati važne i kapitalne kupce. Jedini način je ulaganje u proizvodnju i približavanje svjetskom kvalitetu i svjetskoj tržišnoj cijeni.

Glasnik: Molim Vas da predsta-vite kompaniju. Osnovna djela-tnost je metaloprerada, ali oba-vljate i neke uslužne poslove.

V. Popović: Firma „SAGAR” se bavi proizvodnjom testera za drvnu industriju: tračnih, cirkularnih i ga-


[email protected]

15

uspijevamo pokazuje vrijeme.

Glasnik: Što je po Vašem mišlje-nju presudno za uspjeh u bizni-su?

V. Popović: Porodica i data riječ. „SAGAR” je porodična firma i to je osnovni faktor našeg uspjeha. Kada kažem „data riječ“ mislim na rok izra-de i isporuke, kvalitet i sve vezano za poslovni dogovor.

Glasnik: Koji su to problemi koji Vam najviše otežavaju poslova-nje?

V. Popović: Najveći problem za nas su neažurne platiše, tj. nelikvi-dnost privrede, zatim problem u nalaženju adekvatne radne snage školovane za proizvodnju, kao i ne-dostatak interesovanja mladih ljudi za ovaj posao.

Treba smanjiti birokratske i admi-nistrativne procedure i plaćati PDV po izvršenoj naplati. Naglasak sta-vljam posebno na plaćanje PDV-a po izvršenoj naplati, jer ovaj sistem koji je sada na snazi, uz neredovne platiše samo guši mala i srednja preduzeća.

Glasnik: Koliko je ambijent u ko-jem danas poslujete podsticajan za privrednike?

V. Popović: Današnji ambijent poslovanja je jako težak: recesija, drvoprerada kao privredna grana

je nerazvijena, problemi u naplati potraživanja, visoke kamatne stope kod komercijalnih banaka, jako spore sudske procedure.

Međutim, moramo istaći i nešto pozitivno u ovom teškom vremenu –Investiciono razvojni fond je sve ono što nedostaje malim i srednjim preduzećima, a to je Razvojna banka, niske kamatne stope, brza procedura dobijanja sredstava. Mogu slobodno reći da je to jedina institucija koja

spašava mala i srednja preduzeća u ovim teškim vremenima. Za našu fir-mu IRF je veoma važan u dijelu kredi-tne podrške i investicionih ulaganja u novu opremu, bez koje nema daljeg pozitivnog poslovanja.

Glasnik: Kako sarađujete sa Pri-vrednom komorom Crne Gore?

V. Popović: Naša saradnja sa Pri-vrednom komorom je odlična. Za nas su veoma značajni odlasci na sajmove u zemlji i inostranstvu. Predstavljanje crnogorske privrede u inostranstvu u organizaciji Komore, privrednicima je višestruko korisno jer razmjenjujemo misljenja i informacije i otklanjamo probleme u realizaciji poslova. Ta-kođe, u okviru rada Odbora malih i srednjih preduzeća razmatramo brojne poslovne teme i predlozima i sugestijama nastojimo da unaprijedi-mo poslovni ambijent.

Glasnik: Želite li da komentari-šete još nešto što nije obuhvaćeno pitanjima?

V. Popović: Stavio bih naglasak na našu inicijativu pokrenutu kod Pri-vredne komore u novembru 2011.

O čemu se radi? Smatram da su potrebne nove lokacije za obavlja-nje proizvodnih djelatnosti malih i srednjih preduzeća, jer su dosada-šnje vremenom postale uže gradsko jezgro i ne predstavljaju zadovolja-vajuće rješenje za obavljanje dje-latnosti, pa su samim tim postale ograničavajući faktor poslovanja. Pomoć koja bi svima značila ogleda se u mogućnosti zakupa zemljišta ili kupovine sa rokom otplate na duži period, bez kamate. Jedino na ovaj način mala i srednja preduzeća mogu uspješno razvijati svoju djelatnost a imajući u vidu gore navedeni ograni-čavajući faktor.

Situacija u kojoj bi mala i sre-dnja preduzeća plaćala zakup loka-cije nekom pravnom subjektu koji nije Opština, a čija bi djelatnost bila usmjerena na sticanje profita na ovaj način, neprihvatljiva je i u direktnoj je suprotnosti sa interesima malih i srednjih preduzeća.

Glasnik: Kakvu bi poruku, kao uspješan biznismen, uputili oni-ma koji tek ulaze u preduzetničke vode?ANTRFILE

V. Popović: Iako ovo nije lako vrijeme za početak nekog priva-tnog posla, treba najviše vjerovati u sebe, uložiti mnogo rada i truda, imati strpljenja, konstantno se usa-vršavati i naravno ne očekivati da uspjeh dolazi preko noći.

Dakle, ne treba čekati , ne treba stati, ne treba se predavati. Napro-tiv, treba se boriti, a tome nas uči i priča o mlijeku i žabi. Čuli ste, mo-žda, kako su dvije žabe upale u ve-liku šerpu mlijeka. Jedna se zbuni, uplaši i ubrzo udavi. Druga, takođe, nenaviknuta na novu sredinu, poč-ne grčevito da se bori, da mlati no-gama, da pliva, da bućka, bućka, bućka... I tako druga žaba napravi puter.

Sjedište kompanije SAGAR


www.pkcg.org


Jovan Nikolić, direktor Monteorganica

Organski proizvodi šansa za crnogorsku poljoprivredu Organska proizvodnja značajna je za ekonomski napredak i može znatno doprinijeti razvoju i ekskluz-ivitetu turističke ponude Crne Gore.

Glasnik: Organska poljoprivre-da je velika šansa za crnogor-sku poljoprivredu, s obzirom na prirodne potencijale. Koliko je u Crnoj Gori razvijena organska proizvodnja i da li joj se, s ob-zirom na značaj, posvećuje ade-kvatna pažnja?

J. Nikolić: Tačno je da je organska poljoprivreda šansa za crnogorsku poljoprivredu s obzirom na činjenicu da teško možemo biti konkurentni u pogledu količine i cijene kada govo-rimo o konvencionalnoj proizvodnji pa se prema tome trebamo usmje-ravati na specifičnosti koje možemo ponuditi (tu prije svaga mislim na organske proizvode). Takođe, šansu vidim i u plasmanu takvih proizvo-da, odnosno valorizaciju kroz turi-zam, jer opšte je poznata činjenica da turisti kao potrošači žele nešto karakteristično za naše podneblje, a u okviru specifikuma ne bih izuzeo ni tradicionalne proizvode.

Kao razvojni potencijal smatram i povezivanje organske proizvodnje i turizma kroz agroturizam.

U Crnoj Gori se organska poljo-privreda razvija manje od deceniju i mislim da je realno da će izgradnja „infrasrtukture“ potrajati. Mnogo parametara je u pitanju, a podsje-tiću da je stvaranje ambijenta pro-ces koji u razvijenim zemljama Evro-pe počeo prije više decenija.

Što se tiče pažnje koja se pokla-nja organskoj proizvodnji o tome govori činjenica da se poljoprivre-dni proizvođači subvencionišu – postoje linije u okviru Agrobudžeta kojima se predviđaju podsticaji za organsku proizvodnju, takođe su ra-znim projektima FAO i OADP, podr-žavani proizvođači kroz grantove. U postojećem MIDAS projektu organ-ska proizvodnja se dodatno boduje prilikom utvrđivanja kriterijuma za prijem projekta i sl. Jedan vid podr-ške proizvođačima je svakako i be-splatna usluga kontrole i sertifika-cije od strane sertifikacionog tijela Monteorganike.

Potrebno je raditi na razvoju tr-žišta, promociji i javnim kampanja-ma, a potrebno je i da proizvođači

prepoznaju svoj interes jer bez toga je mogućnost razvoja limitirana.

Glasnik: Monteorganica je prvo kompetentno tijelo za besplatnu kontrolu i sertifikaciju u organ-skoj proizvodnji. Budite ljubazni detaljnije predstavite ulogu i status Monteorganice?

J. Nikolić: Monteorganica prije svega ima kontrolnu i sertifikacionu ulogu u sektoru organske proizvo-dnje. Po prirodi posla ne vrši sav-jetodavne usluge, niti uspostavlja sistem organske proizvodnje.

Međutim, indirektan uticaj sva-kako da ima. Činjenica da se proi-zvođačima kroz kontrolu ukazuje u kojoj oblasti i kom stepenu proizvo-dnja nije usaglašena sa propisanim kriterijumima i obavezujući ih da isto koriguju, utiče da proizvođači poboljšavaju postojeći sistem proi-zvodnje.

Glasnik: Svojevremeno ste oci-jenili da je institucija kojom rukovodite zavela red na crno-gorskom tržištu. Molim Vas za objašnjenje?

Jovan Nikolić


[email protected]

17

J. Nikolić: Mislim da sam po tom pitanju pogrešno interpretiran od strane medija, kada sam davao iz-javu prilikom dodjele sertifikata o akreditaciji Monteorganike.

Govorio sam o ulozi akreditacio-nog tijela kao regulatora i promote-ra sistema kvaliteta u procesu kon-trole jer postoje i kontrolna tijela koja nijesu akreditovana, a obavlja-ju poslove kontrole. Osim navede-nog i inostrana kontrolna tijela koja rade na teritoriji Crne Gore sada su u obavezi da se prijave akreditacio-nom tijelu pa je na taj način uspo-stavljen red na tržištu.

Glasnik: Koje je aktivnosti, od-nosno rezultate, institucija ko-jom rukovodite, postigla za ne-punih deset godina rada?

J. Nikolić: Monteorganica je od osnivanja 2006. godine do danas radila na uspostavljanju sistema kvaliteta i ispunjavanju zahtjeva koji su definisani standardom EN 45011 (međunarodni standard po kome su sertifikaciona tijela u obavezi da posluju). Kao kruna tih aktivnosti „Monteorganica“ je od ATCG dobi-la sertifikat o akreditaciji u aprilu prošle godine što je dokaz o kom-petentnosti za obavljanje kontro-le i sertifikacije u oblasti organske poljoprivrede. Činjenica da smo u sistemu akreditacije govori o tome da permanentno moramo raditi ne samo na održavanju već i na pobolj-šanju postojećeg sistema kvaliteta i to dokazivati kroz nadzorne posjete ATCG.

Ispunjavanje zahtjeva standarda 45011, podrazumijevalo je i odgo-varajuće obuke osoblja za navede-ne poslove, recimo – za kontrolu organske proizvodnje, obuke o po-znavanju standarda 45 011, 19 011, HACCP i mnoge druge.

Monteorganica je bila uključena u izradu Zakona o organskoj poljo-privredi i pratećih pravilnika kroz moje angažovanje kao člana radne grupe. Takođe sam bio član radne grupe i na izradi predloga novog Za-kona o organskoj poljoprivredi koji je predat Skupštini Crne Gore na usvajanje.

U projektima koji su u proteklom

periodu bili aktuelni, vezano za or-gansku proizvodnju (FAO i OADP), Monteorganica je bila kako korisnik odgovarajućih linija podrške tako i aktivni učesnik.

U okviru pregovaračkog procesa za poglavlje 11 angažovan sam kao koordinator podgrupe vezano za organsku poljoprivredu, tačnije u bilateralnom skriningu koji se odr-žao sredinom decembra 2012 god. prezentovao sam sektor organske poljoprivrede u Crnoj Gori.

Glasnik: Šta obuhvata sertifika-cija?

J. Nikolić: Sertifikacija po defini-ciji predstavlja postupak zasnovan na nezavisnom ocjenjivanju kojim treće lice (sertifikaciono tijelo) iz-daje pisanu potvrdu da proces, pro-izvod ili usluga odgovaraju tj. da su usaglašeni sa propisanim kriteriju-mima (Zakon o organskoj poljopri-vredi i prateći pravilnici).Konkretno, obaveze Monteorganike po tom pitanju su informisanje po-tencijalnih proizvođača o procesu sertifikacije – uslovima podnošenja zahtjeva za sertifikaciju, zatim oba-vljanje inicijalne kontrole, donoše-

nje odluke o sertifikaciji, izdavanje sertifikata i na kraju stalni nadzor nad proizvodnjom/proizvođačima koji su u postupku sertifikacije.

Glasnik: Obezbjeđenje kvaliteta u organskoj proizvodnji podra-zumijeva usaglašenost sa pro-izvodnim pravilima, odnosno kontrolu cijelog proizvodnog ci-klusa koju vrši tijelo za kontrolu i sertfikaciju. Kako to radi Mon-teorganica?

J. Nikolić: Kontrola proizvođača odnosno proizvodnje podrazumije-va pripremu za izvođenje terenske

kontrole i njeno izvođenje. U tom smislu kontrolor nakon dobijanja prijemne dokumentacije i analize formira kritične kontrolne tačke i tako pripremljen vrši terensku kon-trolu. Terenska kontrola predstavlja pregled cjelokupnog gazdinstva (proizvodnih parcela, objekata, opreme itd.) i procesa proizvodnje i ocjenjivanja stepena usaglašeno-sti sa kriterijumima organske pro-izvodnje. Tokom kontrole od proi-zvođača se kroz intervju prikupljaju potrebne informacije i upoređuju sa zatečenim stanjem, fotografiše se


www.pkcg.org


zatečeno stanje na terenu, pregleda se dokumentacija (računi, evidenci-je proizvodnje i sl.) i na kraju se či-njenice upisuju u kontrolni izvještaj i formiraju rezultati kontrole. Rezul-tati kontrole su osnova za donoše-nje odluke o sertifikaciji koju donosi lice koje nije vršilo kontrolu.

Inicijalna kontrola vrši se kod proizvođača koji započinju proces sertifikacije. Ostale kontrole su nad-zorne i vrše se najmanje jednom go-dišnje kod svih proizvođača koji su u procesu sertifikacije. Na osnovu analize rizika, Monteorganika vrši i vanredne kontrole i uzorkovanje. Kontrole mogu biti najavljene i ne-najavljene.

Glasnik: Kontrola i sertifikacija predstavljaju garanciju da je proizvod napravljen prema kri-terijuma i zahtjevima organske poljoprivrede? Dešava li se da neko izgubi sertifikat organskog proizvođača?

J. Nikolić: Nadzor svih proizvođa-ča koji su u procesu sertifikacije vrši se najmanje jednom godišnje, neza-visno od toga u kom statusu je pro-izvodnja. To znači da i proizvođači koji posjeduju sertifikat bivaju kon-trolisani najmanje jednom godišnje, a ukoliko se procijeni da je to po-trebno mogu se obaviti i vanredne kontrole. Naravno da se dešava da proizvođač izgubi sertifikat ukoliko se utvrdi da način proizvodnje od-

stupa od zadatih kriterijuma. Inače, sertifikat koji izdaje Monteorganica važi godinu dana i u skladu sa tim mora se obnavljati svake godine.

Glasnik: Koliko je Monteorgani-ka za nepunih deset godina od osnivanja izdala sertifikata u organskoj poljoprivredi?

J. Nikolić: U periodu 2007-2012 godina Monteorganica je izdala 70 sertifikata i to:

2007. god. - 7 sertifikata (3 za organsku proizvodnju i 4 za prelazni period);




2011. god. - 10 sertifikata (7 za organsku proizvodnju i 3 za prelazni period); 2012.god. - 22 sertifikata (14 za organsku proizvodnju i 8 za prelazni period).

Glasnik: Koliko godišnje imate zahtjeva za izdavanje sertifi-kata? Koliko ih je bilo u 2012.? Možete li komentarisati da li je taj trend u porastu ili...?

J. Nikolić: Predstaviću vam pre-gled broja registrovanih proizvođa-ča od 2006 god. zaključno sa 2012. godinom.

2006. god.- 7 registrovanih pro-izvođača;

2007. god.-13 registrovanih pro-izvođača;


2009. god.-34 registrovana pro-izvođača;


2011. god.-100 registrovanih proizvođača;

2012. god.-152 registrovana pro-izvođača.

Iz ovog se zaključuje da od počet-ka postoji trend porasta prijavljenih odnosno registrovanih proizvođača i da se od 2010 god. primjećuje zna-čajniji porast broja registrovanih or-ganskih proizvođača. Jedan od glav-nih razloga ovog povećanja jeste da su proizvođači bili stimulisani, osim postojećim subvencijama i podr-škom u vidu grantova kroz projekat OADP (Program razvoja organske poljoprivrede) koji je u završnoj fazi (maj 2013. godine.).

Glasnik: Želite li da kažete još nešto što je u vezi sa temom, a nije obuhvaćeno pitanjima?

J. Nikolić: U narednom periodu je potrebno punu pažnju posveti-ti primjeni dobre poljoprivredne prakse i nakon toga će prelazak na organsku proizvodnju biti mnogo izvjesniji ukoliko za to postoji inte-res kod proizvođača. Takođe dobra prerađivačka i higijenska praksa u preradi i dobrobit životinja su ne-ophodni preduslovi kao bazno upo-rište za razvoj organske poljoprivre-de.

Na kraju ne manje važno je imati u vidu da novi zakon i podzakonska akta, harmonizovana sa evropskim akijem, podrazumijevaju strožije propise koji mogu predstavljati li-mitirajući faktor razvoja sektora ukoliko ih proizvođači ne dočekaju spremni.


[email protected]

19

Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

Unapređivati ambijent za razvoj zdrave hraneOrganska poljoprivreda u Crnoj Gori je u početnoj fazi razvoja, ali je u porastu broj registrovanih proizvođača. Na tržištu imamo sertifikovani med, čajeve, voće, heljdu, ječam, maslinovo ulje.

Proizvodnja organske zdrave hra-ne u svijetu postaje sve unosniji biznis i ubraja se u najbrže rastuće grane poljoprivrede: od 10 - 15 od-sto godišnje. O situaciji kod nas, kad su proizvodnja i razvoj organ-ske hrane u pitanju, saopštavaju iz Ministarstva poljoprivrede i rural-nog razvoja.

,,Crna Gora je u jednoj od poče-tnih faza razvoja organske proizvo-dnje. Institucionalni i zakonodavni okvir postoji, interesovanje proi-zvođača za ovu vrstu proizvodnje je takođe evidentno, a kroz brojne medijske kampanje šira javnost je u poslednje vrijeme više upoznata o ovoj vrsti proizvodnje pa je za oče-kivati i da interesovanje potrošača za organskim proizvodima bude u porastu. Jedna od narednih faza je razvoj tržišta”, kaže u ovoj institu-ciji.

Ukoliko Crnu Goru uporedimo sa zemaljama EU, gdje se na prosječno osam odsto poljoprivrednih površi-na uzgajaju organski proizvodi, kod nas je situacija prilično drugačija. “U Crnoj Gori je učešće organske proizvodnje oko jedan odsto u od-nosu na ukupne poljoprivredne po-vršine”, ocijenjuju iz Ministarstva.

Kad je, pak, riječ o uslovima za organsku proizvodnju u Crnoj Gori, smatra se ,,da u ruralnom dijelu Crne Gore postoje dobri preduslo-vi za razvoj organske proizvodnje, međutim, svjedoci smo migracije stanovništa u gradske sredine još od posleratnoog perioda, a takav trend još uvijek postoji. Jedan od ciljeva državne politike je da stvori poslov-

ni ambijent za mlade ljude koji žele da ostanu na selu i pokrenu biznis u organskoj poljoprivredi. Činjeni-ca da je ekstenzivna poljoprivreda dominantno zastupljena može biti i prednost i mana. Prednost je što se ekstenzivna poljoprivreda lakše može prevesti u sistem organske proizvodnje, ali organska poljopri-vreda osim što isključuje upotrebu sintetičkih pesticida i vještačkih đubriva podrazumijeva i primjenu svih raspoloživih tehnologija uz, naravno, očuvanje životne sredine, što poljoprivreda na ekstenzivnom nivou ne može obezbijediti. U sva-kom slučaju potrebna su značajna ulaganja kako bi se sa ekstenzivnog nivoa proizvodnje obezbijedio pro-fit u organskoj poljoprivredi”.

Ocjenjeno je da država na razne načine podržava i pospješuje organ-sku proizvodnju. S tim u vezi rekao je da su “do sada realizovana dva projekta kojim je pružana podrška razvoju organskog sektora ( proje-kat FAO i OADP) u smislu jačanja institucionalnih kapaciteta sa jedne strane i obezbjeđivanje grantova za proizvođače organske poljoprivre-de. Moramo se potruditi da privu-čemo slične projekte u narednom periodu. Proizvođači organske pol-joprivrede u okviru MIDAS projekta imaju određenu prednost u odno-su na konvencionalne proizvođače prilikom konkurisanja za grantove. Nastaviće se sa podrškom koja se opredjeljuje iz Agrobudžeta za or-ganske proizvođače”.

Što se tiče zakonske regulative u ovoj oblasti kažu da je prvi Zakon

o organskoj poljoprivredi datira od 2004. godine, a pravilnici kojima se bliže definiše oblast organske poljo-privrede su iz 2005. godine. Predlog novog zakona predat je Skupštini Crne Gore na usvajanje.

O izdvajanjima iz agrobužeta za organsku proizvodnju ističu da su u ,,prošloj godini linijom agrobudžeta za unapređenje kvaliteta proizvoda za organsku proizvodnju proizvođa-či su bili podržani u vrijednosti od 1000 eura tačnije podrška se odno-sila na uključivanje proizvođača u registrovane šeme kvaliteta. Dru-ga linija agrobudžeta kojom su bili podržani organski proizvođači je podrška za održivo gazdovanje pri-rodnim resursima i predstavljala je plaćanja po hektaru od 150 do 250 eura u zavisnosti od vrste proizvo-dnje, zatim 50 eura po uslovnom grlu stoke, 30 eura po košnici, dva eura po jedinki živine. Navedeni iz-nos podrške po grlu ili hektaru bio je predviđen kao dodatak na osnovna plaćanja iz mjera direktne podrške za stočarsku i biljnu proizvodnju. U toku je priprema agrobudžeta za 2013. godinu”.

“Akcioni plan razvoja organske proizvodnje predstavlja skup kon-kretnih mjera čije će sporovođenje dovesti do povećanja obima i kvali-teta proizvodnje; povećanja obima i kvaliteta prerade organskih proi-zvoda; podizanja svijesti potrošača i javnosti o organskoj poljoprivredi; razvoja tržišta organskih proizvoda, jačanja institucija i jačanje sistema podrške organskoj proizvodnji. Od 2007. godine. broj registrovanih proizvođača je u porastu. Trenu-tno je registrovano 152 proizvođa-ča. Na tržištu imamo sertifikovani med, čajeve, voće, heljdu, ječam, maslinovo ulje”, zaključuje iz Mini-starstva.


www.pkcg.org


Dr Nataša Mirecki, profesorica Biotehničkog faulteta

Organska hrana će biti brend u ekološkoj državi

Glasnik: Kakva je uloga Bioteh-ničkog fakulteta u razvoju organ-ske proizvodnje u Crnoj Gori? Da li postoji studijski smjer za ovu djelatnost, odnosno koliko su stu-denti zainteresovani za proučava-nje ovog perspektivnog biznisa?

N. Mirecki: Iako se organska proi-zvodnja u svijetu razvija više od 50 go-dina za Crnu Goru je to relativno nova grana proizvodnje. Stoga smatram da je najvažnije da se Biotehnički fakul-tet uključi intenzivno u obuku proi-zvođača i mladih stručnih kadrova. Na Fakultetu su započela istraživanja u organskoj proizvodnji mada još uvijek skromno. Zašto su bitna ta istraživa-nja? Organska proizvodnja nema kla-sičan recept. Tehnologija njene proi-zvodnje pretpostavlja da proizvođači moraju poštovati lokalne agroekolo-ške uslove i stoga je jako bitno da mi na osnovu sopstvenih istraživanja vrši-mo edukaciju. Taj prvi preduslov da bi se Biotehnički fakultet bavio obukom je već započeo. S druge strane, mi već imamo predmete iz organske proizvo-dnje, pet ili šest izbornih predmeta,

Organska proizvodnja je zasnovana na znanju, zato je najvažnije da se Biotehnički fakultet još intenzivnije uključi u obuku proizvođača i mladih stručnih kadro-va.

zavisno od stručnog smjera, studenti mogu na trećoj, četvrtoj i petoj godini da steknu šira obrazovanja iz organ-ske proizvodnje. Nažalost interesova-nje studenata još uvijek nije dovoljno, ali situacija je takva da ocjenjujem da će taj interes porasti. Sada kod mene tri studenta vrše istraživanja za ma-gistarske radove i brzo bi trebalo da magistriraju na temi iz organske pro-izvodnje. To nijesu fundamentalna is-traživanja, već primijenjena, počinje-mo da ispitujemo domaće supstrate za proizvodnju rasada i njihov uticaj na kvalitet rasada različitih kultura koje se najviše gaje u Crnoj Gori, što nam manjka na tržištu.

Glasnik: Na koji način animirati i zainteresovati studente za izuča-vanje ove veoma važne djelatno-sti?

N. Mirecki: Nadamo se da će se ubuduće još više studenata, već od treće godine fakulteta uključivati u taj program. Na taj način ćemo proi-zvoditi kadar koji će moći da edukuje proizvođače i da im budu čvrsta veza,

jer je organska proizvodnja bez struč-nog vođstva je praktično nezamisliva. Kroz projekte koje su realizovali Mi-nistrstvo poljoprivrede i Biotehnički fakultet, mislim na FAO i Danski pro-jekat, radili smo dosta i na edukaciji savjetodavaca iz republičke savjeto-davne službe pa smatramo da već po-stoji određeni broj kadrova koji mogu da prate poizvođače. Naravno, mladi ljudi su uvijek neophodni, zato mislim da je uloga Biotehničkog fakulteta iz-uzetno važna kako u edukaciji mladih stručnih kadrova tako i u primijenje-nim istraživanjima koja će pomoći proizvođačima da što je moguće efi-kasnije primijene tehnologiju organ-ske proizvodnje na svom gazdinstvu.

Glasnik: Gdje je Crna Gora u or-ganskoj proizvodnji u poređenju sa okruženjem ? Da li smo shvatili značaj ove proizvodnje?

N. Mirecki: Crna Gora je u razvoju imala jednu specifičnost u odnosu na sve zemlje u regionu. Kod nas je razvoj organske proizvodnje počeo “odozgo”, a krajem 2002. godine započele su or-ganizovane aktivnosti. Tada se poči-nje sa kampanjama, sa promocijom, a tako je bilo i tokom 2003. godine, i to je radio nevladin sektor. Već u tim pr-vim koracima naišli smo na značajnu podršku Ministarstva poljoprivrede, to je ono što nijedna zemlja u regio-nu nije imala. Odmah smo krenuli sa izradom Zakona, što je bio preduslov da se formira Monteorganika, da se odredi osoba odgovorna za organsku proizvodnju u Ministarstvu, koja je kasnije radila na razradi budžetskih li-nija, subvencija, premija i svega što je bitno za organsku proizvodnju. Veoma je komplikovan institucionalni sistem

Biotehnički fakultet, Podgorica


[email protected]

21

koji mora da podržava proizvođača, nije dovoljno samo da neko želi da se bavi ovom proizvodnjom.

Glasnik: Šta proizvođač mora da odradi da bi dobio sertifikat?

N. Mirecki: Proizvođač da bi dobio organski proizvod mora imati potvrdu Monteorganike odnosno sertifikat da je ispoštovao sva pravila. Monteorga-nica je prva kontrolna instanca, slijedi poljoprivredna inspekcija, koja kon-troliše i proizvođača i Monteorganiku i tržište, i na kraju sanitarna inspekcija koja prati način prodaje tih proizvoda. To je dosta komplikovan sistem i tre-balo je vremena da se to sve izgradi. Uz svestranu pomoć i razumijevanje tadašnjeg ministra poljoprivrede Si-movića mi smo imali snažnu podršku da postavimo sve na svoje mjesto. Prvi put smo 2008. dobili internacionalnu podršku od strane FAO projekta. Cilj projekta je bio da se institucionalni okvir ojača, odnosno da povežemo sve te segmente i da uz to edukujemo proizvođače, savjetodavnu službu. Već 2009. godine, dobijamo Danski projekat, koji je bio usmjeren prema proizvođačima. Oni su imali direktne podrške u investicijama u organsku proizvodnju, sa grantovima gdje su proizvođači 50 odsto od ukupne in-vesticije finansirali sami, a 50 odsto dobijali nepovratna sredstva od Dan-skog projekta. Na taj način je utro-šeno oko milion eura u Crnoj Gori za investicije u organsku proizvodnju. Do kraja februara 2013. biće realizova-ni svi grantovi. Do sada uloženo oko milion eura od strane Ministarstva i Danskog projekta i isto toliko od proi-zvođača. Za vrijeme trajanja projekta je povećan broj proizvođača, krenuli smo sa 27, sada smo na 150, to su mali proizvođači i još su u procesu konverzije, dakle u prelaznom peri-odu. Ako uspijemo da sačuvamo 12 proizvođača da ostanu u organskom sektoru i kada dobiju sertifikat, sma-tram da ćemo imati ozbiljnu ponudu na crnogorskom tržištu

Glasnik: Koji proizvodi organske poljoprivrede se mogu naći na našem tržištu?

N. Mirecki: Sada se mogu naći

neki mliječni proizvodi, med više pro-izvođača, žitarice i proizvodi od njih, a nedostaje još uvijek voće i povrće, voća nešto ima ali se ono nažalost prerađuje u rakiju. Nedovoljna je ta prerada u sokove i džemove, ali smo na putu da dobijemo sertifikovane sokove i džemove. Najprofitabilnije je povrće, a to nam nedostaje, zato što najbolji povrtlari dobro prolaze i sa konvencionalnom proizvodnjom i nemaju interesa da mijenjaju bilo što u svom sistemu proizvodnje. Mislim da će zahtjevi tržišta i novi trendovi ubrzati njihov prelazak sa konvencio-nalne na organsku proizvodnju. U EU konvencionalna proizvodnja ne po-stoji, u smislu da može da proizvodi ko šta hoće, najniži nivo je integral-na proizvodnja koja je mnogo una-prijeđena i podliježe svim sistemima kontrole i sertifikacije. Mislim da pro-izvodi naših poljoprivrednika treba da imaju dodatnu vrijednost, znači vrije-dnost više od standardnog proizvoda. Jer, s obzirom na malu količinu koju mogu proizvesti jako je bitno da imaju imaju tu višu cijenu ili bilo koju vrstu dodatne vrijednosti na svoje proizvo-de. Takvu vrijednost mogu ostvariti kroz proizvodnju tradicionalnih i or-ganskih. Za tradicionalne proizvode konkurencija je mala, a za organske je nezasićeno tržište. Činjenica je i da na svjetskom nivou vlada nedostatak ovih proizvoda, a pogotovo u našim supermarketima.

Glasnik: Da li su naše trgovine i turizam zainteresovani za pla-sman ovih proizvoda?

N. Mirecki: Mi smo kroz razne ak-tivnosti opipavali puls i vidjeli da su naši supermarketi zainteresovani da ih plasiraju, imamo prodavnice koje žele da se specijalizuju za prodaju organskih proizvoda, luksuzni hoteli na primorju pokazuju interesovanje za takve proizvode, ali mi nemamo dovoljno proizvoda da bi zadovoljili njihove potrebe. To je sektor u povo-ju, iako se punih deset godina radi na njegovom razvoju. Ovo je momenat kad sve snage treba koncentrisati na proizvođače da bi im omogućili da uđu u taj proces kada požele. Mislim da smo sve instance ojačali sada mo-žemo da se koncentrišemo na eduka-

ciju, na podršku proizvođačima.

Glasnik: Koje novine donosi Za-kon o organskoj proizvodnji koji je u proceduri?

N. Mirecki: Do sada smo imali Za-kon o organskoj proizvodnji i proizvo-di su nosili oznaku organski proizvodi iz Crne Gore. Sa novim zakonom smo prihvatili ono što je evropska praksa da su ekološko, biološko i organsko sinonimi za identične standarde kva-liteta. Treba podsjetiti da je bilo jako puno eko proizvoda u Crnoj Gori pa je bilo komplikovano, dok još nemamo puno organskih proizvoda, ući u su-kob sa tim proizvođačima i tražiti od njih da povuku, odnosno promijene nazive proizvoda i te brendove koje su izgradili. Sad pod pritiskom EU iako i dalje imamo naziv organsko, moraće i kod nas da se svi ti prefiksi “bio i eko”, ukoliko se ne radi o organskim proizvodima, uklone ili da se drgačije nazovu.

Glasnik: Kakvi su uslovi za ovu proizvodnju u Crnoj Gori?

N: Mirecki: Uslovi za proizvodnju postoje tamo gdje ima dobrih pro-izvođača. Osnovni preduslov da se neko bavi organskom proizvodnjom je da je dobar poljoprivredni proizvođač i da je spreman da uči do kraja života, a što se tiče klimatskih preduslova tu nema barijere u Crnoj Gori. Smatra se da je organska proizvodnja u predno-sti, u odnosu na konvencionalnu, i u sušnim godinama zbog same tehno-logije. U Crnoj Gori sve što se proi-zvodi u konvencionalnoj proizvodnji može da se proizvede i u organskoj. Postoje neke biljne vrste koje su teže za proizvodnju u organskoj kao što je proizvodnja grožđa i voća zbog zbog specifičnih uslova koje imamo za ra-zvoj blesti i štetočina. Iste bolesti i šte-točine se javljaju i u organskoj i kon-vencionalnoj proizvodnji s tim što je u organskoj manja mogućnost njhovog suzbijanja. Zato se u organskoj pro-izvodnji sve radi na preventivi jer je ovdje jako malo sredstava borbe pro-tiv onog što se desi. Svaki proizvođač koji je spreman da uči i koji ima dobro iskustvo u konvencionalnoj proizvo-dnji relativno lako može konvertovati


www.pkcg.org


svoju proizvodnju u organsku. Posto-ji pravilo, zaključak je svih eksperata organske proizvodnje da loš konven-cionalni proizvođač nikad ne može biti dobar organski. Da bi bili organski proizvođač morate proizvoditi što više proizvoda da bi uspostavili prirodnu ravnotežu. Lakše je kad se kreće od nule, nego iz konvencionalne proizvo-dnje preći u organsku, prvih godina bilježi se pad prinosa, ali prinosi rastu kako odmiče proizvodnja. Ozbiljne analize i istraživanja govore da prino-si u organskoj proizvodnji nijesu ništa manji nego u konvencionalnoj čak su u nekim proizvodnjama i veći.

U Crnoj Gori imamo dosta tradicio-nalne proizvodnje koja nije održiva jer nije ekonomski isplativa. Proizvođači na tradicionalan način mogu da pro-izvode za sopstvene potrebe, ne i za tržište. Tradicionalna proizvodnja se veoma lako može konvertovati u or-gansku, ali se u tom slučaju mora una-prijediti tradiocionalana proizvodnja. Organska je mnogo unaprijeđena tra-dicionalna proizvodnja zasnovana na znanju. Znači ne samo na iskustvu već i na naučnim činjenicama. Organska je daleko naprednija od tradicionalne, to potvrđuju istraživanja renomiranih naučnih svjetskih instituta, a kod nas se ove dvije proizvodnje često poi-stovjećuju.

Glasnik: Kada će Crna Gora biti prepoznatljiva po organskoj pro-izvodnji?

N. Mirecki: Ja se nadam za to neće trebati mnogo vremena. Sada je najbitnije motivisati prozvođače, odnosno da radimo na animiranju po-trošača jer sve zavisi od njih. Ukoliko postoji zahtjev ja sam sigrurna da su crnogorski potrošači spremni da pro-izvode ono što mogu da prodaju. Sve se zasniva na prodaji, velika je konku-rencija na konvencionalnom tržištu, stalno se javljaju problemi, povika je zbog neuređenog tržišta, međutim u organskoj proizvodnji još uvijek ne-mamo dovoljno domaćih proizvoda i čini mi se da postoji veća potražnja od ponude.

Glasnik: Ogranski proizvodi su skuplji od konvencionalnih, koli-ko?

N. Mirecki: Smatra se da su ti pro-izvodi skupi i da nijesu za crnogorski standarad. Cijena tih proizvoda zavi-si od ponude na tržištu, sada imamo neke proizvode i do 100 odsto skuplje od konvencionalnih. Ja npr. Plantakov med uvijek kupujem iako ga platim duplo skuplje, ali ga ne mogu uvijek naći, znači iako je mnogo skuplji veo-ma teško dolazite do njega.

Glasnik: U kojim supermarketima u Crnoj Gori možemo naći organ-ske proizvode i kako ih prepozna-jemo?

N. Mirecki: U Voliju najčešće mo-žemo naći ove proizvode. Taj proizvod mora da ima znak, logo, mi imamo nacionalni logo za te proizvode. Mo-rate naći na proizvodu i podatke ko je sertifikovao, kontrolisao taj proizvod. Tada bi trebalo da je potrošač siguran da kupuje organski proizvod.

Glasnik: Na šta bi još ukazali po-trošačima i proizvođačima organ-skih proizvoda? ANTRFILE

N. Mirecki: Možda na pozitivno is-kustvo svih država u okruženju i člani-ca EU prilikom pristupanja EU. Poka-zalo se da su se organski proizvođači najlakše prilagodili novim zahtjevima, za njih je najmanje bio stersan taj ulaz u EU jer su oni istrenirani da vode sve baze podataka, da vode sve evidenci-je, računovodstvo, da se upisuju u re-gistar, da poštuju pravila. S druge stra-ne velika je šansa da plasiraju svoje proizvode kroz turizam da imaju izvoz na domaćem pragu, a takođe da po-

stanu konkurentni u proizvodnji prili-kom ulaska u EU. Jako je dalek put do sertifikata i zato svima preporučujem da što je moguće prije uđu u tu pri-ču, da se obrate Savjetodavnoj službi, saradnicima sa Biotehničkog fakulte-ta, da se obrate za pomoć i Monteo-granici, svi smo spremni i raspoloženi da pomognemo. Što prije uđemo u procese, prije ćemo savladati prelazni period, dobiti sertifikat, zbog potrebe za njihovom obukom, to je dugotrajan proces nakon donošenja odluke da se ulazi u posao organske proizvodnje. Treba se pripremiti, kako znanjem zako i nabavkom inputa. Organska proizvodnja je velika šansa za Crnu Goru, za naše proizvođače da prežive u burni period koji nas čeka.

Glasnik: Smatrate li da je bu-dućnost Crne Gore u organskoj proizvodnji?

N.Mirecki: Moja je želja da cijela Crna Gora bude pod organskom pro-izvodnjom.

Glasnik: Koliko je ostvarljiva ta želja?

N.Mirecki: Ona je ostvarljiva, ni-jesam ja to izmislila nego sam vidjela da u nekim državama mnogo velike regije, djelovi zemalja koji su znatno veći od Crne Gore, konvertuju kom-pletnu proizvodnju u organsku i to je jedan brend. U ekološkoj državi imati organsku hranu i imati je kao brend je velika šansa Crne Gore. Mislim da će nas, ne samo želja, ne samo volja, već situacija na terenu dovesti brzo do ta-kvog znanja.


[email protected]

23

Projekat Privredne komore

Promocija organske proizvodnje u Crnoj Gori i SrbijiPrivredna komora Crne Gore u okviru aktivnosti Udruženja poljoprivrede, prehrambene i duvanske in-dustrije kontinuirano prati, analizira i pruža podršku razvoju organske proizvodnje.

U cilju unapređenja sektora organ-ske proizvodnje Komora je u sa-radnji sa regionalnom komorom Užice

aplicirala za sredstva EU sa projektom Promocija organske proizvodnje u Crnoj Gori i Srbiji. Planirano trajanje

projekta je 18 mjeseci. Projektnim aktivnostima predviđena je analiza sektora organske proizvodnje u pre-kograničnom području; razvoj trening modula; obuka trenera; organizacija šestodnevnih treninga za registrova-nje organskih proizvođača; jačanje svi-jesti o značaju organske proizvodnje u prekograničnom području, promocija organske proizvodnje i slično.

Ovim projektom želi se dati pod-sticaj razvoju organske proizvodnje u prekograničnom području posebno imajući u vidu potencijal za razvoj ovog sektora na sjeveru Crne Gore i jugu Srbije.

Evropska komisija ispituje javno mnjenje

Organska hrana sa ili bez GMO?Svrha upitnika Evropske komisije je upoznavanje sa mišljenjem građana u vezi sa organskim proizvodima i upotrebom GMO.

Evropska komisija je u januaru 2013. godine pokrenula internet-ispitivanje javnog mjenja o tome da li organski pro-izvodi smiju u sebi sadržavati i određeni procenat genetski modifikovanih orga-nizama (GMO), odnosno da li njihovo

prisustvo mora da bude ispod nivoa od onog u proizvodima koji se proizvode na „uobičajan” način. Anketa na adre-si http://ec.europa.eu/yourvoice/ipm/forms/dispatch?form=orgagric2013&lang=en traje do 15. aprila 2013. godine.

Kako navodi portal Advance.hr, radi se o onim slučajevima gdje se polja koja se obrađuju ekološki, upotrebom GMO ili tradicionalnim načinom, nalaze jedna pored drugih. Prema sadašnjem zakonu, na etiketi nije potrebno navesti prisu-tnost GMO, ukoliko njegov udio ne pre-lazi nivo od 0,9% cjelokupne mase.

Svrha upitnika Evropske komisije je želja Brisela da bude upoznat s mišlje-njem građana u vezi sa organskim proi-zvodima i upotrebom GMO.

- Sve se radi kako bi se još više pobolj-šala ekološka proizvodnja u Evropi i to je razlog zašto je upitnik dostupan na inter-netu i svi mogu odgovoriti na postavljena pitanja – navode iz Evropske komisije.

Evropski povjerenik za poljoprivredu Dacian Ciolos izjavio je da je primarni cilj ankete upoznati građane Evropske unije i podstaći ih na razmišljanje o ekološkom i načinu proizvodnje upotrebom GMO do kraja 2013, kada se pripremaju izmjene i dopune zakona EU u dijelu koji reguliše ekološku poljoprivrednu proizvodnju.

Advance.hr


www.pkcg.org


Osnova organske poljoprivredne proizvodnje je bri-ga o zdravlju ljudi zato je za mene, pčelarstvo bilo izazov kojem se ne može odoljeti, kaže Marian Plan-tak, vlasnik najvećeg pčelinjaka u Crnoj Gori.

Marijan Plantak, pčelar

Biznis koji se voli i isplati

Sa sastanka sa ambasadorom Egipta

Glasnik: Kada i zašto ste se opre-dijelili za bavljenje organskim pčelarstvom?

M. Plantak: Ne postoji ni jedan sektor u poljoprivrednoj proizvo-dnji koji je, izvorno, bliži principima i standardima koji vrijede za organsku poljoprivrednu proizvodnju kao što je to uzgoj pčela i proizvodnja pčeli-njih proizvoda. Pčelinja zajednica, za koju danas znamo da je stara oko 50 milijuna godina, izgradila je sustav sa-kupljanja i prerade nektara, polena, propolisa, te njihovu preradu u med i ostale pčelinje proizvode na način koji je, prije svega, zdrav za samu pčelinju zajednicu i samim tim joj osigurava sve preduvjete za sigurno produženje vrste. Pored toga zajednica je izgra-dila sustav čuvanja tako prerađenih proizvoda od svih mogučih utjecaja, čime je obezbjeđivala hranu zajedni-ci i u onim periodima kada nije bilo unosa hrane iz prirode.

Ako je osnova organske poljopri-vredne proizvodnje briga o zdravlju ljudi kroz održivo upravljanje priro-dnim resursima i zemljištem, a sa-mim tim i proizvodnja mnogo zdravije hrane od one koju smo jeli u prošlom

stolječu, onda je, za mene, pčelarstvo bilo izazov kojem se ne može odolje-ti.

Moj pčelinjak ima 200 pčelinjih zajednica, a 2007. godine odvoio sam njih 41 i započeo postupak konverzi-je u organsku proizvodnju u uvjetima kada, u Crnoj Gori, nije bilo nikakvih polaznih iskustava. Postojala su dva osnovna motiva: prvi - značajno una-prijediti, kroz standarde za ovu proi-zvodnju, vlastito pčelarsko gospodar-stvo, i drugi - organska poljoprivreda je ogromna i neiscrpna mogučnost za razvoj i unapređenje poljoprivrednih resursa koje ima Crna Gora. Za 88 od-sto poljoprivrednih kultura koje život znače za čovjeka oprašivač je pčela i nema zamjenu. Na ovaj način taj sam problem želio i želim učiniti javnim, dakle da, cjelokupnu javnost dovede-mo u situaciju da se oprašivanje po-ljoprivrednih kultura pomoču pčela proglasi javnim dobrom.

Glasnik: Šta znači biti organski proizvođač meda?

M. Plantak: Od momenta kada je čovjek prebacio pčelinju zajednicu iz njenog prirodnog staništa u košnice nastavljače, pa do danas, tehnika i tehnologija pčelarenja poznavala je samo ekonomski interes pčelara kroz bjesomučno oduzimanje pčelinjih proizvoda, ne vodeči računa da će, jednog dana, ugroziti samu pčelinju zajednicu koju, pri tome, uopšte nije uspio pripitomiti.

Documents

Glasnik - Privredna komora Crne Gore · 2013. 3. 25. · GLASNIK PKCG / februar 2013 6 GLASNIK PKCG / februar 2013 Protekle godine ostvare-na je najveća spoljnotrgo- vinska razmjena