ki temel sorun

Gda gvenliinin yetersizliiGda gvencesizlii

Tm insanlarn salkl ve aktif yaamlarn srdrebilmeleri iin, her zaman yeterli, gvenli, besin deeri olan gdalara ulaabilmeleri

Kiilerin ekonomik ve sosyal statlerinden bamsz olarak kalite ve nitelik olarak yeterli gdaya ulaabilmesi

Gdann elde edilmesiGdaya ulamGdann kullanm

Dnyada yeterli gdaya ulaamayan 842 milyon kiinin 798 milyonu az gelimi lkelerde bulunmaktadr.

Her yl be ya alt 6 milyon ocuu da ieren milyonlarca kii ala bal olarak yaamn yitirmektedir.

Salkl gda retimini salamak amacyla gdalarn retim, ileme, saklama, tama ve datm aamalarnda gerekli kurallara uyulmas ve nlemlerin alnmas

Gdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her trl zararlarn yok edilebilmesi iin alnan nlemler btndr

Gvenli gdann zellikleriSalkl gdaSala yararl gdaSalkl durumu korunmu gda

GIDA GVENLBR HALK SALII SORUNU MUDUR?

Dnyada hastalk yknn nemli bir blmn gda kaynakl hastalklar oluturmaktadr.

Dnyada her yl, byk ounluunu ocuklarn oluturduu, yaklak 2.2 milyon kii gda ve su kaynakl hastalklar nedeniyle yaamn yitirmektedir

Fiziksel risklerKimyasal risklerBiyolojik risklerleme

Tama

DepolamaSatn alma

Saklama

Hazrlama

Piirme

Hassas gruplarda daha etkilirn.Listeria Monocytogenes %20-30 mortalite hzna sahipVerotoksin reten E. Coli, zellikle ocuklarda hemorajik kolite ve %10 orannda hemolitik remik sendroma neden oluyor.

Gda kaynakl hastalklarn uzun erimli etkileri ile ilgili kantlar artmakta. Bu hastalklar uzun erimde bbrek yetmezlii, reaktif artrit, beyin ve sinir sisteminde eitli bozukluklara yol aabiliyor.Avrupada ok yaygn grlen bir etken olan Campylobacter Jejuni ile enfekte olan her 1000 kiiden 1inde Gullian-Barre Sendromu grlmekte..

Kimyasal ajanlar maruziyet asndan, bebekler, ocuklar, gebeler riskli gruplar oluturuyor.

Kuzey Avrupada Salmonella ve Campylobacter en sk grlen patojenler (son 20 yldr, salgnlar)Trkiyeninde iinde bulunduu Akdeniz lkelerinde zoonozlar ok yaygn. Brucella, hidatitoz endemik olarak grlyorAkdeniz ve yakn dou lkelerinde Botulism gibi gda zehirlenmeleri yaygnBSE, Jacob-Crutzfeld gibi viral hastalklar grlyor.

evresel kontaminasyon sonucu bir ok kimyasal madde gdalarda bulunuyor

Kurun, kadmiyum, arsenik ve civa gibi ar metaller suda ve toprakta bulunuyor, deniz rnlerinde birikebiliyor

GEMS/Food Avrupa blgesinde baz lkelerde diyetle alnan kurunun yetikinler ve ocuklar iin haftalk tolore edilebilen deerden fazla olduuna dikkat ekiyor

Mikrorganizmalarn virulans, patojenitesi deiiyor

nceden bilinmeyen risklerin yeni analiz teknikleri ile ortaya karlmas

ok sayda retimi ve uzun gda zincirlerini kapsayan yeni retim sistemleri

klimin ve ekolojinin deimesi ile yeni evresel kirleticilerin ortaya kmas

Yeni gda rnleri; yeni retim sreleri, yani katk maddeleri, paketleme teknikleri

Sosyal artlarn deimesi, yoksulluk ve kirlenmenin artmas

Salk durumunda deiiklikler

Beslenme alkanlklarnn deimesi

nsanlarn daha sk yer deitirmesi

Gda ve yem ticaretinin artmas

Biyolojik etmenle hastalk oluabilmesi iin; gdann mikroorganizmann gelimesine elverili olmas, s, zaman, nem, pH, oksijen basnc vb. evre koullarnn salanmas, Gda maddesine m.o ya da toksinleri yok edecek asepsi, filtrasyon, s, radyasyon gibi ilemlerin uygulanmam ya da yeterince yaplmam olmasgereklidir

Dnyada her yl yaklak 1.8 milyon ocuk su ve gda kaynakl ishaller nedeniyle lmektedir

Endstrilemi lkelerde yaayan her 3 kiiden biri ylda en az bir kez gda kaynakl hastalklardan etkilenmektedir

Gda kaynakl enfeksiyonlarn ekonomik yk ile ilgili elimizde ok az veri mevcut. ABDde 1995 ylnda, 7 patojenin neden olduu gda kaynakl 3.3 12 milyon enfeksiyonun maliyetinin 6.5 35 milyar dolar olduu tahmin edilmektedir.

1996da ngilterede yaanan 5 gda kaynakl salgnn maliyetinin 300-700 milyon sterlin olduu tahmin edilmektedir.

Doal toksinler: Mikotoxinlerevresel metaller: Civa, kurun, dioxin, kadmiyumBitkilerdeki doal kimyasallar: Patateste glikoalkaloid gibiPestisidler,Veterinerlik lalar,Gda katk maddeleri

Genetik mhendislii, besinlerin irradyasyonu (nlanmas), yeni paketleme teknolojileri gibi..

Birim alandan daha fazla verim almak,rnlerin tanma srasnda bozulmasn engellemek,Raf mrn uzatma vb. nedenlerletarmsal alanlarda kimyasal girdiler ve yeni teknolojiler kullanlmaya balanmtr.

Tarladan sofraya kadar;evre ve insan salna zarar vermeyenretimin her aamasnda kontrolleri yaplmSalkl ve gvenilir rnlerin temin edilme sreci

HACCP Tehlike Noktalarnda Kritik Kontrol AnaliziGAP Doru Tarm UygulamalarGHP Doru Hijyen UygulamalarGMP Doru retim Uygulamalar

AB 12 Ocak 2000de Beyaz Dkman (White Paper) yaymlamtr Gda izlenebilirlii: gda zincirinin tarladan sofraya dek izlenmesi ve denetlenmesi 1 Ocak 2005de yasal nitelik kazand

Gda gvenlii ile ilgili DS tarafndan bir alma yaplm ve 44 dilde evirisi yaplarak taraf lkelere sunulmutur.

Gvenli beslenme iin, gda gvenlii iin 5 anahtar eylem tanmlanmtr.

1930 1580 sayl Belediyeler Yasas1930 1593 sayl Umumi Hfzshha Yasas1942 Gda Nizamnamesi1952 Gda Maddeleri Tz1961 224 sayl Yasa 1995 560 sayl KHK (Tm yetki SB)2004 5179 sayl Yasa ( tm yetki TB)

Gdaya ilikin risklerin olumasnda balca nedenler;Ynetimsel kararlln olmamasYasal dzenlemelerin, uygulamalarn ve denetimlerin yetersizliiGda gvenliine ilikin standartlarn oluturulmamasRisk deerlendirmelerinin yaplmamasGda iinde alanlara kiisel hijyen konusunda eitim ve denetim eksiklii

Tarm ve Ky leri Bakanl, Salk Bakanl ve Belediyeler ortak almaldr

Tarm Bakanl rgt personel ve laboratuar olarak glendirilmelidir

Her iki bakanln stnde olan bir gda otoritesi oluturulabilir.