GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TÍCH HỢP VÀO CÁC

MÔN HỌC Ở CẤP TIỂU HỌC

Phần 1: - Những vấn đề chung về biến đổi khí hậu và ứng

phó với biến đổi khí hậu

Phần 2: - Giáo dục biến đổi khí hậu trong trường tiểu học.

NỘI DUNG BÁO CÁO

2

Phần 1

Những vấn đề chung về biến đổi khí hậu và ứng phó với biến đổi khí hậu

3

MỤC TIÊU

Những kiến thức cơ bản về biến đổi khí hậu (BĐKH).

Mục tiêu, nội dung giáo dục BĐKH trong môn học.

Phương pháp và hình thức dạy học lồng ghép, tích hợp nội

dung giáo dục BĐKH trong môn học.

Cách khai thác nội dung để thiết kế bài dạy có lồng ghép, tích

hợp nội dung giáo dục BĐKH vào các bài học trong môn học.

1. Học viên biết và hiểu

4

Rà soát nội dung, chương trình môn học, từ đó xác định được các

bài có khả năng lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục BĐKH

trong môn học.

Thiết kế bài dạy và dạy học (môn học) theo hướng lồng ghép, tích

hợp nội dung giáo dục BĐKH.

Tích cực thực hiện dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục

BĐKH vào môn học.

2. Học viên có khả năng

MỤC TIÊU

5

Dựa vào kinh nghiệm và hiểu biết về BĐKH, căn cứ vào các thông tin về BĐKH trên các phương tiện thông tin mà thầy/cô biết, hãy thảo luận trong nhóm, trả lời các câu hỏi sau:

1. Thời tiết là gì?

2. Khí hậu là gì?

3. BĐKH là gì?

(Thảo luận nhóm và ghi vào giấy A4, 5’)

KHÁI NIỆM BĐKH

6

Thời tiết là các đặc trưng về nhiệt độ, lượng mưa, nắng, gió...xảy ra trong thời gian ngắn (một giờ, một ngày hoặc vài ngày), tại địa phương nào đó.

KHÁI NIỆM BĐKH

7

Khí hậu là giá trị trung bình nhiều năm của nhiệt độ, lượng mưa, nắng, gió...ở một nơi nào đó một tỉnh, một nước, một vùng lãnh thổ rộng lớn. Chuỗi số liệu để đánh giá khí hậu thường có độ dài 30 năm.

KHÁI NIỆM BĐKH

8

Các vùng khí hậu trên thế giới

BĐKH là sự thay đổi của khí hậu diễn ra trong một khoảng thời gian dài, có thể ấm lên hoặc lạnh đi, lượng mưa có thể tăng hoặc giảm, gió, các hiện tượng thời tiết... có thể mạnh lên hoặc yếu đi trong một khoảng thời gian dài.

KHÁI NIỆM BĐKH

9

BIỂU HIỆN BĐKH

Thầy/cô hãy độc lập suy nghĩ sau đó trao đổi trong nhóm để trả lời câu hỏi sau:

Nêu những biểu hiệu của biến đổi khí hậu.

(Thời gian thảo luận khoảng 5 phút sau đó cử đại diện nhóm trả lời)

10

BĐKH diễn ra trên toàn cầu.

Tuy nhiên biểu hiện của BĐKH

ở những khu vực khác nhau

trên Trái Đất không giống

nhau. Biểu hiện rõ nét nhất của

BĐKH được thể hiện qua sự

biến đổi của nhiệt độ, lượng

mưa, gió, các hiện tượng thời

tiết cực đoan…và dâng lên của

mực nước biển.

Trong phạm vi Việt Nam:

*Biến đổi của nhiệt độ

*Các hiện tượng thời tiết cực đoan

*Bão

*Mực nước biển dâng

11

Biến đổi nhiệt độBiến đổi nhiệt độ

Nhiệt độ trung bình năm tăng 0,6 - 0,90C

Tốc độ tăng nhiệt độ mùa đông nhanh hơn mùa hạ

Số ngày rét giảm rõ rệt

BIỂU HIỆN BĐKH

12

Biến đổi của lượng mưa: Lượng mưa giảm vào mùa khô và tăng vào mùa mưa ở hầu hết các vùng khí hậu ở nước ta. Xu thế lượng mưa năm giảm ở các vùng khí hậu phía Bắc và tăng ở các vùng khí hậu phía Nam.

BIỂU HIỆN BĐKH

13

Các hiện tượng thời tiết cực đoan: Trong những năm gần đây, các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng, rét đậm, rét hại, lốc tố ngày càng khốc liệt hơn.

BIỂU HIỆN BĐKH

14

Bão: Phạm vi hoạt động của bão có xu thế dịch chuyển về phía Nam và mùa bão kết thúc muộn hơn.

BIỂU HIỆN BĐKH

15

Mực nước biển dâng: Tốc độ dâng lên của mực nước biển trung bình trong giai đoạn 1960–2008 ở nước ta khoảng 3,5 mm/năm, tương đương với tốc độ dâng lên của mực nước trung bình đại dương thế giới. Tốc độ dâng tại trạm Hòn Dấu (Hải Phòng) là 3,69 mm/năm, tại trạm Sơn Trà (Đà Nẵng) là 3,1 mm năm, tại trạm Vũng Tàu là 3,38 mm/năm).

BIỂU HIỆN BĐKH

16

Triều cường

ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA BĐKH

Đặc điểm

BĐKH diễn ra chậm, từ từ, khó phát hiện, khó ngăn chặn và đảo ngược.

BĐKH diễn ra trên phạm vi toàn cầu, có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực có liên quan đến đời sống và hoạt động của con người.

BĐKH diễn ra với cường độ ngày một tăng, gây nên những hậu quả và thiệt hại rất to lớn, khó lường trước.

BĐKH là nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình.

17

Nguyên nhân

1. Tự nhiên

Nguyên nhân

18

Núi lửa

Thay đổi quỹ đạo

2. Khí nhà kính và hoạt động của con người

Khí nhà kính là các chất khí có khả năng hấp thụ năng lượng do mặt đất phát ra, và tỏa năng lượng trả lại mặt đất, làm mặt đất ấm lên. Các chất khí nhà kính tự nhiên trong khí quyển bao gồm hơi nước, Cacbon điôxit, mêtan, ôxít nitơ, ozôn.

Nguyên nhân

19

20

Thầy/cô hãy độc lập suy nghĩ sau đó trao đổi trong nhóm để trả lời câu hỏi sau:

Nêu tác động của biến đổi khí hậu đối với tự nhiên và mọi mặt đời sống của con người. (Thời gian thảo luận khoảng 5 phút sau đó cử đại diện nhóm trả lời)

TÁC ĐỘNG CỦA BĐKH

21

Nhiệt độ tăng 2-2,8ºC.

Nhiệt độ trung bình năm phổ biến từ 14 – 260C

Đến năm 2100

Nhiệt độ tăng 0,9-1,5ºC

Đến năm 2050

Nhiệt độ tăng 0,3 - 0,5ºC

Đến năm 2020

TÁC ĐỘNG ĐẾN HỆ SINH THÁI

Nhiệt độ tăng

22

Tác động của BĐKH đến điều kiện và tài nguyên khí hậu.

23

TÁC ĐỘNG ĐẾN HỆ SINH THÁI

Hạn hán

Băng tan

Tác động đến sự phân bố của lượng mưa trong các thời kỳ mùa mưa và mùa khô.

TÁC ĐỘNG ĐẾN HỆ SINH THÁI

24

Tác động của BĐKH đến tần số một vài yếu tố hoàn lưu khí quyển: Tần số áp thấp nhiệt đới và bão Biển Đông tăng lên đáng kể cả về trị số trung bình cũng như trị số cao nhất, trị số thấp nhất.

25

TÁC ĐỘNG ĐẾN HỆ SINH THÁI

Bão số 10Bão số 11

Tác động của BĐKH đối với sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp.

TÁC ĐỘNG ĐẾN CÁC LĨNH VỰC KT - XH

Thiếu nước

26

Tác động của BĐKH đối với công nghiệp, năng lượng và xây dựng.

Tác động của BĐKH đến ngành giao thông vận tải và du lịch.

TÁC ĐỘNG ĐẾN CÁC LĨNH VỰC KT - XH

27

Lũ lụt

Sạt lở

Tác động của BĐKH đối với sức khỏe và đời sống của con người.

Lũ lụt

TÁC ĐỘNG ĐẾN CÁC LĨNH VỰC KT - XH

28

Bệnh tật

Nước biển dâng và tác động đến tài nguyên đất Nếu nước biển dâng 25 cm, thì diện tích bị ngập là 6230

km², chiếm 1,9% diện tích cả nước Nếu nước biển dâng 1m, thì ngập khoảng 39% diện tích

ở Đồng bằng sông Cửu Long, 11,2% ở Đồng bằng sông Hồng và Quảng Ninh, trên 2,5% diện tích thuộc các tỉnh ven biển miền trung có nguy cơ bị ngập. Khu vực thành phố Hồ Chí Minh có nguy cơ bị ngập tới trên 20% diện tích

Tác động của BĐKH đến tài nguyên nước Nguồn cung cấp nước Chất lượng nước

TÁC ĐỘNG CỦA BĐKH Ở VIỆT NAM

29

Đồng bằng sông Cửu Long

Đồng bằng sông Hồng

(Mô phỏng nước biển dâng và tác động đến tài nguyên đất)

Tác động của BĐKH ở Việt Nam

30

31

Thầy/cô hãy độc lập suy nghĩ sau đó trao đổi trong nhóm để trả lời câu hỏi sau: 1. Ứng phó với biến đổi khí hậu là gì?

2.Thế nào là thích ứng với biến đổi khí hậu?

3.Nêu một vài hành động giảm nhẹ biến đổi khí hậu? (Thời gian thảo luận khoảng 8 phút sau đó cử đại diện nhóm trả lời)

Ứng phó với biến đổi khí hậu là các hoạt động của con người nhằm thích ứng và giảm nhẹ các tác nhân gây ra biến đổi khí hậu.

32

HÀNH ĐỘNG ỨNG PHÓ VỚI BĐKH

- Thích ứng với biến đổi khí hậu là sự điều chỉnh hệ thống tự nhiên hoặc con người đối với hoàn cảnh hoặc môi trường thay đổi, nhằm mục đích giảm khả năng bị tổn thương do biến đổi khí hậu và tận dụng các cơ hội do nó mang lại.

- Giảm nhẹ biến đổi khí hậu là các hoạt động nhằm giảm mức độ hoặc cường độ phát thải khí nhà kính.

33

Phần 2

Giáo dục BĐKH trong trường tiểu học

34

I. Giáo dục BĐKH trong trường tiểu học.

II. Tích hợp giáo dục ứng phó với Biến đổi khí hậu trong trường tiểu học.

III. Một số nội dung cơ bản về BĐKH có thể lựa chọn để tích hợp váo các môn học và HĐGD trong trường tiểu học.

IV. Một số yêu cầu chuẩn bị bài dạy có tích hợp nội dung ứng phó với BĐKH vào các môn học trong trường tiểu học.

35

NỘI DUNG

I. GIÁO DỤC BĐKH TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC

36

1. Vai trò

Vai trò

Số lượng học sinh Tiểu học rất đông,

hơn 7 triệu học sinh.

Các đối tượng học sinh tiểu học rất trẻ đang hình

thành nhân cách.

Học sinh TH có khả năng làm thay đổi hành vi, cách ứng xử của mọi người trong xã

hội đối với BĐKH.

Việc đầu tư giáo dục ứng phó với BĐKH cho giáo dục TH hiệu quả

và bền vững.

37

GD Tiểu học ngoài việc hoàn thiện nội dung giáo dục phổ thông quy định cho từng lớp, trước thách thức của BĐKH GD cấp học tiểu học còn có nhiệm vụ:

Tiếp tục cung cấp cho HS những hiểu biết cơ bản về BĐKH;

Tác động của BĐKH đến môi trường tự nhiên, đến đời sống và sản xuất của con người;

Những giải pháp hạn chế tác động của BĐKH và ứng phó với BĐKH để HS trở thành một tuyên truyền viên tích cực trong gia đình, nhà trường và địa phương về BĐKH.

2. Nhiệm vụ

38

Trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản, ban đầu về khí hậu, thời tiết, biểu hiện của BĐKH. Nguyên nhân và hậu quả của BĐKH.

Trang bị cho học sinh một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tác động của BĐKH cũng như để ứng phó và thích nghi với BĐKH.

3. Mục tiêu

39

Kiến thức

Hình thành và rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cơ bản để giảm nhẹ, thích ứng với BĐKH. Biết cách ứng phó với những rủi ro, thiên tai thường gặp trong cuộc sống.

3. Mục tiêu

40

Kỹ năng

Giáo dục cho học sinh ý thức trong việc ứng phó với BĐKH (giảm nhẹ và thích ứng). Vận dụng các hiểu biết, kĩ năng thu được để tham gia các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH, tham gia các hoạt động nhằm ứng phó với BĐKH phù hợp với lứa tuổi

3. Mục tiêu

41

Thái độ

4. Yêu cầu

Quan điểm tiếp cận là lấy giáo dục nhận thức làm trung tâm. Thông qua việc tích hợp kiến thức về BĐKH qua nội dung môn học, ở trong và ngoài lớp học, ở trong và ngoài nhà trường để nâng cao nhận thức, phát triển thái độ, hành vi ứng xử, rèn luyện kỹ năng và hành động cụ thể ứng phó với BĐKH. Giáo dục ứng phó với BĐKH là giáo dục tổng thể, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức về môi trường, về BĐKH, về khoa học công nghệ và cách thức để học sinh ứng phó với BĐKH thông qua từng môn học như: Địa lý,Tự nhiên-Xã hội, Khoa học, Tiếng Việt, Đạo đức, Mĩ thuật, Thủ công, Kĩ thuật...

42

Nội dung của giáo dục ứng phó BĐKH phải đảm bảo tính khoa học, tính hệ thống các khối kiến thức, kỹ năng và đảm bảo tính liên thông giữa các cấp học. Ứng phó với BĐKH đòi hỏi có sự hợp tác. Giáo dục ứng phó BĐKH là giáo dục về nhận thức, hành động để có thể tham gia giải quyết những rủi ro của BĐKH. Hiệu quả về nhận thức và hành động thực tiễn là thước đo chất lượng của nó. Giáo dục về BĐKH và ứng phó BĐKH là dạy cho học sinh biết cách ứng xử và hành động. Bởi vậy cần tận dụng các kĩ năng hợp tác.

43

4. Yêu cầu

II. Tích hợp giáo dục ứng phó với Biến đổi khí hậu trong trường tiểu học.

44

1. QUAN NIỆM VỀ GIÁO DỤC TÍCH HỢP

Tích hợp có nghĩa là "gộp lại, sáp nhập lại thành một tổng thể". Hiện nay tư tưởng tích hợp đã được vận dụng trong nhiều giải pháp công nghệ cũng như trong lĩnh vực kinh tế-xã hội , trong đó có giáo dục. Phương thức tích hợp các môn học trong quá trình dạy học, hay dạy học tích hợp, đã được vận dụng tương đối phổ biến ở nhiều nước. Dạy học tích hợp là một cách tiếp cận dạy học đòi hỏi người học phải vận dụng kiến thức và kĩ năng để giải quyết một tình huống phức hợp có vấn đề. Dạy học tích hợp dựa trên cơ sở các mối liên hệ lý luận và thực tiễn được đề cập trong các môn học.

45

Nguyên tắc thống nhất tích hợp và phân hóa (phân chia tổng thể thành các phần).Nguyên tắc người học làm trung tâm (HS luôn đứng trước tình huống có vấn đề).Nguyên tắc đặc trưng văn hóa của giáo dục tích hợp

Văn hóa bên ngoài, đó là các chuẩn mực đạo đức, sinh hoạt và nhu cầu của người học;

Văn hóa bên trong, là đời sống tinh thần của con người và văn hóa xã hội là các quan hệ xã hội và văn hóa dân tộc.

Để đảm bảo hiệu quả việc tích hợp các nội dung ứng phó với BĐKH vào các môn học ở trường phổ thông, chúng ta cần xem xét và tuân theo các nguyên tắc dạy học tích hợp nêu trên.

2. NGUYÊN TẮC

46

a. Các phương thức tích hợp Tích hợp toàn phần Tích hợp bộ phận Hình thức liên hệ

b. Các hình thức tổ chức dạy học tích hợp Hình thức thứ nhất: Thông qua các bài học bộ môn

trên lớp. Hình thức thứ hai: Tổ chức tham quan, ngoại khóa

tích hợp nội dung môn học và giáo dục BĐKH

3. PHƯƠNG PHÁP

47

III. Một số nội dung cơ bản về BĐKH có thể lựa chọn để tích hợp vào các môn học và HĐGD trong trường tiểu học

48

1. Sự khác nhau giữa thời tiết và khí hậu.

2. Biến đổi khí hậu là gì?

3. Nguyên nhân gây ra BĐKH (Hiệu ứng nhà kính..)

4. Các khí nhà kính (Hơi nước, CO2 , Nitơ ôxit, Mêtan,...,)

Nội dung

49

5. Nhiệt độ trung bình trái đất đang tăng lên5. Nhiệt độ trung bình trái đất đang tăng lên

Mực nước biển dâng ảnh hưởng đến cuộc sống người dân vùng ven biển,...

Thiên tai và hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng nhiều.

Sự phân bố tài nguyên nước bị thay đổi, nước ngọt trở nên khan hiếm.

Sự gia tăng của thiên tai.

Sức khỏe của con người bị ảnh hưởng.

Nội dung

50

Nội dung

51

Nội dung

52

IV. Một số yêu cầu chuẩn bị bài dạy có tích hợp nội dung ứng phó với BĐKH vào các

môn học trong trường tiểu học

53

1. Xác đinh mục tiêu, những yêu cầu cần đạt về KT-KN, thái độ về nội dung giáo dục BĐKH sẽ tích hợp.

54

Yêu cầu

2. Xác định phương tiện, đồ dùng dạy học...; tăng cường các thiết bị dạy học hiện đại (video, máy chiếu...)

55

Yêu cầu

3. Xác định nội dung giáo dục BĐKH và các địa chỉ cụ thể có thể tích hợp một cách hiệu quả ở các hoạt động dạy học chủ yếu trong bài học. Xác định nội dung giáo dục BĐKH phù hợp có khả năng tích hợp vào các hoạt động của bài học. Xác định mức độ và thời điểm tích hợp để đạt hiệu quả cao nhất mà không làm nặng thêm nội dung bài học. Không biến giờ học thành giờ GD nội dung tích hợp.

56

Yêu cầu

Tránh đưa nội dung tích hợp một cách áp đặt khiên cưỡng Bố trí thời gian cho phần tích hợp một cách hợp lý. Tăng cường tích hợp dưới hình thức trò chơi, thi đố vui, các hoạt động GD ngoài lớp học.

57

Yêu cầu

Hãy hành động ứng phó với

BĐKH ngay từ hôm nay, nghĩa là đã tự

cứu mình và đã góp phần cứu trái đất

của chúng ta khỏi thảm họa BĐKH

ngày mai!

58

Cảm ơn thầy cô

đã chú ý lắng nghe! 59