GEBELİKTE KULLANILAN

MULTİVİTAMİN VE MİNERALLERİN

KRONİK HASTALIKLARIN GELİŞİMİNE

ETKİLERİ NELERDİR?

Prof. Gülden Pekcan, PhD HÜ SBF

Beslenme ve Diyetetik Bölümü Emekli Öğretim Üyesi

gpekcan@hacettepe.edu.tr guldenpekcan@gmail.com

SUNU PLANI

Yeterli ve dengeli beslenme

Vitamin ve mineraller

Gebelikte vitamin ve mineraller Kronik hastalıklar ve yetersizlikleri Multivitamin ve mineral kullanımı, uzun dönem etkileri Günlük alınması gereken miktarlar

Sonuç ve Öneriler

BESLENME

SAĞLIĞIN EN TEMEL BELİRLEYİCİSİ

OPTİMAL BESLENME

OPTİMAL SAĞLIK

OPTİMAL İYİLİK HALİ

Journal of Developmental Origins of Health and Disease, 2011

Yaşam Döngüsünde Beslenme

SAĞLIKLI BESLENME

ANNE SAĞLIĞI

GEBELİK ÖNCESİ……………….

ÇOCUK SAĞLIĞI

GELECEK KUŞAKLARIN SAĞLIĞI

BESİN ÖGELERİ ~ 50 tane

KARBONHİDRAT

YAĞ

MİNERALLER VİTAMİNLER

PROTEİN

SIVI

YETERLİ ve DENGELİ BESLENME SAĞLIKLI BESLENME

SÜT ve ÜRÜNLERİ

ET, YUMURTA,

KURUBAK-LAGİLLER

TAZE SEBZE ve MEYVELER

EKMEK ve

TAHILLAR

YAĞLAR ŞEKERLER

BESİN ÇEŞİTLİLİĞİ

Gereksinmenin sadece diyetle

karşılanmasıdır.

HEDEF

VİTAMİN ve MİNERAL YETERSİZLİKLERİNİN

TEMEL NEDENLERİ

• YETERSİZ ALIM DİYET

• ARTIŞ GEREKSİNME

• POLİMORFİZMLER GENETİK

BESİN ÖGESİ

EMİLİM

Allen LH. Am J Clin Nutr 81 Suppl.1206-12;2005.

• ETKİLEŞİMLER

• BOZUKLUĞU (Posa, fitat, ilaç vb.)

Gebelik döneminde beslenme büyük

önem taşır…… KADIN

Preeklampsi - Eklampsi

Gestasyonel diyabet

Vitamin ve mineral yetersizliği bozuklukları

Gebelikte beslenme büyük önem

taşır…… BEBEK

Düşük doğum ağırlıklığı (LBW, <2500 g)

Erken doğum (<37 hafta)

İntrauterin büyüme geriliği (IUGR, <10. per)

Neonatal, perinatal ve bebek ölümleri (konjenital anomalisi olmayan)

Kısa ve uzun dönem sağlık sorunları

YETİŞKİN DÖNEM KRONİK HASTALIKLAR

Bailey RL et al. Ann Nutr Metab 2015;66(suppl 2):22–33

Yetersiz VM

alımı Yetişkin • Üretkenlik az • SE durum kötü • Kötü bes.

Çocuk Bodur

Mental kapa. azalır Büyüme yakalama

yetersiz Üretkenlik azalır Yüksek mortalite

Bebek LBW

Yüksek mortalite Mental geliş boz. Kr. has. riski artış

Adolesan Bodur

Mental kapa. azalır

Yorgunluk Enf. duyar.

Yaşlı Has. artar

(osteoporoz mental boz.)

Mortalite artar

Gebe kadın Mortalite artar Perinatal komp. artar Kapasite azalır

Fe, I, folat, A vit., Zn, D vit…..

VM Yetersizliği

KÜRESEL

2 milyar kişinin elzem vitamin ve minerallerin

kronik yetersizliği (gizli açlık) içerisinde

yaşadığı tahmin edilmektedir.

GİZLİ AÇLIK

durumunda belirtiler her zaman görünür değildir.

Indeks = Bodurluk % + IDA % + VAD%

SIK GÖRÜLEN VM YETERSİZLİKLERİ

DEMİR, FOLAT, ÇİNKO, A ve D VİTAMİNİ, İYOT,

………. B12 VİTAMİNİ ve DİĞER VM’ler

VM Yetersizliği

SIKLIKLA

Mikrobesin ögesi (vitamin ve mineral)

yetersizlikleri tek başına değil birlikte

görülmektedir.

HASTALIK YÜKÜ (yıllık)

%7

GEBELER

Wu et al. Paediatric and Perinatal Epidemiology 2012;26 (suppl1):4-26

Maternal aşırı beslenme

Aşırı alım CHO

Amino asitler Doymuş yağ

Enerji

Plasental büyüme bozukluğu

Fetal programlama

Çocuk ve yetişkinlerde olumsuz sağlık sorunları

Doğumsal bozukluklar

Fetal büyüme ve gelişme bozukluğu

Yetersiz alım CHO

Amino asitler Yağ asitleri

Mikrobesin ögeleri

Maternal yetersiz beslenme

Besin ögesi dengesizliği

Endokrin ve metabolik

bozukluklar

Oksidatif stres

Anneden bebeğe oksijen ve besin ögesi taşınmasında azalma

Kuşaklararası etkiler

VİTAMİN ve MİNERAL YETERSİZLİKLERİNİN

UZUN DÖNEM ETKİLERİ YAKLAŞIMINDA

Gebelikte AÇLIK DURUMUnun etkisi kesin bilinmektedir.

Kronik hastalık riski ilişkisi

Yüksek kan basıncı Tip 2 diyabet vd.

1. DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIĞI (LBW)

Çocukluktan Yetişkin döneme

Christian et al. J. Nutr. 2010;140:437–445;

Br Med Bull 2001;60:5-20;SACN, 2011.

J Hypertens 2000;18:815-31 Am J Epidemiol 2007;165:849-57

VİTAMİN ve MİNERAL YETERSİZLİKLERİNİN

UZUN DÖNEM ETKİLERİ YAKLAŞIMINDA (2)

Fetal büyüme üzerinde etkisi

Gebelerde yetersizliği (gebelik öncesi……)

2. META-ANALİZ / DERLEME (FETAL BÜYÜME)

Vitamin ve Mineral Yetersizliği

Allen LH. AJCN 2005; 81:S1206-12.

Fall CH et al. J Nutr 2003;133:5:S2:193-7.

Christian et al. J. Nutr. 2010;140:437–445.

VİTAMİN ve MİNERAL YETERSİZLİKLERİNİN

UZUN DÖNEM ETKİLERİ YAKLAŞIMINDA (3)

Ca: Kan basıncı; Mg ve Zn: insulin duyarlılığı; Çinko: Tip 2 diyabet

A vit: Kardiyovasküler işlev, kan basıncı regülasyonu vd.……….

Gebelerde preeklampsi ve eklampsiyi önlemekte

3. VİTAMİN ve MİNERAL YETERSİZLİKLERİ

Kardiyovasküler, renal ve pulmoner işlevler

Christian et al. J. Nutr. 2010;140:437–445.

Maternal mikronutrient eksikliği

Hormonal adaptasyon

Fe, Zn, Ca

• Stres hormon. artış

• Somatotropik hor.

azalma (IGF, insulin)

Epigenetik gen

regülasyonu

Folat, B12 vit.

Sınırlanmış fetal büyüme ve

gelişme

Pulmoner işlev A vit., D vit.

• Bronş ve alveol dallanma azalması

• Elastin azalması • VEGF azalması • Kr. respiratuvar

enf. • Akc kapasite.

azalma

Renal işlev Fe,Zn, A vit.,folat • Nefrogenezde

azalma • Nefron azalma • GFR azalma • Na duyarlılığı

artışı

İnsulin rezistansı ve

β hücre

disfonksiyonu Hipertansiyon

Kardiyo

metabolik

risk

Kardiyovas. işlev Fe,Zn, A vit,folat • Vaskülarizasyo

nda bozulma • Malformasyon • Kardiyak

hipertropi

Pankreas / β hücre işlevi

Fe,Zn,folat,B12 • Β hücre alan

ve sayısında azalma

Vücut bileşimi Mg,Zn,Fe,Ca,folat,B12 • LBM’de azalma • Yağ depo. /meta.

değişim • Sedenter davranış • İştah regülasyon.

değişme

Christian P et al. J. Nutr. 2010;140:437-445

VİTAMİN ve MİNERAL

YETERSİZLİKLERİNİN ÖNLENMESİ

Diyetin düzeltilmesi

Besin zenginleştirme

Besin desteği

Temel sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi

FAO / ILSI. 1997

NE ZAMAN: Vitamin ve Mineral Desteği

Gereksinmenin arttığı özel durumlar

– Yaşam sürecinde (bebekler, gebe ve

emzikliler, yaşlılar.....)

– Düşük enerjili diyet (1200-1400 kkal)

– Vejetaryen beslenme

– Polimorfizmler

– Bariatrik cerrahi sonrası

– Sporcular ??

Shankar et al. J Nutrition 1–7, 2010

VM yetersizlikleri gebelikte sıklıkla

görülmekte, artış göstermekte anne, fetüs ve

yenidoğan sağlığını etkilemektedir.

Gebelikte DEMİR + FOLİK ASİT sıklıkla

kullanılmaktadır.

(WHO ÖNERİSİ)

• Düşük doğum ağırlığını önlemek

• Maternal anemiyi önlemek

• Demir eksikliğini önlemek

Gebe: Demir ve Folik Asit

Demir ve folik

asit Tüm koşullarda

Tüm gebelere

Prevelans: >%40 (60

mg)

WHO, 2012

Fe: 30-60 mg element Fe

Folik asit: 400 mcg 30 mg element:

• 150 mg ferro sülfat heptahidrat

• 90 mg ferro fümarat

• 250 mg ferro glukonat

Günde 1 kez

Gebelik süresi

Olabildiği

kadar erken

başlanması

(Güçlü kanıt)

Demir ve folik

asit Aralıklı kullanım

Anemik olmayan gebe

Prevelans: <%20

WHO, 2012

Fe: 120 mg element

Folik asit: 2800 mcg 120 mg element:

• 600 mg ferro sülfat heptahidrat

• 360 mg ferro fümarat

• 1000 mg ferro glukonat

Haftada 1 kez

Gebelik süresi

Olabildiği

kadar erken

(Güçlü kanıt)

WHO. Guideline: Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women.Geneva,2012.

WHO. Guideline: Intermittent iron and folic acid supplementation in non-anemic pregnant women.Geneva,2012.

Gebe: D Vitamini, Kalsiyum

D vitamini

WHO, 2012 2016’da güncelleme

• Kolekalsiferol (D3 vit)

• Ergokalsiferol (D2 vit)

Preeklampsi

ve eklampsi

önlenmesi için

önerilmemekte

Serum D vit’e

göre öneri

Kalsiyum • Tüm gebeler

• Gestasyonel

hipertansiyon riski

olanlarda

• Düşük Ca alımında

WHO, 2013

Ca: 1.5-2.0 g element

1 g element:

• 2.5 g kalsiyum karbonat

• 4 g kalsiyum sitrat

Hergün / 3 kez

Tercih yemekle

Gebeliğin 20

haftasından

gebelik sonuna

kadar

WHO. Guideline: Calcium supplementation in pregnant women. Geneva, WHO, 2013.

WHO. Guideline: Vitamin D supplementation in pregnant women. Geneva, WHO, 2012

Gebe: A vitamini

A vitamini

Yetersizliğin halk

sağlığı olduğu

ülkelerde

WHO, 2011

Günlük doz: <10 000 IU

Haftalık doz: <25 000 IU

Retinil palmitat

Retinil asetat

Günde veya

haftada

Min. 12 hafta

kullanılmalı

WHO. Guideline: Vitamin A supplementation in pregnant women. Geneva, WHO, 2011.

Multivitamin ve mineral (MVM) desteği

Son yıllarda doğumsal etkileri nedeniyle dikkat

çekmeye başlamıştır.

UNICEF /WHO/ UN gelişmekte olan ülkeler

için mikronutrient desteği formüle etmiştir.

UNIMMAP (United Nations Multiple

Micronutrient Antenatal Preparation)

15 mikronutrient içermektedir.

RDA kadar eklenmiş.

Araştırmalar yapılmıştır.

UNIMMAP (UN International Multiple Micronutrient

Preparation Food and Nutrition Bulletin, 30(4),2009.

EFSA

DRV

IOM

RDA

IOM

UL

UNIMMAP ELEVİT

1 tablet/

gün

MEGADYN

A vit

(mcg RE)

700 750/770 2800-3000 800 - 4000 IU =

1200 mcg

D vit (mcg) - 15 100 5 12.5 mcg=

500 IU

12.5 mcg=

500 IU

E vit (mg) 11 15 800-1000 10 15 15

B1 vit (mg) - 1.4 - 1.4 1.6 1.6

B2 vit (mg) - 1.4 - 1.4 1.8 1.8

Niasin (mg) 13.6 18 30-35 18 19

IOM. Dietary Reference Intakes (DRIs). www.nap.edu

www.efsa.europa.eu/efsajournal.

UNIMMAP (UN International Multiple Micronutrient

Preparation Food and Nutrition Bulletin, 30(4),2009.

EFSA

DRV

IOM

RDA

IOM

UL

UNIMMAP ELEVİT

1 tablet/

gün

MEGADYN

B6 vit (mg) 1.9 80-100 1.9 2.6 2.6

B12 (mcg) 4.5 2.6 - 2.6 4 4

C vit

(mg)

+10

(95 YK)

80/85 1800-

2000

70 100 100

Folik asit

(DFE mcg)

600 600 (400

destek)

800-1000 400 800 800

FOLBIOL: 5 mg

FOLACIN (Folic acid): 400 mcg

FOLIC Plus (3 tablet/gün): 174 mg folik asit + 666.670 mg

CaCO3 (267 mg element Ca) + 2.5 mcg D vit

DFE

IOM. 1998

1 mcg besin folatı = 1 mcg DFE

1 mcg folik asit (yemekle veya zenginleştirme)

= 1.7 mcg DFE

1 mcg folik asit (aç karnına) = 2 mcg DFE

Besin: 200 mcg folat = 200 mcg DFE sağlar.

Makarna (zengin.) 60 mcg FA = 1.7 x 60 = 102 mcg DFE

DFE = 102 + 200 = 302 mcg

Karışık beslenme:

mcg DFE = mcg besin folatı + (mcg folik asit x 1.7). Meshkin et al. Drug Metabolism Letters, 1:55-60, 2007

IOM, 1998

UNIMMAP (UN International Multiple Micronutrient

Preparation Food and Nutrition Bulletin, 30(4),2009.

EFSA IOM IOM

UL

UNIMMAP ELEVİT MEGADYN

Demir (mg) 16 27 45 30 60 60

Çinko (mg) + 1.6 (11

YK)

12/11 34-40 15 7.5 7.5

Kalsiyum

(mg)

1100-950 1300-

1000

3000-

2500 - 125 125

İyot

(mcg)

200 220 900-1100 150 - -

Fosfor (mg) 550 1250-

700

3500 - 125 125

Bakır (mg) 1.5 1 8-10 2 1 1

UNIMMAP (UN International Multiple Micronutrient

Preparation Food and Nutrition Bulletin, 30(4),2009.

EFSA IOM IOM

UL

UNIMMAP ELEVİT MEGADYN

Selenyum

(mcg)

70 60 400 65 - -

Magnezyum

(mg)

300 400-360 350 100 100

Mangan

(mg)

3 2 9-11 1 1

Bakır (mg) 1.5 1 8-10 1 1

Derleme ve Meta-analizler

Ramakrishnan U et al. (Paediatr Perinatal Epidemiol

2012;26:153–167.)

Cochrane Study (Haider B et al. Cochrane Database Syst

Rev 2012;11:CD004905)

West KP et al. (JAMA 2014;312:2649–58.)

Liu JM. (JAMA Intern Med. 2013;173:276–82.)

Christian P et al. (Sight and Life 29(1), 2015.)

Cochrane Study (Haider BA, et al. Cochrane Database of

Systematic Reviews 2015, Issue 11)

Sonuçların demir + folik asitten daha olumlu

olduğu rapor edilmiştir.

Paediatr Perinatal Epidemiol 2012;26:153–167.

Haider BA, Bhutta ZA. Cochrane Database of Systematic Reviews 2012, Issue 11. Art. No.: CD004905.

West KPJr et al. JAMA 2014;24-31;312(24):2649-58.

JAMA Intern Med. 2013 Feb 25;173(4):276-82.

Meta-analiz

%12

%10

%9

Christian P. Evidence of multiple micronutrient supplementation (MMS) in pregnancy. Sight and Life 2015; 29(1):28–34.

Multiple-micronutrient

supplementation for women during

pregnancy (Review)

Haider BA, Bhutta ZA. Multiple-micronutrient supplementation for

women during pregnancy. Cochrane Database of

Systematic Reviews 2012, Issue 11. Art. No.: CD004905.

AMAÇ: Gebelikte MMN desteğinin anne,

fetüs ve bebek sağlığına etkilerinin

belirlenmesi

• Düşük- ve Orta-gelirli ülkeler

• 21 çalışma

• 75 785 kadın

• Demir + FA ile kıyaslama

MMN

SONUÇ

• LBW (<2500 g): %11 azalma

• RR:0.89, CI: 0.83-0.94

• SGA (<%10 p. ağırlık): %10 azalma

• RR:0.87, CI: 0.81-0.95

• Diğer parametrelerde önemli fark gözlenmemiş

• Daha fazla kanıta gereksinim var.

• Fe + FA desteğine devam

Multiple-micronutrient

supplementation for women during

pregnancy (Review)

Haider BA, Bhutta ZA. Cochrane Database of Systematic Reviews

2015, Issue 11. Art. No.: CD004905.

AMAÇ: Gebelikte MMN desteğinin anne,

fetüs ve bebek sağlığına etkilerinin

belirlenmesi

• Düşük- ve Orta-gelirli ülkeler

• 17 çalışma

• 15 MMN…….Demir + Folik asit

• - 2 çalışma (İngiltere) MMN…….plasebo

• 137 791 kadın

MMN

SONUÇ

• LBW (<2500 g): %12 azalma

• RR:0.88, CI: 0.85-0.91 (yüksek kalite kanıt)

• SGA (<%10 p. ağırlık): %10 azalma

• RR:0.90, CI: 0.83-0.97 (orta kalite kanıt)

• Ölü doğum: %9 azalma

• RR:0.91, CI: 0.85-0.98 (yüksek kalite kanıt)

SONUÇ (Önemsiz)

• Erken doğum

• RR:0.96, CI: 0.89 -1.03 (yüksek kanıt)

• Maternal anemi (3. trimester)

• RR: 0.97, CI :0.86 -1.10

• Düşük

• RR: 0.89, CI: 0.78 -1.01

• Maternal mortalite

• RR: 0.97, CI: 0.63-1.48

• Perinatal mortalite

• RR: 0.97, CI: 0.84-1.12 (yüksek kanıt)

• Neonatal mortalite

• RR: 0.98, CI: 0.90-1.07 (yüksek kanıt)

• Doğum riskine karşın sezaryen

• RR:1.03; CI: 0.75 -1.43).

YORUM

• Gelişmekte olan ülkelerde gebelerde demir +

folik asit yerine MMN daha yararlı

bulunmuştur.

• Gelişmekte olan ülkelerde antenatal bakıma

eklenmelidir.

• Mikronutrient yetersizliği sık görülmektedir.

• Besin ögesi etkileşimi olabilir. Dozların

gereksinme kadar olması uygundur.

• UNIMMAP uygundur.

Lancet Glob Health 2014; 2: e654–63

Multivitamin ve mineral desteği alanlarda

Fe + FA alanlara göre;

Doğum ağırlığı: 77 g fazla

2.5 yaşta 204 g fazla, SBP 2.5 mmHg düşük

8.5 yaşta kan basıncında fark bulunmamış.

Uzun dönem etki MMN ile demir + FA

bulunmamış

Sight and Life 29 (1), 2015

Hindistan

Dünya’da diyabet ve koroner arter hastalıklarının

sık görüldüğü bir ülke

Yapılan çalışmalar

Tip 2 Diyabet (özelliği)

Genç

yaş

Düşük

BKI

Yüksek

Bel/kalça

Yüksek insulin direnci

ZAYIF-ŞİŞMAN (Thin-fat)

Shelgikar KM et al. Diabet Med 1991 Oct;8(8):712–7. Yajnik CS, et al.. Diabet Med 1993;10(2):146–51.

Yajnik CS. Obes Rev 2002;3(3):217–24. Yajnik CS. Nutr Rev 2001;59:1–9.

Son 25 yılda prospektif çalışmalar

(genetik, epigenetik, diğer çevresel etmenleri)

LBW (%30) Barker ikna

ediyor

Pune çocuk çalışması

LBW bebekler

4 yaş: insulin direnci

8 yaş: kilolu ve CVD risk

etmenleri

Anne-Çocuk

Pune çal. Bes, Antr ve

risk etmen

Doğumda ve

her 6 ayda

Y.y. sebze, meyve ve

süt tüketenlerde RBC

folat yüksek ve DA

yüksek

VM yönelmişler (1.C

meta. rolü)

Müdahale çalış

UNIMAPP

B12:2 mcg

5 g süt proteini

30 yılın sonunda;

• Genetik etmenlerin diyabet ve

ilintili has. etkileri açıklanmış

• Kuşaklararası fetal

programlama

• Çevresel etmenler (anne bes.)

• Yeni yayınlar beklenmekte

PUNE ANNE ÇOCUK ÇALIŞMASI

D vitamini

D vitamini yaşamın her döneminde önemli rol oynar.

Yaklaşık her hücrede D vitamini reseptörü bulunur.

Kalsiyum homeostazı ve iskelet sistemi için önem taşır.

Yaklaşık 2000 gen 1,25 (OH)₂D) tarafından regüle

edilmektedir. Bu genler;

• hücresel profilasyonu engellemekte

• insulin üretimini ve immün sistemi uyarmakta

• renin-angiotensin feedbackte rol oynar.

Hossein-nezhad A et al. Mayo Clin Proc 2013;1–36.

Nagpal S. et al. Endocr Rev 2005;26(5):662–87.

D vitamini yetersizliğine bağlı hastalıklar

Pekcan G 49

Hastalık

Kemik Rikets

Osteoporoz

Osteomalasi

Stres kırıkları

Osteoartrit

Kas Miyopati

Pankreas Tip 1 diyabet

Tip 2 diyabet

D vitamini yetersizliğine bağlı hastalıklar

Pekcan G 50

Hastalık

Kanser Prostat

Meme dokusu

Kolorektum

Mide

Özafagus

Böbrek

Uterus

Over

Akciğer

Lökemi Myeloid lökemi

D vitamini yetersizliğine bağlı hastalıklar

Hastalık

Otoimmün hastalıklar Romatoid artrit

Inflamatuvar barsak hastalıkları

Multipl skleroz

Kardiyovasküler sistem Hipertansiyon

Koroner hastalıklar

Aterosklerozis

Infeksiyonlar Tüberküloz

Akut solunum yolu infeksiyonları

Dobnig et al. Arch Intern Med 168 (12):1340-1349,2008

Forman et al. Hypertension 19:19, 2007

D vitamini yetersizliğine bağlı hastalıklar

Hastalık

Merkezi sinir sistemi Ankziyete

Mevsimsel etkili bozukluklar

Parkinson hastalığı

Alzheimer hastalığı

Şizofreni

Duyular İlerleyen işitme kaybı

Tuohimaa P. Nutrition Reviews. 66: (Supp. 2):147-152, 2008

Bischoff-Ferrari et al. Osteoporos Int 21:1121-1132,2010

D vitamini

Yetersizlik…… 25(OH)D düzeyi

IOM <20 ng/mL (<50 nmol/L).

Endocrine

Practice

Guidelines

<21–29 ng/mL (<51–74.5 nmol/L)

Hossein-nezhad A et al. Mayo Clin Proc 2013;1–36.

Mokhtar R et al. SIGHT AND LIFE. 2013;27(2).

Ross AC et al. J Clin Endocrinol Metab 2011;96(1):53–8.

Holick MF et al. J Clin Endocrinol Metab 2011;96(7):1911–30.

D vitamini gereksinmesi

Pekcan G 54

Vitamin D, placenta gelişimi, fetal

programlama, ve epigenetik modifikasyon

Pekcan G 55 Hossein-nezhad A, Holick MF. Mayo Clin Proc. 2013; 88(7): 720–755.

TÜRK GIDA KODEKSİ TAKVİYE EDİCİ

GIDALAR TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2013/49) Resmi Gazete Tarihi: 16.08.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28737

Besin desteği;

Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin,

mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit

gibi besin ögelerinin ve/veya bunların dışında besleyici

veya fizyolojik etkileri olan bitki, bitkisel ve hayvansal

kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri

maddelerin konsantre veya ekstrelerinin tek başına veya

karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz

paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzer sıvı

veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu

belirlenmiş ürünü ifade eder.

Vitamin ve Mineral Besin Desteği İçin İlkeler

Her bir vitamin ve/veya mineralin;

• Minimum düzeyi FAO/WHO tarafından günlük önerilen

alım miktarının (RDA) %15’i olmalıdır.

• Maksimum miktarının belirlenmesinde kriterler

– Çoğunluk tarafından kabul görmüş bilimsel verilere

dayalı bilimsel risk analizi ile vitamin ve minerallerin

üst güvenilir (UL) düzeyleri farklı tüketici gruplarının

duyarlılık derecelerine göre uygun şekilde

belirlenmelidir.

– Diğer kaynaklardan sağlanan vitamin ve minerallerin

günlük alımı belirlenmelidir, denilmektedir.

TÜRK GIDA KODEKSİ TAKVİYE EDİCİ

GIDALAR TEBLİĞİ (TEBLİĞ NO: 2013/49)

Resmi Gazete Tarihi: 16.08.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28737 • Yaş grubu; 4-10 yaş ve 11 yaş ve üzeri

Etikette:

• ''Takviye edici gıdalar normal beslenmenin

yerine geçemez''

• ''İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya

tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz''.

• “Hamilelik ve emzirme dönemi ile hastalık

veya ilaç kullanılması durumlarında

doktorunuza danışın.”

Takviye ve İlaç Farkı

Drugs are considered unsafe untill proven safe.

İlaçlar, güvenilir olduğu ispatlanana kadar güvenilir

değildir (yeni ilaç).

Klinik çalışmalar gerekir.

Doz yüksek. Tedavi edicidir.

Dietary supplements are considered safe until proven

unsafe.

Besin destekleri, güvenilir olmadığı ispatlanana

kadar güvenilirdir.

Besindir.

REFERANS ALIM DEĞERLERİ (Yaş, cinsiyet, fizyolojik duruma

göre)

%50 %97.5

Vitamin ve mineral günlük alımı

EAR RDA (EAR+ 2SD) UL

Yeter S İ Z l İ k

Aş I r I A l ım

SONUÇ

Yaşam sürecinde vitamin ve mineral eksiklikleri

kısa ve uzun dönemde

olumsuz etkileri nedeniyle önlenmelidir.

YAŞAM DÖNGÜSÜ STRATEJİSİ (WHO)

Bebek Düşük

Doğum

Ağırlıklı

Çocuk

Bodur

Adolesan

Bodur

Malnütrisyonlu

Yaşlı

Yüksek mortalite

hızı

Bozuk mental

gelişim Artmış yetişkin

dönem kronik

hastalık riski

Büyümeyi

yakalamada

yetersizlik

Erken /Uygun olmayan

tamamlayıcı beslenme

Sık

tekrarlayan

enfeksiyon

Yetersiz

besin,

sağlık,

bakım

Düşük

mental

kapasite

Yetersiz

besin,

sağlık,

bakım

Düşük

mental

kapasite

Yetersiz

besin,

sağlık,

bakım

Yüksek anne

mortalitesi

Yetersiz besin,

sağlık, bakım

Bebek bakımı için

azalmış kapasite

ACC/SCN, 2000

Şişmanlık,

abdominal

obezite,

diyabet, KVH

Hızlı büyüme

SONUÇ

ÖNLENMESİ

Besin çeşitliliğine dayalı yeterli ve dengeli beslenme

Vitamin ve minerallerin diyetle sağlanması

Besinlerin hazırlanması, pişirilmesi ve

saklanması ilkelerine uyulması

HERGÜN HER ÖĞÜN

SEBZELER

• En az 3 porsiyon (Her öğün 1-2 por.) • 1 porsiyonu çiğ • Değişik renk ve yapıda • Çeşitlilik antioksidan ve koruyucu bileşikleri sağlar.

MEYVELER

• Her öğün 1 veya 2 porsiyon

SONUÇ

VM yetersizliğinde destek için

Ülke politikalarının oluşturulması

Demir + Folik asit mi?

Multivitamin ve mineral mi?

Besin ögesi-besin ögesi (RDA)

Besin ögesi-ilaç etkileşimi

Ne zaman başlanmalı?

Örn. Hindistan’da adolesan…..?

Besin Ögesi…Doz ve Diğer Etkileşimler

Etkileşim Örnek

Aşırı alım dozu Yan etkileri C vitamini

İyot

Ürat taşı

Tiroid fonksiyonu

Besin ögesi Besin ögesi Folik asit

B12

Çinko

Demir

B12 maskelenmesi

C vitamini

Demir

Kalsiyum

Besin ögesi İlaç K vitamini

Kalsiyum

Folik asit

Coenzim Q

Antikoagülanlar

Kortikosteroidler

Aspirin, Digoxin

Antiepileptik

Warfarin

Mulholland et al. AJCN 85:S318-322,2007

ADA. 109:2073-2085,2009

SONUÇ

İzleme ve değerlendirme yapılmalıdır.

Üst limitler aşılmamalıdır.

BESİN

ZENGİNLEŞTİRME

Teşekkürler

gpekcan@hacettepe.edu.tr