1©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Stan sektora edukacji w krajach cz onkowskich

Rady Wspó pracy Zatoki Perskiej /GCC/

(streszczenie)

2©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Niniejszy dokument jest dostarczony wy cznie do Pa stwa wiadomo ci i nie mo e by powielany aniprzekazywany osobom trzecim.

John Cudak Agnieszka Po niak

jan@edpro.pl agnieszka.marta.pozniak@gmail.com

+965 5158 0013 +48 509 252 787

3©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Przy wielko ci rynku szacowanej na 2,5 biliona USD w 2005 r. globalny przemys edukacyjny jest drug , co dowielko ci bran po opiece zdrowotnej. W ostatnich latach w krajach cz onkowskich Rady Wspó pracy ZatokiPerskiej (GCC1) w wyniku wzrostu populacji, wzrostu poziomu dochodów i zwi kszenia wiadomo ci jak istotnajest jako edukacji, nast pi ogromny rozwój tej bran y. Mimo szeregu wyzwa , takich jak niedobórwykwalifikowanych nauczycieli i du e pocz tkowe nak ady inwestycyjne oraz bie ce koszty, z jakimi przychodzizmierzy si inwestorom, sektor edukacji wci dostarcza wielu mo liwo ci biznesowych i wci jest w nimmiejsce dla nowych graczy. Niniejszy raport bada niektóre z kluczowych wska ników, bod ców, prognozi wyzwa dotycz cych bran y edukacyjnej GCC.

Wysoka jako edukacji odgrywa kluczow rol w rozwoju gospodarczym ka dego kraju, czego dowodz w ci guostatniego pi dziesi ciolecia do wiadczenia krajów/regionów takich jak Singapur, Irlandia, Korea oraz UniaEuropejska. Kraje cz onkowskie GCC równie zidentyfikowa y solidne systemy edukacyjne jako podstawpost pu gospodarczego i podj y w ci gu ostatnich dwóch dekad szereg inicjatyw maj cych na celu poprawjako ci (i ilo ci) kszta cenia. W wyniku nacisków rz dowych jako kszta cenia w regionie wyra nie si poprawi a.Przyk adowo w 2004 roku Arabia Saudyjska przedstawi a dziesi cioletni strategi skoncentrowan na rozwojugospodarczym, a Zjednoczone Emiraty Arabskie opublikowa y projekt dokumentu, w którym wyszczególnionokompleksowe reformy w sektorze edukacji w 2007 roku. W regionie GCC, w wyniku reformy odnotowany zostawzrost wydatków publicznych na sektor edukacji. (patrz Rys 1).

Rys 1: Publiczne wydatki na edukacj jako % ca kowitych wydatków publicznych (2010)

ród o: Mi dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

1 Gulf Cooperation Council (GCC) – unia polityczno-ekonomiczna, w sk ad której wchodzi Bahrajn, Kuwejt, Oman, Katar,Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA)

11.7%12.9%

31.1%

19.6% 19.3%

23.4%

15.1%

11.4%

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

Bahrajn Kuweit Oman Katar ArabiaSaudyjska

ZAE wiat Polska

4©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Du e wydatki publiczne na edukacj w ci gu ostatnich dziesi cioleci prze y si na wzrost wspó czynnikaskolaryzacji w ca ym regionie GCC. Wspó czynnik skolaryzacji brutto dla szkó podstawowych w ca ym GCC jestporównywalny ze redni wiatow , natomiast wspó czynnik skolaryzacji brutto dla szkó rednich znacznieprzewy sza wiatow redni . Jednak e wspó czynnik skolaryzacji brutto dla szkó wy szych w regionie GCC jestni szy ni rednia wiatowa, co mo e odzwierciedla rozd wi k mi dzy umiej tno ciami absolwentówi wymaganiami rynku pracy (patrz Rys 2).

Rys 2: Wspó czynniki skolaryzacji brutto2

KrajEdukacjaprzedszkolna

Edukacjapodstawowa

Edukacjarednia

Szkolnictwowy sze

Bahrajn 47.4% 107.3% 103.1% 21.3%

Kuwejt 82.2% 105.6% 101.0% 21.9%

Oman 45.0% 105.3% 100.3% 24.5%

Katar 55.4% 102.9% 93.7% 10.0%

ArabiaSaudyjska

11.0% 106.0% 100.6% 36.8%

ZEA 80.6% 104.3% 92.3% 22.5%

wiat 49.7% 107.1% 68.0% 27.1%

Wschód Bliski 25.4% 101.8% 74.5% 28.1%

ród o: UNESCO; Mi dzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

Edukacja przedszkolna

Edukacja przedszkolna jest realizowana w ca ym regionie GCC g ównie przez prywatnych operatorów. Nabórdo przedszkoli w krajach o wysokiej populacji emigrantów, takich jak ZEA, Kuwejt czy Katar, jest du y z uwagina wi ksz wiadomo w ród emigrantów w zakresie korzy ci p yn cych z edukacji przedszkolnej dla dzieci.

2 Ca kowita liczba ucz cych si na konkretnym etapie kszta cenia, niezale nie od wieku, wyra ona jako procentkwalifikuj cej si oficjalnej populacji w wieku szkolnym, odpowiadaj cej danemu etapowi kszta cenia w danym rokuszkolnym.

5©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

obek i przedszkole nie s jednak warunkiem przyj cia do szko y podstawowej w krajach takich jak ArabiaSaudyjska, czego rezultatem jest niski wspó czynnik skolaryzacji przedszkolnej w tym Królestwie.

Edukacja na etapie podstawowym i rednim

Region GCC ma dobrze rozwini sie szkó , w sk ad której wchodz zarówno instytucje publiczne, jaki prywatne. Rynek szkó prywatnych w tym regionie nale y do najwi kszych na wiecie (roczne czesne wynios ow 2010 roku oko o 5,2 mld USD). Wydatki na prywatn edukacj stanowi zaledwie 14% z kwoty 36 mld USDprzypadaj cej na rynek o wiaty w tym regionie.

W krajach o wysokiej populacji emigrantów nabór do szkó prywatnych jest wyj tkowo du y. Dla przyk adu,z powodu wysokiej populacji emigrantów, 75,3% wszystkich uczniów w Dubaju i 43,5% wszystkich ucznióww Abu Dhabi ucz szcza do szkó prywatnych. W Arabii Saudyjskiej, z uwagi na ni szy odsetek populacjiemigrantów, stosunkowo wy szy procent uczniów wst puje do szkó publicznych. W ostatnim czasie do sektoraedukacji krajów GCC wesz o kilka mi dzynarodowych sieci szkó . Taki trend prawdopodobnie utrzyma siw przysz ci, prowadz c do zwi kszenia wydatków na rynku edukacyjnym z 36 mld USD w 2010 rokudo prognozowanych 90 mld USD w 2020 roku. Rozszerzenie podstawy populacji, ró nica w jako ci kszta ceniaoferowanego przez szko y publiczne i prywatne, a tak e wi ksza sk onno zarówno miejscowej ludno ci, jaki emigrantów do p acenia za edukacji mog w przysz ci doprowadzi do rozwoju szkolnictwa prywatnego.

Szkolnictwo wy sze

Wzrost wspó czynnika skolaryzacji brutto w przypadku edukacji na etapie podstawowym i rednim, skutkuj cyrosn liczb absolwentów szkó rednich, zmusi rz dy cz onków GCC, do skupienia si na rozwoju szkolnictwawy szego. Nast pi a zmiana paradygmatu w rz dowej strategii, która zosta a ukierunkowana na rozwójszkolnictwa wy szego. Rz dy coraz cz ciej poszukuj wsparcia po stronie sektora prywatnego, co przyczyni o sido ogromnych inwestycji w sektorze szkolnictwa wy szego w ci gu ostatnich lat. Zwi kszenie inwestycjiw sektorze prywatnym spowodowa o utworzenie sieci prywatnych uniwersytetów i college’ów. Ponadto du ezapotrzebowanie na prywatne uczelnie wynika z powi kszaj cej si populacji emigrantów z niewielkimdost pem do pa stwowych uniwersytetów, a tak e ze wzgl du na ró nice w jako ci kszta cenia pomi dzyuczelniami prywatnymi i publicznymi. Jednak e inwestorzy w sektorze szkolnictwa wy szego musz obecniezmierzy si z surowymi przepisami w niektórych krajach GCC zwi zanymi z udzielaniem licencji.

Pomimo inicjatyw podejmowanych przez rz dy, jako szkolnictwa wy szego w regionie wci nie dorównujestandardom krajów rozwini tych i niektórych gospodarek wschodz cych. Niedobór wykwalifikowanej kadryucz cej i s aba korelacja mi dzy rynkiem szkolnictwa wy szego i rynkiem pracy s jednymi z g ównych przyczynniskiej jako ci kszta cenia wy szego w regionie. St d w d ugim okresie mo na spodziewa si znacz cychinwestycji prywatnych w segmencie szkolnictwa wy szego, co zaowocuje otwarciem kolejnych prywatnychinstytucji w regionie GCC. Przewiduje si , e w przysz ci wspó czynnik skolaryzacji brutto w szkolnictwiewy szym wzro nie, zw aszcza w ZEA i Katarze. Zwi kszaj ca si populacja emigrantów i zainteresowaniemiejscowej ludno ci studiami wy szymi b dzie w dalszym ci gu stymulowa rozwój sektora kszta cenia wy szegow tym regionie.

6©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Kszta cenie zawodowe

Aby zwi kszy umiej tno ci techniczne absolwentów, kraje cz onkowskie GCC k ad ostatnio równie du y naciskna rozwój kszta cenia technicznego i zawodowego. Dost p do wysokiej jako ci kszta cenia technicznegoi zawodowego pomo e zwi kszy poda dobrze przygotowanych, rekrutuj cych si z mieszka ców regionu,pracowników. Tu najwi ksze korzy ci mo e uzyska sektor prywatny. Kraje cz onkowskie GCC przejawiaj corazwi ksze zainteresowanie wspó prac z renomowanymi uczelniami i jednostkami badawczymi, której celem jestpoprawa jako ci kszta cenia zawodowego. W marcu 2011 roku Katarska Izba Przemys owo-Handlowa (QCCI)i organizacja City&Guilds ze Zjednoczonego Królestwa zawar y porozumienie o utworzeniu centrum kszta ceniazawodowego w Doha. Równie w Arabii Saudyjskiej utworzono kilka centrów szkolenia zawodowego wewspó pracy z firmami prywatnymi i instytucjami zagranicznymi.

Perspektywy bran y

Jak wskazuj wyniki bada , mo na oczekiwa wzrostu ca kowitej liczby uczniów w sektorze edukacji GCCna poziomie skumulowanego rocznego wska nika wzrostu (CAGR) 2,7% mi dzy 2011 r. a 2016 r. i osi gni cia11,6 miliona w 2016 r. (patrz Wykres 3). G ównym czynnikiem wzrostu b dzie prawdopodobnie zwi kszenie sipopulacji w wieku szkolnym. Segment przedszkolny odnotuje wzrost na poziomie 11,2%, segment szkolnictwawy szego – 4,8%, podstawowego – 1,7%, a redniego – 1,6%.

Rys 3: Ca kowita ilo ci uczniów w krajach GCC

ród o: W asne

Ca kowita liczba ucz cych si w prywatnych szko ach wzro nie w tempie CAGR 10,2% mi dzy 2011 r. i 2016 r.,ównie w zwi zku z korzystnymi zmianami demograficznymi i podwy szaniem jako ci edukacji w tych szko ach.

10.2

10.5

11.1

11.6

9.5

10

10.5

11

11.5

12

2011 2012 2014 2016

ilouc

znió

w w

mill

iona

ch

7©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Przewiduje si , e odsetek uczniów w segmencie przedszkolnym wzro nie z 5,3% w 2011 r. do 7,9% w 2016 r.,a w segmencie kszta cenia wy szego z 12% do 13,4% w tym samym okresie. Jednak e, odsetek ucznióww segmencie kszta cenia podstawowego i redniego przypuszczalnie spadnie z 82,7% w 2011 r. do 78,7%w 2016 r.

Natomiast odsetek uczniów w prywatnych szko ach wzro nie z 21,1% w 2011 r. do 30,4% w 2016 r. Wed ugprzewidywa ca kowita liczba szkó b dzie ros a na poziomie CAGR 1,6% mi dzy 2011 r. i 2016 r., g ównie dzi kizwi kszeniu si liczby uczniów w tym regionie.

Przewiduje si wzrost liczby ludno ci w regionie GCC na poziomie CAGR 2,5% mi dzy 2011 r. i 2013 r., podczasgdy udzia emigrantów równie prawdopodobnie wzro nie z 47,8% do 48,4% w tym samym okresie. Zwi kszenieliczby ludno ci w po czeniu ze zwi kszaj si populacj emigrantów przypuszczalnie zwi kszy popytna edukacj w ca ym regionie.

Kluczowe czynniki wzrostu

Zgodnie z przewidywaniami PKB na osob w regionie b dzie wzrasta mi dzy 2011 r. i 2016 r. na poziomie CAGR2,6%. Ten wzrost poziomu dochodów b dzie mia kaskadowy wp yw na sk onno klasy redniej do wi kszychwydatków na edukacj dzieci, kreuj c w ten sposób popyt na edukacj w sektorze prywatnym.

Rys 4: rednia PKB na osob (PPP) (2011)

ród o: Mi dzynarodowy Fundusz Walutowy

27,556

41,691

26,519

102,943

24,237

48,158

8,382 3,69413,463

36,522

-

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

USD

$

8©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

W ostatnich latach, w zwi zku ze zwi kszaj cymi si ró nicami w jako ci kszta cenia oferowanego przez szko yprywatne i publiczne, nast pi wzrost wiadomo ci dotycz cej jako ci kszta cenia. U wiadomienie ró nicw jako ci mo e spowodowa , e rodzice w regionie GCC b wybiera w przysz ci szko y prywatne.

Ostatnio odnotowano otwarcie wielu prywatnych szkó i college’ów w regionie. Spodziewana jest dalszaekspansji szkó prywatnych, do czego przyczyni si korzystna polityka przyj ta przez rz dy GCC.

Reformy rz dowe, skoncentrowane na poprawie jako ci i zasi gu edukacji w regionie, stanowi dobreperspektywy dla dalszego rozwoju tego sektora.

Kluczowe wyzwania

Niedobór wykwalifikowanych nauczycieli pozostaje najwi kszym wyzwaniem dla sektora edukacji w regionieGCC. Brak kadry nauczycielskiej mo e stanowi powa ne zagro enie, zw aszcza dla operatorów szkóprywatnych, je li chodzi o utrzymanie jako ci wiadczonych przez nich us ug edukacyjnych. Ocenia si , edo roku 2020 zapotrzebowanie na nauczycieli wzro nie o ponad 163 ty . osób (patrz Rys 5).

Rys 5: Zapotrzebowanie na dodatkowych nauczycieli w okresie od 2010 r. do 2020 r.

ród o: W asne

Zapotrzebowanie na dodatkowych nauczycieli w regionie GCC opiera si na dwóch za eniach – dodatkowymzapotrzebowaniu wynikaj cym ze wzrostu populacji dzieci w wieku szkolnym oraz zapotrzebowaniu

388,739 439,618

368,972411,727

46,907

116,481

-

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

2010 2020

Podstawowy redni Wy szy

cako

wita

liczb

a na

uczy

ciel

i

sektor edukacji:

9©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

wynikaj cym z du ej rotacji zatrudnionych nauczycieli (w tym przechodzeniu na emerytur ), co ma miejsceka dego roku. Wska nik odej zak ada si na poziomie 6,5% rocznie.

Stosunek liczby uczniów do liczby nauczycieli w podstawowym segmencie sektora edukacji we wszystkichkrajach GCC jest ni szy ni rednia wiatowa czy rednia MENA (Afryka Pó nocna i Bliski Wschód). Mimo to,jako kszta cenia w regionie nie dorównuje jako ci w krajach rozwini tych, g ównie z powodu niedoboruwykwalifikowanych nauczycieli, który jest szczególnie dokuczliwy w szko ach prywatnych i mi dzynarodowych,wyznaczaj cych wy sze standardy kszta cenia. Jedn z g ównych przyczyn braku nauczycieli s niskie p acei nieatrakcyjne dodatki motywacyjne, co powstrzymuje obywateli GCC, zw aszcza m czyzn, przed wej ciemdo tego zawodu. Szczególnie du y jest niedobór wykwalifikowanych nauczycieli przedmiotów takich jakmatematyka i nauki przyrodnicze. Jako e coraz wi cej nowych szkó prywatnych i mi dzynarodowych otwierasi w regionie, aby sprosta rosn cemu popytowi, ten niedobór prawdopodobnie w przysz ci b dzie sipowi ksza .

Poza niedoborem wykwalifikowanych nauczycieli region boryka si z problemem wysokiego wska nika odej zpracy w ród nauczycieli. Wynika to z rotacji w zatrudnieni - do wiadczeni nauczyciele atwo mog zmienimiejsce pracy z uwagi na panuj na rynku luk mi dzy popytem i poda . Niektórzy operatorzy szków regionie GCC szacuj redni czas piastowania stanowiska przez nauczyciela na zaledwie dwa lub trzy lata.Wysoki wska nik odej nauczycieli z pracy prowadzi do wzrostu kosztów rekrutacji ponoszonych przezoperatorów i zak óca dzia alno szkó , odwracaj c ich uwag od podstawowych zagadnie edukacji.

Wspó czynnik skolaryzacji w segmencie kszta cenia wy szego pozostaje w regionie bardzo niski w porównaniudo krajów rozwini tych, co powoduje niedopasowanie umiej tno ci absolwentów do potrzeb rynku pracy.

Utworzenie szko y wi e si nie tylko z du ymi potrzebami kapita owymi, ale równie wysokimi kosztamibie cymi. Dodatkowo nale y mie na uwadze, e podwy ki czesnego s regulowane przez rz d i szko yprywatne nie mog elastycznie zmienia struktury op at w zwi zku z wy szymi kosztami.

Tendencje

Pomimo wy szych op at prywatne szko y oferuj ce mi dzynarodowy program nauczania s niezwykle popularneród zwi kszaj cej si populacji emigrantów w regionie GCC, co doprowadzi o do pojawienia si w ostatnim

czasie wielu szkó mi dzynarodowych.

Niedawno otworzono w regionie filie i oddzia y zagranicznych uniwersytetów. Ten trend przyczyni sido podniesienia jako ci kszta cenia wy szego w tym regionie.

W regionie nast pi w ostatnim czasie wzrost wykorzystania nowoczesnych technologii w sektorze edukacji,co powinno w przysz ci poprawi jako i metody nauczania.

10©2013 by John Cudak I Agnieszka Po niak

Katar – Profil krajuLudno

W latach 2005-2010 ludno Kataru ros a na poziomie CAGR 13,9%. W latach 2011-2015 przewiduje si wzrostna poziomie CAGR 4,0%, g ównie w wyniku masowego nap ywu cudzoziemców. Cudzoziemcy ze statusempobytu czasowego stanowi trzy czwarte ogó u ludno ci (prawie 1,9 miliona w 2012 r.). Zwi kszaj ca si liczbaludno ci prze y si na wzrost populacji w wieku szkolnym w kolejnym dziesi cioleciu.

Zwi kszenie aktywno ci gospodarczej: Katar b dzie gospodarzem Mistrzostw wiata FIFA 2022, co jak sioczekuje, powinno pobudzi aktywno gospodarcz w regionie. To wp ynie równie na zwi kszenie populacjiwykwalifikowanych emigrantów, których zadaniem b dzie realizacja ró nych prac rozwojowych. Co z koleidoprowadzi do wzrostu popytu na prywatne i mi dzynarodowe szko y w kraju.

Rosn cy poziom dochodów

Znacz cy wzrost PKB Kataru w ostatnim dziesi cioleciu doprowadzi do wzrostu poziomu dochodówmiejscowych obywateli i emigrantów, które w 2012 r. by y najwy sze na wiecie. Ponadto w latach 2011-2015CAGR dla PKB na mieszka ca, bazuj cego na parytecie si y nabywczej, wyniesie ok 2,7%. Sektor prywatnejedukacji mo e szczególnie skorzysta na wzro cie poziomu dochodów, który mo e zwi kszy sk onno doponoszenia wydatków na edukacj .

Najnowsze osi gni cia w bran y

W maju 2012 r. Texas A&M University w Katarze otrzyma finansowanie w wysoko ci 39 mln USD z KatarskiegoKrajowego Funduszu Badawczego na 39 projektów badawczych. W grudniu 2011 r. Uniwersytet Carnegie Melloni Sekretariat Generalny ds. Planowania Rozwoju zawar y umow w sprawie zintensyfikowania przysz ejwspó pracy w takich dziedzinach jak badania naukowe, budowanie potencja u i systemów wymiany informacjiw Katarze.

Programy reform/inicjatywy rz dowe

Program reform rozpocz si w Katarze w po owie lat 90tych, kiedy to rz d zaplanowa reorganizacjistniej cego systemu o wiaty w celu zast pienia emigrantów pracownikami lokalnie wyszkolonymi. Zgodniez planem zwi kszenia umiej tno ci miejscowej ludno ci w 1995 r. rz d ustanowi Katarsk Fundacj ds. Edukacji,Nauki i Rozwoju Spo eczno ci Lokalnej. Pó niej, w roku 2001, na podstawie rekomendacji RAND-Qatar PolicyInstitute, rz d powo organ wiod cy dla programu edukacyjnego K-12, a mianowicie Najwy sz Rad Edukacji,która odpowiada za tworzenie krajowej polityki edukacyjnej. Rada obejmuje trzy instytuty: Instytut Edukacji,którego zadaniem jest nadzorowanie i wspieranie niezale nych szkó ; Instytut Ewaluacji, który opracowuje testydla uczniów, monitoruje nauk uczniów i ocenia osi gni cia szkó ; oraz Instytut ds. Kszta cenia Wy szego, którydoradza uczniom w zakresie mo liwo ci kariery na uczelniach wy szych w Katarze i za granic , a ponadtozarz dza stypendiami i grantami.