G10 G10-FILIPINO - UNANG MARKAHAN UNANG MARKAHAN...G10-FILIPINO - UNANG MARKAHAN 2 | S . Y . 2 0 2 0 - 2021 G10 – FILIPINO – UNANG MARKAHAN A. KOMPETENSI/MELC: B. BASAHIN NATIN:

G10-FILIPINO - UNANG MARKAHAN

1 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1

G10 – FILIPINO – UNANG MARKAHAN


2 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

F10PN-Ia-b-62 Naipahahayag ang mahahalagang kaisipan/pananaw sa napakinggang Mitolohiya

F10PB-Ia-b-62 Naiuugnay ang mga mahahalagang kaisipang nakapaloob sa binasang akda sa nangyayari sa: Sariling karanasan, pamilya, pamayanan, lipunan, daigdig

F10PT-Ia-b-61 Naiuugnay ang kahulugan ng salita batay sa kayarian nito.

Ang Dagat ng Mediterranean ay

matatagpuan sa pagitan ng Europe, hilaga ng Africa, at timog-kanlurang Asia. Sinasaklaw ng Mediterranean ang dalawampu’t dalawa na iba’t ibang bansa mula sa tatlong kontinente. Ang mga bansang ito ay Algeria, Egypt, Libya, Morocco, Tunisia na nasa kontinente ng Africa, sa kontinente naman ng Asia – Cyprus, Israel, Lebanon, Syria, at sa kontinente ng Europe – Albania, Bornia at Herzegovina, Croatia, France, Greece, Italy, Malta, Monaco, Montenegro, Slovenia, Spain, at Turkey.

Ang Sinaunang Mediterranean ang nakatuklas ng sistema ng pagsulat na nagpabago at humubog sa kasaysayan ng mundo. Unti-unting umunlad ang pagsulat mula sa simbolong larawan, simpleng komunikasyon tungo sa likhang-sining at panitikan. Ang panitikan ng Sinaunang Mediterranean ay naging batayan ng iba’t ibang uri ng panitikan sa buong mundo. Ang Bansang ROMA Kapag binanggit ang ROMA, hindi maikakaila na ang unang tanda na maiuugnay rito ay ang Colosseum. Ang Colosseum, ang arena ng mga gladiador sa sentro ng lunsod ng Roma .Ito ay isa sa mga pinaka-iconic at makasaysayang atraksyon sa Italya, at isa sa 7 kababalaghan sa mundo. Ang relic na ito mula sa heyday ng Roman Empire ay itinampok sa lahat mula sa mga libro ng kasaysayan at TV hanggang sa mga pelikulang Hollywood tulad ng Ridley Scott at epic na "Gladiator" at Bruce Lee at "Way of the Dragon". Isang ganap na natatanging amphitheater, na matarik sa mga dramatikong kaganapan sa pamamagitan ng sinaunang kasaysayan nito. (https://www.traveltalk.travel/tl/colosseum-rome/)

Ang mitolohiya ng mga taga-Rome ay kadalasang tungkol sa politika, ritwal, at moralidad na ayon sa batas ng kanilang mga diyos at diyosa mula sa Sinaunang Taga-Rome hanggang ang katutubong relihiyon ay mapalitan na ng Kristiyanismo. Kabayanihan ang isang mahalagang tema sa mga kuwentong ito. Itinuring ng mga Sinaunang Taga-Rome na nangyari sa kanilang kasaysayan ang nilalaman ng mga mito kahit ang mga ito ay mahimala at may elementong supernatural.

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN-MITOLOHIYA Kompendyum sa akdang Si Cupid at Psyche Mitolohiya mula sa Rome-Italy

PANGALAN: _________________________________

https://www.traveltalk.travel/tl/colosseum-rome/

https://www.traveltalk.travel/tl/colosseum-rome/


3 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


C. PAGYAMANIN NATIN:

Ang kanilang mitolohiya ay hinalaw mula sa Greece na kanilang sinakop. Labis nilang nagustuhan ang mitolohiya ng bansang ito, kaya inaangkin nilang parang kanila at pinagyaman nang husto. Binigyan nila ng bagong pangalan ang karamihan sa mga diyos at diyosa. Ang ilan ay binihisan nila ng ibang katangian. Lumikha sila ng bagong mga diyos at diyosa ayon sa kanilang paniniwala at kultura.

Sinikap nilang ipasok ang kanilang pagkakakilanlan sa mga mitolohiyang kanilang nilikha. Isinulat ni Virgil ang “Aenid,” ang pambansang epiko ng Rome at nag-iisang pinakadakilang likha ng Panitikang Latin. Isinalaysay ni Virgil ang pinagmulan ng lahi ng mga taga-Rome at kasaysayan nila bilang isang imperyo.

Ito ang naging katapat ng “Iliad at Odyssey” ng Greece na tinaguriang “Dalawang Pinakadakilang Epiko sa Mundo” na isinalaysay ni Homer. Si Ovid na isang makatang taga-Rome ay sumulat rin ayon sa taludturang ginamit ni Homer at Virgil sa kaniyang “Metamorphoses.” Subalit hindi ito tungkol sa kasaysayan ng Roman Empire o ng mga bayani, kundi sa mga diyos at diyosa, at mga mortal na may katangian ng mga diyos at karaniwang mga mortal. Lumikha siya ng magkakarugtong na kuwento na may temang mahiwagang pagpapalit-anyo. Sa mga akdang ito ng mga taga-Rome humuhugot ng inspirasyon ang mga manunulat at mga alagad ng sining sa buong daigdig mula noon hanggang ngayon.

mula sa Literature – World Masterpieces, (Prentice Hall,1991) at Panitikan sa Pilipino 2 ( Pandalubhasaan), (GONZALES,1982)

#3P’s (Pagmasdan, Pag-isipan, Pag-aralan). Suriin ang larawan sa ibaba at punan ang talahanayan ng impormasyong kinakailangan.

Pagmasdan (Ilarawan ang nakikitang Larawan) Gumamit ng katagang (I believe at ibigay ang tatlong paglalarawan)

_______________________________________________

_______________________________________________

__________________________________________

Pag-isipan (Ipaliwanag kung tungkol saan ito)

_______________________________________________

_______________________________________________

__________________________________________

Pag-aralan (Ano kaya ang kaugnayan nito sa ating paksa?)

_______________________________________________

_______________________________________________

______________


4 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


MITOLOHIYA

Ang salitang mitolohiya ay nangangahulugang agham o pag-aaral ng mga mito/ myth at alamat? Tumutukoy rin ito sa kalipunan ng mga mito mula sa isang pangkat ng tao sa isang lugar na naglalahad ng kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong unang panahon na sinasamba, dinarakila at pinipintakasi ng mga sinaunang tao.

Ang salitang mito/myth ay galing sa salitang Latin na mythos at mula sa Greek na muthos, na ang kahulugan ay kuwento. Ang muthos ay halaw pa sa mu, na ang ibig sabihin ay paglikha ng tunog sa bibig. Sa Klasikal na Mitolohiya ang mito/myth ay representasyon ng marubdob na pangarap at takot ng mga sinaunang tao. Nakatutulong ito upang maunawaan ng mga sinaunang tao ang misteryo ng pagkakalikha ng mundo, ng tao, ng mga katangian ng iba pang mga nilalang. Ipinaliliwanag rin dito ang nakatatakot na puwersa ng kalikasan sa daigdig – tulad ng pagpapalit ng panahon, kidlat, baha, kamatayan, at apoy. Ito ay naglalahad ng ibang daigdig

tulad ng langit at ilalim ng lupa. Hindi man ito kapani-paniwalang kuwento ng mga diyos, diyosa, at mga bayani, tinuturing itong sagrado at pinaniniwalaang totoong naganap. Karaniwang may kaugnayan ito sa teolohiya at ritwal.

Sa Pilipinas naman, ang mito ay kinabibilangan ng mga kuwentong-bayang naglalahad ng tungkol sa mga anito, diyos at diyosa, mga kakaibang nilalang, at sa mga pagkagunaw ng daigdig noon. Maaaring matagpuan ang mga mitong ito sa mga kuwentong – bayan at epiko ng mga pangkat-etniko sa kasalukuyan. Mayaman sa ganitong uri ng panitikan ang mga naninirahan sa bulubundukin ng Luzon, Visayas, at Mindanao.

May kuwento tungkol sa pagkagunaw ng daigdig ang mga Ifugao. Inilarawan sa kanilang epikong “ Alim” kung paano nagunaw ang daigdig. Ayon dito, nagkaroon ng malaking pagbaha sa mundo at ang tanging nakaligtas ay ang magkapatid na sina Bugan (babae), at Wigan (lalaki). Sa kanila nagmula ang bagong henerasyon ng mga tao sa mundo.

SHARE KO LANG: Narito ang mga larawan ng mga diyos at diyosa mula sa Roma na hinango nila sa Greece. Ibigay ang ngalan ng mga ito, gawing gabay ang kanilang mga katangian.

D. IUGNAY NATIN:


5 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


TALASALITAAN: Alisin na natin si “X”: Kailangang alisin ang letrang X upang

makabuo ng isang salita. Matapos mabuo ang salita ay gamitin ito sa pangungusap

E. TALAKAYIN NATIN:

https://www.coursehero.com/file/38910402/Mga-Diyos-At-Diyosa-Ng-Mitolohiyang-

Griyego-At-Romano-Inihanda-nidocx/

https://www.coursehero.com/file/38910402/Mga-Diyos-At-Diyosa-Ng-Mitolohiyang-Griyego-At-Romano-Inihanda-nidocx/

https://www.coursehero.com/file/38910402/Mga-Diyos-At-Diyosa-Ng-Mitolohiyang-Griyego-At-Romano-Inihanda-nidocx/


6 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pangungusap 1:

_____________________________________________________________________

_______________________________________

Pangungusap 2:

___________________________________________________________________________

_____________________________________

Pangungusap 3:

___________________________________________________________________________

_____________________________________


7 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pangungusap 4:

___________________________________________________________________________

_______________________________________

Pangungusap 5:

___________________________________________________________________________

___________________________________

Cupid at Psyche Isinalin sa Ingles ni Edith Hamilton

Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat BUOD:Noong unang panahon, may isang hari na may tatlong anak. Ang isa sa kanila ay si Psyche. Ang bunso at pinakamaganda sa tatlo. Labis syang hinangaan ng mga kalalakihan at kahit ang kagandahan ng Dyosang si Venus ay hindi ito mapapantayan.

Dahil dito, ang lahat ng papuri ay napunta kay Psyche at lubos itong ikinagalit ni Venus at agad nitong inutusan ang anak na si Cupid upang paibigin si Psyche sa isang halimaw.

Ngunit taliwas ito sa nangyari sapagkat si Cupid ay agad na umibig kay Psyche nung unang beses pa lamang nya itong nakita.

Nang makauwi na si Cupid ay inilihim nito sa ina ang nangyari at tiwala naman dito si Venus.

Hindi naganap ang gustong mangyari ni Venus kay Psyche na ito ay umibig sa isang halimaw. Sa halip ay sinamba lamang ito ng mga kalalakihan maliban doon ay tila walang nangahas na umibig kay Psyche.

Lubos na nabahala ang mga magulang ni Psyche kaya't lumapit ito kay Apollo upang himingi ng payo.

Ngunit lingid sa kaalaman ng mga magulang ni Psyche ay nauna nang humingi ng tulong si Cupid kay Apollo at gumawa ng plano.

Sinabi ni Apollo sa ama ni Psyche na bihisan ng damit pamburol ang anak na dalaga at dalhin sa tuktok ng bundok. Dito ay susunduin daw ito ng mapapangasawa na isang halimaw. Malungkot na umuwi ang amang hari ni Psyche. Gayunman ay sinabi ng hari ang kapalaran ng anak at buong tapang itong hinarap ng dalaga.

Noong nasa tuktok na ng bundok si Psyche ay unti-unti na itong nilamon ng dilim. Natakot ang dalaga sa kung ano ang naghihintay sa kanya.


8 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Hanggang sa umihip ang malambing na hangin at inilipad sya ng hangin patungo sa isang damuhan na parang kama sa lambot at napapaligiran ng mababangong bulaklak. Napakapayapa ng lugar at saglit na nalimutan ni Psyche ang kalungkutan at agad na nakatulog sa kapayapaan ng gabi. Nagising si Psyche sa tabi ng ilog at natanaw niya ang isang mansyon na tila ginawa para sa mga Diyos.

Napakaganda nito, ginto at pilak ang mga haligi. Maya maya lamang ay may narinig na tinig si Psyche at ang sinabi ng tinig na sila ay mga alipin at sinabihang mag-ayos ang dalaga sapagkat sila'y may inihandang piging.Lubos na nalibang si Psyche at kumain ito ng kumain ng masasarap na pagkain. Sa pagsapit ng gabi ay dumating na ang mapapangasawa nya. Tulad ng mga tinig na di nya nakikita ay ganoon din ang kanyang mapapangasawa ngunit nawala rin ang takot nya na akala nya'y halimaw ito ngunit sa wari nya ito pala ay isang lalaking matagal na nyang hinihintay.

Isang gabi ay kinausap sya ng lalaki at binalaan na darating ang dalawang kapatid ni Psyche doon sa bundok kung saan siya ay inihatid ng mga ito. Ngunit pinagbawalan si Psyche na magpakita sa mga kapatid. Ganoon nga ang nangyari at walang nagawa si Psyche kahit naririnig nya ang pag iyak nang kanyang mga kapatid. Sa mga sumunod na araw ay nakiusap si Psyche na kung pwede ay makita ang mga kapatid at malungkot na sumang ayon ang lalaki. Kinaumagahan ay inihatid ng ihip ng hangin ang mga kapatid ni Psyche at agad nagkita ang magkakapatid.

Dito nalaman ni Psyche na alam pala ng kanyang mga kapatid na halimaw ang lalaki ayon sa saad ni Apollo sa kanilang ama ay bawal makita ang mukha nito. Doon natanto ni Psyche na kaya pala hindi nagpapakita ng mukha ang lalaki marahil ay tama nga ang sinabi ng kanyang kapatid. Humingi ng payo si Psyche sa kanyang mga kapatid ay siya'y binigyan ng punyal at lampara upang makita sa dilim ang mukha ng lalaking mapapangasawa.

Nang mahimbing nang natutulog ang lalaki ay sinindihan ni Psyche ang lampara at kinuha ang punyal. Lumapit ito sa higaan ng lalaki at laking tuwa nya ng malamang hindi naman pala ito halimaw bagkus ay napakagwapo pala nito. Wari nya ay ito na ang pinaka gwapong nilalang sa mundo. Sa pagnanais na makita ang mapapangasawa ay inilapit pa ni Psyche ang lampara at natuluan ito ng mainit na langis sa dibdib na syang dahilan upang magising ito. Nalaman ng lalaki ang pagtataksil ni Psyche at agad itong umalis. Sinundan ni Psyche ang lalaki sa labas ngunit hindi na nya ito nakita. Narinig na lamang niya ang tinig nito at ipinaliwanag kung ano talaga ang pagkatao nito. Umuwi si Cupid sa kanyang ina upang pagalingin ang sugat sa balikat. Agad naman nitong nalaman ang pangyayari at determinado si Venus na ipakita dito kung paano magalit ang isang Dyosa.

Naglakbay si Psyche at humingi ng tulong sa ibang Dyos ngunit bigo sapagkat ang mga ito ay tumangging makaaway si Venus. Nang dumating si Psyche sa palasyo ni Venus ay napahalakhak na lamang ito at nabatid na nagpunta doon si Psyche upang hanapin ang mapapangasawa. Binigyan nito ng mahihirap na pagsubok si Psyche kabilang na dito ang pagbuo ng hiwa-hiwalay na buto bago dumilim, pagkuha ng gintong balahibo ng mapanganib na tupa, pagkuha ng itim na tubig sa malalim na talon at kahon na may lamang kagandahan mula kay Proserpine. Magaling na si Cupid bago bumalik si Psyche ngunit ang kanyang inang si Venus ay ibinilanggo siya upang di makita si Psyche.

Masayang bumalik si Psyche sa palasyo ni Venus at si Cupid naman ay nagtungo sa kaharian ni Jupiter upang humingi ng tulong na wag na silang gambalain ng kanyang ina. Nagpatawag ng pagpupulong si Jupiter kasama na doon si Venus at ipinahayag na si Cupid at Psyche ay pormal nang ikinasal. Dinala ni Cupid si Psyche sa kaharian ng mga Diyos at doon ay iniabot ang "Ambrosia" na kapag kinain ay magiging imortal. Naging panatag na si Venus na mapangasawa ni Cupid si Psyche sapagkat isa na din itong Dyosa.

https://www.wattpad.com/421891776-filipino-10-suring-basa-cupid-at-psyche

https://www.wattpad.com/421891776-filipino-10-suring-basa-cupid-at-psyche


9 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


https://www.youtube.com/watch?v=AjI_u4jLvKc

Kamay ng Pangyayari: Gamit ang mga daliri ng kamay ay isusulat ang limang mahahalagang pangyayari mula sa mitolohiya. Sundin ang gabay na larawan sa pagsagot gamit ang iyong sariling palad/kamay.

F. SUBUKIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

https://www.youtube.com/watch?v=AjI_u4jLvKc


10 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


BRILYANTE NA DALA, SANDATA SA PANDEMYA! Sa pagkakataong ito, bibigyan ka ng tatlong brilyante na magbibigay sayo ng

kapangyarihan. Paano mo ito gamitin upang makatulong sa sitwasyon natin sa kasalukuyan, upang Makita ang TUNAY NA PAG-IBIG.

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

______________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

______________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

G. SA PALAGAY MO?


11 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

#HUGOT: Mula sa iba’t ibang mga damdaming iyong nadama mula sa “Cupid at Psyche”, gawing inspirasyon ito upang MAHUGUTAN iugnay ito sa iyong sariling karanasan

H. AYOS NA:

I. TAYAIN NATIN:


12 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

#SHOUTOUT: Bumuo ng isang salawikain o kasabihan nang isang aral na napulot mo mula sa mitolohiya na maari mong ibahagi sa lahat. Pag-ibig na maipapakita po sa pandemya na

umiiral sa inyong pamayanan.

F10PD-Ia-b-61

Natutukoy ang mensahe at layunin ng napanood na cartoon ng isang mitolohiya F10PS-Ia-b-64

Naipahahayag nang malinaw ang sariling opinyon sa paksang tinalakay

Naging makabuluhan ang pagtalakay sa teksto ukol kay

Cupid at Psyche. Makulay ang kanilang naging kuwento kahit na hindi naging madali ang daan upang makamit ang kanilang maligayang kalagayan. Sa pagkakataong ito ay talakayin natin ang isa pang mitolohiya subalit mula naman ito sa bansang Greece. Tulad ng akdang Cupid at Psyche ang akdang susunod na tatalakayin ay may parehong katangian. Nabanggit din sa nakaraang talakayan na naging inspirasyon ng Roma ang mga akda ng Greece. Hindi lamang mga akda maging ang kanilang mga kinikilalang mga diyos at diyosa ay naging bahagi na rin ng kanilang pamumuhay subalit binihisan nila ito at ang ilan ay binigyan ng bagong ngalan.

Narito ang ngalan ng labindalawang mga diyos at diyosa mula kanilang ngalang Greek at

Roman

Greek Roman

1. Zeus Jupiter

2. Hera Juno

3. Poseidon Neptune

4. Hades Pluto

5. Ares Mars

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN-MITOLOHIYA Kompendyum sa akdang Pymalion at Galatea Mitolohiya mula sa Greece

Pangalan at Lagda ng Mag-aaral

Pangalan at Lagda ng Magulang

PANGALAN: _________________________________


13 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


C. PAGYAMANIN NATIN: C. PAGYAMANIN NATIN:

6. Apollo Apollo

7. Athena Minerva

8. Artemis Diana

9. Hephaestus Vulcan

10. Hermes Mercury

11. Aphrodite Venus

12. Hestia Vesta

Bawat mga diyos at diyosa ay may parehong katangian. Kung paano sila ipinakilala sa nakaraang talakayan gamit ang akda ng mga taga-Roma ay ganoon din sa akdang tatalakayin ngayon.

Karaniwan na sa ating mga tao ang humanga sa magagandang bagay lalong lalo na sa mga kababaihan. Napapatunayan ito sa pagkahilig sa panonood ng mga patimpak ng pagandahan at maging ang pagkakaroon ng kanya-kanyang kandedata.

SURIIN NATIN: Sagutin ang mga katanungang kaakibat ng larawan sa ibaba.

Anong pagkakapareho ng mga

kababaihan sa larawan?

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

_________

Sa iyong palagay ano ang naging batayan ng mga

hurado upang makamit nila ang kanilang korona?


14 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Mitolohiyang Griyego

Ang mitolohiyang Griyego ang katawan ng

mga mito at katuruan ng mga Sinaunang Griyego na nauukol at nagpapaliwanag ng pinagmulan at kalikasan ng mundo at nagdedetalye ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng kanilang iba't ibang mga Diyos at mga Bayani. Ang mitolohiyang Griyego ay isang bahagi ng relihiyon sa modernong Gresya at sa buong mundo na kilala bilang Hellenismos. Ang mga modernong skolar ay nag-aaral ng mitolohiyang Griyego upang magbigay linaw sa mga institusyong relihiyoso at pampolitika ng Sinaunang Gresya at ng kabihasnan nito. Pinag-aaralan rin ito ng mga skolar upang maunawaan ang kalikasan ng mismong paggawa ng mito. Sa simula, ang mga salaysay na ito ay pinapakalat sa Sinaunang

Sa iyong pananaw, ano-ano ang mga katangian ng isang taong

tunay na “maganda”? Maglahad ng tatlo.

D. IUGNAY NATIN:

Ang Greek trinity at ang pamamahagi ng tatlong mga kaharian ng Daigdig: Zeus God (Langit), Poseidon (Seas at karagatan) at Hades (Underworld). Ang Theos (menor de edad na diyos) ay mga anak ng Trinidad na ito.

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

_________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

_________

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mito

https://tl.wikipedia.org/wiki/Sinaunang_Griyego

https://tl.wikipedia.org/wiki/Griyego_diyos

https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Griyegong_bayani&action=edit&redlink=1

https://tl.wikipedia.org/wiki/Gresya

https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hellenismos&action=edit&redlink=1

https://tl.wikipedia.org/wiki/Sinaunang_Gresya

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mito


15 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Gresya sa isang tradisyong tulang-pabigkas. Sa kasalukuyan, ang ating mga nanatiling sanggunian ng mga mitolohiyang Griyego ay mga gawang pampanitikan ng mga tradisyong pagbigkas. Sumasalamin din ang mitolohiyang Griyego sa mga artipakto, ilang mga gawang sining, lalo na iyong mga pintor ng mga plurera. Tinutukoy ng mga Griyego mismo ang mga mitolohiya at mga kaugnay na gawang sining upang magbigay liwanag sa mga kultong pagsasanay at ritwal na mga tradisyon na napakaluma na at, minsan, hindi nauunawang mabuti. https://tl.wikipedia.org/wiki/Mitolohiyang_Griyego

AWIT KO’Y PAKINGGAN KAUGNAY NG NARARAMDAMAN: Isa sa mga karaniwang ginagawa ng mga kalalakihan para maipahayag ang kanilang

pag-ibig sa isang babae ay ang pag-aalay ng isang awit. Umisip ng isang awit na iyong kinagigiliwan na tunay na naglalarawan ng iyong kalagayan sa larangan ng Pag-ibig.

Sa mitolohiyang Griyego, isa na marahil sa pinakatanyag ang tungkol sa kuwento ng pag-

iibigan nina Pygmalion at Galatea. Katunayan, ang nasabing mito ay naging inspirasyon ng pagbuo ng napakaraming palabas sa teatro, sinehan at maging sa mga

obra na gawa ng mga kilalang alagad ng sining sa iba’t ibang panig ng mundo. Si Pygmalion at Si Galatea

Isang magaling na iskultor ng Cyprus si Pygmalion. Labis na siyang namumuhi sa kababaihan at naniniwala siyang ang ugat ng kasalanan ay ang mga babae kaya’t isinumpa niya sa sariling hnding-hindi siya iibig at magpapakasal kaninuman. Sapat na sa kanya ang

_________________________________________

Pamagat ng Awit

Liriko na iyong paborito ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kanino mo ito iniuugnay? Bakit? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________

E. TALAKAYIN NATIN:

https://tl.wikipedia.org/wiki/Tradisyong_pabigkas

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mitolohiya

https://tl.wikipedia.org/wiki/Gresya

https://tl.wikipedia.org/wiki/Panitikan

https://tl.wikipedia.org/wiki/Artipakto

https://tl.wikipedia.org/wiki/Sining

https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagpinta

https://tl.wikipedia.org/wiki/Ritwal

https://tl.wikipedia.org/wiki/Mitolohiyang_Griyego


16 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


kanyang sining. Magkagayunpaman, ang pinagbuhusan niya ng kanyang talino ay ang babae. Hindi niya maitatawag ang kinamumuhian ng kanyang isip nang gayon kadali sa kanyang buhay ang hinuhubog niya at isang perpektong babae pa upang ipakita sa ibang kalalakihan ang kakulangan ng kanilang mga kinahuhumalingan.

Nagbuhos siya ng panahon at kahusayan sa paghubog ng estatwa, hanggang sa makalikha siya ng hindi matatawarang obra. Napakaganda na ng kanyang gawa ngunit hindi pa rin siya kuntento. Masinsin niya itong pinakinis, hanggang sa ito’y maging pulido at perpekto. Nang matapos, pinagmasdan niya ang napakagandang mukha nito. Walang babaeng maihahalintulad o anuman likhang sining ang maihahambing ditto! Nang wala nang maiayos sa perpektong estatwang ito ay may kakaibang pangyayaring naganap na sadyang hindi maipaliwanag – umibig ang manlilikha sa kanyang obra! Isang pag-ibig na matimyas. Labis niyang minahal ang kanyang nilikha – malalim at masimbuyong pag-ibig. Kung mamasdan at susuriin, tila hindi mapapansin o mapagkakamalang yari sa kahoy o mamahaling hiyas kundi isang tunay at mahimbing na natutulog na nilalang ang kanyang obra. Isang kamangha-maghang gawa ng mapinong binata. Ang tugatog ng pananagumpay ay nasa kanyang sining.

Magmula noon, ang isinumpang kasarian ang nagpahirap ng kanyang kalooban. Walang hihigit sa kawalang pag-asa ng isang umiibig sa malumbay na si Pygmalion. Hinahagkan niya na mapang-akit na mga labi ngunit walang katugon; hinahaplos niya ang mga kamay, at ang maamong mukha na wala naming katinag-tinag; pinapangko niya sa kanyang bisig ngunit nananatiling malamig at walang tugon ang kaulayaw. May panahong nagpanggap siyang batang naglalaro. Subukan niyang bihisan ng iba’t ibang naggagandahan roba at naiisip niyang nalulugod ang kapiling. Dinadalhan niya ng iba’t ibang regalo katulad ng paghahandog ng isang nanunuyong binata sa dalaga, mga ibon, iba’t ibang bulaklak at nakikini-kinita niya ang masayang mukhang tugon na may lakip na pag-ibig. Inihihiga niya ito sa malambot na kama at kinukumutan pa upang hindi ginawin sa gabi – katulad ng ginagawa ng isang batang babae sa kanyang manika. Ngunit hindi na siya bata, hindi siya makakapagpanggap nang matagal. Sa huli siya’y sumuko, tunay na aba at kahabag-habag ang kanyang anyo – iginupo ng isang pag-ibig sa isang walang buhay.

Ang marubdob na pag-ibig na ito’y hindi nalingid sa diyosa ng pag-ibig na si Venus. Nasaksihan niya ang kamangha-manghang pag-ibig na iyon ng natatanging mangingibig at siya’y desididong tulungan ang binatang lipos ng pag-ibig.

Ang pista ni Venus ay nagmula sa Cyprus kung saan siya kinikilalang diyosa. Ang mga handog na makikinis at mapuputing sungay ng usa ay nasa kanyang altar. Ang usok ng insenso ay maaamoy mo sa saanmang dako. Sa karamihan ng mga naroon sa kanyang templo ay makikita si Pygmalion na nananalanging tulungan siya ng diyosa na makatagpo ng katulad ng kanyang obra ngunit talos na ng diyosa ang nasa puso ng binata. Bilang tanda na dininig niya ang panalangin ni Pygmalion, tatlong ulit niyang pinagningas ang apoy sa altar na mabilis bumulusok sa hangin. Ang lahat ng ito’y nasaksihan ng binata.

Ang palatandaang iyon ang nagsilbing alaala kay Pygmalion kaya’t nagmamadali siyang umuwi at hinanap ang nilikhang pinaghandugan ng kanyang puso. Naroroon sa kanyang pedestal ang nakamamanghang kagandahan. Hinaplos niya ito at ito’y tumugon. Natigilan si Pygmalion. Siya ba’y nililinlang ng kanyang damdamin? O lubos ngang nararamdaman niya ang init ng kanyang halos? Siniil niya ang labi ng kanyang obra nang buong pagsuyo at naramdaman niya ang mainit na pagtugon nito. Hinawakan niya ang mga kamay, mga braso, at mga balikat nito. Ang katigasan nito’y nawala katulad ng pagkalusaw ng kandila sa kainitan ng araw. Ginagap niya ang braso ng kanyang nilikha, may pulso ito at pumipintig! Naisip niya kaagad si Venus. Ginawa lahat ito ng diyosa ng pag-ibig! Hindi kayang mamutawi sa kanyang mga labi ang labis na pasasalamat at kaligayahan. Niyapos niya ang minamahal. Makikita sa mga mata ni Pygmalion ang tugon: mabining ngiti at namumulang mukha.


17 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pinarangalan ang kanilang pag-iibigan at maging ang diyosa ng pag-ibig ay dumalo upang masaksihan ang kanilang pag-iisang dibdib. Walang makapagsasabi kung ano ang nangyari pagkatapos, maliban sa pinangalanang Galatea ni Pygmalion ang minamahal. Ang kanilang anak ay tinawag naman niyang Paphos, sunod sa pangalan ng lugar kung saan ipinanganak si Venus. ~Mula sa Ilaw Pinagsanib na Wika at Panitikan 10

Magpahayag ng ilang mahahalagang kaisipang taglay ng akda batay sa sumusunod na katangian.

1. Magpahayag ng kaisipan mula sa binasa patungkol sa Nagagawa ng tunay na pag-ibig.

✓ _______________________________________________________________________________________________________________________________

2. Magpahayag ng dalawang kaisipan mula sa binasa patungkol sa Pagiging maawain at mapagbigay.

✓ _______________________________________________________________________________________________________________________________

3. Magpahayag ng dalawang kaisipan mula sa binasa patungkol sa Pagpapasalamat nang taos-puso.

✓ _______________________________________________________________________________________________________________________________

TULUNGAN NATIN SILA: Payuhan natin ang mga taong nasa larawan. Ang pagpapayo ay nasa paraang tila kinakausap sila sa personal.

F. SUBUKIN NATIN:

G. SA PALAGAY MO?

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

_______

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

_______

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

_______

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


18 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


PUSUAN MO: Lagyan ng puso ( ) ang loob ng kahon kung ang kaisipang

ipinapahayag ay nakita o nabanggit sa binasa at bilog ( ) naman kung hindi.

Isang makisig na pintor ang gumuhit ng larawan ng isang napakagandang

babae.

Palakaibigan si Pygmalion lalo na sa kababaihan.

Nahumaling at umibig ang binatang nagngangalang Pygmalion sa babaeng

kanyang nilikha.

Hinusgahan ng mga taong nakikita ang ginawang pakikipag-usap ni Pygmalion

sa isang estatawa.

Hinadlangan ng magulang ni Pygmalion ang kanyang kakaibang pag-ibig.

Isinagawa ang pinakamasayang pangyayari sa buhay ni Pygmalion, ang

kanilang pagpapakasal ni Galatea.

Nagkaroon ng sampung anak sina Pygmalion at Galatea.

Ipinakita sa akda ang naging bunga ng isang tunay at wagas na pag-ibig.

Ang Banal na Kasulatan ay may napakagandang pagpapakahulugan sa tunay na pag-ibig. Basahin ito sa ibaba.

Mula sa binasang na akda na patungkol sa pag-ibig, magbigay ng sitwasyon na nagaganap sa kasalukuyan na kaakibat ng mga kaisipan na inilahad sa kawikaan sa itaas. Maaring nagaganap ito sa inyong tahanan, paaralan at pamayanan.

H. AYOS NA:

I. TAYAIN NATIN:

“Ang pag-ibig ay matiyaga at magandang loob, hindi mainggitin, hindi mayabang ni mapagmataas man, hindi magaspang ang pag-uugali, hindi makasarili, hindi magagalitin, o mapagtanim sa kapwa. Hindi niya ikinatutuwa ang gawaing masama, ngunit ikinagagalak ang katotohanan. Ang pag-ibig ay mapagpatawad, mapagtiwala, puno ng pag-asa at mapagtiis hanggang wakas.” 1 Corinto 13:4-7

Ang pag-ibig ay matiyaga at magandang loob

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_____________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


19 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

F10WG-Ia-b-57 Nagagamit nang wasto ang pokus ng pandiwa (tagaganap, layon, pinaglalaaanan at kagamitan)

1. sa pagsasaad ng aksyon, pangyayari at karanasan; 2. sa pagsulat ng paghahambing; 3. sa pagsulat ng saloobin; 4. sa paghahambing sa sariling kultura at ng ibang bansa; at 5. isinulat na sariling kuwento

Matapos nating talakayin ang mga mitolohiya mula sa Roma at Greece, ay paunlarin naman natin ang kaalaman sa gramatika at retorika. Ang bibigyang pansin

natin ay isa sa walong bahagi nang pananalita. Balik-tanawan natin ang mga ito upang maging ganap kang handa sa ating

tatalakaying paksa. WALONG BAHAGI NG PANANALITA

1. Ang PANGNGALAN ay salitang tinutukoy ang ngalan ng tao, bagay, pook, hayop o pangyayari. 2. Ang PANGHALIP ay bahagi ng pananalita na inihahalili o ipinapalit sa pangngalan upang mabawasan ang paulit-ulit na pagbanggit sa pangngalan na hindi magandang pakinggan. 3. Ang PANDIWA ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos o galaw. 4. Ang PANGATNIG ay ang mga salita o lipon ng mga salita at kataga na ginagamit sa pag-uugnay ng isang salita sa kapwa salita, ng isang parirala sa kapwa parirala, o ng isang pangungusap sa kapwa pangungusap. 5. Ang PANG-UKOL ay bahagi ng pananalitang nag-uugnay sa pangngalan, panghalip, pandiwa at pang-abay na pinag-uukulan ng kilos, gawa, ari, balak o layon. 6.Ang PANG-ANGKOP ay mga katagang nag-uugnay sa magkakasunod na salita sa pangungusap upang maging madulas o magaan ang pagbigkas ng mga ito. Ginagamit din ang pang-angkop upang pag-ugnayin ang mga panuring at ang mga salitang binibigyang turing nito.

Ang pag-ibig hindi mayabang ni mapagmataas man, hindi

magaspang ang pag-uugali

Ang pag-ibig ay mapagpatawad, mapagtiwala, puno ng pag-asa at mapagtiis

hanggang wakas

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_____________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_______________________________

_____________________

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN-PANDIWA

Kompendyum sa Angkop na Gamit ng Pandiwa Bilang Aksiyon, Karanasan, at Pangyayari



PANGALAN: _________________________________


20 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



7. Ang PANG-URI ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang pangngalan, karaniwang sinasalarawan nito o ginagawang mas partikular ito. Ang pang-uri ay nagbibigay ng turing sa isang pangngalan o panghalip. 8. Ang PANG-ABAY ay bahagi ng pananalitang nagbibigay turing sa pandiwa, pang-uri, o kapwa panga-bay. Ang mga pang-abay ay nagsasabi ng kung paano, kailan, saan at gaano.

https://www.slideshare.net/MinnieRose/mga-bahagi-ng-pananalita-36668038

CROSSWORD: Ibigay ang salitang hinahanap ng mga sumusunod na katangian. Punan ng tamang letra ang kahon upang matukoy ang kasagutan.

SAGUTIN NATIN: Batay sa gawaing isinagawa sa itaas, sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

➢ Pansinin ang mga salitang naging bahagi ng crossword puzzle, Ano ang ipinahihiwatig

o isinasaad ng mga ito? _______________________________________________________________________________________________________________________________

➢ Masasabi mo ba ang tawag sa mga salitang ito?

_______________________________________________________________________________________________________________________________

D. IUGNAY NATIN:

https://www.slideshare.net/MinnieRose/mga-bahagi-ng-pananalita-36668038


21 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Kung mga pandiwa ang isinagot mo ay tama ka! Ang mga pandiwa ay salitang

kilos na nagagamit sa paglalahad ng aksiyon o kilos, mga pangyayari, at mga karanasan sa buhay. Halika, kilalanin mo pa nang lubusan ang mga pandiwa.

PANDIWA (Aspekto, Pokus at Gamit ng Pandiwa)

ASPEKTO NG PANDIWA:

1. ASPEKTONG NAGANAP O PERPEKTIBO. Ito ay nagsasaad na tapos na o nangyari na ang kilos. Halimbawa: Natapos ng binata ang kaniyang obra maestra.

❖ Aspektong Katatapos – bahagi rin ng aspektong naganap sapagkat ang kilos ay katatapos pa lang gawin o mangyari. Sa pagbuo nito’y idinudugtong ang panlaping ka sa inuulit na unang pantig ng salita. Halimbawa: Katatapos lang gawin ng binata ang kaniyang obra maestra.

2. ASPEKTONG NAGANAP O IMPERPEKTIBO. Ito ay nagsasaad na ang kilos ay kasalukuyang nangyayari o kaya’y patuloy na nagyayari. Halimbawa: Araw-araw na dinadalaw ni Pygmalion ang minamahal nyang estatwa. 3. ASPEKTONG MAGAGANAP O KONTEMPLATIBO. Ito’y nagsasad na ang kilos ay hindi pa isinasagawa o gagawin pa lang.

Halimbawa: Magpapasalamat ang magkasintahan sa butihing diyosa ng pag-ibig.

POKUS NG PANDIWA: Pokus ang tawag sa relasyong pansemantika ng pandiwa o salitang kilos sa simuno o paksa ng pangungusap. Makikita ito sa panlaping ginamit sa pandiwa.

➢ TAGAGANAP o AKTOR ang pukos ng pandiwa kung ang paksa o simuno ng pangungusap ang tagaganap ng kilos ng pandiwa. Halimbawa: Si Aphrodite ay tumugon sa panalangin ni Pygmalion.

➢ Layon o Gol ang pokus ng pandiwa kung ang layon ay siyang paksa o binibigyang-diin sa pangungusap. Halimbawa: Pinag-usapan ng mga tao ang estatwang nilikha ni Pygmalion.

➢ Ganapan o Lokatib ang pokus ng pandiwa kung ang lugar o pinagganapan ng kilos ang paksa ng pangungusap. Halimbawa: Pinagmulan ng mga mitolohiya ang bansang Griyego.

➢ Tagatanggap o Benepaktib ang Pokus ng pandiwa kung ang tao o bagay na nakinabang sa resulta ng kilos ng pandiwa ang paksa ng pangungusap. Halimbawa: Ipinagdala nina Pygmalion ng mga alay si Aphrodite.

➢ Gamit o Instrumental ang pokus kung ang bagay na ginamit upang maisagawa ang kilos ng pandiwa ang paksa ng pangungusap. Halimbawa: Ginamit ni Pygmalion ang paet at martilyo sa pag-ukit ng estatwa.

➢ Sanhi o Kosatib ang pokus kung ang paksa ng pangungusap ay ang dahilan o sanhi ng kilos. Halimbawa: Ikinatuwa ni Aphrodite ang patuloy na pag-aalay ng pamilya ni Pygmalion.

E. TALAKAYIN NATIN:


22 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


~Mula sa Pinagyamang Pluma 10 p. 21-23 GAMIT NG PANDIWA: 1. AKSIYON. May aksiyon ang pandiwa kapag may aktor o tagaganap ng aksiyon/kilos. Mabubuo ang mga pandiwang ito sa tulong ng mga panlaping: -um, mag-ma-, mang-, maki-, mag-an. Maaaring tao o bagay ang aktor. Halimbawa:

a. Naglakbay si Bugan patungo sa tahanan ng mga diyos. b. Tumalima si Psyche sa lahat ng gusto ni Venus. Pandiwa → Naglakbay

→ Tumalima Aktor → si Bugan

→ si Psyche 2. KARANASAN. Nagpapahayag ng karanasan ang pandiwa kapag may damdamin. Dahil dito, may nakararanas ng damdamin na inihuhudyat ng pandiwa. Maaaring magpahayag ang pandiwa ng karanasan o damdamin/emosyon. Sa ganitong sitwasyon may tagaranas ng damdamin o saloobin.

Halimbawa: a. Tumawa si Bumabbaker sa paliwanag ni Bugan. b. Nalungkot ang lahat nang mabalitaan ang masamang nangyayari. Karanasan → Tumawa

→ Nalungkot Aktor → si Bumabbaker

→ ang lahat 3. PANGYAYARI. Ang pandiwa ay resulta ng isang pangyayari. Halimbawa:

a. Sumasaya ang mukha ni Venus sa nakikita niya sa paligid. b. Nalunod ang mga tao sa matinding baha. Pandiwa → Sumasaya

→ Nalunod Pangyayari → sa nakikita niya sa pligid

→ sa matinding baha ~Mula sa Panitikang Pandaigdig 10 p. 24-25.

Tukuyin ang aspekto at gamit ng mga pandiwang

nakasalungguhit sa pangungusap. Isulat ang pandiwa at mga detalye ukol dito sa angkop na kahon sa talahanayan.

1. Ginawa ni Psyche ang lahat upang maipaglaban ang kaniyang pagmamahal kay

Cupid.

Pandiwa Aspekto Gamit

2. Labis na nanibugho si Venus sa kagandahan ni Psyche.


F. SUBUKIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


23 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


3. Nalungkot si Bantugan sa utos ng hari kaya minabuti niyang lumayo na lamang.


4. Hindi nasiyahan si Jupiter sa ginawang pagpapahirap ni Venus kay Psyche.


5. Patuloy na naglakbay si Psyche at pinipilit na makuha ang panig ng mga diyos.


IKAW NAMAN ANG BUMUO: Bumuo ng isang pangungusap na ginagamitan ng wastong

pokus ng pandiwa. Gawing tema ang mga larawan at iugnay ito sa karanasan mo sa pag-

ibig sa kapamilya, kaibigan, sa kapwa at bayan. Salungguhitan ang pandiwa at bilugan

ang paksa o simuno.

G. SA PALAGAY MO?

Pangungusap:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________

Pangungusap:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


24 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Mula sa mga tinalakay na mitolohiya

paghambingin ang kanilang katangian at mga kulturang inilahad dito. Gumamit ng pandiwa na siyang kakatawan sa pagkakapareho at pagkakaiba ng dalawang mitolohiya.

H. AYOS NA:

Pangungusap:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________

Pangungusap:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________

Pangungusap:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


25 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pumili ng ilan sa mga diyos at diyosang nakilala mo at bumuo ng isang kuwento. Maaari mong gawing paksa ang tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran o pagkakaisa ng mga diyos at diyosa tungo sa isang layunin. Huwag ding kalimutang gumamit ng

angkop na aspekto, Pokus at Gamit ng pandiwa sa iyong pagsasalaysay.Narito ang pamantayan sa pagmamarka.

Marka Pamantayan

20

Malinaw na malinaw natalakay sa isinulat na mito ang paksang tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran, o pagkakaisa ng mga diyos at diyosa tungo sa isang layunin. Ginamit nang wasto ang aspekto, pokus at gamit ng pandiwa.

15

Malinaw na natalakay sa isinulat na mito ang paksang tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran, o pagkakaisa ng mga diyos at diyosa tungo sa isang layunin. Ginamit nang wasto ang aspekto, pokus at gamit ng pandiwa.

10

Bahagyang natalakay sa isinulat na mito ang paksang tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran, o pagkakaisa ng mga diyos at diyosa tungo sa isang layunin. Gumamit ng aspekto, pokus at gamit ng pandiwa.

5

Hindi natalakay sa isinulat na mito ang paksang tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran, o pagkakaisa ng mga diyos at diyosa tungo sa isang layunin. Gumamit ng pandiwa ngunit hindi wasto.

I. TAYAIN NATIN:

__________________________________ Pamagat

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


26 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

F10PN-Ib-c-63

Nasusuri ang tiyak na bahagi ng napakinggang parabula na naglalahad ng katotohanan, kabutihan at kagandahang-asal.

F10PB-Ib-c-63 Nasusuri ang nilalaman, elemento at kakanyahan ng binasang akda gamit ang mga ibinigay na tanong.

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN-PARABULA Kompendyum sa akdang Ang Parabula ng Sampung Dalaga

(Parabula mula sa Israel)



PANGALAN: _________________________________


27 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



Sinasabing ito ay natagpuan sa kauna-unahang mga taon sa mundo at nabuhay sa mayamang wika ng mga taga-Silangan. Ang parabula ay buhat sa salitang Griyego na parabole na nangangahulugang pagtatabihin ang dalawang bagay upang pagtularin. Gumagamit ito ng Tayutay na Pagtutulad at Metapora upang bigyang-diin ang kahulugan.

Tayo munang maglakbay sa Kanlurang Asya partikular na sa bansang Israel na bansang pinagmulan ng ating akdang tatalakayin. Ang bansang Israel ay kabilang sa Rehiyon Mediterranean dahil ito ay matatagpuan sa bahaging Timog-Silangan ng Dagat Meditteranean. Ito ay isang bansa sa Gitnang Silangan na kinikilalang Holy Land o Banal na Lupain hindi lamang ng mga Kristiyano kundi maging ng mga Hudyo, Muslim at mga Baha’i.

Sa Maraming bahagi ng Israel partikular sa lungsod ng Herusallem namuhay at nangaral si Hesus. Ang marami sa mga parabulang ginamit Niya sa pangangaral ay sa lugar na ito ang tagpuan.

Maraming pagkakataon na ginamit ni Hesus sa kaniyang parabola ang pagpapakasal ng binata at ng dalagang hudyo upang bigyang-diin ang kaniyang relasyon at pagmamahal sa ating mga manananampalataya. Sa parabulang mababasa mo sa araling ito ay maraming kultura at tradisyon ng kasalang hudyo ang malalaman. http://panitikangpnoy.blogspot.com/p/mga-parabula.html

Marahil ay batid mo na ang kahalagahan ng mensahe o mahahalagang kaisipang dapat mabatid sa anumang uri ng babasahin. Suriin mo ang kasunod na mga

larawan. Pagkatapos, sagutin ang kasunod na mga tanong.

1. Ano ang ipinakikita ng bawat larawan?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Anong makabuluhang mensahe ang hatid ng bawat larawan? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

http://panitikangpnoy.blogspot.com/p/mga-parabula.html


28 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


3. Paano makatutulong ang mensaheng nakapaloob sa larawan sa ugali ng isang tao? Pangatuwiranan ang sagot. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Maliban sa sinuring mga larawan, magbigay ng iba pang sitwasyong nagpapamalas o kakikitaan ng kagandahang-asal. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________

MAGBAHAGI KA: Nasubukan mo nang magkaroon ng isang problema dahil hindil ka nakapaghanda o nagkaroon ka ng kakulangan sa paghahanda? Anong problema ito? Isulat sa loob ng kahon.

Anong naging epekto ng problemang isinulat mo?

Ano-anong mga aral ang maari mong baunin na magagamit mo sa hinaharap.

Ang parabula ay maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay nasa Banal na Kasulatan Realistiko

ang banghay at ang mga tauhan ay tao. Ang mga parabula ay may tonong mapagmungkahi at maaaring may sangkap ng misteryo.

- Mula sa Elements of Literature nina Holt et. al. 2008. Texas, USA

Parabula ng Sampung Dalaga

Ang “Parabula ng Sampung Dalaga” ay hango sa Bibliya na matatagpuan sa aklat ng Mateo kabanata 25 talata 1 hanggang 13 ( Mateo 25:1-13).

D. IUGNAY NATIN:

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

______

E. TALAKAYIN NATIN:

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

______

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

______


29 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Isang malaking kasalan ang inihahanda. Tulad ng nakagawian ng mgaHudyo sa bayan ng Israel, maringal at malaki ang kasalan. Mahaba ang panahon ng paghahanda. Nagsimula ito sa pag-uusap at pagkakasundo ng ama ng binata at ng dalagang ikakasal na sinundan ng pagtanggap ng dalaga sa panunuyo ng kanyang mangingibig.

Kasunod na pinag-usapan ang mga detalye ng kasalan, kung saan ito gaganapin, ano-ano ang mga paghahandang gagawin, at kung magkano ang dote o bigay-kayang ipagkakaloob sa dalaga. Nang matapos ang kasunduan ay lumayo muna ang binata upang maihanda ang kanilang magiging tahanan. Halos isang taon ang pagkakalayong ito na sumubok din sa katatagan ng pag-ibig ng binata at dalaga sa isa't isa.

Ang kasalan ng mga Hudyo ay karaniwang ginaganap sa gabi. Sa wakas, sumapit na ang gabing pinanabikan ng lahat. Unang nagpunta ang lalaking ikakasal sa tahanan ng kanyang kasintahan upang siya'y sunduin at saka sila tutuloy sa tahanan ng binata upang doon idaos ang maringal na kasalan.

Sa labas ng tahanan ng binatang ikakasal ay sampung dalagang may dala-dalang ilawan ang itinalagang maghintay sa pagdating ng lalaking ikakasal. Ang na sa mga dalagang ito ay matatalino. Inasahan na nilang maaaring maantaala ng pagdating ng ikakasal kaya't nagdala sila ng sobrang langis para sa ganitong pangyayari. Ang lna naman ay hangal sapagkat nagdala nga sila ng ilawan ay hindi naman sila nagbaon ng karagdagang langis. Naghintay nang naghintay ang mga dalaga subalit gabi na'y wala pa ang ikakasal kaya't sila'y nakatulog sa kahihintay.

Nang maghahatinggabi na ay dumating ang isang tagapagbalitang nagsabing paparating na ang lalaking ikakasal.

"Paparating na ang lalaking ikakasal! Lumabas na kayo at maghanda upang salubungin siya!"

Masayang nagsigawan ang mga tao. Agad bumangon ang sampung dalaga at inayos ang kani-kanilang ilawan at humilera sa magkabilang gilid ng daan upang maging handa sa paparating na ikakasal. Subalit ang ilawan ng limang dalagang hangal ay aandap-andap na. Dahil sa matagal na paghihintay ay naubos ang langis sa kanilang ilawan.

"Bigyan naman ninyo kami kahit kaunting langis.. Aandap-andap na ang aming mga ilawan," ang pakiusap nila sa matatalinong dalaga.

"Pasensiya na, subalit ang dala naming langis ay sapat lamang sa aming ilawan. Hindi ito magkakasya sa ating lahat. Mabuti pa'y pumunta muna kayo sa tindahan at bumili ng para sa inyo," tugon naman ng matatalino. Kaya't dali-daling lumakad ang limang hangal na dalaga upang bumili ng langis.

Habang bumibili sila ay siya namang pagdating ng lalaking ikakasal. Ang limang nakahanda ay kasama agad niyang pumasok sa kasalan at saka isinara ang pinto. Kaugalian kasi noong tanging ang mga taong nasa labas pagdating ng ikakasal ang papapasukin sa piging upang maiwasang makapasok ang mga taong hindi naman imbitado at hindi kilala ng ikakasal.

Nang nasa loob na ang lahat ay humahangos na dumating ang limang hangal na dalaga. "Panginoon, panginoon, papasukin po ninyo kami!" sigaw nila. Hindi na sila pinapasok at sa halip ay tumugon ang binatang ikakasal na siya rin nilang panginoon nang ganito: "Hindi ko kayo nakikilala."

Walang nagawa ang mga hangal na dalaga kundi buong panlulumong pinagsisihan ang hindi nila paghahanda para sa pangyayaring ito.

Ang kaharian ng langit ay maihahalintulad sa parabulang ito. Kinakailangan nating maghanda at magbantay, sapagkat hindi natin alam ang araw o ang oras man ng Kanyang muling pagparito. (https://www.youtube.com/watch?v=LmuAylM6UlU)

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

https://www.youtube.com/watch?v=LmuAylM6UlU


30 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Suriin ang mga bahagi ng akdang nakalahad sa ibaba. Isulat sa linya kung ang

bahaging ito ay nagsasaad ng katotohanan (KT), kabutihan o kagandahang-asal (KK)

________1. Bilang pagpapakita ng paggalang, ang kasalan ng mga sinaunang Hudyo ay

nagsisimula sa pag-uusap at pagkakasundo ng ama ng binata at ama ng dalagang ikakasal.

Paliwanag:__________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

________2. Pagkatapos ng kasunduan ay pansamantalang lumalayo ang binata upang ihanda

o buoin ang kanilang magiging tahanan at upang mapatunayan ang katatagan ng kanilang pag-

iibigan sa isa't isa.

Paliwanag:__________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

_________3. Ang limang matatalinong dalaga ay naging handa kaya't nagbaon sila ng

sobrang langis para sa mga hindi inaasahang pagkakataon.

Paliwanag:__________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

_________4. Ang hindi paghahanda lalo na sa panahon ng mahahalagang pangyayari ay

makapagdudulot ng suliranin at kabiguan.

Paliwanag:__________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

_________5. Dahil sa kanilang kapabayaan ay hindi na nakapasok pa sa tahanan ng binatang

ikakasal ang limang hangal na dalaga.

Paliwanag:__________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Sa sitwasyong kinahinatnan ng limang dalagang hindi nakapasok sa piging, ano ang maipapayo mo sa kanila bilang isang kaibigan?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Paano kung sa iyo nangyari, anong aksiyon ang maari mong gawin upang matulungan ang iyong sarili? _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

F. SUBUKIN NATIN:

G. SA PALAGAY MO?

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


31 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ngayon ay bibigyan ka ng pagkakataon na punan ang akrostiks sa ibaba ng mga

bagay-bagay na dapat tandaan upang maging handa sa lahat ng pagkakataon.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Noon at ngayon, ang hindi paghahanda ay nagbubunga ng hindi mabuti. Magbigay ng ilang mga bunga sa mga sitwasyong nasa larawan.

SITWASYON NAKAPAGHANDA DI NAKAPAGHANDA

H. AYOS NA:

H

A

N

D

A

I. TAYAIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


32 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1





33 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:


F10PT-Ib-c-62 Nabibigyang-puna ang estilo ng may-akda batay sa mga salita at

ekspresyong ginamit sa akda, at ang bisa ng paggamit ng mga salitang nagpapahayag ng matinding damdamin

Sa lipunang Pilipino, ang kalagayan ng isang tao sa lipunan ay karaniwang nakakabit sa propesyon o katungkulan. Ang edukasyon ay mahalaga sa kulturang

Pilipino, kasintulad din ng maraming mga bansang Asyano, dahil ito’y itinuturing na pasaporte sa pagunlad ng kalagayan sa lipunan. Ang tiyak na halimbawa ay ang nakakuha ng diploma sa kolehiyo sa medisina, abogasya, inhinyero, at mga iba pang larangan na makakapaglagay ng titulo sa kanyang pangalan ay hirang sa karamihan ng mga pamilyang Pilipino. Sa totoo, ang katutuwaan ng mga magulang ay naihahayag sa mga pananalitang Tagalog kapag nakatapos na ng kolehiyo ang lahat ng kanilang anak, katulad ng “natapos din ang lahat,” nagkadoktor din ako, o nagkaroon ako ng abogado. Kahit na anong paghihirap, ang mga Pilipino ay handa at nagpupursiging magsakripisyo para makatapos lamang ang kanilang mga anak sa kolehiyo. Ang mga propesyonal katulad ng mga guro, mga tagaturo, doktor, inhinyero, at paminsan-minsan ang mga abogado ay iginagalang sa Pilipinas. Sa kabilang ibayo naman, ang mga taong nahahalal sa mga posisyong pulitika, katulad ng alkalde, gobernador, kongresista, senador, o maging ang presidente, ay karaniwang tinitignan na ‘di marangal dahil sa pangkaraniwang paningin na lahat ng mga pulitko ay karaniwang nalalagyan o nasusuhulan. Ito ay batay sa patron-clienteng pagsasama na nagiging katangian ng pulitikang Pilipino. Madalas, ang mga nahahalal ay nakikita ng mga Pilipino na sila’y para sa pag-unlad ng mga sarili, mga angkan o pamilya kaysa sa pagpapabuti ng bayan. Pero ito’y ‘di laging naglalahad na walang tapat na pulitiko sa bansa na puwedeng ilagay ang kalagayan ng bansa sa ibabaw ng kanilang mithi.

✓ Kung bibigyan mo ng pamagat ang talata, Ano ang maaring Pamagat nito batay sa kaniyang nilalaman?

BIGLANG TINGIN:

Mula larawan, magbigay ng mga pangyayari o di kaya naman ideya na naiisip mo tuwing makakakita ka ng HAGDAN.

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN- PARABULA

Kompendyum sa Mensahe ng Butil ng Kape “The Story of a Carrot, Egg, and a Coffee Bean”

(Isinalin sa Filipino ni Willita A. Enrijo)

Pamagat

PANGALAN: _________________________________


34 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


SA DARATING NA HINAHARAP: Anong trabaho mo nakikita mong magiging bahagi ng

iyong hinaharap. Bihisan ng uniporme ang larawan sa ibaba upang maipakita ang trabaho nito. Isalaysay naman sa loob ng kahon ang ilang detalye.

Mensahe ng Butil ng Kape “The Story of a Carrot, Egg, and a Coffee Bean”

(Isinalin sa Filipino ni Willita A. Enrijo)

Isang araw, habang nagbubungkal ng lupa ang magsasaka, narinig niyang nagmamaktol ang kaniyang anak na lalaki. Narinig nitong binabanggit ng kaniyang anak ang hirap at pagod na nararanasan sa pagsasaka at pagbubungkal ng bukirin. Ayon pa sa anak , nararamdaman niya na hindi makatarungan ang kaniyang buhay dahil sa hirap na nararanasan niya. Sa pagkakataong iyon, tiningnan ng ama ang anak at tinawag niya papunta sa kusina.

Nilagyan ng ama ang tatlong palayok ng tubig at saka isinalang sa apoy. Walang narinig na ano mang salitaan sa mga oras na yaon.

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______

D. IUGNAY NATIN:

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

_________________________________________

__ E. TALAKAYIN NATIN:


35 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Hinayaan lamang nila ang nakasalang na mga palayok. Hindi nagtagal, kumulo ang tubig. Sa unang palayok , inilagay ng ama ang carrot. Sa pangalawa naman ay mga itlog. Sa panghuli, butil ng kape ang inilahok.

“Sa tingin mo, ano ang maaaring mangyari sa carrot, itlog at butil ng kape na aking inilahok?” tanong ng ama.

“Maluluto?” kibit-balikat na tugon ng anak. Makalipas ang dalawampung minuto, inalis ng ama ang mga baga at pinalapit ang anak sa mga palayok.

“Damhin mo ang mga ito,” hikayat ng ama. “Ano ang iyong napuna?” bulong ng ama. Napansin ng anak na ang carrot ay lumambot. Inutusan

naman siya ng ama na kunin ang itlog at hatiin ito. Matapos mabalatan ang itlog, napansin niya na buo at matigas na ito dahil

sa pagkakalaga. “Higupin mo ang kape,” utos ng ama. “Bakit po?” nagugulumihanang tanong ng anak. Nagsimulang magpaliwanag ang ama tungkol sa dinaanang proseso ng carrot, itlog, at

butil ng kape. Pare-pareho itong inilahok sa kumukulong tubig subalit iba-iba ang naging reaksiyon.

Ang carrot na sa una ay matigas, malakas, at tila di matitinag subalit matapos mailahok sa kumukulong tubig ay naging malambot na kumakatawan sa kahinaan. Ang itlog na may puti at manipis na balat bilang proteksiyon sa likidong nasa loob nito, ay naging matigas matapos mapakuluan. Samantala, ang butil ng kape nang ito ay mailahok sa kumukulong tubig ay natunaw ngunit kapalit nito ay karagdagang sangkap na magpapatingkad dito.

“Alin ka sa kanila? tanong ng ama sa anak. “Ngayon, nais kong ikintal mo ito sa iyong isipan, ang kumukulong tubig ay katumbas

ng suliranin sa buhay. Kapag ito ay kumatok sa ating pinto, paano ka tutugon? Ikaw ba ay magiging carrot, itlog o butil ng kape?” usal ng ama.

“Ikaw ba ay magiging carrot na malakas sa una subalit nang dumating ang pagsubok ay naging mahina? O kaya naman ay magiging tulad ng itlog na ang labas na balat ay nagpapakita ng kabutihan ng puso subalit nabago ng init ng kumukulong tubig? Ang itlog ay nagpapaalala na minsan may mga taong sa una ay may mabuting puso subalit kapag dumaan ang pagsubok tulad ng sigalot sa pamilya o mga kaibigan, sila ay nagkakaroon ng tigas ng kalooban upang hindi igawad ang kapatawaran sa nagkasala. O maging tulad ka kaya ng butil ng kape na nakapagpabago sa kumukulong tubig? Kapuna-puna na sa tulong ng butil ng kape, nadagdagan ng kulay at bango ang kumukulong tubig,” paliwanag ng ama.

“Kung ikaw ay tulad ng butil ng kape, ikaw ay magiging matatag sa oras ng pagsubok. Higit sa lahat, ikaw mismo ang magpapabago sa mga pangyayari sa paligid mo,” dagdag na paliwanag ng ama.

“Paano mo ngayon hinaharap ang mga suliranin sa iyong buhay?” Ikaw ba ay sumusunod lamang sa kung ano ang idinidikta ng sitwasyon o nagsusumikap kang maging matatag sa harap ng mga pagsubok. Gayundin, patuloy ka rin bang lumilikha ng positibong pagbabago na dulot ng di magagandang pangyayari?

“Kaya anak, ikaw ba ay carrot , itlog, o butil ng kape?” tanong muli ng ama. Ngumiti ang anak, kasunod ang tugon – “ako ay magiging butil ng kape…” katulad mo mahal na ama.

- Mula sa Elements of Literature nina Holt et. al. 2008. Texas, USA


36 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pag-unawa sa Nilalaman. Basahin ang mga sumusunod na katanungan at isulat sa patlang ang iyong kasagutan.

1. Paghambingin ang butil ng kape sa carrot at itlog nang ang mga ito ay inilahok sa

kumukulong tubig. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. “Pare-pareho itong inilahok sa kumukulong tubig subalit iba-iba ang naging reaksiyon.” Paano mo maiuugnay ang pahayag na ito sa buhay ng tao? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Mabisa ba ang naging representasyon ng ama upang magkaroon ang anak ng maliwanag na pananaw sa kahirapang kanilang kinakaharap? Patunayan. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Kung ikaw ang anak, paano mo haharapin ang hirap ng buhay? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Bigyang-kahulugan ang sinisimbolo ng butil ng kape sa kuwento. ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Sino Ako? Magsalaysay ng pangyayari sa buhay mo na may kaugnayan sa naging

kalagayan ng mga tauhan sa binasang kuwento. Magtala ng natutuhang mensahe

sa pangyayari sa buhay. Gamitin ang kasunod na grapikong presentasyon sa

pagsasalaysay ng mga pangyayari.

F. SUBUKIN NATIN:

G. SA PALAGAY MO?

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


37 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Sumulat sa kahon ng salitang kasingkahulugan ng mga salitang nakadiin sa pangungusap. Sa patlang matapos ang pangungusap ay mabigay ng iyong opinion sa kaangkupan ng pagkakagamit ng salita o ekspresyong ito sa nilalaman ng akda.

H. AYOS NA:

Pagmasdan ang larawan sa loob ng bilog, sa iyong palagay ano ang maitutulong

ng institusyong ito upang ika’y maging ganap na BUTIL NG KAPE. Isulat ang

iyong kasagutan sa loob ng kahon

_______________________

______________________

_______________________

_______________________

_______________________

______________________

_______________________

_______________________

_______________________

______________________

_______________________

_______________________

I. TAYAIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


38 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


1. Ayon pa sa anak , nararamdaman niya na hindi makatarungan ang kaniyang buhay dahil sa hirap na nararanasan niya. Ang masasabi ko tungkol sa paggamit ng salitang makatarungan ay ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Sa tingin mo, ano ang maaaring mangyari sa carrot, itlog at butil ng kape na aking inilahok? Ang masasabi ko tungkol sa paggamit ng salitang inilahok ay ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Ang carrot na sa una ay matigas, malakas, at tila di matitinag subalit matapos mailahok sa kumukulong tubig ay naging malambot na kumakatawan sa kahinaan. Ang masasabi ko tungkol sa paggamit ng salitang matitinag ay ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Ngayon, nais kong ikintal mo ito sa iyong isipan, ang kumukulong tubig ay katumbas ng suliranin sa buhay. Ang masasabi ko tungkol sa paggamit ng salitang ikintal ay ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Ikaw ba ay sumusunod lamang sa kung ano ang idinidikta ng sitwasyon o nagsusumikap kang maging matatag sa harap ng mga pagsubok. Ang masasabi ko tungkol sa paggamit ng salitang pagsubok ay ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN-PANG-UNAY Kompendyum sa Angkop na mga piling pang-ugnay sa pagsasalaysay

(pagsisimula, pagpapatuloy, pagpapadaloy ng mga pangyayari at pagwawakas)




39 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:


F10WG-Ib-c-58

Nagagamit ang angkop na mga piling pang-ugnay sa pagsasalaysay (pagsisimula, pagpapatuloy, pagpapadaloy ng mga pangyayari at pagwawakas)

Basahin ang teskto sa loob ng kahon.

Pasalita man o pasulat, nakatutulong sa pag-unawa ng mensahe ng isang diskurso ang

paggamit ng mga salitang nagsasama-sama o nag-uugnay ng isang ideya sa mga kasunod na ideya. Tinatawag sa Ingles na cohesive devices ang ganitong salita. Sa komunikatibong gramatikang ito ng wikang Filipino, tinatawag na pang-ugnay ang mga ito. Sa pagkakaroon ng organisadong mga pangyayari sa bawat bahagi, madali ngayong matutukoy ang mensaheng nakapaloob dito. May mga angkop na pang-ugnay na ginagamit sa pagsasalaysay. Tunghayan ang mga nakatalang impormasyon tungkol dito upang mabatid kung paano makatutulong ang mga pang-ugnay sa pagsasalaysay upang mabisang maunawaan ang mensaheng nakapaloob sa akdang pampanitikan.

Ayusin ang Daloy. May limang larawan sa ibaba, Isaayos ito sa pamamagitan ng paglalagay ng

bilang 1 – 5 sa bilog na makikita sa kanang bahagi ng larawan. Ang batayan ng iyong pagsasaayos ay ang “Araw-araw bago ako Pumasok sa Paaralan”.

May pagsusulit bukas si Boboy kaya hindi siya mapakali “O, bakit anong problema?” ang pansin ng kaniyang nanay. “Para kang sinisilihan sa puwit, a! Nahihilo tuloy ako sa iyo. Bakit nga ba?” “E, Ma, may test ho kasi ako sa Math bukas,” nagkakamot ng ulong sagot ni Boboy. “O, e ano nga problema? Kung nag-aaral kang mabuti tiyak na magiging madali sa iyo ang test mo.” “E, ‘yon nga ho ang problema, Ma. Hindi ho kasi ako nag-aral ng ilang araw na. “Dahil ho kay Jenny, ang sarap kasi niyang kausap sa telepono.” “Hayun! Dahil sa kalokohan mo’y babagsak ka. Ba, maliban na lang kung mag-aaral kang mabuti, tiyak na maipapasa mo ang kahit anong test.”

“Lagot, nasermonan na tuloy ako!” at lalong napakamot na lamang sa ulo si Boboy.


40 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Sa iyong naisaayos na larawan sa itaas, isalaysay mo ito sa loob ng kahon kung paano ito nagaganap sa iyong buhay araw-araw bago ka pumasok sa paaralan.

PAGSASALAYSAY ay naglalayong maghayag ng pagkakasunod-sunod ng isang pangyayari.

Halimbawa: maikling kwento, dyornal, at sanaysay.

Angkop na Pang-ugnay sa Pasalaysay ay mga salita o pariralang naghuhudyat at nagpapakita ng pagkakasunod-sunod ng salaysay. Maaaring nagpapahayag ito ng simula, daloy ng pangyayari, at wakas ng isang salaysay.

Halimbawa: una, ikalawa, ikatlo, sumunod, pagkatapos, habang, at, sa huli, at iba pa.

Iba't ibang tipo ng Pagsusunod ng Pangyayari 1. Sekwensyal na Pagsusunod ay gumagamit ng mga salitang tulad ng una, pangalawa, pangatlo, susunod, pagkatapos, muna, at iba pa. Ito ang may iisang nilalaman ngunit inilahad ayon sa pagkakasunod-sunod lamang. 2. Kronolohikal na Pagsusunod ay pangyayari batay sa panahon at oras. Gumagamit din dito ng tiyak na oras at panahon. 3. Prosidyural na Pagsusunod ay ginagamit upang magpakita ng magkakasunod na paraan ng paglikha ng isang bagay. Halimbawa: paraan ng pagluluto, paraan ng paglilinis o pagligo at iba pa.

https://prezi.com/rzphe7zdjwhh/mga-pang-ugnay/

PANG-UGNAY.

D. IUGNAY NATIN:

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

E. TALAKAYIN NATIN:

https://prezi.com/rzphe7zdjwhh/mga-pang-ugnay/


41 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ang tatlong pang-ugnay sa wikang Filipino ay ang pang angkop, pang-ukol, at pangatnig. Sa pagsasalaysay ay madalas nagagamit ang mga pang-ugnay na pang-ukol at pangatnig kaya halika't higit pa nating kilalanin ang mga ito. Pang-ukol -kataga, salita, o pariralang nag-uugnay ng isang pangngalan sa iba pang salita sa pangungusap.

Alinsunod sa/alinsunod kay Laban sa/laban kay Ayon sa/ayon kay Para sa/para kay Hinggil sa/hinggil kay Tungkol sa/tungkol kay Kay/kina Ukol sa/ukol kay

Pangatnig-mga kataga, salita, o pariralang nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, sugnay, o payak na pangungusap.

at kapag ngunit samakatuwid anupa kaya o sa madaling salita bagaman

- Panitikang Pagdaigdig 10 p. 52-55

Bilugan ang pang-ugnay na ginamit sa bawat pangungusap. Isulat sa patlang kung ito ay isang

pang-ukol o isang pangatnig.

________________ 1. Ayon sa balita, patuloy na kumakalat ang Covid 19 sa buong daigdig.

________________ 2. Ang labanan sa pagitan ng mga military at bandido ay nagpapatuloy pa rin sa loob ng ilang buwan. ________________ 3. Pati mga fronliners sa buong bansa ay damay na rin sa pagbibigay ng kanilang serbisyo. ________________ 4. Bagaman inihihiwalay ang mga may dala ng virus, patuloy pa rin ang pagkalat nito. ________________ 5. Para sa kaligtasan ng mga manggagawa ang utos kaya marami ang tumalima. ________________ 6. Kung naririto si Hesus, ano kaya ang mararamdaman niya sa ganitong pangyayari sa kanyang bansa? ________________ 7. Palibhasa’y may kanya-kanyang ipinaglalabang pananaw ang bawat isa. ________________ 8. Wala na tayong ibang maitutulong sa kalagayan ng bansa ngayon kundi ang manatili sa tahanan at magdasal. ________________ 9. Para sa ikabubuti ng lahat mas mabuting tumahimik na lamang.

kundi pagkat upang bagkus kung palibhasa sanhi bago dahil sa

habang pati sapagkat maliban sakali subalit datapwa’t nang samantala

F. SUBUKIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


42 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


________________ 10. Alinsunod sa utos ng pamahalaan, tunay na makatutulong ang palagiang paghuhugas ng kamay upang makaiwas sa sakit.

Punan ng angkop na impormasyon ang talahanayan.

G. SA PALAGAY MO?

Kahalagahan ng Tamang paggamit ng Pang-ugnay

Tahanan Paaralan Pamayanan


43 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ibigay ang iyong hinuha sa katanungan, isulat ito sa loob ng kahon.

Marami nang nagbago sa takbo ng buhay nang dahil sa pandemyang Covid 19. Tunay na nagkaroon ng malaking epekto sa iba’t ibang mga sector maging sa buhay ng mga pangkaraniwang mamamayang Pilipino.Isalaysay mo kung Ano-ano

ang mga pagbabagong naganap sa iyong buhay nang hindi mo inaasahan. Ang mabubuong talata ay tatayain sa sumusunod na pamantayan:

Mga Pamantayan 5 3 2 1

A. Kaugnay sa paksang batayan ng talatang isusulat.

B. Pagkakabuo ng talatang nagsasalaysay

C. Gumamit ng mga angkop na pang-ugnay

D. Nabigyang diin ang pagbibigay ng kagandahang-asal.

H. AYOS NA:

Paano kung hindi naituro sa iyo ang paksa hinggil sa Pang-ugnay?

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

____________________________________________

________________________________

I. TAYAIN NATIN:

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________


44 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

F10PN-Ic-d-64

Naipaliliwanag ang pangunahing paksa at pantulong na mga ideya sa napakinggang impormasyon sa radyo o iba pang anyo ng media

Ayon kay Plato, tayo ay tulad ng isang tao na nasa loob ng kuweba, naka-tanikala at nakaharap sa dingding ng yungib. May apoy sa ating likuran at ang

tanging nakikita natin ay mga anino ng mga bagay sa labas ng kuweba. At dahil dito, kakailanganin nating humulagpos sa tanikala at lumabas ng kuweba upang makita ang katotohanan tungkol sa mga bagay.Ang larawang ito ang buod ng rasyunalismo ni Plato at ito ay tinaguriang “Alegorya ng Kuweba.” Ayon kay Plato, ang mga imahe ng mga bagay na ating nakikita sa mundo ay pawang mga anino lamang ng katotohanan. Ang tunay na pag-iral ay nasa ‘Mundo ng mga Ideya.’ Ang mga konsepto ng bagay ay naroroon na sa isipan na natin mula kapanganakan. Kakailanganin lamang nating gamitin ang ating pangangatwiran upang sila’y matuklasan.

https://www.academia.edu/31026567/Alegorya_Ng_Yungib

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – SANAYSAY Kompendyum sa Ang Alegorya ng Yungib



PANGALAN: _________________________________

https://www.academia.edu/31026567/Alegorya_Ng_Yungib


45 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



IBIGAY PANANAW SA BUHAY. Mula sa paniniwala sa itaas, Naniniwala ka ba? bakit?

IKA’Y AKING IDOLO. Sa kasalukuyan, sino sa mga kilalang personaliadad ang iyong iniidolo at ipakilala mo

siya.

Ang Alegorya ng Yungib ni Plato

(Isinalin sa Filipino ni Willita A. Enrijo) At ngayon, sinasabi ko na hayaan

mong ipakita ko ang isang anyo na dapat mabatid o hindi mabatid tungkol sa ating kalikasan: Pagmasdan! May mga taong naninirahan sa yungib na may lagusan patungo sa liwanag na umaabot sa kabuuan nito. Sila’y naroroon mula pagkabata, at ang kanilang mga binti at leeg ay nakakadena kung kaya’t hindi sila makagalaw, hadlang ito sa pagkilos pati ng kanilang mga ulo . Sa di kalayuan, sa taas at likod nila ay may apoy na nagliliyab, sa pagitan ng apoy at mga bilanggo may daang papataas. Kung ang paningin mo ay dadako sa mababang pader nito, maihahalintulad ito sa isang tabing na pinagtatanghalan ng mga puppet.

Nasilayan ko.

At nasilayan mo rin ba ang mga taong dumadaan sa pagitan ng mga dingding na may dala- dalang mga monumento at larawan ng mga hayop na likha sa kahoy at bato? Ang iba sa kanila ay nagsasalita, ang iba ay tahimik. Naipakita mo sa akin ang kakaiba nilang imahe. Sila nga ay kakaibang mga bilanggo.

Katulad natin, ang tugon ko, na ang tangi nilang nakikita ay pawang sarili nilang mga anino?

Totoo, ang sabi niya, paano nila makikita ang ano man kung hindi sila pinahihintulutang gumalaw maging ang kanilang mga ulo? At may mga bagay na dapat lamang dalhin sa paraang dapat lamang makita ng mga anino? Oo, sabi niya. At kung nakaya nilang hindi sumang-ayon sa isa’t isa, hindi ba nila ipinalalagay na sila ay tumutukoy ng kung ano pa man para sa kanila?

Tunay nga.

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

_______________________ D. IUGNAY NATIN:

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

___________________________

_____________

E. TALAKAYIN NATIN:


46 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


At sa higit pang pagpapalagay na ang mga bilanggo ay may alingawngaw mula sa ibang dako, hindi ba nila natitiyak na baka guniguni lamang ito ng isang dumaan at may ipinagpapalagay tungkol sa pinagmumulan ng tinig?

Walang tanong-tanong, ang tugon.

Sa kanila, ang sabi ko, ang katotohanan ay walang kahulugan kundi ang anino ng mga imahe. Iyan ang tiyak. Ngayon, balikan muli natin kung ano ang likas na magaganap kung sakaling ang mga bilanggo ay maging malaya at di maaabuso sa kanilang pagkakamali. Sa una, kung ang isa sa kanila ay mapalalaya at biglang tumayo, lumingon, lumakad at tumingin patungo sa liwanag. Magdurusa sa sobrang sakit. Ito mismo ang magpapalungkot sa kaniya. Gayundin hindi niya makikita ang dati niyang kalagayan sapagkat ang tanging nakikita niya ay mga anino lamang. Pagkatapos isaisip, tinuran ng isa na ang kaniyang nakita noong una ay guniguni lamang, ngunit ngayon, siya ay papalapit na sa pagkatao. Nakikita niya, mayroon na siyang maliwanag na pananaw- ano ang magiging tugon niya?

O kaya’y, maaari mong isipin na ang kaniyang guro ay nagtuturo ng mga bagay na dapat niya lamang kilalanin. Hindi ba siya nagugulumihanan? Hindi kaya siya mahumaling na ang anino na kaniyang nakita noong una ay mas tunaykaysa mga bagay na nakikita niya sa kasalukuyan?

Malayong katotohanan. At kung siya ay napilitang tumingin

nang diretso sa liwanag, wala ba siyang nararamdamang sakit upang siya’y magkubli sa nakikitang bagay? Kaniya bang aakalain na siya ay nasa katotohanang mas maliwanag kaysa mga bagay na nakikita sa kasalukuyan?

Totoo, ang sabi niya. At kung ipinalalagay pang muli na

siya ay atubiling hinila pataas sa matarik at bako-bakong daan hanggang sapilitan siyang makarating sa harap mismo ng araw, hindi ba siya mahihirapan at magagalit? Kapag nilapitan niya ang

liwanag, ang kaniyang mga mata ay maaaring masilaw at hindi niya magagawang makita ang mga bagay-bagay sa kasalukuyan - ang katotohanan.

Hindi muna sa kasalukuyan, sabi niya.

Kailangang mahirati ang kaniyang paningin sa dakong itaas ng mundo. At makita niya nang maliwanag ang mga anino, kasunod ay ang repleksiyon ng tao at iba pang bagay sa tubig, at ang mismong mga bagay. Pagkatapos, tititig siya sa liwanag ng buwan at mga bituin, at sa maningning na kalangitan; at kaniyang makikita ang ulap at mga bituin sa gabi nang mas maningning kaysa liwanag ng araw na hatid ng umaga.

Tiyak. Higit sa lahat, magkakaroon siya

ng kakayahang makita ang araw, hindi lamang ang repleksiyon niya sa tubig kundi makikita niya ang sarili sa kinaroroonan, at hindi sa iba pa man, at siya ay makapagninilay-nilay kung sino siya.

Tiyak. At siya ay makararating sa

pagtatalo na siya mismo ay naglaan ng panahon. At ang gumagabay sa lahat ng ito ay yaong nakikita sa mundo, na naging dahilan upang siya at ang kaniyang kapwa ay masanay sa pagtitig.

Maliwanag, sabi niya, una niyang makikita ang liwanag pagkatapos ang dahilan tungkol sa kaniyang sarili. At kung maalala niya ang dating tahanan, at ang karunungan sa yungib pati ang mga kapuwa bilanggo, hindi ba niya maipalalagay na mapaliligaya niya ang sarili sa pagbabago at kaawaan na lamang sila?

Tiyak at tumpak. At kung sila ay nasanay na sa

pagtanggap ng mga karangalan sa kung sino sa kanila ang mabilis na makapuna sa pagdaan ng mga anino at makapagsabi kung sino ang nakaranas niyon dati? Kung sinuman ang makapagpapasiya nang mahusay para sa kinabukasan, sa iyo bang palagay sino ang makapag-iingat sa tinatawag na dangal at kaluwalhatian? O kaya’y kainggitan ba ang may taglay nito?


47 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Hindi ba niya babanggitin ang tinuran ni Homer.

“Mas mabuting maging mahirap na alipin ng dukhang panginoon.” At matututuhang tiisin ang mga bagay kaysa isaisip ang kanilang ginagawa at mamuhay katulad ng kanilang gawi?

Oo, ang sabi niya. Sa palagay ko ay pipiliin niyang magtiis kaysa aliwin ang mga huwad na akala at mabuhay sa kahabag-habag na kalagayan.

Para makatiyak, sabi niya.

At kung mayroon mang paligsahan, at kailangan niyang makipagtagisan sa pagsukat sa mga anino kasama ang mga bilanggo na kailanman ay di nakalaya mula sa yungib. Sa sandaling ang paningin ay nananatiling mahina, at bago ito maging matatag (may dapat isaalang – alang sa panahon na kakailanganin upang makamit ang bagong kalagayan ng paningin) hindi ba siya katawa-tawa? Sasabihin ng tao sa kaniya na ang pagpunta at pagdating niya nang wala ang mga paningin ay mas mabuti na hindi na lamang isaisip ang pag-unlad. At kung sinuman ang sumubok na palayain ang iba at gabayan patungo sa liwanag; hayaang hulihin ang nagkasala at dalhin nila sa kamatayan.

Walang tanong, ang sabi niya.

Ito ang kabuuan ng alegorya, ang sabi ko; maaari mong dagdagan mahal kong Glaucon ang mga dating katuwiran. Ang bilangguan ay mundo ng paningin, ang ilaw ng apoy ay ang araw. Hindi mo ako mamamali kung ipakakahulugan mo na ang paglalakbay papataas ay maging pag-ahon ng kaluluwa patungo sa intelektuwal na mundo batay sa mahina kong paniniwala. Aking ipinahahayag, ito ay batid ng Diyos maging tama man o mali. Ngunit tunay man o huwad, ang aking opinyon sa mundo ng karunungan ay ito, ang ideya ng kabutihan ay nananatili sa huli at matatagpuan lamang nang may

pagpupunyagi; at kapag ito’y natagpuan, ang lahat ng bagay na maganda at tama sa daigdig at ang pangunahing pinagmumulan ng dahilan at katotohanan ay yaong sinumang may kapangyarihang kumilos nang may katuwiran sa publiko o pribadong buhay. Samakatuwid kailangan na ang kaniyang mga mata ay may matibay na tuon para sa mga bagay na ito.

Sumasang-ayon ako, sabi niya, hanggat may kakayahan akong maunawaan ka.

At ang sabi ko, huwag kang magtaka sa iba na may magandang pananaw na ayaw man lang magbahagi para sa kapakanan ng tao; para sa kanilang kaluluwa sa itaas ng mundo ay madali lamang kung saan sila’y naghahangad na manirahan; magiging likas ang kanilang paghahangad, kung ang ating alegorya ay mapagkakatiwalaan.

Oo, tunay na likas. At mayroon bang bagay na

nakapagtataka sa mga taong nakadaan mula sa banal na pagninilay-nilay patungo sa makasalanan nilang kalagayan o gumawa ng labag sa kagandahang-asal? Samantala, habang ang kaniyang mga mata ay kumukurap bago siya mahirati sa kadiliman, siya ay mapipilitang lumaban sa korte o sa ibang lugar, tungkol sa anino ng imahe ng katarungan at magpupunyaging maunawaan nang ganap ang katarungan.

Anuman, ngunit kamangha-mangha ang kaniyang tugon.

Sinuman ang may wastong pag-iisip ay mababatid na ang pagkalito ng mga paningin ay dalawang uri o nanggaling sa dalawang dahilan, maaaring mula sa paglabas ng liwanag o patungo sa liwanag. Kapag nakita niya na sinuman na may pananaw na magulo at mahina ay masasabing hindi pa handang humalakhak. Una niyang itatanong kung ang kaluluwa ba ng tao ay maghahatid nang maliwanag na buhay? O kaya’y maglalapit mula kadiliman patungo sa araw na labis na nakasisilaw? At kaniyang bibilangin ang maligayang kalagayan niya, at siya ay maaawa sa iba, o kung nasa isipan man


48 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


niyang pagtawanan ang kaluluwa na nanggaling mula ilalim patungo sa liwanag, mayroon pang mga dahilan bukod dito kaysa mga halakhak na bumati sa kaniya at

bumalik mula sa itaas ng liwanag patungo sa yungib. Iyan, ang sabi niya na dapat itangi.

http://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/05/ang-alegorya-ng-yungib.html

Pag-unawa sa akda. Isulat ang sagot sa patlang.

1. Ibigay ang paksa ng sanaysay. ___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

2. Kung ang tinutukoy na mga tao sa yungib ay ang sangkatauhan, bakit sila tinawag na mga “bilanggo” ni Plato? Pangatuwiranan ang sagot. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

3. Sa unang bahagi ng sanaysay, paano nakilala ng mga bilanggo ang “katotohanan” ng mga bagay-bagay? Magbigay ng mga patunay. Bigyang-kahulugan ang naramdaman ng bilanggo nang siya ay makaalis sa yungib at matitigan ang liwanag ng apoy? Ano ang nais ipakahulugan ng pangyayaring ito? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

4. Ipaliwanag ang mahalagang natutuhan ng bilanggo mula sa pagtingin sa liwanag na nasa labas ng yungib. ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________

5. Paano ipinakilala ni Plato ang kahalagahan ng “katotohanan” at “edukasyon” sa buhay ng sangkatauhan? Ipaliwanag. ___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Mula sa temang laman ng sanaysay na tinalakay, Ilahad kung paano

nakaaapekto ang iba’t ibang uri ng media sa mga ganitong sitwasyon. Magbigay ng

mga halimbawang senaryo o pangyayari.

F. SUBUKIN NATIN:

G. SA PALAGAY MO?

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

__________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ____________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

http://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/05/ang-alegorya-ng-yungib.html


49 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Magbigay ng reaksyon o ideya ng bawat pahayag sa nasa loob ng talahanayan.

PANGYAYARI IYONG IDEYA

Nakakadena ang mga binti at leeg kaya’t di sila makagalaw.

Mas mabuting maging mahirap na alipin ng dukhang panginoon.

Magtiis kaysa aliwin ang mga huwad na akala.

Ang ideya ng kabutihan ay nananatili sa huli at matatagpuan lamang nang may pagpupunyagi.

H. AYOS NA:

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

__________________ ______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

__________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


50 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

Suriin ang balangkas ng sanaysay sa pamamagitan ng pagsagot ng mga tanong sa grapikong presentasyon.

F10PB-Ic-d-64

Nabibigyang-reaksiyon ang mga kaisipan o ideya sa tinalakay na akda, ang pagiging makatotohanan/di-makatotohanan ng mga pangyayari sa maikling

kuwento

Henri- René -Albert -Guy de Maupassant ay ipinanganak ika-5 August

1850 sa Château de Miromesnil (Castle Miromesnil , malapit sa Dieppe sa Seine- Inférieure (ngayon Seine- Maritime) departamento sa France. Siya ay ang unang anak ni Laure Le Poittevin at Gustave de Maupassant , parehong mula sa masaganang pamilya burges. Ang kanyang ina ay may malayang pag-iisip babae, risked

I. TAYAIN NATIN:

Alegorya ng Yungib

Ano-ano ang naging pananaw

ni Plato sa tinalakay niyang

paksa?

____ ____

Paano nagbigay ng

kongklusyon si Plato sa

kaniyang sanaysay?

____

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – MAIKLING KUWENTO Kompendyum sa Ang Munting Bariles ni Guy de Maupassant

Maikling Kuwento mula sa France



PANGALAN: _________________________________


51 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



panlipunan kahihiyan upang makakuha ng legal na paghihiwalay mula sa kanyang asawa . Pagkatapos ng paghihiwalay, Laure Le Poittevin itinatago ang kanyang dalawang anak.

Sa kawalan ng ama ni Maupassant Ina ay naging pinaka-maimpluwensyang figure sa buhay ng mga batang lalaki. Siya ay isang mahusay na basahin babae at ay masyadong mahilig ng klasikal na literatura, lalo na kay Shakespeare. Hanggang sa edad ng labintatlo, Guy maligayang nanirahan sa kanyang ina, sa Etretat, sa Villa des Verguies, kung saan, sa pagitan ng dagat at ng malagong kabukiran. Siya ay mahilig ng pangingisda at panlabas na mga gawain.

https://angkwintascom.wordpress.com/about/

Pagmasdan ang Larawan, Tukuyin kung ang isinasaad na pangyayari nito ay

nagaganap sa tunay na buhay. Kung ito ay nagaganap saang larangan ito kadalasang nakikita. Kung hindi naman, ano ang iyong naging batayan?

TALAGA NAMAN: Para sa iyo paano mo makukuha ang isang bagay na iyong ninanais na nasa kamay nang iba. Magbigay ng Tatlong pamamaraan, isulat ito sa tatlong palad

sa ibaba.

BUOD NG Ang Munting Bariles:

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

__________________________

_______________________

D. IUGNAY NATIN:

E. TALAKAYIN NATIN:

https://angkwintascom.wordpress.com/about/


52 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


May isang mapangahas at matalinong negosyante na si Jules Chicot at gusto niyang maangkin ang lupa ng isang matandang si Nanay Magliore.

Ilang beses nang inalok at sinubukang hikayatin ni Chicot si Magliore upang payagang bilhin ang kanyang lupa ngunit kadalasang tinatanggihan ni Magliore si Chicot.

Isang araw, pumunta ulit si Chicot sa bahay ni Magliore. Inalok niya ng isang kasunduan na hindi siya magtangkang bilhin ang bahay pero babayaran niya ang matanda. Kumunsulta ang matanda sa abogado sa sumunod na araw tungkol sa kasunduhan at sa huli ay pumayag siya. Tatlong taon na ang lumipas at naiinis na si Chicot dahil malakas pa rin si Magliore.

Isang araw, inanyayahan niya si Maglior na bumisita at maghapunan sa bahay ni Chicot. Una, naghanda siya ng masaganang hapunan subalit hindi masyadong kumain si Magliore. Kaya niya inihanda ang munting bariles at inalok sa matanda ang alak. Hindi tinanggihan ni Magliore at naengganyo siya na matikman ang alak. Nalulong si Magliore sa alak at nagbigay ito ng masamang epekto sa kanya kaya siya namatay bago mag-Pasko.

Pagkatapos ng pagkamatay ng matanda ay kinuha ni Chicot ang lupa at ipinalabas niya na kasalanan ni Magliore kung bakit siya namatay.

https://philnews.ph/2019/08/23/munting-bariles-buod-ang-buod-sa-kwento-ni-guy-de-maupassant/

BANGHAY Simula Ang pagpapakilala kay Jules Chicot na isa ngang negosyanteng namamahala sa Spreville Hotel at ang nagmamay-ari ng bukirin na si Nanay Magloire. Ipinakita rito ang labis na kagustuhan ni Jules Chicot na mabili ang lupain ni Nanay Magloire ngunit tinatanggihan nya ito. Pataas Na Aksyon

Noong hindi napapayag ni Jules Chicot si Nanay Magloire sa plano nyang pagbili ng lupain nito, nag-isip si Chicot ng maaaring hakbang para sa wakas ay mapapayag niya si Nanay Magloire. Sinabi ni Chicot na mapapasakamay parin ni Nanay Magloire ang lupain at bibigyan pa siya ng pera bilang paunang pambayad, interesado ang matanda sa alok ngunit humiling na taasan pa ang perang ibibigay para malamangan nya ang negosyante. Kasukdulan

Dumaan ang tatlong taon at wala paring pinagbago si Nanay Magloire, malakas pa rin ito na siyang ikinagalit ni Jules Chicot.

Dagdag pa na tuwing magkikita sila ay parang tinutukso siya ni Nanay Magloire. Dumating sa punto na nais niyang patayin ang matanda kung kaya’t inimbitahan nya ito para sa salo-salo. Napansin niyang hindi ginagalaw ng matana ang pagkain kaya’t binigyan niya na lamang ito ng isang baso ng alak na siya naming nagustuhan ng matanda. Pagbaba ng Aksyon

Naubos na ni Nanay Magloire ang alak na nasa boteng dala ng utusan ni Chicot at ng umuwi ay pinabaunan pa siya ni Chicot ng alak. Isang araw ay dumalaw si Chicot kay Nanay Magloire dala ang isang bariles ng alak at nagpasabing huwag mahiyang humingi kapag naubos na. Wakas

Hindi na muling dinalaw ni Chicot si Nanay Magloire at nabalitaan nya na lamang na namatay ito isang araw dahil sa labis na kalasingan. Panahon




53 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Panahon bago mag taglamig, dahil inabot pa ng ilang buwan bago namatay si Nanay Magloire. (Namatay si Nanay Magloire noong taglamig. https://prezi.com/evlanmm3wvui/ang-munting-bariles/

Sagutin ang sumusunod na tanong.

1. Bakit ganoon na lamang ang pagnanasa ni Chicot na mapunta sa kanya ang lupain ng matanda?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Anong kasunduan ang inalok niya sa matanda? Bakit kahit nakatutukso ang alok ay hindi agad niya napapayag ang matandang babae? __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Sang-ayon k aba sa mga naging hakbang ni Ginoong Chicot para makuha ang loob ng matanda? __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Kung ikaw si Nanay Magloire, ano ang gagawin mo upang mapangalagaan ang iyong ari-arian? __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Anong pag-uugali ng mga pangunahing tauhan ang masasabi mong tatak ng kanilang kultura? May pagkakatulad ba o pagkakaiba ito sa ating kultura? Patunayan. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

F. SUBUKIN NATIN:

G. SA PALAGAY MO?

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

https://prezi.com/evlanmm3wvui/ang-munting-bariles/


54 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ipagpalagay nating ikaw si Nanay Magloire, Anong mga katangian ang nais mong taglayin upang hindi magkagayon ang katapusan ng kuwento.

Kilalanin Mo. Ipakilala ang mga pangunahing tauhan sa kuwento sa pamamagitan ng kasunod na talahanayan. Ihambing sila sa ilang kakilala na may pagkakatulad ang

ugali.

Tauhan Katangiang Pisikal Gawi/Kilos Reaksyon ng ibang Tauhan

1

2

Patunayan Mo. Patunayan na ang sumusunod na mga pangyayari sa akda ay maaaring maganap sa tunay na buhay. Isulat sa tapat ng like ang iyong paliwang

kung ang pangyayari ay makatotohanan na maaring maganap at unlike naman kung hindi. 1. May isang mapangahas at matalinong negosyante na si Jules Chicot at gusto niyang maangkin ang lupa ng isang matandang si Nanay Magliore.

2.Inalok niya ang isang kasunduan na hindi siya magtangkang bilhin ang bahay pero babayaran niya ang matanda. Kumunsolta ang matanda sa abogado sa sumunod na araw tungkol sa kasunduhan at sa huli ay pumayag siya. Tatlong taon na ang lumipas at naiinis na si Chicot dahil malakas pa rin si Magliore.

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

___________________________

H. AYOS NA:

I. TAYAIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


55 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

3. Kaya niya inihanda ang munting bariles at inalok sa matanda ang alak. Hindi tinanggihan ni Magliore at naengganyo siya na matikman ang alak. Nalulong si Magliore sa alak at nagbigay ito ng masamang epekto sa kanya kaya siya namatay bago mag-Pasko.

F10PT-Ic-d-63 Natutukoy ang mga salitang magkakapareho o magkakaugnay ang kahulugan

Mga Kayarian ng Salita at halimbawa 1) Payak – binubuo ng salitang-ugat lamang, walang panlapi, hindi inuulit, at walang katambal na ibang salita. Halimbawa: Anim, dilim, presyo, langis, tubig 2) Maylapi – binunuo ng salitang-ugat at isa o higit pang panlapi. May limang paraan ng paglalapi ng salita:

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – SANAYSAY Kompendyum sa mga salitang magkakapareho o magkakaugnay ang kahulugan


Pangalan at Lagda ng Magulang PANGALAN: _________________________________


56 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



a. Inuunlapian – ang panlapi ay nakakabit sa unahan ng salitang-ugat Halimbawa:

Kasabay- paglikha, marami b. Ginigitalipian – ang panlapi ay nakasingit sa gitna ng salita

Halimbawa: Sinasabi, sumahod, tumugon

c. Hulapi – ang panlapi ay nasa huulihan ng salita Halimbawa:

Unahin, sabihin, linisan d. Kabilaan – ang panlapi nasa unahan at hulihan ng salita

Halimbawa: Pag-isipan, pag-usapan, kalipunan

e. Laguhan – ang panlapi ay nasa unahan, hulihan, at sa loob ng salita Halimbawa:

Pagsumikapan, ipagsumigawan, magdinuguan 3) Inuulit – ang kabuuan o isa higit pang pantig sa dakong unahan ay inuulit. May dalawang uri ng pag-uulit:

a. Pag-uulit na Ganap – inuulit ang buong salitang-ugat Halimbawa:

Araw-araw, sabi-sabi, sama-sama b. Pag-uulit na Parsyal – isang pantig o bahagi lamang ng salita ang inuulit Halimbawa: Aangat, tatakbo, aalis-alis, bali-baligtad 4) Tambalan – binubuo ng dalawang salitang pinagsasama para makabuo ng isa lamang salita. May dalawang uri ng Pagtatambal:

a. Malatambalan o Tambalang Parsyal – nananatili ang kahulugan ng dalawang salitang pinagtatambal. Ginagamitan ito ng gitling sa pagitan Halimbawa: Bahay-kalakal, habing-Ilok, balik-bayan b. Tambalang Ganap – nakabubuo ng ikatlong kahulugang iba kaysa sa kahulugang iba kysa sa kahulugan ng dalawang salitang pinagsama Halimbawa: Hampaslupa, kapitbahay, bahaghari

Ayusin ang mga sumusunod na salita sa talahanayan ayun sa kaluhugan nito

Gawing batayan kung paano nga ba nakabubuo ng isang akda, mula sa pinaka simpleng tuntunin. Isulat ito sa timeline sa ibaba.

Letra Pantig Pantig Tunog Talata/Saknong Akda Pangungusap

Parirala salita Sugnay

https://www.myph.com.ph/2011/09/kayarian-ng-salita.html#.XtmQTDozbIU

https://www.myph.com.ph/2011/09/kayarian-ng-salita.html#.XtmQTDozbIU


57 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


ANG AKING BATAYAN. Mula sa iyong

nabuong timeline bumuo ng isang pangungusap na nagagamit ang lahat ng siyam na

salita. Maaaring magdagdag ng ialang mga salita upang maipahayag ito ng maayos.

Panghalip Ayon sa balarila ang panghalip ay bahagi ng panalita o “parts of speech” sa

Ingles. Ito ay mga salitang panghalili sa pangngalan. Apat na uri ng Panghalip 1. Panghalip panao-Ito ay nga panghalip na inihahalili sa pangngalan ng tao.Tatlong panauhan

A. unang panauhan- tumutukoy sa nagsasalita B. ikalawang panauhan- tumutuko’y sa taong kinakausap C. Ikatlong panauhan – tumutukoy sa taong pinag-uussapan

Unang Panauhan Ikalawang Panauhan

Ikatlong Panauhan

Anyong ang Ako, kita, kata, kami, tayo

Ikaw, ka, kayo Siya, Sila

Anyong ng Ko, natin, namin Mo, ninyo Niya, nila

Anyong sa Akin, atin, sa min Iyo, inyo Kanya, kanila

D. IUGNAY NATIN:

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________ E. TALAKAYIN NATIN:


58 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


2. Panghalip pananong-Ito ang mga panghalip naginagamit sa pagtatanongtungkol sa bagay, tao,hayop,pook, gawain, katangian,panahon at iba pa.

Iba’t ibang panghalip pananong A. Sino at kanino- para sa tao B. Ano- para sa bagay, hayop, katangian, pangyayari o ideya C. Kailan – para sa panahon at petsa D. Saan- para sa lugar E. Bakit- para sa dahilan F. Magkano- para sa halaga ng pera

3. Panghalip panaklaw-Ito ay panghalip na nagsasaad ng kaisahan, dami o kalahatan ng ngalang tinutukoy na maaaring tiyakan o di-tiyakan. Ito ay sumasaklaw sa kaisahan o kalahatan ng pangngalan. Tatlong Uri ng Panghalip Panaklaw

A. Kaisahan isa,iba,balana B. Dami o kalahatan lahat, pawa, madla C. Di- katiyakan gaanuman,alinman,saanman,anuman,kailanman

4. Panghalip pamatlig - Ito ay ginagamit na ginagamit sa pagtuturo ng tao, bagay,hayop,lunan o pangyayari. Sa panghalip na pamatlig nalalaman ang layo o lapit ng bagay na itinuturo. Mayroon itong apat na uri.

https://www.slideshare.net/edlynasi/panghalip-17067657

Ang isang babasahin o teksto ay binubuo ng magkakahiwalay na mga pangungusap o sugnay. Ang mga pangungusap o sugnay na ito bagaman magkakahiwalay ay pinagdugtong o pinag-uugnay ng mga gamit pang-ugnay o kohesyong gramatikal. Ginagamit na pang-ugnay na ito ay referents o reperensiya na kung tawagin ay anapora at katapora.

Ang anapora ay mga reperensiya na kalimitan ay panghalip na tumutukoy sa mga nabanggit na sa unahan ng teksto o pangungusap.

Ang katapora naman ay mga reperensiya na bumabanggit, at tumutukoy sa mga bagay na nasa hulihan pa ng teksto o pangungusap.


Basahin ang pangungusap sa bawat bilang. Punan

ng angkop na panghalip ang mga patlang mula sa ibinigay na mga pagpipillian sa loob ng panaklong.

1. ________ (Siya’y, Ika’y, kami’y) isa sa magaganda’t mapanghalinang babae na sa pagkakamali ng tadhana ay isinilang sa angkan ng mga tagasulat.

2. Labis ang pagdurusa at paghihinagpis ni Mathilde dahil sa may paniniwala ________ (akong, kaming, siyang) isinilang siya sa daigdig upang magtamasa ng lubos na kaligayahan sa buhay na maidudulot ng salapi.

3. Malimit na sa pagmamasid _________ (niya, nito, siya) sa babaeng Briton na gumaganap ng ilang pangangailangan niya sa buhay ay nakadarama si Mathilde ng panghihinayang at napuputos ng lumbay ang kaniyang puso.

4. “Mahal, akala ko’y ikatutuwa _________ (nila, ko, mo) ang pagkakuha ko sa paanyaya.”

F. SUBUKIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

https://www.slideshare.net/edlynasi/panghalip-17067657


59 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


5. Sumapit ang inaasam ___________ (naming, kong, niyang) araw ng sayawan. Nagtamo

ng malaking tagumpay si Madame Loisel.

Ikaw bilang mag-aaral sa kasalukuyang panahon, Alin sa mga sumusunod na panghalip ang higit na mas mahalaga pa sa iyo? Bakit?

Pag-isipan Mo. Sagutin ang tanong sa ibaba isulat ito sa patlang na nakalaan.

Punan ng angkop na panghalip ang mga patlang upang mabuo ang diwa ng talata..

Talagang naghahanda na si Dan sa pag-alis nang sabihin sa 1. ______ ng

kaibigang editor ng 2. ______ ama sa Honolulu na hintayin muna 3. ______ ang

pagtatapos ng klase sa kolehiyo ng Punahu. “Ako ang nahirang na magbigay ng pangaral sa

mga nagtapos sa taong ito,” ang sabi niya kay Merton, “at maibabalita 4. ______ sa 5.

G. SA PALAGAY MO?

Ako

Kailan

Tayo

Sambayanan

Sino

____________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

H. AYOS NA:

Bakit mahalagang

maging maalam

ka sa tamang

gamit ng

panghalip?

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

_________________________

I. TAYAIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


60 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

______ ama sa Hollywood kung gaano kabuting magsermon sa mga wahini (babae, sa

wikang Kanaka) ang 6. ______ kaibigan sa Honolulu.”

Pumayag si Dan Merton. Sa nasabing commencement ng Punahu School, doon 7.

______ nakilala si Noemi, isang tunay na Kanaka, subalit halimbawa ng dalagang may mataas

na pinag-aralan. Hindi 8. ______ malaman kung bakit ang mga matang buhay na buhay ni

Noemi ay walang iniwan sa dalawang palasong sabay na tumuhog sa kaniyang puso. Si

Noemi ang naging patnubay ng mga pangaral, palibhasa’y 9. ______ ang pangulo ng

kapisanan ng mga senior sa nasabing kolehiyo. Anong tamis 10. ______ magsalita ng wikang

Ingles! Anong lambing niyang bumigkas ng pangungusap!

“Wala pa 11. ______ naririnig na dalagang Amerikana na kasintamis niyang

magsalita!” ang sabi pa ni Merton pagkatapos.

“Ginoong Editor,” ang sabi niya sa kaibigan ng 12. ______ ama, “hindi ako uuwi na di kasama

si Noemi.”

“Talaga bang totoo ang sinasabi 13. ______?” ang usisa sa 14. ______ ng matanda.

“Paris ng katotohanang ang umaga’y sumusunod sa gabi.”

“Dan!” ang may halong pangaral na pahayag ng matanda, “Ang mga Kanaka ay

mamamayang Amerikano lamang, ngunit hindi laking Amerikano. Kawika lamang 15.

______, datapwa’t hindi natin sila kalahi.”

F10PD-Ic-d-63

Natatalakay ang mga bahagi ng pinanood na nagpapakita ng mga isyung pandaigdig

F10PU-Ic-d-66

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – SANAYSAY Kompendyum sa Ang Apat na Buwan ko sa Espanya (Isang Sanaysay)



PANGALAN: _________________________________


61 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


B. BASAHIN NATIN:


Naitatala ang mga impormasyon tungkol sa isa sa napapanahong isyung pandaigdig

SANAYSAY BILANG AKDANG PAMPANITIKAN

Ang sanaysay ay isang anyo ng sulating naglalahad na kung minsan ay may

layuning makakuha ng ano mang pagbabago, bagaman maaaring makalibang din. Ang pangunahing katangian ng sanaysay ay ang pagsasalita mismo ng may-akda sa akda. Ipinapahayag ng kumatha ang sariling pangmalas, ang kaniyang pagkukuro, at damdamin.

Ang sanaysay ay isang uri ng akda na nasa anyong tuluyan. Makikita sa salitang

“sanaysay” ang mga salitang “sanay” at “salaysay.” Kung pagdurugtungin ang dalawa, puwedeng sabihin ang “sanaysay” ay “salaysay” o masasabi ng isang “sanay” o eksperto sa isang paksa. Karaniwang ang paksa ng mga sanaysay ay tungkol sa mga kaisipan at bagay-bagay na maaaring kapulutan ng mga impormasyon na makatutulong sa pagbuo ng sariling pananaw.

Nagtataglay ang sanaysay ng tatlong mahahalagang bahagi o balangkas:

1. PANIMULA – Sa bahaging ito madalas inilalahad ang pangunahing kaisipan o pananaw ng may-akda at kung bakit mahalaga ang paksang tinatalakay. 2. GITNA o KATAWAN – Inilalahad sa bahaging ito ang iba pang karagdagang kaisipan o pananaw kaugnay ng tinalakay na paksa upang patunayan, o suportahan ang inilahad na pangunahing kaisipan.

3. WAKAS – Nakapaloob sa bahaging ito ang kabuuan ng sanaysay, ang pangkalahatang palagay o pasya tungkol sa paksa batay sa mga katibayan, at katuwirang inisa-isa sa katawan ng akda.


Kadalasan sa pagbuo ng isang sariling sanaysay, ang batayan natin sa kasalukuyan ay ang mga pangyayaring nagaganap sa ating lipunan. Kung ang binibigyang pansin

naman na nito ay hindi na lamang sa pamayanang ating ginagalawan kundi maging ng buong daigdig, ay mahalagang maging maayos o mabunga ang pagbuo mo ng isang sanaysay. Lalo na kung ito ay bunsod ng mga dayuhan subalit nagkaroon ng malaking epekto sa buhay ng sambayanang Pilipino.

BALIKAN NATIN. May mga larawan sa ibaba ng mga bansa na nagkaroon ng ugnayan sa Pilipinas. Balikan natin ang kanilang epekto sa kasalukuyang kalagayan ng ating bansa. Isulat ito sa patlang.


62 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Pagtibayin ang Palagay. Batay sa larawan,

dugtungan ang pahayag sa speech balloon ng

iyong nabuong konsepto, o pananaw gamit

ang mga ekspresiyon ng pagpapahayag.

Japan

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_________________ Amerika

______________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________ Espanya

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

___________________________ D. IUGNAY NATIN:

Sa Aking pananaw,

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_____________

Ayon sa,

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_______________________________________

_____________


63 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ang Apat na Buwan ko sa Espanya

Ni Rebecca de Dios

Ako si Rebecca, labing-anim na taong gulang, anak ng mag-asawang OFW na kapwa nagtatrabaho sa Barcelona. Unang pagkakataon nila akong naisama rito dahil nagbago ang school calendar ng aking unibersidad. Sa isang malaking hotel nagtratrabaho ang aking magulang, bago pa sila dumating ay inayos na nila ang oras ng kanilang pagpasok kaya nagawan nila ng paraan na tuwing Sabado at Linggo ay makakasama ko sila sa pamamasyal. Dahil dito ay napasyalan ko ang mga lungsod ng Madrid, Seville, Toledo at Valencia kaya marami akong natutuhan at naranasan sa kanilang kaugalian, kultura at tradisyon.

Sa buwan ng Abril-Hunyo ay nakaranas ako ng katamtamang panahon. Subalit sa

buwan ng Hulyo - Agosto ay sadyang napakainit daw ng panahon na kung ihahambing ay nangyayari sa buwan ng Marso at Abril sa Pilipinas. Sa mga panahong ito marami ang dumarayo sa Espanya lalo na sa lungsod ng Barcelona, upang pasyalan ang kanilang magagandang dalampasigan sa baybayin ng Dagat Mediterranean.

Napakarami ring mga museo at mga teatro na masasalamin ang kanilang kasaysayan.

Halimbawa ang Reina Sofia sa Madrid. Libreng nakakapasok dito sa araw ng Miyerkules, Huwebes at Biyernes mula 7-9 ng gabi. Libre ring pumasok sa araw ng Sabado at Linggo mula umaga hanggang 2:30 ng hapon. National Art Museum of Catalonia kung saan ang gusali pa lang ay kahanga-hanga na.

Bahagi rin ng kanilang makulay na kultura ang pagsasagawa ng bullfight kung saan ang mga kalalakihan ay nakikipagtagisan ng lakas sa toro. Gayundin, ang pagsayaw ng flamenco na labis kong nagustuhang panoorin dahil sa kahanga-hangang bilis ng paa ng mga mananayaw.

Maraming makabagong tahanan at gusali subalit maraming gusali rin ang naitayo pa noong gitnang panahon tulad ng Palacio Real sa Madrid, ang Toledo’s Ancient Rooftops sa Toledo, Basilica de la Sagrada Familia, Casa Vicens, Casa Batllo, Guell Pavilion at marami pang iba.

Ang kanilang wika ay Spanish o Castillian na tinatawag nating Espanyol. Mayroon ding diyalektong ginagamit ang mga tao tulad ng Galician,Catalan,at Basque. Ang Ingles ay nauunawaan subalit ang paggamit nito ay hindi laganap. Gayunpaman, kung titira ka nang matagalan ay kailangan matuto ka ng wikang Espanyol dahil halos lahat ng mga produkto, at mahahalagang dokumento, babala sa daan at signages ay nasusulat sa kanilang salita. Natuwa ako dahil may mga salita silang agad kong naintindihan tulad ng bao, calle ventana , coche at iba pa. Nasakop nga pala tayo ng mahigit tatlongdaang taon kaya naging malaki ang impluwesya nila sa atin.

Kapansin-pansin ang malalaking simbahang Katoliko sa Espanya. Nakararami pa rin sa mga Espanyol ang Katoliko na nasa humigit kumulang 80% -90% subalit marami pa rin sa ibang relihiyon tulad ng Islam at ibang pananampalataya tulad ng Jehova’s Witnesses, Mormons at iba pa. Gayunpaman, maraming Katoliko ang hindi regular na nagsisimba at nagsasagawa lamang ng riwal sa simbahan tulad ng pagbibinyag, pagpapakasal at pagbabasbas sa namatay.

E. TALAKAYIN NATIN:


64 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ang kanilang almusal ay tinatawag na El Desayuno na karaniwang kapeng may gatas at tinapay lang. Sa ika 10-11 ng umaga ay muli silang kakain tapas ang tawag dito nakalagay sa maliliit na platito na pwedeng damputin lang (fingerfood).Ang La Comida ang pinakamalaki nilang kain sa hapon, maraming putahe ang inihahanda. Naglalaan sila ng 2-3 oras sa pagkain ng tanghalian at nalalaan ng siesta pagtapos kumain. Tuwing 5-5:30 ng hapon ay kumakain sila ng La merienda. Ang pinakahuling parte ng pagkain ay tinatawag na La cena tuwing ika 9 ng gabi. Pagtapos ng hapunan ay lumalabas sila upang maglakad-lakad at dumaraan sa mga restaurant at bar.

Sa Espanya ay soccer o football ang tanyag na laro na nilalaro saanmang bahagi ng bansa. Hindi makokompleto ang kanilang linggo kung hindi sila makakapanood ng paborito nilang koponan ang Real Madrid na may mahigit 228 milyong tagasuporta.

Pormal ang pananamit, tanging mga kabataan ang nakita kong nakasuot ng pantalong maong t-shirt lalo na sa lungsod ng Madrid. Ang mga nakatatandang babae ay naksuot ng blusa at palda o bestida. Ang mga kalalakihan ay nakasuot g may kwelyong pang- itaas,slacks at sapatos na balat.Sa loob ng simbahan mayroon dresscode ipinagbabawal ang mga damit na hindi angkop sa simbahan.

Napakarami kong natutuhan sa apat na buwang pagtira sa Espanya. Marami silang mga kaugaliang nahahawig sa atin dahil na rin sa impluwensiya ng matagal nilang pananakop subalit nananatili silang iba at natatangi sa maraming bagay. Ipinagpapasalamat ko kina Nanay at Tatay ang pagkakataong ibinigay nila sa akin upang matuto ng maraming bagay at lalong maging bukas at gumalang sa pagkakaiba-iba ng mga tao at lahat sa mundo. (https://www.slideshare.net/DominiqueVitug1/aralin-3-ang-apat-na-buwan-ko-sa-espanya)

Tukuyin at lagyan ng tsek (/) ang lahat ng mga

kaisipan o ideyang tinalakay sa akda. Ekis (X)

naman ang ilagay kung hindi ito nabanggit sa akda.

1. Hindi maagang nagsisitulog ang mga Espanyol dahil pagkatapos nilang kumain ay karaniwang naglibot-libot pa sila. 2. Isang mahalagang bahagi ng kanilang kaugalian ang mahabang pananghalian at pagsi-siesta kaya naman ang halos buong bansa ay tumitigil at nagsasara sa mga oras na ito. 3. Mahalaga sa mga Espanyol na mapangalagaan ang kanilang itsura o anyo at makikita ito sa kanilang maayos na pananamit. 4. Nakitaan ng labis na kasipagan at pagsusumikap sa bahay ang mga Espanyol. 5. Napangalagaan ng mga Espanyol ang mga gusaling kakikitaan ng kanilang mayamang nakaraan at kasaysayan. 6. Tulad ng mga Pilipino, ang halos lahat ng mga Espanyol ay mahusay rin sa pagsasalita ng wikang Ingles.

F. SUBUKIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

https://www.slideshare.net/DominiqueVitug1/aralin-3-ang-apat-na-buwan-ko-sa-espanya


65 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Sakay na! Bibigyan ka nang pagkakataon na makapagtrabaho o maglakbay sa ibang bansa,

pupunta ka ba? Kung Oo, Isulat ang Bansang nais puntahan at ang dahilan sa tapat ng eroplano. Kung hindi naman ay isulat ang dahilan sa tapat ng pampasaheng Dyip at bakit.

Sa Kabuuan. Magbigay ng tatlong pinakamahalagang nabanggit ni Rebbecca de Dios

sa kaniyang sanaysay na mula sa tatlong bahagi ng sanaysay.

G. SA PALAGAY MO?

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

__________________________________

________________________________

H. AYOS NA:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


66 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Itala na yan! Ang isang napapanahong isyung natalakay sa binasa ay ang paparami

nang paparaming bilang ng mga manggagawa mul sa ilang papaunlad na bansang

tulad ng Pilipinas na umaalis at nangingibang-bansa upang makapaghanap-buhay para

sa kanilang pamilya. Isulat mga impormasyon tungkol sa napapanahong isyung pandaigdig.Sa

kasalukuyan ang buong daigdig ay nakararanas ng isang pandemya dito magmumula ang mga

impormasyon na iyong ilalagay sa mga sumusunod na katanungan.

Ap

at n

a B

uw

an k

o s

a Es

pan

ya

(Isa

ng

San

aysa

y

I. TAYAIN NATIN:

Ang Pandemya sa kasalukuyan ay ang

______________________________________________

___

Bansang Pinagmulan ng Pandemya ay

____________________________________

____________________________________

____________________________________

_________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


67 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:

F10WG-Ic-d-59 Nagagamit ang angkop na mga pahayag sa pagbibigay ng sariling pananaw

PANGUNAHING PAKSA AT PANTULONG NA MGA IDEYA Ang isang pangkaraniwang gawain ng buhay ng isang mag-aaral ay ang pagsulat ng talata. Madalas, pagkatapos sumulat ay ilalahad naman nang pasalita ang isinulat. Kapag ang isang tao ay sumusulat ng isang talata ay lagi siyang may pangunahing paksa o ideyang nais iparating sa kanyang mambabasa. Ang pangunahing paksa o ideyang ito ay nakapaloob sa isang pangungusap na tinatawag na paksang pangungusap. Ang pangunahing paksa o ideya ay ang bahaging sumasagot sa tanong na: Tungkol saan ang talata?" o "Ano ang paksa o mensaheng gustong ipaabot ng talata?"

Mga Hakbang upang ito’y maiwasan

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – SANAYSAY Kompendyum sa Angkop na mga pahayag sa pagbibigay ng sariling pananaw



PANGALAN: _________________________________


68 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1



Ang isang talata ay binubuo hindi lamang ng pangunahing paksa kundi ng mga pantulong na ideya rin. Ang pangunahing paksa ay maaaring ihambing sa isang nakabukas na payong at ang mga pantulong na ideya ay ang mga bagay na nasa ilalim at sumusuporta sa payong. Taglay ng pangunahing paksa ang mensaheng nais iparating ng talata samantala, ang mga pantulong na ideya naman ang nagbibigay-linaw sa mensahe o nagsasaad ng mga detalye upang higit itong maunawaan ng mga mambabasa. Madalas, ang mga pantulong na ideya ay pinangungunahan ng mga salitang naghuhudyat ng pagkakasunod-sunod tulad ng mga salitang una, kasunod, pagkatapos, at sa wakas o pangbuli. Maayos o lohikal dapat ang pagkakasunod-sunod ng mga pantulong na ideya upang mas madaling maunawaan ang mensaheng inilalahad ng mga ito.

Ang pangunahing paksa ay maaaring matagpuan sa iba't ibang bahagi ng talata subalit pangkaraniwang ito ay nasa unang pangungusap. Makikita sa ibaba ang isang ilustrasyong makapagbibigay-linaw sa ugnayan ng pangunahing paksa at mga pantulong na ideya.

- Pinagyamang Pluma 10 p. 63-64

Suriin ang mga pangungusap na hango sa sanaysay:

Sa kanila, ang sabi ko, ang katotohanan ay walang kahulugan kundi ang anino ng mga imahe. At mayroon bang bagay na nakapagtataka sa mga taong nakadaan mula sa banal na pagninilay-nilay patungo sa makasalanan nilang kalagayan o gumawa ng labag sa kagandahang-asal. Samantala, habang ang kaniyang mga mata ay kumukurap bago siya mahirati sa kadiliman, siya ay mapipilitang lumaban sa korte o sa ibang lugar, tungkol sa anino ng imahe ng katarungan at magpupunyaging maunawaan nang ganap ang katarungan. Sa unang pangungusap, naipahayag ng may-akda ang kaniyang pananaw batay sa kaniyang iniisip o sinabi. At sa ikalawang pangungusap ginamit ang ekspresiyong samantala na nagkaroon ng pagbabago sa unang bahagi sa ikalawang bahagi na ginamit ang ekspresiyon.

Ipaliwanag Mo. Basahing mabuti ang talata sa ibaba. Maaring ang lahat ng ito ay isinagawa ni Rebbeca bago siya lumipad patungong Espanya at nararapat mo ring

tandaan kapag ikaw naman ay bibyahe. Salungguhitan mo ang pangunahing ideya at isa-isa mong lagyan ng bilang ang bawat pantulong na ideya. Sagutin ang mga tanong pagkatapos.

D. IUGNAY NATIN:

Naririto ang mga bagay na dapat tandaan kapag magbibiyahe sa labas ng bansa. Una, mahalagang magsaliksik ka tungkol sa bansang pupuntahan mo. Alamin mo ang kanilang mga batas tulad hng mga bagay na ipinagbabawal kaugalian, gayundin ang mga bagay na hindi katanggap-tanggap sa kanilang relihiyon. Pangalawa, alamin mo ang klima o panahon sa panahon ng iyong pagbisita upang makapaghanda ka ng angkop na kasuotan. Mahalagang alam mo rin ang kanilang pagkain at ang mga lugar doon na hindi ligtas puntahan ng mga turistang tulad mo. Ang isa pa sa pinakamahahalagang dapat mong ihanda ay ang iyong mga dokumento sa pagbiyahe tulad ng iyong pasaporte, visa (kung kinakailangan), ticket sa eroplano, gayundin ang iba pang ID, at ang iyong credit card. Makabubuting may kopya ka ng iyong mga dokumento para kung saka-sakaling mawala ay mas madali mo itong mapapalitan. Huwag mo ring kalimutang ihanda ang iyong itinerary o listahan ng mga lugar na iyong pupuntahan, ang pangalan at address ng lyong hotel, at iba pa. Makabubuti rin kung mayroon kang travel insurance para may sumagot sa mga pangyayaring hindi inaasahan. (Pinagyamang Pluma 10 p. 65)


69 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


• Bakit mo nasabing ang sinalungguhitan mo ang pangunahing paksa ng talatang ito? _____________________________________________________________ ________________________________________________________________

• Angkop ba ang mga nakalahad na pantulong na ideya para sa sinalungguhitan mong pangunahing paksa? Ipaliwanag. ________________________________________________________________ ________________________________________________________________

MGA PAHAYAG SA PAGBIBIGAY NG SARILING PANANAW

May mga ekspresiyong ginagamit sa pagpapahayag ng pananaw at nagpapahiwatig ng pagbabago o pag-iiba ng paksa at/o pananaw?

1. Mga ekspresiyong nagpapahayag ng pananaw. Kabilang dito ang: ayon, batay, para, sang-ayon sa/kay, ganoon din sa paniniwala/pananaw/akala ko, ni/ng, at iba pa. Inihuhudyat ng mga ekspresiyong ito ang iniisip, sinasabi o paniniwala ng isang tao. Halimbawa : a. Ayon, Batay, Sang-ayon sa

Sang-ayon sa Memorandum Order No. 20 : Series of 2013 ng Commision On Higher Education na pinagtitibay ang pagkawala ng Filipino bilang isa sa mga asignatura sa ilalim ng General Education Curriculum o GEC sa taong 2016.

Batay sa Konstitusyon 1987: Artikulo XIV, Seksyon 6, ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.”

Ayon sa tauhang si Simoun sa El Filibusterismo, “Habang may sariling wika ang isang bayan, taglay niya ang kalayaan.”

b. Sa paniniwala, akala, pananaw, paningin, tingin, palagay, ni/ ng Sa paniniwala ko ang pagkakaroon ng isang mataas at matibay na edukasyon

ay isang saligan upang mabago ang takbo ng isang lipunan tungo sa pagkakaroon ng isang masaganang ekonomiya.

Sa aking pananaw ang edukasyon ay kailangan ng ating kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan.

Sa tingin ng maraming guro na ang pagkatuto ng mga mag-aaral ay hindi lamang nakasalalay sa kanila kundi maging sa mga magulang sa pagbibigay patnubay at suporta sa kanilang mga anak.

c. Inaakala, Pinaniniwalaan, Iniisip Pinaniniwalaan kong higit na dapat pagtuunan ng pamahalaan ang isyu

tungkol sa lumalalang kalagayan ng ating kalikasan. Inaakala ng iba na hindi mahigpit sa pagpapataw ng kaparusahan ang DENR

kaya patuloy silang lumalabag sa batas pangkalikasan. d. Sa ganang akin, Sa tingin, akala, palagay ko

E. TALAKAYIN NATIN:


70 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Sa ganang akin, kailangang dagdagan pa ng mga pamahalaang lokal ang pagbabantay sa kabataang nasa lansangan tuwing hatinggabi dahil sa lumalalang krimen.

Palagay ko, kailangan ang malawig na programa ng DSWD para sa mga batang lansangan na karaniwang sangkot sa maraming krimen sa kalsada.

2. May mga ekspresiyong nagpapahiwatig ng pagbabago o pag-iiba ng paksa at/o pananaw, tulad ng sumusunod na halimbawa. Gayunman, mapapansing di tulad ng naunang mga halimbawa na tumitiyak kung sino ang pinagmumulan ng pananaw, nagpapahiwatig lamang ng pangkalahatang pananaw ang sumusunod na halimbawa:

a. Sa isang banda, Sa kabilang dako Sa isang banda, mabuti na ngang nalalaman ng mamamayan ang mga anomalya sa kanilang pamahalaang lokal nang sa gayo’y masuri nila kung sino ang karapat-dapat na ihalal para mamuno sa kanilang lungsod.

Sa kabilang dako, sa dami ng naglalabasang isyung pampolitika hindi tuloy malaman ng sambayanan kung ano ang kahihinatnan ng bansa sa kamay ng mga politikong pinagkatiwalaang mamuno dito.

b. Samantala Samantala mamamayan mismo ang makapagpapasya kung paano nila nais makita ang kanilang bansa sa susunod na mga taon. Matalinong pagpapasya ang kailangan kung sino ang karapat-dapat pagkatiwalaan ng kanilang boto.


Punan ng angkop na ekspresiyon ang bawat pahayag upang mabuo ang Konsepto

ng Pananaw sa bawat bilang. Piliin ang sagot sa loob ng kahon.

1. __________________ Counsels on Diet and Food ay binanggit na ang mga tinapay na tatlong araw nang nakaimbak ay mas mabuti sa ating katawan kung ihahambing sa bagong luto at mainit na tinapay. 2. __________________ maraming Pilipino ang pagkapanalo ni Manny Paquiao sa sunod-sunod niyang laban ay nangangahulugang maipagpapatuloy pa ni Pacquiao ang kaniyang karera sa pagboboksing. 3. __________________ Ang mga Pilipino ay higit na magiging mapanuri sa mga proyekto ng pamahalaan matapos mabatid ang matinding korapsiyon ng ilang politiko. 4. __________________ Department of Social Welfare and Development, mapanganib din sa mga bata ang paglalaro ng mga marahas na internet game lalo na’t nasa developmental stage pa lamang ang isang bata. 5. __________________ mga makakalikasan, kailangang mamulat kahit na ang pinakabatang miyembro ng komunidad sa posibleng epekto ng climate change sa sangkatauhan upang magkaroon ng kamalayan sa tamang pangangalaga ng mundo.

F. SUBUKIN NATIN:

Sa ganang akin Batay sa Sa tingin ng Sa palagay ng Ayon sa Pinaniniwalaan ko

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


71 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Suriin kung ang sumusunod na mga pagpapahayag ng opinyon o pananaw ay angkop o hindi. Lagyan ng bituin ( ) ang kahon at magbigay rin ng maikling paliwanag para

sa iyong napiling sagot. 1. Sa aking palagay, nararapat sundin ng mga Espanyol ang mga rekomendasyon ng kanilang binuong komisyon para na rin sa kanilang ikabubuti at ikauunlad ng kanilang ekonomiya. 2. Hindi ako papayag! Walang sinumang makapagpapabago sa kaugaliang matagal na naming ginagawa kahit pa siya ang pinakamataas na pinuno ng mundo! 3. Sa tingin ko, kakayanin ng mga Espanyol na mabago ang nakaugaliang ito basta maipaliliwanag lang sa kanila ang mabubuting maidudulot ng ang hakbang na ito. 4. Para sa akin, susunod lang ako kapag naintindihan kong mabuti kung bakit kailangan kong sumunod. 5. Kayo na lang ang sumunod kung gusto ninyo. Basta ako, magsi-siesta ako hanggang gusto ko at walang makapipigil sa akin.

G. SA PALAGAY MO?

Angkop Hindi angkop ang pagkakalahad ng pananaw Dahil ______________________________________________________________

H. AYOS NA:





PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


72 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Bumuo ng mahahalagang konseptong natutuhan sa aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong na nakatala sa kasunod na talahanayan. Magbigay ng dalawang kasagutan sa bawat tanong.

Ipahayag Mo. Gamitin ang sumusunod na salita sa paglalahad ng iyong pananaw

tungkol sa isyung pandaigdig na nasa larawan.ayon sa , sa palagay ko, sa kabilang

banda, batay sa, sa ganang akin, sa kabilang dako sang-ayon, sa sa tingin ko, samantala

Tanong Sagot 1 Sagot 2

Paano nakatutulong ang sanaysay na magkaroon ng kamalayan sa kultura at kaugalian ng isang bansa?

Nakatutulong ang sanaysay sa pamamagitan ng ______________________________________________________________________________

Maaaring sa panimula ay ___________________, sa gitna o katawan ay _____________ at sa wakas ay _____________.

Paano mabisang magagamit ang mga ekspresiyon sa pagpapahayag ng sariling pananaw?

Sa pagbuo ng sariling pananaw, mabisang magagamit ang mga ekspresiyon sa pagpapahayag sa pamamagitan ng ______________________________________________________________________________

Mabisa ang pagpapahayag ng sariling pananaw sa pamamagitan ng __________________________________________ _____________________.

I. TAYAIN NATIN:

Pananaw:

________________________________ ________________________________

________________________________ ________________________________

________________________________ ________________________________

EDUKASYON AT KAHIRAPAN




73 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


A. KOMPETENSI/MELC:

B. BASAHIN NATIN:


Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na

kadalasan ay buhat sa lipi ng mga diyos o diyosa. Ang paksa ng mga epiko ay mga kabayanihan ng pangunahing tauhan sa kaniyang paglalakbay at pakikidigma. Ang salitang epiko ay mula sa salitang Griyego epos na ang salawikain o awit ngunit ngayon ito’y tumutukoy sa kabayanihan na isinasalaysay.

Ang pangkalahatang layunin ng tulang epiko, samakatuwid ay gumising sa damdamin

upang hangaan ang pangunahing tauhan. Anupa’t naiiba ito sa trahedya na naglalayong pumukaw sa pagkasindak at pagkaawa ng tao. Pinakamahalaga rito ay ang pagtatagumpay laban sa mga suliraning nakahaharap, lalong magaling kung ganap ang pagtatagumpay laban sa matinding mga suliranin, dahil ito’y lalong makapagbibigay-buhay sa layunin ng tula. (Crisanto C. Rivera, 1982)

Ang Epiko ni Gilgamesh, isang epiko mula sa Mesopotamia ay kinikilala bilang kauna-unahang dakilang likha ng panitikan. Ang kasaysayan ng Gilgamesh ay nagsimula sa limang tulang Sumerian tungkol kay “Bilgamesh” (salitang Sumerian para sa ‘Gilgamesh’), hari ng Uruk. Mula sa magkakahiwalay na kuwentong ito ay nabuo ang iisang epiko. Ang kauna-unahang buhay na bersyon nito, kilala bilang “Old Babylonian” na bersyon, ay noong ika-18 siglo BC at pinamagatan mula sa kaniyang incipit (unang salita ng manuskrito na ginamit bilang pamagat), Shūtur eli sharrī (“Surpassing All Other Kings”). Ilan lamang sa mga tablet (manuskritong nakasulat sa isang piraso ng bato, kahoy o bakal) ang nabuhay. Ang huling bersyon ay nasulat noong ika-13 hanggang ika-10 siglo BC at may incipit na Sha naqba īmuru (“He who Saw the Deep”), sa makabagong salita: (“He who Sees the Unknown”). Tinatayang dalawang katlong bahagi ng labindalawang tablet na bersyon ang nakuha. Ang ilan sa magagaling na kopya ay natuklasan sa guho ng aklatan ng 7th-century BC na hari ng Assyrian na si Ashurbanipal.

The Epic of Gilgamesh, kinuha noong Nobyembre 30, 2014 Mula sa en.Wikipedia.org/wiki/Epic of Gilgamesh

Paghambingin Natin. Sa pamamagitan ng Venn Diagram, ibigay ang pagkakatulad at pagkakaiba ng epiko at mitolohiya.

GRADE 10 FILIPINO UNANG MARKAHAN – EPIKO

Kompendyum sa Epiko ni Gilgamesh Epiko mula sa Mesopotamia

Salin sa Ingles ni N.K. Sandars Saling-buod sa Filipino ni Cristina S. Chioco

F10PN-Ie-f-65 Nahihinuha ang katangian ng tauhan sa napakinggang epiko

F10PB-Ie-f-65 Naibibigay ang sariling interpretasyon sa mga kinaharap na suliranin ng

tauhan

PANGALAN: _________________________________


74 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


#HULARAWAN. Biyaya ng Larawan, Yaman ng Pagpapakahulugan. Pagmasdang mabuti ang mga sumusunod na larawan. Isulat sa loob ng kahon ang kanilang pangalan at

itala ang kanilang kapangyarihan o katangian sa patlang.

D. IUGNAY NATIN:

Katangian:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______

Katangian:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______


75 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Mula sa Epiko ni Gilgamesh

salin sa Ingles ni N.K. Sandars saling-buod sa Filipino ni Cristina S. Chioco

Mga Tauhan: o Anu - Diyos ng kalangitan; ang Diyos Ama o Ea - Diyos ng karunungan; kaibigan ng mga tao o Enkido - Kaibigan ni Gilgamesh; matapang na tao na nilikha mula sa luwad o Enlil - Diyos ng hangin at ng mundo o Gilgamesh - Hari ng Uruk at ang bayani ng epiko o Ishtar - Diyosa ng pag-ibig at digmaan; ang reyna ng mundo o Ninurta - Diyos ng digmaan at pag-aalitan o Shamash - Diyos na may kaugnayan sa araw at sa mga batas ng tao o Siduri - Diyosa ng alak at mga inumin o Urshanabi - Mamamangkang naglalakbay araw-araw sa dagat ng kamatayan patungo

sa tahanan ng Utnapishtim o Utnapishtim - Iniligtas ng mga diyos mula sa malaking baha upang sirain ang mga tao;

binigyan ng mga diyos ng buhay na walang hanggan. 1. Nagsimula ang epiko sa pagpapakilala kay Gilgamesh, ang hari ng lungsod ng Uruk, na ang dalawang katlo ng pagkatao ay diyos at ang sangkatlo ay tao. Matipuno, matapang, at makapangyarihan. Ngunit mayabang siya at abusado sa kaniyang kapangyarihan. Dahil sa kaniyang pang-aabuso, patuloy na nananalangin ang kaniyang mga nasasakupan na nawa’y makalaya sila sa kaniya.

E. TALAKAYIN NATIN:

Katangian:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______

Katangian:

______________________________________________

______________________________________________

______________________________________________

______


76 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


2. Tinugon ng diyos ang kanilang dasal. Nagpadala ito ng isang taong kasinlakas ni Gilgamesh, si Enkido, na lumaking kasama ng mga hayop sa kagubatan. Nagpang-amok ang dalawa nang sila ay magkita. Nanalo si Gilgamesh. Ngunit sa bandang huli ay naging matalik na magkaibigan sila. Di naglaon ay naging kasa-kasama na ni Gilgamesh si Enkido sa kaniyang mga pakikipaglaban. Una, pinatay nila si Humbaba, ang demonyong nagbabantay sa kagubatan ng Cedar. Pinatag nila ang kagubatan. Nang tangkain nilang siraan ang diyosang si Ishtar, na nagpahayag ng pagnanasa kay Gilgamesh, ipinadala nito ang toro ng Kalangitan upang wasakin ang kalupaang pinatag nila bilang parusa. Nagapi nina Gilgamesh at Enkido ang toro. Hindi pinahintulutan ng mga diyos ang kanilang kawalan ng paggalang kaya itinakda nilang dapat mamatay ang isa sa kanila, at iyon ay si Enkido na namatay sa matinding karamdaman. 3. Habang nakaratay si Enkido dahil sa matinding karamdaman, sa sama ng loob ay nasabi niya sa kaniyang kaibigan ang ganito: “Ako ang pumutol sa punong Cedar, ako ang nagpatag ng kagubatan, ako ang nakapatay kay Humbaba, at ngayon, tingnan mo kung ano ang nangyari sa akin. Makinig ka kaibigan, nanaginip ako noong isang gabi. Nagngangalit ang kalangitan at sinagot ito ng galit din ng sangkalupaan. Sa pagitan ng dalawang ito ay nakatayo ako at sa harap ng isang taong ibon. Malungkot ang kaniyang mukha, at sinabi niya sa akin ang kaniyang layon. Mukha siyang bampira, ang kaniyang mga paa ay parang sa leon, ang kaniyang mga kamay ay kasintalim ng kuko ng agila. Sinunggaban niya ako, sinabunutan, at kinubabawan kaya ako ay nabuwal. Pagkatapos ay ginawa niyang pakpak ang aking mga kamay. Humarap siya sa akin at inilayo sa palasyo ni Irkalla, ang Reyna ng Kadiliman, patungo sa bahay na ang sinumang mapunta roon ay hindi na makababalik 4. Sa bahay kung saan ang mga tao ay nakaupo sa kadiliman, alikabok ang kanilang kinakain at luad ang kanilang karne. Ang damit nila’y parang mga ibon na ang pakpak ang tumatakip sa kanilang katawan, hindi sila nakakikita ng liwanag, kundi pawang kadiliman. Pumasok ako sa bahay na maalikabok, at nakita ko ang dating mga hari ng sandaigdigan na inalisan ng korona habang buhay, mga makapangyarihan, mga prinsipeng naghari sa mga nagdaang panahon. Sila na minsa’y naging mga diyos tulad nina Anu at Enlil ay mga alipin ngayon na tagadala na lamang ng mga karne at tagasalok ng tubig sa bahay na maalikabok. Naroon din ang mga nakatataas na pari at ang kanilang mga sakristan. May mga tagapagsilbi sa templo, at nandun si Etana, ang hari ng Kish, na minsa’y inilipad ng agila sa kalangitan. Nakita ko rin si Samugan, ang hari ng mga tupa, naroon din si Ereshkigal, ang Reyna ng Kalaliman, at si Belit-Sheri na nakayuko sa harapan niya, ang tagatala ng mga diyos at tagapag-ingat ng aklat ng mga patay. Kinuha niya ang talaan, tumingin sa akin at nagtanong: “Sino ang nagdala sa iyo rito? Nagising akong maputlang-maputla, naguguluhan, tila nag-iisang tinatahak ang kagubatan at takot na takot.” 5. Pinunit ni Gilgamesh ang kaniyang damit, at pinunasan niya ang kaniyang luha. Umiyak siya nang umiyak. Sinabi niya kay Enkido, “Sino sa mga makapangyarihan sa Uruk ang may ganitong karunungan? Maraming di-kapani-paniwalang pangyayari ang nahayag. Bakit ganyan ang nilalaman ng iyong puso? Hindi kapani-paniwala at nakatatakot na panaginip. Kailangan itong paniwalaan bagaman ito’y nagdudulot ng katatakutan, sapagkat ito’y nagpapahayag na ang matinding kalungkutan ay maaaring dumating kahit sa isang napakalusog mang tao, na ang katapusan ng tao ay paghihinagpis.” At nagluksa si Gilgamesh. “Mananalangin ako sa mga dakilang diyos dahil ginamit niya ang aking kaibigan upang mahayag ang kasasapitan ng sinoman sa pamamagitan ng panaginip.” 6. Natapos ang panaginip ni Enkido at nakaratay pa rin siya sa karamdaman. Araw-araw ay palala nang palala ang kaniyang karamdaman. Sinabi niya kay Gilgamesh, “Minsan ay binigyan mo ako ng buhay, ngayon ay wala na ako kahit na ano.” Sa ikatlong araw ng kaniyang pagkakaratay ay tinawag ni Enkido si Gilgamesh upang siya’y itayo. Mahinang-mahina na siya, at ang kaniyang mga mata ay halos di na makakita sa kaiiyak. Inabot pa ng sampung araw ang kaniyang pagdadalamhati hanggang labindalawang araw. Tinawag niya si Gilgamesh, “Kaibigan, pinarusahan ako ng mga dakilang diyos at mamamatay akong kahiya-hiya. Hindi


77 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


ako mamamatay tulad ng mga namatay sa labanan; natatakot akong mamatay, ngunit maligaya ang taong namatay sa pakikipaglaban, kaysa katulad kong nakahihiya ang pagkamatay.” Iniyakan ni Gilgamesh ang kaniyang kaibigan. 7. Pinagluksa ni Gilgamesh ang pagkamatay ng kaniyang kaibigan sa loob ng pitong araw at gabi. Sa huli, pinagpatayo niya ito ng estatwa sa tulong ng kaniyang mga tao bilang alaala.


Kapangyarihan Mo, Ipakita Mo. Isa sa mga katangian ng tauhan ng epiko ay ang

pagkakaroon nito ng supernatural na kapangyarihan. Bagaman ang binasang epiko ay isang

buod lamang, sikaping matukoy ang supernatural na katangian ng bawat tauhan. Punan ng

impormasyon ang lobo ng diyalogo

F. SUBUKIN NATIN:

Ako si Gilgamesh. Ako ay may kapangyarihang ___________________ ________________________________.

Ako si Enkido. Sa taglay kong supernatural na kapangyarihan, kaya kong _____________________________ ____________________________________

Ako si Urshanabi. Ako ay isang mamamangkang may kapangyarihang _________________________________ ____________________________________

Ako si Utnapishtim. Mula sa mga diyos, taglay ko ang kapangyarihang ________________________________ ________________________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


78 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


#ISTORYAHAY Istorya ng Karanasan ng Buhay, Bigyang-saysay at Isalaysay. Hindi tayo katulad ng mga tauhang gumanap sa tinalakay na epiko na may taglay na kapangyarihan. Subalit may katangian tayong tulad nila na magagamit

natin sa pagharap sa mga suliranin sa buhay. Isulat sa banner sa ibaba ang isa sa pinakamabigat na suliraning iyong dinanas na may pagkakahalintulad ng kay Gilgamesh. Ibahagi rin kung paano mo ito napagtagumapayan.

#HULANAWA Mukha ng Pang-unawa, Mararapat na Isapuso’t Isagawa. Malinaw na ipinakita ang iba’t ibang katangian ng mga tauhan sa epiko. Sa kabuuan ano ang katangiang dapat taglayin ng isang “Tunay na Bayani”, Isulat ito sa loob ng kahon. Maging malinaw sa paglalarawan at gawing batayan ang epikong tinalakay.

#HULANAWA Mukha ng Pang-unawa, Nararapat na Isapuso’t Isagawa. Malinaw na ipinakita ang iba’t ibang katangian ng mga tauhan sa epiko. Sa kabuuan ano ang katangiang dapat taglayin ng isang “Tunay na Bayani”, Isulat ito sa loob ng

kahon. Maging malinaw sa paglalarawan at gawing batayan ang epikong tinalakay.

G. SA PALAGAY MO?

_______________________________________________

_______________________________________________

Suliranin

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

___________________________________________________

H. AYOS NA:

I. TAYAIN NATIN:

PANGALAN: ________________________________ PETSA: ____________________

PANGKAT: _________________________________ MARKA: ___________________


79 | S . Y . 2 0 2 0 - 2 0 2 1


Ipagtanggol Mo. Suriin ang mga suliraning pinagdaanan ng mga pangunahing tauhan sa epiko. Alin sa mga suliraning ang kinakailngan ng pangunahing tauhang maranasan. Itala sa tapat ng masayang mukha kung ito ay nagkaroon ng dulot na positibo. Kapag ito ay nagdulot naman ng negatibo itala ito sa malungkot na mukha. Kung wala naman itong epekto itala ito sa mukhang naguguluhan.

Emosyon Suliranin Epekto



Documents

G10 G10-FILIPINO - UNANG MARKAHAN UNANG MARKAHAN...G10-FILIPINO - UNANG MARKAHAN 2 | S . Y . 2 0 2 0 - 2021 G10 – FILIPINO – UNANG MARKAHAN A. KOMPETENSI/MELC: B. BASAHIN NATIN: