Funkcje nowoczesnej biblioteki

w społeczeństwie wiedzy

Dariusz GrygrowskiUniwersytet Warszawski

Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych

– udostępnianie już nie zawsze oznacza dawanie dokumentu do ręki

… inne spojrzenie na klasyczną definicję biblioteki

– pewnych dokumentów już się nie gromadzi, ale jednak ma się do nich dostęp

GROMADZENIE

OPRACOWANIE

PRZECHOWYWANIE

UDOSTĘPNIANIE

– już nie wszystko się opracowuje, coraz częściej korzysta się z pracy innych

– nowe rodzaje dokumentów nie wymagają dużych przestrzeni magazynowych

Funkcje wewnętrzne, czyli…

Funkcje

zewnętrzne ?Integracja społeczna

estetycznasubstytutywnarozrywkowarozrywkowa

rozrywkowaintelektualnaintelektualnaintelektualna

edukacyjnainformacyjnainformacyjnainformacyjna

intelektualnaedukacyjnaedukacyjnaedukacyjna

Biblioteki publiczne

Biblioteki pedagogiczne

Biblioteki szkolne

Biblioteki akademickie

„Aktualnie eksponuje się jako podstawowe informacyjne i edukacyjne oraz (rzadziej) rozrywkowe zadania bibliotek. Ale nie można przeoczyć jeszcze funkcji intelektualnej, estetycznej i substytutywnej, które biblioteki – pośrednicząc w procesach komunikacji – pełnią” (s. 110-111)

Jacek Wojciechowski Uwagi o typologii bibliotek „Biblioteka” 2001 nr 5

Paradoks I

W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny się rozwijać, tymczasem…

1946 1950 1970 1990 1995 2000 2006 2008

934 4193 8621 10269 9505 8915 8591 8489

Liczba bibliotek publicznych w Polsce

2007 – 1618!

Szkoły wyższe

1995 2001 2006 2008

Ogółem 179 310 445 455

Niepubliczne 80 195 315 324

Lata 1995 2001 2006 2008

Biblioteki

szkół wyższych1022 989 1005 988

Lata 1995 2001 2006 2008

Studenci 682 1719 1954 1937

a biblioteki szkół wyższych…

Biblioteki naukowe 1995 2006 2008Biblioteka Narodowa 1 1 1

Biblioteki szkół wyższych 1022 1005 988

Biblioteki PAN 115 82 77

Biblioteki JBR 97 89 94

Biblioteki publiczne 9 11 14

Biblioteki inne 30 31 29

Biblioteki naukowe

Biblioteki naukowe w III RP

1991 1995 2001 2006 2008

1204 1274 1225 1219 1203

Nie ilość, ale jakość?

Cel strategiczny programu Biblioteka +

przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz

ośrodki życia społecznego

OTWARTOŚĆ…

i w przenośni i dosłowna

Katarzyna WinogrodzkaRaport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008

Socjalna biblioteka w liberalnym otoczeniu

Katarzyna WinogrodzkaRaport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008

Paradoks II

W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny być w większym stopniu wykorzystane i odwiedzane, tymczasem…

"Potrzeba odwiedzania bibliotek będzie zanikać, gdy technologia pozwoli na dostarczanie usług bibliotecznych wprost do biur i domów.”

„Biblioteki lokalne będą traciły na znaczeniu, a nawet całkiem zanikną, jak tylko indywidualni użytkownicy uzyskają dostęp do źródeł informacji bezpośrednio przez łącza telekomunikacyjne, bez względu, gdzie by te źródła się znajdowały."

F.W. Lancaster: Libraries and librarians in an age of electronics. Arlington 1982, s. 125-126

Spadek liczby odwiedzin w BN

2004 - 191625

2,2%

2005 - 187453

6,0%

2006 - 176275

5,5%

2007 - 166589

7,5%

2008 - 154216

Udostępnienia w bibliotekach zakładowych BUW

Rok/usługa 2004 2005 2006 2007 2008

Udostępnianie 3030174 2875406 2854898 2609671 2389380

Czytelnie 1900341 1774941 1693934 1509170 1372005

Wypożyczalnie 1127276 1098911 1160001 1100139 1017032

Na szczęście dla bibliotekarzy

Internet jest częściowo komercyjny W bibliotecznej sieci można dostać za darmo to,

za co w pozabibliotecznej sieci trzeba zapłacić.

„Należy ograniczyć udział najbardziej klasycznej klasyki,zwłaszcza rodzimej, bo ta jest i będzie coraz bardziejdostępna w formie zdigitalizowanej ; zwiększyć udziałnowszej klasyki, do której prawa autorskie jeszcze niewygasły…” (s. 13)

Jerzy Maj

"Czy i jaki kanon księgozbiorów?"

Cel strategiczny programu Biblioteka +

przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz

ośrodki życia społecznego

Wizyta w bibliotece niekoniecznie oznacza uprawianie czytelnictwa

K. Wolff

„Społeczny zasięg książki w Polsce w 2008 roku”

„Podstawowym zadaniem bibliotek publicznych, zdaniem większości badanych (71%), winno być wypożyczanie książek do domu. Na możliwość czytania na miejscu w bibliotece książek oraz czasopism wskazało, odpowiednio: 39% i 31%.” (s. 23-24)

75% mieszkańców wsi powyżej 15 lat w ogóle nie zagląda do bibliotek. (s. 113)

Spośród tych 25%, którzy odwiedzają biblioteki, (wśród których większość stanowią uczniowie) aż 89% ogranicza się do wypożyczenia książki do domu. Tylko 18% korzysta z książek w bibliotece. (s. 114)

Magiczne słowo "lokalność"

"community info"

Nie tylko informacja !

J. Wojciechowski

„Syndrom Petryfikacji”

Świątynia wiedzy…

…ale bez przesady z dostojeństwem