Ang BALBAL o islang ay ang di-pamantayang paggamit ng mga salita sa isang wika ng isang partikular na grupo ng lipunan. Tinatawag din itong salitang kanto o salitang kalye. Halimbawa: parak, lespu (pulis) iskapo (takas) atik (pera) erpats (tatay) jokla (bakla) tiboli (tomboy) epal (mapapel) haybol (bahay) bogchi, chibog (pagkain) bomalabs (malabo) 

Ang LALAWIGANIN ay mga salitain o dayalekto ng mga katutubo sa lalawigan o panlalawigang salita. Ang mga Cebuano, Iloko, Batangueno at iba pa ay may temang lalawiganin sa kani-kaniyang dila. Isang matibay na indikasyon ng lalawiganing tema ay ang punto o accent AT ang paggamit ng mga salitang hindi banyaga at hindi rin naman Tagalog. 

sa antas na ito mapapansing ang mga salita ay pawang konfaynd lamang sa probinsya o rehiyong pinanggalingan nito. may mga salitang hindi maituturing na standard sapagkat limitado pa rin ang saklaw ng pinag gagamitan nito 

Halimbawa: 

ditse (ate) sangko (kuya) pasanin (problema) bilot (Batangas, tuta) tubal (Batangas, labahing damit) uragon (Bicol, maraming ibig sabihin nito) ambot (Bisaya, ewan) kaon (Bisaya, kain) balay (Ilocano, bahay) biag (Ilocano, buhay) 

Sa antas ng wika sa Pilipinas, naisakategorya ang wikang PAMBANSA bilang pangatlo, kaakibat ng balbal (una), lalawiganin (pangalawa), at ng pampanitikan (pang-apat). Ang kasaysayan ng wikang pambansa sa Pilipinas ay lubhang makulay at kontrobersyal. Gayumpaman, sa likod ng mayamang kasaysayan at kawalan ng matibay na pagliliwanag sa saligang batas, naitala ang Wikang Pambansa bilang Filipino. 

Ang Filipino ay hango sa humigit kumulang na 90 diyalekto sa bansa. Gayumpaman, ang Tagalog ang siyang sinasabing nagluwal nito. Ang Tagalog, sa panahon ng mga pagtatakda ng wikang pambansa ay ang siyang napili at ang pinakamabilis namaintindihan ng halos buong Pilipinas. 

Halimbawa: 

dangal malaya paniwala abiso sabaw takdang aralin gabi kabayo 

labada bakasyon 

Ang ikapat na uri naman ng wika ay ang PAMPANITIKAN. Ito ang pinakamayamang uri. Kadalasa'y ginagamit ang mga salita sa ibang pang kahulugan. Mayaman ang wikang pampanitikan sa paggamit ng tayutay, idioma, eskima at ibat ibang tono, tema at punto. Isang eksperto na rin ang nagsabi na ang Panitikan ay ang "Kapatid na babae ng Kasaysayan", ito ay dahil sa ang wikang pampanitikan ay makasaysayan at maaring tumaliwas din sa kasaysayan dahil sa kaniyang kakayahang lumikha ng mga tauhang piksyunal o kathang isip. Ito ay kadalasang nagaganap sa tuwing ang wikang pampanitikan ay malayang nagagamit sa pagkatha ng dula, katha, palabas, at iba pang likhang-pampanitikan. 

Halimbawa: 

sanggunian kasaysayan kahulugan pag-ibig salinlahi aklat pahayagan larawan tahanan kabiyak

________________

Nako, I was very bad with this... especially since I was monstrously ignorant of "pabalbal" (too sheltered) 

For lalawiganin, try "bibingka". I am Tagalog, so as far as I'm concerned, that flavorless travesty that so many others call "bibingka" which looks to me like a pancake-shaped puto with a slice of egg on top is NOT true bibingka. My bibingka is the bibingka of the riddle: "Apoy sa ibabaw, apoy sa ilalim/ Sa gitna nakakain". It is a rice-cake of malagkit and gata, with latik cooked onto the top and tutong on the bottom. THAT is bibingka. 

Another lalawiganin is "lukban". Everywhere else, people keep talking about "suha". What the hell is that? I used to ask my classmates (I grew up in the Metro Manila area, BTW). To me, it was always "lukban", but it seems most people say "suha". 

Another lalawiganin: "pospas" vs. "arroz caldo". 

Pampanitikan: "tala". My lola played a trick on me once with this, when I was about 5 or 6. She pointed to the sky and asked me what that was. "Bituin", I answered. No, she said it was "tala" and we argued for a while before she gave in and admitted it was the same thing.

https://answers.yahoo.com/question/index?qid=20070730190321AALlm4Z

______________

Antas ng Wika

1. formal at di-formal – di-formal na wika ang wikang ginagamit ng tao sa ka-edad samantalang formal naman ang wikang gingamit ng tao sa nakatataas o nakatatanda

2. lingua franca – wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang Filipino ang lingua franca ng mga tao

3. lalawiganin – mga wikang ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya ng Chavacano, Tausug, Cebuano, Ilonggo, Visaya at iba pa. Hindi talamak ang paggamit sa isang bansa ng mga wikang lalawiganin ngunit nagsasadya ito ng implikasyon ng kultura ng isang lalawigan

4. kolokyal - ito ay ang pakikibagay ng wika sa taong gumagamit nito. Kadalasan napaiikli ang mga salita ngunit napagkakasunduan ang pagpapaikli nito. Halimbawa: /tena/ para sa 'tara na', /pre/ para sa 'pare'

5. balbal o pangkalye – wikang ginagamit ng tao na halos likha-likha lamang at may kanya-kanyang kahulugan gaya ng wika ng mga tambay at bakla – halimbawa ang mga salitang ‘eklavush’, ‘erpat at ermat’ at ‘cheverloo’.

6. edukado/malalim – wikang ginagamit sa panitikan, sa mga paaralan at pamantasan, sa gobyerno, sa korte at iba pang venyung profesyunal

Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

Pormal - Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila

para sa paaralan at pamahalaan

Halimbawa:

Asawa, Anak, Tahanan

Pampanitikan o panretorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat.

Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.

Halimbawa:

Kahati sa buhay

Bunga ng pag-ibig

Pusod ng pagmamahalan

Impormal. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan.

Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa particular na pook o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.

Halimbawa:

Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)

Nakain ka na? (Kumain ka na?)

Buang! (Baliw!)

Kolokyal. Pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,

maari rin itor refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,

dalawa o higit pang titik sa salita.

Halimbawa:

Nasan, pa`no,sa’kin,kelan

Meron ka bang dala?

Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas

na ito; ikalawa sa antas bulgar.

Halimbawa:

Chicks (dalagang bata pa)

Orange (beinte pesos)

Pinoy (Pilipino)

Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal:

1. Paghango sa mga salitang katutubo

Halimbawa:

Gurang (matanda)

Bayot (bakla)

Barat (kuripot)

2. Panghihiram sa mga wikang banyaga

Halimbawa:

Epek (effect)

Futbol (naalis, natalsik)

Tong (wheels)

3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang tagalog

Halimbawa:

Buwaya (crocodiles – greedy)

Bata (child – girlfriend)

Durog (powdered – high in addiction)

Papa (father – lover)

4. Pagpapaikli

Halimbawa:

Pakialam – paki

Tiyak – tyak

5. Pagbabaliktad

Buong Salita

Halimbawa:

Etned – bente

Kita – atik

Papantig

Halimbawa:

Dehin – hindi

Ngetpa – Panget

Tipar – Parti

6. Paggamit ng Akronim

Halimbawa:

G – get, nauunawaan

US – under de saya

7. Pagpapalit ng Pantig

Halimbawa:

Lagpak – Palpak – Bigo

Torpe – Tyope – torpe, naduwag

8. Paghahalo ng salita

Halimbawa:

Bow na lang ng bow

Mag-jr (joy riding)

Mag-gimik

Mag-MU

9. Paggamit ng Bilang

Halimbawa:

45 – pumutok

1433 – I love you too

50-50 – naghihingalo

10. Pagdaragdag

Halimbawa:

Puti – isputing

Kulang – kulongbisi

11. Kumbinasyon

Pagbabaligtad at Pagdaragdag

Halimbawa:

Hiya – Yahi – Dyahi

Pagpapaikli at pag-Pilipino

Halimbawa:

Pino – Pinoy

Mestiso – Tiso, Tisoy

Pagpapaikli at Pagbabaligtad

Halimbawa:

Pantalon – Talon – Lonta

Sigarilyo – Siyo – Yosi

Panghihiram at Pagpapaikli

Halimbawa:

Security – Sikyo

Brain Damage – Brenda

Panghihiram at Pagdaragdag

Halimbawa:

Get – Gets/Getsing

Cry – Crayola

http://teksbok.blogspot.com/2010/08/antas-ng-wika_6470.html

________________

ANTAS NG WIKA

Ang pagkakaroon ng antas ng wika ay isa sa pang mahalagang katangian nito. Tulad ngtao, ang wika ay nahahati rin sa iba t-ibang kategorya ayon sa kaantasan nito. Kung tutuusin,ang antas ng wikang madalas na ginagamit ng isang tao ay mabisang palatandaan kung anonguri ng tao tao siya at kung sa aling antas-panlipunan siya nabibilang.Mahalagang maunawaan ng lahat ng tao ang mga antas ng wikang ito nang sa gayo ymaibabagay niya ito sa kanyang katayuan, sa hinihingi ng panahon at pook at maging saokasyong dinadaluhan.

MGA ANTAS NG WIKA

A.

Pormal

mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit nanakakarami lalo nan g nakapag-aral ng wika.1.

Pambansa mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/pambalarilasa lahat ng mga paaralan2.

Pampanitikan mga salitang ginagamit ng mga manunulat sa kanilang mga akdangpampanitikan, mga salitang karaniwang matatayog, malalalim, makulay at masiningB.

I

mpormal

mga salitang karaniwan, palasak at pang araw-araw na madalas natingamitin sa pakikipag-usap sa mga kaibigan at kakilala1.

L

alawiganin

mga bokabularyong pandayalekto na ginagamit sa mga partikular napook o lalawigan na kadalasa y makikita rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang tono2.

K

olokyal

mga pang araw-araw na salita na ginagamit sa pagkakataong impormal atmaaaring may kagaspangan nang kaunti ang mga salitang ito ngunit maaari rin itongmaging repinado ayon sa kung sino ang nagsasalita nito. Ang mga pagpapaikli ng isa,dalawa o mahigit pang salita ay mauuri rin sa antas n ito. Halimbawa: nasa n(nasaan), pa no (paano), sa kin (sa akin), sa yo (sa iyo), kelan (kalian), meron(mayroon)3.

B

albal

tinatawag sa ingles na slang, sa mga pangkat-pangkat nagmumula ang mgaito upang ang mga pangkat ay magkaroon ng sariling codes

PRO

SES

O

SA

P

AG

BU

O

NG SA

L

ITANG

B

A

LB

A

L

A.

Pagbabago

s

a

mga

S

alitang

K

atutubo

Hal. Gurang (Bic., Bis.) barabara (Ceb.)Bayot (Ceb.) sibat (Ceb.)Buang (Bis.) dako (Bis.)B.

Panghihiram

s

a

mga

W

ikang

B

anyaga

(maaaring mananatili o nagbabago ang orihinalna kahulugan ng salita)Hal. Pikon (pick on, Eng.) salvage (Eng.)Dedbol (dead ball, Eng.) vacuum (Eng.)Wheels (Eng.) tong (Chi.)Indian (Eng.) dorobo (Jap.)Chicks (Eng.) basted (busted, Eng.)Chichi (Spa.) kosa (Cosa Nostra, Rus.)Jingle (Eng.) cats (Eng.)

C

.

Pagbibigay

ng

B

agong

K

ahulugan

s

a

S

alitang

T

agalog

Hal. Hiyas (gem -> virginity)Luto (cook -> game fixing)Taga (hack -> commsion)Ube (purple yam -> P100)Durog (powdered -> drugged)Bato (stone -> shabu)Toyo (soy sauce -> mental problem)Bata (child/young -> fiancée)Yoyo (a toy -> watch)Alat (salty -> police)Lagay (put -> grease money)Bola (ball -> lie)Damo (grass -> marijuana)

D

.

Pagpapaikli

Hal. Muntinlupa -> Munti Amerikana -> KanaPrubinsyano -> syano Amerikano -> KanoKaputol -> utol -> tol pakialam -> paWala -> wa malay -> ma

E.

Pagbabalikta

s/Me

tat

es

i

s

1

.

B

uong

S

alita

Hal. Bata -> atab kita -> atikMaganda -> adnagam bakla -> alkab

2

.

Papantig

Hal. Pulis -> lespu party -> tiparKotse -> tsikot taksi -> sitakTigas -> astig kalbo -> bokalKaliwa -> wakali sin aba sila -> nosi ba lasi

F

.

Paggamit

ng

A

kronim

Hal. gg (galunggong) pg (patay-gutom)hp (hindi pansi) hd (hidden desire)ksp (kulang sa pansin) tl (true love)

G.

Pagpapalit

ng

Pantig

Hal. daya -> joya lagpak -> palpakAsawa -> jowa torpe -> tyopeBakla -> jokla walanghiya -> walanjo/walastik

H

.

Paghahalo

ng

W

ika

Hal. anong say mo ma-getBakal boy ma-takeBow na lang ng bow in-snub -> inisnabPa-effect -> paepek binasted

I.

Paggamit

ng

B

ilang

Hal. 14344 (I love you very much) 25 (dose of LSD)1432 (I love you too) 29 (lanseta)5254 (mahal na mahal kita) 48 years (matagal)50-50 (nanghihingalo, patay) 123 (loko)

J

.

Pagdaragdag

Hal. puti -> isputing malay -> MalaysiaKulong -> kulongbia -> Colombia

K.

K

umbina

s

yon

1

.

Pagbabaliktad

at

Pagdaragdag

Hal. hiya -> yahi -> dyahiWala -> alaw -> alawsHindi -> dehin -> dehins

2

.

Pagpapalit

at

pagdaragdag

Hal. Pilipino -> Pino -> PinoyMestiso/a -> tiso/a -> tisoy/tisayBagito -> baget -> bagets

3

.

Pagpapaikli

at

Pagbabaliktad

Hal. pantalon -> talon -> lontaSigrilyo -> siyo -> yosi

4

.

Panghihiram

at

Pagpapaikli

Hal. dead malice -> dedmaAmerican boy -> amboySecurity -> sikyoTomar -> tomaFrom the province -> promdiOriginal -> origBrain damage -> Brenda

5

.

Panghihiram

at

Pagdaragdag

Hal. dako -> Dakota dead -> dedoGet -> gets/getsing cry -> CrayolaIn-love -> inlab -> inlababo

https://www.scribd.com/doc/77769809/ANTAS-NG-WIKA

________________

Kayarian ng mga Salita

Ano ba ang salita?

Ang salita ay pinagsama-samang titik na mayroong kahulugan

AASLIT

SALITA

Ang mga salita ay may apat na kayarian. Ang mga salita ay maaaring payak, maylapi, inuulit o tambalan.

1. Payak – ang salita ay binubuo lamang ng salitang-ugat. Ang salitang-ugat ay batayang salita ng iba pang pinahabang mga salita. Samakatwid, ito ang salita sa basal o likas na anyo – walang paglalapi, pag-uulit, o pagtatambal.

Mga Halimbawa: awitbayaniwatawattalinohalagayaman

pintosahigperaaklatbintana

2. Maylapi – ang salita ay binubuo ng salitang-ugat at mga panlapi. Ang mga panlapi ay mga katagang idinaragdag sa unahan, sa gitna, o sa hulihan ng mga salitang-ugat. May ibat’ibang uri ng mga panlapi.

a. Unlapi – ang panlapi ay matatagpuan sa unahan ng salitang-ugat. Mga halimbawa: mahusay palabiro tag-ulan umasa makatao may-ari

b. Gitlapi – ang gitlapi ay matatagpuan sa gitna ng salitang-ugat. Ang mga karaniwang gitlapi sa Filipino ay –in- at -um- Mga halimbawa: lumakad pumunta binasa sumamba tinalon sinagot c. Hulapi – ang hulapi ay matatagpuan sa hulihan ng salitang-ugat. Ang mga karaniwang hulapi sa Filipino ay –an, -han, -in, at –hin. Mga halimbawa: talaan batuhan sulatan aralin punahin habulin d. Kabilaan - ang kabilaan ay binubuo ng tatlong uri. Ito’y maaaring:

1. Unlapi at Gitlapi Mga Halimbawa: isinulat itinuro iminungkahi ibinigay

2. Unlapi at Hulapi Mga Halimbawa: nagkwentuhan palaisdaan kasabihan matulungin

3. Gitlapi at Hulapi Mga Halimbawa: sinamahan pinuntahan tinandaan hinangaan

e. Laguhan - ang panlapi ay binubuo ng tatlong magkakaibang uri: unlapi, gitlapi, at hulapi. Mga halimbawa: pinagsumikapan nagsinampalukan

3. Inuulit – ang buong salita o bahagi ng salita ay inuulit. May dalawang anyo ng pag-uulit ng mga salita.

a. Inuulit na ganap – ang buong salita, payak man o maylapi ay inuulit. Mga Halimbawa: taun-taon masayang-masaya bahay-bahay mabuting-mabuti

b. Inuulit na di-ganap – bahagi lamang ng salita ang inuulit. Mga Halimbawa: pala-palagay malinis-linis susunod

4. Tambalan – ang salita ay binubuo ng dalawang magkaibang salitang pinagsama upang makabuo ng bagong salita. May dalawang uri ng tambalang salita:

a. Tambalang salitang nanatili ang kahulugan Mga Halimbawa: isip-bata (isip na gaya ng bata) buhay-mayaman (buhay ng mayaman) abot-tanaw (abot ng tanaw) sulat-kamay (sulat ng kamay)

Ang gitling sa pagitan ng dalawang salitang pinagtambal ay kumakatawan sa nawawalang kataga sa pagitan ng pinagtambal na salita

b. Tambalang salitang nagbibigay ng bagong kahulugan Mga Halimbawa: hampaslupa (taong napakahirap ng buhay) dalagangbukid (isang uri ng isda) talasalitaan (bokabularyo) hanapbuhay (trabaho)

http://teksbok.blogspot.com/2010/10/kayarian-ng-mga-salita.html

__________

1. Paghango sa mga salitang katutubo

Halimbawa: Gurang (matanda)

Bayot (bakla)

Barat

(kuripot)

2. Panghihiram sa mga wikang banyaga

Halimbawa: Epek (effect)

Futbol (naalis,

natalsik)

Tong (wheels)

3. Pagbibigay ng kahulugan ng salitang tagalog

Halimbawa: Buwaya

(crocodiles – greedy)

Bata (child – girlfriend)

Durog (powdered – high in addiction)

Papa

(father – lover)

4. Pagpapaikli

Halimbawa: Pakialam – p**i

Tiyak – tyak

5.

Pagbabaliktad

Buong Salita

Halimbawa: Etned – bente

Kita – atik

Papantig

/> Halimbawa: Dehin – hindi

Ngetpa – Panget

Tipar – Parti

6. Paggamit ng Akronim

/> Halimbawa: G – get, nauunawaan

US – under de saya

7. Pagpapalit ng Pantig

Halimbawa: Lagpak – Palpak – Bigo

Torpe – Tyope – torpe, naduwag

8. Paghahalo ng salita

Halimbawa: Bow na lang ng bow

Mag-jr (joy riding)

Mag-gimik

Mag-MU

http://www.senore.com/Ibat-ibang-proseso-sa-paggawa-ng-balbal-na-salita-q106678

______________

To be searched- http://www.slideshare.net/jessicavduque/antas-ng-wika-28063693

http://www.slideshare.net/xiaoxiaocamster/ang-salitang-bal-bal

https://prezi.com/se25daqg31ji/proseso-ng-pagbuo-ng-salitang-balbal/

Epekto ng wikang balbal- https://prezi.com/uwedxx_m_woe/ang-epekto-ng-mga-salitang-balbal/

______________