Građa zuba• Zubi su kalcificirani organi, usađeni u

alveolarnim nastavcima gornje i donje vilice, te smješteni zubne čašice (alveole).

• Čovjek ima 20 mliječnih i 32 stalna zuba. Zubi režu, mrve i miješaju hranu.

• Zubi donje i gornje vilice imaju kvržice i plohe, pa ulaze jedni među druge.

• To se pristajanje naziva okluzijama, zahvaljujući kojima zubi mogu da obrađuju i najsitnije komadiće hrane.

• Na uzdužnom presjeku, zub je izgrađen od dentina, kruna zuba pokrivena je sa gleđi, dio koji se nalazi usađen u alveolu kosti (korijen zuba) pokriven cementom kojeg produkuju cementociti, a unutrašnjost zuba je šuplja i označava se kao pulpa.

• Dentin-organsku materiju proizvode odontoblasti.-anorganski dio je kalcijumhidroksiapatit • Gleđ-stvaraju je ameloblasti-postoji formirana i neformirana; translucentna• Cement-nastaje kao sekretni produkt cementoblasta-dvije vrste: primarni ili acelularni i sekundarni

ili celularni. • Zubna pulpa-sastoji se od ćelija, vlakana i osnovne

supstance. -osnovnoj međućelijskoj supstanci koja potiče iz

krvne plazme nalaze se kolagena i elastična vlakna, krvni i limfni sudovi i nervna vlakna.

Zubni karijes i funkcija pljuvačke u prevenciji karijesa • Za nastanak karijesa su zaslužne

bakterije dentalnog plaka koje djeluju na metabolizam ugljenih hidrata i dovode do stvaranje kiselina.

• Dolazi do pada pH vrijednosti .• Bitan momenat je difundovanje

kalcijuma i jona fosfora iz gleđi.• Proces je poznat kao

demineralizacija gleđi i predstavlja početni korak u nastajanju karijesa.

Karijes JESTE bolest

• Karijes počinje na samoj površini zuba i izgleda kao bijela tačka

• Karijes dentina je praćen invazijom bakterija na prethodno izvršenu demineralizaciju; sekundarni dentin

• Karijes pulpe

• Pljuvačka predstavlja važan faktor domaćina, a njen volumen i sastav mogu da utiču na sklonost ka karijesu.

• Kod ljudi sa obimnijim lučenjem pljuvačke mogućnost nastanka karijesa se smanjuje.

• Pri visokoj stopi protoka pljuvačka djeluje kao oralni antacid

• Pljuvačka djeluje kao rezervoar kalcijuma, fosfata, jona florida i na taj način favorizuje remineralizaciju

1. Normalan zub; 2. bijela tačka-početni stadijum; 3. dio gleđi se gubi; 4. karijes dentina; 5. karijes pulpe; 6. fraktura zuba;

Uloga fluora u prevenciji karijesa

• Fluor je prirodni element koji jača zube i sprečava njihovo kvarenje.

• Fluor se u malim količinama prirodno javlja u izvorištima vode. Ima ga u namirnicama  poput mesa, ribe, jaja i zelenog čaja.

• Mnoge paste za zube, tečnosti za ispiranje usta i profesionalni stomatološki tretmani sadrže fluor.

• Zubna gleđ svakodnevno gubi i dobija minerale.• Gubitak minerala (demineralizacija) i sticanje

novih minerala (remineralizacija) su dva međusobno izbalansirana procesa.

• Demineralizacija počinje sa vrstom bakterija koje izazivaju stvaranje zubnih naslaga. Ove bakterije se hrane šećerom u ustima i proizvode kiseline koje rastvaraju kristale u zubima.

• Remineralizacijom se zubna gleđ ponovo izgrađuje. U ovom procesu minerali poput fluora, kalcijuma, fosfata se talože u zubnoj gleđi.

Demineralizacija i remineralizacija zubne gleđi

• Dva su osnovna načina fluoridacije: • 1. lokalna ili topikalna, • 2. sistemska ili endogena

• Mehanizmi antikarijesnog djelovanja lokalno primijenjenog fluora su:

• 1. smanjenje topljivosti tvrdih zubnih tkiva u kiselom mediju plaka,

• 2. povećanje remineralizacije rane karijesne lezije,

• 3. enzimska inhibicija unutar plaka tijekom glikolize (redukcija stvaranja kiselina),

• 4. smanjenje sinteze intra- i ekstracelularnih polisaharida,

• 5. bakteriostatski i uvjetno baktericidni učinak,

• 6. smanjenje viskoziteta pljuvačke

Različite forme fluorida

• Prevelik gubitak minerala bez istovremene obnove zubne gleđi vodi kvarenju zuba.

• Fluor jača zube tako što ubrzava remineralizaciju i sprečava bakterije da proizvode kiseline.

Otrov?! Pro/Contra

Otrov?! Zaključite sami!• Toksične doze fluora zavise od težine osobe • Prosječna težina današnjeg čovjeka je 70

kg, pa bi toksična doza bila 5 mg/kg x masa=350 mg.

• Poređenja radi, jedna čaša fluorisane vode sadrži 0,25 miligrama fluora, dok jedna doza paste za zube sadrži 0,24 miligrama fluora.

• Recept kako se otrovati bi bio: U toku 24 h treba da se popije minimum 70 l vode ili pojede tuba paste za zube. Ne pijte ovoliko vode i ne jedite pastu za zube!

• Pošto proizvodi sa fluorom u sebi sadrže veoma mali procenat ovog elementa rizik od trovanja njihovom upotrebom je veoma mali (Nochimos, 2008).

Mehanizmi održavanja nivoa kalcijuma i fosfata i njihova funkcija

za zdravlje zubaVitamin D ima veoma važnu ulogu za apsorpciju

kalcijuma, te za deponovanje i apsorpciju Ca u zube.

To je složen proces jer se u jetri i bubrezima

mora prevesti u 1, 25 dihidroksikolekalciferol.

Prva faza u aktivaciji kokalciferola (vitamin D3) je njegovo prevođenje u 25-hidroksikokalciferol uz negativnu povratnu spregu.

U bubrezima se 25-hidroksikokalciferol prevodi u 1, 25-hidroksikokalciferol uz pomoć paratireoidnog hormona.

• Koncentracije kalcijumovih i fosfatnih jona u pljuvačci mnogo su veće od onih potrebnih za precipitaciju hidroksiapatita.

• Međutim, kristali hidroksiapatita neće se precipitirati u drugim tkivima, već samo u kostima, i u manjoj mjeri u zubima.

• U početnoj fazi kalcifikacije odontoblasti secerniraju kolagen i osnovnu tvar. Kolagen zatim przo polimerizuje.

Precipitacija i apsorpcija kalcijuma i fosfata u zubima-ravnoteža sa

pljuvačkom

• Nakon polimerizacije, precipitati se raspoređuju u pravilnim razmacima na svakom vlaknu te stvaraju sitne jezgre koje prerastaju u konačan oblik, kristale hidroksiapatita.

• U prvoj fazi se kalcijumove soli ne talože u obliku hidroksiapatitnih kristala, već u obliku amorfnih spojeva, poput kalcijum-hidrogen fosfata i drugih.

• Zatim se adicijom atoma te soli preoblikuju u kristale.

I upamtite...