Projekt „OPERACJA SUKCES – unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby

gospodarki opartej na wiedzy” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

1. Nazwa przedmiotu

FIZJOLOGIA

2. Numer kodowy

PHY01c

3. Język, w którym prowadzone są zajęcia

polski

4. Typ kursu

obowiązkowy

5. Grupa treści kształcenia

nauki podstawowe

6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej

studia magisterskie

7. Rok studiów/semestr

II rok/ semestr 3-4

8. Formuła przedmiotu

wykłady/ćwiczenia

9. Liczba godzin zajęć

165

10. Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin

wykłady w wymiarze 105 godzin, ćwiczenia w wymiarze 60 godzin

11. Liczba punktów ECTS 17

KARTA PRZEDMIOTU

12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot

Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej

13. Imię i nazwisko osoby egzaminującej lub zaliczającej przedmiot

Prof. dr hab. med. Dariusz Nowak

14. Osoby prowadzące zajęcia

Pracownicy etatowi Katedry: prof. d hab. med. Dariusz Nowak, prof. dr hab. Anna Gorąca, dr hab. Stanisława Lipińska, dr hab. Anna Walczewska, dr hab. Monika Orłowska–Majdak, dr Katarzyna Asłanowicz-Antkowiak, dr Grabska-Kobyłecka, dr Maria Łuczyńska, dr Maria Pawelska–Zubrzycka, dr Elżbieta Potargowicz, dr Robert Stolarek, dr Urszula Szkudlarek, mgr Janina Mazanowska–Gajdowicz, mgr Wojciech Kula oraz doktoranci.

15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe

Zaliczenie następujących przedmiotów: anatomii prawidłowej, histologii z cytofizjologią i embriologią, chemii z biochemią statyczną oraz biofizyki.

16. Zaliczenie przedmiotu jest wymagane przed rozpoczęciem zajęć z:

patologii, immunologii i alergologii, medycyny ratunkowej i katastrof oraz zajęć klinicznych

17. Cele i założenia nauczania przedmiotu

W obszarze wiedzy, poznanie: - działania układów: krwionośnego, odpornościowego, krążenia, oddechowego,

nerwowego, humoralnego, pokarmowego, wydalniczego i rozrodczego; - zmian przystosowujących czynność tych układów do różnych stanów fizjologicznych

i do przebywania w różnych warunkach zewnętrznych; - mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolę i regulację czynności wszystkich

układów organizmu w celu utrzymania równowagi homeostatycznej; - sposobów przenoszenia informacji.

W obszarze umiejętności, nauczenie: - wykonywania podstawowych badań klinicznych pacjenta; - wykonywania podstawowych badań laboratoryjnych; - sposobów opracowywania i interpretacji wyników przeprowadzonych badań

klinicznych i laboratoryjnych.

18. Metody dydaktyczne

wykłady z prezentacjami multimedialnymi; dyskusje z elementami metody „Problem – Based – Learning”; demonstracje filmów dydaktycznych; przeprowadzanie symulacji komputerowych; samodzielne wykonywanie wybranych badań klinicznych i diagnostycznych

19. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej

Literatura podstawowa: - Fizjologia. Ganong W, PZWL, 2007; - Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Pod red. Traczyka

WZ i Trzebskiego A, PZWL wyd. III, 2001; - Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Górski J, PZWL, 2006; - Zeszyt do ćwiczeń z fizjologii. Pod red. Walczewskiej A, Łódź, 2009.

Literatura uzupełniająca: - Fizjologia człowieka. Pod red. Konturka St. J, Elsevier Urban & Partner, 2007; - Fizjologia człowieka w zarysie. Traczyk WZ, PZWL wyd. VII, 2001 .

20. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu

W ramach zajęć z fizjologii, studenci odbywają ćwiczenia w czterech pracowniach dydaktycznych. Wiedza uzyskana na tych zajęciach jest sprawdzana w czasie pięciu pisemnych kolokwiów. Warunkiem zaliczenia zajęć z fizjologii jest: a) obecność na ćwiczeniach i kolokwiach, b) zaliczenie wymaganej ilości tematów ćwiczeniowych, c) wykazanie się wiedzą z przedmiotu. Student może mieć łącznie jedną usprawiedliwioną nieobecność. Materiał teoretyczny z opuszczonych zajęć student powinien zdać w ciągu dwóch tygodni u prowadzącego dane ćwiczenie asystenta. Dla studentów nieobecnych na jednym kolokwium z przyczyn usprawiedliwionych przewiduje się kolokwium dodatkowe. Dwie nieobecności na ćwiczeniach powodują brak zaliczenia ćwiczeń z fizjologii, co jest równoznaczne z powtarzaniem przedmiotu. Średnia semestralna poniżej 2,5 powoduje również brak zaliczenia ćwiczeń. Średnia semestralna poniżej 2,75 lub brak trzech pozytywnych ocen (3,0) z kolokwiów, lub brak zaliczenia więcej niż 5 tematów ćwiczeniowych, jest podstawą do wpisania oceny niedostatecznej z egzaminu w I. terminie. Egzamin. Studenci uzyskujący w ciągu semestru najlepsze wyniki (średnia powyżej 4,3) mają możliwość zdawania ustnego egzaminu z fizjologii przed sesją egzaminacyjną. Jeśli wynik tego egzaminu nie będzie zadowalający, student może przystąpić do egzaminu w czasie sesji. Egzamin w sesji jest egzaminem testowym wspólnym z patofizjologią.

21. Treści merytoryczne budujące wiedzę

Wykłady z fizjologii i patofizjologii zostały całkowicie zintegrowane, co zostało zaznaczone przez wprowadzenie wspólnej numeracji.

Wykład 1. Podstawy pomiarów procesów fizjologicznych i ich ilościowa analiza. Znaczenie pomiarów procesów fizjologicznych w organizmie człowieka dla praktyki medycznej (bezpieczeństwa pacjenta, skuteczności diagnozowania i monitorowania efektywności leczenia). Jednostki pomiarowe i przeliczanie jednostek. Graficzne przedstawianie danych pomiarowych. Różnice między skalami liniową i logarytmiczną. Umiejętność interpretacji danych graficznych (np. wyliczenie szybkości zmian na podstawie obserwowanych w czasie przyrostów). Pojęcie regresji i korelacji. Przykłady podstawowych zależności fizjologicznych (liniowych, „wszystko albo nic”). Wykład 2. Podstawy analizy statystycznej w aspekcie interpretacji danych fizjologicznych. Przyczyny różnic i zmienności międzyosobniczej i „wewnątrzosobniczej”. Pojęcie rozkładu cechy (rozkład normalny, rozkłady nieparmetryczne). Badanie normalności rozkładu i jego znaczenie. Znaczenie terminów: przeciętny, typowy, prawidłowy. Prawdopodobieństwo i przedział ufności w kontekście klinicznych danych eksperymentalnych. Zasady zastosowania podstawowych testów statystycznych dla konkretnego zbioru danych eksperymentalnych (testy parametryczne, testy nieparametryczne: t-test, Mann-Whitney test, odds ratio). Wyjaśnienie, że pomiar może wpływać na to, co jest mierzone, koncepcja badań metodą podwójnie ślepej próby. Pojęcie dokładności, precyzji, powtarzalności. Wykład 3. Przykłady kliniczne interpretacji danych pomiarowych w odniesieniu do zakresu wartości prawidłowych. Zależność wartości prawidłowych od podstawowych danych demograficznych (wiek, płeć, wzrost) na przykładzie wybranych parametrów funkcji płuc (FVC- natężona pojemność życiowa wydechowa, FEV1 – natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) i serca (rzut minutowy) Sposób porównania tych parametrów u osób w różnym wieku, różnej płci lub o różnym wzroście. Pojęcie wartości należnych. Prawidłowe wartości masy ciała, powierzchni ciała, zawartości wody w organizmie, beztłuszczowej masy ciała. Wykład 4. Funkcja komórek, tkanki pobudliwe, homeostaza. Zależność pomiędzy budową i funkcją komórki. Znaczenie organelli komórkowych (kompartmentów) dla przebiegu zachodzących w nich reakcji chemicznych. Przestrzenie wodne organizmu: skład i względna ilość płynu wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego. Transport jonów przez błony komórkowe: dyfuzja, mechanizmy jonotropowe i metabotropowe, kotransport, transport dwukierunkowy (wzajemny). Pojęcie tonusu (napięcia) i osmolarności. Potencjał równowagi, spoczynkowy potencjał błonowy, znaczenie jonów K+. Wykład 6. Potencjał czynnościowy komórek pobudliwych. Pompa sodowo-potasowa. Bierne przewodnictwo elektryczne: oporność, wyciek jonów, pojemność elektryczna

błony. Potencjał czynnościowy: zmiany stężeń jonów po obu stronach błony komórkowej. Propagacja potencjału czynnościowego, okresy refrakcji. Rodzaje transportu cząsteczek przez błony biologiczne: dyfuzja, transport aktywny, endocytoza, egzocytoza. Wykład 7. Termoregulacja, Ból, ból głowy, czucie temperatury. Temperatura ciała – metody pomiaru, zależność wyniku od miejsca pomiaru. Zakres wartości prawidłowej temperatury ciała. Rytm okołodobowy zmian temperatury ciała. Czynniki wpływające na temperaturę ciała. Termoregulacja: ośrodek termoregulacji, receptory, efektory. Drogi utraty ciepła. Mechanizmy zachowania i zwiększonej produkcji ciepła. Ból jako mechanizm obronny, jeden z objawów choroby. Rodzaje bólu; szybki i wolny. Charakterystyka receptorów bólu: lokalizacja, mechanizm pobudzenia, rodzaje bodźców pobudzających, brak adaptacji do bodźców. Hiperalgezja. Mediatory bólu. Drogi przewodzenia impulsów bólowych do OUN. Analgezja – mechanizm hamowania czucia bólu na poziomie rdzenia kręgowego i mózgu (endogenne opioidy: endorfiny i enkefaliny). Hamowanie czucia bólu przez jednoczesne pobudzenie receptorów innego rodzaju np. receptorów dotyku lub przez stymulacje elektryczną. Ból trzewny i jego przyczyny. Przyczyny bólu trzewnego i mięśniowego: skurcz tężcowy, niedokrwienie i niedotlenienie tkanek, czynniki zapalne. Projekcja impulsów bólowych – ból przeniesiony. Przykłady kliniczne bólu spowodowanego chorobami narządów jamy brzusznej. Wybrane zaburzenia czucia bólu: Herpes zoster – półpasiec, neuralgia nerwu trójdzielnego. Ból głowy, wewnątrzczaszkowy (co boli?). Czucie temperatury. Rodzaje receptorów, bodźce pobudzające, adaptacja. Uczucie zimna, chłodu, obojętne (brak odczuwania temperatury), ciepła, gorąca. Wykład 9. Autonomiczny układ nerwowy. Budowa i funkcja autonomicznego układu nerwowego. Fizjologia części obwodowej układu współczulnego i przywspółczulnego. Mechanizmy i ośrodki centralnej kontroli wchodzących autonomicznych sygnałów czuciowych i wychodzących sygnałów efektorowych. Wykład 10. Fizjologia układu sercowo naczyniowego. Fizjologia mięśnia sercowego: Budowa i rola układu przewodzącego serca. Potencjał spoczynkowy i czynnościowy węzła zatokowo-przedsionkowego, węzła przedsionkowo-komorowego oraz kardiomiocytów przedsionków i komór (jonowy mechanizm powstania). Drogi przewodzenia stanu czynnego w sercu, połączenia typu gap, interakcja aktyna-miozyna. Pojęcie uderzenia serca. Wykład 12. Czynność mechaniczna serca. Charakterystyka faz cyklu serca, działanie zastawek, zmiany ciśnienia i objętości krwi w lewej i prawej komorze. Zależność między zjawiskami elektrycznymi i mechaniczną czynnością serca. Tony i szmery serca. Elektrokardiogram i jego zastosowanie do opisu elektrofizjologii serca. Prawidłowy i nieprawidłowe rytmy serca. Niemiarowość zatokowa, bloki serca.

Wykład 14. Wykładniki pracy serca. Pojemność minutowa serca, jej regulacja (wpływ zmian częstości skurczów serca i objętości wyrzutowej). Prawo Frank-Starling’a. Unerwienie serca: przywspółczulne i współczulne (działanie chrono- i inotropowe). Hormony wpływające na pojemność minutową serca. Metody pomiary pojemności minutowej serca. Praca serca i inne czynniki determinujące zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen. Krążenie wieńcowe, regulacja przepływu krwi przez naczynia wieńcowe. Wykład 15. Regulacja przepływu i ciśnienia krwi. Ogólna budowa i organizacja naczyń krwionośnych i limfatycznych. Zależności ciśnień i przepływu przez naczynia o różnej średnicy. Opór naczyniowy, opór przepływu. Napięcie mięśni gładkich ścian naczyń krwionośnych, jako przyczyna oporu naczyniowego. Regulacja napięcia ścian naczyń krwionośnych: nerwowa i miejscowa: autoregulacja, rola śródbłonka, wazoaktywne czynniki (NO, angiotensyna, bradykinina, prostaglandyny). Krótkoterminowa kontrola ciśnienia krwi - rola układu autonomicznego i odruchu z baroreceptorów. Długoterminowa regulacja ciśnienia tętniczego krwi: kontrola objętości krwi, mechanizmy nerkowe. Płucno-sercowe receptory niskiego ciśnienia. Mikrokrążenie: sieć naczyń włosowatych, filtracja i wymiana płynu przez kapilary, tworzenie limfy, pojęcie hematokrytu i jego wpływ na lepkość krwi i opór przepływu. Wykład 16. Krążenie krwi i regulacja przepływu w wybranych narządach. Krążenie mózgowe, wieńcowe, płucne, nerkowe, wątrobowe, w mięśniach szkieletowych ludzi dorosłych i w życiu płodowym (otwór owalny, przewód tętniczy, zmiany po urodzeniu). Wykład 22. Układ oddechowy – mechanika oddychania i wymiana gazowa w płucach. Oddychanie – podział na etapy. Mięśnie oddechowe. Przestrzeń martwa, objętość pęcherzykowa, objętości i pojemności płuc. Zależności miedzy zmianami objętości płuc i ciśnienia w jamie opłucnowej. Przepływ powietrza i opory w drogach oddechowych. Podatność płuc. Napięcie powierzchniowe płynu wyścielającego pęcherzyki płucne: wpływ surfaktantu oraz jego znaczenie dla mechaniki oddychania i pracy oddechowej. Wydatek energetyczny związany z wentylacją płuc. Wentylacja płuc, a wentylacja pęcherzykowa – implikacja kliniczne. Zawartość O2 i CO2 w różnych porcjach powietrza wydechowego. Regulacja oporu dróg oddechowych – układ autonomiczny i mediatory zapalne oraz czynniki środowiskowe. Objętość zamykania. Funkcja dróg oddechowych. Unaczynienie płuc. Regulacja oporów w krążeniu płucnym i dopasowanie perfuzji pęcherzyków do ich wentylacji. Bariera pęcherzykowo-włośniczkowa i czynniki determinujące dyfuzje O2 i CO2. Transport O2 i CO2 przez krew. Krzywa dysocjacji hemoglobiny – implikacje kliniczne. Regulacja powinowactwa hemoglobiny do tlenu. Wykład 23. Regulacja oddychania. Ogólny model regulacji oddychania. Ośrodek oddechowy - lokalizacja, budowa, najważniejsze funkcje poszczególnych składowych.

Chemoreceptory centralne i obwodowe – lokalizacja, unerwienie, bodźce pobudzające. Adaptacja ośrodka oddechowego do podwyższonej prężności CO2 – mechanizm i znaczenie kliniczne. Dlaczego w warunkach prawidłowych dwutlenek węgla silniej stymuluje napęd oddechowy, niż tlen? Kiedy jest odwrotnie? Mechanizm dopasowania wentylacji do bieżących potrzeb metabolicznych organizmu. Regulacja napędu oddechowego i wentylacji w czasie wysiłku. Świadoma kontrola oddychania. Czynniki pobudzające i hamujące ośrodek oddechowy – implikacje kliniczne. Wykład 27. Fizjologia nerek i homeostaza płynów ciała – I. Funkcje poszczególnych części nefronu w tym: torebki Bowman’a, kłębuszka, kanalika krętego bliższego i dalszego, pętli Henle’go, kanalika zbiorczego. Działanie na zasadzie wymiennika przeciwprądowego i wzmacniacza przeciwprądowego. Przepływ krwi przez nerki – zjawisko autoregulacji oraz metody pomiaru. Filtracja kłębuszkowa: szybkość filtracji kłębuszkowej (GFR) – metody pomiaru i czynniki wpływające na jej wielkość. Nefron korowy i okołordzeniowy. Pojęcie klirensu: klirens kreatyniny i klirens inuliny, zastosowanie kliniczne ich pomiaru. Mechanizmy resorpcji i sekrecji w poszczególnych częściach nefronu. Pojęcie transportu maksymalnego – implikacje kliniczne Wykład 28. Fizjologia nerek i homeostaza płynów ciała- II. Resorpcja: glukozy, wodorowęglanów, aminokwasów, fosforanów, Na+, K+, Ca2+ , mocznika i wody. Pętla Henle’go i kanalik zbiorczy – wzmacniacz przeciwprądowy, mechanizm zagęszczania filtratu. Cewki i sieć naczyń okołocewkowych – wymiennik przeciwprądowy. Miejsce i mechanizm działania hormonu antydiuretycznego, przedsionkowego czynnika natriuretycznego i układu renina-angiotensyna-aldosteronu. Zaburzenia osmolarności i objętości płynów – moczówka prosta, zwiększone wydzielanie aldosteronu, diureza osmotyczna. Wzajemna zależność między funkcją nerek, a stężeniem Ca2+, parathormonu i witaminą D. Produkcja erytropoetyny. Pęcherz moczowy, mechanizm i kontrola oddawania moczu. Wykład 32. Równowaga kwasowo-zasadowa. Przyczyny małego zakresu zmian wartości pH płynów ustrojowych człowieka. Prawidłowe pH krwi tętniczej. Układy buforowe płynów ustrojowych człowieka: powstawanie, uszeregowanie według pojemności buforowej i najważniejszych cech z punktu widzenia klinicysty. Unikalne właściwości buforu wodorowęglanowego. Rola nerek w utrzymaniu prawidłowego pH płynów ustrojowych: anhydraza węglanowa, jon amonowy, fosforany, wydalanie równoważników H+ z moczem, resorpcja i regeneracja wodorowęglanów, mechanizmy kompensacyjne. Znaczenie układu oddechowego dla utrzymania prawidłowego pH krwi: zmiany wentylacji pęcherzykowej jako przyczyna i mechanizm kompensacyjny zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ). Buforowanie kostne i komórkowe – konsekwencje kliniczne. Podział zaburzeń RKZ na metaboliczne i oddechowe, ostre i skompensowane – przykłady kliniczne. Zasadowica hipochloremiczna. Pojęcie luki

anionowej i jej praktyczne zastosowanie. Wpływ diety na powstawanie równoważników H+ i związek ze złamaniami szyjki kości udowej. Przyczyny lepszej kompensacji kwasicy niż zasadowicy przez organizm człowieka. Zaburzenia elektrolitowe spowodowane zmianami pH krwi: mechanizm powstawania i znaczenie kliniczne. Wykład 33. Kliniczne aspekty interpretacji pomiarów pH i ciśnień parcjalnych gazów krwi. Porównanie parametrów równowagi kwasowo-zasadowej krwi tętniczej i żylnej. Informacje uzyskiwane dzięki analizie wyników badania prężności gazów krwi tętniczej. Równanie wentylacji pęcherzykowej – odwrotna zależność pomiędzy wentylacją pęcherzykową, a ciśnieniem parcjalnym CO2 we krwi tętniczej. Równanie Hendersona-Hasselbalch’a – implikacje kliniczne, przykłady obliczeń w wybranych przypadkach zaburzeń RKZ. Dlaczego ocena parametrów buforu wodorowęglanowego jest wystarczająca dla oceny klinicznej mimo istnienia wielu innych buforów w organizmie człowieka? Źródła błędów podczas pomiarów parametrów RKZ. Omówienie przykładowych wyników charakterystycznych dla ostrych i skompensowanych zaburzeń RKZ. Fizjologiczne podstawy wyrównywania zaburzeń RKZ. Wykład 35. Oddychanie i krążenie w odmiennych warunkach – lotnictwo, duże wysokości, nieważkość, przyspieszenia. Zależność ciśnienia parcjalnego O2 w powietrzu pęcherzykowym i krwi tętniczej oraz wysycenia hemoglobiny tlenem od wysokości n.p.m. Granice tolerancji spadku saturacji hemoglobiny tlenem przez człowieka. Ostre następstwa hipoksji. Mechanizmy adaptacji do niskiego pO2. Naturalna adaptacja u ludzi urodzonych i żyjących na dużych wysokościach. Ostra i przewlekła choroba wysokościowa. Przeciążenia: wpływ na OUN, układ krążenia i układ oddechowy. Odruchy z baroreceptorów. Metody zabezpieczania przed przeciążeniami. Nieważkość: wpływ na ośrodek równowagi, układ krążenia, rozmieszczenie płynów w organizmie, układ szkieletowy i mięśnie. Metody zapobiegania niekorzystnym następstwom nieważkości. Wykład 36. Nurkowanie. Zanurzenie w wodzie – hiperbaria – wpływ na układ krążenia, układ oddechowy, jamy ciała. Mechanizm moczopędnego efektu przebywania w wodzie. Następstwa ekspozycji na N2, O2 i CO2 pod zwiększonym ciśnieniem. Neurologiczny zespół wysokiego ciśnienia. Nurkowanie z akwalungiem: choroba kesonowa – mechanizm, leczenie i zapobieganie: powolna dekompresja, mieszanki Trimix (He, O2, N2), komora hiperbaryczna. Uraz ciśnieniowy (barotrauma) – mechanizm, objawy, zapobieganie. Fluorokarbony – „liquid breathing”. Nurkowanie bez akwalungu – fazy i odruchowe reakcje organizmu. Granice ludzkich możliwości. Wykład 37. Krew. Rola krwi w transporcie substancji odżywczych, witamin, hormonów, mediatorów, tlenu, CO2, produktów przemiany materii oraz w utrzymaniu homeostazy, równowagi kwasowo-zasadowej i termoregulacji. Osocze, surowica. Elementy morfotyczne krwi. Komórki pnia i hematopoeza. Erytropoeza i jej regulacja. Źródła

czynników hematopoetycznych. Czas przeżycia i rozpad erytrocytów. Powstawanie, rola, i czas przeżycia granulocytów, monocytów i trombocytów. Grupy krwi. Komórki efektorowe układu immunologicznego, limfocyty T i B. Produkcja przeciwciał. Wykład 39. Hemostaza. Mechanizmy hamujące krwawienie: skurcz naczyń w wyniku ich uszkodzenia, tworzenie czopu płytkowego (adhezja, agregacja, degranulacja płytek), krzepnięcie (czynniki krzepnięcia, miejsce syntezy, drogi aktywacji, rola Ca2+). Mechanizmy kontrolujące i proces krzepnięcia krwi. Naturalne i syntetyczne antykoagulanty (heparyna, chelatory jonów Ca2+, antytrombina III). Fibrynoliza: plazminogen, streptokinaza, urokinaza, tkankowy aktywator plazminogenu, plazmina. Wykład 43. Układ dokrewny – I. Klasyczny podział hormonów na grupy (peptydy, steroidy, peptydy osi podwzgórzowo-przysadkowej), miejsce produkcji, drogi transportu, główne działanie. Hierarchia wydzielania hormonów części gruczołowej przysadki z uwzględnieniem podwzgórzowych hormonów uwalniających i hamujących oraz wzmacniającego sygnał wrotnego krążenia przysadki. Regulacja uwalniania hormonu tyreotropowego i hormonów tarczycy poprzez mechanizm sprzężenia zwrotnego. Regulacja uwalniania hormonu kortykotropowego, hormonu luteinizującego i follikulotropowego. Prolaktyna: rola i regulacja uwalniania (dopamina). Wykład 44. Układ dokrewny – II. Hormon antydiuretyczny, regulacja osmolalności osocza; osmoreceptory, pragnienie i picie płynów. Aldosteron i inne mineralokortykosteroidy. Oksytocyna: rola w regulacji wydzielania mleka, w czasie porodu oraz w tworzeniu matczynych więzi i zachowań. Hormony regulujące stężenie wapnia w osoczu: kalcytonina, i parathormon – wpływ na osteoklasty i osteoblasty, mineralizację i intensywność obrotu składników kości. Wykład 45. Kontrola hormonalna wzrostu i intensywności metabolizmu. Działanie i regulacja uwalniania hormonu wzrostu, somatostatyny, hormonów tarczycy, jąder i trzustki. Rola brunatnej tkanki tłuszczowej i podwzgórza w regulacji temperatury ciała. Melatonina i pokwitanie. Wykład 49. Fizjologia układu trawienia. Budowa i funkcja ściany jelita: błona śluzowa (nabłonek, blaszka właściwa, warstwa mięśniowa), podśluzówkowa (sploty Meissner’a i Auerbach’a). Autonomiczne unerwienie układu trawiennego: współczulne – hamujące, przywspółczulne - pobudzające. Zwieracze i ich funkcja. Wydzieliny ślinianek, gruczołów ściany żołądka i odźwiernika. Regulacja funkcji odźwiernika przez włókna współczulne (zamykanie) i przywspółczulne (otwieranie). Funkcja kosmków i krypt w dwunastnicy, jelicie czczym i krętym. Ruchy perystaltyczne jelit. Czynność egzokrynna trzustki. Jelito grube (kątnica, okrężnica, odbytnica), proces absorpcji wody, NaCl i sekrecji K+, formowanie kału, flora jelitowa i jej znaczenie. Wątroba: podwójne ukrwienie (niskie ciśnienie – żyła wrotna, zatoki, żyła centralna; wysokie ciśnienie – tętnica wątrobowa do zatok żylnych: drenaż żylny, żyły wątrobowe). Funkcja wątroby w aspekcie trawienia i

wchłaniania. Działanie hormonów żołądkowo-jelitowych: sekretyny, gastryny, cholecystokininy, ghreliny. Wykład 50. Procesy trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Trawienia białek (pepsyny, trzustkowe proteazy), węglowodanów (ślinowa i trzustkowe amylazy, rola nabłonka jelita czczego), tłuszczu (lipaza, kwasy żółciowe - krążenie wątrobowo jelitowe, emulsyfikacja tłuszczów, rola cholecystokininy, absorbcja produktów trawienia). Włókna pokarmowe (błonnik, celuloza, ligniny) i ich znaczenie dla prawidłowej czynności jelit (zatrzymywanie płynów i tworzenie masy stolca). Żółć: powstawanie, skład (kwasy żółciowe, barwniki, cholesterol) i rola. Przepływ żółci przez kanaliki żółciowe i drogi żółciowe. Działanie statyn. Wykład 51. Odnośniki kliniczne do poznanych zagadnień fizjologii człowieka – I. Helicobacter, owrzodzenia błony śluzowej żołądka i ich leczenie (antybiotyki, czynniki hamujące wydzielanie kwasu: antagoniści receptora H2, inhibitory pompy protonowej. Toksyna cholery i aktywacja cyklazy adenylowej (wzrost cAMP pobudza nadmierne wydzielanie Na+ i Cl- i wtórnie wody do światła jelit). Fizjologiczne podstawy uzupełniania płynów w czasie biegunki. Mukowiscydoza- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego – CFTR (The cystic fibrosis transmembrane conductance regulator). Wykład 53. Czynność wątroby. Unaczynienie wątroby; unaczynienie żylne, tętnicze, krążenie wrotne, naczynia chłonne. Filtracja i magazynowanie krwi. Metabolizm węglowodanów, białek, tłuszczów, hormonów i egzogennych związków chemicznych. Magazynowanie witamin i żelaza. Synteza czynników krzepnięcia. Tworzenie żółci. Regeneracja wątroby. Wzrost ciśnienia w żyle głównej dolnej, a funkcja wątroby. Wykład 56. Łaknienie i jego regulacja. Struktury podwzgórza (jądro brzusznośrodkowe, łukowate) oraz hormony związane z regulacją łaknienia (leptyna, ghrelina, CCK, peptyd trzustkowy, NPY, oreksyna, peptydy glukagono-podobne). Długość snu a łaknienie. Wykład 57. Energetyka i intensywność metabolizmu. ATP jako uniwersalny nośnik energii. Źródła produkcji i najważniejsze reakcje, do których jest niezbędny ATP. Fosfokreatyna jako bufor energetyczny. Energia tlenowa i beztlenowa – porównanie. Generowanie ciepła (termogeneza, a intensywność metabolizmu). Kalorymetria bezpośrednia i pośrednia. Podstawowa przemiana materii i czynniki wypływające na jej wielkość. Zależność wydatku energetycznego od dziennej aktywności – przykłady. Wykład 60. Fizjologia mięśni i transmisja nerwowo-mięsniowa. Budowa połączenia nerwowo mięśniowego, motoneuron, odgałęzienie aksonu, płytka końcowa. Potencjał równowagi i spoczynkowy potencjał błonowy. Pompa sodowo-potasowa. Propagacja potencjału czynnościowego i sekwencja przepływów jonów Na+ i K+ generujących ten potencjał. Rola sterowanych potencjałem kanałów wapniowych - wzrost wewnątrzkomórkowego stężenia Ca2+. Synteza acetylocholiny (ACh), rola acetyltransferazy, fuzja pęcherzyków, uwalnianie Ach i jej degradacja w szczelinie

synaptycznej przez acetylcholinesterazę. Działanie połączenia nerwowo mięśniowego: dyfuzja ACh i jej wiązanie przez receptory w błonie postsynaptycznej. Otwarcie kanałów prowadzące do powstania potencjału płytki końcowej, który uruchamia rozchodzenie się potencjału czynnościowego we włóknach mięśniowych. Tężcowa aktywacja. Elektromiogram (EMG). Farmakologia połączenia nerwowo-mięśniowego: kurara konkuruje z ACh o wiązanie z receptorami, fizostygmina hamuje działanie acetylcholinesterazy, nikotyna jest agonistą receptorów dla ACh, bungarotoksyna blokuje receptory dla ACh, toksyna botulinowa (botox) zmniejsza uwalnianie ACh. Wykład 61. Aktywacja mięśnia, elementy kurczliwe, regulacja siły mięśniowej i procesy energetyczne w mięśniu. Struktura i funkcja jednostki motorycznej (jeden motoneuron plus wszystkie włókna mięśniowe, z którymi tworzy synapsy). Pobudzenie włókien mięśniowych wchodzących w skład jednostki motorycznej przez potencjał czynnościowy motoneuronu. Jednostka czynnościowa mięśni. Różnicowanie siły skurczów. Rekrutacja jednostek motorycznych, częstotliwość potencjałów czynnościowych, nasuwanie się i szybkość rozsuwania się włókien kurczliwych. Mechaniczna aktywacja: elementy kurczliwe, retikulum sarkoplazmatyczne (magazyn Ca2+), mitochondria. Włókna mięśniowe szybko i wolno kurczące się (różnice w liczbie mitochondriów). Miofibryle: budowa mikroskopowa, interakcja między aktyną i miozyną, jako bezpośrednia przyczyna skurczu mięśnia. Hydroliza ATP przez aktomiozynę, jako źródło energii dla skurczu. Rola kinazy kreatynowej dla zapewnienia w krótkim czasie dużej ilości ATP z fosfokreatyny. Odnowa zasobów fosfokreatyny i ATP przez oksydatywną fosforylację i glikolizę (różnice w zależności od typu włókien i czasu trwania obciążenia). Różny układ miozyny i aktyny, jako przyczyna różnic w stopniu skracania się w czasie skurczu mięśni gładkich (o 80%) i mięśni poprzecznie prążkowanych (o 25%). Wykład 62. Odnośniki kliniczne do poznanych zagadnień fizjologii człowieka - II Myastenia gravis. Środki zwiotczające mięsnie w anestezjologii i chirurgii. Rabdomioliza z powodu uszkodzenia mięsni np. zespół zmiażdżenia powodujący hiperkaliemię i wzrost aktywności kinazy kreatynowej we krwi. Skurcz mięsni w zakażeniu tężcem. Mechanizm powstawania stężenia pośmiertnego. Wykład 63. Neurofizjologia - funkcja komórek nerwowych. Skład jonowy płynu zewnątrz – i wewnątrzkomórkowego (Na+, K+, Cl-). Ruch jonów przez błony. Właściwości pasywne błony: elektryczne przewodnictwo, oporność, wyciek, pojemność, potencjał równowagi i potencjał spoczynkowy (rola jonów K+). Potencjał czynnościowy: sekwencja prądów jonowych, które go generują, propagacja potencjału i okres refrakcji, przewodnictwo potencjału, rola osłonek mielinowych. Budowa neuronu: dendryty, ciało komórki, akson. Neurotransmitery: acetylocholina, noradrenalina, dopamina, serotonina, glutaminian,

GABA (działanie jonotropowe i metabotropowe). Przewodzenie sygnałów czuciowych – zmiany przepuszczalności błony dla jonów pod wpływem bodźców fizycznych np. dotyk, światło. Mechanizm wzmocnienia sygnału. Funkcja synaps: postsynaptyczne potencjały pobudzające i hamujące i ich wpływ na potencjał czynnościowy, hamowanie presynaptyczne, plastyczność. Charakterystyka przekazywania informacji między neuronami: konwergencja, dywergencja, sumowanie czasowe i przestrzenne. Wykład 64. Neurofizjologia: Ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Kontrola czynności ruchowej. Podstawy neuroanatomii : kora mózgowa (motoryczna, czuciowa, wzrokowa), zwoje podstawne, jądra pnia mózgu, móżdżek, drogi rdzeniowe, górne i dolne motoneurony. Produkcja, krążenie i funkcja płynu mózgowo-rdzeniowego. Funkcje ruchowe rdzenia kręgowego: powiązanie funkcji z budową rdzenia kręgowego, odruchy rdzeniowe. Receptory czuciowe w mięśniach (wrzeciona mięśniowe), w ścięgnach (narząd Golgi’ego) – unerwienie, drogi przewodzenia impulsów do OUN, rola w kontroli skurczów statycznych i dynamicznych, znaczenie dla świadomej aktywności motorycznej. Monosynaptyczny odruch na rozciąganie – elementy łuku odruchowego, funkcja, kliniczne zastosowanie badania tego odruchu. Odruch z narządu Golgi’ego w ścięgnach – znaczenie. Odruch zginania i krzyżowy odruch prostowania: elementy łuków odruchowych, znaczenie. Odruchy rdzeniowe jako przyczyna wzrostu napięcia mięśniowego – przykłady kliniczne. Przykłady autonomicznych odruchów na poziomie rdzenia kręgowego. Przecięcie lub uszkodzenie rdzenia kręgowego, objawy wstrząsu rdzeniowego. Wykład 65. Neurofizjologia: Kontrola czynności ruchowej (cd). Kontrola postawy i ruchów ciała: organizacja ruchów dowolnych i mimowolnych, pojęcie neuronu górnego i dolnego. Rola układu korowo-rdzeniowego, jąder podstawy i móżdżku w kontroli ruchów dowolnych i utrzymaniu postawy ciała. Drogi przewodzące impulsy z kory ruchowej do mięsni: Kontrola precyzyjnych ruchów mięśni. Udział aparatu przedsionkowego błędnika w utrzymaniu równowagi statycznej i dynamicznej oraz pobudzeniu mięśni przeciwdziałających sile grawitacji. Wykład 66. Fizjologia snu. Sen jako jeden ze stanów aktywności mózgu. Teorie snu. Mediatory snu. Rodzaje snu: wolnofalowy (NREM), jego fazy i sen o wolnych ruchach gałek ocznych REM. Cykle snu, hipnogram. Zmiany czynności narządów i układów w czasie snu. Znacznie snu dla procesów uczenia się i zapamiętywania. Badanie polisomnograficzne. Wykład 67. Bezdech senny. Regulacja oddychania w czasie snu. Zmiany oporu dla przepływu powietrza w drogach oddechowych w czasie snu. Rodzaje bezdechu: centralny, obturacyjny, mieszany. Czynniki ryzyka obturacyjnego bezdechu sennego. Częstość występowania. Obraz kliniczny bezdechu sennego i jego następstwa. Bezdech jako niezależny czynnik ryzyka nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca,

zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, zaburzeń rytmu serca oraz jako przyczyna zwiększonego ryzyka wypadków komunikacyjnych. Rozpoznawanie i metody leczenia bezdechu sennego. Wykład 68. Wybrane zaburzenia snu – bezsenność i somnambulizm. Bezsenność – definicja, typy bezsenności, podział zależnie od czasu trwania, częstość występowania. Najważniejsze przyczyny i czynniki ryzyka bezsenności. Zasady higieny snu. Leczenie bezsenności: niefarmakologiczne i farmakologiczne. Następstwa nieleczonej bezsenności. Somnambulizm (sennowłództwo) - przyczyny, obraz kliniczny, częstość występowania, leczenie. Wykład 69. Narząd słuchu. Błona bębenkowa i układ kosteczek słuchowych, przewodzenie dźwięku z błony bębenkowej do ślimaka. Odruch wygaszania i jego znaczenie. Przewodnictwo kostne dźwięku. Ślimak - budowa i funkcja, przewodzenie dźwięków w ślimaku. Narząd Corti’ego. Mechanizm odbioru fal dźwiękowych. Przewodzenie dźwięków do OUN i odczytywanie znaczenia. Określanie częstotliwości i głośności dźwięku. Decybel – definicja jednostki. Zależność progu słyszenia od częstotliwości dźwięku. Zakres słyszalnych częstotliwości. Metody badania słuchu. Zaburzenia słuchu. Wykład 70. Zmysł smaku i węchu. Zmysł smaku. Pierwszorzędowe wrażenia smakowe; kwaśny, słony, słodki, gorzki i umami. Smak jako kombinacja elementarnych wrażeń. Próg smaku. ”Ślepota smakowa”. Kubek smakowy- lokalizacja, funkcja, specyficzność. Przewodzenie sygnałów smaku do OUN. Adaptacja do smaku. Preferencja smaku i kontrola diety. Zmysł węchu: błona węchowa, komórki węchowe – pobudzenie, adaptacja. Wpływ zapachu na zachowanie. Próg i gradacja zapachu. Struktury mózgu zaangażowane w odróżnianie zapachów. Wrażenia w czasie spożywania pokarmów jako kombinacja smaku, zapachu, tekstury pokarmu i stymulacji zakończeń bólowych. Wykład 71. Zmysł wzroku. Zastosowanie podstawowych praw optyki w czynności narządu wzroku. Oko jako aparat fotograficzny. Regulacja średnicy źrenicy – znaczenie. Budowa układu optycznego oka, jego zdolność skupiająca, pojęcie oka miarowego. Akomodacja i jej mechanizm. Autonomiczna kontrola akomodacji, średnicy źrenicy i konwergencji gałek ocznych. Wady refrakcji i ich korekcja za pomocą soczewek. Ostrość wzroku – zdolność rozdzielcza oka. Percepcja głębi i odległości. Płyn wewnątrzgałkowy, ciecz wodnista- tworzenie. Ciśnienie śródgałkowe. Jaskra. Zaćma. Wykład 72. Neurofizjologia widzenia. Neuronalna organizacja siatkówki: czynność warstw. Czopki i pręciki – budowa, rozmieszczenie na siatkówce (dołek centralny, plamka żółta) pobudzenie, czynność. Fotochemia widzenia. Mechanizmy adaptacji siatkówki do światła i ciemności. Widzenie barwne. Ślepota na barwy i metody jej wykrywania. Pole widzenia, perimetria. Droga przekazywania impulsów wzrokowych z siatkówki do ośrodków odpowiedzialnych za ich analizę. Lokalizacja i czynność kory

wzrokowej. Ruchy gałek ocznych i ich kontrola. Odruchy źrenicy w przebiegu uszkodzenia OUN- przykłady kliniczne. Wykład 73. Receptory czuciowe. Neuronalne drogi przewodzenia impulsów czuciowych. Klasyfikacja receptorów czuciowych. Rodzaje receptorów czuciowych: mechanoreceptory, termoreceptory, receptory bólu (nocyceptory), chemoreceptory, receptory fal elektromagnetycznych. Pojęcie swoistości receptorów i bodźca adekwatnego. Receptory wolno- i szybko adaptujące. Mechanizm adaptacji receptorów. Potencjał receptorowy (generujący) - relacje z intensywnoścą bodźca i potencjałem czynnościowym. Kodowanie informacji czuciowej w postaci impulsów nerwowych. Kodowanie informacji o sile działającego bodźca. Konwergencja i dywergencja przewodzonych sygnałów. Drogi przewodzenia różnych rodzajów czucia do OUN. Kora czuciowa: lokalizacja, somatotopowa budowa, wielkość pól dla poszczególnych części ciała. Plastyczność neuronalnych obwodów, znaczenie tych zjawisk dla percepcji czucia. Czucie pozycji ciała w przestrzeni– statyczne i dynamiczne. Jednostka czuciowa. Dermatomy. Wykład 74. Odnośniki kliniczne do poznanych zagadnień fizjologii człowieka – III. Utrata słuchu z wiekiem. Powszechnie stosowane testy neurologiczne oparte na odruchach: objaw Babińskiego, objawy oponowe. Wzrost ciśnienia śródczaszkowego i jego następstwa: splątanie, nadciśnienie, bradykardia. Śmierć mózgu, śmierć pnia mózgu, skala śpiączki Glasgow. Wykład 75. Wybrane aspekty fizjologii sportu. Sport - porównanie kobiet i mężczyzn. Mięsień w czasie wysiłku: siła, moc, wytrzymałość. Wpływ diety na wytrzymałość. Zmiana metabolizmu w mięśniach w czasie wysiłku – układy energetyczne mięśni: fosfokreatyna-kreatyna, glikogen-kwas mlekowy, układ tlenowy (aerobowy). Systemy energetyczne, a dyscypliny sportu. Odbudowa układów energetycznych mięśnia po wysiłku. Dług tlenowy. Próg mleczanowy. Maksymalne pochłanianie tlenu. Źródła energii zużywane przez mięśnie w czasie wysiłku. Wpływ treningu na wydolność mięsni. Przerost mięśni. Szybko i wolno kurczące się włókna mięśniowe - predyspozycje do sportu. Zmiany w czynności układu oddechowego, krążenia i uruchomienie mechanizmów regulujących temperaturę ciała w czasie wysiłku. Wykład 76. Czynność rozrodcza i hormonalna mężczyzny. Funkcja układu rozrodczego mężczyzny. Dojrzewanie płciowe mężczyzny. Skład nasienia. Funkcja pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego. Spermatogeneza. Regulacja hormonalna spermatogenezy. Właściwości dojrzałych plemników. Przykłady zaburzeń spermatogenezy. Mechanizm zapłodnienia. Męski akt płciowy – etapy i ich mechanizm. Regulacja hormonalna czynności płciowych i reprodukcyjnych. Męskie klimakterium. Wykład 77. Czynność rozrodcza i hormonalna kobiety – I. Działanie hormonów płciowych – przygotowanie ciała kobiety do zapłodnienia i ciąży. Żeńskie narządy

rozrodcze - budowa i funkcja. Hormony jajnika i ich czynność. Zmiany stężenia hormonów, zmiany w endometrium macicy i w jajnikach w czasie faz cyklu płciowego. Menstruacja. Efekty cyklu – uwolnienie jaja przygotowanego do zapłodnienia i przygotowanie endometrium macicy do implantacji zapłodnionego jaja. Owulacja – czynniki sprawcze i mechanizm. Ciałko żółte i jego aktywność hormonalna. Wykład 78. Czynność rozrodcza i hormonalna kobiety – II. Hormonalna regulacja cyklu płciowego, pulsacyjne wydzielanie LH. Cykle bez owulacji. Pokwitanie. Menopauza. Kobiecy akt płciowy. Płodność kobiety. Wykład 79. Ciąża i laktacja. Zapłodnienie. Implantacja zarodka. Drogi odżywienia płodu. Łożysko - budowa i funkcja. Wymiana gazowa przez łożysko (porównanie z wymianą gazową w płucach dorosłego człowieka), wydalanie produktów przemiany materii. Czynność dokrewna łożyska i czynniki hormonalne w ciąży. Odpowiedź organizmu matki na ciążę. Fizjologiczne czynniki indukujące poród. Fazy porodu. Laktacja – wpływ estrogenów, progesteronu, hormonu wzrostu, prolaktyny, oksytocyny, insuliny, glikokortykoidów. Budowa gruczołu mlekowego – miejsca wychwytu działania hormonów. Laktacj, a cykle płciowe kobiety. Skład mleka. Wykład 80. Wybrane aspekty (odrębności) fizjologii płodu i noworodka . Porównanie szybkości wzrostu błon płodowych, łożyska i płodu. Układ krążenia, oddechowy, nerwowy, pokarmowy, moczowy w życiu płodowym – najważniejsze odrębności. Mechanizm pierwszego oddechu i jego następstwa dla mechaniki oddychania po urodzeniu. Organizacja krążenia krwi w życiu płodowym. Zmiany i adaptacja układu krążenia po urodzeniu: zamknięcie otworu owalnego, przewodu tętniczego i przewodu żylnego. Znaczenie kliniczne wybranych danych dotyczących funkcji i wydolności układów noworodka. 22. Zagadnienia integrujące wiedzę podstawową i kliniczną na zajęciach z fizjologii - Oznaczenie: czasu krzepnięcia, czasu krwawienia, składu procentowego

leukocytów, grup krwi układu ABO i Rh. - Wpływ: układu autonomicznego, hormonów rdzenia nadnerczy i wybranych leków

na układ krążenia. Wpływ oddychania i hiperwentylacji na częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze krwi.

- Wpływ sztucznych bodźców na czynność serca żaby – skurcz dodatkowy i pauza kompensacyjna.

- Obserwowanie pracy serca i przepływu krwi u człowieka metodą utrasonograficzną i Doplerowsko – utrasonograficzną.

- Rejestracja potencjałów czynnościowych serca i analiza EKG. - Obserwowanie pracy serca i przepływu krwi u człowieka metodą utrasonograficzną

i Doplerowsko – utrasonograficzną.

- Próba ortostatyczna. - Wpływ wysiłku fizycznego na wentylację płuc i układ krążenia. - Pomiar: ciśnienia tętniczego krwi metodą Korotkowa, minutowej wentylacji płuc w

warunkach zwiększonej przestrzeni martwej, objętości i pojemności płuc, szczytowegoprzepływu powietrza wydechowego, wysycenia hemoglobiny tlenem.

- Analiza krzywej przepływ-objętość. Spirometria dynamiczna. Badanie: odruchu na rozciąganie mięśnia, precyzji ruchów dowolnych, zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej, odruchu źrenicznego, ostrości wzroku, zdolności widzenia barw, wpływu wysiłku fizycznego na krytyczną częstotliwość migania, słuchu za pomocą stroików, pobudliwości błędników, zdolności koncentracji uwagi, zdolności zapamiętywania, zdolności psychoruchowych, czucia wibracji, mechanizmu napięcia mięśniowego.

23. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje

Po zakończeniu zajęć z fizjologii student powinien: − rozumieć funkcjonowanie wszystkich układów organizmu i wchodzących w ich skład

narządów; − rozumieć mechanizmy biorące udział w kontroli i regulacji czynności tych układów; − rozumieć mechanizmy przystosowujące czynność tych układów do różnych stanów

fizjologicznych i do przebywania w różnych warunkach zewnętrznych; − rozumieć najważniejsze zależności między narządami i układami organizmu; − stosować podstawowe ilościowe parametry (zakresy norm, czynniki demograficzne

wpływające na ich wartość) do opisu wydolności układów i narządów; − wykonywać wybrane badania kliniczne i laboratoryjne; − przeprowadzać podstawową analizę, ocenę i interpretację wyników badań

laboratoryjnych i klinicznych wykonanych w czasie zajęć; − określać praktyczne zastosowanie wykonanych badań; − rozumieć istotę prowadzonych badań i potrafić zastąpić pomiary z użyciem

skomplikowanych aparatów elektronicznych prostszymi, ale bardziej pracochłonnymi metodami badań;

− nauczyć się bezpiecznego postępowania z krwią i innymi materiałami pobranymi od pacjenta;

− rozumieć, jak ważne w praktyce lekarskiej jest postępowanie według ustalonych schematów i procedur oraz przestrzeganie zalecanych zasad;

− być przygotowany do analizy mechanizmów rozwoju różnych jednostek chorobowych, ich symptomatologii oraz poznania mechanizmów działania leków i podstaw interwencji terapeutycznych w czasie późniejszych etapów kształcenia.

24. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych)

Pracownia fizjologii krwi i nerek

Rola krwi. Hemostaza. Grupy krwi. Hematopoeza (film dydaktyczny). Wiedza: student zna etapy podziałów, różnicowania i dojrzewania poszczególnych rodzajów krwinek; wie, jakie czynniki wzrostowe kierują rozwojem poszczególnych krwinek; poznaje wygląd form niezróżnicowanych tworzonych w szpiku kostnym i wygląd form ostatecznie zróżnicowanych we krwi obwodowej; analizuje szybkość powstawania i czas życia komórek poszczególnych linii. Oznaczanie składu procentowego leukocytów. Wiedza: student wie, ile powinno być i jak wyglądają neutrofile z różnymi rodzajami jąder, eozynofile, bazofile, limfocyty i monocyty; zna ich właściwości i funkcje; wie, jakie znaczenie ma badanie ilości i morfologii leukocytów w diagnostyce chorób o podłożu zapalnym, alergicznym, nowotworowym i w czasie monitorowania farmakoterapii. Umiejętności i kompetencje: student rozróżnia wszystkie rodzaje leukocytów pod mikroskopem świetlnym; oznacza ich skład procentowy; przekonuje się, że w razie wątpliwości, ten sposób rozpoznawania krwinek, może być zastosowany w celu weryfikacji wyników uzyskanych przy użyciu analizatora hematologicznego. Oznaczenie szybkości opadania erytrocytów (odczyn Biernackiego).* Wiedza: student wyjaśnia przyczyny opadania erytrocytów; omawia specyficzne i niespecyficzne czynniki, które mogą wpływać na wynik badania odczynu Biernackiego (OB); wie, jaki jest zakres prawidłowych wartości OB u kobiet i mężczyzn oraz w jakich stanach fizjologicznych występuje jego podwyższenie; zna znaczenie tego badania w diagnostyce chorób o podłożu zapalnym, autoimmunologicznym i nowotworowym. Umiejętności i kompetencje: student potrafi wykonać badanie szybkości opadania krwinek, odczytać i ocenić jego wynik. Oznaczenie hematokrytu (HCT).* Wiedza: student wie, co to jest hematokryt; zna jego prawidłowe wartości dla obu płci oraz przyczynę różnicy wyników hematokrytu mierzonego metodą wirowania i przy użyciu analizatora hematologicznego; poznaje przeliczniki, dzięki, którym można szacunkowo obliczyć ilość erytrocytów i hemoglobiny. Umiejętności i kompetencje: student potrafi oznaczyć wartość hematokrytu bez użycia automatu hematologicznego; docenia ten sposób, jako prostą metodę, która umożliwia porównanie ilości elementów morfotycznych z ilością osocza krwi i która pozwala szacunkowo obliczyć ilość erytrocytów i hemoglobiny. Podstawowe parametry morfologii krwi.* Wiedza: student zna funkcje poszczególnych krwinek w organizmie oraz prawidłowe

wartości krwinek i wskaźników czerwonokrwinkowych; wie, jaka jest zasada automatycznego liczenia i różnicowania krwinek, oznaczania stężenia hemoglobiny i obliczania wskaźników czerwonokrwinkowych; zna pełne międzynarodowe nazwy oraz skróty nazw parametrów morfologicznych krwi. Umiejętności i kompetencje: student poznaje obsługę analizatora hematologicznego; potrafi wykonać badanie podstawowych parametrów krwi, przeliczyć wyniki uzyskane w jednostkach tradycyjnych na obowiązujące jednostki SI; potrafi wykorzystać wiedzę o składzie i roli poszczególnych krwinek do oceny ogólnego stanu zdrowia dawcy krwi. Oznaczenie czasu protrombinowego.* Wiedza: student zna etapy zewnątrzpochodnego mechanizmu krzepnięcia krwi; wie, jaki jest i od jakich czynników zależy czas powstawania fibryny w prawidłowym osoczu; zna przyczyny wydłużenia czasu protrombinowego; wie, dlaczego należy przeprowadzić standaryzację uzyskanego wyniku i na czym ona polega. Umiejętności i kompetencje: student potrafi zbadać czas protrombinowy metodą Quicka, obliczyć wskaźnik i współczynnik protrombinowy, przeprowadzić standaryzację uzyskanego wyniku i go ocenić; potrafi wyjaśnić przyczyny wydłużenia czasu protrombinowego występujące w wyniku niewydolności wątroby i braku witaminy K; rozumie i umie uzasadnić praktyczne znaczenie tego badania; przekonuje się, jak ważne w praktyce lekarskiej jest postępowanie według ustalonych schematów i procedur oraz przestrzeganie zalecanych zasad. Oznaczenie czasu krzepnięcia.* Wiedza: student wie, jakie są etapy wewnątrzpochodnego mechanizmu krzepnięcia krwi i czynniki, od których ten proces zależy; zna definicję czasu krzepnięcia, normę i sposób jego pomiaru. Umiejętności i kompetencje: student potrafi wykonać badanie czasu krzepnięcia metodą kapilarową; potrafi wyjaśnić przyczyny wydłużenia czasu krzepnięcia krwi. Oznaczanie czasu krwawienia.* Wiedza: student wie, jaka jest rola płytek i małych naczyń krwionośnych w procesie hemostazy; wie, na czym polega reakcja naczyniowa w chwili uszkodzenia naczynia, od jakich czynników zależy i czy dotyczy wszystkich naczyń; wie, od jakich czynników zależy agregacja i adhezja płytek krwi; zna definicję czasu krwawienia i niespecyficzne czynniki wpływające na ten czas; potrafi wyjaśnić, które mechanizmy hemostazy można ocenić badając czas krwawienia. Umiejętności i kompetencje: student potrafi, najprostszą metodą, zbadać sprawność hemostatyczną płytek i naczyń krwionośnych pacjenta; przekonuje się, że procedury badań, które całkowicie nie eliminują wpływu czynników zewnętrznych są mało powtarzalne.

Oznaczenie grup krwi układu ABO i Rh.* Wiedza: student wie, jakie antygeny i naturalne przeciwciała występują w poszczególnych grupach krwi układu ABO oraz jakie antygeny występują w układzie Rh; zna metody oznaczania grup krwi przy użyciu monoklonalnych przeciwciał anty-A, anty-B i anty-D oraz wzorcowych erytrocytów z antygenami A i B. Umiejętności i kompetencje: student potrafi oznaczyć grupę krwi układu ABO i układu Rh badanej krwi pacjenta używając monoklonalnych przeciwciał anty-A, anty-B i anty-D oraz wzorcowych erytrocytów z antygenami A i B; rozumie, dlaczego po pierwszym przetoczeniu krwi grupy BRh+ pacjentowi z grupą BRh- nie wystąpi hemoliza krwinek i na czym polega konflikt serologiczny między matką i płodem. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- * W czasie wykonywania powyższych badań student uczy się bezpiecznego postępowania z krwią i innymi materiałami pobranymi od pacjenta.

Regulacja wodno – elektrolitowa. Czynność nerek. Wybrane zagadnienia czynności nerek (symulacja komputerowa). Wiedza: student zna budowę nefronu; wie, jakie jony i substancje ulegają filtracji, resorpcji i sekrecji w poszczególnych częściach nefronu; zna procesy prowadzące do zagęszczenia moczu; wie, jakie hormony i w jaki sposób wpływają na czynność kanalików nerkowych; zna różne rodzaje diurezy i diuretyków oraz mechanizm ich działania; zna przyczyny powstawania kwasicy i zasadowicy oddechowej i metabolicznej; wie, jaka jest rola nerek w wyrównywaniu tych zaburzeń i w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych. Umiejętności i kompetencje: student rozumie i potrafi wyjaśnić procesy prowadzące do powstania i zagęszczania moczu oraz mechanizmy odpowiedzialne za wyrównanie zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Pracownia fizjologii układu krążenia

Czynność bioelektryczna, mechaniczna i akustyczna serca. Badanie układu przewodzącego serca żaby (film dydaktyczny). Wiedza: Student omawia: budowę i rolę układu przewodzącego serca oraz lokalizację węzła zatokowo przedsionkowego i przedsionkowo komorowego, jonowy mechanizm prepotencjału i potencjału czynnościowego komórek rozrusznika serca. Potrafi porównać i zróżnicować potencjał czynnościowy komórek węzła zatokowo przedsionkowego z potencjałem czynnościowymi kardiomiocytu mięśnia komór. Wie, jakie są różnice w czynności elementów układu przewodzącego i który z nich pełni funkcję rozrusznika serca. Zna kierunek rozprzestrzeniania się pobudzenia w sercu. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wyjaśnić, dlaczego węzeł zatokowo

przedsionkowy, a nie przedsionkowo komorowy jest rozrusznikiem serca oraz jaki jest cel wykonywania masażu lub elektrostymulacji serca. Wpływ sztucznych bodźców na czynność serca żaby – skurcz dodatkowy i pauza kompensacyjna (film dydaktyczny). Wiedza: Student zna wartość potencjału spoczynkowego kardiomiocytów; potrafi narysować krzywą wewnątrzkomórkowego potencjału czynnościowego kardio-miocytów komór; wymienia i oznacza jego fazy, omawia jonowy mechanizm ich powstawania oraz zmiany pobudliwości miocytów serca w czasie jego trwania; definiuje okres refrakcji względnej i bezwzględnej; zna kolejność występowania zjawisk bioelektrycznych i mechanicznych w mięśniu sercowym; wie, jakie są rodzaje skurczów mięśni poprzecznie prążkowanych; zna mechanizm molekularny i udział jonów wapnia w skurczu kardiomiocytów. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wytłumaczyć, dlaczego po skurczu dodatkowym występuje pauza kompensacyjna, jakie to ma znaczenie dla czynności serca i dlaczego skurcz występujący po pauzie kompensacyjnej jest silniejszy. Rejestracja potencjałów czynnościowych serca i analiza EKG. Wiedza: Student zna rodzaje zapisu EKG, miejsca gdzie umieszcza się elektrody do zapisu EKG z dwubiegunowych odprowadzeń kończynowych i odprowadzeń przedsercowych, podstawowe kryteria oceny tych zapisów; Potrafi schematycznie narysować krzywą EKG z dwubiegunowych odprowadzeń kończynowych, zdefiniować i zaznaczyć jej elementy, opisać przyczynę ich powstania. Wie, między którymi elektrodami rejestruje się różnicę potencjałów w I, II i III odprowadzeniu kończynowym, które elektrody odbierają różnicę potencjałów z prawej, a które z lewej komory, oraz jak zmienia się amplituda załamków R i S w odprowadzeniach przedsercowych. Wie, jakie są różnice i podobieństwa między zapisem wewnątrzkomórkowym zmian potencjału pojedynczego kardiomiocytu i zapisem EKG. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi w odpowiednich miejscach założyć elektrody do zapisu EKG z dwubiegunowych odprowadzeń kończynowych i odprowadzeń przedsercowych, zaznaczyć na krzywej EKG z dwubiegunowych odprowadzeń kończynowych początek i koniec poszczególnych załamków, odcinków i odstępów, obliczyć ich amplitudę i czas trwania, porównać te dane z normami, ocenić, czy uzyskany zapis jest prawidłowy, obliczyć częstość skurczów serca na podstawie czasu trwania odstępów RR, porównać tą wartość z wynikiem uzyskanym dzięki użyciu linijki elektrokardiograficznej, określić rytm serca (miarowy, niemiarowy); wykonać podstawową ocenę zapisu z odprowadzeń przedsercowych. Wpływ oddychania na częstość skurczów serca. Wiedza: Student omawia, na czym polega zjawisko oddechowej niemiarowości rytmu serca, w jaki sposób można je zarejestrować, u kogo występuje i kiedy zmniejsza się lub

zanika; wyjaśnia wpływ pobudzenia układu limbicznego, podwzgórza, neuronów wdechowych, mechanoreceptorów wolnoadaptujących płuc i proprioreceptorów klatki piersiowej na aktywność neuronów nerwu błędnego w jądrze grzbietowym i dwuznacznym oraz wpływ oddechowej oscylacji prężności dwutlenku na powolną spoczynkową depolaryzację rozrusznika serca. Umiejętności i kompetencje: Student wykorzystuje posiadaną wiedzę, żeby wytłumaczyć ośrodkowy i obwodowe mechanizmy powstawania i zmniejszenia lub zaniku oddechowej niemiarowości rytmu serca. Na podstawie zapisu EKG potrafi obliczyć wskaźnik niemiarowości oddechowej i ocenić jego wynik. Wpływ hiperwentylacji na częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze krwi. Wiedza: Student wie, na czym polega hiperwentylacja, w jakich stanach organizmu występuje i jak wpływa na częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze. Wymienia struktury ośrodkowego układu nerwowego powodujące zmniejszenie aktywności neuronów nerwu błędnego w jądrze grzbietowym i dwuznacznym. Podaje definicję powrotu żylnego, wymienia czynniki, od który zależy jego wielkość. Omawia lokakalizację, bodziec pobudzający (pośredni i bezpośredni), efekt pobudzenia mechanoreceptorów przedsionkowych typu B, wpływ zmniejszenia prężności dwutlenku na powolną spoczynkową depolaryzację rozrusznika serca i aktywność nerwów błędnych. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi zapisać EKG z odprowadzeń kończynowych i zmierzyć ciśnienie tętnicze w czasie spoczynku i w czasie hiperwentylacji. Na podstawie zapisu EKG student potrafi policzyć i porównać częstość skurczów serca w czasie oddychania spoczynkowego i w czasie hiperwentylacji. Rozumie i potrafi wytłumaczyć przyczyny odpowiedzialne za przyspieszenie rytmu serca i wzrost ciśnienia tętniczego w czasie hiperwentylacji. Obserwowanie pracy serca i przepływu krwi u człowieka metodą utrasonograficzną i Doplerowsko – utrasonograficzną (film dydaktyczny). Wiedza: Student poznaje rodzaje echokardiograficznego obrazowania czynności mechanicznej serca, zasadę działania echokardiografii dwuwymiarowej i Doplerowskiej, możliwości diagnostyczne tych badań. Umiejętności i kompetencje: W oparciu o posiadaną wiedzę student potrafi wyjaśnić, jakie parametry czynności serca pozwala ocenić echokardiografia dwuwymiarowa, a jakie echokardiografia Doplerowska. Rozumie rolę tych badań w diagnostyce chorób serca.

Autonomiczny układ nerwowy. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą Korotkowa. Wiedza: Student wie, jaki rodzaj przepływu krwi przez tętnice jest bezgłośny, a jaki słyszalny. Wie, jakie czynności należy kolejno wykonać, żeby zmierzyć ciśnienie tętnicze

używając tradycyjnego sfigmomanometru i fonedoskopu: w jaki sposób ułożyć ramię do pomiaru, gdzie i jak założyć mankiet sfigmomanometru, gdzie przystawić słuchawkę fonedoskopu, do jakiej wartości podnieść ciśnienie w mankiecie. Wie, kiedy w czasie pomiaru odczytuje się wartość ciśnienia skurczowego, a kiedy rozkurczowego, jaką ma wtedy wartość ciśnienie w mankiecie w stosunku do ciśnienia w tętnicy. Wie, jakich błędów należy unikać w trakcie mierzenia ciśnienia, jakie są skutki niedopasowania mankietu do wielkości ramienia, w jakich jednostkach można podać wartość ciśnienia. Umiejętności i kompetencje: Student rozumie zależność między wielkością średnicy naczynia i zmianą charakteru przepływu krwi w trakcie pomiaru ciśnienia oraz przyczynę powstawania i zaniku tonów Korotkowa. Używając sfigmomanomertru i fonedoskopu potrafi zmierzyć ciśnienie skurczowe i rozkurczowe w pozycji stojącej, siedzącej i leżącej oraz uzasadnić różnice w tych pomiarach. Potrafi ocenić wartość ciśnienia tętniczego badanej osoby według Standardów Postępowania w Chorobach Układu Krążenia Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego. Próba ortostatyczna. Wiedza: Student zna przyczynę wykształcenia się odruchu z baroreceptorów tętniczych w czasie ewolucji człowieka. Wie, jaka jest lokakalizacja baroreceptorów tętniczych, ich unerwienie, bodziec pobudzający i progowy. Wie, jakie struktury ONU wchodzą w skład łuku odruchowego odruchu z barorereceptorów, oraz na czym polega składowa sercowa i naczyniowa odruchu. Omawia wpływ pobudzenia i odbarczenia baroreceptorów na czynność serca, naczynia krwionośne i ciśnienie tętnicze krwi. Zna wpływ nagłej pionizacji na ciśnienie w górnej ciała, na stan (odbarczenie) baroreceptorów tętniczych oraz wynikającą z tego zmianę częstości skurczów serca, wielkości objętości wyrzutowej serca, oporu naczyniowego i ciśnienia tętniczego krwi. Wie, jak wykonać próbę ortostatyczną. Zna sposób oceny wyników próby i objawy niedostatecznej reakcji ortostatycznej. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wykonać próbę ortostatyczną i ocenić reakcję ortostatyczną. Wyjaśnić, mechanizmy powstałych po nagłej pionizacji zmian częstości skurczów serca, wielkości powrotu żylnego, objętości wyrzutowej serca, oporu naczyniowego i ciśnienia tętniczego krwi. Rozumie przyczynę skutków niedostatecznej reakcji ortostatycznej Wpływ układu autonomicznego na układ krążenia (symulacja komputerowa). Wiedza: Student wie, jaki jest podział i organizacja anatomiczna autonomicznego układu nerwowego, jakie są reakcje wyzwalane przez część współczulną i przywspółczulną w różnych stanach organizmu, jakie transmitery, kootransmitery, receptory, ich blokery występują w części współczulnej i przywspółczulnej. Wie, jak jest unerwione serce i naczynia krwionośne, z jakimi receptorami wiąże się acetylocholina i noradrenalina w tych efektorach układu krążenia, jak wpływają te transmitery na efekty

tropowe, pojemność minutową serca, średnicę naczyń i ciśnienie tętnicze krwi. Wie, która część układu autonomicznego ma większy wpływ na czynność serca, a która na średnicę naczyń krwionośnych. Wie, jak wpływa drażnienie dosercowych włókien współczulnych, nerwu błędnego i nerwów współczulnych unerwiających rdzeń nadnerczy na częstość skurczów serca oraz ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Wie, jakie hormony, w jakich proporcjach są uwalniane przez rdzeń nadnerczy oraz zna ich wpływ na efektory układu krążenia. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę, żeby wytłumaczyć, jak i dlaczego zmienia się częstość skurczów serca oraz ciśnienie skurczowe i rozkurczowe po drażnieniu dosercowych włókien współczulnych, nerwu błędnego i nerwów współczulnych unerwiających rdzeń nadnerczy, jaki wpływ na zmianę tych parametrów ma dożylne wstrzyknięcie propranololu, fentolaminy i atropiny przed drażnieniem wyżej wymienionych nerwów, oraz który z tych blokerów może być stosowany jako lek u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Wpływ hormonów rdzenia nadnerczy i wybranych związków na układ krążenia (symulacja komputerowa). Wiedza: Student wie jak katecholaminy działając bezpośrednio na kardiomiocyty wpływają na częstość samopobudzeń rozrusznika, prędkość przewodzenia pobudzenia w układzie przewodzącym serca oraz częstość siłę skurczów serca; wie, jaki jest wpływ adrenaliny i noradrenaliny na całkowity opór naczyniowy, średnicę naczyń mięśni szkieletowych, wątroby i pozostałych, oraz który z tych hormonów wstrzyknięty dożylnie silniej podnosi ciśnienie skurczowe i prowadzi do silniejszego pobudzenia baroreceptorow tętniczych i jaki jest efekt tego pobudzenia; omawia mechanizm prepotencjału i potencjału czynnościowego komórek rozrusznika serca, wpływ jonów wapnia na siłę skurczu miocytów oraz działanie adenozyny i nifedypiny na miocyty. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę i wyjaśnić, dlaczego zarówno adrenalina i noradrenalina działając bezpośrednio na serce zwiększają częstość jego skurczów, a podane dożylnie działają przeciwnie na częstość skurczów serca, całkowity opór naczyniowy i ciśnienie rozkurczowe. Dlaczego w celu pobudzenia akcji serca i podniesienia ciśnienia tętniczego krwi podaje się dożylnie adrenalinę, a nie noradrenalinę. Potrafi wytłumaczyć, mechanizm działania nifedypiny na częstość pobudzeń rozrusznika i siłę skurczów miocytów, oraz adenozyny na częstość skurczów serca i średnicę naczyń krwionośnych.

Pracownia fizjologii układu oddechowego

Mechanika oddychania. Regulacja czynności oddechowej. Regulacja temperatury ciała.

Oznaczenie czasu bezdechu dowolnego. Wiedza: Student omawia mechanizm świadomej kontroli oddychania. Definiuje pojęcie bezdechu dowolnego i wymienia czynniki, od których zależy. Wie, w jakim stopniu człowiek może świadomie zmieniać czas bezdechu dowolnego, w jakim celu się go mierzy i jakie ćwiczenia pozwalają go wydłużyć. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi zmierzyć i ocenić czas bezdechu dowolnego poprzedzonego spokojnym oddychaniem i 1 minutową hiperwentylacją. Potrafi wytłumaczyć, dlaczego hiperwentylacja powoduje zmianę tego czasu. Pomiar czasu trwania wdechu i wydechu. Wiedza: Student wymienia mięśnie wdechowe i wydechowe, opisuje ich udział w spokojnych i nasilonych wdechach i wydechach. Wie, jak zmienia się ciśnienie w pęcherzykach płucnych i w jamie opłucnej w czasie wdechu i wydechu i która z tych faz w czasie spokojnego oddychania jest fazą bierną, a która czynną. Wie, jaki jest stosunek czasu trwania wdechu do wydechu w czasie spokojnego oddychania i w jakich sytuacjach wydłuża się czas wydechu. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi zmierzyć czas trwania całego cyklu oddechowego i czasy trwania wdechu i wydechu przy pomocy spirometru Lungtest 1000. Ocenia, jaką część całego cyklu oddechowego stanowi wdech, a jaką wydech i która z tych faz jest dłuższa. Oznaczenie minutowej wentylacji płuc w czasie spoczynku. Wiedza: Student definiuje pojęcie wentylacji minutowej, podaje jej prawidłowe wartości. Opisuje, w jaki sposób można ją obliczyć. Wymienia czynniki, od których zależy wielkość wentylacji minutowej. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi u kobiety i mężczyzny zmierzyć wentylację minutową w warunkach spoczynkowych przy pomocy spirometru Lungtest 100. Potrafi porównać i ocenić otrzymane wyniki oraz wyjaśnić przyczyny różnic między nimi. Oznaczenie minutowej wentylacji płuc w warunkach zwiększonej przestrzeni martwej. Wiedza: Student definiuje pojęcie przestrzeni martwej anatomicznej i przestrzeni martwej fizjologicznej. Omawia rolę przestrzeni martwej anatomicznej. Wie, jak zmienia się wentylacja pęcherzyków, przepływ krwi i stosunek wentylacji do przepływu w różnych partiach płuc. Wyjaśnia, gdzie i dlaczego powstaje przestrzeń martwa fizjologiczna. Zna różnice pomiędzy wentylacją minutową, a wentylacją minutową pęcherzykową. Wie, jak i dlaczego zmienia się wielkość wentylacji minutowej i minutowej wentylacji pęcherzykowej w warunkach zwiększonej przestrzeni martwej.

Umiejętności i kompetencje: Student potrafi zmierzyć spoczynkową wentylację minutową po sztucznym zwiększeniu anatomicznej przestrzeni martwej, przy pomocy spirometru Lungtest 1000 i ocenić, czy otrzymany wynik jest prawidłowy. Wpływ wysiłku fizycznego na wentylację płuc i układ krążenia. Wiedza: Student definiuje pojęcie wysiłku fizycznego dynamicznego. Wie, jak w czasie wysiłku fizycznego zmienia się czynność układu i krążenia w celu dostarczenia do tkanek większej ilości tlenu oraz usunięcia wytwarzanych przez mięśnie większych ilości ciepła i metabolitów. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi zmierzyć wentylację minutową, częstość skurczów serca i ciśnienie tętnicze podczas wysiłku fizycznego. Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę, żeby wytłumaczyć, dlaczego, w czasie wysiłku fizycznego bardziej korzystne są oddechy szybkie i głębokie od oddechów szybkich i płytkich. Pomiar objętości i pojemności płuc. Wiedza: Student definiuje pojęcie spirometrii. Zna nazwy, skróty nazw oraz definicje pojemności i objętości, które wchodzą w skład całkowitej pojemności płuc. Wie, jakie są przyczyny różnic parametrów spirometrycznych u kobiet, mężczyzn i ludzi będących w różnym wieku. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wykonać badanie spirometryczne przy pomocy spirometru Lungtest 1000 i ocenić, czy otrzymany wynik jest prawidłowy. Analiza krzywej przepływ-objętość. Spirometria dynamiczna. Wiedza: Student wyjaśnia, na czym polega spirometria dynamiczna i jakie jest jej zastosowanie. Wymienia i definiuje wskaźniki spirometryczne FVC, FEV1; FEV1%VC; MEF25-

75, które charakteryzują krzywą przepływ-objętość. Zna praktyczne zastosowanie tego badania w ocenie stopnia zwężenia dróg oddechowych. Wie, jaka jest różnica między zmianami obturacyjnymi i restrykcyjnymi płuc. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi wykonać spirometrię przy pomocy spirometru Lungtest 1000 i ocenić, czy otrzymany wynik jest prawidłowy. Rozumie, znaczenie spitometrii dynamicznej w diagnostyce i monitorowaniu astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Rozumie, na czym polega wyższość spirometrii dynamicznej nad badaniem spirometrycznym nie uwzględniającym czynnika czasu. Pomiar szczytowego przepływu powietrza wydechowego. Wiedza: Student podaje definicję szczytowego przepływu powietrza wydechowego (PEF). Wyjaśnia, znaczenie tego badania w monitorowaniu astmy oskrzelowej. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi dokonać pomiaru szczytowego przepływu powietrza wydechowego PEF w pozycji stojącej, siedzącej i leżącej prze pomocy miernika Paek Flow Meter. Potrafi ocenić, czy wynik mieści się w granicach normy. Student przekonuje się, że dzięki badaniu PEF pacjent może sam, w domu kontrolować stopień zwężenia oskrzeli oraz skuteczność działania stosowanych leków.

Pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem i częstości skurczów serca. Pulsoksymetria. Wiedza: Student zna budowę, właściwości hemoglobiny, jej udział w transporcie tlenu, czynniki wpływające na powinowactwo hemoglobiny do tlenu oraz prawidłową wartość wysycenia hemoglobiny tlenem u osób zdrowych. Omawia zasadę działania pulsoksymetru. Zna praktyczne zastosowanie pulsoksymetrii. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi dokonać pomiaru saturacji używając pulsoksymetru w warunkach spoczynkowych, w czasie bezdechu i podczas wysiłku fizycznego. Potrafi ocenić, czy wynik jest prawidłowy. Rozumie, znaczenie tego badania u pacjentów niewydolnością krążeniowo-oddechową.

Pracownia fizjologii układu nerwowego

Kontrola czynności ruchowej przez OUN. Badanie odruchu na rozciąganie mięśnia. Wiedza: Student potrafi wyjaśnić, dlaczego klasyfikujemy odruch na rozciąganie mięśnia jako monosynaptyczny, umie nazwać i zlokalizować elementy łuku odruchowego na rozciąganie. Wie, jakie struktury OUN kontrolują jego siłę. Rozumie, jakie znaczenie w czynności ruchowej człowieka i w utrzymaniu jego właściwej postawy ma ten odruch. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi prawidłowo przeprowadzić badanie odruchu na rozciąganie przy pomocy młoteczka neurologicznego; potrafi zastosować odpowiedni bodziec i w odpowiednim miejscu, aby wywołać ten odruch, potrafi ocenić, czy odruch jest prawidłowy, czy nie prawidłowy. Pomiar precyzji ruchów dowolnych. Wiedza: Student definiuje pojęcie ruchu dowolnego i mimowolnego, wie, jakie struktury OUN są odpowiedzialne za kierowanie obydwoma rodzajami ruchów, wie, jakie są wskazania do wykonania tego badania i gdzie się je wykonuje. Umiejętności i kompetencje: Student poznaje metodę i urządzenie – Tremometr testowy służące do badania precyzji ruchów dowolnych, potrafi zinterpretować uzyskane wyniki ze względu na ręczność badanego i stopień precyzji każdej ręki, potrafi ocenić, czy wynik wskazuje do predyspozycje do zawodu wymagającego zdolności manualnych, czy nie mieści się w przeciętnych granicach. Badanie zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wiedza: Student wie, jakie struktury mózgowia uczestniczą w kontroli czynności ruchowej, i na jakiej zasadzie, zna podstawy percepcji wzrokowej; zna pojęcie pamięci operacyjnej, która jest potrzebna do wykonania zadania oraz wie, które struktury OUN są bazą dla tego rodzaju pamięci. Umiejętności i kompetencje: Student umie przeprowadzić badanie zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej przy użyciu aparatu Suport krzyżowy i umie ocenić uzyskane wyniki ze względu na czas wykonania badania i liczbę błędów, wiedząc, że

mężczyźni najczęściej wykonują tę próbę szybciej i z mniejszą liczbą błędów niż kobiety. Zmęczenie mięśnia szkieletowego przy drażnieniu pośrednim i bezpośrednim (film dydaktyczny). Wiedza: Student wie, jakie są molekularne podstawy skurczu mięśnia, jakie są źródła energii do skurczu, jak klasyfikuje się rodzaje skurczów i które z nich nasze mięśnie wykonują najczęściej, jakie są rodzaje mięśni szkieletowych, jakie są ich funkcje w organizmie, w jaki sposób mięśnie są pobudzane do skurczu, gdzie znajdują się ośrodki nerwowe podrzędne i nadrzędne kontrolujące czynność skurczową mięśni szkieletowych; zna budowę synapsy nerwowo-mięśniowej, wie, jaki mediator i jaki receptor pośredniczy w przekazie informacji w tej synapsie, wie, na czym polega drażnienie pośrednie i bezpośrednie mięśnia i które z nich jest odzwierciedleniem sytuacji fizjologicznej; wie, że możliwości ludzkiego układu ruchu są ograniczone czynnością synapsy nerwowo-mięśniowej i możliwościami samego mięśnia szkieletowego, Umiejętności i kompetencje: Student potrafi rozróżnić kolejne etapy zmęczenia mięśnia – zmęczenie synapsy i zmęczenie mięśnia, określić konsekwencje przetrenowania mięśnia oraz wdrożyć działania terapeutyczne umożliwiające najszybsze osiągnięcie stanu równowagi. Obserwowanie zachowania żaby pod wpływem strychniny (film dydaktyczny). Wiedza: Student zna przebieg drogi odruchu zginania kończyny i lokalizację wszystkich elementów tego odruchu; zna zasadę działania mięśni synergistycznych i antagonistycznych w kończynie; potrafi powiedzieć, jakie są nerwowe połączenia między ośrodkami rdzenia kręgowego dla tych mięśni; zna pojęcie synapsy pobudzającej i hamującej oraz pojecie mediatora pobudzającego i hamującego. Potrafi wymienić te mediatory; wie, na czym polega koordynacja czynności wszystkich czterech kończyn i na zasadzie, jakich odruchów się odbywa. Umiejętności i kompetencje: Student poznaje metodę badawczą polegająca na wyłączeniu pewnej funkcji (czynności synaps glicynoergicznych przez strychninę) w celu sprawdzenia, jakie ma ona znaczenie w organizmie (w czynności ruchowej); rozpoznaje brak koordynacji czynności mięśni szkieletowych i określa jej skutki dla czynności ruchowej odruchowej i dowolnej; potrafi przewidzieć, jakie mogą być skutki podania strychniny człowiekowi. Mechanizm napięcia mięśniowego (film dydaktyczny). Wiedza: Student wie, ze podstawą utrzymania napięcia mięśniowego jest odruch monosynaptyczny. Potrafi wymienić elementy tego odruchu poczynając od receptora a kończąc na efektorze. Wie, jaki bodziec zapoczątkowuje ten odruch i jaki jest jego efekt końcowy. Zna lokalizację wszystkich elementów odruchu monosynaptycznego. Zna mechanizm kontroli pobudliwości receptorów – zakończeń pierścieniowo-spiralnych

przez motoneurony gamma. Wie, jakie ośrodki nerwowe nadrzędne kontrolują mechanizm napięcia mięśniowego. Umiejętności i kompetencje: Student rozpoznaje wygląd kończyny, której mięśnie pozbawione są napięcia mięśniowego i jakie skutki dla czynności ruchowej tej kończyny ma zanik napięcia mięśniowego. Potrafi odróżnić kończynę z prawidłowym napięciem mięśniowym od tej, której mięśnie go nie mają; rozumie, że każdy element łuku odruchowego monosynaptycznego musi sprawnie funkcjonować dla zachowania odpowiedniego napięcia mięśniowego. Czynność bioelektryczna mięśnia szkieletowego – drażnienie pośrednie (symulacja komputerowa). Wiedza: Student zna jonowe podstawy potencjału spoczynkowego i czynnościowego komórki nerwowej, mięśnia poprzecznie prążkowanego i mięśnia gładkiego oraz przebieg potencjału czynnościowego w tych komórkach i zmiany ich pobudliwości w tym czasie; zna rolę pompy sodowo-potasowej w kształtowaniu się potencjału spoczynkowego i rolę nerwowego układu somatycznego w czynności mięśni szkieletowych; zna rodzaje włókien nerwowych unerwiających mięśnie szkieletowe oraz budowę synapsy nerwowo – mięśniowej, zna mediatory przekazujące pobudzenie w tej synapsie i przez jakie receptory dokonuje się odbiór informacji; zna udział jonów Ca+2 (sprzężenie elektrowydzielnicze) i rolę enzymu esterazy cholinowej w tym procesie; zna mechanizm molekularny skurczu mięśnia szkieletowego i rolę jonów Ca+2 (sprzężenie elektro-mechaniczne) w tym mechanizmie; zna określenia „drażnienie pośrednie” i „drażnienie bezpośrednie” mięśnia i wie, które z nich odzwierciedla sytuację fizjologiczną. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi omówić jak wpływa na kształtowanie się potencjału czynnościowego mięśnia szkieletowego zablokowanie przekazu informacji w synapsie nerwowo – mięśniowej i jakie związki chemiczne blokują ten przekaz, jak zmieni się potencjał spoczynkowy komórki i amplituda potencjału czynnościowego, gdy zmieni się skład elektrolitowy środowiska zewnątrzkomórkowego; swoje obserwacje umie odnieść do możliwych zmian w składzie krwi i skutków, jakie te zmiany spowodują w czynności ludzkich komórek i tkanek.

Podstawy czucia i percepcji, czynność narządu wzroku i słuchu. Badanie odruchu źrenicznego. Wiedza: Student wie jak zaklasyfikować odruch źreniczny (odruch polisynaptyczny, bezwarunkowy, obronny) i z jakich elementów się składa; zna bodźce uruchamiające ten odruch, oraz jego skutki, a także znaczenie fizjologiczne odruchu źrenic na nadmiar światła; zna pojęcie olśnienia i oślepienia światłem; zna także anatomiczne podstawy reakcji źrenic na brak światła (odruch rozszerzenia źrenic); zna mediatory i receptory odpowiadające za zwężenie i rozszerzenie źrenicy.

Umiejętności i kompetencje: Student rozumie mechanizm odruchu konsensualnego obu źrenic na światło skierowane na jedno oko; rozumie i umie uzasadnić znaczenie badania odruchu źrenicznego w celu potwierdzenia faktu śmierci mózgowia. Badanie ostrości wzroku. Wiedza: Student zna struktury układu optycznego oka i cały mechanizm odruchowy przystosowania się do patrzenia z bliska i z daleka: akomodacja soczewki, zachowanie źrenic, konwergencja gałek ocznych. Wie, czemu służy akomodacja soczewki i wie, co oznacza pojęcie „oko miarowe”, „oko nadwzroczne”, „oko krótkowzroczne”, „oko starczowzroczne”. Zna i rozumie pojęcie „widzenia plamkowego” i „widzenia obwodowego”, wie, które obszary siatkówki i które receptory wzrokowe odpowiadają za te rodzaje widzenia i wie, jakimi metodami bada się sprawność funkcjonowania tych obszarów siatkówki. Umie opisać strukturę plamki żółtej ze względu na rodzaj receptorów i konstrukcję fizjologicznej jednostki czuciowej. Wie, że ostrość wzroku zależy od czynności tej części siatkówki. Potrafi zdefiniować pojęcie „zdolności rozdzielczej” siatkówki w obszarze plamki żółtej. Potrafi wymienić czynniki, które mają wpływ na ostrość wzroku u człowieka, zarówno te związane z samą gałką oczną jak i z fizjologią całego organizmu ludzkiego. Student wie, jaką metodą bada się ostrość wzroku. Umiejętności i kompetencje: Student umie przeprowadzić badanie w oparciu o Tablice Snellena. Potrafi ocenić wynik badania, określić, czy jest oko miarowe czy niemiarowe. Rozumie znaczenie tego badania w medycynie pracy, zwłaszcza u kierowców pojazdów mechanicznych. Wie, jak warunki środowiska zewnętrznego, takie jak siła oświetlenia, kolor światła, odległość obserwowanego przedmiotu, przejrzystość powietrza mogą modyfikować ostrość wzroku. Oglądanie dna oka. Wiedza: Student potrafi zdefiniować pojęcie „dno oka”. Wie, jakie struktury są uwidocznione w tym badaniu i na jakie ich cechy zwrócić uwagę, aby dokonać oceny stanu dna oka. Wie, że jest to jedyne badanie pozwalające przyżyciowo ocenić stan naczyń krwionośnych. Wie, jaka jest zasada metody badawczej z zastosowaniem oftalmoskopu i że w czasie tego badania kurczy się źrenica. Zna drogę odruchu zwężenia źrenicy pod wpływem światła, wie i jakie mediatory i receptory w mięśniu zwieraczu źrenicy w nim uczestniczą i rozumie, dlaczego należy zastosować premedykację w postaci leku blokującego receptory muskarynowe. Umiejętności i kompetencje: Student potrafi samodzielnie przeprowadzić badanie dna oka z użyciem oftalmoskopu. Potrafi rozpoznać w obrazie przebieg naczyń krwionośnych, rozpoznać tarczę nerwu wzrokowego i plamkę żółtą. Określa wskazania medyczne do wykonania tego badania. Określa, jakie patologie są wskazaniem do badania dna oka, ponieważ wiążą się ze zmianą jego obrazu.

Badanie zdolności widzenia barw. Wiedza: Student wie, które receptory wzrokowe są odpowiedzialne za widzenie barw i jaka jest ich lokalizacja w siatkówce. Zna teorię trójskładnikową poczucia barw i wie, jakie rodzaje czopków są z nią związane. Potrafi wytłumaczyć zdolność rozróżniania wielu odcieni barw przez człowieka. Zna genetyczne podstawy zaburzeń rozróżniania barw i potrafi wymienić rodzaje tych zaburzeń. Umiejętności i kompetencje: Student posługuje się metodą badania widzenia barwnego przy pomocy tablic Ishihary. Umie samodzielnie przeprowadzić badanie. Potrafi ocenić wyniki i stwierdzić, czy pacjent rozróżnia prawidłowo wszystkie 3 barwy. Wpływ wysiłku fizycznego na krytyczną częstotliwość migania. Wiedza: Student potrafi zdefiniować pojęcie czucia i percepcji w odniesieniu do czynności narządu wzroku. Potrafi zdefiniować pojęcie „krytycznej częstotliwości migania”. Wie, jak długo przechowywany jest obraz w drogach i ośrodkach wzrokowych. Zna prawo Talbota. Wie, że parametr krytycznej częstotliwości migania ma zmienną wartość zależną od czynników zewnętrznych i fizjologii człowieka. Umiejętności i kompetencje: Student rozumie, jakie praktyczne zastosowanie ma wiedza o zlewaniu się obrazów migających z określoną częstotliwością w jeden obraz w procesie produkcji filmów kinowych i telewizyjnych. Określa w jaki sposób stopień nasilenia wysiłku wpływa na wartość krytycznej częstotliwości migania. Badanie słuchu za pomocą stroików. Wiedza: Student wie, na czym polega przewodnictwo powietrzne i kostne w przekazie dźwięków do ucha wewnętrznego, potrafi wymienić elementy ucha uczestniczące w przekazie powietrznym. Zna zasadę pobudzenia receptorów słuchowych i prądy jonowe w tym uczestniczące oraz zna drogę nerwową prowadzącą informację słuchową do ośrodka w korze mózgowej. Zna wartości potencjału śródchłonkowego i potencjału spoczynkowego komórki rzęsatej. Wie, na czym polega kodowanie informacji o sile dźwięku i jego częstotliwości w receptorach. Potrafi zdefiniować pojęcie „głuchoty nerwowej (odbiorczej)” i „głuchoty przewodzeniowej”. Wie, jakie są graniczne i krytyczne dla człowieka wartości częstotliwości i głośności dźwięków. Zna odruchy obronne funkcjonujące w narządzie słuchu. Wie, że przewodnictwo powietrzne trwa dłużej niż kostne i że przewodnictwo powietrzne jest fizjologiczną podstawą słyszenia. Umiejętności i kompetencje: Student umie wykonać próbę stroikową Rinnego i próbę Webera. Umie zinterpretować wyniki. Rozumie znaczenie tych metod badawczych w diagnostyce czynności narządu słuchu. Student potrafi teoretycznie przewidzieć i przeanalizować wyniki badań słuchu metodą Rinnego i metodą Webera u człowieka w przypadku głuchoty przewodzeniowej i głuchoty nerwowej.

Badanie pobudliwości błędników. Wiedza: Student wie, jakie rodzaje receptorów czuciowych uczestniczą w integracji informacji potrzebnej do zachowania właściwej postawy ciała i równowagi u człowieka. Wie, jaką funkcję w tej zintegrowanej informacji mają receptory narządu przedsionkowego i kanałów półkolistych Zna zasadę pobudzenie receptorów woreczka i łagiewki oraz baniek kanałów półkolistych, w tym podstawy jonowe i zjawiska bioelektryczne występujące na poziomie receptorowym. Wie, na czym polega pobudzenie receptorów rzęsatych bodźcami przyspieszenia kątowego i liniowego i zna lokalizację receptorów pobudzanych każdym z tych bodźców. Wie jak wpływają bodźce kinetyczne i kaloryczne na czynność receptorów rzęsatych i wie, jakie są teoretyczne podstawy próby obrotowej i próby kalorycznej badania pobudliwości błędników. Zna pojęcie „oczopląsu”, rodzaje oczopląsów i umie podać przyczyny ich występowania. Zna pojęcie elektonystagmografii (ENG). Umie wymienić elementy dróg nerwowych odpowiedzialnych za czucie równowagi. Umiejętności i kompetencje: Student umie wykonać próbę obrotową i dodatkowo poznaje metody badania czucia proprioceptywnego, czyli próbę mijania i chodu na wprost z zamkniętymi oczami. Rozpoznaje oczopląs poobrotowy. Potrafi wytłumaczyć wszystkie objawy zaburzenia zachowania równowagi i czucia proprioceptywnego po próbie obrotowej w oparciu o wiedzę na temat dróg nerwowych przewodzących informacje z receptorów w bańkach przewodów półkolistych. Pomiar czucia wibracji. Wiedza: Student wie, jakiego rodzaju bodźce wywołują czucie wibracji oraz jakie receptory odbierają te bodźce. Zna pojęcie czucia złożonego lub syntetycznego, którego przykładem jest czucie wibracji. Wie, jakimi drogami nerwowymi w rdzeniu kręgowym przewodzony jest ten rodzaj czucia. Potrafi opisać objawy choroby wibracyjnej i podać znaczenie badania progu czucia wibracji u ludzi narażonych na działanie tego czynnika mechanicznego. Wie, że próg ten jest najniższy w zakresie 125-250 Hz. Wie, jakie znaczenie praktyczne ma badanie progu czucia wibracji w chorobach wewnętrznych (cukrzyca, awitaminoza, anemia). Umiejętności i kompetencje: Student umie przeprowadzić badanie progu czucia wibracji w zależności od częstotliwości drgań. Umie zanalizować i zinterpretować wyniki na krzywej w zakresie 32-640 Hz i potrafi ocenić czy krzywa wartości progowych ma prawidłowy przebieg.

Wyższe czynności OUN. Płyn mózgowo-rdzeniowy. Przepływ krwi przez mózg. Badanie zdolności koncentracji uwagi. Wiedza: Student wie, co to jest świadomość i uwaga i jaką rolę w tych procesach odgrywa układ siatkowaty wstępujący pobudzający. Wie, na jakiej zasadzie utrzymywana jest koncentracja uwagi. Wie, że im bardziej skomplikowane zadanie do

wykonania tym trudniej skoncentrować uwagę i wykonuje się więcej błędów. Zna pojęcie uwagi mimowolnej i dowolnej i wie jak kształtują się te dwa rodzaje uwagi w życiu osobniczym i jakie mają znaczenie w fizjologii zachowania się człowieka. Zna i potrafi zdefiniować pojęcie habituacji w czynności mózgu. Umiejętności i kompetencje: Student umie przeprowadzić badanie koncentracji uwagi przy pomocy urządzenia Aparat krzyżowy. Określa wpływ warunków zewnętrznych na wynik badania. Badanie zdolności zapamiętywania. Wiedza: Student zna definicję pamięci i jej rodzaje ze względu na czas zapamiętywania i rodzaj zapamiętanych informacji. Rozumie związek między pamięcią a warunkowaniem. Zna pojęcie „prostego” i „instrumentalnego odruchu warunkowego”. Wie, na czym polega zapisywanie engramu pamięciowego w mózgu. Potrafi wytłumaczyć pojęcie plastyczności synaptycznej i plastyczności mózgu. Wie, które struktury mózgu stanowią magazyn pamięci krótkotrwałej i długotrwałej. Zna struktury kręgu Papeza i ich rolę w procesie zapamiętywania a zwłaszcza rolę hipokampa w procesie konsolidacji pamięci. Wie o istnieniu zjawiska neurogenezy w życiu osobniczym człowieka i prawdopodobnej roli tego zjawiska w procesach pamięciowych. Zna udział czynników wzrostowych w generowaniu procesów neurogenezy. Umiejętności i kompetencje: Student zna metodę badania pamięci proceduralnej u człowieka przy użyciu aparatu Labirynt elektryczny. Potrafi zdefiniować pamięć proceduralną. Potrafi wytłumaczyć, jakie układy czuciowe, ruchowe i jakie ośrodki nerwowe są zaangażowane w czasie wykonywania tej próby. Potrafi wytłumaczyć, na czym polega uczenie się metodą prób i błędów. Wie, że czas uczenia się nowej umiejętności z zaangażowaniem czynności ruchowych jest bardzo różny u różnych osób, najczęściej krótszy u mężczyzn niż u kobiet. Określa warunki zewnętrzne sprzyjające lub niesprzyjające szybkiemu uczeniu się. Badanie zdolności psychoruchowych. Wiedza: Student zna definicję czasu świadomej reakcji, tzw. refleksu. Wie, jakie procesy nerwowe decydują o długości tego czasu. Wie, na czym polega widzenie obuoczne, jakie są warunki prawidłowej fuzji obrazów z obu gałek ocznych w jeden obraz i gdzie taka fuzja ma miejsce. Wie, jaki jest udział widzenia obuocznego w procesie widzenia przestrzennego i na jakiej zasadzie możliwe jest widzenie przestrzenne u osób z jedną gałką oczną. Wie, na czym polega kinestezja i jakie receptory czuciowe uczestniczą w tym procesie, jaki to rodzaj czucia wg Sherringtona. Zna teorię działania światła na receptory wzrokowe. Wie, na czym polega adaptacja siatkówki do światła i do ciemności. Wie, jakie są różnice w rozpoznawaniu szybkości obracających się tarcz w zależności od tej szybkości. Wie, z jakiej odległości trudniej a z jakiej łatwiej rozpoznaje się szczegóły obrazu przestrzennego. Wie, z jaką dokładnością funkcjonuje kinestezja.

Umiejętności i kompetencje: Student wie jak wygląda profesjonalne badanie czynności psychoruchowych przy użyciu aparatu Cinemax, jakie parametry zdolności psychoruchowych podlegają ocenie i jakie praktyczne zastosowanie ma to badanie. Określa jakie są przeciętne wartości czasu świadomej reakcji, wiedząc, że czas odpowiedzi na bodźce świetlne jest dłuższy niż na bodźce dźwiękowe. Potrafi powiedzieć, jakie są prawidłowe wartości dla zdolności widzenia w mroku (w jednostkach względnych) i adaptacji do ciemności po olśnieniu (w sekundach).

25. Opis zajęć integrujących wiedzę z biochemii, fizjologii i patofizjologii z uwzględnieniem wspólnej ewaluacji

Wykłady z fizjologii i patofizjologii zostały całkowicie zintegrowane. Pozwoliło to na jednoczesne wprowadzenie studenta w poszczególne zagadnienia związane z funkcjonowaniem organizmu ludzkiego w zdrowiu i chorobie. Niektóre wykłady z biochemii odbywające się równolegle uzupełniają tę wiedzę na poziomie molekularnym (patrz karta przedmiotu z biochemii). Wspólna ewaluacja dotyczy wspólnego egzaminu z fizjologii i patofizjologii.

26. Kontynuacja przedmiotu przewidziana na zajęciach z:

przedmiotów klinicznych

26. Zalecane kursy fakultatywne i zajęcia uzupełniające

27. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem