FILIPINO 8 UNANG MARKAHAN

UNANG LINGGO

ARALIN 1 : KARUNUNGANG BAYAN

Para sa mga mag-aaral,

Malugod na pagtanggap sa Filipino 8 ng ng Self-Learning

Module (SLM) para sa Aralin 1 : Karunungang Bayan.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan,

aksyon at layunin. Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay

maaaring matuto, lumikha, at magsakatuparan ng gawain. Ang

kamay sa modyul na ito ay sumisimbolo na ikaw, bilang isang

mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga

kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-

akademikong tagumpay ay nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong

mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong

pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-

aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong

madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa

pagkatuto.

ANG MODYUL AY MAY MGA BAHAGI AT ICON NA DAPAT MONG MAUNAWAAN :

ALAMIN NATIN - Sa bahaging ito, malalaman mo

ang mga dapat mong matutunan sa modyul.

SUBUKIN NATIN – Sa paunang pagsusulit na ito,

matataya natin ang mga kaalaman mo sa bawat aralin

na nakapaloob sa modyul.

BALIKAN NATIN - Ito ay maikling pagsasanay o

balik-aral upang matulungan kang maiugnay ang

kasalukuyang aralin sa nakaraang leksyon.

TUKLASIN NATIN - Sa bahaging ito, ang bagong

aralin ay ipakikilala sa paraang tulad ng kuwento,

awitin, tula, pambukas na suliranin, gawain o isang

sitwasyon.

SURIIN NATIN - Sa bahaging ito, ay magbibigay ng

maikling pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan

kang maunawaan ang bagong konsepto at mga kasanayan.

PAGYAMANIN NATIN – Binubuo ito ng mga Gawain

para sa malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong

pag-unawa at mga kasanayan sa paksa.

ISAISIP NATIN - Naglalaman ito ng mga katanungan o

pagpupuno ng patlang ng pangungusap o talata upang

maproseso kung anong natutunan mo mula sa aralin.

SAGUTIN NATIN - Ito ay gawain na naglalayong matasa

o masukat ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng

natutunang kompetensi.

SANGGUNIAN - Sa katapusan ng modyul, makikita mo

rin ang talaan ng lahat ng pinagkukunan sa paglikha o

paglinang ng modyul.

Bago simulan ang modyul na ito, kailangang isantabi muna ang lahat ng iyong pinagkakaabalahan upang mabigyang pokus ang iyong gagawing pag-aaral gamit ang modyul na ito.

Basahin ang mga simpleng panuto na nasa ibaba para makamit ang layunin sa paggamit nito

Sundin ang lahat ng panutong nakasaad sa bawat pahina ng modyul na ito.

Isulat ang mahahalagang impormasyon tungkol sa aralin sa inyong kuwaderno.

Nagpapayaman ng kaalaman ang gawaing ito dahil madali mong matatandaan ang mga araling nalinang.

Gawin ang lahat ng mga pagsasanay na makikita sa

modyul.

Hayaan ang iyong tagapagdaloy ang magsuri sa iyong

mga kasagutan.

Pag-aralang mabuti ang naging katapusang pagsusulit

upang malaman ang antas ng iyong pagkatuto. Ito ang

magiging batayan kung may kakailanganin ka pang

dagdag na pagsasanay para lalong malinang ang

aralin. Lahat ng iyong natutuhan ay gamitin sa pang-

araw-araw na gawain.

Nawa’y maging masaya ka sa iyong pag-aaral gamit

ang modyul na ito.

Aralin 1

Mga Karunungang-bayan

Layunin :

a. Nasusuri ang mahalagang kaisipan ng

karunungang-bayan

b. Nakapaglalahad ng karanasan kaugnay sa

kaisipang nakapaloob sa karunungang-bayan

c. Naiuugnay ang mga kaugalian, kilos o gawi batay

sa karunungang-bayan

d. Nakabubuo ng sariling bugtong, salawikain,

sawikain o kasabihan batay sa kasalukuyang

kalagayan

Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga

gawain sa modyul, huwag mag-aalinlangang konsultahin

ang inyong guro o tagapagdaloy. Laging itanim sa iyong

isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito,

makararanas ka ng makahulugang pagkatuto at

makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay

na mga kompetensi. Kaya mo ito.

Balikan Natin

Ang bahaging ito ay susubok sa iyong dating kaalaman sa

mga bagay-bagay na napakinggan o nabasa.

Gawain 1.1

Panuto: Punan ng tamang salita ang patlang para

makabuo ng pahayag.

1. Ang buhay ay parang gulong, minsan nasa ________,

minsan nasa ilalim.

2. Aanhin pa ang damo kung patay na ang ________.

3. Kuwarta na naging ________ pa.

4. Madali ang maging tao, mahirap ang _________.

5. Daig ng maagap ang _________.

6. Kung ano ang _________, siya ring aanihin.

7. ‘Pag di-ukol, ‘di _________.

8. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan, di-makararating

sa _________.

9. Nasa Diyos ang ________, nasa tao ang gawa.

10. Kung ano ang bukambibig, siyang laman ng _______.

Gawain 1.2

Panuto: Hanapin sa loob ang sagot sa bugtong na makikita

sa bawat bilang. Isulat ang tamang sagot sa sagutang

papel.

1. Sa maling kalabit, may buhay na kapalit.

2. Dumaan ang hari, nagkagatan ang mga pari.

3. Kung kailan mo pinatay, saka pa humaba ang buhay.

4. Nagbibihis araw-araw, nag-iiba ng pangalan.

5. Nagbibigay na, sinasakal pa.

6. Isang butil ng palay, sakop ang buong buhay.

7. Hindi hayop, hindi tao, pumupulupot sa tiyan mo.

8. Hinila ko ang tadyang, lumapad ang tiyan.

9. Alipin ng hari, hindi makalakad kung hindi itali.

10. Banga ng pari, pauli-uli.

Bumbilya Sinturon Zipper Payong

Kalendaryo Sapatos Kandila Baril

Bote Duyan Gunting BIgas

Sa yunit na ito, pag-aaralan natin ang tungkol sa mga

karunungang-bayan na ipinamana sa atin ng ating mga

ninuno. Ilan sa mga halimbawa ng karunungang –bayan

ay ang bugtong, bulong, kasabihan, palaisipan,

salawikain, sawikain, kawikaan.

BUGTONG

ginamit upang libangin ang mga tao sa oras na wala

silang ginagawa. Isa itong larong pahulaan. Ito ay

binubuo ng dalawang taludtod na maikli.

ang bugtong (riddles) ay isang uri ng laro na

nagpapatalas sa isip ng ating mga ninuno noon. Ito ay

binubuo ng isang pangungusap o tanong na may

nakatagong kahulugan na nangangailangan ng tiyak

na kasagutan.

Mga halimbawa :

1. Kaisa-isang plato, 2. Hindi tao, hindi ibon

Kita sa buong mundo. Bumabalik kung itapon

Sagot : buwan Sagot : yoyo

BULONG

isang matandang katawagan sa orasyon na

ginagamit sa panggagamot, pangkukulam, o pang-

eengkanto. Ginagamit din itong panalangin ng mga

taong nagnanais na makamtan ang isang

pangyayari o pagbabago sa hinaharap. Sa

kasalukuyan ay iba na ang kahulugan nito lalo na sa

Kamaynilaan at mga karatig na lugar, ngunit

nananatili pa rin ang tunay tunay na kahulugan nito

sa ilang lalawigan sa Katagalugan, Kabisayaan, at

Kabikulan.

Karaniwang ang BABAYLAN ang

nagsasagawa ng ganitong

ritwal.

Ang babaylan ay isang salitang

katawagan para sa mga

katutubong Pilipinong

manggagamot (karamihan ay

mga kababaihan) at pinuno ng

pamayanan.

Mga halimbawa :

1. Huwag magalit, kaibigan Aming pinuputol lamang Ang sa ami’y napag-utusan.

2. Dagang Malaki, dagang maliit Heto ang ngipin kong sira at pangit Bigyan mo ng bagong kapalit

KASABIHAN Karaniwang ginagamit sa panunukso o pagpuna sa

kilos ng isang tao. Kaiba sa salawikain at kawikaan,

ito ay hindi gumagamit ng mga talinhaga at payak

ang kahulugan. Karaniwang bukambibig lamang ng

matatanda ang mga kasabihan. Ang kilos, ugali at

gawi ng isang tao ay masasalamin sa mga

kasabihan.

Mga halimbawa :

1. Huwag kang magtitiwala 2. Utos na sa pusa Sa ‘di mo kilala utos pa sa daga

PALAISIPAN

Naglalahad ng isang sitwasyon na may suliranin.

Ito ay isang uri ng tagisan ng talinokung saan ay

pahuhulaan sa mga kasali kung ano ang

pinakamabuting gawin o wastong pamaraan sa

paglutas ng suliranin. Kailangan ang malalim na

pag-iisip para rito.

Halimbawa : May isang prinsesa sa tore ay nakatira. Balita sa kaharian, pambihirang ganda, Bawal tumingala upang siya’y Makita Ano ang gagawin ng prinsipeng sumisinta? Sagot : Iinom ng tubig upang mapatingala at makita ang prinsesa

SALAWIKAIN

Mga butil ng karunungang hango sa karanasan ng

matatanda, nagbibigay ng mabubuting payo

tungkol sa kagandahang-asal at mga paalala

tungkol sa batas ng mga kaugalian at karaniwang

patalinhaga o may nakatagong kahulugan.

Karaniwang nasusulat ito nang may sukat at tugma,

kaya masarap pakinggan kapag binibigkas.

Mga halimbawa :

1. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ‘di makararating sa paroroonan. 2. Ang taong matiyaga natutupad ang ninanasa

SAWIKAIN (idioms)

Isang paraan ng pananalita o pagpapahayag na

hindi gumagamit ng marahas na salita upang hindi

makasakit ng damdamin. Gumagamit ito ng mga

tayutay upang maging kaaya-aya ang paraan ng

pagpapahayag.

Mga halimbawa :

1. Balat-sibuyas

Kahulugan: maramdamin o sobrang sensitibo ang

damdamin

Halimbawa: Hindi ka dapat maging pangulo sa klase

dahil balat-sibuyas ka.

2. Butas ang bulsa

Kahulugan: Walang pera

Halimbawa: Butas ang bulsa ni Mang Karyo kung kaya’t

hindi siya nakabayad agad ng kuryente.

3. Dalawa ang mukha

Kahulugan: Taksil, Kabilanin, Balik-harap

Halimbawa: Hindi maiiwasan na mayroon talagang dalawa

ang mukha sa grupo niyo.

4. Pusong mamon

Kahulugan: Maramdamin

Halimbawa: Hindi ko na sana biniro si Bong kung alam ko

lang na pusong mamon pala siya.

5. Pusong-bakal

Kahulugan: Hindi marunong magpatawad

Halimbawa: Namatay na ang mga salarin ngunit pusong-

bakal pa rin si Alfred.

KAWIKAAN

Mga pahayag na karaniwang hango sa mga aral sa

Bibliya. Nagbibigay ito ng aral at tuwiran ang

pagpapahayag.

Mga halimbawa :

1. Nasa Diyos ang awa, 2. Pagkatakot sa Diyos

Nasa tao ang gawa ang simula ng karunungan