UNIVERZITET U BEOGRADUFILOLOKI FAKULTETItalijanistika

Seminarski rad na master akademskim studijama iz predmeta Istorija institucija kulture u Italiji

Filadelfija- Italija u malom;Italijanski uticaj

Mentor: dr eljko uri Student: Senida Bronja 11387m

Beograd,2015Sadraj

UVOD41.Kratka istorija Filadelfije51.1.Prestonica Murala72.Italijani u Filadelfiji102.1. Amerika i Rimska Republika112.2. Renesansa132.3. Kolonijalna Filadelfija (umetnost)143.Muzej u Filadelfiji posveen pici16ZAKLJUAK18LITERATURA19

Popis fotografija:

Fotografija br. 18Fotografija br. 2........................9Fotografija br. 3......................12Fotografija br. 4..12Fotografija br. 5..12Fotografija br. 6..........13Fotografija br. 7..14Fotografija br. 8..15Fotografija br. 9..17

Saetak

Filadelfija je bila pozornica mnogih dogaaja, linosti i poznatih lokacija u amerikoj istoriji. Tokom godina stvaranja Filadelfija je dobila mnogo predznaka, poput: "Grada Bratske ljubavi", "Kolevke Revolucije" i "Grada roenja Nacije"... Ovde je proglaena Deklaracija o nezavisnosti od britanske krune, a datum njenog usvajanja danas poznajemo kao Dan nezavisnosti. Filidelfija ima zaista mnogo toga da ponudi, a pravi dragulj krije se u injenici da je ovaj grad svetska prestonica murala.Italijani su bili deo scene u Filadelfiji jo od kolonijalnih vremena. 1665.godina grupa italijanskih protestanata (Waldensians) doli u Novu vedsku (New Castle Delaware) traei azil. Delver i Filadelfija su zajedno bili deo Nove vedske. Tako su uspeli da ostave i veliki trag na ovaj grad u svakom pogledu. Kao to su Rimljani napravili bistu Juliju Cezaru i Ciceronu, amerikanci su Dordu Vaingtonu, Bendaminu Frenskinu i Tomasu Defersonu. Jedna druga skulptura prikazuje Dorda Vaingtona kao rimskog vojnika. Danas se moe videti italijanski uticaj i na bankama. Tradicija ide ve za vreme osnivanja Prve banke Filadelfije koja ima dorske stubove. Uticaj novijeg doba moe se videti kroz otvaranje muzeja u FIldelfiji posveenog pici koji privlai mnogo turiste ali i metane tog grada.

Abstract Philadelphia was stage of many important happenings, persons and some famous locations in American history. During of years of its creation, Philadelphia got many prognostics like City of brother love, Cradle of the Revolution, and City of nation birth Declaration of Independence was proclaimed here by British crown and the day of its acceptance is known as Independence Day. Fhiladelphia has some manz things to offer and it is the main capital of murals. Italians have been a part of the scene in Philadelphia since colonial times. In 1665 a group of Waldensians (Italian protestants) came to New Sweden (New Castle Delaware) seeking religious asylum. Deleware and Philadelphia were all part of the same New Sweden. They left great influence on this city in every way. Like the Roman busts of Julius Caesar, and Cicero. American busts of George Washington, Benjamin Franklin, and Thomas Jefferson, each portrayed in togas. Other Sculptures Potrayed Washington with as a Roman Soldier. Today we still see those influences all around us in banks. The tradition goes back to the first Bank in Philadelphia which set the precedent of a portico with Doric columns. Influence with newer date can be seen in Museum of Pizza in Pfiladelphia which represents attraction for tourists but also for residents.UVOD

Kao novi kontinent i kao obeana zemlja Pensilvanija zajedno sa celom Amerikom, bila je meta doseljenika. Nezadovoljni politikom situacijom, nezaposlenou, u potrazi za boljim ivotom ljudi iz Evrope masovno su naseljavali Ameriku a tako i Pensilvaniju odnosno Filadelfiju. Mnogi naunici, slikari, umetnici, muziari, vajari iseljavali su se iz Italije, posebno iz Pize, Napulja, Palerma, Salerna itd. i dolazili u Filadelfiju da bi se ostvarili u pogledu u kojem u oni eleli. Filadelfija je 1700-tih godina bila najvee govorno podruje engleskog van Londona. Toliko se proirila da je bila i glavni grad kolonijalne Amerike. Tamo je tada bilo skoro 100 Italijana koji su iveli ili se doselili tokom 1700-tih godina. Iz godine u godinu i iz veka u vek sve vie Italijana dolazilo je u Filadelfiju. Tema ovog seminarskog rada je italijanski uticaj na Filadelfiju. Italijani su svakako ostavili veliki trag na ovaj grad u svakom pogledu. Prvi deo rada bavi se samom istorijom Filadelfije radi boljeg upoznavanja ovog grada a samim tim i priseanja na neke istorijske injenice. Bitno je napomenuti da su se vodje Revolucije okupljale upravo u Filadelfiji da bi u njoj kasnije i bila proglaena Deklaracija Nezavisnosti. Drugi deo rada bavi se konkterno uticajem Italije, Rimskog carstva i Italijana na ovaj grad. Osnivai su Ameriku republiku videli kao ponovno roenje Rimske republike. Rim je bio uzor Amerikoj Republici. Mnogo je graevina koje su napravljene pod italijanskim uticajem. U Filadelfiji mnogo je takvih graevina: Presbiterijska crkva, Naa Banka, Banka Pensilvanije. Takoe se italijasnki uticaj moe videti i kroz umetnost. Kao to su Rimljani napravili bistu Juliju Cezaru i Ciceronu, tako su Amerikanci napravili Vaingtonu. U svakom segment ivota u FIladelfiji moe se primetiti njihov uticaj.

1. Kratka istorija Filadelfije

Filadelfija je bila pozornica mnogih dogaaja, linosti i poznatih lokacija u amerikoj istoriji. Tokom godina stvaranja Filadelfija je dobila mnogo predznaka, poput: ,,Grada Bratske ljubavi", ,,Kolevke Revolucije" i ,,Grada roenja Nacije"... Ovde je proglaena Deklaracija o nezavisnosti od britanske krune, a datum njenog usvajanja danas poznajemo kao Dan nezavisnosti (Independence Day) - 04. jul. Pretpostavljate, kao i veina severnoamerikih gradova, Filadelfija je podeljena u etiri kvadranta (poput Vaingtona, koji je ovaj sistem nasledio upravo od Filadelfije), koji su podeljeni Broad ulicom od juga ka severu i Market ulicom od zapada ka istoku. Na mestu njihovog ukrtanja, u centralnoj taki grada (kao to to u Vaingtonu predstavlja Kapitol - zgrada kongresa) nalazi se Gradska venica - City Hall iji visoki toranj, i pored nebodera koji ga okruuju, dominira gradom svojom izuzetnom lepotom i znaajem... U martu 1681. godine engleski kralj arls II ustupio je deo zemlje, zapadno od reke Delaver, Vilijemu Penu, danas poznatom kao osnivau Pensilvanije. Kralj arls je ovo podruje nazvao ,,Pen" u ast Vilijemovog oca, kome je kralj dugovao dosta novca i usluga... U elji da unese lini peat u novu teritoriju, Vilijem je imenu Pen pridodao i re ,,sylvania" to znai umovita zemlja. Tako je nastalo dananje ime drave Pensilvanija. Vilijem Pen je ozbiljno shvatio kraljevski dar i posvetio mu se u celini. Kao guverner i vlasnik teritorije uveo je liberalnu vladu i zakone koji su potovali religijske slobode. Za novu prestonicu odredio je 1682. godine Filadelfiju, doavi do tog imena iz grkog jezika, to znai "bratska ljubav". Veliki poar koji je 1666. godine zahvatio London, koji je i sam preiveo, naveo ga je da novu prestonicu koncipira kao mreu uzduno i popreko paralelnih irokih ulica (pod pravim uglom), to je kasnije posluilo kao ema za ostale amerike gradove. Uzane i nepravilno izukrtane ulice Londona su upravo doprinele neverovatnom irenju poara koji je unitio grad.[footnoteRef:1] [1: Carolyn Adams (1993), Philadelphia: Neighborhoods, Division, and Conflict in a Postindustrial City, Tepmle University Press, Philadephia, prevod S.B.]

Filadelfija je ubrzo prerasla u drugi najvei grad Britanske imperije (posle Londona), mada je kasnije to mesto ustupila Njujorku. Tokom vremena je opozicija britanskoj kolonijalnoj politici svoje uporite sve vie pronalazila u samoj Filadelfiji, gde su se okupljale voe budue Revolucije. Rezultat toga je proglaenje Deklaracije o nezavisnosti (04. jula 1776. godine), a 1790. godine Filadelfija postaje privremena prestonica novih Sjedinjenih drava (kasnije je ovu ulogu preuzeo Vaington - 1800. godine). U Filadelfiji je osmiljen prvi ameriki Ustav i po prvi put prezentovan javnosti 1786. godine. Za Filadelfiju se vezuju mnogi istorijski dogaaji, meu kojima poseban znaaj imaju oni koji nose predznak - "prvi u Americi" kao to su: prva javna kola 1689., prve dravne dnevne novine 1719., prva dravna biblioteka koju je osnovao Bendamin Frenklin 1731., prvi objavljeni roman 1744., prva bolnica 1755., prva berza 1746, prvo osiguravajue drutvo 1759., prva amerika zastava sa zvezdicama i prugama 1777., prva komercijalna banka 1781... U periodu izmeu 1793. i 1820. godine grad je zahvatalilo pet uzastopnih epidemija ute groznice koje su usmrtile na hiljade ljudi... Uzdrman velikom nesreom i izgradnjom giganta na severu - Njujorka, grad polako gubi primat u kulturnom, komercijalnom i industrijskom smislu. Filadelfija nikada nije povratila svoj prvobitni status, uprkos kontinuiranim kulturnim i obrazovnim inovacijama, trgovini i brodogradnji koja je proizvela kratki uzlet tokom II Svetskog rata. Tokom sredine 20. veka, kao i u veini amerikih gradova, panja je posveena srednjoj graanskoj klasi i irenju predgraa. Osamdesetih godina prolog veka povodom obeleavanja 200-te Nacionalne godinjice grad je podvrgnut temeljnom ureenju i danas je kotiran meu najpoeljnijim gradovima za ivot, sa izuzetnim stilom ivota i karakterom.[footnoteRef:2] [2: Ibid, prevod S.B.]

1.1. Prestonica Murala

Filidelfija ima zaista mnogo toga da ponudi, a pravi dragulj krije se u injenici da je ovaj grad svetska prestonica murala.

Fotografija br. 1.Mural Edgara Alana Poa na Nacionalnom istorijskom kompleksu pomenutog

Klju razumevanja Filadelfije injenica da ona uopte nije grad, bar ne u klasinom smislu te rei. Fili je, kau oni koji u njemu ive, skupina vie gradia koji se meusobno dosta razlikuju. Filadelfija je grad kontrasta, i to savreno isprepletenih. Za razliku od Njujorka u kome se plaa posebna Njujorka taksa, Filadelfija je raj za kupoholiare i nudi fantastino ameriko iskustvo dobre kupovine. Posebnu zanimljivost predstavlja Mural Art Program koji je osnovan 1984. godine kao deo Filadelfija Anti-grafiti mree. Tadanji gradonaelnik odluio je da stane na put destruktivnom vrljanju, i uinio je to na veoma originalan nain. Angaovao je muralistkinju Dejn Golden da komunicira sa umetnicima koji rade grafite i da pomogne da se njihova energija i kreativnost usmeri u ulepavanje grada

Fotografija 2. Mural Broda koji plovi

To se pokazalo kao viestruko korisno, ne samo da je kreativna energija ispoljena na impresivan nain, ve su mladi ljudi poeli da aktivno uestvuju u organizaciji svojih etvrti i komijskih zajednica. Murali koje su stvorili istog trenutka uneli su mnogo boja, lepotu i ivost u stari industrijski grad koji se godinama borio sa ekonomskom uzdrmanou i gubitkom populacije. Ovaj program izrastao je u vanu organizaciju koja na mnogo naina usmerava razvoj grada ka boljoj budunosti, i ponosno ini Filadelfiju gradom murala i svetskom prestonicom ovih neverovatnih ulinih slika. Svi ti murali pojaavaju utisak da je Fili iz sivog i nebezbednog industrijskog grada, izrastao u iv, optimistini grad, naselje impresivne prolosti i fascinantne, prelepo oslikane budunosti.[footnoteRef:3] [3: Preuzeto sa http://citymagazine.rs/clanak/filadelfija-prestonica-murala 25.01.2015.godine]

2. Italijani u Filadelfiji

Italijani su bili deo scene u Filadelfiji jo od kolonijalnih vremena. 1665.godina grupa italijanskih protestanata (Waldensians) doli u Novu vedsku (New Castle Delaware) traei azil. Delver i Filadelfija su zajedno bili deo Nove vedske. Kada su englezi preuzeli Filadelfiju verovalo se da je mnogo grupa od 150 lanova dolo tu da ivi. Vilijam Pen posetio je Italiju i on kao pripadnik grupe Kveker (Quekers) verovao je da postoji sloboda u religiji. Kasnije osnivanjem stare crkve sveti Dozef 1733.godine, mnogi italijani su bili u mogunosti da se pokrste zajedno sa francuzima i evropskim katolicima. Prvi italijan se pokrstio 1758.godine. kasnije njihova uloga je bila da slue italijanskim katolicima, da bi se kasnije i osnovala Prva Italijanska Katolika Crkva. Filadelfija je 1700-tih godina bila najvee govorno podruje engleskog van Londona. Toliko se proirila da je bila i glavni grad kolonijalne Amerike. Tamo je tada bilo skoro 100 italijana koji su iveli ili se doselili tokom 1700-tih godina. 1753. Godine Italijanima je bilo odobreno da se pohaaju Filadelfijski Koled. To im je omoguio Ben Frenklin. 1779.godine u Filadelfiju dolazi Filipino Mazei i odrava prezentaciju amerikom filozofskom drutvu. On je takoe odgovoran za izjavu: ,, Svi ljudi su jednaki i nezavisni po prirodi., koja je ak bila i deo Deklaracije Nezavisnosti. Privrednik i trgovac Vito Vigo i Vinsent Pelosi poslodavac su bili vlasnici prvog Italijanskog Restorana ve 1786.godine. Takoe tada je postojao i italijanski doktor, tanije hirurg. Tada su i poznati bili Batai poslodavac i Antonio Vitali iz Milana. Poetkom 1800.tih godina u Filadelfiji je bilo dosta pametnih i uenih ljudi. Vito Viti je bio Konzul dve Sicilije. Od 1800-1819. godine zabeleen je dolazak preko 150 Italijana u luku Filadelfije. Dosef Bonaparta je traio azil 1830.godine u Filadelfiji. Do 1853.godine bilo je dovoljno italijana da bi se osnovala Prva Italijanska Ktolika Crkva, Marija Magdalena de Pazi. Tokom tog perioda mnogi italijani napustili su Italiju iz politikih razloga i doli u Fladelfiju kao umetnici, bankari, trgovci i muziari. Oni su organizovali prvo drutvo ,,Lunione di fratellanza dve godine nakon Graanskog rata. Mnogi od ovih doseljenika bili su iz enove i Pize. Samo mala grupa njih bila je iz Napulja i Palerma. Do 1880.godine broj italijana u Filadelfiji se poveao do 1600. U ovom period poveana je masovna migracija i mnogo radnika je dolo u Ameriku traei posao. Ve 1900.godine mogao se primetiti veliki broj italijana u FIladelfiji. Veina njih ivela je u gradu posebno na jugu Filadelfije u regiji Kriana. Tokom ovog poredioda dosta se ljudi doselilo iz Palerma, ietia, Salerna, Kampobasa. 1920-tih mnogi lokalni krojai su otvorili svoje radnje u ulici Valnut. Tokom godina Rata, mnogi italijani su smatrani neprijateljima i mnogi su prisiljeni i odvedeni u koncentracioni logor na ostrvu Elis. Mnogo njih se, svakako borilo za ovu zemlju. Interestantna je injenica da su se mnoga braa u Ratu borila jedan protiv drugog. Posle Rata i poetkom 1960-tih Italijani su poeli da dolaze kao imigranti. Mnogi id njih su mogli dobiti dravljanstvo preko svojih roditelja koju su roeni tu generaciju pre. 1970-tih godina broj italijanske populacije se poveao na 600,000, predstvavljajui jednu treinu populacije u gradu. Frank Rizo tada postaje prvi Italijansko-Ameriki major. [footnoteRef:4] [4: Preuzeto sa http://nationalitalianmuseum.org/history/ 27.01.2015. u 13:30h, prevod S.B.]

2.1. Amerika i Rimska Republika

Osnivai su Ameriku republiku videli kao ponovno roenje Rimske republike. Rim je bio uzor Amerikoj Republici. Dord Vaington je prilikom sveanog otvaranja rekao:,, Sudbina Republikog modela vlade je svakako u rukama amrikog naroda koji su se rtvovali. Takoe, bilo je i rei o novoj dravi koja e imati prirodne resurse da bimogli biti rivali Rimskom crstvu. Jedan pisac je 1760.godine video rast Filadelfijske luke kao u veoma kratkom vremenskom period koji bi mogao iznenaditi ak i Rimsko carstvo. Model Rimskog carstva nije se samo pojavio u politikom svetu ve i u arhitektonskom i drugima. Deferson je smatrao da 1780.godine da Virdinija Kapital treba da bude kopija Maison Care, Rimskog hrama. On je bio odgovoran za izgranju amerikih graevina po uzoru na rimske hramove. U Filadelfiji mnogo je takvih graevina: Presbiterijska crkva, Naa Banka, Banka Pensilvanije. Kao to su Rimljani napravili bistu Juliju Cezaru i Ciceronu, amerikanci su Dordu Vaingtonu, Bendaminu Frenskinu i Tomasu Defersonu. Jedna druga skulptura prikazuje Dorda Vaingtona kao rimskog vojnika. Fotografija br.3.: Dord Vaington kao Rimski vojnik

Danas se moe videti italijanski uticaj i na bankama. Tradicija ide ve za vreme osnivanja Prve banke Filadelfije koja ima dorske stubove.

Fotografija br. 4 : Rimski hram u Filadelfiji Fotografija br. 5 : Prva banka u Filadelfiji

Ovi stubovi, lukovi i kupole koji odiu rimskim stilom deo su i Rimskig Panteona na Girard banci u ulici Brod 1907.godine. irom Amerike napravljene su graevine koje odiu rimskom tradicijom i rimskim temama i motivima. Rimska republika ostaila je formu vlade slinu demokratiji u amerikoj vladi. [footnoteRef:5] [5: Preuzeto sa http://nationalitalianmuseum.org/romans/ 28.01.2015. u 04.15h, prevod S.B.]

Fotografija br.6: Vlada Rimske Republike u Filadelfiji

2.2. Renesansa

Tragovi Italije u umetnosti mogli su se videti krajem 13-og i poetkom 14-og veka. Tokom ove, kako je nazivaju ,,proto-renesanse u period od 1280-1400, italijanski umetnici su videli sebe one koji mogu ponovo probuditi ideale i dostignua klasine rimske culture. Pisci kao to su bili Petrarka i ovani Bokaio (1313-1377) vraali su se na staru Grku i Rim i nastojali da oive jezik, vrednosti i intelektualnu tradiciju ovih kultura nakon dugog perioda stagnacije koja je pratila pad Rimskog carstva u esnaestom veku. [footnoteRef:6] [6: Preuzeto sa http://nationalitalianmuseum.org/renaissance/ 28.01.2015. u 06:07h, prevod S.B.]

2.3. Kolonijalna Filadelfija (umetnost)

Kao to je ve pomenuto istorija Italijana u Filadelfiji poela je 1757.godine muzikim koncertom ovanija Palma u Lod Alej kojem je prisustvovao i sam Dord Vaington. U kolonijalnom period mnogi Italijani ziveli su u distriktu Starog Grada. Imali su ve tada mnogo umetnika, vajara koji su gradili i slikali velikane tog doba. Mnogo je takoe bilo i naunika koji su napravili svilu, termometre itd. Jedan od njih je i Antonio Kanova, italijanski vajar koji je radio na Panteonu sa Ceraijem. On je odreen da radi skulpturu Dorda Vaingtona koji pie oprotajni govor kao predsednik Sjedinjenih Drava 1797. On je napravio Vaingtona kao rimskog vojnika kao to se moe videti na slici broj 3 u prethodnom poglavlju. Vano je pomenuti i slikare kao to su Perovani koji je nije pokazao velike simpatije prema Vaingtonu. Takoe je vano pomenuti i uzepea Batolia. [footnoteRef:7] [7: Preuzeto sa http://nationalitalianmuseum.org/colonial-philadelphia/ 1.02.2015. u 14h, prevod S.B.]

Fotografija br 7.: Perovanijeva slika

Fotografija br.8.: Batolijeva slika

3. Muzej u Filadelfiji posveen pici

Vlasnik kolekcije ima 561 predmet koji je u vezi sa spremanjem, sluenjem i uivanjem u uvenom italijanskom jelu. Slike, tanjiri, razglednice sa temama italijanskog jela, sve je nalo mesto u ovom muzeju-restoranu. Amerikanac Brajan Dvajer uao je u Ginisovu knjigu rekorda jer ima najveu kolekciju predmeta koji se odnose na picu. On je ujedno I vlasnik lokala za koji kae da je prvi muzej ovog italijanskog specijaliteta u SAD. Lokal Pica brejn (Pica mozak) u Filadelfiji delom je galerija, delom restoran, u kojem dok ruate moete da razgledate mnogobrojne fotografije, video-snimke, naslovne strane asopisa I mnoge druge drangulije povezane s picom, uz muziku kao to su pesme iz filma Mistina pica. Ideju da sakuplja predmete u vezi sa picom Dvajer je dobio pre nekoliko godina, kada je s prijateljima odluio da napravi izlobu Dajte pici ansu, koja je privukla veliku panju. To ga je podstaklo da nastavi s tim hobijem, tako da je u julu 2011. Godine postao vlasnik najvee pica kolekcije, sa 561 predmetom. Nekoliko meseci kasnije dao je otkaz kako bi se potpuno posvetio otvaranju restorana. Dvajer kae da je bio iznenaen reakcijom sugraana, ali da je mo pice upravo u tome to je to jedna od retkih stvari o kojoj svi mogu da se sloe. Istorija pice dosee do starog Egipta. Prema miljenju istoriara, pronalaskom pei ak pre 6.000 godina peklo se hlebno testo koje je osnova popularnog jela. Ipak, u Italiji je u 18. Veku poprimila dananji oblik. Tamonji kuvari su poeli da ap eco (pezzo) komad testa stavljaju sve ono to su imali u kui. Sir, paradajz koji je neto pre toga tek stigao iz Amerike. Zapisano je da se 1764. Godine, pojavila i prva picerija, koja se smatra poetkom komercijalne upotrebe ovog jela. [footnoteRef:8] [8: Preuzeto sa http://newsfeed.time.com/2012/08/07/slice-of-history-first-pizza-museum-to-open-in-philadelphia/ 02.02.2015. u 10h, prevod S.B.]

Fotografija br.9.: Enterijer Muzeja posveenog pici

ZAKLJUAK

Kroz ovaj rad mogla se videti kratka istorija Filadelfije. Od svog osnivanja i tokom svog razvijanja prolazila je kroz mnoge dogaaje. Ono to je najbitnije pomenuti je da se proglaavanje Deklaracije Nezavisnosti odigralo ba u Filadelfiji. Ona je od veliko znaaja za Ameriku ali i za ceo svet, samim tim jer je Amerika danas glavna vodea sila u svetu. Kroz istoriju Fildelfije moe se zakljuiti da su Italijani i Italija generalno imalo veoma veliki uticaj na razvoj ovog grada. Masovnim doseljavanjem mnogih naunika, muziara, umetnika, vajara u ovaj grad i Pensilvaniju uopte, ostavili su neibrisiv trag za budue generacije. Kroz razna umetnika dela kao to su statue, biste, slike raznih italijanskih slikara moe se primetiti koliko su Italijani uestvovali u drutvenom ivotu u Americi. Neki su ak uestvovali u Ratu na strain Amerike branei je. Svaka drava koja je bila kolonizovana ima tragove svog kolonizatora. Naseljavanjem drugih nacija u neku zemlju takoe ostavlja veliki trag. Kada bi se jo negde u svetu, pa i u Srbiji sprovelo istraivanje o italijanskom uticaju , verovatno bismo dolo do neoekivanih rezultata.

LITERATURA

Carolyn Adams (1993), Philadelphia: Neighborhoods, Division, and Conflict in a Postindustrial City, Tepmle University Press, Philadephia Library Company of Philadelphia (1988), Philadelphia Then and Now: 60 Sites Photographed in the Past and Present, Modern photographs by Susan Oyama, Dover Publications Inc, New York Russell Frank Weigley, Nicholas B. Wainwright, Edwin Wolf (1982), Philadelphia: A 300 Year History

Internet izvori:

http://newsfeed.time.com/2012/08/07/slice-of-history-first-pizza-museum-to-open-in-philadelphia/ http://www.visitphilly.com/history/ http://www.ushistory.org/philadelphia/philadelphia.html http://www.u-s-history.com/pages/h2111.html http://nationalitalianmuseum.org/

Fotografije1. Fotografija preuzeta sa: http://www.yelp.com/biz/edgar-allan-poe-house-philadelphia 20.01.2015.u 16:30h2. Fotografija preuzeta sa: http://matadornetwork.com/nights/the-murals-of-philadelphia/ 20.01.2015. u 16:35h3. Fotografija preuzeta sa: https://www.google.rs/search?q=rimski+hram+u+filadelfiji&biw=1366&bih=624&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=epnJVMfYFaeiygPO7oLACQ&ved=0CAYQ_AUoAQ#tbm=isch&q=roman+temple+in+philadelpia&imgdii=_&imgrc=W8HyR7Bfj12XhM%253A%3BSrmCYDYFHJLjTM%3Bhttp%253A%252F%252F4.bp.blogspot.com%252F-ek4ojE5DZhM%252FTeX6rPvkizI%252FAAAAAAAAAC8%252F80v2jES7ZJk%252Fs1600%252FP1060131.JPG%3Bhttp%253A%252F%252Froiclovis.blogspot.com%252F2011%252F06%252Fphiladelphias-francophone-world.html%3B1600%3B1200 20.01.2015. u 17h4. Fotgrafija preuzeta sa: http://nationalitalianmuseum.org/romans/ 25.01.2015.u 00:15h5. Fotografija preuzeta sa: http://nationalitalianmuseum.org/romans/ 25:01.2015. u 00:30h6. Fotografija preuzeta sa: http://nationalitalianmuseum.org/romans/ 25.01.2015. u 1h7. Fotografija preuzeta sa: https://www.google.rs/search?q=pizza+museum+in+philadelphia&biw=1366&bih=624&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=WJvJVOHFE6XkyAOVnYKABQ&ved=0CAcQ_AUoAg&dpr=1#imgdii=_&imgrc=PucYFdiayD03VM%253A%3BoNkwJb1idahZNM%3Bhttp%253A%252F%252Ftraveladdictsnet.c.presscdn.com%252Fwp-content%252Fuploads%252F2013%252F09%252FPhiladelphia-Pizza-Brain-memorabilia-wall.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.traveladdicts.net%252F2013%252F09%252Fphiladelphias-most-unique-museums.html%3B1000%3B664 27.01.2015. u 3:20h16