FAMILIA ETA ESKOLA - Mondragon Unibertsitatea...eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea Xamar (2006).Euskara jendea. Gure hizkuntzaren historia, gure historiaren hizkuntza. Pamiela: Iruñea

60

2007eko otsaila

FAMILIAETA ESKOLA

61/

Jakingarriak 60/61. zenbakia2007eko otsaila

2

Argitaratzailea: Mondragon Unibertsitatea

Humanitateak eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Laguntzailea: Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila

Erredakzioa: Mondragon Unibertsitatea

Humanitateak eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Dorleta auzoa z/g

20540 Eskoriatza

Tfnoa: 943-714157

Faxa: 943-714032

Helbide elektronikoa: [email protected] eta [email protected]

Zuzendaritza: Nerea Alzola

Erredakzio Kontseilua: Nerea Alzola, Miren Gabantxo, Julia Barnes,

Iñigo Ramírez de Okariz, Pili Sagasta eta Elena López de Arana

Erredakzio idazkaria: Elena López de Arana

Itzultzailea: Edorta Agirre

Euskara zuzentzailea: Asier Irizar

Diseinua: A. Vargas

Inprimategia: Antza inprimategia

L.G.: SS-981/92

ISSN: 1697-6215

Jakingarriak60/61. zenbakia2007eko otsaila

3

BERRI BIBLIOGRAFIKOAK

4 Liburu berrien albisteak

8 Esan dute

GAI MONOGRAFIKOA

Familia eta eskola12 Sarrera. Familia eta eskola

14 Martínez-Pampliega, A. eta Galindez Nafarrate, E.Familia - Eskola erlazioa: nondik hasiko?

18 Flecha, Ainhoa. Familiak ikaskuntza-komunitateetan

22 García Bacete, Francisco-Juan. Elkarrizketak gurasoekin. Aurrez aurreko komunikazio kooperatiboa errazteko tresna

30 Bartau Rojas, Isabel eta Etxeberria Murgiondo, Juan. Gurasoak taldeka prestatzea:familiakideen ardura partekatua hobetzeko bizipen bat

40 de la Guardia Romero, Rosa Mª. Familiak tutoretza bidez partehartzea: bigarren ezkuntzako prestakuntzarako esperientzia.

46 Barandiaran, A.; Larrea, I.; Lopez de Arana, E.; Cristóbal, R.; Lejarraga, A. eta Duñabeitia, G.Familia - Eskola interkomunikazioa

54 Ollokiegi, M.; Maudit, J.R.; Urdanpilleta, E. eta Agirre, A.Gurasoen eta haur eskolaren arteko pareta puskatuz

62 Saez, A.; Burgoa, B.; Ausin, R. eta Mentxaka, S."Legarda" Herri Eskolako Familia Elkartea: Ahaleginak elkartzen

68 Granadako "Luna" Udal Haur Eskolako profesionalenlantaldea. 0-6 urteko heziketa, partekatu beharreko lana

74 Zabala, Josune. Hiru belaunaldi egitasmo batean

78 IKUSI ETA ENTZUN DUGU. Reggio Emiliako haur eskolak.

80 BALIABIDEAK. EZKURTXO: Marrazkitik - Gorputzera.

AURKIBIDEA


4

Barambones, J. eta Zabalondo, B. (2006).Ikus-entzunezko itzulpena. Bilbo: UEU.

Euskal Herrian, ikus-entzunezko itzulpengin-tza Euskal Telebistaren sorrerari lotutako lanbi-dea izan da eta hala da oraindik ere, ekoizpe-nari erreparatzera behintzat; hogeita bost bat ur-

teko eskarmentua besterik ez daukagu, beraz.Hogeita bost urte ez dira ezer hizkuntza batenbizitzan. Baina jardunbideari begiratzen haste-ko beste badira.

Euskal itzulpengintzaren barruan, ikus-en-tzunezko itzulpengintza izango da gutxien iker-tuetakoa. Irakurleak bibliografia urria aurkitukodu euskaraz gai honen inguruan, eta alde ho-rretatik, lehen oinarriak ezartzeko ahaleginaegingo du UEUk argitaratu berri duen liburu ho-nek; izan ere, liburu hau UEUk unibertsitatekoikasleentzat ikasmateriala sortzeko plangintza-ren barruan baitago.

Ikus-entzunezko itzulpenaren nondik nora-koen agertokia erakusten du, zertan den bere-zia jarduera hau azaltzen da, eta lanbidean has-teko lehen urratsetan gidatzen du irakurlea (az-pidatzietan eta bikoizketarako gidoigintzan).Baina ikus-entzunezko itzulpenaren ezaugarriorokorren gaineko argibideak ez ezik, euska-razko ekoizpenari eta eginbideari lotutako erre-ferentziak eta adibideak ematen dira. Ofizioabarrutik ezagutzen dutenen ikuspegia antzema-ten da, eta alderdi akademikoaren aldean prati-kotasuna eta lanbideari ekiteko bideei gehiagobegiratu zaie.

Bea Zabalondo

Mondragon Unibertsitateko Humanitate

eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Liburu berrie


5

ezberdinetan eskaintzen duen ekoizpen handiariesker, nahiz eta frantsesa izan erabiltzen duen hiz-kuntza nagusia, irakaskuntzan aritzen garenontzatere erabilgarriak diren ikus moldeak, gaiak eta ma-terialak paregabeko erreferenteak izan daitezke baiirakasleentzat, jakina, baina baita ikasleentzat ere.

Le Monde diplomatique-k ere hilabetekari batkaleratzen du espainolez, eta bertan irakurri ahalizango dira une horretan puntan-puntan, han etahemen, pil-pilean dauden gai politikoak, sozialak,ekonomikoak, kulturalak eta ekologikoak ere.

Eta izaera honekin bat eginda, bada, kaleratuda aurkeztu eta komentatu nahi den EL ATLAS,2006 izeneko aldizkari, liburu edota atlasa; izanere, ez baita erraza sailkatzea material hau, aldi be-rean dena baita. Ez da ohiko atlas kartografiakoa;hau da, mapa tematikoen bilduma bat.Bost atal te-matikoen arabera banatuta, eta bakoitzean artiku-lu eran interesgune desberdinak jorratuz, gaur egu-neko mapa kartografiako eta taulen bitartez, ko-mentario laburrak eskaintzen zaizkigu bertan.

Arriskuan dagoen Planeta;Geopolítica berri bat;Mundualizazioa: irabazleak eta galtzaileak; Luzezirauntzen duten konfliktoak eta Asiaren paregabe-ko hazkuntza dira aipatutako atal tematikoak. Etagainera, artikulu bakoitzean, gai horretaz sakontze-ko, webgune interesgarriak ere eskaintzen dira.

Banan-banan, atalez atal, gaur egungo (2006)gizartearen azterketa eta hausnarketa egiteko pa-

rien albisteak

Ramonet, I. (Koor.) (2006). El Atlas. Valencia:Le Monde diplomatique, edición española.

Ignacio Ramonet ez duzu ezezaguna izango;ezta berak zuzentzen duen Le Monde diplomati-que aldizkaria ere.

Le Monde diplomatique aspaldiko bidelagunada mundua beste ikuspegi batekin ikusi, aztertuedota hausnartu saiatzen ari direnentzat. Euskarri

Liburu berrien albisteak


6

regabeko erreminta bat dugu material hau. Infor-mazioaren monopolioetatik at, non informazioakgero eta arinago eta azkarrago aztertzen baitira,gai izan gaitezke astiro eta aldi berean sakongaurko gaiak aztertzeko.

Beraz, Atlas hau (baina baita Le Monde di-plomatique-k eskaintzen duen beste edozeineuskarrik ere) gure eskoletan kontsultatu etaerabili beharreko materialak dira. Alegia, gaiakbeste informazio iturri batzuk erabiltzen irakatsieta ikastea ere posible dela.

Ezin dira inoiz gertaerak baloratu aurrez ezbaldin baditugu ikuspegi desberdinetatik beroriekaztertzen eta ezagutzen. Orduan bakarrik izandezakegu legitimitatea egoerak baloratzeko.

Ignacio Ramonetek esaten digun bezala,“behar beste denbora erabiltzea komeni da ego-erak ondo aztertzeko eta hausnartzeko. Beraz,ez dugu onartzen beste helburu batzuk dituztenkomunikabide erraldoien eran dantzan ibiltzea”.

Iñigo Ramírez de Okariz



Xamar (2006). Euskara jendea. Gurehizkuntzaren historia, gure historiarenhizkuntza. Pamiela: Iruñea.

Ez da historia soilik. Gu gara.

Nondik hasi pentsatzen ari naizela, eta gaudentokian gaudelako, alegia, hezkuntzaz eta hezkun-tzarako aritzen garen gune euskaldun pribilegiatubatean, egoki izan daiteke 200. orrialdetik hastea,hain zuzen ere Julien Vinson-ek 1882an idatzi zi-tuen hitz hauetatik: “Bestela interes praktikorik es-kaintzen ez duen euskal hizkuntza desagertzeko bi-dean da, bistan denez, garrantzi zientifikorik han-diena izan arren. (…) Espainian, bere erabilpenaerabat debekaturik dago eskoletan; euskaraz min-tzatzen harrapatzen duen umeari eraztun bat ipin-tzen dio irakasleak;honek, gisa berean, ikaskiderenbati pasatuko dio, euskarismo delituan harrapatzenbadu, esamoldea zilegi bekit; eta, larunbatean,eraztuna duen haurra gogorki zigortua da.”

Bertan kontatua ezagun egiten zaigu, euskarajendeon historiaren pasadizo ezagun eta beltza da,eta ilun irudikatzen du euskararen etorkizuna. Etaeuskararen gainean izandako hainbat topikorenadibide ere bada:Euskara zaharra da, bitxia da, ba-lio zientifiko handia du -museo baterako, itzela!-,baina ez du balio eskolarako edo zientzia egiteko;ezjakin eta arloteen hizkuntza da; unibertsitateaneuskaraz?, mesedez!!; luze iraun du isolatuta biziizan delako, hemendik ez baita inor pasatu… etabeste hainbat horrelako.

Xamarren liburua horietako topiko asko haus-tera dator. Eta horretarako, hizkuntza, jendea etahistoria bidelagun hartu ditu eta tartekatzen joanda, kronologikoki, horien ezaugarriak, testigantzak,adibideak… Hizkuntzaren historia… historiarenhizkuntza… euskararen jendea… jendearen eus-kara… euskara jendearen historia… ala historiareneuskara jendea… begiratzen diogula begiratzendiogun aldetik, zenbat gertaera, zenbat ikuspegi,zenbat datu, zenbat iradokizun… zenbat ezagutzaeta zenbat sentimendu! Izan ere, hain garrantzi-tsuak dira bertan Xamarrek eskaintzen dizkigundatuak zein transmititzen dizkigun emozioak.

Aspaldi ikasi nuen munduan egoteko modu origi-nala dela euskalduna izatea. Izan ere, ez al da bitxiamundua ulertzeko eta interpretatzeko ditugun betau-rrekoen kolorea? Ni, aitortzen dut, beti liluratu izannaute kolore horren ñabardurek, txikitatik jaso dut ña-bardura horiekiko harrotasuna, emozioa.Eta denbo-rarekin, emozio hori motibazio, eta motibazio hori



7

ezagutza, eta ezagutza hori erabilera bihurtzen joanda, hiztun osoaren orekaren bila. Eta liburuan barnaere hori aurkitu dut, alegia, euskararen eta euskarajendearen motibazioa, ezagutza eta erabilera histo-rian zehar gauzatuta. Hori baino ez eta hori guztia!!

Noiz, nondik eta nola etorri da euskara jendeahona? Eta areago: nola da posible, gertatutako etajasandako guztiak gertatuta eta jasanda, oraindikere hemen egotea? Xamarrek argi utzi du ez delaisolamenduaren historia izan.Bai, ordea, bizi-nahia-ren historia, bizi-indarraren historia, edo mirari ba-ten historia, akaso.

Hori guztia eta gehiago aurki daiteke liburu ho-netan, modu atsegin, erakargarri eta didaktikoankontatua, eskolan erabiltzeko edo gau-mahaian iza-teko, kontsultarako edo irakurgai, norberak ikus!

Karmele Pérez



Urkiza, A. (2006). Zortzi unibertso, zortziidazle. Bartzelona: Alberdania.

Gabonetako oporretan Ana Urkiza idazlea-ren azken liburua irakurri dut, Zortzi unibertso,

zortzi idazle. Irakurraldi atsegina izan da nire-tzat, zortzi idazleek eskaini didate-eta gauza in-teresgarri askoak. Zortziak emakumeak dira,baina ez dute antz handirik batak bestearekin.Zortzi emakume argi eta zintzo aurkitu ditutliburu horretan, bakoitza bere zirkunstantzia-rekin.

Kontua da nik oso liburu gutxi irakurri dieda-la idazle hauei. Bakarrik Arantxa Urretabizkaianuen irakurrita ia bere osoan. Zergatik Panpox,gainera, izan zen mugarri bat niretzat irakurrinuenean. Miren Agur Meaberi hiru bat liburu ira-kurri dizkiot, horietan harrigarriena eta ederre-na Azalaren kodea. Itxaro Bordari liburu bat, Hi-ruko, niretzat ezusteko bat, baina %100 Basqueezin izan nuen irakurri hamabosgarren orrialde-tik aurrera. Mariasun Landari ere liburu bakarrairakurri diot, Krokodiloa ohe azpian, eta beste-rik ez. Lourdes Oñederrarena bide bazterreanutzi nuen, ezin amaiturik, eta beste horrenbes-te gertatu zitzaidan Septentriorekin, Aurelia Ar-kotxaren liburuarekin. Laura Mintegiri eta Yolan-da Arrietari ez diet ezer irakurri.

Horietako zenbaiti gehiago irakurri dietprentsa idatzian liburuetan baino, adibidez, Au-relia Arkotxa, Itxaro Borda edo Lourdes Oñede-rrari. Liburuei dagokienez, berriz, ez nuke jakin-go esaten zergatik irakurri diedan hain gutxi,akaso oso irakurle anarko naizelako, baina eznaiz hasiko flajelatzen horregatik, nire irakurke-tak direnak dira eta kitto.

Beharbada erabat ezezaguna nuelako, Yo-landa Arrietak eman dit ezustekorik handienaliburu honetan, bere bizitzak, pentsamenduaketa jarrerak atentzioa eman didate-eta. Bakarrada, gainera, Internet eta teknologia berriakaipatzen liburuan, adibidez jabego intelektuala-ren inguruan, baina hori beste baterako utzikodugu.

Laburbilduz, gustura irakurri dut Ana Urkiza-ren liburu hau, orain lau urte Hasier Etxeberriakidatzitako Bost idazle hura bezain gustura.

Joxe Aranzabal




8

Esan dute

genoma humano, etc.Todos éstos son problemas cuya soluciónestá más allá de los códigos éticos y deontológicostradicionales.

Alarcos Martínez, F. J.

(2006-2007).

La bioética global: un paradigma

para el reencuentro.

Discurso inaugural Facultad

Teología de Granada.

¿Reducir elnúmero dealumnos por aula

es lo que produce mejoresresultados cuando secompara con otrasintervenciones?

Delval, J. (2006).

¿Se debe bajar la ratio?

Cuadernos de Pedagogía 361;

63. orri.

Si laheterogeneidad eslo natural y la

hoy, con tanta mentira ymanipulación.

(2006) Entrevista a Carlos Millán.


49. orri.

Uno de los logrosde la bioéticamoderna ha sido

universalizar el debateético. […] Hoy la granconfrontación es elproblema de la vida y el futuro de ésta en todassus manifestaciones. […]

Los grandes problemas dela humanidad son en elfondo cuestiones bioéticasglobales: ética de laconservación del planeta,ética del consumo, ética delas migraciones,desigualdades económicasentre Norte y Sur,problemas generacionalesde envejecimiento,problemas de natalidad,problemas nacidos de lamedicina preventiva como consecuencia del conocimiento del

Como nosrecuerda PaulRicoeur, es preciso

resistirse a la seducción deexpectativas puramenteutópicas; no pueden sinodesesperar la acción […] Las expectativas deben serdeterminadas, por tantofinitas y relativamentemodestas, si han de suscitarun compromiso responsable.

Bindé, J. (2005).

Adónde van los valores.

Coloquios del siglo XXI.

Bartzelona: UNESCO; 419. orri.

Aquel que quieretener lo correctosin lo equivocado,

orden sin caos, no entiendelos principios del Cielo y dela Tierra. No sabe cómoestán hechas las cosas.

Chuang Tzu

El patrimonio esimportante en unmundo como el de

““

“

“““



9

uniformidad es creaciónhumana, la observación delas prácticas educativas nosda a entender que su poderpara homogeneizar y sutendencia a hacerlo es laanormalidad convertida ennormalidad.

Gimeno Sacristán, J. (2006).

Y descubrimos la diversidad.


67. orri.

La felicidadincluye lacapacidad de

atravesar momentos deconfusión, tristeza ysufrimiento para conquistarobjetivos deseados deproyección y trascendencia.

Braslavsky, C. (2006).

Diez factores para una

educación de calidad.


95. orri.

LOE legearen gaidesberdinengainean hainbat

komentario eta 2006komaiatzean onartutakolegearen testua.

(2006). Monografikoa: LOE.

Un análisis en profundidad.

Aula 155, 2006ko urria.

Nora bota dugupoza?Serio dabil jendea.

Zein gaitzek otedu harjo bizi-indarraren lorea?

(Gandiaga, B.)

Ezkiaga P. (2006).Poesia eta

otoitza. Hemen 11; 76. orri.

Hezkuntzaprofesionalekoinarri kultural eta

psikopedagogiko ona edukibehar dute. Oinarri kulturalaedukitzeak gaur egungozientziaren garapenetaneguneratuta egotea esannahi du.

Zergatik ezin dute lan egingela batean bi irakaslek?Eta ez bakoitza bereespazioan, gelan,munduan? Gaur egungomunduarekin zerikusiri kezdaukan tradizio bat daukaguarrastaka.

Torres, J. Elkarrizketa (2006).

Hikhasi 112; 16-23. orri.

Euskal HerrikoOinarrizkoHezkuntza

Akordioa.Herri gisa behardugun hezkuntzaeztabaidatzeko eta adostekoabiapuntua.

Hikhasi 112, 2006ko azaroa.

Ikaslea , bereingurunearekin,sekulako etorkizun

deposito bat da. Eta etorkizunhori proiektuz, esperantzazeta libertatez betetako sortada. Egokienak aukeratzen etabeste batzuk sortzen lagundubehar dio hezitzaileak (Roger Garaudy).

Aranalde, L. (2006). Haur

txintxoaren eredua maite al du

pedagogiak? Hikhasi 112; 34. orri.

Si no me conozcoa mí mismo, nopuedo saber

quiénes son mis alumnos,los veo a través de uncristal oscuro, en la sombrade mi vida no revisada; y,cuando no puedo verloscon claridad, no puedoenseñarles bien. Cuandono me conozco a mí mismono puedo conocer mimateria, no en los nivelesmás profundos delsignificado asumido ypersonal.

Day, Ch. (2006).

Pasión por enseñar.

La identidad personal y profesional

del docente y sus valores.

Madril: Narcea. (68. orri).

Sachs señala quehacen faltaprofesionales que

resistan la tentación deaceptar la “aburrida rutina” yla “homogeneidad depráctica”. Estosprofesionales no permitenque unos contextos física yemocionalmente exigentes

““ “

““ “

““

“

Esan dute


10

apaguen la pasión y laesperanza esenciales parauna buena enseñanza.

Day, Ch. (2006).

Pasión por enseñar.

La identidad personal y profesional

del docente y sus valores.

Madril: Narcea. (70. orri).

Planteamendufeministakbaliagarri zaizkigu

geure buruari hainbat gai birplanteatzeko;horietako batzuetan aurrera egin behar da eta,beste batzuk, ordea, berriak dira edo era berriak hartzen dituzteinformazioaren gizartean.

(2006). Feminismo Dialogikoari

buruzko Jardunaldien konklusioak.

Bilbo: Adarra Pedagogi Erakundea.

El desarrollodemocrático deuna sociedad del

conocimiento requierepolíticas públicasinternacionales quegaranticen la participacióndel número más amplioposible de lenguas yculturas, así comocondiciones discursivas ycontextuales quefavorezcan la reproduccióny profundización dedistintas tradiciones deconocimiento. En muchosforos internacionales esteprincipio es ordinariamentepracticado a través de

traducciones simultáneas.Pero en un mundo en quela globalización ya no essólo cuestión defuncionariosinternacionales,empresarios, intelectuales y artistas, deben crearseleyes y dispositivosinstitucionales quepropicien equidad ydiversidad también paramigrantes, turistas,perseguidos políticos…y aun para los científicos a los que se les exigehablar y discutir en inglés,aunque piensen einvestiguen en otraslenguas.

García Canclini, N. (2004).

Diferentes, desiguales

y desconectados.

Mapas de la interculturalidad.

Bartzelona: Gedisa. (187. orri.).

Zelofanezko liburuedulkoratuegi askodago errealitatea

ezkutatzen dutenak.

Patxi Zubizarreta.

Berria. 2006ko urriaren 19an.

Fantasiazkoprotagonistakdituen

abenturazko liburu ederrada Patxi Zubizarretarena(Pantaleon badoa. Iruñea:Pamiela, 2005; Haur etaGazte literaturako Euskadiko saria jaso berria duena), ilusioaren

pizgarri, laguntasuna,ikusmina eta bestelako balioakbereganatzen dituena.Gainera, esamolde etaahots ugariz osatutako lana izanik, pertsonaiabakoitzari ahots etaerregistro propioa ematen zaio. JokinMitxelena ilustratzaileakegin duen lana eregoraipatzekoa da,marrazkien bitartez ulertzen baita ipuina.

Asun Agiriano.

Berria. 2006ko urriaren 19an.

En estosmomentosbuscamos con

rapidez cualquier tipo derespuesta, todo es rápido,todo es zapear, todo esclic. Pero ¿qué es loimportante en la vida? El tiempo, el camino.Y la narración esprecisamente eso, tiempo y camino. Yo creoque la vida es interesantecuando se puede contar no solo contar cuentos,

sino narrar cuando estamos en torno a unamesa, aunque sean cosas relativamentesimples. . . […] Un gran científico francés de fines del sigloXIX dijo en la Academia de Ciencias a sus colegas: “si ustedes quieren matemáticos,cuénteles a los niños

“

“ ““

“



11

cuentos, porque loimportante es laimaginación.”

Geneviève Patte (2006).

Educación y Biblioteca 155;

57-60. orri.

La biblioteca es también lugarde voces, de

las miles de voces queestán presentes en loslibros. Pero para eso senecesita, por supuesto, que alguien pueda animarel libro; se necesita una mediación.

Hoy en las bibliotecasfrancesas muchosprofesionales piensan,imaginan, nuevas formasde la oralidad en labiblioteca.

Petii, M. (2006).


53-56. orri.

Necesitamosestudiar los librosque atraen a los

niños con vistas a saberpor qué lo hacen. Perotambién debemospreguntarnos a nosotrosmismos por qué algunoslibros que les atraen a ellos no nos atraen anosotros. ¿Es que quizáexigimos demasiado a los libros de LIJ? Algunos de los librospremiados en los últimos

tiempos no son en absoluto cómodos para los lectores niños. Quizá en nuestro deseo de subirel nivel artístico de los libros hemos perdido algo esencial para el niño.

González, L. D. (2006)

Maria Nikolajeva,

una apasionada de la LIJ.

CLIJ 199; 28-39. orri.

Un libro tiene quetener un buenprincipio y un

final todavía mejor.Debe empezar con algointeresante que estépasando y terminar con un bombazo.

Puerta, G. y Anson, M. (2006).

Detrás del trazo.

Entrevista Tony Ross.

CLIJ 199; 7-18. orri.

Amildegi batzegoen haurpoesiaren eta

benetako poesiaren artean.Ikuspegi horrekin hasinintzen maisu lanetan,harik eta esku artera liburu bitxi bat jausizitzaidan arte: Maria Rosa Colaco portugaldarmaistraren Poesia y vida,antologia gazteleratua.Jo eta ma geratu nintzen;poema xume haietanbenetako zirrarak zeuden, bizitzaren emozio benetakoak, eta

haurrek asmaturikoak ziren,batzuk oso haur txikiek (geroirakasleak papereratuak).

Juan Kruz Igerabide.

Haur poesia eta bizitza.

Diario Vasco.

2006ko abenduaren 6an.

Durangoko azokako

eranskina, 11. orri.

El libro de UrsulaWölfel supuso unimportante inciso

en la entonces decadenteliteratura infantil y juvenilque se ofrecía, en general,en España y, a la vez, fue lapresentación de lo quenosotros entendíamos por laliteratura infantil.

Puerta, G. (2006).

Entrevista a Lorenzo

Rodríguez Lóguez.


89-92. orri.

Itakarako bideanbideak berakhelmugak baino

garrantzi handiagoa hartzendu. Eta gauza beragertatzen da literaturan,irakurtze hutsa gozamenabilakatzen baita.

Miren Azcarate,

Kultura Sailburuak.

2006ko azaroaren 28an.

Euskadiko Literatura sariak

banatzeko ekitaldian.

Pello Añorga eta Nerea Alzola

““ “

“ “ “


12

Familia eta eskola

Ibarrako H.E. Gipuzkoa (2006).

SARRERA


13

Eskolaren eta familiaren arteko harrema-nez mintzatzea eta gaiari ale monogra-fiko bat eskaintzea nahiko kontu labai-na da.

Gure ustez, gai hau aztertzen denean, sarritan ahaz-ten zaizkigu kultura paradigma berriak. Gure munduaeta gure gizartea asko eta azkar aldatzen ari dira, etaez baditugu kontuan hartzen hainbat faktore, gurediskurtsoa desfasatua eta hutsa izan daiteke.

Ematen ari den aldaketa oso konplexua da, eta, be-raz, familiaren eta eskolaren arteko harremanarenazterketa ez da batere sinplea.

Nola baztertu gaiaren lanketan, besteak beste, ele-mentu hauek?

• Egoera ekonomikoaren hainbat ezaugarri:kontsumoa, mugikortasuna, lan postuen ahul-tasuna, lan-ordutegiak, etorkizunaren aurreanziurtasun falta, desberdintasun ekonomikoak,etab.

• Aldaketa sozialen eta kulturalen hainbat indika-dore: familia-ereduak izan duen aldaketa sako-na, harremanen gorabeherak, aisialdiaren kon-tzepzioa berriak, hezkuntzarekiko eskaera za-balak, indibidualismoaren mugak eta arazoak,bizi-zentzuaren orientazioaren aldaketak , etab.

• Hezkuntzaren eta eskolaren aldaketak: hez-kuntzaren eginkizunaren perspektiba berriak,hezkuntza iraunkorraren ikuspegia, herritarta-

sunerako hezkuntzaren premia, irakasleen per-fila, etab.

• Teknologia berrien indarra eta eragina gure bi-zitzan: komunikazio bide zabalak, munduarenikuspegi ezezagunak, ikasteko esploratu gabe-ko bideak, etab.

• …

Gizarte mugikor honetan, haurra familia batean jaio etahezten da, eta eskolara derrigorrez joan behar da. Familiaberri eta anitzetan eta hezkuntzaren premia “berrietara”deitutako eskolan hezten dira gure umeak. Baina ez danahikoa kontuan izatea soilik eremu bi hauek:ikuspegi eko-logikoa behar dugu, eta, nahiz eta eskolaren eta familiarenarteko lotura eta harreman sendoak behar, sare sozialaksortu, elikatu eta garatu behar ditugu, haurrak izan dezanhumus aberatsa pertsona aberatsa eta herritarra izateko.

Hau esanda, saiatu gara, monografiko honetan, ikus-pegi zabal hau izaten, eta, horretarako, hainbat ekipo,hiritar eta espezialistei parte hartzera gonbidatu ditugu.Neurri batean produktu anitza lortu dugu, eta kasu ba-tzuetan sare zabalaren ideia eta beharra azpimarratudugu. Baina kontziente gara, errealitatearen eta giza-kiaren ahots sakonak entzun ondoren, haurren hez-kuntzan haratago joan behar garela eta ausartak izan.

Jakingarriak aldizkariaren ale honetan, laguntza etahausnarketa eskaini diguten lagun denei gure eskerberoenak eta irakurleei, irakurketa aberatsa, kritikoa,funtzionala eta atsegina izan dakizuela!.

Nerea Alzola


14

Familia - eskola enondik hasiko?Ana Martínez-Pampliega: Deusto Unibertsitatea (FICEko irakaslea)

Edurne Galindez Nafarrate: Mondragon Unibertsitatea (HUHEZIko irakaslea)

"Ikastetxearekin inplikatu egiten naiz ni, deitzen nauten bilera guztietara

joaten naiz eta."

"Gaztetxoek arazorik ez badute, badirudi gurasook existitu ere ez garela

egiten; gauzak okertzen hasiz gero, ordea, aurreneko errudunak geu gara."

"Nola hartuko ote dut parte gurasoentzako hitzaldietan? Nork zainduko

dizkit umeak bien bitartean?"

"Irakasleek ez dute guk esku-hartzea gura; haien lanaren parte bat guk

egin dezagun baizik ez dute nahi."

"Eskola-porrotaren azpian beti dago seme-alabekin inplikatu ez den

gurasoa."

"Gurasoek parte hartzeko interesik balute, inplikatzeko modua bilatuko

lukete, seguru."

"Umeek ikastetxean lanak amaitzen ez badituzte edo horiek egitean

eragozpenak topatzen badituzte, aurrera egin eta gurasoekin indartu

behar dituzte ikasketak, ikaskideen erritmoan ibili nahi badute."

FAMILIA ETA ESKOLA


15

a erlazioa:?

Ondorioa begi-bistakoa da: elkar-lan horretara eramango gaituen bi-dea taxutu behar dugu. Horrek ezdu esan nahi, jakina, bide hori laueta zabala izango denik.

• Era askotako familiak daude,biziki gorabehera eta arazodesberdin dituztenak. Ikas-tetxeetan gurasoen rolari da-gozkion jarrera eta itxarope-nak ere arras diferenteakizan daitezke. Guraso ba-tzuek ikastetxeak parte har-

tzeko deiaren zain daude;beste zenbait, hamaikadeialdi jasota ere, bazterretikjoango dira.

• Eskuarki irakaslea saiatzenda bere heziketa-irizpideakgurasoei ezartzen: eta jardu-teko eran legitimitatea uka-tzen die; baina, aldi berean,seme-alaben hezkuntzanardura exijitzen die, eta ez-gaiak direla frogatzen saia-tzen da.

Esakune hauek amaigabe luza li-tezke. Gurasoek eta irakasleek el-karri lepora liezazkiokete bai ikas-leen eskola-porrotaren erantzuki-zunak eta bai ikaskide zein irakas-leekiko harremanetan izan litzake-ten eragozpenen ardurak.ere. El-karrekin hertsikiago ez jardutearenerrua egotz diezaioke batak beste-ari, baina… jarduteko era horrek ezgaramatza urrutiegira.

Har ditzagun beste kasu batzuk,abiagune gisa:

1. Guraso eta irakasleek inte-res berak dituzte: seme-ala-ba edo ikasleentzat ahaliketa hoberena erdietsi nahidute, ongizateari eta ikaske-tei dagokienez.

2. Ikerlanek frogatua dutenez,gurasoen eta irakasleen el-karlanaren emaitza umeeneta gaztetxoen lanean lora-tzen da: etekinean, motiba-zioan, segurantzian, joka-bidean, arazoak gaindi-tzean...

Iñigo Bustamante Egiluz (2006).

Familia - eskola erlazioa: nondik hasiko?


16

• Hezkuntza-sistemaren ga-beziak gurasoek estal ditza-ten nahi izatea ere ez da ka-su bakana. Egunero seme-alaben eskola-gaien ikaske-tan tarte bat eman dezatenexijitzen zaie, ikasle jakin ho-rrentzat eskola-erritmoa bizi-bizia (biziegia, agian) delakoedo hezkuntza indibidualiza-tuago batean jarduteko balia-bide konpentsagarririk ez da-goelako. Noski, tarte hori (or-du mordoxka) maiz ez dagohartzerik edo nekez atera li-teke, lanaldi luze baten oste-an. Horrela beste tentsio-ele-mentu bat agertzen da esze-nan, familia giroko harrema-nak galarazten dituena.

Nola sustatu familiaren eta esko-laren arteko elkarlan hori? Honaoinarrizko ideia bat: eskolak gura-soei hainbat jardueratan partehar dezaten erraztu behar die,baina gurasoek erabaki behar du-

te nola, noiz eta zein maiztasune-kin. Inplikatzeak garrantzi handia-goa du egiten den lanak baino.Jarduera horren bitartez, edozeindela ere, seme-alabak egiten aridirenaren, hezkuntzaren, aldekointeresa erakusten dute guraso-ek. Ikastetxean parte hartzeariesker, gurasoak hezkuntza-alo-rreko arazoak hobeki ezagutukoditu, eta eskolaren eta irakasleenaurreko jarrera onuratsuagoaagertuko du; aldi berean, irakas-leen lana balioztatzen duela erefrogatzen du horrek. Hori guztia,dudarik gabe, umearen jarduera-ren eta garapen integralaren me-sedetan izango da: horixe da, az-ken finean, gurasoei eta irakasle-ei gehien interesatzen zaiena.

Nola susta daiteke eskolaren etagurasoen arteko kontaktua, or-dea? Nolako jardueretan inplikadaitezke gurasoak, traba egitekosentsaziorik izateke? Lan hori laueremutan egin daiteke, gutxienez:

1. Gurasoek ikastetxearenfuntzionamendua, seme-alaben garapena (emaitzaon eta txarrak), heziketa-cu-rriculuma, diziplina-prozedu-ra zenbait… ezagutzea.

2. Seme-alaben heziketa dela-eta, senitartekoek ikastetxetiklaguntza jasotzea, etxeko go-rabeherak antolatzeko etaikaslea fase eta maila bakoi-tzean sustengatzeko. Aldi be-rean, gurasoek ikastetxearilaguntza eman liezaioke, se-me-alabak hobe uler ditzaten.

3. Etxean egiten diren ikaske-ta-jardueretan -etxeko lanaketa eskolako curriculumare-kin zerikusia duten bestela-koetan- familiek inplikatzea.

4. Senitartekoek eskolako etaeskolaz kanpoko zeregine-tan laguntza eman eta sus-tengatzea.

http://www.psd1.org/psd2/pictures/57952.jpg

FAMILIA ETA ESKOLA


17

Heziketa zentroa den aldetik, azal-du dugun guztia zenbaitetan uler-garri gertatzen da; arazoa, berriz,bestelakoa da: nola hasi, nondikhasi, nola familiak mugiarazi…

Elkarlanean oinarrituriko zeinahiproiekturen lehen fasea komunika-zioa sustatzea da, dudarik gabe.Familiaren eta ikastetxearen arte-ko konfiantza-giroa sortu gabe ne-kez gorpuztuko da hemen azaldu-tako ekimenik.

Askotxoren ustez, ikasturtearen ha-sieran bilera bat egin eta familiekinkontakturen bat (inoiz edo behin,arazorik sortzekotan bakarrik) iza-nez gero, komunikazioaren kontuhori konponduta dago. Errealitatea,ostera, askoz ere konplexuagoa da.Egin ditzagun galdera batzuk:

1. Guraso berriak orientatzekoprozesurik egiten al da?

2. Curriculumaz, ebaluazioez, exi-jitzen diren mailez… informaziozehatz eta argirik ematen al da?

Bada lanik oraino. Dena den, al-daketa-prozesua estruktura argieta antolatuaz jantzi nahi bada,errealitatea aztertzetik hasi be-harko dugu, gabeziak eta hobe-tzeko alderdiak ikus ditzagun,azterketa kualitatiboa egin etajardueren lehentasunak ezartzeabideratuko diguten gurasoen ba-tzordeak (adituen taldeak) anto-latuz.

Ekimenak, hamaika ekimen dira;ikastetxe bakoitzari, ordea, pre-miazkoenak egokitu behar zaizkio(taldeko bilera gehiago, erantzun-gailu automatikoak, iradokizun-ontziak, ikasturte amaierako jaiak,jarduera-erakustaldiak, postaelektronikoa…).

Prozesu horretan gauza bat izanbehar dugu garbi: Gimeno-k dioe-nez (1999), denok txalupa bereangoazela, helburua guztiok elkarre-kin salbatzea da.

Erreferentzia bibliografikoak:

• Gimeno, A. (1999). La familia: el desafío dela diversidad. Bartzelona: Ariel.

3. Familiaren eta eskolaren artekokomunikazioa errazteko norabi-de biko kanalik eratzen al da?

4. Seme-alaben helmugez, intere-sez, alderdi positiboez eta talen-tuez informaziorik eskatzen alzaie familiei?

5. Ikaslearen portaera onaz etaumearen lorpenez gurasoeiezer jakinarazten zaie, edo jaki-narazpen horiek zigorrak eta jo-kabide okerrak jazotzen direne-an soilik ematen zaizkie?

6. Urtero-urtero ikerketarik egitenal da, ikasleen premiez, eskola-egitarauen aurreko erreakzioezeta eskolan inplikatzearekinagertzen duten asetasunaz in-formazio eta kezkak senitarte-koek ere parteka ditzaten?

7. Jarduera informalik antolatzenal da, horietan gurasoek, esko-lako pertsonalak eta komunita-teko kideek elkarrekin komuni-katu ahal izateko?


Ikastetxean parte

hartzeari esker, gurasoak

hezkuntza-alorreko

arazoak hobeki

ezagutuko ditu,

eta eskolaren eta

irakasleen aurreko

jarrera onuratsuagoa

agertuko du

Informazioaren gizarte honetan ikasketa ez da ikasgelan gertatzen denaren

arabera aldatzen, ikasleek esku hartzen duten eremuen artean gertatzen

diren interakzioen arabera baizik: familia, ikastetxea, auzategia, aisialdiko

jarduerak, etab. Familia eta eskola dira gure haurrentzako eremu

garrantzitsuenetako bi, eta, horrenbestez, premiazkoa da ikasketa eta eskola-

arrakasta sustatzeko xedez, eragileek elkarlan hertsian aritzea.


18

Familiak ikaskuntza -Ainhoa Flecha

Bartzelonako Unibertsitateko irakaslea

Ikasketa-Komunitateak1 proiek-tuak helburu du eskola-porrotagainditzea, eta, liskarrak kon-pontzea lanabes gisa baliatuz,ikastetxeak eraldatzea. Informa-zioaren gizarteari eman dakioke-en berdintasunezko hezkuntza-erantzun gisa planteatzen da,haur guztiei hezkuntzarik hobe-rena jasotzeko eskubidea zorzaiela, hori erdiesteko gai direla,eta, aurretiaz, kultura eta hez-kuntza marjinala jasotzera kon-denaturik inor ez dagoela aintzatizanik.

Ikaskuntza Komunitateak, haurrenhezkuntzan familien, eta, oro har,komunitate osoaren parte hartze-an oinarritzen da, ikastetxeetanikasketa eta elkar bizitza sustatze-ko. Jarraian, familiaren parte har-tzea garrantzitsua den area batzukaipatuko ditugu.

Kultur aniztasuna eskolan

Aspaldi honetan gure gizarteak,eta, ondorioz, gure eskolak kultu-raniztunago (multikulturalago)eta etnianiztunago (multietnikoa-go) bilakatzen ari dira egunezegun. Aniztasunaren areagotzehori, askotan, kaltegarri ikustendute eskola-eragileek; beste aldebatetik, kultura-talde batzuek be-ren kultura eskola-erakundeakarbuiatu egiten duela sentitzendute, kultura askok ez baitute be-har bezainbesteko ordezkaritzabertan. Maisu-maistrak, zuzen-dari-taldeak eta eskolako pertso-nal osoa, orokorki, kultura nagu-siko kideak dira eta maiz ez duteezagutzen ikasleen kultura.Homogeneotasun kulturalak ba-du eraginik beste hainbat alorre-tan ere: edukietan, materialetan,etab.

Ikaskuntza Komunitateen ekime-netako bat eskolan langile bolun-tarioak sartzea da. Kolaborazioazabala da: ordu jakin batean libu-rutegiaren tutoretza egitea, ikas-gela hura apaintzea, gaztetxoeimatematika eskolan laguntzaematea, etab. Eskolan komuni-tateko kideak, senideak edo bes-telako pertsonak sartzea kulturaarteko elkarbizitzarentzat me-sedegarria da eta, gainera, este-reotipoak hausten laguntzen du.Hortxe ikus dezakegu, adibidez,ama arabiar musulmana, berehijab eta guzti, ingeleseko esko-lan laguntzaile lanetan. Era ho-rretan, gaztetxoek emakume ara-biar musulmanez zuten klixea("prestakuntza apal-apaleko an-dreak dira") hautsi eta hezkuntzaprozesuan aurrera egiteko lagun-tzaile ikusten dituzte. Aniztasunaugaltzea, horrela, aberastasun

(1) www.comunidadesdeaprendizaje.net

FAMILIA ETA ESKOLA


19

za - komunitateetan

gisa ikusten da, liskar iturritzat joordez.

Gu ez bezalako pertsonen partehartzeak eskola dinamika abe-rastu egiten du, gure gizartean di-ren kultura desberdinen ordezka-riago eta pluralago bihurtzen du.Ume eta gaztetxoek estereotipo-ak hausten, bestelako kulturakezagutzen eta gu ez bezalakopertsonekiko elkarbizitzan ohi-tzen laguntzen du.

Senideen prestakuntza

Senideen prestakuntza, hitz gutxi-tan, gaztetxoen senitartekoentzateskolan bertan prestakuntzazkojarduerak antolatzea da. Kasuankasuko errealitatearen arabera,etorkinentzat alfabetatze edo es-painierako ikastaroak, tertulia lite-rarioak, gidatzeko baimena atera-tzeko eskolak, antzerkia, kanta etabeste gai askotako eskolak antola-tu izan dira dagoeneko.

Senideak prestatze horri esker,besteak beste, familia eta eskola-ren arteko urruntasuna hautsiegiten da; ondorioz, elkarrenga-nako konfiantza areagotzen daeta hezkuntza-maila apalekopertsonak eta hezkuntza-erakun-deen artean betidanik izan direnhesiak urratzen dira. Gurasoaknatural sartzen dira ikastetxeaneta haurrak ohitu egiten dira fami-liarrak hezkuntza-komunitatekokide gisa ikusten.

Los Lagos Unibertsitatea. Txile (2007).

Familiak ikaskuntza- komunitateetan


20

Senideen prestakuntzak, beste-tik, etxeko dinamika bera ere al-darazten du: bertan ikusiko duguama-alabak mahai berean, elka-rrekin etxeko lanak egiten edo ai-tak semeari ulertzen ez duenesakunea azaltzen.

Elkarbizitzako Eredu

Komunitarioa: IGE

haietatik ISE hauetara

Eskola barruko gatazkek gero etabizikiago kezkatzen gaituzte. Zei-nahi ikasle edo irakasleri eraso-tze horrek eskola-biolentziakonpontzeko formula berrien bilahas gaitezen premia gorria era-kusten digu.

Tradizioz, liskarrak diziplina-ere-duaren eta "adituen eredu" dela-koaren bitartez saiatu izan dirakonpontzen. Lehenaren oinarrianagintaritza daukan pertsona da-tza eta bigarrenaren euskarrian,pertsona adituak.

Nolanahi ere, hainbat ikerlanekfrogatu dutenez (ARIE, DAPHNE)gure inguruko errealitateei eran-tzuna emateko unean eredu ho-riek ez dira aski. Askotan, infor-mazioa aginte zein pertsona adi-tuenganaino iritsi denerako ara-

zoa larriegia da eta konponbidea,berriz, nekeza. Maiz egoerarenberri duten lehenak ez dira gura-soak, beste inor baizik. Gure iker-keta bati esker ezagutu genuenkasu jakin batean, adibidez, ha-maika urteko neskatxoak halakobatean eskolara joan nahi izateariutzi zion. Arazoa: lehentxeago be-re gelako mutiko batzuei felazioaegin behar izan zien. Gelako nes-kek horren berri jakitean bizkarraeman zioten eta, orduan, neska-txoak ahizpa zaharrari azalduzion egoera. Ez maistrak, ez aitak(eskola bereko hezitzaile zela) ezzekiten hitzik ere egoeraz.

Kasuak erakusten duenez, es-kuarki egoeraren berri dutenakprofesionalak edo gurasoak ez di-renez, ezinbestekoa da haurrekinelkarreraginean diharduten per-tsona guztien partaidetza. Horre-gatik, Ikasleen Gurasoen Elkarte-ak (IGE) eskas gertatzen direnez,horietako askoren ordez Ikasleen

Amaia Arrieta eta Ander Arrieta (2006).

Pertsona guztien parte

hartzeari esker bakarrik

prebenitu al izango

ditugu liskarrak eta

bermatu ahal izango

dugu eskola barneko

elkarbizitza


21

FAMILIA ETA ESKOLA

Senideen Elkarteak (ISE) sortzenari dira.

Eskolako biolentzia ez da maisu-maistren kontua: problematikahorretan denok gara arduraduneta, horrenbestez, konponbideanbai profesionalok (bitartekariak,maistrek, zuzendari taldeek, ai-sialdiko hezitzaileek, etab.) baisenitartekoek eta komunitatekobeste hainbat pertsonak ere har-tu behar dugu esku.

Eredu komunitarioaren oinarriankomunitateko eragile guztien arte-ko elkarrizketa datza: bai arauak

adosteko, baita horien aplikazioakudeatzeko eta, liskarrik agertze-an, jarduteko. Pertsona guztienparte hartzeari esker bakarrik pre-benitu al izango ditugu liskarraketa bermatu ahal izango dugu es-kola barneko elkarbizitza.


• Beck, U. (1998). La sociedad del riesgo.Hacia una nueva modernidad. Bartzelona:Paidós.

• CREA (2005). Educació en valors per laprevenció de la violència de gènere alsinstituts d'educació secundaria. Ajuts a laRecerca. Agència de Gestió d'AjutsUniversitaris i de Recerca. Departament

d'Universitats, Investigació i Societat de laInformació (AGAUR). (2004-2005).

• Duque, E. eta García, C. (2003).Comunidades de aprendizaje: la inclusiónde todos los niños y niñas. Aula deInnovación Educativa 121; 53-55 orri.

• Elboj, C; Puigdellivol, I; Soler, M. etaValls, R. (2002). Comunidades deaprendizaje. Transformar la educación.Bartzelona: Graó.

• Flecha, A. eta García C. (2004).Entrevista a James Comer: El Programade Desarrollo Escolar. Cuadernos dePedagogía, 341; 86-89 orri.

• Habermas, J. (1987). Teoría de la accióncomunicativa. Madril: Taurus.

• Touraine, A. (1997). ¿Podemos vivirjuntos? Iguales y diferentes. Madril: PPC.

Iñigo Bustamante Egiluz (2006).


22

Elkarrizketak gurasoeAurrez aurreko komunikazio koo

Francisco-Juan García Bacete1

Universitat Jaume I. Castelló

Hona beste hainbat jarduera:ikastetxeari buruz gurasoek jakinbehar dutenaz informazio-doku-mentuak egitea, hezkuntza-admi-nistrazioaren aurrean errebindi-kazio-ahaleginak egitea, hala no-la eraikin duina izateko eskubideaerreklamatzea. Elkarrekin egitekomodukoak izanik, honelako etabestelako jardueretan senitarte-koen irakasleen partaidetza gra-dua, maiztasuna, prozesua adie-razten diren jarrera eta gaitasu-nak, are iristekoak diren helmu-gak alda daitezke.

Hala eta guztiz, gurasoak eta ira-kasleak elkarturik imajinatzen ditu-gunean burura etortzen zaigun iru-dia betikoa da: irakasle batek edoirakasle-talde batek talde edo kla-

se bateko guraso guztiekin antola-tu dituen bilerak, edo, gehienezere, irakaslearen eta ume batengurasoen arteko elkarrizketa.

Motiboak era askotakoak dira, de-nak baliozkoak eta, baliteke, denakelkarren kausa eta ondorio: ohitu-ra bera; bestetan parte hartzeaeragozten duen ordutegiak ezinuztartzea; gurasoek eta irakasleekuste izatea (edo pentsatzea beste-ek horrela uste dutela) seme-ala-bengatik gurasoek sentitzen duteninteresa handiagoa dela, eta, zen-baitetan, interes hori bakarrik mu-gatzen dela zuzeneko onuragarribakarra semea edo alaba den ego-kieretara; edo pentsatzea indarre-ko legerian agertzen diren agindubakarrak direla.

Hezkuntza-komunitatea osatzenduten sektoreen parte hartzeaarestiko espainiar legeriaren (lege-ria ugaria, benetan: LODE, LOE,LOGSE, LOCE… nagusi horiezgainera, maila apalagoko zenbaitere) atarikoetan kalitate-printzipiogisara agertzen da, baina, egiarizor, artikulatuan nabarmentzenden bakarra gurasoen eskubideada: informazioa jaso dezaten, ahol-kua eska dakien (beren hitza en-tzuna izan dadin) eta eskola kon-tseiluetan ordezkatuak izan daite-zen eskubidea, hain zuzen.

Ikastetxean familiekiko harrema-nen egunerokotasuna erkidego-mailan arautu behar den Tutoretza-Ekintza Planean (TEP) agortzenda (izan ere, hori ez litzateke hu-

Ikastetxearen eta familiaren arteko harremana jarduera-mota askotan

gorputz daiteke, hasi instituzionaleenetatik -eskola-kontseiluetan parte

hartzea, adibidez- informaletaraino -ikastetxean sartu eta bertatik irtetean

informazioa jorratu eta trukatzea, esaterako-. Guraso eta irakasleek

eskolaz kanpoko jardueren antolakuntzan ere jardun dezakete elkarlanean,

jantokiko, elkarbizitzako eta antzeko batzordeetan esku hartuz, gurasoen

eskoletako jarduerak hedatuz, etab.

(1) Autorearen helbidea: Departamento de Psicología Evolutiva, Educativa, Social y Metodología. Facultad de Ciencias Humanas y Sociales. Avda VicenteSos Baynat s/n. Universitat Jaume I. 12071-Castelló. e-mail: [email protected]

FAMILIA ETA ESKOLA


23

soekinkooperatiboa errazteko tresna

tsaren hurrena, tutoreen presta-kuntzaz edo gurasoak eta irakas-leen arteko benetako komunika-zioa eta elkarlana sustatzen dituz-ten ikastegien antolamendu-bal-dintzez, adibidez, zerbait aipatukobalitz).

Valentziako erkidegoko Haur Es-kola eta Lehen Hezkuntzako Arau-tegi Organiko eta Funtzionalean,behintzat (ez dugu uste gainerakoautonomi erkidegoetakoak beste-lakoak direnik), ikasle-talde bakoi-tzak tutore bat izango duela adie-razten da; tutore horien eginkizu-netako batzuk dira, jarduera didak-tikoekin ez ezik, ikasleen ikaste-irakaste prozesuekin ere loturikoguztiaz gurasoei informazioa ema-tea, eta irakasleen eta gurasoenarteko hezkuntza alorreko elkarla-na sustatzea.

Hezkuntza Kontseilaritzak urteroematen dituen ikastetxeen antola-kuntza eta funtzionamendurakoaginduetan (1997-1998 ikasturte-rako eman zirenak urterik urteetengabe luzatu izan dira egun-daino, aldaketa gutxi tartekaturik)zerbait zehaztu da: seme-alabekeginiko aurrerabidearen berri ida-

tziz jakinaraziko die tutoreak gura-soei eta bere taldeko ikasleen gu-rasoekin bilera egingo du hiruhile-koan behin, gutxienez, interes oro-korreko kontuak jorratzeko. Era be-rean, gurasoen gonbiteari edo es-kaerari erantzunez ere, aita-ame-kin elkartuko da. Astean tutore-tzazko jarduerari ordubete eman-go dio tutoreak ikastetxean, ikasle-ekin eta beren senitartekoekin.

Paragrafo horretan diogunakadierazi nahi omen du hiru hilean

behin aurkeztu beharreko infor-mazio idatzizkoak (kalifikazio-bu-letinak, alegia) ahozkoak (taldekogurasoekiko bilerak) eta gurasoe-kiko elkarrizketak (irakasleareninbitazioz edo gurasoen ekime-nez) tutoretzazko jardueran tuto-re guztiek eman behar duten as-teko ordubetean ("26. ordua" de-ritzona, hots, gurasoen artapenedo bisita unea) direla gurasoeneta irakasleen arteko harrema-nen euskarria lantzeko hiru tres-na bakarrak.

Markel Juaristi Ezenarro (2006).

Elkarrizketak gurasoekin. Aurrez aurreko komunikazio kooperatiboa errazteko tresna


24

Gure ikuspegitik, hiru estrategiahoriek egundoko garrantzi etaahalmena dute, dudarik gabe,baina guraso eta irakasleei la-guntza eta prestakuntza handi-agoa eman beharko litzaieke,bilera horietan elkarrengandikonura handiagoak atera ahal iza-teko.

Terrón, Alonso eta Díez-ek(2003) uste duten bezala, ikas-tetxean sartutakoan, arazo behi-nenak da ezarri diren komunika-ziorako kanal ofizialak eraginko-rrak ez izatea, gurasoak ate ira-kasleen arteko konfiantzarik eza,balizko komunikazio mesedega-rri eta eraginkorra galaraztenduena.

Aurrerantzean, guraso(ar)en etairakaslearen arteko elkarrizketezarituko gara, bigarrenaren egin-tza-alorretik begiratuta, batik bat.Hasieran, elkarrizketatzat zerhartzen dugun zehatz-mehatzazalduko dugu; ondoren, zeinahielkarrizketatan aintzat hartu be-har ditugun elementuak jorratukoditugu. Amaiera emateko, gurasoeta irakasleek elkarrizketatik ete-kin handiagoak atera ditzaten ira-kasteko, berariazko jarduera bataurkeztuko dugu.

Elkarrizketak:

zertarako, zergatik, nola

Aipatu legez, tutorearen eginkizu-netako bi dira, batetik, familiekintarteka kontaktuak egitea, eta,bestetik, horrelakoak egin daitezeneskatzeko ekimena har dezaten,gurasoak animatzea. Elkarrizketa,izan, aurrez aurre komunikatzekolanabesa da.

Gurasoen eta irakasleen arteko el-karrizketa izan ohi da irakasleekgurasoekin seme-alaben aurrera-penez mintzatzeko dituzten aukeraofizialetako bat, baina bilera horie-tatik irakasle asko eta, nola ez, gu-raso ugari ere gogogabeturik irte-ten dira.Trillo-k (1999) dioenez, gu-rasoek eta irakasleek elkarrekinkomunikatzeko duten lanabes ho-berena elkarrizketa da.

Tutoretzari buruzko eskuliburu as-kotan, egin beharko genukeenaeta itzuri beharko genukeenari bu-ruzko orientazio eta aholkuak ira-kurriko ditugu. Román & Pastor(1984) eta Asensi & Lázaro (1987)autoreek esan dutenez, elkarrizke-

ta egitean bereiziki kontuan hartubeharko genituzke hurrengo ha-mar alderdiok: arretaz prestatzea,egiazko interesa agertzea, ideiakgarbi azaltzea, gurasoen jarreraerrespetatzea, gurasoen intimita-tea errespetatzea, adikor ager-tzea, zintzotasuna erakustea, ja-rrera lasaia, den-dena ez dakigulaaitortzea, sekretu profesionala or-detzea.

Eta, autore horien aburuz, badirahamabi jarrera edo jokaera,saihestu beharko liratekeenak,hots: elkarrizketak datu zehatzikgabe prestatzea, ikasleen gainekoiritzi aldaezinak finkatzea, martxaakademikoari buruzko informa-zioa baizik ez agertzea, egoeranegatiboen errudunak bilatu nahiizatea, ikasleekin bat egin eta gu-rasoak arbuiatzea (edo alderan-tziz), presaka edo deseroso ego-tearen plantak egitea, elkarrizketabakar batean emaitza gehiegi ate-ratzen saiatzea, beste ikasleezmintzatzea edo delako seme edoalaba hori besteekin konparatzea,gurasoekin gainerako irakasleezhitz egitea, elkarrizketaren ondo-



FAMILIA ETA ESKOLA


25

ren informazio konfidentziala erre-pikatzea.

Aholku horiek praktikan har deza-keten balio eskerga gorabehera,gure ustez, oinarrizko kontua dageure buruari hainbat galdera egi-tea: elkarrizketak zertarako egitenditugun (xede edo helmugak), zer-gatik deitzen ditugun edo, eska-tzen zaigunean, zergatik onartzendugun bertara azaltzea (motiboak)eta elkarrizketa-prozesu osoa gi-datzen duten ardatz-arauak zeindiren (funtzionatzeko printzipioak).

Elkarrizketak hainbat xede edohelburu iristekoak izan daitezke(informazio, diagnosi, terapia,orientazio eta beste hamaikatako-ak) baina, oro har, elkarrizketa oro-ren XEDEA ikaslearen aurrerabi-deari buruzko informazioa parte-katzea, eta, bidezkoa denean,ikasle horrek aurrera hobeki egindezan gurasoek eta irakasleak el-karrekin planak egitea dela onartu-ko genuke denok.

Helburuak, elkarrizketa eragin du-ten motiboen araberakoak izangodira (ikaslearen jokamolde dese-gokiak, aurrerapen akademiko az-karra, ebaluazioko emaitzak, fami-liak parte hartzeko bideak azter-tzea, etab). Balizko helburuen ze-rrendak -elkarrizketan jorratzen di-ren edo jorra daitezkeen gaiak, ale-gia-, hein batean, elkarrizketenmugak eta jarduera-alorrak defini-tzen ditu. Era berean, guraso etairakasleen arteko elkarrizketa oro-ren ipar-orratzak hiru printzipio di-ra, gure iritziz:

1) Gurasoekiko komunikazioaez galarazten, ez eragozten,baizik eta errazten saiatzea.Guraso eta irakasleekiko ko-munikazio horren jarraipenabermatzen ahalegindu be-

har da elkarrizketa bitartean(komunikazio printzipioa).

2) Gurasoek eta irakasleekonar dezaten badituztelakontu, interes edo arazo ko-munak; umeari -kaltetarakoedo mesedetarako- gerta-tzen zaion guztiak batzuketa besteok arduratzen etakezkatzen gaituela (komu-naltasun printzipioa) onartu-ta bakarrik, ezagutuko dugugeure burua eta "elkar" dela-ko kategoriari zabaldukodiogu atea: elkar sinestea,elkarrenganako errespetua,elkar sustengatzea, elkarrihitza ematea... (mutualitateprintzipioa)

3) Gauza batzuk onartzea, ha-la nola komunikazioa edotaakordioak ez izatea gurasoeta irakasleek beti-betierantzukizun partekatua du-tela; harremanetan batzueketa besteek berdinkide ikus-ten dutela bere burua, infor-mazioa partekatzen dutela,komunikazioa norabide-bi-koa dela, alderdiek beraienartean elkarrekikotasunezjokatzea espero dela (elka-rrekikotasun printzipioa).

Diogunaz haratago, orainaldiagainditu eta "gurasoekiko etorkizu-neko komunikazioa bermatu" eginbeharra dago, edo, bestelako hi-tzetan esatearren, elkarrizketenondoriozko efektuez osotasunekoikuspenaz begiratu behar da.

Era horretan, elkarrizketa antolara-zi duen helburu behinenaren baliz-ko efektuez gainera, bilera horieknola gidatzen diren, halako eragi-nak izango dituzte giroan ez ezik,eskolaren eta familiaren arteko lo-tura-graduan ere.

Elkarrizketek bestelako "sistemasoziala" eratzen laguntzen dute;gure honetan, helduek joera de-fentsibo eta argumentatiboa heinbatean alboratuz, elkarlanaren al-derago ager daitezen.

Jakina, plana premien kontsentsuaoin hartuta gorpuzten denez etaden-denek atontzen lagundu dute-nez, partaideen "auto-lotura" eresendoagoa da. Esku-hartzaile ba-koitzak argiago ikusten du planeanberak parte hartu izana ezinbeste-koa dela denen lana arrakastatsugertatuko bada. Honelako printzi-pioak behin eta berriro praktikanipintzeak, azkenean, estilo profe-sionala definitzen du.

Horrenbestez, gure aburuz ikasle-aren gurasoen eta irakaslearen ar-teko elkarrizketak, ikaslea lagun-tzea xede harturik, hezitzaile birenedo gehiagoren arteko bidera izanbehar du, aurretiaz prestatua, egi-turatua, adiskidantzazkoa.

Elkarrizketa ororen

XEDEA ikaslearen

aurrerabideari buruzko

informazioa partekatzea,

eta, bidezkoa denean,

ikasle horrek aurrera

hobeki egin dezan

gurasoek eta irakasleak

elkarrekin planak egitea

dela onartuko genuke

denok



26

Aintzat hartu beharreko

elkarrizketako

elementuak

Agertu dugun horren arabera, bis-tan da, elkarrizketak era egokiangara daitezen, hainbat kontu hartubehar direla gogoan. Gogoan izandezagun, nolanahi ere, ondoren ai-patuko ditugun elementu guzti-guztiak elkarrizketaren helburua,printzipioak eta xedea betetzen la-guntzekoak direla eta beroriek di-rela, gainera, aukerarik hoberenataxutuko dutenak, erabaki bakoitzahartu aurretik derrigorrezko galde-rok egiten baditugu: helburua er-diesten lagungarri al da?, printzi-pioen araberakoa al da?, adierazi-tako helburuari erantzunik ematenal dio?

• Nork egiten duen deialdiaedo eskaera: tutoreak, besteirakasle batek tutoreari esanondoren, gurasoek.

• Deialdia: behar bezain aurre-tiaz deitzea.Deialdia ahoz edoidatziz egin daiteke.Ahal dela,bete nahi den xede nagusia ja-kinarazi behar da (helburua),kontua elkarlanean jarduteadela (helmuga, printzipioak)adierazten duten mezu espli-zitu eta ulergarriak igorriz.

• Gurasoak bertaratuko direlabermatzeko alternatibak: gu-rasoek deialdia jaso dutelaeta bertara daitezkeela ber-matzea komeni izaten da.Or-dutegiak beraiekin aukeratu.

• Bitartekoak: seme-alabarenbitartez, idatzizko komunika-zioa helaraziko da, jaso izana-ren jakinarazpen eta guzti;bueltakoan, gurasoek bertara-tuko direla edo ez joateko no-lako eragozpenak dituztenadierazi beharko dute. Bestebitarteko batzuk: telefonozkodeia, eskutitz egiaztatua, ate-zaina helbidera joatea. Zen-baitetan, aurreko jakinarazpe-naren oroitzapenezko komu-nikazioa egitea.

• Bertaratuko direnak: tutorea,denetan. Deialdia beste ira-kasle batek egin duenean,tutoreak bertan izan beharkoluke edo, gutxienez, elkarriz-ketako eduki eta adierarenberri jakin beharko luke. Ezda komeni bi irakasle bainogehiago bertan izatea: balite-ke gurasoek bere burua de-fentsa gabe ikustea, mesfi-dati agertzea, konfidentzial-tasun- eta intimitate-berme-rik gabe, alegia. Zenbaitetanbeste profesional batek (psi-kologoak, hezitzaile sozia-lak, etab.) parte hartzea ereinteresgarria izan daiteke.

• Gurasoak: gorabeheren ara-bera, umearen bi gurasoekjoan beharko luketen edo joa-tea komeniko litzatekeen au-keratu beharko da.

• Ikaslea: komeni al da gazte-txoa bertan izatea? Badirudiikasturtearen hasierako elka-rrizketan agertzea komeni de-la. Beste hainbat kasutan, be-rriz, adina eta gaia aintzathartzekoak dira.Nolanahi ere,pixkanaka sartzen joango de-la pentsatu behar da; bertanbaldin bada, berriz, umea so-lasaldian integratu beharko

Ander Arrieta (2006).

FAMILIA ETA ESKOLA


27

dute, bertan jorratzen direnkontuetan esku har dezan, baiaztertze fasean, baita kon-ponbideak bilatzean eta kon-promisoak hartzean ere.

• Aurretiazko prestakuntza: el-karrizketan parte hartuko du-ten guztiek horretarako pres-tatu behar dute, nahitaez.Norabide horretan doa arti-kuluaren amaieran proposa-tzen dugun jarduera.

• Irakasleak: espazio-, den-bora- eta material-alorrekobaldintzak zaintzea. Hiruga-rrengoek bilera etengo ez du-tela bermatzea. Denek elkar-lan-estilo berean jardun de-zaten oinarriak ipintzea; esti-lo hori adieraziko da deialdiaegitean edo aurretiazko bile-ra zein elkarrizketetan. Hela-razi nahi den informazioa bi-latu eta eskura edukitzea,egoera antzeztea, sor daitez-keen bestelako egoerei aurrehartzea eta gerta daitezkeenarazoei konponbideak bila-tzea (ikaslearekin edo gabe).

• Ikasleak: bere hezkuntzariburuzko bileretan kolaboradezakeen moduez eztabai-dan jarduteak, rolak antzez-teak edo ariketak idazteak,ikasle horrek bileran izangoduen rola zehaztu eta, gaine-ra, gurasoen eta irakasleenjarrerak ulertzeko gaitasunaareagotuko dio. Bere egin-tzen eta beren aurrerapeneiburuzko txostenen arteko lo-tura ikusten laguntzeko, hain-bat gauza egin dezaten eskadiezaiekegu: adibidez, kalifi-kazio-buletinak egin etaegiazkoekin konpara ditza-ten, ondo egiten dituzten biz-pahiru gauza izenda ditzaten

eta eragozpenez egiten di-tuzten beste bizpahiru.

• Gurasoak: bi gurasoek au-rretiaz bilera egin dezaketeelkarrekin; bertan, irakaslea-ri adierazi nahi diotena etaberarengandik zer esperoduten jasoko dituen rol-an-tzezpen bat egin ahal izangodute. Astebete lehenago gal-dategi labur bat bete dezake-te, era berean, buruan da-bilzkien kontuak edo kezkakirakasleak jakin ditzan.

• Noiz: gurasoekin ikasturtehasieran biltzea komeni iza-ten da, nolabaiteko zailtasunedo aldaketarik "susmatzen"denean, aurreko elkarrizke-tetan azaldutako arazoetanaurrerapenak nozitzean, hi-tzarturiko planarekin aurrerajarraitzeko gurasoek zailta-sunik agertzen dutenean,ebaluazio-epe bakoitzarenostean, batik bat.

• Edukia: bai tutorearentzat,bai gurasoentzat baliagarriizan daitezen ahalegindu be-harra dago. Elkarrizketa sor-tarazi duen helburuan zen-

tratzea. Ikaslearen ahulezie-tara mugatzeak kontrako hel-buruak gerturatzen ditu. Bile-raren edukiak, era berean, ezdu zertan mugatu alor aka-demikora bakarrik.

• Elkarrizketaren hasiera. Ho-na balizko formatuetako bat:tutoreak gurasoei informazioorokorra eman die edo, beste-la, galdera irekia egin die ("No-la ikusten duzue umea?", adi-bidez), hasierako kontaktuaerrazteko. Maila horretan bostminutu gehienez jardun daite-ke, elkarrizketak, zeinahi delaere, jorratu beharreko aztergaizehatz-zehatzak baititu.

• Tutoreak: bileran jorratu be-harreko gaien gidoia aurkez-tuko du eta besterik sartunahi duten galdegingo diegurasoei.

• Garapena.

• Dinamika orokorra: Ongidoanaz eta erdipurdi edogaizki doanaz daukaten per-tzepzioa adieraziko dute par-te hartzaileek. Kontsentsuanoin harturik, jokamolde zuze-

Jokin Kerivel (2006).



28

netan aurrera segitzeko etaaldez edo moldez okerrak di-ren jokaeretan jarrera hobe-tzeko umeari lagunduko dionplangintza eratuko da.

• Jarrerak: ez etetea mintza-kidearen ekimena. Ez jardu-tea hizketan pertsona beradenbora guztian. Mintzaki-deak zeresanik badaukalaatzematen bada, aditze-ja-rrera neutralari heltzea, gu-rasoen arteko desadosta-sun edo liskarren aurrean.Umearen irudirik hoberena

transmititzea, errealitateabihurritu gabe. Laguntza es-katu eta kolaborazioa es-kaintzea.

• Erregistroa: jazotakoa erre-gistratzea funtsezkoa izangoda, hitzartutakoaren jarraipe-na egiteko hurrengo bilere-tan. Hurrengo alderdiak, gu-txienez, erregistratzea kome-ni da: deialdia (nork eskatua,noiz, zenbat deialdi), noizegin den, bertaratu direnak,jorratutako aztergaiak etaadostutakoak.

Jarduera: gurasoekiko

elkarrizketei ahalik eta

emaitza handiena

ateratzea

"Komunikazio kooperatiboa fami-lian eta eskolan" (Forest & García-Bacete, 2006; Vandeslice & Gar-cía-Bacete, 2006) egitarauan lan-dutako Irakasleen Mintegiko biga-rren saioko jarduera honen iraupe-na 50 minutu ingurukoa da. Antze-ko beste bat egiten da gurasoekikoTailerrean dihardugunean.

Azal ezazu hurrengo hau:

Gurasoen eta irakasleen artekoelkarrizketa izan ohi da irakasle-ek gurasoekin seme-alaben au-rrerapenez mintzatzeko dituztenaukera ofizialetako bat, baina bi-lera horietatik irakasle asko (eta,nola ez, guraso ugari ere) gogo-gabeturik irteten dira. Are etagehiago, guraso asko joan ereez dira bilera horietara joaten!Oraingo gure xedea izango dagurasoak elkarrizketetara joandaitezen animatzea eta, era be-rean, elkarrizketetan gurasoekinzuek duzuen tartetxo mugatuhorri ahalik eta zuku gehienerauzteko modua bilatuko dugu.Ikastetxe askotan konturatu diraguraso eta irakasleen arteko el-karrizketetara guraso guztiekjoateko aukera izan dezaten, or-dutegi zabalak, haurtzaindegieta garraio zerbitzuak eskainibehar zaizkiela.Zure iritziz, zerkgalarazten du guraso batzuenetorrera edota parte hartzea etazein izan liteke irtenbidea?

Jaso erantzunak idatzirik edoapunta itzazu zerorrek garden-kian. Ematen diren ideiek gu-rasoek eta ikastetxeko zuzen-daritza-taldekoek elkarlanean

Gurasoekiko elkarrizketei buruzko galderak

• Zer jakinarazi gura diozu guraso horri?

• Zure iritziz, guraso horrek zer jakinaraziko dizu?

• Zerk galarazten dio guraso horri elkarrizketara etortzea edo elkarrizke-ta hori biok espero zenuten bezain probetxuzkoa ez izatea?

FAMILIA ETA ESKOLA


29

egin beharreko lana edoarauen aldaketa agintzen ba-dute, iradoki iezaiezu baterakosaioan aurkez dezaten.

Elkarrizketan ari zarela, nolaateratzen diozu zukurik gehienzeure tartetxo mugatu horri?Aukera ezazu zure ikasleetakobat, zeure artean. Elkar zaitezorain zuregandik gertu dagoenbeste irakasle batekin, mese-dez, eta erantzun itzazue biokondorengo hiru galderak, auke-ratu duzuen ikaslearen (eta be-re familiaren) kasuari zehazkiaplikatuz.

Ipin ezazu proiektorean “Gura-soekiko elkarrizketei buruzkogalderak" gardenkia eta irakurezazu itaunak ozenki. Eska ie-zaiozu zeure laguntzaileari ko-piak bana ditzan.

Bost minutu dituzue galderahauek ihardesteko, bikoteka.

Bost minutuko tartea amaiturik,itaun ezazu norbaitek lagunare-kin iruzkindu duena azaldu nahiduen. Ondoren, eska ezazubeste norbait irten dadin. Biz-pahiru bikotek beren ideiakazaldu ostean, esan ezazu:

Orain, egin ezazue kontu gura-so batekin elkarrizketan zaude-tela; zuetako batek gurasoarenrola beteko du, besteak irakas-learena. Saia zaitezte bestearijakinarazi nahi dizkiozuen kon-tuen zerrenda aurrean eduki-tzen. Beharrezkoa den guztie-tan, bidali mezuak "lehen per-tsonan" eta balia itzazue "aditzeaktiboko" teknikak. Hamar mi-nutu dituzue, orain hasita.

Hamar minutukoa agortutakoan,ekin eztabaidari; gaia: jarduera

horri esker zer aurkitu duten eta,etorkizunean, guraso eta irakas-leen arteko elkarrizketak nolaplanifikatu nahiko lituzketen.

"Familiaren eta ikastetxearen arte-ko komunikazio kooperatiboa" egi-tarauan proposatzen diren jardue-retako batzuk, elkarrizketarekinzuzeneko lotura dutenak, hauek di-ra: 1) Gurasoen tailerra: "Nola es-kaini guraso batek bere burua, par-te hartzeko unean" (5. saioa) eta"Salaketa, kritika eta liskarrei nolaaurre egin" (7. saioa). IrakasleenMintegian: "Boluntario aurkeztu di-ren gurasoekin jarduteko gida" (3.saioa) eta "Salaketa, kritika eta lis-karrei nola aurre egin" (3. saioa).

"Familiaren eta ikastetxearen arte-ko komunikazio kooperatiboa" egi-tarauan gurasoentzako Tailerra be-deratzi saiok osatzen dute eta ira-kasleentzakoa, berriz, hiru saiok.Bai tailerrean, baita mintegian ere,antzeko aztergaiak jorratzen dira,eta, nola batzuetan hala besteetanaholkatzen denez, irakasleek(edota gurasoek) ere lantzea ko-meni da. Ikastetxe beretako gura-so eta irakasleak ohi dira. Amai-tzean, guraso, irakasle eta zuzen-daritza-taldeetako kideek berariaz-ko lansaioak burutzen dituzte.

Bestetik, badakigu elkarrizketak ezdirela beti adiskidantzazko giroanegiten. Kasu horiei dagokienez ba-da dokumentaziorik (Viña, 1999),baina, zenbaitetan, erraztaile batbertan izatea komeni da. Hauxeda, arazoen konponketan oinarri-turik, familiaren eta ikastetxearenarteko elkarrizketak egiteko propo-samena (Weiss & Edwards, 1992).

Mota berezi bateko elkarrizketetanpsikopedagogoak esku hartzen

du; Kataluniako (2000) Aholkulari-tza Psikopedagogikoko Taldeekazterturiko familia-eskola harre-manez jardun zuen lantaldeak,izan ere, aholkularitzari begirakoeraldaketa-lanabes definitu zituenhorrelako elkarrizketak.

Ikus-entzunezko formatuak arrasbaliagarri gertatzen dira behatze-ko, jokamoldeak aztertzeko eta ko-munikazio-trebeziak hobetzeko.Terrón, Alfonso eta Díez (2003) au-toreek egin duten bideoan irakas-lea eta amaren arteko elkarrizke-tan ederki ikusten da hiru komuni-kazio-estiloren hurrenkera: oldar-korra, inhibitua eta asertiboa.


• Román, J. M. eta Pastor, E. (1984). La tutoría.Pautas de acción e instrumentos útiles para elprofesor-tutor. Bartzelona: Ceac.

• Lázaro, A. eta Asensi, J. (1987). Manual deorientación escolar y tutoría. Madril: Narcea.

• Forest, C. eta García-Bacete, F.J. (2006).Comunicación cooperativa entre la familiay la escuela. Valentzia: Nau Llibres.

• Terrón, E.; Alfonso, C eta Díez, E. (2003).Construir la comunicación entre la familia yla escuela como una relación de confianza.Hemen, Alfonso eta beste batzuk (2003),La participación de los padres y madres enla escuela (115-125 orri). Bartzelona: Graó.

• Trillo, A. (1999). Para que funcione unaentrevista con padres. Padres y maestros241, 34-37 orri.

• Vanderlisce, V.J. & García-Bacete, F.J.(2006). Comunicación para la potenciación.Un manual de técnicas de enseñanzapotenciadotas para facilitadores. Valentzia:Nau Llibres.

• Viña, S.G. (1999). Guía mínima paraentrevistas erizadas. Padres y maestros,241, 39-40 orr.

• Weiss, H.M. & Edwards, M.E. (1992): Thefamily-school collaboration project:Systemic interventions for schoolimprovement, in S. L. Christenson & J. C.Conoley (Eds.), Home-SchoolCollaboration. Enhancing children'sacademic and social competence (215-243 orr.). Washington, DC: NASP.


30

Gurasoak taldeka prestardura partekatua hobeIsabel Bartau Rojas eta Juan Etxeberria Murgiondo1

Euskal Herriko Unibertsitateko F.I.C.E. Fakultatea. M.I.D.E. Departamentua

Ander Arrieta (2006).Gurasoak taldeka

prestatzea

Familia-bizitzaz ikastea lortzen dabertako kideek familia horren jar-duera eta elkarreraginak aztertu etabertan parte hartzean. Gizakiei fa-miliaren zeregin eta ardurak irakas-tea ez da atzo goizeko kontua; alde-rantziz, eskarmentu hori belaunezbelaun transmititzeko bitartekoak gi-zarte denek sortu eta garatu dituzte.

Nolanahi ere, gizarte soilenetan fa-miliak berak irakaskuntza horretanera informalean baziharduen ere,jarduteko modu hori baliteke gizar-te konplexu eta aldakorrenetanegokia edo nahikoa ez izateaerronka berriei (aurrerapen tekno-logikoei, gizarte-baldintzen alda-ketei, famili egituraren aldaketei,familiako kideen rolen aldaketei,

etab.) aurre egiteko; orduantxesortzen da familia sendotzeko pre-mia kanpo-instantzien egintzen bi-dez eta, jakina, horrela sortuko di-ra hainbat eratako famili giroko bi-zitzara begirako hezkuntza ere-duak (family life education) (Arcus& Thomas, 1993).

Mugimendu hori zuritzen dutenmotibo behinenen garrantzia alda-tuz etorri da aspaldi honetan eta,testuinguruan testuingurukoa iza-ki, hirutara muga ditzakegu: 1) Fa-miliei beren garaiko arazoen aurre-an kokatzeko laguntza ematea, 2)gurasoek gauzak ongi egiten ikas-ten badute familia eta gizarte alo-rretako kontu asko aurreikusi ahal

izatea, eta 3) arazoei aurrea hartueta aurre egiteaz gainera, beren fa-mili giroko bizitza, beren garapenpertsonala hobetzeko aukeraz eregozatu nahi dute.

Familiako bizitzarako hezkuntza,hortaz, prebentziozkoa, konponbi-dezkoa edo hobekuntzazkoa izandaiteke. Hamar urteotan osasun,hezkuntza eta politika sozialeanprebentzioaz eginiko azterlanak,izan ere, egintza familiagandik etafamiliagana eragitera zuzendu dira(Albee & Gullota, 1997; Bloom,1996). Gurasoen prestakuntzahainbat eremutan (hezkuntzan, gi-zarte zerbitzuetan, osasun zentro-etan, epaitegietan, etab.) geroz eta

(1) [email protected], eta [email protected]

FAMILIA ETA ESKOLA


31

restatzea: familiakideenobetzeko bizipen bat

maizago eskatzen, eskaintzenedota preskribatzen da egungoarazo sozialei aurrea hartu eta au-rre egingo bazaie.

Famili bizitzarako hezkuntzarenesku-hartzeko arearik behienetakobat, haurrei, gazteei eta helduei zu-zentzen zaien gurasotasunerakohezkuntza da, familian dituztenedo izango dituzten rolak behar be-zala bete ditzaten.

Gurasoen heziketa (parent educa-tion) terminoak, halakotzat dihar-dutenei dagokiela, hezkuntza-egintza formal bat adierazten du;horren helburua, jakina, pertsonahorien ezagutza, gaitasunak etaeskumenak zabaltzea da, gurasodiren aldetik, eta, horrekin batera,haurren garapen pertsonal eta so-ziala sustatzeko sistema da (Lamb& Lamb, 1978, Cataldo, 1991; Bou-tin & Durning, 1997; Vila, 1998;Bartau, Maganto & Etxeberria2001; Maganto & Bartau, 2004b).

Hastapenean, gurasoen heziketamugatzen zen haurraren garape-nari buruzko nozio batzuk eta hau-rrak hazteko teknika eraginkorrak

irakastera baina, gizakia eta fami-liaren aldaketa errazteko eraile zenaldetik, taldeak ahalmen handiazuela egiaztatu zen pixkanaka.

National Parenting Educatión Net-work (NPEN) izenekoak gurasoaktaldeka prestatzea (GTH) honeladefinitu zuen: "taldeka garatzenden prozesu honek, gurasoen etaseme-alaben garapenaz eta bero-rien arteko harremanaz ulertzenduguna, horien aurrean ditugun ja-rrera, ezagutza eta trebeziak za-baltzea inplikatzen du." (Campbell& Palm, 2004:18).

Gurasoak taldeka hezte horrek be-re baitan era askotako helburu etainteresak biltzen ditu, hala nola gu-raso izateko trebezia orokorrak ga-ratzea, seme-alaben garapenekoarea jakin batean artekari-hezitzai-le gisa aritzeko berariazko teknikakikastea, estreinakoz guraso izate-an beraien artean bizipenak edosostengua partekatzea, diziplinazjarrera tradizionalak aldatzea, etab.

Europako Gurasoen Elkarteak(2000) programa horien helburuakhonela laburbildu ditu:

1. Haurren ikasketa-bizipenahobetzea eta bizitzan dituz-ten aukerak optimizatzea.

2. Eskola-porrota murriztea.

3. Guraso guztientzako auke-ra-berdintasuna sustatzea,hezkuntza jarraituagoaemanez.

4. Kolektibo horretan etengabeikasteko kultura garatzea.

5. Beren seme-alaben hez-kuntzan agertzen duten in-plikazioa hobetzea.

6. Hezitzaile diren aldetik, be-ren rolaren garrantzia aintzathartzea.

7. Gurasoak eta seme-alabenarteko harremanen hobe-kuntza sustatzea.

8. Familia, ikastetxea eta ko-munitatearen arteko harre-manetan, hezte eta inplika-tze prozesuetan gurasoenpartaidetza aktiboa sosten-gatzea.

Larrabetzuko Eskolan. Bizkaia (2006).

Gurasoak taldeka prestatzea: familiakideen ardura partekatua hobetzeko bizipen bat


32

Elkarte horrek dioenez, gurasoaktaldeka hezteko egitarauen helburuorokorra ez da ezagutza teorikoakedo informazio edukiak transmititzehutsa, ezta familiaren eta beronenharreman-sarearen errealitatetikurrun dauden jokabide-ereduakproposatze hutsa ere. Alderantziz,eguneroko bizitzak bereizgarriduen eskarmentutik irakaspenakateratzeko, nozitzen ditugun arazo-ez eta egiten ditugun hautapenezgogoeta egiteko aukera bat da hau.

COFAMI egitaraua

Gurasoak prestatzea helburu duenCorresponsabilidad Familiar (CO-FAMI).Fomentar la cooperación y laresponsabilidad de los hijos [hots,"Familiako kideen ardura;seme-ala-ben elkarlana eta erantzukizunasustatzea"] (Maganto & Bartau,2004a) izeneko egitaraua egun Eu-ropar Komunitatean sustatzen ari di-ren gizarte-sentsibilizazioaren egi-tarau zabalago batzuen baitako atalbat da eta horren helburu nagusia,Elkartea osatzen duten herrialdee-

tako emakume eta gizonezkoen ar-teko berdintasuna erdiestea eta lan-eta familia-bizitza elkarrekin harmo-niaz uztar daitezen lortzea da.

Familia bizitzako jarduerak guraso-en eta seme-alaben artean adoste-ko eta banatzeko ereduak indarreanjarri eta indartzen laguntzea eta, eraberean, familiaren baitako harrema-nak eta kolaborazioa hobe daitezensostengatzea da COFAMI horren jo-mugetako bat.

Gurasoak hezteko egitaraua izanik,aita-amen hezkuntza alorreko tre-beziak garatzea du jomuga, seme-alabek familian elkarlanean jarduneta familian dituzten ardurak garaditzaten, hurrengo belaunaldikoekgizaseme eta emakumeen artekoberdintasunezko elkarbizitza-ere-dua finka dezaten oinarriak ezarriz.

Egitarau hau, Espainiako GizarteArazoetarako Ministerioko Emaku-mearen Institutuak finantzaturik, fami-liako kideek etxeko zereginetan dituz-ten ardura partekatuen gaineko au-rretiazko ikerkuntza baten ondorioe-tan oinarritu zen, arazo horien izaera,eragin-iturriak eta ondorioak -esku-men-area zenbaitetan seme-alabengarapenarekiko loturak, zehazkiago-aztertzeko xedez (Maganto, Bartau &Etxeberria, 1999, 2003a, 2003b;Bar-tau, Maganto & Etxeberria, 2002).

Egitarau horren ezaugarri orokorrak1.Taulan laburbildu dira (Maganto &Bartau 2004) baina beste hainbatazterlanetan ere zehazturik aurkitu-ko ditu irakurleak (Maganto, Bartau& Etxeberria, 2004).

1. Taula: COFAMI egitarauarenezaugarri orokorrak

COFAMI EGITARAUAREN METODOLOGIA, HELBURU ETA EDUKIAK(Maganto & Bartau, 200<

Egitarauaren helburuak

1. Egun, gure gizartean, familietan egiten den lan eta bizitzaren ingu-ruan, banatze, elkar laguntze eta adoste prozesuak aztertzea eta la-na etxean bertan eta etxetik kanpo uztartzearen ondoriozko eragoz-penak gainditzeko estrategiak garatzea.

2. Seme-alabek famili bizitzan eta lanean lagun dezaten sustatzeko bi-deak ikastea.

3. Aita-amen komunikazio-trebeziak eta jarrerak hobetzea, elkarrenga-nako errespetu, elkarlan eta ardura partekatuen giroko elkarbizitzasusta dezaten.

4. Agintaritza eta familiako kide guztien erantzukizun partekatuarengarapenaren oinarri diren balio demokratikoak sustatzea.

5. Familiak kideen erantzukizun partekatua erdiestea erabaki duenetikeguneroko bizitzan agertzen diren kezka eta arazozko egoerei eraeraikitzailean aurre egiten ikastea.

6. Gurasoen eskumena eta auto-konfiantza garatzen laguntzea, familibizitzan eta kide guztiek elkarlanean eta nork bere ardurak hartutajardun dezan lortzeko.

Egitarauak eragin nahi dituen aldaketak

1. Mota: Heziketa-taldearekin informazioa eta ezagutza partekatzea.2. Mota: Gurasoen sinesmen, jarrera edota balioak jorratzea.

FAMILIA ETA ESKOLA


33

Senideen erantzukizun

partekatua hobetzeko

esperientzia bat

COFAMI egitaraua EAE-ko hainbatikastetxe eta udalerritako zortzi gu-raso talderekin egin zen. Bertan178 pertsonak parte hartu zuten,horietatik 143 emakume eta 35 gi-zaseme, denera 339 seme-alaba-ren guraso zirenak (148 alaba eta191 seme, zehazki). Gurasoen ba-tez besteko adina 41 urte zelarik,gazteenak 23 urtekoak ziren etazaharrenak 56 urtekoak. Aita-amahorietako gehienek maila akade-miko edo profesional ertain-altua

zuten eta lan-jardunaldi osoanziharduten. 9 eta 23 pertsona arte-an zituzten taldeek eta hauetakobakoitzaren ardura gidari espezia-lizatu batek zeukan.

Esku-hartze prozesuaren faseakhonela sintetiza daitezke (Bartau &Etxeberria, 2005):

1. Hezkuntza alorreko profesiona-lak COFAMI egitarauaren talde-jardueretan gidari espezializatuizateko prestatzea.

2. Erakunde kolaboratzaileen inpli-kazioa bilatu eta erdiestea, hots:

bi ikastetxe pribatu, bi publiko, biudal eta etorkinen elkarte bat.

3. Erakunde kolaboratzailean jen-de aurrean COFAMI egitarauaaurkeztea.

4. Inplikaturiko erakundeen lagun-tzarekin, parte hartuko zutengurasoak erakartzea.

5. Hastapeneko saioa: taldea, gi-daria eta lan-metodoa ebaluatueta aurkeztea.

6. COFAMI egitarauaren zortzi saio-ak astean eta taldeka garatzea.

7. Azken saioa: ebaluazioa, ondo-rioak finkatzea eta taldea des-peditzea.

8. Erakundeetan egitaraua koordi-natu duen pertsonaren jarduerabaloratu eta despeditzea.

Ebaluazio prozesua, COFAMI egita-raua martxan abiatu eta garatzen

Elkarte horrek dioenez,

gurasoak taldeka hezteko

egitarauen helburu

orokorra ez da ezagutza

teorikoak edo informazio

edukiak transmititze hutsa,

ezta familiaren eta beronen

harreman-sarearen

errealitatetik urrun dauden

jokabide-ereduak

proposatze hutsa ere.

Gogoeta egiteko aukera

bat da hau.

3. Mota: Seme-alabak hezteko, hezkuntza-alorreko estrategia eta pro-zedurez jabetzea.

4. Mota: Eguneroko famili bizitzako egoeretan erabakiak hartu eta ara-zoak konpontzea.

Egitarauaren edukiak

1. Familiako lana: ikusezina ikusgarri bihurtuz.2. Familiako kideek, nork bere erantzukizunaz arduratzea: jorratu beha-

rreko ibilbidea.3. Seme-alaben parte hartzea familiako bizitza eta lanean.4. Komunikazioa familian: oztopo eta eragozpenak.5. Komunikazioa: elkarlana irabazteko bitartekoa.6. Kolaboratzen ez dutenean ere, komunikazioan segitzen dugu.7. Agintaritza eta diziplina kideen erantzukizun partekatuen garapenean.8. Gure familiako arazoak konponduz.

Lan metodoa

Talde-dinamikan gauzatzeko diseinatu da; hobe da talde bakoitzean,gehienez ere, 25 pertsonak parte hartzea, kideei beraien artean gogoe-ta egin eta parte hartzea bermatzeko gutxieneko baldintzak izan ditza-ten. Monitore espezializatu batek antolatu, koordinatu eta bizkortu behardu prozesua. Partaidetzazko egitarau praktiko honek esku hartzaileeiberaien eguneroko eskarmentu eta kezkak agertzeko ez ezik, familianjarduteko estrategia berriak martxan jartzeko ere aukera ematen die.Egitaraua zortzi lan-moduluk osatua dago eta, hemen aurkezten dugunesperientzian, bi orduko asteko hamar lansaiotan garatu dira. Lan-mo-dulu bakoitzean sarrerako irakurketa bat eta ondoren lau ariketa prakti-ko egiten dira: a) ulermenezkoak, b) hausnartzekoak, c) egintzazkoaketa d) etxerakoak. Egitarauaren materialak dira argibide-liburua eta CDbat. Programaren egitura eta antolamendua malguak dira, guraso-taldebakoitzaren ezaugarriei eta premiei egokitzeko modukoak.



34

hasi aurretik, bitartean eta ondotikere egin zen, zortzi taldeetan. On-doren, hastapeneko ebaluazioarenemaitzak, emaitzen balorazioare-nak eta COFAMI egitarauko guraso-ek, parte hartu ondoren, eginiko az-ken balorazioa laburbilduko ditugu.

Hastapeneko ebaluazioa. Parte har-tu aurretik, famili bizitza eta zeregi-netan seme-alabek (N = 237) ager-tzen duten kolaborazio eta erantzu-kizunen batez besteko maila 4,9puntukoa da, 10etik. Aurretiazko la-netan (Maganto, Bartau & Etxebe-rria, 2003a), gizakiaren sexuarenarabera atzemaniko alde esangu-ratsuak berretsi egin dira: semeakbaino alabak dezente arduratsuago-ak dira eta maizago laguntzen dutefamili bizitza eta zereginetan.

Sexuaren araberako alde horiek biarea jakinetan are eta nabarmena-goak dira oraino:a) etxearen antola-mendu eta mantenua, hots, etxekozeregin konplexuetan laguntzea(sukaldean aritzea, arropa lisatzea,etab.) eta "besteren" lanak egitea(besteari erori zaiona jasotzea, bes-teren ohea egitea, etab.) eta b) men-

pekotasunik duten senideen arta-pen eta zaintza, hau da, familiako ki-deak zaindu eta telefonoz deitzea.

Emaitzen ebaluazioa. COFAMIegitarauaren parte hartzeak hain-bat mailatan eragin bizia izan du,jarraian ikusiko dugun bezala:

a) Parte hartu duten gurasoen-gan izaniko eragina: programanparte hartuz geroztik, seme-ala-bekin dituzten harremanei dago-kienez, hezkuntza-praktikak ho-betu direla egiaztatu da. Zehaz-kiago, egitarauan parte hartu au-rretik baino seme-alabekin gai-tzespen, gehiegizko babes zeinkontrol eta zigor zein hertsadu-razko praktiketan gutxiago ari-tzen direla atzeman dute guraso-ek. Aiten kolektiboak, egitarauanparte hartu ondoren, seme-ala-bei sostengu handiagoa ematendietela atzematen du.

Egitarauan parte hartu duten gurasogehienek (%81 - %97), berori amai-tzean, COFAMI egitarauak bete nahidituen helburuak eta aldaketak egi-tea erdietsi dutela atzeman dute.

Konparazioz, gehien lortu dituztenhelburu-motak hauek dira: biga-rren. helburua (seme-alabak moti-batzen ikastea) eta hirugarren hel-burua (komunikazioa hobetzea).

Ikusten denez, adibide gisa 2. Tau-lan, egitarauan parte hartu ondorenguraso gehienek aldaketa positibo-ren bat edo aldaketa handi bat atze-man du familiarekiko komunikazio-an, hala nola komunikazioari buruz-ko informazioa eskuragarriagoa iza-tea, elkarrenganako errespetuaaintzat hartzea, seme-alabak ze-haztasunez behatzen ikasi izana,komunikazioaren oztopoak suntsi-tzea, komunikazioa errazten dutenestrategiak ikastea (aktiboki entzu-tea, aukerak bilatzea, "ni mezuak",zatikako adostasunak, elkarlanasustatzeko bitartekoak, etab.) etabeste hainbat aldaketa seme-alabe-kiko komunikazioan (aditzea, pen-tsatzen irakastea, etab.).

2. Taula 3. Helburua: Errespetu,elkarlan eta erantzukizun parteka-tuzko giroan elkar bizitza erraztenduten komunikazio-gaitasunak etajarrerak hobetzea (n p/m=80).

FAMILIA ETA ESKOLA


35

Era berean, COFAMI egitarauak au-rreikusitako bost aldaketa-motetanhobekuntzak atzeman dituztenarren, konparazioz, hautemanikohobekuntza-mailarik hoberenak,hurrenez hurren, hauek dira: 1. mo-tako aldaketa (komunikazio eta mo-tibazioaz informazioa eta ezagutzapartekatzea), 4.motakoa (familiarenbaitako komunikazioa hobetuko du-ten aldaketak eragiteko erabakiak

b) Familiaren baitako eragina.Egitarauan parte hartu ondoren,antolamendu, adierazkortasun,kohesio eta famili autonomia de-zente handiagoak hauteman di-ra, batetik; bestetik, berriz, egi-tarauan parte hartu aurretik bai-no liskar gutxiago.

c) Eragina seme-alabengan. Ai-ta-amen hezkuntza-praktikakhobeki ikusten dituzte; zehaz-kiago, egitarauan parte hartuondoren sostengu-gradu de-zente hobea eta gaitzespen gu-txiago atzematen dituzte gura-soekiko harremanetan.

Era berean, familiako bizitza eta ze-reginetan, gurasoek informaturik,seme-alabek elkarlanean etaerantzukizunean jarduteko agertu-riko jarreretan alde nabariak egiaz-tatu dira eta, izan ere, egitarauanparte hartu ondoren, nabarmenkiareagotzen dira. Aldaketa hori areeta biziagoa da 4 - 10 urte bitarte-ko seme-alabengan bestetan bai-no. Semeen kolektiboan hautema-niko aldaketa alaben kolektiboanatzemanikoa baino handiagoa ba-da ere, aldeak ez dira nabarmenak.

d) Ikastetxe, udalerri eta gizarte-an izaniko eragina. Erakunde

laguntzaileen koordinatzaileekparte hartzea biziki positiboki ba-loratu zutelarik, batetik partaide-en asetze gradua eta, bestetik,familia eta ikastetxearen artekoharremanak hobetzeko eragin-kortasuna azpimarratu zituzten;taldeak udalen laguntzaz osatuziren kasuetan, berriz, familia etakomunitatearen arteko harrema-nen hobekuntza goretsi zen.

COFAMI egitarauko gurasoen ba-lioztapena. Gehien-gehienek, egi-tarauan izan duten partaidetza bi-ziki onuragarri eta baliagarritzat jodute; partaideen %96,5ek beste

hartzea) eta 5. motakoa (guraso di-ren aldetik, beraien buruarekikokonfiantza eta gaitasuna garatzea).

Egitaraua amaitzean parte hartzai-le gehienek hobekuntzak atzemandituzte seme-alabengan; ikustendutena, zehazkiago, hau da: familibizitza eta zereginetan laguntzekojarrera mesedegarriagoa agertzendutela (%88), lehenago egiten ez

zituzten lanetan laguntzen hasi di-rela (%81,1) eta beren zereginetanarduratsuago agertzen direla(%78,1) (ik. 3. Taula).

3.Taula. COFAMI egitarauan partehartu ondoren, seme-alabetan gu-rasoek atzeman dituzten hobekun-tza nagusiak: elkarlanaren aurrekojarrera, famili bizitza eta zeregine-tan laguntzea eta arduratzea).



36

gurasoei egitarauan esku hartzeaaholkatuko liekete eta, %96,3k dio-tenez, gurasoen taldekako hezike-tarako beste programa batean ereapuntatuko lirateke.

Jarraian, parte hartzean interesaomen duten beste gurasoei progra-maren berri eman diezaieten eska-tu zaienean, partaideek eginikoiruzkinetako batzuk jasoko ditugu:

(124).- Familiako bizitzaren erru-tinaz, bertako kideen arteko ha-rremanez gogoeta eginaraztendizu eta, denetan mesedega-rriena, komunikazio, elkarlan etaharreman giro egokian aritzekojaso ditugun tresnak dira.

(216). - Egitarau honetan zeupartaide zara eta, zure eskar-mentuarekin eta gainerakoekineta gidariaren laguntzarekin,familian hobekuntzak egitekoformula irakasten dizute.

(507.)- Oso egitarau egokia daguraso guztientzat, egokitu zai-gun gizarte honetan alderdi ne-gatiboetan hezi gaituztelako;programak, aldiz, errealitateapositiboago ikustarazten etabesteak errespetatzen irakas-ten dizu.

(611).- Geure jarduerez gogo-eta egiten laguntzen gaitu eta,gainera, famili giroa hobetzekoideiak proposatzen dizkizu.

(702).- Ikastaro hau oso-osopraktikoa da, eguneroko fami-li giroko arazo arin zein larriguztiak kudeatzen laguntzenzaituelako. Seme-alabekin ko-munikatzen ez ezik, etxekozereginak denen artean ba-natzea eta famili giroko bizi-tzaz gozatzea zein garrantzi-tsua den beraiei irakasten ereikasten duzu.

COFAMI egitaraua, gurasoen ar-tekaritzaren bitartez, seme-ala-bak etxeko zereginetan eta familibizitzan inplikatzeko lanabes ba-liagarria da eta, gainera, bertanparte hartu duten gurasoek bizikiongi baloratu dute. Ezaugarriarras ezberdinak (sexua, adina,hezkuntza maila, lan egoera etahautemaniko famili giroa) dituztenguraso-taldeetan egokiro funtzio-natu du testuinguru instituzionaldesberdinetan. Ebaluazio proze-suari esker, egitarauaren alderdibatzuk hobetu ahal izan dira (Bar-tau & Etxeberria, prentsan).

Gurasoak taldeka prestatzeko es-perientzia hori eta Espainian zeinnazioartean gauzaturiko antzekobeste batzuek, horietako zenbaitarestian eginiko kongresu etamintegietan aurkeztuak (hala no-la: Palmas de Gran Canaria-n2005 urtean izaniko Nazioarteko

Famili Hezkuntzaren X. Kongre-suan, Murtzian 2003 urtean izani-ko Gurasoen Heziketari buruzkoEskola Kontseiluaren IV TopaketaInstituzionalean, familia, ikaste-txe eta gizarte zerbitzu komunita-rioen arteko elkarlanari buruzOviedon 2005 urtean egin denFamili Hezkuntzaren Ikerkuntza-rako Europar Sarearen Nazioar-teko V. Konferentzian) erabatekohiru datu agertu dituzte:

1. Gurasoak taldeka prestatzekoegitarauek famili giroko bizitzaeta gurasoek betetzen dutenhezkuntza-artekaritza hobe-tzen laguntzen dutela egiazta-tu dute.

2. Familia, ikastetxea eta komuni-tatearen arteko harremanakhobetzea helburu duten pro-grama zabalagoetan integra-tzen edo horrelakoekin koordi-natzen direnean, bereziki,haur eta gazteen garapenpertsonal eta soziala susta-tzen dute.

3. Gurasoak taldeka prestatzekoegitarauek, familia, ikastetxeaeta komunitatearen arteko ha-rremanen markoan funtsezkolanabesak dira gure garaiotakohezkuntza eta gizarte alorreta-ko arazo askori aurre egiteko(bortxakeria, drogamenpeko-tasuna, etab).

Lan hauetako ondorioetan hez-kuntza eta gizarte alorretako era-kundeei dei egiten zaie, beren po-litika akademiko eta publikoetan fa-mili ikuspegitik ere (Bogenschnei-der, 2002) jardun dezaten.

(Oharra: ikerlan hau Euskal HerrikoUnibertsitateak (1/UPV 00218.230-H-14852/2002) eta Emakunde era-kundeak finantzatu dute.)

Gurasoak taldeka

prestatzeko egitarauek,

familia, ikastetxea eta

komunitatearen arteko

harremanen markoan

funtsezko lanabesak

dira gure garaiotako

hezkuntza eta gizarte

alorretako arazo askori

aurre egiteko

FAMILIA ETA ESKOLA


37

Etorkizunera begirako

proposamen batzuk

Gurasoak taldeka prestatzea kali-tatedun hezkuntzaren ezinbestekoosagaitzat jotzen duten kolektiboeta erakundeak geroz eta gehiagodira. Lan honi amaiera emateko,hortaz, hobetzeko hainbat propo-samen egingo ditugu, etorkizune-an egitarau hauek beren helburuabeteko badute:

• Gurasoak taldean prestatzeanormalizatzeko plana garatzea,erakunde-bideak hobetu etahezkuntza alorreko premiahauek estaltzeko finantzabide-ak ugal daitezen. Gurasoak tal-dean prestatzeko egitaraueknormalizatzeko sentsibilizatzeneurriak hartzea, programa ho-riek praktika mesedegarri, osa-suntsu eta egunerokotzat aur-keztuz, gurasoen eta seme-ala-ben ongizatea hobetzeko. Pro-posamenaren oinarrian, gura-soak taldean prestatzeko eska-kizunei erantzuna emango die-ten bide instituzionalak era es-trukturatuan, profesionaliza-tuan eta jarraituan finkatzeadatza. Zehatz-mehatz:

1 Gurasoak taldean pres-tatzeko egitarauak es-kaintzen edota koordina-tzen dituzten erakundee-tako (ikastetxeetakoikasleen gurasoen elkar-te eta federazioak, udaledo gobernuz kanpokoerakundeetako ongizatedepartamentuak, etab.)gai eta giza baliabideakhobetzea.

2 Gurasoak taldean presta-tzeko egitarauak era egi-turatuan eta jarraituan es-kaintzeko Helduen Hez-

kuntza IraunkorrarenZentroetako baliabideakipini eta baliatzea, tokiantokiko Udalarekin koordi-natuz.

3 Alor honetan espeziali-zaturiko profesionalekematen dituzten progra-ma egituratuak eskainditzaketen bide institu-zional berriak garatzea(Euskal Herriko Uniber-tsitatean, adibidez).

• Informazio eta sentsibilizazioprogrametara, orokorki, eta gu-rasoak taldean prestatzeko egi-tarauetara, zehazki, gurasoakerakartzeko prozedura berriaksortu eta indarrean daudenakhobetzea. Zehazkiago:

1 Gurasoak egitarauetanparte har dezaten modu-ko baldintzak ipintzea, to-ki eta ordu egokiak eskai-niz, garraioa antolatuz,menpekotasunik dutenpertsonei artapen-zerbi-tzua eskainiz, etab.

2 Zuzeneko erakarpen-pro-zedurak (ahiz ahokoak)eraginkorragoak omen di-renez, gurasoen erakarpe-nean profesionalen inpli-kazioa sustatzea (inbitaziopertsonala egitea, “gura-soa ez badator, hoakio heuberagana"; gurasoak ber-taratzeko anima daitezenikasleak inplikatzea; gura-soenganako konfiantzasustatzea, etab.).

Alexander, Peru eta Iraia Barandiaran (2006).



38

3 Profesionalek (irakasle,orientatzaile, gizarte la-guntzaile, sendagile, etab.)gurasoak taldean presta-tzeko egitarauetara joateahezkuntzari eta prebentzio-ari bete-betean dagokienestrategiatzat jotzea, “gura-so guztientzat gomendaga-rri" eta hainbat herrialdetanerabat normalizaturikopraktika baita.

4 Gurasoekin hitzarturikoasistentzia eta parte har-tzeko konpromisoen ga-

rapena sustatzea. Seme-alaben zailtasun edo pre-mia dagoenean, adibi-dez, elkarlanean jardu-teko hitzarmen eta itunendiseinuaren berri ematendute bizipen zenbaitek:horrelakoetan, bidezkojotzen diren gurasoak tal-dean prestatzeko egita-rauetan parte hartzekokonpromisoaz ohartara-ziz.

• Gurasoak taldean prestatzekoegitarauak familia - ikastetxe -

komunitatearen arteko harre-manen markoan kokatzea. El-karrekin lanean jardungo duteneta (haurren garapenaren etahezkuntzaren balizko testuin-guru diren heinean) hezkun-tza-alorreko erakundeen arte-ko koordinazioa eta osagarrita-suna aintzat hartuko dutenespezialisten taldeak sortzea.Hezkuntza egintza komunitariozabalagoetan integraturik,haur edota gaztetxoei zuzen-duriko beste hainbat hezkun-tza-egitarau batzuekin (hel-buru eta eduki orokorrak izan-

Arturo Prat Unibertsitatea. Txile (2007).

FAMILIA ETA ESKOLA


39

go dituztenak) koordinatzea,ikastetxea, familia etakomunitatearen arteko zubiakeraikitzeko baliagarri izangobadira.

• Gurasoak taldean prestatzekojardueran, genero honi buruzkoazterketak partaideek eta tal-deko gidariek egitea. Gurasoizatea ikaspen soziokulturalada eta gurasoen taldekakoprestakuntzak gure gizarteangurasoek eraiki dituzten ere-duen arteko aldeak kontuanhartzekoak dira.

• Gurasoak taldean prestatzekoegitarauen gaineko ikerkuntzasustatzea, programen disei-nua, metodologia, ebaluazio-prozedurak eta teknologia be-rrien ekarpenak hobetzeko ba-tik bat. Guraso direnak pres-tatzeko eta, orokorki, gurasoizateko programa berriak, ba-liabideak eta materialak disei-natu eta ebaluatzea. Egitarauhorien ebaluazio prozeduraeta metodologia berriak gara-tzea, bertako praktika ikuska-tzeko, hausnartzeko eta eten-gabe hobetzeko moduetakobat den neurrian.

• Gurasoen familia, gizarte etakulturen aniztasuna aintzathartzea, gurasoak taldeanprestatzeko egitarauak, sortuahala, premia eta aldaketa so-zial berrietara egoki daitezensaiatuz.

• Gurasoak taldean prestatzekoegitarauak bizkortzen dituztenhezitzaile edo gidarien espe-zializazioa sustatzea eta fami-lia - ikastetxe - komunitatearenarteko harremanetan inplikatu-riko beste hainbat profesionalprestatzea.

Familia, ikastetxea eta komunitate-aren arteko harremanen markoan,gurasoak taldeka prestatzearenhobetzeak, hezkuntzaren kalitateaeta haur eta gaztetxoen garapenpertsonala eta soziala hobetzeanere "denok batera" gaudeneko si-nesmenak, jarrerak eta praktikaksortzen lagunduko du.


• Arcus, M. E. eta Thomas, J. (1993): Thenature and practice of Family Life Education.In M. E. Arcus, J.D. Schvaneveldt y J.J. Moss(Ed.), Handbook of Family Life Education.The practice of Family Life Education. Vol 2(1-32). Newbury Park: Sage.

• Albee, G.W. eta Gullotta, T.P. (Eds.)(1997): Primary prevention's evolution. In G.W. Albee and T.P. Gullotta, Primaryprevention works (3-22). Thousand Oaks :Sage.

• ASOCIACIÓN DE PADRES EUROPEA(2000): Informe final del programa piloto deformación para padres de la Asociación dePadres Europea (http://www.epa.be/e/themes/training/ projpil.html)

• Bartau, I. eta Etxeberria, J. (2005): Elprograma Corresponsabilidad Familiar(COFAMI): Organización e intervenciónen el País Vasco. Revista ElectrónicaIberoamericana sobre Calidad, Eficacia yCambio Educativo (REICE), Vol.3 No.1(http://www.ice.deusto.es/rinace/reice/vol3n1_e/BartauyEtxeberria.pdf).

• Bartau, I. eta Etxeberria, J. (en prensa):Actas y comunicaciones del X CongresoInternacional de Educación Familiar. LasPalmas de Gran Canaria.

• Bartau, I. eta Etxeberria, J. (en prensa):Evaluación de un programa de formaciónparental para fomentar la colaboración yresponsabilidad de los hijos en las tareasy la vida familiar. Revista Bordon.

• Bartau, I.; Maganto, J.M. eta Etxeberría,J. (2001): La gurasoen heziketa: Unaexperiencia educativa. RevistaIberoamericana de Educación, nº 25,Sección experiencias, pgs. 1-7( h t t p : / / w w w. o e i . e s / r e v i s t a . h t m )(ISSN:1022-6508-X).

• Bartau, I.; Maganto, J.M. eta Etxeberría, J.(2002): La implicación en el trabajo familiar:fuentes de influencia e implicacioneseducativas. Revista de Educación, 329(349-372).

• Bloom, M. (1996): Primary PreventionPractices. Thousand Oaks: Sage.

• Bogenschneider, K. (2002): Family policymatters. How Policymaking affects familiesand what professionals can do. LawerenceErlbaum Associates: Mahwah.

• Boutin G. eta Durning, P. (1997):Intervenciones socioeducativas en el mediofamiliar. Madril: Nancea.

• Campbel, D. eta Palm, G.F. (2004): GroupParent Education: Promoting parent learningand support. Sage: Thousand Oaks.

• Cataldo, C. (1991): Aprendiendo a serpadres: conceptos y contenidos para eldiseño de programas de gurasoenheziketa. Madril: Visor.

• Lamb, J. eta Lamb, A. (1978): Parenteducation and alementary counseling. NewYork: Human Science Press.

• Maganto, J.M. eta Bartau, I. (2004a):Corresponsabilidad Familiar (COFAMI):Fomentar la cooperación y laresponsabilidad de los hijos. Ed: Pirámide.

• Maganto, J.M. eta Bartau, I. (2004b):Gurasoen prestakuntza, familia, eskola etakomunitatearen arteko harremanenesparruan (“La educación parental en elmarco de las relaciones entre la familia, laescuela y la comunidad”). Tantak, 31 (69-90). Bilbo: Euskal Herriko UnibertsitatekoHezkuntza Aldiskaria.

• Maganto, J.M.; Bartau, I. eta Echeberria, J.(1999): La corresponsabilidad de padresmadres e hijos en las tareas domésticas: unprograma de coeducación en la comunidad.Informe realizado para el Ministerio deTrabajo y Asuntos Sociales, Instituto de laMujer. Madril.

• Maganto, J.M.; Bartau, I. eta Echeberria, J.(2003a): La participación de los hijos en eltrabajo familiar. Revista de InvestigaciónEducativa Vol. 21, (1), 249-269.

• Maganto, J.M.; Bartau, I. eta Echeberria, J.(2003b): La participación en el trabajo familiar:un reto educativo y social. Revista Electrónicade Investigación y Evaluación Educatva(RELIEVE), Vol. 9, Nº 2 (http://www.uv.es/RELIEVE/v9n2/indicev9n2.htm).

• Maganto, J.M.; Bartau, I. eta Echeberria, J.(2004): El programa CorresponsabilidadFamiliar (COFAMI): fomentar la cooperacióny responsabilidad de los hijos. Infancia yAprendizaje, 27 (4), 417-423).

• Vila, I. (1998): Intervención psicopedagógicaen el contexto familiar. En M. J. Rodrigo y J.Palacios (Coords.), Familia y desarrollohumano (501-519). Madril: Alianza Editorial.


40

Familiak tutoretza bidez phezkuntzako prestakuntza

Rosa Mª de la Guardia Romero

La Laguna - Tenerifeko Unibertsitateko Psikologia Ebolutibo eta Hezkuntza Departamentua

Laburpena

Artikulu honen helburua, BigarrenHezkuntzan, tutoretzei esker gu-raso eta irakasleekin bizi izanikoesperientzia jakin bat ezagutaraz-tea da.

Bizipen hau, izan ere, hezkuntza-komunitateak familiekiko partai-detza eta kontaktu bidezko ere-duetan garatzea jomuga duenproiektu baten parte da, jardunbi-de horrek hezkuntza-egintzan era-gin onuragarria izan dezan.Zehaz-kiago adierazteko, familia eta es-kolaren arteko harremana gorpuz-ten lagunduko duen espazioa hez-kuntza-zentroa izatea da esku-hartzezko proiektu honen asmoa;baita, era berean, prestakuntzaprozesua bera guztiek gogoetaegiteko eta norberaren bizipen eta

ideiak elkarri trukatzeko gune izandadin, horri esker ikasleak bizilekudituen testuinguru bi horien arteanelkarguneak eraikitzeko.

Proiektuan Tenerife (Espainia) lu-rraldeko ipar-mendebaldeko Biga-rren Hezkuntzako bost ikastetxeta-ko guraso eta irakasle-tutoreekhartu zuten parte.

Prestakuntza plana bi ikasturtetanbarrena gauzatu zen, gurasoek etairakasleek aurretiaz adosturik, biardatz nagusion inguruan: balioe-tan heztea eta ikaste-estrategiak.Horrekin batera, "parte hartzerabegirako tailerra" ere antolatu zen.

Sarrera

Seme-alaben hezkuntzan guraso-ei zor zaien esku hartzeko eskubi-dea xedatu zuen Espainiako Hez-kuntzaren gaineko Lege Orokorrazgeroztik (1970) aurrerapausoakegin dira eta, aita-amek eskolanbete ditzaketen funtzioak orainoarras zehazturik ez daudela aitortubehar bada ere, hainbat esparru-tan -gurasoekiko tutoretzak, adibi-

dez- parte hartzea doi-doi antolatueta zehaztua dago.

Espainian indarrean dagoen lege-riaren arabera (1998ko abuztuaren13ko Agindua), 4. Sekzioan xeda-tua dagoenez, Bigarren Hezkun-tzako ikastetxeetan irakasle tutore-ek, familiekin bilerak egin ahal iza-teko, 12 saio gutxienez dituzteizendatuak; arratsaldeko bosteta-tik aurrera egingo diren saio horie-tako lau, behintzat, kolektiboakizango dira. Ikastetxe askotan Le-geak agindutako bilera horietatikahalik eta gutxien egiten dituzte,eta, gainera, errutina hutsezkoakohi dira, gurasoen eta irakasleenarteko elkarlan eta trukatze espa-zioa zabaltzeko premiagatik bainoareago obligazioa betetzeko batikbat egiten baitira.

García López-ekin (1997) bat ga-toz: gurasoak ikastetxean partehar dezan bitartekari tutorea izandaiteke (eta izan behar du), tuto-retza familiaren eta eskolaren ar-teko harremana errazteko espa-zio bihur baitaiteke, informazioabi norabideetan bideratuz eta he-laraziz.

FAMILIA ETA ESKOLA


41

ez parte hartzea: bigarrenntzarako esperientzia

Tenerifeko DBH ikastetxea (2006).

Bai orientazio-departamentuak,bai tutoretzak familiekin garatu be-har duten harremanei dagokien al-derdi hori azpimarratu zuen Espai-niako Hezkuntza Ministerioak(1990), horien funtzioetako bathezkuntza-komunitatea osatzenduten kideen -ikasle, irakasle etagurasoak- eta, nola ez, hezkuntza-komunitatearen eta ingurune so-zialaren arteko harreman eta elka-rreraginez jarduten laguntzea dela,bitartekari- eta, beharrezkoa bada,kideen artean gerta daitezkeenarazo edo liskarretan negoziatzai-le-rola betez.

Familiekiko tutoretza (dela tutore-arekin, dela hezkuntza-lantaldea-rekin, dela gidariarekin) bitarteeraginkorra izan daiteke seme-alaben hezkuntzan familiaren in-plikazioa bideratzeko, horrek es-kain ditzakeen hezkuntza-auke-rez ahalik eta gehien baliatuz (Pé-rez, 1993). Era berean, ikaslearenheziketaren garapen integralaerrealitate bihur dadin ere, ikasle-aren hezkuntza-garapenaren ar-duradun behinen (senideak etairakasleak) guztien jarduera be-sarkatzen baitu. Tutoretza-jardue-

raren planak familia eta irakasle-en arteko elkarlana eta komunika-zioa areagotzeko edukiak, espa-zioak eta denborak hartu behar di-tu (Kanarietako Eskola-Kontsei-lua, 1998).

Tutoreak, tutoretza-jarduerarenmarkoan, familiekiko harremanagizabanako edo talde mailan plan-tea dezake.

Ikasle guzti-guztien familiekiko ha-rreman indibiduala, berriz, ez damugatu behar arazoren bat dutenikasleen gurasoekiko elkarrizketaindibidualera. Gurasoen partehartzea sustatzeko baliabidea ba-da, tutoretza indibiduala zein ko-lektiboa, tutore bakoitzak ikastur-tearen hasieratik programatu be-harra dago, tutoretza-jarduerarenmarkoan. Tutoretza indibidualak

Familiak tutoretza bidez parte hartzea: bigarren hezkuntzako prestakuntzarako esperientzia


42

hurrengoak bete beharko lituzke(García López, 1997; Sánchez,Galán eta Fernández, 1991, Kana-rietako Eskola Kontseilua, 1998):

• Informazio eta iritzien trukeak:

• Ikasle bakoitzaren fami-lia-inguruaz, maila sozio-kulturalaz, familiaren ja-rreraz, kolaboratzeko au-kerez, itxaropenez etagainerakoez datu adie-razgarriak eskuratzea.

• Ikasketen aurrean, seme-alabaren jarreran eraginaduten oinarrizko aspek-tuez familiak eman deza-keen informazioa ere ga-rrantzi handikoa da: inte-resak, lan-azturak, aisia-ren erabilera, auto-kon-tzeptua, harreman sozia-lak, eta abar.

• Jardunbide komunak finkatzea.

• Unean uneko zailtasun etaarazoak konpontzea.

• Tutoreari berariaz dagozkionfuntzioak betetzea.

• Ikastetxe barnean zein hor-tik kanpora, ikaslearen bila-

kaera jarraitzea ahalbidera-tzeko moduko bilerak aldianbehin egitea.

• Ikasleari eta lan-mundurabegira, hezkuntza-etapa ba-tetik bestera igarotzen la-guntzea informazioa ema-nez, Orientazio Departa-mentuaren sostenguarekin.

• Curriculum-gabeziak gain-ditzeko berariazko progra-mak eta adimen, gizarte etagarapen pertsonalaren alo-rretako trebezien programakgaratzea.

Eskola-taldeko zein maila, ziklo,etapa edo, areago ikastetxeko gu-rasoen kolektiboari zuzendurikotutoretzei dagokienez, tutoretzenbidez hurrengo helburuak bete dai-tezke (García López, 1997; Sán-chez Glez., 1991):

• Eskola-taldearen martxan,gurasoen parte hartzea sus-tatzea helmuga duen jardue-ra kolektiboa ikastetxetik ko-ordinatzea.

• Guraso-taldeak tutorearekineta hezitzaile-taldearekin di-tuen harreman kolektiboakaztertzea.

• Ikaslearen garapenean era-gina duten inguruneko bal-dintzak aztertzea.

• Tutorearekin eta taldean es-ku hartzen duen hezitzaile-taldearekin garatuko direnhobekuntzen proposame-nak egitea.

• Ikasturtearen garapenaz,taldearen helburu eta ezau-garriez, etapaz eta ikaste-txeaz informazioa ematea.

• Gurasoen baitatik sortzendiren iradokizun, eskari etaproposamenak bildu eta be-har den moduan bideratzea.

• Seme-alaben garapena er-diesteko, ikastetxetik etaikaslearen taldetik familiarieskatzen zaizkion iradoki-zun eta urratsak agertzea.

‘• Iritziak jorratu eta trukatzea.

• Hezkuntza-irizpideetan gu-rasoak eta irakasleak koordi-natzea.

• Gurasoek gelako eta gelatikkanpoko hezkuntza-jardue-retan parte har dezaten pro-posatzea.

• Gelako eledunak aukera-tzea, bertako gurasoen or-dezkari izan daitezen.

Geure ikuspegitik beste funtzio baterantsiko genuke oraino: presta-kuntza, alegia. Tutoreek jorra de-zaketen ideia bat, gurasoekin egi-ten diren bilera kolektiboak (hileanbehin edo bitan, ikastetxearen an-tolamenduaren arabera) presta-kuntzarako bilera bihurtzea da.Horrela bilera horiek edukiz beteeta prestakuntza-prozesua tutore-ek eta familiek elkarrekin gogoetaegingo dute, bizipenak, ideiak etajarrerak elkarrekin trukatuz, hau-rrak bizitoki dituen bi testuingurue-tan ematen diren mezuen artekokoherentzia eskuratzen lagundukodu (De la Guardia, 2004).

Ondoren aurkezten dugun bizipe-na, gurasoen taldeari zuzendurikohezkuntza-helburu horretan koka-tzen da. 2004-2005 eta 2005-2006ikasturteetan zehar luzatu zen es-ku-hartze proiektu baten partea da;horren helburua zehatza da: hez-

Ikasle guzti-guztien

familiekiko harreman

indibiduala, berriz, ez da

mugatu behar arazoren

bat duten ikasleen

gurasoekiko elkarrizketa

indibidualera

FAMILIA ETA ESKOLA


43

kuntza-komunitateetan ikastetegia-ren eta familien arteko egiazko ha-rreman eta partaidetza bidezko ere-duak gara zitezen lortzea, horrekguztiak eragin onuragarria izan ze-zan heziketa-jardueran. Esku-har-tze bidezko proiektu honen helbu-rua, hain zuzen, ikastetxea familiaeta eskolaren arteko harremanasustatzeko espazio bihurtzea izanzen eta prestakuntza-prozesua be-ra elkarrekin gogoeta egiteko eta bi-zipenak eta ideiak jorratu eta tru-katzeko toki egokia bihurtzea, hau-rrak bizitoki dituen bi testuingurue-tan sortzen diren mezuen arteko lo-tuneak erdietsi ahal izateko.

Arratsaldean, gurasoen tutoretzenbaitako prestakuntza-plana Tenerife-

ko (Kanariar Uharteak, Espainia)Ipar-Mendebaldeko Bigarren Hez-kuntzako bost ikastetxetan gauzatuda.Gurasoen parte hartzeak eta ira-kasleen inplikazioak gorabeherakerakutsi dituzte, eskola batetik bes-tera.Orain arte egin diren prestakun-tza-saio guztietako asistentziarenbatez bestekoa kalkulatu dugu. Da-tuak 1. koadroan agertzen dira.

Proiektu hau elkarlan eta ikerkun-tzarako hitzarmen bihurtu zen etabertan parte hartu zuten aipatutakoBigarren hezkuntzako bost ikaste-txeek eta La Laguna-ko Uniber-tsitateak, Kanarietako GobernuarenHezkuntza Kontseilaritzaren (Hez-kuntza Ordenatu eta Berritzeko Zu-zendaritza Nagusiaren eta Hezkun-

1. koadroa: Laginaren IRAKASLEAK DBH DBH 3. eta 4.eko eta

banaketa, ikastetxe eta 1. eta 2.eko BATXILERGOKO

sektoreen arabera GURASOAK GURASOAK

"SABINO BERTHELOT" BHI

RAVELO- EL SAUZAL 4 saio 28 60 60

“BARRANCO LAS LAJAS” BHI

TACORONTE 4 saio 25 20 20

“PRÍNCIPE FELIPE” CEO

LA VICTORIA 3 saio 17 20 20

“LA MATANZA” BHI

4 saio 35 60 60

“SANTA ÚRSULA” BHI

Saio bakarra 15 140

GUZTIRA 120 460

Prestakuntzarako bilerak

edukiz bete eta

prestakuntza-prozesua

tutoreek eta familiek

elkarrekin gogoeta egingo

dute, bizipenak, ideiak eta

jarrerak elkarrekin

trukatuz, haurrak bizitoki

dituen bi testuinguruetan

ematen diren mezuen

arteko koherentzia

eskuratzen lagunduko du

Familiak tutoretza bidez parte hartzea: bigarren hezkuntzako prestakuntzarako esperientzia


44

tza Sustatzeko Zuzendaritza Nagu-siaren bitartez) eta Ipar-Mendebal-deko Mankomunitatearen sosten-guarekin. Gurasoek parte hartzekoproiektu hori, La Laguna de Ravelo-ko Unibertsitateko Hezkuntzareneta Psikologia Ebolutiboaren Depar-tamentuko Rosa M. de la GuardiaRomero irakasleak koordinatu etazuzendu du. La Laguna-ko Uniber-tsitateak esku hartu du hamabostirakaslek osaturiko taldearekin.

"Hezkuntza partaidetza" gaiari bu-ruzko esku-hartzezko proiektu glo-bal honetan, izan ere, zeinahi al-daketa sozial gerta dadin funtsez-koak diren pausoak aztertzen dira:sentsibilizazioa, prestakuntza etaparte hartzea, eta, jakina, aldake-ta horiekin batera, berauen mese-detarakoak liratekeen hezkuntza-politikaren aldaketak gertatu be-harko lirateke, dena ondo bidean.

Hasteko, sentsibilizazio eta presta-kuntza-lana, irakasleek eta fami-liek parte har dezaten moduko pla-na antolatuz; honek hainbat jar-duera-ildo izan ditu: alde batetik,irakasleekin batera eta arratsalde-ko saioan, gurasoen tutoretzetanaita-amen talde-prestakuntza lan-du da. Prestakuntza-saio horienabiagunea gurasoen premia eta in-

teresak izanik, seme-alaben hez-kuntzari arrakasta handiagoz ekindiezaioten, aita-amak bitarteko etaestrategia hobeez hornitzea izanda helmuga nagusietako bat.

Irakasleek eta gurasoek elkarrekinarratsaldeko tutoretza-saioetanlandu dituzten gaiak hauek dira:

1. Umeak arduratsuago izandaitezen, zer egin ote deza-kegu irakasle eta gurasook?

2. Umeak ikastean eraginko-rrago izan daitezen, zeregin ote dezakegu irakasleeta gurasook?

3. Umeak motibatzeko etabehar bezala prestatzekointeres handiagoa ager de-zaten, zer egin ote dezake-gu irakasle eta gurasook?

4. Beraien buruarekin etagainerakoekin errespetuhandiago ager dezaten,zeregin ote dezakegu irakasleeta gurasook?

Beste aldetik, irakasleekin bateraparte hartzeko prestakuntza-planalandu da bertan. Tailer horretakohelburuak ondokoak dira:

a. Irakasleak behar bezalakoprestakuntzaz janztea, be-raiek gurasoen partaidetza-ren dinamizatzaile izan dai-tezen.

b. "Talde eta partaidetza-kultu-ran" maila egokia erdiestea.

c. Pertsonari berariaz dagoz-kion hainbat balio eskura-tzea, hala nola: komunika-zioa, talde-motibazioa, tole-rantzia, elkar laguntzea, kri-tika eraikitzailea, etab.

Irakasleekin antolatu den "partai-detzazko tailer" horren garapene-an hainbat gairi buruzko hausnar-ketak egin dira, hala nola gurasoekpartaidetza ulertzeko eraz, partai-detzazko hezkuntzan jardun nahiduten ikastetxeen ezaugarriez, ho-riek gurasoekiko lanari aurre egite-an hartutako jarrera eta berenga-naturiko rolez, etab. Partaidetza-ren tailer horretan, era berean, ko-munikazioa -horrenbestez, eraba-teko parte hartzeaeragozten du-ten hainbat rol gurasoek, ikasleekedo irakasleek betetzen dituztene-an ondoriozta daitezkeen liskar-egokierak kontrolatzen ikasi dugu.

ONDORIOAK

Ikus daitekeenez, proiektu honekdenbora eta esfortzua eskatzen di-tu baina hezkuntzako parte hartzeaikaspen-prozesutzat jo behar da.Prozesu hori pazientziaz egin beharda, hastapenean kartutxo guztiakerre nahi izan gabe, parte hartzenparte hartuz ikasten baita. Orduraarte, denentzat mesedegarri izangoden prestakuntza eta sentsibilizazioprozesua beteaz, partaidetzazkojarduerarik ez da baztertu behar, in-formazioa igortze hutsetik hasita,kogestioa edo, areago, hezkuntza-


FAMILIA ETA ESKOLA


45

ren autogestioa erdietsi arte. Argieduki behar da, ordea, partaidetzahezkuntza-alorreko helmuga delaeta, halakotzat, ikastetxeko jardue-ra guztiak partaidetzazko edukiezbeteaz lor dezakegula; horrela egindezakegu aurrera partaidetza-kul-tura osatzen duten printzipio guz-tiak geureganatu eta geure bizimo-duko osagai bihurtzeko bidean.

Adiera horretan, proiektu horretankonpromisoa hartu dugunok, orainartean lortu diren erdiespenak askipositibotzat jo ditugu. Gurasoekadierazi dutenez, saioei esker, be-ren heziketa-funtzioa eraginkorta-sun handiagoz betetzeko eta, bai fa-miliek, bai irakasleek, beraien seme-alaba edo ikasleekin bete ditzaketenfuntzioak zehazteko beharrezkoakdiren heziketa-alorreko jarraibideezgogoeta egiteko aukera eman diete.

Irakasle eta gurasoen arteko ha-rremana onuragarri gertatzeko,adostasunetara iristeko, batzueketa besteek egiten dugunaz gogo-eta egiteko, hezkuntza-alorrekomezu eta irizpideen batzearen bilajoateko une eta guneak antolatze-ko premia sortu da. Gurasoak (gu-raso asko, laginaren atalean ikusdaitekeenez) arratsaldeko talde-tutoretzara joan dira eta, gainera,beste saio batzuk egin daitezen es-katu dute, beren burua prestatzekoeta, laguntza bilatzeko, beren es-karmentua partekatzeko premiagorria dutela adierazita.

Proiektuan irakasleek izan duten in-plikazioa desberdina izan da, ikas-tetxe batetik bestera baina bizikionuragarritzat baloratu da, orokorki.Gurasoek eman zezaketen eran-tzunaz irakasleek hasieran zeuzka-ten itxaropenak dezente gainditu di-rela adierazi dute. Era berean, ikas-leen gurasoekin lan egin eta parte-katzeari arras interesgarria deritzo-

te; horri esker, izan ere, gaztetxoe-kiko eguneroko lanak (irakasle etafamiliek, aurrenekoen iritziz, agertubehar duten hezkuntzako erantzu-kizuna gauzatu eta horretaz gogoe-ta egiteko denbora ebasten eta)hertsatzen dieten errutinatik irtenahal izan dira.

Interesgarria deritzogu, era bere-an, gurasoekin bezalaxe, irakas-leen artean ere partaidetzazprestatzeko premia sortu dela az-pimarratzeari. Hori datu batekegiaztatzen du: ikastetxe zenbai-tetan irakasleen kopurua ugalduzjoatea. Eskarmentu hori esker, gi-zaki eta profesional diren aldetik,beren buruaz gogoeta egin ahalizan dute eta, gainera, askoriadierazten duten kontraesana -gurasoek parte har dezaten nahiizatea eta horren beldurrak ego-tea, alegia- gainditzen lagundudiete. Gure iritziz oso onuraga-rriak dira hausnarketa hauek: Bi-garren Hezkuntzan bat ere ohikoaez den zeregin profesional batenaurrean -gurasoek parte har de-zaten saiatzea- agertzen direnerresistentzia eta beldurrak gain-

ditzeko bidean abiatu garela fro-gatzen omen dutelako horiek.


• Kanarietako Eskola Kontseilua (1998).Dictamen sobre el conflicto en EducaciónSecundaria. Tenerife: Kanarietako EskolaKontseilua, in www.educa.rcanaria.es/usr/coesca/dictamen.htm.

• De la Guardia, R.M. (2004). Variables quemediatizan la participación educativa de lasfamilias. Tesis doctorales Humanidades yCiencias Sociales, 6. liburukia. La LagunakoUnibertsitateko Argitalpen Zerbitzua.

• García, J. (1997). La Tutoría, un marcopara las relaciones de la comunidadeducativa. Herramientas. Guía para padresy madres, 1. Madril: CEAPA.

• Hezkuntza eta Zientzia Ministerioa (1990).La Orientación Educativa y la IntervenciónPsicopedagógica. Madril: MEC.

• Pérez, R. (1993). Participación social en lasinstituciones educativas. Una perspectivaintegradora. I eta II liburukiak. UniversidadNacional de Educación a Distancia. Facultadde Filosofía y Ciencias de la Educación.Departamento de Teoría de la Educación yPedagogía Social. Oviedo. Doktoretza Tesia.

• Sánchez González, P (Coord.) (1991). Laparticipación en la renovación de laescuela. 1,2,3,4 eta 5 kaierak. Programa deParticipación del Servicio de renovaciónpedagógica, Dirección General deEducación, Consejería de Educación yCultura. Madrilgo Erkidegoa.



46

Familia - eskola inteAlexander Barandiaran, Iñaki Larrea, Elena Lopez de Arana, Rafael Cristóbal, Arantxa Lejarraga eta Gotz

Hazitegi Taldea: HUHEZIko ikerketa proiektua

Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak

abian jarri zuen Hazitegi deitutako ikerketa-proiektu bat, haur hezkuntzaren

alorrekoa. Langintza horretan bidaide izan zuen Ikastolen Elkartea, eta

ezagutza zientifikoa oinarritzat hartuta, helburu zuen umeen garapen

osasuntsuari erantzungo dion Haur Eskolaren ezaugarriak zehaztea. Azken

urteotan ezaugarri horiek lantzen aritu gara, eta gure asmoa da Jakingarrietako

artikulu honen bidez ekarpen bat egitea familiaren eta eskolaren gaiaren inguruan.

Hazitegitik planteatzen dugun pro-posamenaren barruan, familia dagure zutabeetariko bat. Umeak es-kola-sisteman inplikaturik daudenmomentu beretik, familiak ere haladaudela irudikatzen dugu, ez bai-tago bata bestea gabe. Garrantzi-tsua da umeek eskolan parte har-tzea, eta hori bezain garrantzitsuada familien parte hartzea.

Hainbat dira horretarako arrazoiak.Batetik, eskola ikusten dugulakokomunitate baten barruan. Komu-nitate horretan paper garrantzitsuadu familiak, komunitateko kideakbaitira, umeak bezalaxe..Bestalde,eta aurrekoarekin lotuta, umearenmundua zatikatzerik ez dugulakonahi. Umeak berak ez du beremundua zatikatzen, ez du bere fa-milia alde batetik eta eskola bestealde batetik ikusten, biak dira be-rarentzat beharrezkoak, biak nahiditu berak bere ondoan, biak nahi

ditu bat, biak dira aldi berean beresozializazio-prozesuaren zutabe.

Horrela bada, aipatutako sistemabiak umearen garapenean hainbes-teko eragina duten aldetik, eta ume-engan pentsatzen badugu, oso ko-menigarria da helburu komunak iza-tea . Bi sistemen helburua umearengarapen osasuntsua bultzatzea ba-da, batak bestearen beharra dauka.

Elkarren beharra

Ikerketa zientifikoek erakusten(NICHD, 1997) dutenez, umearengarapenaren eragile nagusia, haurhezkuntzan, umeak familiarekin,eta, batez ere, bere atxikimendu iru-diarekin (Bowlby, 1976) ezartzenduen harremana da. Umearen atxi-kimendu motak (segurua vs insegu-rua) baldintzatuko du gero eskolannola egokituko den, nolako esplora-

zio kalitatea izango duen, nolako ga-rapen kognitiboa izango duen, nola-ko harremanak izango dituen ber-dinkideekin, azken finean nolakoaizango den bere ongizatea.

Hori horrela izanda, eskolak osokontuan hartu beharko du familia,bere beharra dauka. Umea eskolaradoanean ez da bakarrik joango, be-re familiarekin joango da, fisikoki pre-sente ez badaude ere, umeak gogo-an izango ditu.Era berean, gaur egu-neko familiak eskolaren beharradauka, eta oso handia gainera.

Ditugun lan baldintzetan etadauzkagun gizarte presioekin,parentalitatea modu egokian bi-deratzea gero eta zailagoa da.Ikusten ari gara familiek gero etalaguntza handiagoa behar duteladutela guraso lana modu egokianaurrera eramateko, umearen ga-rapena nolakoa den jakiteko eta,

FAMILIA ETA ESKOLA


47

nterkomunikazioaa Gotzone Duñabeitia

Beçançon-eko Udal H.E. Frantzia (2004).bestalde, ulertuak izateko beha-rra ere areagotu egin da.

Beraz, Hazitegikook eskola irudi-katzen dugu familiei euren gura-so-zereginetan laguntzeko eragi-le gisa. Laguntza horrek umearionura besterik ez dio ekarriko. Etalaguntza hori familia guztientzatizan behar da, kontuan izan beharbaita familia eredu anitz daudelaeta bakoitzak behar ezberdinakdituela. Familiaren beharrak zeindiren jakiteko, familia ezagutu be-harko dugu, denbora eskaini be-harko diogu ezagutzeari. Herrikoeragileekin ditugun hartu-ema-nek ere lagun dezakete zereginhorretan.

Zenbait inplikazio

Hori horrela izanda, gure propo-samenean familia eskolan barne-ratzen da, eta eskola, berriz, fami-lian. Horrek berekin dakar hainbatinplikazio. Familia, literalki, esko-lan sartzen bada, adibidez,proiektu arkitektonikoak kontutanhartu beharko ditu familia eskolansartzea ahalbideratzen duten es-pazio eta zirkuituak. Era berean,zentroak nahitaez izan beharkoditu gurasoen heziketa iraunko-rrerako espazioak.

Eskolaren eta familiaren arteko in-terkomunikazioak ahalbideratu-ko du bien arteko espazioen eta jo-kabideen arteko jarraitasuna, hor-taz, haurrek euren atxikimendu-sistema minduko duen hausturarikez dute pairatuko. Jarraitasuna hi-ru une esanguratsutan ematen da:

a. Lehenengo une esanguratsua

Eskolara lehendabizikoz joatera-koan, “egokitzapen aldia” deritzo-nean, gurasoek transferitzen die-te haurrak eurengan izandakokonfiantza irakasleei. Gai horre-tan zehazteko asko egongo litza-teke, eta ez da gure asmoa horiegitea. Halere, aipatu behar duguoso garrantzitsua izango dela,egokitzapenean, gurasoen pre-sentzia eskola barruan. Gurasoekezin dute sentitu bertan arrotzakdirenik eta irakasleek, aldiz, ezindute sentitu ondoan arrotzak di-tuztenik.

Familiek inplizituki eta esplizitukiadierazi behar diete umeei ira-kasleak guztiz konfiantzazkoakdirela, eta hori benetakoa izanbehar da. Umeek badute berezhitzezkoa ez den komunikazioadeszifratzeko gaitasuna. Egoera

emozionalak erreferentzia diraeurentzat, ez baitute hitzezko ko-munikazioa guztiz menperatzeneta erreferentzia dute gurasoekadierazten duten egoera emozio-nala. Gurasoak lasai badaude,konfiantza transmititzen badiete,eta, azken finean, mezua “irakas-leaz fida zaitez” baldin bada, “le-ku seguruan uzten zaitut” “ondoegongo zara”, “laguntxoak egingodituzu”, “zure bila itzuliko gara”,“ni lasai geratzen naiz, konfian-tzazkoekin uzten zaitudalako” etahalakoak umeei transmititzen

Familia - eskola interkomunikazioa


48

zaizkienean, prozesua askoerrazten da.

Horrek esan du familia bakoitzarenegoera eta jarrerak ezagutu behardirela. Batzuen kasuan oso argiizango dute zer den egokitzapen al-dia, zertarako uzten duten umea es-kolan, zein garrantzitsua den ume-aren segurtasuna bultzatzeko egindezaketen lana eta abar. Beste ba-tzuengan umea “hain txikitatik” es-kolatzeak kontradikzioak sortukodizkie. Familia batzuek ez diote ba-tere garrantzirik ematen egokitza-penari, eta umeak derrigorrez pa-satu behar duen trantze txarra delaikusten dute eta beste batzuek ego-kitzeko beharrik ere ez dute ikusten.

Kasu horietan, lehenik, familia guz-tiekin bezala, beraien irudikapenazein den jakin beharko genuke etahorren arabera egokitzapenarengarrantzia eta prozesua landu be-harko genituzke. Aurretik ezagutubehar da familia, horrela geure es-ku-hartzea moldatzeko aukeraizan dezakegulako.

Baina familiek prozesuari buruzdaukaten irudikapena ez dugusoilik egokitzapena hasi aurretiklandu behar, prozesuan ere hain-bat dira ager daitezkeen zalan-tzak. Gure ustetan, prozesuan ze-har irakasleen egitekoa ez da soi-lik umeari ahalik eta segurtasunhandiena ematea, egokitzapenprozesuan dagoen gurasoei se-gurtasuna ematea ere bada. Az-ken finean, egokitzapenak umea-ri eta bere familiari egiten dioerreferentzia.

Prozesu honetan familia bakoi-tzarekin irakasleak eraikitzen duenharremanak zeresan handia izan-go du. Nola hautematen du irakas-leak familia bakoitza? Zer iritzi duberaz kontzienteki? Eta inkon-tzienteki? Dakigunez, aurreiritziek,estereotipoekin lotuta, eragin han-dia daukate familia hautematerakoorduan. Horrek guztiak eragin han-dia du, familia gela barruan dago-en momentuetan gertatzen ari denhorretan. Familiaren jarrerak eragi-na izango du irakaslearengan, eta

alderantziz. Egoera hori guztiz au-rreikustea ezinezkoa bada ere, ko-menigarria da, ahal dugun heine-an, aurrez familiarekin lantzea.

Egokitzapen une horretan irakas-leak eta familiek jokatzeko irizpi-deei dagokienez, aipatu nahi du-gu oinarri teorikoak atxikimen-duaren teorian (Bowlby, 1976)aurki ditzaketela. Badakigu atxiki-menduaren sistema aktibatutadagoenean, eta, ondorioz, umeakbere atxikimendu irudi bilatzenduenean, ez dagoela aktibatutaesploraziora daraman sistema.Umeak segurtasuna sentitzenduenean esploratuko du moduegokian. Sistema bi hauek anta-gonikoak izanik, esplorazioarenaaktibo izatea da gure helburua,baina horretarako umeari segur-tasunera emango dioten bideaklandu beharko ditugu.

Teoria honetan azaltzen direnideiak barneratzen ditugun heine-an, haurraren jokabidea interpre-tatu, eta, horren ondorioz, egoki-

Beçançon-eko Udal H.E. Frantzia (2004).

FAMILIA ETA ESKOLA


49

tzapena moldatzeko aukera izan-go dugu modu errazean. Umeareneta familiaren arabera, eta, betie-re, aniztasunaren printzipioa kon-tuan hartuz, egokitzapena anitzaizan behar dela azpimarratu nahigenuke, ikasle bakoitzari egokitua.

b. Bigarren une esanguratsua

Bigarren jarraitasun unea ematenda egunero, haurra etxetik eskolarairistean eta haurra eskolatik etxerajoatean. Une horiek benetan ga-rrantzitsuak dira haurrak haustura-rik bizi ez dezan zaintzaileengandikbanatzen eta zaintzaileekin elkar-tzerakoan.Proiektu arkitektonikoak,sarreran, diseinatu behar du trantsi-zio horiek emateko leku aproposa.Bertan, oso modu leunean eta den-boraren menpe egon barik, haurrakaukera izango du, lehen mailakoatxikimendutik, bigarren mailakoatxikimendura (eta alderantziz), es-ploraziora eta berdinkideen topake-tara pasatzeko.

Hainbat elementu jar daitezke be-reziki antolatutako espazio hone-tan: umea arropaz aldatzeko ele-mentuak, bitartean irakaslearekineroso hitz egiteko eskailera-mai-lak adibidez, takilak familiek arro-pa uzteko, eta abar.

Espazio atsegina izan behar da,eta bertan familiekin umearen in-guruan hitz egiteko aukera izanbehar da. Informazio asko elkar-truka daiteke: zer du umeak gus-tukoen, harremanak nola bidera-tzen dituen, norekin egoten dennormalean, non eta nola lo egitenduen, zer eta nola jan, eta nore-kin, nola pasatu duen gaua eta fa-miliek hori guztia nola interpreta-tzen duten, zer garrantzi ematendioten. Hor da familiekiko harre-mana eraikitzeko unea.

Era berean, umeaz ahalik eta in-formazio gehien izanda, gure ha-rremana berarekin hobeto ego-kitzeko aukera izango dugu, bereerritmo biologikoak errespetatze-ko. Ondotxo dakigunez, familia

aniztasuna dela-eta, familia ba-tzuk, lanera joateko presaz dau-delako, dena atzeratu zaielako,etxean umeekin gosaria dela etaistilua izan dutelako, umea bertanutzi eta ahalik eta azkarren aldeegitea pentsatuko dute. Hori al-datzea izango da erronka ga-rrantzitsuetako bat.

Lehen aipatu dugun bezala, fami-liek eskolarekin kontaktua dutenmomentu beretik, gure proiektuahaiekin partekatzeak ondorio po-sitiboak izango ditu gero familie-kin izango dugun eguneroko ha-rremanean. Are gehiago, gureproiektua komunitate osora za-baltzen badugu, herrian ezaguta-razten badugu, denek izango du-te gure nondik norakoaren berri.Proiektu horretan, egoki arrazoi-tuz, familiei eskatzen dieguna ereazal dezakegu, jakin dezaten zerespero dugun, zeri ematen dio-gun garrantzia, zein den gureapustua.

Eskolaren eta

familiaren arteko

interkomunikazioak

ahalbideratuko du bien

arteko espazioen eta

jokabideen arteko

jarraitasuna, hortaz,

haurrek euren

atxikimendu-sistema

minduko duen

hausturarik ez dute

pairatuko




50

Horrela bada, gugana etorri aurre-tik familiek gure asmoen berriizango lukete, eta adibidez, esko-lan hezitzailearekin egoteko den-bora gutxi aurreikusten duten fami-liek jakingo lukete une hori oso ga-rrantzitsua dela, eta lehenago eto-rriko lirateke une hori zaintzeko.

c. Hirugarren une esanguratsua

Aipatu nahi dugun azken unea or-dutegi arruntean eman daitekee-

na da. Egunerokotasunean, ohi-koa izan behar da familiakoakagertzea, adibidez, beste guraso-ekin egoteko, libre baldin badau-de irakasleekin hitz egiteko, gela-ko jardunean parte hartzeko, edo-ta, beste barik, edozein parke edoplazatan bezala, lasai-lasai zer-bait edateko haurra ikusten ari di-ren bitartean.

Zeregin horiek egin ahal izateko,proiektu arkitektonikoak diseinatubehar ditu egoteko espazio horieta ohiko jarduna behatzeko hain-

bat zirkuitu, irakasleen hezkun-tzazko ekintzetan eragotzi barik.Mahaiak, apalak, material psiko-pedagogikoa, zerbait edatekoedo jateko tresneria, eta abarizan daitezke familientzat pentsa-tutako espazio bereziak izan di-tzakeen elementu batzuk.

Bestalde, eskola ordutik kanpo ereeskolako espazioak ahalbidetudezake familien arteko elkarrekin-tza. Eskola ez da zertan itxi behar,familiak partaide diren heinean,umeek jolasten duten bitartean,


FAMILIA ETA ESKOLA


51

bada aukera haien arteko harre-man-sareak eraikitzeko. Proiek-tuan leku garrantzitsua izan deza-ke espazio eta momentu horiekzaintzea.

Ondorioak

Bestalde, halako planteamendubatek eskolako kultura bide ho-rretatik bideratzea eskatzen du.Dudarik gabe, zaila izan daitekeplanteamendua irakasle gutxibatzuen kontua baldin bada. Es-kola osoaren planteamendua iza-tea da garrantzitsua, eta horreklangile guztien kolektiboa zipriz-tintzen du, eskolaren antolakun-tza osoan eragiten du (Solé,1998). Lankidetza oso garrantzi-tsua izango da, eta talde kohe-sioa, eta eztabaida eta hausnar-keta, eta azken finean adostasu-na (Solé, 1998). Hori lortzeko es-kola bakoitzak bere bidea eginbeharko du.

Aipatutako guztiak baditu inplika-zioak sistema bakoitzak dituen ro-len inguruan. Familia eskolan sar-tzen bada, fisikoki sartu ere, esko-laren proiektuaren zutabe sentitubehar da, inplikatuta sentitu beharda, eta inplikazio hori lortzeko, es-kolak, harremanetan jartzen direnmomentu beretik, bere hezkuntzaproiektua partekatu beharko du,bera den “familiaren” partaide eginbeharko du, umea nola ikustenduen erakutsi beharko dio, hez-kuntza nola ulertzen duen, familiaformatu beharko du eskolako “fa-milian” eroso maneiatzeko, jakite-ko nola harremanak izan, zer es-katzen zaion, nola parte hartu egu-neroko eskolako bizitzan. Irakasle-ek barneratu beharko dute familiekzergatik hartzen duten parte esko-laren barruan, kolaboratzaile mo-duan hartu beharko dituzte, proiek-

tu bereko partaidetzat. Hori delaeta, Hazitegiren proposameneanbeharrezkoa ikusten dugu guraso-en eta irakasleen formazioa.

Hori guztia lortzea ez da batereerraza izango. Familia askok nahibai, baina ezin izango dute eskolabarruan presente egon noski, etaezingo diegu hori eskatu. Familiak,umeak bezalaxe, anitzak da.Egun,gainera, eredu eta kultura ezberdi-netako familia ugari dugu. Banan-banan hartu beharko ditugu kon-tuan, eta horrek eskolaren eran-tzunetan aniztasuna eskatuko du,eta lortzen duen inplikazio mailaezberdina izango da.

Hori familia bakoitzarekiko, bainakontua da familia ugari izango di-tugula eskola barruan, eta haienarteko harremana ere oso garran-tzitsua izango dela. Familia batibeste familiek eman diezaioketenbabesa eskertzekoa izan daiteke,adibidez, kulturartekotasuna bul-tzatzerako orduan. Etorri berria di-ren ume eta familiaren ongizatea-ren zutabe bihur daiteke eskola.

Eskolak berak bultzatu beharko di-tu sor litezkeen harreman-sareak,bai eskola barrura begira bai kan-pora begira ere.

Argi daukagu familiaren ongizateabultzatzen dituzten estrategia guz-tiak onak izango direla eskolan du-gun umearentzat. Familiei lagun-tzea umeei laguntzea izango da.Eta familiek beraien behar batzukasetzen badituzte eskolarekin bat,orduantxe gertatuko dira komuni-kazioa eta inplikazioa.

Egun irakasleek duten kezka na-gusia da familiek eskolaz dutenikuspegi asistentziala. Hori alda-tzea ez da erraza,; hala ere artiku-luan aipatu ditugun elementu guz-

tiak praktikara eramanez gero,prebentziozko ikuspegia izanezgero, egin egin daitekeela uste du-gu. Hainbat eskola ditugu horrenisla direnak.

Azken batean, adibide egokiak le-ku askotan ditugu. Hala ere, aldiz-kari honetan hizpide izandako es-perientzia bat ekarri dugu hona,Besançoneko Antenne Petit En-fance elkarteak sustatutako HaurEskolarena alegia; izan ere, ikas-tegi horretan praktikara eramanbaitituzte gu aldarrikatzen ari ga-ren eskolaren printzipioak.

Errealitatean aurkitu

daitekeen adibide bat

Besançoneko Antenne Petit En-fance elkartea ale honetara ekarriizanaren arrazoia argia da, bereprintzipioen baitan baitago familia-ren partaidetza eskolan. Eskolaren

Familia eskolan sartzen

bada, fisikoki sartu ere,

eskolaren proiektuaren

zutabe sentitu behar da,

inplikatuta sentitu behar

da, eta inplikazio hori

lortzeko, eskolak,

harremanetan jartzen

diren momentu beretik,

bere hezkuntza

proiektua partekatu

beharko du



52


oinarrietan familia egotea ez daaparteko ezer, hemen ere ikaste-txe askoren hezkuntza proiektue-tan ageri da-eta familiaren pre-sentzia. Kontua da Antenne PetitEnfance elkartearen kasuan pre-sentzia hori bermatzeko hainbatestrategia erabiltzen direla.

a. Harrera Gunea

Familiaren (umea barne) eta esko-laren arteko harremana lantzekoestrategietako bat da Harrera Gu-nearena. Arestian ere aipatu daegunero haurra etxetik eskolarairisterakoan garrantzitsua delahaurrak hausturarik ez sentitzea.Kontzeptu horretan oinarrituta, An-tenne Petit Enfance elkartean es-pazio bat diseinatu zuten etxetikeskolarako eta eskolatik etxerakotrantsizioa albait leunen egiteko.

Harrera Gunea izendatutako espa-zio horrek gela eta etxearen bitar-tekari lanak egiten ditu, eta, bidebatez, ahalbidetzen du umeek etagurasoek poliki-poliki eskolara

egokitzen joatea eta behar dutendenbora guztia hartzea hausturahori ez sentitzeko. Baina, aregehiago, gune horrek adieraztendu gurasoak ongietorriak direla,bertan egon daitezkeela eta auke-ra daukatela euren umeak arropazaldatzeko, lasaitzeko eta, oro har,euren umeen eskolako bizitzanparte hartzeko.

Ildo horretatik, gurasoak atean gel-dituko balira, askoz ere zailagoaizango litzateke irakasleei umeaetxetik nola datorren kontatzea,edota, alderantziz, irakasleak gu-rasoei euren haurra eskolan nolaegon den adieraztea. Horrenbes-tez, harrera gunea gurasoen etairakasleen arteko komunikaziora-ko esparru ere bilakatzen da.

Beraz, espazio horrek funtzio bi-koitza izango luke: alde batetik,haurra gelara sartzeko “presta-tzea”; eta, bestetik, gurasoak ereeskolako dinamikaren parte izatea.Edozelan ere, Harrera Gunearenildotik beste zenbait estrategia erebadarabiltzate Besançonen.

b. Guraso Gunea eta Entzute Zerbitzua

Harrera Gunea familiatik eskolara-ko trantsizioari lotuta zegoen, etaesan liteke Guraso Gunea zehaz-zehazki gurasoengan pentsatutadagoela. Izenak dioen bezala, Gu-raso Gunea gurasoentzako tokiada. Bertan, gurasoek aukera dau-kate euren artean hitz egiteko, gu-raso elkartearen bilerak egitekoedota formazioa jasotzeko.

Guraso Gunean euren intereseko-ak izan daitezkeen bideo eta aldiz-kariak izaten dira, nahi izanez ge-ro, horien gaineko ezagutza abe-rasteko. Adibidez, gurasoak umea-ri fardela kentzekotan baldin ba-daude eta horren inguruko zalan-tzak badauzkate, gaiari buruzko in-formazioa topatuko dute bertan.

Helburua da aita eta amei guraso-lanetan laguntzea, eta, bide batez,euren arteko harremanak bultza-tzea; izan ere, adin bereko umeengurasoek antzeko interesak dauz-kate eta antzeko gaiak izaten di-

FAMILIA ETA ESKOLA


53

Beçançon-eko Udal H.E. Frantzia (2004).tuzte hizpide: umeen elikadura,hortzen hazkuntza, fardelak ken-tzea, anai-arreben jaiotza, txerto-ak, eskolaz kanpoko ekintzak...

Horregatik, Guraso Guneak balia-tu gura ditu interes komun horiekeuren arteko harremanak lantzeko,gurasoen sare sozialak garatzeko,eta, bide batez, eskolaren komuni-tatea errotzeko familiak edonongo-ak eta edonolakoak direla ere.

Are gehiago, Guraso Gunean sor-tutako gaien ildotik, Antenne PetitEnfance elkartean erabaki zutengurasoen formazioarekin lotutakobeste zerbitzu bat antolatzea: En-tzute Zerbitzua.

Entzute Zerbitzuan bi psikodeda-gogok egiten duten lan. Profesio-nal horien lanaren funtsa gurasoeta irakasleak entzutea da. Gura-soek edozein kezka baldin baduteeta euren seme-alaben inguruaneta Guraso Gunean erantzunik ja-so ez badute, Entzute Zerbitzurajotzen dute psikologoekin hitz egi-teko.

Era berean, irakasleek ere para-da daukate bertara jotzeko umebaten gorabeheren gainean gal-detzeko.

Modu horretan, Entzute Zerbitzuagurasoentzako Guraso Gunearenosagarri da eta irakasleentzako,berriz, aholkularitza kualifikatua.

Soka beretik, Entzute Zerbitzuaizan ohi da gurasoen formazioarensustatzailea. Eskuarki, bertako be-harginak arduratzen dira guraso-entzako hitzaldiak edota ikastaro-ak antolatzeaz; hain zuzen ere, ho-rixe baita Antenne Petit Enfanceelkartearen beste estrategia batgurasoei begira, formazioa edo tre-bakuntzarena alegia.

c. Egunerokotasunean partaidetza

Azkenik, nahiz eta orain arteko es-trategiak gela arruntaren inguruankokatu, bat ere ez da gelako ohikodinamikan lekutu.

Hala ere, Antenne Petit Enfance el-kartean saiatzen dira gurasoek ge-laren egunerokotasunean partehar dezaten. Horretarako, hainbatbide darabiltzate. Adibidez, eskolaaskotan bezala, ohikoa izaten dagelan gurasoek egindako pastelakedota jana izatea. Edota, eskolazaharberritu edo dotoretu beharbada, Euskal Herriko auzolanakgogora ekarriz, gurasoak izaten di-ra lan horiek egiten dituztenak.

Baina, pauso bat harantzago egin-da, ez da harritzekoa gelan bertanaita edo ama bat ipuin bat konta-tzen edota gitarra jotzen ikustea.Are gehiago, Guraso Gunean au-rrez prestatutako lanak ere maizizaten dira gelan.Adibidez, naturazlotutako gaien bat lantzen egonezgero, Guraso Guneak har dezakeardura lore edo hosto bilduma batprestatzeko.Edo, adibidez, familia-ren bat baserri batean biziz gero,baliabide hori erabiltzen da umeentxangoa bertara egiteko eta natu-raren gai hori lantzen jarraitzeko.

Ikus daitekeenez, bide asko diraBesançonen esploratzen direnakgurasoen presentzia ziurtatzeko.Litekeena da beste eskola askotanbeste zenbait bide hartzea, baina,funtsean, helburua berdina da: gu-rasoen eta eskolaren arteko inter-komunikazioa lortzea sistema biaksintonia berean egon daitezen.

Besançonekoa ez da inola ere ezesperientzia bakarra, hor dituguadibidez Italiako Reggio Emiliako

haur eskolen kasua, eta eskola ho-riek ezagunak dira, hain zuzen ere,lan egiteko duten moduagatik. Jen-deak badaki zer diren, eta badakihan edozer gauzak ez duela balio.Baina ziur asko adibideak topatze-ko ez gara hain urrutira joan be-harko, gure herrietako hainbat es-kolatan ere esperientzia oso abe-ratsak lantzen ari dira.Gauza da in-terkomunikazioa posiblea dela,maila handiagoan edo txikiagoan,eta bidea ekinez egiten dela.


• Bowlby, J. (1976): El vínculo Afectivo.Buenos Aires: Paidós.

• NICHD Early Child Care Research Network(1997): The Effects of Infant Child Care onInfant-Mother Attachment Security: Resultsof the NICHD Study of Early Child Care.Child Development, Vol. 68, Number 5; pp.860-879.

• Solé, I. (1998). Orientación educativa eintervención psicopedagógica. Bartzelona:Horsori.


54

Gurasoen eta haur espareta puskatuz.Usurbilgo haur eskolako esperien

Maider Ollokiegi, Joxe Ramon Maudit, Edurne Urdanpilleta eta Aitziber Agirre

Usurbilgo Haur Eskolako partaideak

Usurbilgo Haur Eskolakoaurkezpena

Jakina da jaio ondorengo lehen ur-teak oinarrizkoak direla pertsona-ren garapen osoa bere eremu ez-berdinetan bultzatu eta sendotze-ko, gizarte eremuan, kognitibo-lin-guistikoan, motorean eta orekapertsonalean.

0-3 adin tartean gizakiaren nortasu-na osatzen duten gaitasun emozio-nalak, jokabideei dagozkien antola-menduak eta funtzio kognitibo guz-tiak azaleratzen dira, 0-3 adin tarte-aren garapen ebolutiboa deritzona.

Hori guztia kontuan izanik, Usurbil-go Haur Eskolaren xede nagusiabaliabideak eskaintzea da, 0 - 3 ur-te bitarteko haurraren garapenebolutibo egokia eman dadin, hau-rraren heziketa eta garapen inte-grala bultzatuta.

Hezkuntzaren ikuspegitik, hezi-tzaileak eta gurasoak funtsezkoelementuak dira haurraren ziurta-sunerako. Haurra gurasoengandiketa familia girotik at egunero etadenbora luze samarrean dagoe-nez, beharrezkoa da zenbait bal-dintza betetzea Haur Eskolako he-zitzailearekiko atxikimendu ziurraeman dadin. Usurbilgo Haur Esko-lak oinarrizko baldintza horiek ber-matzea du helburu.

Usurbilgo Haur Eskola 2.001ekoirailean sortu zen. 4 hezitzailek eta12 haurrek hasi zuten ikasturtea.Urteak aurrera joan ahala, 81 haureta 18 langilez osatutako Haur Es-

kola dugu ( 2.006/07 ikasturtea).Ur-tez urteko egoerara moldatzen joanbehar izan du eskolak, betiere ha-sierako izaeraren oinarriei jarraiki.

Arestian aipatu den bezalaxe, hau-rraren garapen ebolutiboa eman da-din, honakoak hartuko ditu kontuan:

a.Taldeen eta hezitzaileenantolamendua

Haur Eskolako haurrak hiru adin-tar-teka banatu dira, eta adin tarte taldebakoitzeko bi talde osatu dira, zaha-rrenetik gazteenera. Gaur egun, ho-nela daude banatuta taldeak:

• 0-1 Txikiak: lau hilabetetikurte bete bitarteko haurrekosatzen dute talde hau (uz-taila - azaroa bitarteko hau-rrak). 9 haur eta bi hezitzai-le daude bertan (tutorea +laguntzailea).

FAMILIA ETA ESKOLA


55

eskolaren arteko

rientzia.

Usurbilgo H. E. Gipuzkoa (2006).

• 0-1 Handiak: lau hilabetetikurte bete bitarteko haurrekosatzen dute talde hau (urta-rrila - uztaila bitarteko hau-rrak). 14 haur eta hiru hezi-tzaile dauden bertan (tutorea+ bi laguntzaile).

• 1-2 Txikiak: urtebetetik bi ur-te bitarteko haurrek osatzendute talde hau (apirila-aben-dua bitarteko haurrak). 14

haur eta bi hezitzaile (tutorea+ laguntzailea).

• 1-2 Handiak: urtebetetik biurte bitarteko haurrek osa-tzen dute talde hau (urtarrila-apirila bitarteko haurrak). 14haur eta bi hezitzaile (tutorea+ laguntzailea).

• 1-2 Berriak: urtebetetik bi ur-te bitarteko haurrek osatzen

dute talde hau (zuzenean 1-2 adin tarteko gelan matriku-latu diren haurrak ). 6 haureta hezitzaile bat.

• 2-3 Txikiak: bi eta hiru urtebitarteko haurrek osatzendute talde hau (uztaila-abendua bitarteko haurrak).12 haur eta bi hezitzaile (tu-torea eta laguntzailea bi or-dutara).

Gurasoen eta haur eskolaren arteko pareta puskatuz. Usurbilgo Haur Eskolako esperientzia.


56

• 2-3 Handiak: bi eta hiru urtebitarteko haurrek osatzendute talde hau (urtarrila -ekaina bitarteko haurrak). 12haur eta bi hezitzaile (tutoraeta laguntzailea bi ordutara).

2-3 urteko ikasturtea amaitu oste-an Haur Hezkuntzako bigarren zi-klora pasako dira (gehienetan he-rrian den ikastola bakarrera).

Taldeak egiteko kontuan hartzendiren irizpideez gain, Haur Eskolabatean, taldeei kalitatea bermatze-ko, ezinbestekoa da honako oina-rri hauek kontuan hartzea:

• Talde Txikiak (ratioak): Hezi-tzaile profesional bakoitzakbere ardurapean daukanhaur kopurua gehiegizkoa ezizateak ahalbideratuko duhezitzaileak haurraren seina-leak identifikatu ahal izatea,baita haur bakoitzaren ezau-garri bereziak identifikatzenere.

Profesionalak denbora eta au-kerak behar ditu haurrekin au-rrez aurre elkar eraginez jar-duteko.

Taldea aldakorra baldin badaedo hezitzaile gutxirentzakotalde handiegia baldin badau-kagu, heziketa desegokia izan-go da.

• Jarraikortasuna (erreferen-tziazko pertsona): Haurrezarduratzen diren langileekegonkortasuna behar dute.Haurrei heziketa eta zaintzaegonkorrak eskaini behardizkiegu; ez da komeni aldi-ro-aldiro hezitzaileak alda-tzea.. Zergatik? Adin honeta-ko haurra ez da heldu asko-rekin erlazionatzeko gai. On-dorioz, atxikimendu ziurraahalbideratuko duen hezi-tzailea tutorea izango da, etatutore horrek hiru urteaniraungo du talde berean he-zitzaile.

b. Haur Eskolaren etaetxearen artekokomunikazioa

Egungo egoera dela eta, gurasoasko dago amatasun baja amaituostean bere haurra zainduko duenleku, zentro, pertsona bat beharduena. Aukera bat baino gehiagodago, eta horietako bat Haur Esko-la da. Horrelako adin txikiko hau-rrentzat eta batik bat Haur Hez-kuntzako lehenengo zikloan, jaki-na da erreferentziazko pertsonakgarrantzi handia duela; duela gutxiarte haurrek familia giroan izatenzuten figura hori. Horretarako,ezinbestekotzat jotzen da Haur Es-kolaren eta gurasoen arteko ko-munikazioa, koordinazioa eta ha-rremana sortzea.

Familiaren eta eskolaren artekopareta puskatzea da Eskolarenhelburua, izan ere, oinarrian, gura-soek, bertako irakasleek eta hau-rrek osatzen dute Haur Eskola. 0-3adin tarteko haur batentzat, HaurEskola eta familia giroa izango di-ra bere errealitate nagusiak, eta,noski, horien artean hausturarik ezsumatzeak, onura handiak ematendizkiolarik haurrari.

Haurrak lehendabiziko hilabeteaketxeko giroan igarotzen ditu, etaoso garrantzitsua da Haur Eskola-ko trantsizio bidea ahalik eta eraxamurrenean egitea. Eskolarakosarrera eta irteera xamurra izandadin, esperientzia berria jarri zenmartxan pasa den ikasturtean.

Haurrak eskolan hasi aurretik, gu-rasoak (argi esaten zaie oso ga-rrantzitsua dela biak etortzea) , he-zitzaileak eta Joxe Ramon Maudit,0-3 adin tarteko aditua (psikologoa,gorputz terapeuta, E.S.T.E.R1-ekopsikoterapeuta eta prebentzioanaditua/espezialista), bildu ziren, 0-


(1) Escuela de Terapia Reichiana.

FAMILIA ETA ESKOLA


57

1 adin tartearen garrantziaz hitzegiteko.

Joxe Ramonek behin eta berriz az-pimarratu ohi ditu ondorengo haus-narketak;

“…haurrari bere bizitzako le-hen urtean beharrezkoa duenziurtasuna, babesa, atentzioa,indibidualtasuna eskainiz ge-ro, esploratzen hasten deneanziur eta ingurunearekiko irekiaegongo da, eta egiten dituenmanipulazio eta esplorazioakaberatsak izango zaizkio…”.

“…egokitzapen prozesuarenfuntsezko oinarria amarenkonfiantzari eustea da. Zerta-rako? Haurraren heziketarenprozesuan amarekiko kontak-tuari eusten bazaio, haurrarenprozesua ez da hausten. Ho-rregatik da garrantzitsua amakhaurra Haur Eskolan uztenduenean haustura sentsazio-rik ez sentitzea eta harrema-nak irautea. Eta noski, horre-tarako, inguruneak ere lagun-du diezaiola maitasun hori ezhausten…”.

Bilera horretan hainbat galdera,zalantza… sortu ziren gurasoen-gandik, eta Joxe Ramonek eta ber-tako hezitzaileak, Edurne Urdanpi-lletak, erantzun zieten. Komunika-zioak duen garrantziaz hitz eginzen, etxean komunikazioa egotezgain Haur Eskolaren eta euren ar-tekoa sakontzearen garrantziaz.

Ziurtasuna izanik esperientzia ho-nen oinarria, amei, haurra jaio au-rretik, Haur Eskolara bisitan etorrieta bere haurraren laguntxoakzeintzuk izango diren esan, berta-ko funtzionamendua, irakaslea, la-gunen senideak,... ezagutzekogonbidapena egin zitzaien.

Amak haurra izan aurretik izatenduen baja dela eta, bisitan etorri zi-ren, bai eta gelan giro goxoa sortuere. Haurra jaio aurreko beldurrakbeste amekin elkartrukatzeak,egoera berri hori besteek nola biziizan duten entzuteak, egunerokoerrutinetan parte hartzeak, lagun-tasun giroa sortzeak… horrek guz-tiak mesede egiten die haurrari etaamari.

“Haurdun dagoen ama Haur Esko-lara etortzen bada, bertan egon etahezitzailearekin harremanak izan,sabelean daraman haurrak hiz-kuntzaren modulazioa edo tonuabarneratzen ditu, eta gero, jaiota-koan, ingurunea ez zaio erabatarrotza egingo” dio J. R. Mauditek.

Haurra jaio ostean eta derrigorrez-koa den egokitzapen aldia hasi au-rretik ere, bisitak egiten zituztenjaio berria zen haurrak eta amak.

Hasierako bilera honetaz gain,beste bi bilera egin zituzten JoxeRamonekin.

Sarrera honekin argi azpimarra-tzen da guraso eta Haur Eskolarenarteko harremanak duen garran-tziaz. Beraz, Haur Eskolako ego-naldiko hiru urtean zehar hainbatjarduera garatzen dira harremanhori bultzatu eta gurasoak ere HaurEskolako partaide senti daitezen:

• Aurreko ikasturtean egoeraberdina bizi izan zuten gura-soek aurten 0-1 adin tarteandauden gurasoei beraien es-perientzia kontatzeko bilerabat egin ohi da.

• Gelako hiru bilerak.

• Ebaluaketa iraunkorra (urte-an hiru bakarkako bilera eginohi dira).

• Egunero betetzen den fitxapertsonala. Haurra Haur Es-kolan nola egon den adieraz-ten duen fitxa betetzen du he-zitzaileak, eta atzealdean,berriz, arratsaldea, gaua etaHaur Eskolara etorri aurrekoegoera zein den adieraztendute gurasoek.

• Egunero ohartxo txiki batidazten zaie, modu berdine-an, eurek ere aurreko egune-an egin zutena adieraz deza-ten.

• Haurrak gurasoen aldetiketa hezitzailearen aldetikgertutasuna sumatzen du,elkarrizketetan beraien bizi-penen inguruan hitz egitenbaita “atzo amona Maritxu-ren etxean izan omen ziren,ezta ?.....”.

• Egunero irakaslearekin bu-rutzen den hitzezko harrema-na: gelara iritsi eta bertan

Amak haurra izan aurretik,

bisitan etorri ziren. Haurra

jaio aurreko beldurrak

beste amekin

elkartrukatzeak, egoera

berri hori besteek nola bizi

izan duten entzuteak,

eguneroko errutinetan

parte hartzeak,

laguntasun giroa

sortzeak… mesede egiten

die haurrari eta amari



58

egoteko aukera izaten dutegurasoek, eta hainbat elka-rrizketa elkartrukatzen dira.

• Gela bakoitzak guraso or-dezkari bat du, “Gela Burua”izango dena. Ordezkari ho-nek gelan suertatu daitezke-en proposamen, kexak, adie-razpenak,... luzatuko ditu.

• Urtean hiru ZuzendaritzaBatzorde eratzen dira. Horie-tan, gela buruek gurasoenhitza plazaratzen dute. Bilerahorietan, udal ordezkaria,(izan ere, zerbitzu publikoabaina gestio pribatua dueneskola baita), hezitzaile or-dezkariak, gela buruak etaeskolako zuzendaria elkar-tzen dira.

• Haur Eskolan haurrek badutetxoko bat bere senideez oroi-tzen direnerako.Txoko horre-tan guraso bakoitzak berehaurrarentzako sortu duenargazki albuma dutela.Albumhorretan haurrarentzako ga-rrantzitsuak diren pertsonakagertzen dira: aiton-amonak,lehengusuak, koadrilako la-gunak, txakurra,...

• Jarduera berezietan ereparte hartzea bultzatzenda: Gabonetan Olentzeroa-ren papera betetzeko, “ko-rrika”n parte hartzeko, ikas-turte bukaerako jaialdian(2-3 urteko gurasoak izatendira jana prestatzearen ar-duradunak, gainontzekoguztiak muntatzen eta des-muntatzen hartzen duteparte), ikasturte bukaerangurasoekin egiten den afa-ria, 2-3 urteko haur eta gu-rasoekin igandean egitenden egun pasa,....

• Haurren gelako irteeretanere gurasoen parte hartzeaeskatzen da: igerilekura, gu-rasoen lantokietara, baserri-ra, kanpinean gaua pasatze-ra joaten direnean,...

• Gelako hainbat jardueretan;musika jotzera, ilea orrazte-ra,...etortzeko gonbitea egi-ten zaie.

• Eskolaz kanpoko jarduere-tan: guraso eskola, hitzal-diak, tailerrak,...

c. Haur Eskola eta UdarregiIkastolaren artekoelkarlana

Haur Eskolarako sarrera ahalik etaxamurren egiten saiatzen da HaurEskola, eta beste horrenbeste irte-erarekin ere, ezinbestekotzat jo-tzen du ahalik eta era errazeneanegitea.

Horretarako, eta herrian den ikas-tola bakarrarekin harremanetanjarrita, ikasturtean zehar Ikastola-rekin hartu-emana bideratzeapentsatu zen.Maila batean, 2-3 ur-teko haurra, Ikastolako eraikun-tzarekin ohitzen joateko, bertakoirakasleekin,... Beraz, hilabeteanbehin, bertako 2-3 urteko haurre-kin batera, Ikastolako musika saio-ra joaten dira.

Bestetik, ikasturtea amaitzerakobisitatxo bat egiten da, beraien ge-la izango dena ezagutuz baita ber-tako irakaslea izango dena eza-gutzera ere. Esperientzi honekhaurrak Ikastolarako trantsizioaera xamurragoan egiten laguntzendu, izan ere ez baita batere erraza,betiko Haur Eskola utzi, hiru urte-tan erreferentzia izan den irakasle-aren figura aldatzea, lagun berriez

osatutako taldeko partaide iza-tea,...

Aitziber Agirreren, Haur

Eskolako ama baten

esperientzia

Gogoan dut amatasun-baja amai-tuta lanean hasi nintzeneko eguna.Urtarrilaren 2a. Erabat damu nin-tzen, oraindik haurdun nengoela,ama izan berritan lanera itzulikonintzela erabaki nuelako eta en-presari hala jakinarazi niolako. Or-duan ez nekien zein behar zituenhaur txiki batek.

Baina amatasun-baja aurrera joanahala, nire egonezina areagotzenjoan zen. Gure alaba Haizeaz be-reiztea bereziki gogorra egingo zi-tzaidala konturatu nintzen. Norketa nola zainduko ote zuen? Hai-zea jaio aurretik uste nuen ona ze-la haurrak haur-eskolara joatea;beste haurrekin sozializatzen ika-siko zutela. Ama izan nintzeneankonturatu nintzen nire ustearenzentzugabekeriaz: horren haur txi-kiek oraindik ez dute sozializatze-ko garaia. Beste behar garrantzi-tsuagoak dituzte: maitasuna, ba-besa, etengabeko atentzioa… Ale-gia, amak bakarrik ase ditzakenbeharrak, eta haur-eskola batean,gaur egun dauden baliabideekin,asetzen zailak direnak.

Buruan zalantza horiek guztiak ge-nituela iritsi ginen alaba, gizona etahiruok Usurbilgo Haur Eskolara.Egokitzapen-fasea egitea komenizela adierazi ziguten. Ondo da,ados. Ordu erdi gaur, ordu betebihar… horrela hasi ginen haur-es-kolan gero eta denbora gehiagoematen eta hezitzaileak ezagutzen.

Gogorra izan zen Haizea han utzieta lanean hastea, uste bezala,

FAMILIA ETA ESKOLA


59

baina haur-eskola erabat irekiaaurkitu genuen. Nahi beste denbo-ra eman genezake gurasook han,eta haurra bakarrik utzi genuene-rako bagenekien ondo zaindukozutela.

Ez da gutxi. Eta ez bakarrik hori:ikusi genuen Joxe Ramon Mauditpsikologoarekin egiten ari ziren el-kar-lanaren ondorioz, hezitzaileakhaurren errespetuzko zaintza egi-ten saiatzen zirela. Hau da, hau-rren berezko garapen psikomotrizaerrespetatzen zutela eta garapenhori era egokian eman zedin balia-bideak jartzen zituztela.

Hezitzaileen jarrera oso irekia izanzen ikasitakoa gelan aplikatzekogaraian, eta arreta pertsonalizatuaizan zuten haurrek, bakoitzarenbeharretara eta egoerara egokitu-ta. Hori guztia psikologoaren, he-zitzaileen eta gurasoen artekoetengabeko komunikazioari eskereman zen. Horrela, gurasook ereformazio baliagarria jaso dugu, etahaurrekiko errespetuzko zaintzapraktikatu ahal izan dugu etxeanere.

Beraz, Usurbilgo Haur Eskolari etahango hezitzaileei hainbat gauzazor dizkiogu: batetik, gure haurrakahalik eta errespetu handienazzaintzen saiatu izana, eta, bestetik,bide batez gurasook jaso dugunhezkuntza. Ziur bainaiz gure hau-rren garapenean eta ongi izateaneragin handia izan duela proiektuhonek.

Joxe Ramon Maudit2-en

iritzia

Haurraren garapeneko lehen hiruurteetan, oinarrizko premietakobat erreferentziazko irudiak izateada, batez ere, ama, haurrek beha-

rrezko egokitzapenak egin ditzateneta segurtasun oinarri bat har de-zaten.

Haurraren banantzea eta indibi-dualizazioa pixkanaka arautzendoan heinean, haurrak bizi beharduen mundua ezagutzeko dituenberezko gaitasunak finkatzen ditukanpora begira. Eta, bere barruan,nerbio-sistema landuz joaten da,eta osotasuna eta barne kohesioalortzen du, alde batetik, osasunazaintzeko, eta, bestetik, eskemabatzuei eusteko. Eskema horiekumearen ezaugarriak arautzeansortzen dira:premiak, erritmoa, en-patia, inguruarekiko konfiantza, ja-rrera, jokaera, eta abar.

Horrek guztiak lagundu egingo diokontinium fisiko, psikiko, emozionaleta sexualean, pertsona autono-moa bilakatzen heldua denerako.

Haurrari bere gaitasunak garatzennola lagundu ikusten ari gara, bai-na kontuan hartu behar dugu, ha-laber, zeregin horretan zein bal-dintza sozialek laguntzen edo oz-topatzen gaituzten. Esaterako, argieta garbi dago 16 asteko amata-sun-baja ez dela nahikoa, une ho-rretan umeak mendekotasun han-dia duelako oraindik. Zenbait biko-tek arazo mordoa izaten dituzte,eta arazo horiek estresa eragitendute familia-sistemako harremane-tan; ondorioz, atxikimendu funtzio-nala egoteko aukerak murriztu egi-ten dira.

Familia eta eskolaren arteko eragi-nerako proiektu hau berezia da,haurrak jaio baino lehen ere lan-tzen delako. Eskolatik bultzatzenden prebentzio-programa da, gizasistemen ekologia kontuan hartzenduena eta Reich-en Terapiako Es-painiako Eskolaren (ESTER) irizpi-dea jarraitzen duena.

Gurasoengan hiru helburu lortunahi ditu:

I. Familia eta haur-eskola ba-nantzen eta bereizten dituendikotomiaren ondorioak ahalden neurrian saihestea.Haurra Haur Eskolara ohi-tzea, leku eta pertsona (an-dereñoa) ezagunaren sen-tsazioa emateko, eta guraso-en faltak sortzen duen estu-tasuna ekiditeko edo sa-murtzeko.

II. Aita-amak gehiago jabe-tzen dira beren garrantziaz;ondorioz, ahalik eta ordugutxien sartzen dituzte la-nean, eta aktiboago har-tzen dute parte eskoletakozereginetan.

III. Haurren egoera psiko-afektiboa ulertuz gero, bi-zitzako berezko zailtasu-nek ez dute erruduntasun-sentimendua hain erraz

Haur-eskola erabat

irekia aurkitu genuen.

Nahi beste denbora

eman genezake

gurasook han, eta

haurra bakarrik utzi

genuenerako

bagenekien ondo

zainduko zutela

(2) J.R. Mauduit: gorputz-terapeuta, psikologoa, Reich-terapeuta. Lehen mailako prebentzioan eta prebentzio komunitarioan aditua.



60

pizten, eta, horri esker, ezzaio hesirik jartzen umea-rekin komunikatzeari.

Gurasoen eta andereñoen artekodinamika global horrek ondoriohauek dakar:

Gurasoek elkarrekin hitz egiten du-tenean, edoskitzearen ingurukobeharrak eta zalantzak agertzenzaizkie, eta hainbat galdera etor-tzen zaizkie burura: erritmoak nolaerrespetatu, noiz eta nola, etaabar. Azkenean, kezkak zehaztendituzte eta andereñoei galdetzendizkiote zuzenean.

Andereñoek, era berean, prozesuaebaluatzen dute, eta hurrengo pau-soa prestatzeaz arduratzen dira,bai haurra heldutasun-garapenera-ko prestatzeko, bai haurrek gara-pen fisiko eta emozionalerako be-har dituzten baliabideak bilatzeko.

Berriro diot, txikikeriak diruditen

gauzak ahalmen handia dute; izanere, urteroko alferrikako negarrasaihesteko benetako nahirik egonizan ez balitz, ez litzateke espe-rientzia berri hau sortu izango.

Eskerrik beroenak Usurbilgo ande-reñoei.

Edurne Urdanpilleta,

2.005. urtean jaiotako

haurren tutorearen

iritzia

2.005/2.006 ikasturtean jarri ge-nuen abian egokitzapenari buruz-ko proiektu berri hau. Bertatik zerlortu nahi genuen argi izan arren,hasiera ez zen guztiz erraza izan,metodologia, eman beharrekourratsak, ordutegiak,...pixkanakafinkatzen joan behar izan baike-nuen.

Jada urte bete pasa den honetan,atzera begira jartzen naiz eta urtehorretan zehar bizi izandako espe-rientzia eta bizipen ugari datozkitburura.

Hasiera-hasieratik oso argi geneu-kan haurra Haur Eskolako espa-zioan pixkanaka egokitzen joateko,gurasoak lasai sentitzeko eta he-zitzaileok haurra ahalik eta hobe-kien ezagutzeko “ame”-k gela ba-rruan egon behar zutela denboraluzez. Hala ere, hori horrela izanbehar zuela sinistetik praktikarabadago salto bat.

Horrela bada, hasiera pixka bat go-gorra egin zitzaidan, ordura arte ezbainengoen ohituta lan egiten gu-rasoak denbora luzez gelan dau-dela. Zenbait unetan behatua ikus-ten nuen neure burua, gelan tarte-ka sortzen ziren zalaparta egoere-tan ere gurasoek zer pentsatukoote zuten galdetzen nion neure bu-

ruari, eta estres momentu horieknolabait saihestu nahi nituen, baihaurrari begira, baita gurasoei be-gira ere.

Baina denbora aurrera zihoanheinean, ohartu nintzen egoerahorien aurrean gurasoak bertanegotea positiboa zela, hori baitaHaur Eskolako egun bateko ego-naldian suertatzen den egoereta-ko bat. Beraz, gurasoek gelakoerrealitatea gertutik bizitzeko au-kera izan zuten, une lasai eta mu-gituekin tartekatuz.

Bestalde, esan behar dut osoaberasgarria izan zela gurasoe-kin batera lan egitea. Hasieratikprimeran murgildu ziren gelakogiroan, ikusle moduan egotetikparte-hartzaile izatera pasa bai-tziren berehala.

Horrela bada, bazkalorduan prestagertzen ziren eurena ez zenhaur bati purea emateko, erortzenzen haurra kontsolatzeko, hezi-tzaileekin batera abestu eta dan-tzatzeko,...

Honetaz gain, gurasoek primeranbarneratu zituzten Joxe Ramoneksaioetan eta hezitzaileok egune-rokotasunean ematen genituenaholkuak, urratsak,...gelara etorriorduko oinutsik jartzen ziren gu-raso eta haurrak; gurasoak lurre-an esertzen edo eta etzaten zirenhaurraren posizio berdinean, ha-makak ez ziren apenas erabil-tzen,...

Beraz, oso garrantzitsua eta poz-garria izan zen eguneroko kon-taktuaren ondoren ikustea oro haretxean Haur Eskolako erritmo etaohiturei jarraipena ematen zi-tzaiela. Horrek guztiak erraztuegin du haurraren garapena oso-tasunean garatzea.

Hezitzaileen jarrera oso

irekia izan zen ikasitakoa

gelan aplikatzeko garaian,

eta arreta pertsonalizatua

izan zuten haurrek,

bakoitzaren beharretara

eta egoerara egokituta.

Hori guztia psikologoaren,

hezitzaileen eta gurasoen

arteko etengabeko

komunikazioari esker

eman zen

FAMILIA ETA ESKOLA


61

Pixkanaka-pixkanaka guraso etahezitzaileen arteko harremanagero eta estuagoa bilakatu zen,elkarri konfiantza transmitituz,harreman naturala, egiazkoa iza-naz, esate baterako. Honek bidebatez, haurrekiko banakako hez-kuntza garatzea erraz ahalbide-ratzen du, bakoitzaren ohitura,

erritmoak,... ahal diren heineanerrespetatuz.

Azkenik, esan behar dut Joxe Ramo-nekin, gurasoekin eta haurrekin ba-tera lan egiteak zerbait mugitu duelanire barnean, barneratu gabe nituenhainbat gauzaz jabetu bainaiz.. Biziizandako esperientziak lana egiteko

beste modu bat erakutsi dit, haurraulertzeko era ezberdin bat.

Eta eskerrak ematen dizkiet guztiei,baita gelako talde-lanean buru be-larri aritu diren beste hezitzaileeiere, denon inplikazioari esker emanbaitugu haurraren garapenean jadaeragina duen pauso txiki hau.



62

"Legarda" herri eskolaAhaleginak elkartzen

Ana Saez, Begoña Burgoa, Rosa Ausin eta Susana Mentxaka

“Legarda” Herri eskolako AMPAko kideak

Gure artxiboak arakatuz, "Legarda" eskolako lehen elkartearen liburuan (1975ekoa) irakurri

dugunez, hastapenean bertan, egun eskolan lantzen ditugun kontu berberak agertzen ziren

garaiko aktetan: ikasketa hobetzea, euskara bultzatzea, liburutegia, familia guztiak bazkide

izateko premia, bazkide berriak egitea, eta abar.

www.legarda.biz

“Legarda”eskolako historia

FAMILIA ETA ESKOLA


63

olako familia elkarteaen

Orduz geroztik eta egundaino gura-soak eskolaren aldeko lanean aritudira baina, hori bai, gehienetan osoera prekarioan, Elkartean parte har-tzen duten pertsonak gutxi direlako.Elkarteko lanean zedarria 97-98ikasturteak markatu zuen: orduansartu ziren pertsonek osaturiko tal-deak egun lortu nahi dugun partai-detzazko eta kalitate oneko eskola-ren garapenean familien parte hartzeestrategikoaren ildoa adierazi zuen.

Ideia berriak zekartzan lantalde hark,ordura arte lantzen ari zenari (esko-laz kanpokoak, batik bat:futbola, sas-kibaloia, igeriketa, gimnasia erritmi-koa eta euskal dantza, alegia) jarrai-pena emateaz gainera, eskolaz kan-poko kulturalak ere lantzen hasi zen:plastika, frantsesa, musika, etab.

Ekintzak koordinatuz

a. Ikastetxean

Egun, area horretan beste hain-bat eskaintza ere sartuta, jardue-

ra mordoxka egiten dira, hala no-la futbola, bosteko futbola, saski-baloia, atletismoa, pilota, gimna-sia erritmikorako hastapena, gim-nasia erritmikoa, eskubaloia,irristaketa, skatea, aerobica, kirolanitzekoa, txikiritmoa, euskaldantza, animazio tailerra, antzer-kia, helduentzako plastika, txi-kientzako plastika, magia, xakeaeta hipika.

Jarduera horiek guztiek harik etahobeki funtziona dezaten, duelahiru urte ikastegia hertsikiagoinplikatzea lortu zen, hots, ordu-ra arte jarduerak Elkarteak baka-rrik eskaintzen bazituen ere, ha-rrezkero irakasleek ere esku har-tzen dute eskaintzan.

Familia eta irakasleen arteko el-karlanak ikastetxearen ohiko jar-dueran ondorioak izan zituen eta,adibidez, erakundeak harturikokonpromisoa agerian geratu da,hori bete ahal izan dadin klaus-troaren ordutegia aldatu dela eta,horretarako, Elkartea sostenga-

tzeko eskolaz kanpokoetan lane-an diharduten bi irakasle liberatudirela eta oraingoan, eskolaz kan-poko jarduerek ikastetxean dutengarrantzia aintzat hartuta, eskolakontseiluaren batzorde bat sorta-razi zuela kontuan izaki.

Horregatik, Elkartearen lan-alorhau eskolak oro har txikiei, erabatgara zitezen, ematen zien eran-tzunean eragina izan zezatenahaleginak elkartzeko funtsezkoaizan da.

Une horretan, Gurasoen Elkarte-ko beste arreta-gune bat bi urte-

www.legarda.biz

"Legarda" herri eskolako familia elkartea. Ahaleginak elkartzen


64

koen gela eta pertsona laguntzai-learen euskarri ekonomikoa izanzen. Horretara begira ere, ikaste-txearen eta senideen inplikazioaeskatu eta lortu zen, txikienek ka-litateko hezkuntza (hezkuntza-arreta, ratioa, eta abar) har ze-zaten.

Ahaleginak elkartzea dela eta,garai hartan sortu zen gai nagu-sia, ordea, Legarda Eguna izanzen, Italian izaniko antzeko bizi-pen batean oin hartuta. Jarduerahorrek duen garrantzia ulertuahal izateko, eskolak bizi zuenegoera ezagutu behar da: Udalakmantenua erabat utzia zuen, adi-bidez, beste eraikin bat altxatukozelakoan.

Ekimen horrekin bi helburu lotunahi ziren: batetik, eskolan komu-nitate osoa parte hartzea, eta,bestetik, eraikinari "muturragarbitzea". Lanari ekin genion,beraz, eta Gurasoen Elkarteakdei egin zien senideei, inplikazioa

areagotu eta ikastetxearen hobe-kuntzan parte har zezaten.

Egiten ziren eta egiten diren la-nak era askotakoak dira (Udalaridagokiona ahantzi gabe), halanola lorezaintza, muralak pinta-tzea, gortinak egin eta ipintzea,ikasgela eta korridoreetan kor-txoa ipintzea, armairuak egitea,etab. Udalarekin elkar harturik,erakunde horrek material guztiajartzen du eta guk eskulana.

Legarda Egunaren arrakasta iku-sirik, partaidetza ugalduz doa ur-terik urte; areago, hasieran lan-jardunaldi erdia (goiz partea) izanbazen ere, azkenekoan egunosoa antolatzea erabaki zen:orain, goizean lanean aritu ondo-ren, jai-giroko herri bazkaria egi-ten da eguerdian, ilunabarrera ar-te luzatzen dena.

Bertan komunitateko eragile guz-tiek hartzen dute parte: gurasoak,ikasleak, irakasleak, irakasle ezdiren langileak, etab. Dezente au-rretiaz prestatzen da egun berezihori, antolakuntzaren ardura ikas-turtean zehar hartzen duen ba-tzordearen gidaritzapean: kontuada eguna arrakastatsua izatea

eta den-denok jai-giroaz goza-tzea, guztion artean eskola hobedezagun.

Egun, Elkartean lanean gabiltzangurasook arbasoek ereindakoa-ren uzta biltzen ari gara eta, iaz-ko ikasturtean, adibidez, eskola-ko kolektibo osoak akordio handibat izenpetu zuen: kuota bakarbatean batu ziren aurreko bi kuo-tak (bata, Elkartearena; bestea,eskolarena, jaialdia egitekoa); ho-rrela erabat aldatu zen ordura ar-te egiten genuen lanaren norabi-dea, familia guztiak Elkartekokide bihurtuko baikinatekeen ho-rrela.

Kuota horrekin ikasturtean barre-na egiten diren jaialdiak ordain-tzen dira eta gure eskola aberas-ten duten proiektu jakinei lagun-tza ematen zaie, hala nola ipuinkontalariak, ikasle guztientza-koak.

Bestetik, iazko eta aurtengo ikas-turteetan Gurasoen Elkartea ige-rilekuko monitore bat ordaintzenari da: gure ustez, Udalaren pro-gramarekin ez da lortzen 4 - 10urte arteko ume guztiek igerianikastea eta, gainera, ikasleetako

www.legarda.biz

Elkartearen lan-alor hau

eskolak oro har txikiei,

erabat gara zitezen,

ematen zien

erantzunean eragina

izan zezaten

ahaleginak elkartzeko

funtsezkoa

izan da

FAMILIA ETA ESKOLA


65

gai eta ordutegi-proposamenezosaturiko inkestatxo bat egin zen.Bertan bildutako kezka eta eska-kizunei erantzuna emanez, ikas-turte hartan partaidetzazko seisaio antolatu ziren.

2.004/2.005 ikasturtean, berriz,gure errealitatean presentzia du-ten gaiak (kontsumismoa, telebis-taz baliatzea eta abusatzea,etab.) garatzeko premia atzemanzen. Orduan ere Gurasoen Esko-la izan zen hainbat familiaren to-pa-gunea eta, bertan, bildutakoguzti-guztien integrazioa indar-tzeko asmoz, bizipenak eta iri-tziak trukatu eta jorratu ziren.

Horrez gainera, eskolako guraso-en asistentzia errazteko xedez,haurtzaindegi-zerbitzua ezarrizen eta ikastetxeko liburutegiarenordutegia saioaren martxari ego-kitu zitzaion.

2.005/2.006 ikasturterako helbu-ru gisa eta irizpideak batzeko as-moz, ikastetxeko irakasleei partehartu eta proposamenak ager di-tzaten gomit egin genien. Ekimenhorrekin, gure seme-alabek hez-kuntzaren zein alderditik zuten la-guntzeko premia jakin nahi ge-nuen, irakasleen gelako lanaerrazte aldera.

Proposizio horri irakasleen klaus-troak erantzun zehatza emanzion: "Pertsonenganako eta arausozialetarako errespetua" izan zi-tekeen jorratzeko gai interesga-rria. Hortaz, liskarrak konpontze-arekiko errespetuari buruzko hi-tzaldi-solasaldian zehaztu ge-nuen proposamena kolektibokokide guztion artean, eta, horreta-rako, Leioako Berritze-guneko Bi-zikidetza eta Aniztasunaren ahol-kulari den Kepa Kamiña-rekin ha-rremanetan ipini ginen.

Aurtengo Guraso Eskolarenproiektua definitzeko eta Gura-soen Elkarteko kideek hala es-katurik, Ikastetxeko Zuzendari-tzarekin, Mungia aldeko Pre-bentzio Zerbitzuko psikologoare-kin, Getxoko Berritze-gunekoerreferentearekin eta LeioakoBerritze-guneko Bizikidetza etaAniztasunaren aholkulariarekinelkartu gara.

Bilera horretan hainbat proposa-men egin dira, bai eskola ere-muari, bai famili eremuari dago-kienez. Egungo gizartearen ezau-garrietako batzuek, hain zuzenere, ikasketa egokiago baten pre-mia harik eta nabarmenagobihurtzen dute: nagusitu edo le-henetsi behar diren balioak, se-me-alabekin emateko denborarikeza, hedabideen eragina, etaabar.

Planteatutako proposamen ho-riek gorpuztu daitezen, bidezkohelburu eta metodologien egoki-penak egiteko modua aztertzen

askok ezin dute ikastaro horietanesku hartu. Eskolaren baitatik ir-teniko proiektu horri esker 3. mai-latik 6.erainoko talde guztiek hel-buru hori, gutxienez, bete ahalizango dute.

Beste lan-eremu handi bat janto-kia da: horretaz arduratzen denbatzordeak lanean dihardu geureotorduak hobetzeko, hainbat al-derdi (ukituak, zaporeak, usa-inak, aurkezpenak, etab.) baria-tzeko eta otordu osasungarriago-ak moldatzeko. Zeregin horretanikastetxeko zuzendaritzak, sukal-dariek eta arduradunak laguntzaosoa ematen dute, gure txikiek in-gurune osasuntsuago batean jandezaten, adiera denetan.

b.Tokiko Komunitate aldetik

Kontuan hartzekoa da GurasoenEskolan egiten ari den lana. Ha-sieratik bertatik eta Mungia aldekoDrogamenpekotasunen Preben-tzio Zerbitzuarekin elkar harturik,informazio eta prestakuntzarakohainbat saio antolatu ziren, hez-kuntzari, osasunari eta trebeziasozialei dagozkien gaietan baliabi-deez familiak hornitzeko.

Beste aldetik, ikastetxeko guraso-en premiei egoki zekiekeen pro-grama bat taxutze aldera, hainbat

Egungo gizartearen

ezaugarrietako batzuek,

ikasketa egokiago baten

premia harik eta

nabarmenago bihurtzen

dute: nagusitu edo

lehenetsi behar diren

balioak, seme-alabekin

emateko denborarik eza,

hedabideen eragina,

eta abar

www.legarda.biz

"Legarda" herri eskolako familia elkartea. Ahaleginak elkartzen


66

ari dira, gurasoek halakotzat jar-dun dezaten beren eginkizu-netan.

Haurtzaindegi zerbitzua ikaste-txeko Gurasoen Elkarteak beregain hartzen du saio guzti-guztie-tan.

Gurasoen Eskola antolatzea de-la-eta, Autonomia Erkidego oso-ko hezkuntza eragile zenbaitekinduten harremanaz gainera, Uda-lak laguntza eskatu digu berakantolatu dituen kultur jarduerakmartxan jartzeko, egintzetan he-rriaren partaidetza gero eta uga-riagoa izan dadin.

Eskolak era askotako jarduerakbereganatuak ditu, hala nola se-nideentzako behinolako jantziakegiteko tailerrak, herriko toki ba-tzuetan gertatzen diren eszenakantzezteko interpreteak, kaleji-rak, senideek Olentzero ekital-dian parte hartzea, etab.

Emaitzak onak izan dira beti. Bes-te horrenbeste gertatzen da eus-

kara zerbitzuarekin eta, informa-zioa bildu edo zeinahi ekintza an-tolatzeko unean, laguntza eska-tzen diguten edo gurekin elkarharturik diharduten gizarte zerbi-tzuekin ere.

Amaitzeko, buletin-egutegiareneta web orriaren berariazko lananabarmendu nahi genuke. Buleti-na, gurasoei informazioa hela-

razteko ez ezik, geure laneanpartaide bihur zitezen asmoz sor-tu zen.

Ikasturte honetan berriro ere as-tero-astero argitaratzen da: bes-tela, konturatu ginenez, albisteasko zaharkiturik geratzen ziren,senideen partaidetza handi etahertsiagoa sustatzeko lanabesegoki honen helmenetik at.

Beste alde batetik, Mungiakohainbat komertziok publizitateaeginez hartzen dute parte, euskaleskola publikoaren aldeko gureproiektua sostengatuz.

Gure balorazioa

Hamar urteotan egin dugun lanaeta ibili dugun bidea ikusirik, bizi-pena arras mesedegarria izan de-lakoan gaude; dena den, badabeti zerbait hobetzekoa, bada be-ti proiektu eta erronka berririk au-rrean.

Gertueneko erronka (behiena,gure iritziz) Elkartean lana -ka-suan kasuko ekitaldietan ez ezik,

www.legarda.biz

www.legarda.biz

FAMILIA ETA ESKOLA


67

eguneroko dinamikan ere bai-egin nahiko lukeen jendea bildueta eskola-kontseiluaren aurreanaurkeztea da; bestela ezinezkoaizango da testigua eskuz alda-tzea eta, areago, orain arteaneginiko lan osoa alferrik gal lite-ke, Legardako eskolaren aldeko

lanean inork esku hartu nahi ezbalu.

Horrez gainera, Mungiako IES-ekinharreman iraunkorrari ekin nahidiogu, elkarrekin jarduerak gauza-tu eta, horrela, eskolan eginiko la-nari jarraipena eman ahal izateko.

Gure harremanei dagokienez,egun Udalarekin ez dugu erlaziotxarra baina, edonork dakien legez,behin eta berriz saiatu behar izatenda harremana sistematizatzeko etakalitatedun hezkuntza publikoaneragina izango duten kontuak su-bentzionatu ahal izateko.

www.legarda.biz


68

Granadako "Luna" Udaleko Haur Eskolak Granadako Haur

Heziketaren Udal Patronatuan dihardu 0-6 urte bitarteko

umeen hezkuntzan.

0-6 Urteko heziketa, part

Granadako "Luna" Udal Haur Eskolako profesionalen lantaldea

Haurtxoek eskolan egiten dutenaezagutzea, ikasgelan senideakaski sartu eta parte aktiboa har-tzea, hezkuntza pertsonalekinegunero zuzeneko harremanaizatea, sukaldariekin mintzatzea,materialak ekartzea, haur etahelduak joan-etortzea, ospaki-zunak egitea… egunero egitendugun lana pixkanaka ezagu-tarazteko bideak dira eta par-taidetza eta konfiantza giroasortzen laguntzen gaituzte, ber-tan denok baititugu esan be-harreko gauzak, egin beharrekolanak, hartu beharreko eraba-kiak.

Parte hartzeko bideak

Informazioa bermatu eta senide-en parte hartzea errazteko xedezgure eskolan eta ikastaroan ba-rrena hainbat une eta bide anto-latu ditugu, bakarka zein talde la-nean aritzeko.

Bizitzaren hastapenean haurrenhazkuntza¬-hezkuntzan partehartzen duen erakunde den alde-tik, Haur Eskolak parte hartzea etainplikazioa sustatu behar ditu,ezinbestean, seme-alaben hezike-tan dugun arduraz kontziente izan-go bagara.

Familiak bere kezka, iritzi, intereseta zalantzak beste hainbat familiaeta profesionalekin partekatzekogune egokia izan behar du esko-lak. Hori posible izango da baldineta elkarrenganako konfiantzan,errespetuan eta komunikazioanoinarrituriko harreman-marko gar-bia eratzen badugu, topaketa etatruke indibidual zein kolektiboaerraz egiteko modua izan deza-gun.

Senideen eta profesionalen artekoharremanak bide onetik joan daite-zen, garrantzi handia dute prestagertzeak, aditzeko gai egoteaketa malgu izateak.

a.Talde-lanean

• Ikasturteari hasiera ematekoeskolara etorri berri diren seni-deekin bilera egiten da;bertan,elkar ezagutu eta haien seme-alaben egokipenaz aritzen ga-ra, prozesu horrek sekulakogarrantzia baitu denontzat.

• Ikasturtea hasitakoan, esko-lako senide guztiei dei egitendiegu; topaketa horretan joanden ikasturteko Zentroko Ur-teko Planean haurrek, seni-deek eta lantaldeak landuta-ko gaiaren garapena jorra-tzeko eta hastear dagoene-rako lan-proiektu nagusiarenorientazioa partekatzeko au-kera izaten dugu, eskolakohiru protagonista horien ikus-puntuak eta interesak txerta-tzea helmuga izaki.

• Adin-talde bakoitzeko seni-deak hiru hilean behin elkar-

FAMILIA ETA ESKOLA


69

partekatu beharreko lana

tzen dira. Bilera hauetan tal-deak izango dituen heziketa-asmoak, proiektuak eta an-tzekoak (baita hauen zerga-tiak ere) haurren zeregina etasenideek dakartzaten gai in-teresgarriak jorratzen ditugu.

• Senideei eman beharreko in-formazioa, ospakizunak, txan-goak, haurrentzako ekitaldiaketa antzekoak diren bakoitze-an ere bildu egiten gara.

• Eskolako talde guztietan egu-nero-egunero ematen duguidatzizko informazioa: "Gaur"izeneko horiek talde bakoitza-ren sarrerako atean jartzen di-ren iragarki-taulak dira etabertan taldearen bizitza, jar-duerak, aldarteak, gertakizunzehatzak eta antzekoez gai-nera proiekturen baten gaine-ko informazioa, irteerak etagainerakoak jasotzen dira,modu orokorrean jaso ere,egunez egun buruturiko egin-tzez familiaren eta haurren ar-teko elkarrizketa sustatzekoeta taldeak egiten duen lanapartekatu ahal izateko.

• Eskolako eta Gurasoen El-karteko informazio orokorra,

berriz, eskolako ate nagusiandagoen iragarki-taulan ezar-tzen da.

• Senideen Txokoa adin-taldebakoitzaren berariazko espa-zioa da: bertan senitartekoekirakurri, mailegu bat eraman,edo seme-alaben hazkuntzaeta heziketaz interesa piztuduten gaiei buruzko informa-zioa eman, eta antzekoakegin ditzakete.

• Taldeko kideek parte hartueta elkar ezagutzea ahalbi-

deratzen duen beste lana-bes bat “Liburuxka bidaiaria"da. Liburutxo hori talde osoa-rena da, etxetik eskolara etaeskolatik etxera doa etenga-be; familia bakoitzak egunbatzuetarako ekartzen duetxera eta gainerako kideenaurrean aurkezten dute be-ren burua, seme-alabekin,egiten dutenen berri ematendute, kontu eta historia zaha-rrak kontatzen dituzte, etab.

• Beraien artean ez ezik, tal-dearekin ere komunikatzen

Luna Udal H. E. Granada (2006).

0-6 Urteko heziketa, partekatu beharreko lana.


70

dira. Liburuxka hori ia taldeguztiek dute: 1-2 urtekoetatikhasi eta 5-6 urtekoetaraino.

• 5-6 urtekoen taldean, eskola-tik irteten den promozio ba-koitzaren "Bizitzako liburua"egiten da eta bertan haur ba-koitzaren historia kontatzenda: nolakoa zen iritsi zeneaneta igarotako urte horietannolako gertakizun eta eskar-mentu bizi izan dituen. Idaz-ketan denek hartzen duteparte: umetxoek, maistreketa senideek.

• Senideak beraien artean etaeskolarekin harremanetanizateko beste aukera bat,bestelako ekitaldiak antola-tzea da: eskolan jaialdi herri-

tarrak egiten ditugu, adibi-dez, gurasoek ideiak ager-tzeaz gainera, horiek presta-tzean eta mamitzean ere par-te har dezaten.

Horiez gainera, beste hainbat eki-taldi ere antolatzen ditugu:

• Berariazko gai baten gainekohitzaldiak; gai hori, askotan,Zentroko Urteko Planak jasoduenarekin lotua dago: gura-so eta seme-alaben artekomasaje-tailerra, posturenkontrola pertsonal heldua-rentzat, sukaldaritzako taile-rrak sukaldariekin, etab.

• Erakusketa, kontzertu, an-tzerki eta abarretarako irtee-rak: horietara, gurekin etor

daitezen gomit egiten zaiegurasoei batzuetan.

• Hainbat proiektu egiteko tai-lerrak, senideen laguntzare-kin: topagune berezi-bere-ziak dira, zeregin jakin bate-an (eskoletan baliatzeko ar-tefaktuak egitea, ipuinak,antzezlanak, agerraldiak, su-kaldaritza errezetak ikasi etaelkarrekin trukatzea, intere-satzen zaizkigun gaiez ezta-baidan aritzea...) denok bil-tzen baikaituzte.

Horrelakoetan denok ikasten duguzerbait, adin-taldeekin dihardutenprofesionalen eta gurasoen ateankonplizitate handiagoko harrema-nak sendotuz doaz, eta gureproiektu komun honetaz kontzien-


FAMILIA ETA ESKOLA


71

tzia handiagoa hartzeaz gainera,eskarmentu handiagoa ere iraba-ziz goaz.

b. Alor indibidualean

• Haur Eskolako koordinatzai-learekiko hastapeneko elka-rrizketa da senideekiko lehenkontaktua,; bertan arduradunhorrek datu orokorrak jaso-tzen ditu, funtzionamendua-ren gaineko informazioaeman eta eskola erakustendie gurasoei.

• Ikasturtearen hasieran hau-rraren maisu edo maistrak el-karrizketa indibiduala egitendu senide berriekin eta beha-rrezkotzat jotzen dituen per-tsonekin; bertan informazioaelkar trukatzen dute, haur-txoa hobeki ezagutu ahal iza-teko, eta, era horretan, esko-larako egokipen prozesuasustatu eta taldearen egitu-raketa errazteko.

• Ikasturtean zehar senideekeskatzen duten eta irakasle-ek beharrezkotzat jotzen du-ten guztietan, elkarrizketapertsonalak egiten dira.

• Txikienen taldeetan (0-1 eta 1-2 urtekoetan) egunero, seni-deekin komunikatzeko, eskolaeta etxearen arteko "joan-eto-rriko liburuxka" baliatzen du-gu. Horrelakoetan senideaketa irakasleak, gertutasunez,bi errealitateetan (etxean etaeskolan) haurrak bizi izan di-tuen gertakizunik nagusietanapuntatzen dituzte. Berariaz-ko premiak dituzten haurrenkasuan liburuxka horren era-bilera luzatu egiten da, balia-garritzat jotzen denean.

• 2-3 urtekoen taldeetan, es-kolan agerian dagoen "Egu-nez egun" izeneko orri batenbitartez ematen da informa-zioa: bertan, laburbildurik,egunean haur bakoitzak biziizaniko gertakizun zenbait ja-sotzen dira: bazkaria, siesta,animoak edo nabarmen dai-tekeen beste zerbait. Horriesker, senideentzat bizikipremiazkoa den informazioabermatzen da eta, gainera,despeditzeko une labur ho-rretan egunean jazo denairuzkindu, eginiko lanez go-zatu… ahal izaten dugu.

• 3-6 urteko taldeetan egunero-ko informazioa hitzez ematenzaie senideei, eskolan sartze-an edo bertatik irtetean.

• Eskola irekiaren kontzeptuaatzemateko une atseginak

diren aldetik, iristeko eta aldeegiteko uneak garrantzi han-dikoak dira, horietan haurreneta senideen gaineko infor-mazio eta iritzien trukaketaeta kontaktu hertsia gerta-tzen baita.

c. Parte hartzeko bestelakobideak

Aipaturiko parte hartzeko bide ho-riez gainera, badira beste batzukere, legeak xedatutakoak: Guraso-en Elkartearen jarduera eta Esko-la Kontseiluan -eskolako bizitzaridagozkion erabakiak hartzeko or-gano eskudun den aldetik- senide-en ordezkaritza aritzea.

Parte hartzeko bide eta une horiekGranadako Haur HeziketarakoUdal Patronatuko eskola guztiek -tartean, "Luna" eskolak- baliatzen


0-6 Urteko heziketa, partekatu beharreko lana.


72

badituzte ere, garatzeko orduanikastetxe bakoitza bere estiloandabil.

Bizipen bat: haur

literaturari buruzko lana

Joan den ikasturtean haur litera-tura landu genuen. Ondoren, or-duan bizi izan genituen hainbategoeratan barrenako ibilbideaegingo dugu, haurren familia etaeskolaren arteko topaketan bide-ak eta mintzairak nola ehuntzendiren ikusiz.

“Ipuinak, herri-kantak, esa-moldeak, poemak, kontakizu-nak, bizi izaniko gertakizunedo irudikaturiko istorioennarrazioak, besteak beste,gure kulturako elementuakdira, bai etxean, bai eskolangure eguneroko une askotanpresente daudenak.”

Abiagune horretatik, eskolakolantaldean, haur literaturarenmundua hobeto ezagutzeko etaeskolan zein etxeetan dauzkagun

baliabideak optimizatzeko aukeraemango zigun lan proiektu batikasturtean zehar gorpuztea deli-beratu genuen, bertan kolektibo-ko kide guztiok parte har gene-zan: haurrek adin-taldeetan, seni-deek eta profesionalek.

Lantaldearen lehentasunezko hel-buruetako bat, proiektu horretansenideekin eskuz esku jarduteaizan zen, beraiek ere inplika zite-zen gaiari dagozkion tailer eta hi-tzaldien bidez aukera emanez: ho-rrekin erdietsi nahi genuen liburubilduma zaindu eta oparoa umeeneskura ipintzearen garrantziaz se-nideak sentsibilizatzeko.

Proposamena adin-taldeen egu-neroko bizimoduan gorpuzten ha-si zen eta ikasturte hasierako Es-kolako Batzar Nagusian senideeiaurkeztu zitzaien; bertan, denekeginiko ekarpenak eta proposa-menak eztabaidan jarri eta jorra-tu ziren.

Jarduera asko ikasturtean zeharzehaztuz joan ziren, hiru hilezbehin egiten ziren adin-taldeenbileretan. Esate baterako, 0-2 ur-teko taldeetan hainbat senidek,maistrekin elkar hartuta, irudi etadiapositibez osaturiko dossierraegin zuten, taldean landu eta ge-rora, Eguberrietako jaialdian, aur-keztu zen musika-sekuentzia batilustratzeko.

Zaharragoen taldeetan, berriz,ipuin kontaketen astean behinipuin narrazioak egiten ziren: gu-rasoren bat edo anai-arreba ikas-tetxera joaten zen, haurrei ipui-nak kontatu, irakurri edo bestela-ko formatuetako istorioak aurkez-tera. Senide batzuk, era berean,haurrekin elkarlanean aritu zirenikasturtearen amaierako ekital-dian ipuin baten antzezpenean.

Gurasoen Elkartearen ekimenezLiburuaren 1. Jaialdia antolatuzen (aurten ere egingo dugu):bertan stand bat moldatu zuten,eskolako haur guztiek ekarritakoliburuekin ospakizunean erakus-teko xedez. Liburuak ikusirik, au-rretiaz eginiko isilpeko lan guztienemaitzak loratu zirela frogatu zenekitaldian.

Eskolako lantaldeak beste propo-samen bitxi bat ere egin zuen: de-nok parte hartuko genuen liburuhandi bat egitea, alegia.

Ilargia sarrera buruan dagoenpanpina hori baino zerbait gehia-go dela adierazteari interesgarriiritzi genion, ikerkuntzaren ikus-pegitik; are eta gehiago, ordea,gure eskolari horrela deritzola go-goan izaki.

Galdera eta ikertzeko proposa-mena, beraz, hortxe ziren, esko-lako lantaldeak jaulkirik. Ihardes-penak, noski, denon artean bilatubeharko genituen.

Goazemazu lanera, hortaz.

Gela bakoitzeko "Gaur" horien bi-tartez, ekarri nahi zituzten errefe-rentzia, albiste, irudi, poema, kan-ta, asmakizun, sehaska-kanta etaburura zekizkiekeen gauza guz-tiak eskatu genizkien senideei.

Haurtxoek etxean edo gertuene-ko inguruneetan topatzen duteninformazioa pixkanaka-pixkana-ka metatu zuten eskolan. Irudi-munduarekin lotura zuten familie-tako seme-alabek, adibidez, ar-tista zenbaitek interpretaturikoilargiaren irudiak ekarri zituzten.Internetetik ateratako argizaria-ren gaineko informazio zientifikoaere (bere dimentsioak, zikloak,itsasaldietan daukan eragina eta


FAMILIA ETA ESKOLA


73

bestelako datu fisiko eta matema-tiko asko) iritsi zitzaigun. Gurezaharrek ere esku hartu zuten,beren asmakizun, atsotitz eta gai-nerakoak eskainita.

Informazio horiek guztiak, geleta-ra iritsi ahala, adin-taldeek azter-tzen zituzten.

Senideek eta haurrek bildutakomaterial guztia jasotakoan, aton-tze-lana zetorren: dokumentu, iru-di, informazio eta gainerako ho-riek nola erakutsiko ziren erabakibeharra zegoen. Horretarako, es-kolako iragarki-taularen eta gelaguztietako ateetan ezarritakooharren bidez Tailerra osatzekodeialdia egin zen: kontua zen, de-nen artean, "Ilargiaren LiburuHandia" egitea.

Tailerraren lehen saioan gurasoeta maisu.-maistren talde batek

material hori guztia ez ezik, hau-rrek eskolan eginiko lanen lagi-nak ere bildu zituen. Hurrengopausoa, material hori sailkatu etaaukeratzea zela-eta, adostasune-ra iritsi eta erabakiak hartzeaizango zen, liburuaren azken for-matua taxutuko bazen.

Hurrengo saioetan liburua pittin-ka-pittinka moldatu zuten autore-ek. Itxura ona har zezan, orrialde-ak banan-banan prestatu, maketa-tu, apaindu zituzten, nork bere sor-men, gaitasun eta trebeziak eskai-ni zituen; areago, bertaratzea ezi-nezkoa zutenek lanak etxera era-man eta, han, bakar-lanean egin-dakoak askotan harritu egiten gin-tuen. Horrela gertatu zen, adibi-dez, azal zoragarriarekin.

Dena buruturik, tokia erabaki etaerakusketan liburuaren euskarriizango zena diseinatu zuten.

Azkenean, eskolako sarreran li-burua agertu zen. Bertatik egune-ro denok igarotzen gara, txikiene-tatik hasi eta zaharrenak arte etadenok gelditzen gara haren au-rrean, ikusteko, kontsultatzeko,gozatzeko.

Gure ustez, hezkuntza-komunita-teko kide guztien arteko topaketaeta trukea sustatuko duten den-bora, espazio eta baliabideak es-kaini behar dizkigu Haur Eskolak.Norberaren berariazkotasunaketa partaideen arteko aldeak ain-tzat hartuta eta, horrenbestez,era askotan kolaboratzeko etaparte hartzeko aukerak eskainiz:bai deialdien ordutegietan, baiproposamenen nolakotasune-tan… Beharrezkoak izango direnegokipenak egiteko, haien eskuraipintzen ditugun baliabide guztiakbegiratuz eta balioztatuz.

Senideak, haurrak eta profesio-nalak elkarrekin bizitzeari, elkar-bizitzan aritzeari esker eskolarenhezkuntza-proiektua denon arte-an gorpuztuko dugu.

Hezkuntza-komunitateko

kide guztien arteko

topaketa eta trukea

sustatuko duten

denbora, espazio

eta baliabideak eskaini

behar dizkigu

Haur Eskolak


74

Hiru belaunaldi egitasJosune Zabala

Mondragon Unibertsitatea. HUHEZIko irakaslea

Transmisio bide bat

urratzeko ahaleginak

Errezilen, 600 biztanle inguru beste-rik ez dituen eremu gipuzkoar base-rritarrean, Atala Kultur Taldeaktransmisio bide zaharkituak berri-tzeko ahaleginak egin ditu aurten.Herritar adinduen gaztaroko bizimo-duak hitzez eta ekintzaz berritzekoasmoz, garai bateko gari prozesuosoa gauzatzeari ekin diogu.

Lantegi horretan, Kultur Taldea be-ra izan da su-piztailea;guztion mai-su-maistrak, adinduak; herritarrenparte hartze zabala eta lagunartegiro bikaina, berriz, emaitza.

Zereginak izan ditugu taldekideok,zereginak jarri dizkiegu parte har-tzaileei. Zeresana izan dugu fami-lian, kalean eta lagunartean… etazer pentsatua ere eman digu aur-ten erdietsitakoak.

Garai bateko langintzak ezagutzenez zituztenei begirako proiektua sa-

kondu ahala harreman sare berriaksortu dira, adin ezberdinetako herri-tarrok elkarturik egin dugu lan, ba-tera izan ditugu gaiaren gaineko hiz-ketaldiak eta elkarrekin gozatu duguospakizunetan. Azken batean, gizaharremanetan, ezagutza transmi-sioan, auzolanean aberasten lagun-du digu egitasmoaren ziriak.

Uztaroa, ikasgai

Esan bezala, herriko ondare baz-tertuari hautsak harrotu eta lantegihorretan ahal den herritar gehienakmurgiltzea izan da Atala Kultur Tal-dearen helburu nagusia. Jorragaia,berriz, gari prozesu osoa gure aito-na-amonek egiten zuten moduangauzatzea. Hasi lurra prestatzen,eta ogia egitearekin bukatu.

Gari uzta jaso ahal izateko, lanaegin behar gogotik! Gogo onezabiatutako egitasmoari atzera be-giratuta, urtarotan banatuta azal li-teke argien auzolana.

a. Udazkena eta negua

Iazko udazkenean ekin genion la-nari. Lehenik, lurra eskuratu behargenuen. Lur saila herritik gertuegoteak bazuen garrantzia ekital-dietan parte hartu eta gari proze-

sua behatzeko. Geure neurrira egi-na zegoen Eskola aurreko saila.Jabearekin hitz egin, eta bera kon-forme!

Bigarrenik, garai bateko lanen be-rri izateko ezinbesteko genituenlaian jarduten ziren herritarrak, be-raz, haiekin jarri ginen harremane-tan. Afari mokadu bat eginez, izangenuen zer entzuna, zer jasoa etazer ikasia. Laiari izandako garaiakjario gozoan berritu zituzten elkarritxanda ezin kenduta. Lana bera jo-lasa balitz bezala kontu-kontari, jo-lasean, alajaina!

Ondoren, laian aritzeko herritarrakbildu eta lantegi horretan ikasi be-harra zegoen. Gari-ereite egune-an, hiru belaunaldik egingo zutenlaian eta aitzurrean. Larunbataarratsaldetan biltzen ginen laianikasteko: gazte eta gurasoak ikas-le, aitonak irakasle. Azalpenak, ja-rraibideak, elkarrizketak, kontu za-har eta berriak korapilatzen zirenalgara askoren artean.

Egun desiratu hartarako garia ereeskuratu beharra geneukan. Ez-kiotik ekarri genituen Arkautekoikertegietan aztertzen ari direnEuskal Herriko eta kanpoko garizaharrak. Bost gari mota gerturatugenituen, 3000 urte ingurukoakzaharrenak.

FAMILIA ETA ESKOLA


75

itasmo batean

Errezil. Gipuzkoa (2006).

Gari-ereite eguna iritsi zen. Ikus-entzuleentzat triptikoak banatzenhaurrak, jaialdiko esatari pareaazalpenak emateko gogotsu, laiarieta aitzurleak urduri, itzaina idiakuztartzen, area ondoan, gari aleakpertzetan eta hamaiketakoa pres-tatuta. “Laian estu eta mahaian la-sai”, bai lehen, bai orain. Eginkizu-nak beteta, bazkari eder batekineman genion amaiera egunari.

b. Negua eta udaberria

Atzeak erakusten omen du aurreanola dantzatu, beraz, prozesua be-hatu, aztertu eta lur saila zaindubeharra geneukan. Zer hoberik lursail pareko Eskolara egunero doa-zen haurrak baino...

Eskolako irakasleekin bilera egin,eta testuinguruaz baliatuz, eskolan

bertan gaia mami zezaten eskatueta laguntza eskaini genien. Go-gotsu hartu zuten irakasleek gureproposamena.

Haur Hezkuntzan eta Lehen Hez-kuntzan lanak banatu, eta ikas-kuntzari ekin zioten. Behatzaile,zaintzaile, esperimentatzaile etasortzaile bihurtu ziren herriko hau-rrak: Matematiketan neurriak lan-

Hiru belaunaldi egitasmo batean


76

Xabier Muñoz Etxagibel (2006).


duz; Ingurunean landareak beha-tuz; Plastikan txori-izugarri edotxorimaloak eginez; Hizkuntza etaTeknologia berrietan, argazkiezbaliatuta, ahozko eta idatzizkoazalpenak eraikiz. Haurrek Esko-lan ateratako emaitzak etxetaraeraman zituzten guraso eta aitona-amonek ikusi, eta haien gaineanjardun zezaten.

Haurrek egindako txori-izugarriaklur sailean ezarri beharra ere baze-goen, eta aitzakia horrekin beste la-runbat arratsalde bateko jaialdiaantolatzea egoki iruditu zitzaigun.Haurrak gustura eurek egindako ar-telanek gari saila apaindu eta uda-berrian euren funtzioa beteko zute-lako, baita herrian kalejira egin etahaur jolasetan parte hartu zutelakoere; gurasoak ere pozarren seme-alaben artelanen ikusmiran.

Haurrak Eskolan behatzaile etakontatzaile lanetan jarrita ere, ba-

geneuzkan ikertzaile adituak, egu-nero, sail inguruan mian. Adinduekegunero zaindu ziguten altxorra,eta herriko guraso argazkizaleakgarapen une txikiak gordetzen zi-tuen argazki kaxan.

c. Udaberria eta uda

Udaberriarekin batera, lehen garipuntek lur saila berdez koloreztatuzuten. Hazi eta hazi, bazihoan au-rrera ereindako garia, eta gari gai-neko txoriak goserik ez! Ogirik jannahi bagenuen, geure lurra babestubeharra geneukan; berriz ere auzo-lanera deitu beharra zegoen herrita-rra. Bi asteburutan bukatu genituengari eremua sarez estaltzeko lanak.

“Handia banaiz, txikia banaiz,maiatzean burutuko naiz”. Horixeesan eta buruan gordearazi zigu-ten adinduek, eta horixe gertatuzen. Bost gari motak burutu ziren

eta handik gutxira kakotu. Gariaebaki, metatu, jaso eta jotzeko ga-raia iritsi zen uztailarekin batera.

Hartarako ere ezinbesteko zenadinduen ezagutzaz janztea. Zeinunetan eta nola jotzen zen garia?Zein lanabes erabiltzen ziren ho-rretan? Nola egiten ziren metatxo-ak? Nola bereizi lastoa eta alea?Berriz ere aitona-amonekin bildu,gari-igitarako tresnak bilatu, kon-pondu eta bigarren ospakizun han-dirako lantegiari heldu genion.

d. Uda eta udazkena

Haurrak oporretan ziren sanfermi-netarako eta aste horretako arra-tsalde batean bildu ginen haur,gazte, guraso eta aitona-amonaklur sail puska bat ebaki, metatxoakegin eta igandeko ospakizunaprestatzeko. Guraso eta aitona-amonek igitaiekin garia moztu eta

FAMILIA ETA ESKOLA


77


azaoak egin; haurrek azaoak jaso,metatxoak egin, haien ondoan txo-ri-izugarriak jarri... Zein baino zeingusturago.

Berriz ere hiru belaunaldi batera au-zolanean, derrigorrean jarri gabekoeginkizunetan jolasean, solasean.

Gari-igitarako izendatutako igandebezperan, egunerako tresnak ba-serrietan jaso, lur sail inguruneraeraman eta erakusketarako molda-tu genituen.

Igandean, guztiok ala guztiok har-tu genuen parte, bakoitzak bereneurriko lanetan: alde batetik, hau-rrak informazio triptikoak bana-tzen, gari azaoak jaso eta meta-txoak egiten laguntzen, garia ha-rrian jotzen, hamaiketakoa heldueibanatzen, garia garbitzen lagun-tzen, garia kutxan gordetzen; bes-tetik, guraso eta aitona-amonaklantegi arduratsuagotan. Eta lanakfesta izaten jarrai zezan, sabelaberdinduz jan-edana tabernankantu-kontuak lagunduta.

Udazkenari begira, garia ehotu,irindu eta ogia egitea zen gelditzenzitzaigun lana; bete genuen horiere. Berriz ere hiru belaunaldiakbildu, errota zaharrera joan-etorriaegin, eta herriko okinak egin zituenSan Martinetarako ogiak. Zer dennorberak ereindakotik jatea...

Jasotako uzta

Proiektuaren hondarretan, herrita-rrok uztaroaz dihardugunean kon-turatzen gara hasiera haietan kul-tur ondarea berreskuratzeko as-moz abiatutako egitasmotik hamai-ka puntta berri ernatu direla:

• Ezagutza zaharrak berritueta transmisio bide berriak

urratu ditugu: herriko onda-rea berreskuratuz ezagutzaeta balore ahaztuak inguratueta berreskuratu ditugu.

• Herriko hainbat sozializaziogunetan zeresana, zer gogo-ratu eta kontatua eman du ga-rai bateko ohiturak berritzeak.

• Herri eta kultur nortasuna indar-tu dugu belaunaldi berrietan.

• Gutxienez, hiru belaunaldita-ko herritarrok parte hartu du-gu helburu berari begira. He-rri ekimenetako parte hartzeeta auzolana sekula bainooparoagoa izan da.

• Herriko adinduak izan badiraere protagonista handiak,norbera bere egitekotan ereizan da nor gainerakoentzat.

• Eskolako irakasleek herrikokultur egitasmoan parte hartudute, eta bide batez, hainbateduki landu dituzte testuingu-ru esanguratsua lagun. Zere-gin horretan, ikaskuntza arau-tuak eta herri ikaskuntzak bategin dute, eta familiak eta es-kola izan dira partaide.

• Hainbat familiatako harre-manak indartu dira tresnaketa ezagutzak partekatzekounetan.

• Galtze bidean den ahozkotransmisioaren zipriztin ba-tzuk gorde ditugu bideo gra-bazioetan, argazkietan… etaoroimenean.

• Adinduek altxortzat dauka-ten kultur ondarea balioestenikasi dugu.


78

Reggioko identitatea eta oinarrizko printzipioakMatilde Sainz, Josune Zabala eta Nerea Alzola

Mondragon Unibetsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

REGGIO EMILIA-ra bisitan

2006ko urrian

Reggio Emiliako hezkuntza proiektua ezagutu duguiazko urrian, eta geureari ekarpen txiki batzuk egitekoaztarnatxo batzuk utzi nahi ditugu:

Irakaskuntza hartu-emana da, eta harreman hau zen-bat eta aberatsagoa izan, orduan eta aberatsagoa dairakaskuntza bera. Truke horretan haurraren ahalme-nari, eta potentzialtasunari ematen diote helduek ga-rrantzia. Haurrei entzutea, haienganako arreta izateaeta haiekin hitz egitea dira baliabide, eta hartarakoxeeraikitzen dira gatazka gobernatzeko darabiltzaten el-


79

IKUSI ETA ENTZUN DUGU

karrizketa edo eztabaidak. Oreka jokoa da, egunezegun eraikitzen dena, talde lanean hazten dena. Harahor Reggio Emiliaren lehen elikagaia.

Baina eztabaida horietan zein neurritan parte hartu be-har du irakasleak? Zenbaterainoko protagonismoadauka hezitzaileak? Bada arrisku bat tarteko: irakas-leak beregan pentsa lezake eta bere ikuspuntua baka-rrik azaleratu; bera bihurtu protagonista nagusi. Taldelanaren bitartez heldua ikasleen mailan jarriko da, hel-duak ez du oztopatuko haurrekiko hartu-emana. Hau-rren ikuspegiari begiratuko dio; zirrara eragingo die, etahitz eginez zerbaiten inguruko jakin minak iraun egingodu helduarekin batera.

Lantegi horiek guztiak gauzatzea utopia izan litekeelaere pentsa genezake, baina emiliatarrentzat utopialantzea da aurrera egiteko pizgarria. Errutinan erorikoez den egunerokotasunari ematen zaio garrantzia.Egu-nero utopia landuz, zerbait ezberdina eginez.Utopia as-ko dira. Bat izan liteke besteri entzuten jakitea: haurra-ri, beste irakasle bati, gurasoari… aditzea. Beste bat dateoria eta praktika uztartzea. Praktika ez da teoriarenaplikazioa; bien arteko etengabeko joan-etorria irauna-raztea ere utopia da.

Eta hartu-eman guztietan metodo sokratikoa hobes-ten da. Haurrak dakienetik abiatuz eta hari tira eginezeraikitzen da haurraren ezagutza. Aurrez landua eta di-seinatua izan den ingurunean jartzen da haurra: mate-rialez hornituta daude espazio egokiak, eta haurra ho-rrekin hasten da zerbait egiten. Irakasleak eta gainera-ko ikasleek lagundu egiten diete haurrari aurrera egi-ten. Haurrak horrela lortzen du jarduera, objektua etapentsamendua errepresentatzea. Norbanakoaren iru-dikapenetatik abiatuta eraikitzen da talde errepresen-tazio (gelako haur guztiena) zein pentsamendu parte-katua.

Pentsamendua irauliz eta hartu-emana xehatuz eraiki-tzen da sormen artistikoa, eta haurrek landutako gor-putz artistikook gizartean, hirian... agertzen dira. Hau-rrak hirian ikusgarri egiten ditu Reggio Emiliak, arti-sau eta diseinatzaile bihurtu.

Beste elikagai bat ere bada pedagogia arloan gazi-go-zoa. Pedagogiari hausnarketa kritikoa eginez, bere bai-tan gorde dela aitortzen dute, eta gatazka horren irten-bide bakartzat dute diziplinartekotasunari heltzea.Errealitatea oso konplexua da, eta hura ulertu zein ha-ren gainean eraikuntzak gorpuzteko ezinbesteko dugu

diziplina bateratuen laguntza. Soilketak saihestu etaerrealitatea bere osotasunean jaso eta eraikitzearen al-deko apustua egin dute.

Bateratze lanak, baina, agindu egiten dio hezitzailearigogoeta egin dezan. Irakasleak, pedagogoa eta taile-rista dira, batik bat, zentroetako hezitzaile nagusiak, etaeuren esku-hartzearen, hartu-emanaren gainekohausnarketak egiten dituzte.

Eta, azkenik, zer da eurentzat irakasle ona? Irakasleona da haurrekin batera etorkizunari begiratzen diona,tresnak erabiltzen dituena, laguntza bideak ematen di-tuena.Hezkuntza dinamikoa da, eta denboran nahiz es-pazioan aurrera egiten du. Haurrari buruzko jakin mi-nari eusten dio irakasle onak.


80

Eskoriatzan, Arizmendiko Jose Arana Ikastolan,udazkenean ipuin kontaketak egin eta bertakoElizateak haurrei ezagutzera emateko Ezkurtxo

erabili izan du aspaldidanik. Ezkurtxo, irudizko pertso-naia magikoa da. Aurten gorputza hartu du, eta Esko-

riatzako kaleetara irten da.

Nolakoa izan da izan da

Ezkurtxo sortzeko prozesua?:

1. Ikastolan aurreko urteetan erabili den pertsonaiaren irudia aztertu genuen lehenik.

2. Ondoren, pertsonaia diseinatugenituen.

3. Diseinatuta zegoela,maketa txiki bat egingenuen kartoi mehez.

4. Hurrengo urratsa izan zen maketa ekartzeabenetako neurrira, egunkari papera erabilita.

EZKURTXO:Marrazkitik - Gorputzera

BALIABIDEAK


81

5. Gorputza egiteko, patroiak atera ondoren, esponjaren gaineanjarri, marraztu eta kuterrarekin moztu genuen.

6. Jarraian, pieza guztiak lotu genituen kontaktuko kolaz, etaatzean belkroa erantsi genion, kendu eta ipini ahal izateko.

7. Besoak ateratzeko, zuloak egin genizkion. Ahoaren zuloa ereegin genuen -hortik ikusiko baitu barruan doanak- eta tula jarrigenion gainean, barruko pertsonaren aurpegia ez ikusteko.

8. Ezkurtxori txapela egiteko, prozesu berari ekin genion:patroiak, moztu esponjan, itsatsi eta abar…

9. Margotzeko, margo plastikoa erabili dugu, baina urazmehetuta (bestela esponja azkar apurtzen da). Margoa ematekoesponja pusketa batez lan egin dugu eta txapelaren testuralortu dugu, patataz egindako zigilu batez margotuta.

10. Hostoak bi kartoi mehez egin genituen, nerbioak egitekoalanbrea erantsi geenion tartean, kontaktuko kolaz. Gaineankola zuriaz eman genion gogortzeko eta lehortutakoanmargotu genuen. Azkenean, txapelari erantsi genizkion.

11. Behar diren materialk: esponja, kontaktuko kola, kuterra, alanbrea,kartoi mehea, kola zuria, margo plastikoa eta patata.

Ezkurtxok haurrekin kalean gozatu du.

Bea Arregi eta Irati Gorostiza

[email protected]

Documents

FAMILIA ETA ESKOLA - Mondragon Unibertsitatea...eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea Xamar (2006).Euskara jendea. Gure hizkuntzaren historia, gure historiaren hizkuntza. Pamiela: Iruñea