FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAM

DAN TIMUR

Isi Kandungan

4. Implikasi Falsafah Pendidikan Islam & Timur terhadap perkembangan pendidikan di Malaysia.

Pengenalan

Istilah falsafah berasal daripada 2 perkataan Yunani :

Maka tugas utama ahli falsafah ialah menilai kehidupan dan pengalaman manusia secara keseluruhan terhadap ilmu dan kebenaran alam kehidupan.

Penemuan dan rumusan ahli falsafah adalah amat berguna untuk mencari kehidupan yang sempurna ataupun menentukan haluan untuk pembangunan dan kemajuan negara.

Konsep Falsafah Islam

Pendidikan Islam merupakan suatu usaha berterusan untuk menyampaikan ilmu, kemahiran dan penghayatan Islam berdasarkan al-Quran dan Sunnah bagi membentuk sikap,kemahiran, keperibadian dan pandangan hidup sebagai hamba Allah yang mempunyai tanggungjawab untuk membangunkan diri, masyarakat, alam sekitar dan negara ke arah mencapai kebaikan di dunia dan kesejahteraan abadi di akhirat.

Turki Rabib(1982) menyatakan bahawa falsafah pendidikan Islam dibina berasaskan empat rukun iaitu:

Iman yang teguh kepada Allah dan Rasul-Nya, Malaikat-Nya,Syurga-Nya,Neraka-Nya dan hari kebangkitan.

Akhlak yang baik dan mulia. Berilmu dalam erti yang menyeluruh. Amal salih di dunia dan di akhirat.

Menurut Mohd.Kamal Hassan (1987) falsafah pendidikan Islam menekankan konsep-konsep berikut:

1. Pendidikan seumur hidup.2. Pembangunan seluruh potensi

(roh,akal,dan jasad) secara padu mencakupi aspek kognitif, efektif, dan Volitional.

3. Menyampaikan dua fungsi:a) Sebagai hamba kepada Allah (‘ubudiyyah)b) Sebagai khalifah Allah 4. Memakmurkan seluruh alam.5. Kesepaduan & kesempurnaan iman, ilmu

dan amal salih.6. Kebahagiaan hidup di dunia dan di akhirat.

Pengertian Falsafah Islam

Falsafah Islam mempunyai 3 aspek :I. Ilmu Fizik – berasaskan bendaII. Ilmu Matematik – ilmu hitung,& astronomiIII. Ilmu Ketuhanan

Pengertian Falsafah IslamAl-Farabi 2 sudut falsafah:I. Falsafah teoriII. Falsafah amalan

Falsafah di kategorikan kepada :i. Ilmu Wahyu – termasuk makhluk-makhluk rohani

yang membawa wahyu dan cara bagaimana wahyu disampaikan.

II. Ilmu Akhirat - badan manusia tidak dihidupkan

lagi,rohnya akan mengalami seksa & kesenangan.

PERKARA-PERKARA MENJADIDASAR PENDIDIKAN ISLAM

Keesaan Tuhan(tauhid). Kepercayaan pesuruh-pesuruhNya. Manusia mempunyai potensi dalam

perkembangan moral dan rohani. Setiap individu bertanggungjawab

terhadap tindakan sendiri. Kehidupan dunia dan akhirat Persamaan dan persaudaraan sejagat di

antara semua umat manusia.

Konsep Pendidikan

Menurut perspektif Islam, pendidikan bermaksud:

“ satu proses secara berterusan memupuk seluruh potensi semulajadi manusia dari segi intelek, akhlak, rohani dan jasmani secara bersepadu dan seimbang ke arah pembentukan insan soleh yang membawa kebaikan di dunia dan akhirat”.

PENDIDIKAN ISLAM

2 Orang Tokoh Pendidik Islam

Tujuan Pendidikan Islam

Matlamat Pendidikan Islam

Bidang Pendidikan Islam

PANDANGAN UMUMTOKOH-TOKOH ISLAM

Penyatuan semua ilmu pengetahuan di bawah Al-Quran yang menjadi teras pendidikan. Menurut mereka,pendidikan boleh memainkan peranan ke arah mewujudkan keseimbangan antara potensi fizikal,intelek dan rohani manusia.

TOKOH-TOKOH

Al-Farabi (870-950 AD)

Abu Nasr Mohammad Ibn al-Farakh al-Farabi.Dilahirkan di Wasij.Beliau bukan sahaja seorang ahli falsafah & ahli sains malahan sebagai seorang pakar bahasa.Sumbangan Al-Furabi adalah dalam bidang falsafah,logik dan sosiologi.Sumbangan penting beliau ialah membahagikan pengajian logik kepada 2 kategori iaitu Takhayyul (idea) & Thubut (bukti).

Al-Ghazali(1058-1111)

Abu Hamed Mohammad ibn Mohammad al-Ghazzali.

Dilahirkan di Tus,Khorasan,Iran. Madrasah di Gurgan untuk belajar ilmu fiqh. Belajar ilmu agama,falsafah,logik dan

sebagainya dengan Imam al-Haramayn. Pada tahun 1901 dilantik sebagai Professor

di Baghdad. Hasilkan 400 buah buku termasuk dalam

bidang teologi,falsafah,sains dan ilmu sufi.

Sambungan

Pendidikan hendaklah merangkumi aspek intelek latihan jasmani serta

pembinaan akhlak yang mulia,berani dan hormat-menghormati.

Hamka Nama sebenar Haji Abdul Malik bin

Abdul Karim Amrullah Guru-gurunya seperti Syeikh Ibrahim

Musa, Syeikh Ahmad Rasyid, Sutan Mansur, R.M. Surjopranoto dan Ki Bagus Hadikusumo

Menguasai berbagai bidang ilmu pengetahuan seperti filsafat, sastra, sejarah, sosiologi dan politik, baik Islam maupun Barat.

sambungan

Pendidikan ialah suatu proses yang boleh membentuk tingkah-laku yang baik,sikap yang berani serta budi pekerti yang mulia seperti sikap merendah diri,sabar,menghormati orang tua dan sebagainya.

PERKAITAN FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAM

DENGANFALSAFAH PENDIDIKAN

KEBANGSAAN

ISLAM FPK• “ Pendidikan Islam adalah

satu usaha yang berterusan untuk menyampaikan ilmu, kemahiran dan penghayatan Islam berteraskan al-Quran dan As-sunnah bagi membentuk sikap, kemahiran, keperibadian dan pandangan hidup sebagai hamba Allah yang mempunyai tanggungjawab untuk membangunkan diri, masyarakat, alam sekitar dan Negara ke arah mencapai kebaikan di dunia dan akhirat “

• “Pendidikan di Malaysia adalah usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada tuhan. Usaha ini adalah usaha untuk melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketerampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai ksejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan negara.”

Falsafah Pendidikan Timur

1. konfusianisme& Taoisme(China)

2. Hinduisme & Buddhisme

3. Nasionalisme &Internasionalisme(India)

Aliran fahaman:

Falsafah Pendidikan di Negeri China

Falsafah pendidikan merupakan perkara utama bagi setiap pendidik di negeri China.Falsafah merupakan perkara pertama yang dipelajari oleh orang cina.4 buah buku teks yang mula dipelajari oleh kanak-kanak ialah:

The Doctrine of

Mean

Confucian Analects

Book of Mencius

The Great

Learning

Classic of Three Characters merupakan sebuah buku yang telah dihasilkan oleh seorang sarjana Cina.

Ia digunakan sebagai rujukan utama bagi kanak-kanak yang baru masuk sekolah.

Isi-isi pelajaran buku ini menonjolkan falsafah pendidikan Konfusianisme dengan bermula ayat :

“Fitrah manusia mulanya ialah berakhlak mulia”.Konfusianisme merupakan falsafah pendidikan yang paling berpengaruh di dalam serta di luar China sehingga hari ini.

Falsafah Pendidikan Konfusianisme

ConfuciusTokoh pendidik dan Ahli FalsafahBeliau mengusulkan amalan li

(peraturan hubungan manusia & ren (sifat murni manusia) sebagai intisari

utama untuk membina masyarakat yang harmoni.

Menegaskan bahawa pendidikan adalah proses untuk kesempurnaan tingkah laku manusia dan ini boleh

dicapai melalui amalan tingkah laku.Ia penting untuk membawa

kestabilan, kesejahteraan dan keharmonian kehidupan.

Pelajar perlu menghafal Buku Syair, Buku Sejarah, Buku Elemen, Buku

Upacara dan Buku Annals.Murid diajar mengikut kebolehannya

dan menggunakan strategi perbincangan untuk menyampaikan

maklumat.

Mengzi @ Mencius

Digelar sebagai mahaguru arif yang kedua.Memperkembang amalan ren supaya merangkumi dengan altruisme & tindakan yang benar.Dengan itu,Mengzi mencadangkan amalan kemurahan , tingkah laku yang wajar & adil.

Xun Zi

Pengikut Konfusianisme.Beliau berpendapat bahawa fitrah manusia adalah bersifat jahat yang sentiasa mengejar kepentingan diri sendiri.Dengan itu,beliau mengutamakan pendidikan moral & undang-undang untuk menjadikan sistem peraturan sivil sebagai pembentukan masyarakatyang aman & teratur.

Dari pandangan tokoh-tokoh pendidikan konfusianisme, ramai di antara mereka berpendapat bahawa

peranan utama pendidikan ialah membina tingkah laku manusia supaya menjadi orang yang berakhlak mulia,

mengikut peraturan serta taat dan cinta kepada pemerintah dan negara.

Mula berkembang sebagai aliran pemikiran semasa kontemporari Confucius.

Lao Zi merupakan pelopor Taoisme. Dao De Jin (Klasik Moral) merupakan penulisan teks

peninggalan Lao Zi. Beliau menghuraikan Dao sebagai jalan yang betul

membimbing pelaksanaan De sebagai amalan kesejahteraan hidup manusia.

Manusia harus mematuhi prinsip-prinsip berikut untuk mendapat kehidupan yang sejahtera.

Menurut Lao Zi, Taoisme mengutamakan etika hidup berdasarkan ilmu komprehensif terhadap realiti semula jadi.

Taoisme

‘Manusia menurut peraturan bumi,bumi menurut peraturan syurga,syurga menurut Dao,Dao menurut

peraturan diri”.

Zhuang Zi( 369-286)Pengikut Taoisme yang paling berpengaruh dalam perkembangan falsafahnya.Beliau mengembangkan idea Dao dengan meliputi kebebasan & kehidupan berharmoni yang mematuhi peraturan semula jadi daripada syurga.Menurut Zhuang Zi, manusia yang sempurna adalah pengikut Dao.Maka, pengikut Taoisme yang sebenar adalah dilepasi daripada sebarang peraturan dan undang masyarakat.Dao yang diamalkan merupakan jalan ke syurga.Oleh itu, ia tidak harus ada hasrat atau nafsu serta tidak ada usaha agar mencapai kesejahteraan hidup melalui amalan prinsip wu wei (tiada perancangan dan tiada tindakan dan hanya mengikut prinsip semula jadi sahaja.Melalui amalan Wu Wei,pemerintah negara akan memperolehi De, iaitu nilai-nilai murni, untuk membimbing rakyatnya mempelajari semula jadi & amalan hidup bahagia tanpa dikonkong oleh peraturan dan undang negara.

Xiang xiu (221-300) & Guo Xiang

‘Commentary on Zhuang Zi’ yang merupakan buku hasilan mereka yang memberi interpretasi konsep falsafah Taoisme.Mereka menghuraikan wu wei sebagai tiada aktiviti & you wei sebagai ada aktiviti.Mengkut interpretasi Xiang-Guo, amalan wu wei bermakna semula jadi dan membenarkan memandu gaya hidup manusia.Manakala,amalan you wei merupakan tindakan yang menentang semula jadi.

Mengikut interpretasi Xiang-Guo,ilmu adalah potensi yang telah dilahirkan dalam fitrah manusia.

Orang yang berusaha mencari ilmu dirupakan sebagai peniru.

Peniruan adalah silap kerana sebab-sebab berikut:

1. Yang lalu bukan yang kini, dan yang kini pula berubah secara terus-menerus.

2. Individu yang berusaha meniru orang yang bijaksana tidak akan menjadi seorang yang bijaksana.

3. Peniruan adalah destruktif. Kerana ia merupakan perbuatan di luar keupayaan semula jadi individu sendiri.

Neo-Konfusianisme

Tokoh pendidik.Seorang pensyarah di Universiti Di-RajaBeliau menghasilkan banyak esei & disertai mengenai falsafah pendidikan Konfusianisme.Di dalam esei bertajuk Shi Dao (Profesionalisme Keguruan), Han Yu menghuraikan peranan guru ialah melatih tenaga kerjaya, menjelaskan keraguan dan penyebar idea dao berdasarkan Konfusianisme.Bagaimanapun,intisari Konfusianisme di dalam Dinasti Tang mula dipengaruhi oleh Falsafah Buddisisme dan Taoisme.Maka falsafah Konfusianisme yang baru mula berkembang secara beransur-ansur.Konfusianisme baru ini dikenali sebagai Neo-Konfusianisme.

Hany Yu (768-824

TM)

Cheng Hao mempelopori Mazhab Neo-Konfusianisme Minda Universal (School of Universal Mind).

Pelajar harus terlebih dahulu memahami ren, yang mengandungi nilai-nilai murni.

Dengan amalan secara beransur-ansur, pelajar akan mencapai kesepaduan diri dengan alam semesta. Kehilangan kesepaduan adalah kerana mindanya disekat oleh nafsu kepentingan diri.

Mengutamakan kepentingan ilmu intuitif. Wang Shouren ; ilmu intuitif merupakan sinar

minda dalaman manusia dan perkembangan ilmu intuitif merupakan manifestasi nilai murni dalaman.

Akan merentasi rintangan nafsu kepentingan dalam minda.

Fitrah asal dapat dipulihkan dan dikembalikan.

Terkandung dalam jiwa mental setiap individu

Wang Shouren menentang penggunaan kaedah inkuiri, hukum dera dan mengurungkan kanak-kanak sebagai pendekatan pengajaran.

Sebaliknya, beliau menyarankan teknik peneguhan dan motivasi digunakan untuk menimbulkan minat terhadap aktiviti dalam pembelajaran

Falsafah Pendidikan di India

Di antara Falsafah di India yg berpengaruh ialah: Hinduisme & Buddhisme

Pengasas Buddhisme ialah Siddhartha Gautama(563-483 SM).

Penulisan-penulisan tertua yang boleh dihayati dikenali sebagai Vedas(Ilmu suci)

Moksa bermaksud kelepasan daripada penderitaan.

Ramai penganut Hinduisme & Buddhisme percaya bahawa manusia terlepas daripada penderitaan setelah hidup secara bijaksana & melepaskan diri drpd nafsu dunia.

Karma,iaitu prinsip tindakan manusia menentukan kejadiannya.

Karma menentukan kedudukan manusia dlm masyarakat berdasarkan sistem kasta iaitu:

1. Brahmins : Sami & sarjana2. Kshatrigas : pahlawan & pentadbir3. Vaisyas : saudaga & pedagang4. Sudras : hamba & buruh Sistem Kasta menghalang mobiliti

sosial.

Seseorang itu hanya dapat memperbaiki kedudukannya melalui penjelmaan semula selepas meninggal dunia.

Dalam kandungan falsafah mengikut ajaran vedas,terdapat beberapa peraturan yang harus dipatuhi sekiranya ingin melepaskan diri daripada kitaran karma.

Peraturan-peraturan ini dikenali sebagai dharma.

Buddhisme bermula dengan idea bahawa semua hidupan mengalami penderitaan.

Cara melepaskan diri daripada penderitaan ialah penghapusan nafsu diri.

8 langkah untuk melepaskan diri daripada penderitaan.

Rabindranath Tagore (1861-1941)Ahli falsafah dan penyair dari India.•Proses bertujuan untuk melahirkan manusia yang berfikiran sempurna.•Pendidikan harus menjadi proses yang hidup,dinamik serta realistik.

Nasionalisme dan Internasionalisme

•Buku Falsafah Pendidikan (1984), menyenaraikan idea-idea penting yang terkandung dalam falsafah pendidikan Rabindranath Tagore untuk membentuk kesempurnaan manusia seperti itu :1. Pendidikan tubuh badan2. Pendidikan Intelek3. Pendidikan kerohanian4. Pendidikan realistik5. Pendidikan harus hidup dan dinamik6. Pendidikan dalam perkara-perkara semula jadi7. Pendidikan untuk rasionalisme yang tulen8. Pendidikan untuk internasionalisme9. Pendidikan untuk perkembangan individu10.Pendidikan untuk perkhidmatan sosial dan kecekapan.

Sharifah Alwiah Alsagoff

Beberapa perkara yang diterapkan di dalam falsafah pendidikan kebangsaan adalah daripada Falsafah Pendidikan Timur

Penekanan secara rohani yang terdapat di negara kita pula jelas terpancar dalam Falsafah Pendidikan Islam dan Timur.

Nilai di dalam falsafah konfusianisme juga terdapat di dal Falsafah Pendidikan Kebangsaan

Aspek emosi pula jelas terpapar di Falsafah Pendidikan Islam dan Timur

Strategi Pengajaran dan Pembelajaran Pendidikan Islam KBSR Kurikulum pendidikan Islam Sekolah

Rendah digubal berteraskan Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan Falsafah Pendidikan Islam dengan memberi tumpuan untuk melahirkan insan yang seimbang, berilmu,beriman,berakhlak mulia, berketrampilan dan beramal soleh sebagai khalifah Allah yang bertakwa berlandaskan al-Quran dan Sunnah.

Kandungan & Huraian Falsafah Pendidikan Islam

Penekanan-penekanan dalam pengajaran Pembelajaran Pendidikan Islam Sekolah Rendah

1. Menerapkan nilai-nilai murni/sifat-sifat mahmudah dalam pengajaran dan pembelajaran seperti bersungguh-sungguh,rajin,cekap,tolong-menolong dan ikhlas.

2. Menggunakan bahasa yang baik.3. Mengembangkan semua potensi (JERIS)

secara terbimbing, menyeluruh dan bersepadu.

4. Menghubungkan aspek kurikulum dengan kokurikulum.

RUMUSAN Ahli-ahli falsafah di negara Timur pada

keseluruhannya menumpukan perhatian atas isu dan masalah masyarakat ,moral, dan estetika (aksiologi) yang membawa

perkembangan nilai humanisme dan estetika.

Ahli-ahli falsafah agama pula menumpukan perhatian mereka terhadap soalan kewujudan alam asal,realiti,dan masalah sosial dan hubungan Tuhan(metafizik)

Terima kasihTerima kasih

Disediakan oleh:MOHAMMAD ZUHIR LUQMANRODHIYAH SHAHRUL AZMIRMASLIANNA