FAKTOR-FAKTOR YANG MENYEBABKAN GEJALA PONTENG SEKOLAH

DI KALANGAN PELAJAR TINGKATAN EMPAT SEKOLAH MENENGAH

KEBANGSAAN TAMAN DESA SKUDAI ( SMKTDS ), SKUDAI, JOHOR

DARUL TAKZIM

FATIMAH BINTI ABDUL HAMID

Laporan Projek Ini Dikemukakan

Sebagai Memenuhi Sebahagian Daripada Syarat

Penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Serta Pendidikan

( Matematik )

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

April 2006

ii

iii

iv

DEDIKASI

Untuk abah dan emak

Abdul Hamid bin Hashim

Zaharah binti Mohamed

Terima kasih atas doa dan restu

Semoga Allah s.w.t merahmatimu dunia dan akhirat.

Buat kakak dan adik-adik tercinta,

Zaleha, Mohd Zaki dan Muhamad Taufik

Terima kasih di atas segala pengorbanan, sokongan dan kasih

sayang kalian. Semoga kalian berjaya dalam kehidupan

Untuk insan tersayang

Mahad Akmal bin Abdul Hadi,

Rakan-rakan yang dikasihi

Wahid, Dibah, Eja, Ninie, Sha, Fana

serta teman-teman seperjuangan yang lain

segala bakti, pertolongan dan pengorbanan kalian

dalam membantu kejayaanku jutaan terima kasih ku ucapkan

dan akan ku kenang jasa kalian untuk selamanya.

v

PENGHARGAAN

Segala puji dan syukur kehadrat Illahi kerana dengan rahmat dan kasih-Nya

kajian ini dapat disiapkan. Selawat dan salam buat Rasul junjungan yang membawa

rahmat ke seluruh alam.

Tiada kata seindah bahasa yang dapat diucapkan melainkan ucapan terima kasih

dan setinggi-tinggi penghargaan kepada pensyarah pembimbing iaitu En. Yusof bin

Boon yang telah banyak memberi tunjuk ajar, cadangan dan bimbingan dalam

menyiapkan kajian ini.

Ucapan terima kasih juga kepada Pengetua Sekolah Menengah Kebangsaan

Taman Desa Skudai serta guru-guru yang telah banyak memberi kerjasama semasa

kajian ini dijalankan.

Sekalung penghargaan kepada kedua ibu bapa, keluarga, rakan-rakan serta

mereka yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam menyiapkan kajian ini.

vi

ABSTRAK

Ponteng sekolah merupakan salah laku yang sering menjadi bahan perbincangan

negara ini. Kajian telah menunjukkan terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi

gejala ponteng sekolah seperti faktor keluarga, persekitaran, rakan sebaya, guru dan lain-

lain. Oleh yang demikian, kajian ini dijalankan untuk melihat adakah faktor sikap, ibu

bapa, rakan sebaya dan guru mempengaruhi masalah ponteng sekolah di kalangan

pelajar tingkatan empat Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Desa Skudai

( SMKTDS ). Kajian ini adalah berbentuk diskriptif. Instrumen yang digunakan dalam

kajian ini ialah soal selidik dan telah diedarkan kepada 50 orang responden yang terlibat

dengan masalah ponteng di SMKTDS. Data dianalisis menggunakan perisian SPSS

( Version 12.0 for windows ) mengikut frekuensi, peratusan dan min. Hasil kajian

menunjukkan faktor dominan yang mempengaruhi fenomena ponteng sekolah ialah

faktor sikap pelajar itu sendiri yang menunujukkan min tertinggi iaitu 3.31. Seterusnya

min bagi faktor guru adalah 3.14 diikuti dengan faktor rakan sebaya 2.98 dan faktor ibu

bapa 2.84. Dengan itu, adalah diharapkan agar hasil kajian ini dapat digunakan oleh

pihak pengetua, para guru, ibu bapa dan individu itu sendiri untuk mencari jalan untuk

menangani dan seterusnya membanteras gelaja ponteng sekolah di SMKTDS.

vii

ABSTRACT

Truancy in school is an offence that has been widely discussed in this country.

Truancy in school is influenced by several factors. Therefore, the purpose of this study

to identity whether the factors of students behavior, parents, peer groups or teachers

influence the case of truancy among students of form four Sekolah Menengah

Kebangsaan Taman Desa Skudai ( SMKTDS ). This study is a descriptive research. The

research instrument used is a set of questionnaire which was distributed to 50

respondents who were identified to be involved in truancy in SMKTDS. The data was

analyzed using SPSS system (version 12.0 windows) in frequency, percentages and

mean. The study found that the dominant factor in truancy in school is behavior with the

highest mean (3.31). it is followed by the influence by teacher (3.14), peer group factor

(2.98) and parents ( 2.84 ). Therefore, this study suggests that the principal, teachers,

parents and the students hold discussions to lessen and settle the truancy problem in

SMKTDS.

viii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

PENGESAHAN STATUS TESIS

HALAMAN JUDUL i

HALAMAN PENGAKUAN ii

DEDIKASI iv

PENGHARGAAN v

ABSTRAK vi

ABSTRACT vii

ISI KANDUNGAN vii

SENARAI LAMPIRAN xiii

SENARAI JADUAL xiv

SENARAI SINGKATAN xv

ix

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

BAB I PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 3

1.3 Pernyataan Masalah 4

1.4 Objektif Kajian 5

1.5 Persoalan Kajian 5

1.6 Kepentingan Kajian 5

1.7 Batasan Kajian 6

1.8 Definisi 6

1.8.1 Ponteng 6

1.8.2 Pelajar 7

1.8.3 Sekolah 7

1.8.4 Keluarga 8

1.8.5 Rakan Sebaya 8

1.8.6 Sikap 8

1.9 Penutup 9

x

BAB PERKARA MUKA SURAT

BAB II SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan 10

2.2 Faktor-Faktor Yang Menyebabkan Ponteng 10

2.2.1 Sikap Pelajar 11

2.2.2 Ibu Bapa 12

2.2.3 Rakan Sebaya 14

2.2.4 Guru 15

2.3 Penutup 17

BAB III METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan 18

3.2 Reka Bentuk Kajian 18

3.3 Tempat Kajian 19

3.4 Populasi dan Sampel Kajian 19

3.5 Instrumen Kajian 19

3.6 Kajian Rintis 21

3.7 Prosedur Kajian 22

3.8 Analisis Data 22

3.9 Penutup 23

xi

BAB PERKARA MUKA SURAT

BAB IV ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan 24

4.2 Analisis Data 24

4.3 Bahagian A: Analisis Maklumat Latar Belakang

Responden

25

4.3.1 Taburan Responden Mengikut Jantina 25

4.3.2 Taburan Responden Mengikut Keturunan 26

4.3.3 Taburan Responden Mengikut Pekerjaan

Ibu Bapa/ Penjaga

27

4.3.4 Taburan Responden Mengikut

Pendapatan Ibu Bapa/ Penjaga

27

4.3.5 Taburan Responden Mengikut Bilangan

Adik-Beradik

28

4.3.6 Taburan Responden Datang Ke Sekolah 29

4.4 Bahagian B: Analisis Data Berdasarkan

Persoalan Kajian

30

4.4.1 Sikap Pelajar Terhadap Gejala Ponteng

Sekolah

30

4.4.2 Pengaruh Ibu Bapa Terhadap Gejala

Ponteng Sekolah

33

xii

BAB PERKARA MUKA SURAT

4.4.3 Pengaruh Rakan Sebaya Terhadap

Gejala Ponteng Sekolah

36

4.4.4 Pengaruh Guru Terhadap Gejala Ponteng

Sekolah

39

4.5 Penutup 42

BAB V PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan 43

5.2 Perbincangan Kajian 43

5.2.1 Faktor Sikap 44

5.2.2 Faktor Ibu Bapa 45

5.2.3 Faktor Rakan Sebaya 47

5.2.4 Faktor Guru 48

5.3 Rumusan 49

5.4 Cadangan 51

5.4.1 Pihak Pentadbir ( SMKTDS ) 51

5.4.2 Guru 52

5.4.3 Ibu Bapa 52

5.4.4 Diri Pelajar 53

5.5 Cadangan Kajian Lanjutan 54

5.6 Penutup 55

xiii

PERKARA MUKA SURAT

RUJUKAN 56

LAMPIRAN 57

LAMPIRAN A Surat Kebenaran Dari Pejabat Pelajaran

Daerah Johor Bahru

LAMPIRAN B Borang Soal Selidik

LAMPIRAN C Output Analisis Persoalan Kajian

xiv

SENARAI JADUAL

JADUAL TAJUK MUKA SURAT

3.1 Pengelasan Item Soal Selidik 20

3.2 Pengelasan Tahap Penilaian Berdasarkan Min 21

4.1 Taburan Responden Mengikut Jantina 26

4.2 Taburan Responden Mengikut Keturunan 26

4.3 Taburan Responden Mengikut Pekerjaan Ibu Bapa/

Penjaga

27

4.4 Taburan Responden Mengikut Pendapatan Ibu Bapa/

Penjaga

28

4.5 Taburan Responden Mengikut Bilangan Adik-Beradik 29

4.6 Taburan Responden Mengikut Cara Datang Ke Sekolah 29

4.7 Taburan Responden Mengikut Pengaruh Sikap

Terhadap Gejala Ponteng Sekolah

30

4.8 Taburan Responden Mengikut Pengaruh Ibu Bapa/

Penjaga Terhadap Gejala Ponteng Sekolah

34

4.9 Taburan Responden Mengikut Pengaruh Rakan Sebaya

Terhadap Gejala Ponteng Sekolah

36

4.10 Taburan Responden Mengikut Pengaruh Guru

Terhadap Gejala Ponteng Sekolah

39

xv

SINGKATAN

FPN : Falsafah Pendidikan Negara

IPT : Institusi Pengajian Tinggi

KBSM : Kurikulum Baru Sekolah Menengah

PIBG : Persatuan Ibu Bapa dan Guru

SMKTDS : Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Desa Skudai

SPSS : Statistical Packages For The Social Sciences

JPN : Jabatan Pelajaran Negeri

UPSR : Ujian Penilaian Sekolah Rendah

PMR : Penilaian Menengah Rendah

PPD : Pejabat Pelajaran Daerah

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Sekolah merupakan tempat untuk menimba ilmu pengetahuan dan juga

merupakan institusi pendidikan masyarakat yang akan membentuk pola budaya generasi

akan datang. Sekolah juga membawa peranan besar bagi memenuhi harapan negara bagi

mencapai cita-cita dan matlamat kita untuk menuju ke arah wawasan 2020. Sistem

pendidikan menjadi wadah dan wahana terpenting dengan mendudukung amanah dan

harapan bangsa yang sangat besar. Oleh yang demikian, sekolah yang memainkan

peranan sebagai institusi perlaksana terhadap harapan negara seharusnya menyediakan

landasan disiplin kepada masyarakat remaja sekolah dan ungkapan ini telah terungkap di

dalam Falsafah Pendidikan Negara ( FPN ).

“ Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha yang berterusan kearah

memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan

bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis

dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan

dan kepatuhan kepada tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan

rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketerampilan,

berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai

2

kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap kehormatan

dan kemakmuran masyarakat negara.”

Matlamat FPN merupakan satu impian murni dan jika ianya berjaya dicapai

sudah tentunya akan mendatangkan kesan yang baik pada semua pihak. Maka guru

memikul satu tanggungjawab yang memerlukan pengorbanan untuk membentuk masa

depan para pelajar dan sifat kewarganegaran generasi masa akan datang. Kejayaan

untuk mengatasi segala cabaran dan halangan tesebut memerlukan iktikad dan keazaman

usaha yang berterusan dikalangan pendidik. Mampukah sekolah sebagai institusi

pendidikan negara merealisasikan matlamat FPN kita ? Harapan negara akan hanya

menjadi satu angan-angan jika masalah disiplin seperti ponteng, jenayah ( contoh:

menjual vcd lucah), kurang sopan, tidak jujur, menagih dadah dan buli tidak dapat

dikawal dan tetap berterusan.

Ponteng merupakan satu masalah yang telah diperdebatkan sejak tahun 70-an

lagi. Masalah ponteng ini dihadapi oleh semua sektor pengajian tidak kira di peringkat

rendah, menengah mahupun di peringkat Institusi Pengajian Tinggi ( IPT ).

Masalah ponteng paling ketara berlaku di kalangan pelajar sekolah menengah

dan lebih tertumpu kepada sekolah-sekolah yang terletak jauh daripada pusat bandar

ataupun di pinggir bandar. Menurut Hamdan ( 1999 ), terdapat tiga faktor yang

mempengaruhi serta memberi sumbangan besar kepada masalah ponteng ialah faktor

guru, rakan sebaya dan diri pelajar itu sendiri, manakala infrastuktur dan prasarana

sekolah hanyalah dikatogarikan sebagai faktor sederhana. Oleh yang demikian, kajian

ini dijalankan bagi melihat gejala ponteng yang sedang menular dengan lebih dekat

sekaligus melihat faktor-faktor yang telah mendorong ke arah berlakunya gejala ponteng

di kalangan pelajar-pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Desa Skudai

( SMKTDS ).

3

1.2 Latar Belakang Masalah

Pelanggaran disiplin sekolah merupakan kes salah laku terhadap peraturan-

peraturan yang telah ditetapkan untuk membentuk pelajar menjadi manusia yang

berkeperibadian mulia. Ponteng adalah salah laku yang kerap dan tertinggi

peratusannya sebagaimana yang dinyatakan dalam laporan tahunan 1992 Bahagian

Sekolah-Sekolah Kementerian Pendidikan Malaysia.

Ketua pengarah, Tan Sri Abdul Rafie Mahat, berkata pihak Jabatan Pelajaran

Negeri ( JPN ) bersama Pejabat Pelajaran Bahagian dan Daerah ( PPD ) perlu turun

padang mengingatkan pengetua dan guru besar terhadap tanggungjawab mereka

menyusun serta melaksana program dan aktiviti yang menarik minat pelajar untuk terus

hadir ke sekolah. Beliau berkata, kementerian pelajaran memandang serius terhadap

laporan wujudnya peningkatan kes pelajar ponteng sekolah terutama selepas peperiksaan

awam seperti Ujian Pencapaian Sekolah Rendah ( UPSR ) dan Penilaian Menengah

Rendah ( PMR ) ( Berita Harian, 2 Nov. 2004 ).

Masalah ponteng sekolah juga merupakan punca utama kemerosotan disiplin

dikalangan pelajar sekolah walaupun Kokurikulum Bersatu Sekolah Menengah

( KBSM ) telah dilaksanakan sejak tahun 1989 lagi. Namun salah laku ponteng sekolah

tetap dan masih berterusan. Sebahagian besar pelajar masih belum dapat menghayati

ilmu pengetahuan yang mereka pelajari. Kebanyakan remaja mudah merasa tertekan

dan terkongkong samada di sekolah mahupun di rumah. Bagi mengatasi masalah yang

mereka hadapi, mereka lebih suka bersendiri dan mengambil keputusan untuk lari dari

suasana sekolah atau pun bergiat dengan perkara-perkara yang tidak berfaedah. Dengan

itu, peratusan pelajar-pelajar sekolah yang terlibat dengan aktiviti yang tidak bermoral

( pelacuran, rokok, dadah, pesta seks dan aktiviti yang meruntuhkan akhlak ) akan

sentiasa meningkat.

4

Faktor-faktor yang dikaitkan dengan masalah ponteng ini seperti keluarga,

sekolah, pengaruh rakan sebaya dan juga guru. Walaubagaimanapun, semua pihak tetap

memikul tanggungjawab yang sama untuk menangani masalah ini. Maka, kajian ini

dilaksanakan bagi mengkaji faktor-faktor yang mendorong belakunya gejala ponteng

sekolah yang di jalankan di SMKTDS.

1.3 Pernyataan Masalah

Masalah ponteng merupakan masalah yang sering melanda pelajar dipelbagai

peringkat bermula dari sekolah rendah hingga keperingkat yang paling tinggi iaitu di

Institusi Pengajian Tinggi ( IPT ). Matlamat falsafah pendidikan terancam apabila

Laporan Disiplin Pelajar tahun 1992, Bahagian Sekolah-Sekolah Kementerian

Pendidikan Malaysia yang menunjukkan ponteng sekolah merupakan kes disiplin

dengan peratusan tertinggi berbanding salah laku yang lain. Ponteng tidak boleh

dipandang remeh kerana kemungkinan pelajar yang ponteng akan dipergunakan oleh

anasir-anasir negatif untuk melakukan sesuatu yang membahayakan masyarakat.

Masalah ini perlulah diatasi dengan segera bagi mengelakkan daripada timbulnya

pelbagai gejala yang buruk lain rentetan daripada perilaku ponteng. Bagi mengurangkan

masalah ini, langkah pertama yang perlu dicari ialah punca dan faktor-faktor yang

menyebabkan berlakunya masalah ponteng sekolah. Oleh yang demikian, kajian ini

dijalankan untuk mengkaji faktor sikap, ibu bapa, rakan sebaya dan guru yang

menyebabkan wujudnya gejala ponteng di kalangan pelajar tingkatan empat SMKTDS.

5

1.4 Objektif Kajian

i. Mengenal pasti adakah faktor sikap menyebabkan pelajar-pelajar terlibat dalam

gejala ponteng.

ii. Mengenal pasti adakah faktor ibu bapa menyebabkan pelajar-pelajar terlibat

dalam gejala ponteng.

iii. Mengenal pasti adakah faktor rakan sebaya menyebabkan pelajar-pelajar terlibat

dalam gejala ponteng.

iv. Mengenal pasti adakah faktor guru menyebabkan pelajar-pelajar terlibat dalam

gejala ponteng.

1.5 Persoalan Kajian

i. Adakah sikap pelajar menyebabkan gejala ponteng di kalangan pelajar ?

ii. Adakah ibu bapa menyebabkan gejala ponteng di kalangan pelajar ?

iii. Adakah rakan sebaya menyebabkan gejala ponteng di kalangan pelajar ?

iv. Adakah guru menyebabkan gejala ponteng di kalangan pelajar ?

1.6 Kepentingan Kajian

Hasil kajian ini dapat mendedahkan kepada pihak sekolah punca masalah

ponteng di kalangan pelajar -pelajar SMKTDS. Oleh yang demikian, hasil kajian ini

diharapkan akan dapat membuka mata ibu bapa, guru, pihak sekolah, masyarakat dan

setiap individu bagi mencari jalan penyelesaian menangani gejala ponteng. Kejayaan