Krzysztof WaliszewskiUniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

EUROPEJSKIE STANDARDY DORADZTWA FINANSOWEGO W POLSCE

Wprowadzenie

Zawód doradcy finansowego jest dość młody, ponieważ jego początki

datuje się na lata 70. XX w. Doradztwo finansowe w zakresie zarządzania

finansami osobistymi powstało w Stanach Zjednoczonych. Według Certified

Financial Planner Board of Standard na świecie działa 94 tys. doradców po-

siadających certyfikat Certified Financial Planner (CFP) tej organizacji, w tym

48 tys. osób w USA1. Ze Stanów Zjednoczonych doradztwo finansowe zostało

przeniesione do Wielkiej Brytanii – kraju o podobnym modelu systemu fi-

nansowego (model anglosaski), w którym rynki finansowe i giełda papierów

wartościowych dostarczają przedsiębiorstwom kapitału na inwestycje i rozwój,

ale jest także miejscem lokowania nadwyżek finansowych podmiotów nad-

wyżkowych, głównie gospodarstw domowych.

Celem artykułu jest przedstawienie organizacji działających w Euro-

pie zajmujących się samoregulacją oraz certyfikacją doradców finansowych,

a także zakresu ich obecności w Polsce. Dodatkowo w artykule przedstawio-

no zakres pojęciowy doradcy finansowego, historię zawodu doradcy, skalę

rozwoju rynku doradztwa finansowego w Polsce i wyzwania stojące przed tą

branżą w przyszłości. W artykule wykorzystano analizę dostępnej literatu-

ry przedmiotu, danych prezentowanych przez europejskie organizacje dorad-

ców finansowych, Związek Firm Doradztwa Finansowego oraz analizę aktów

prawnych.

1. Pojęcie, istota i funkcje doradztwa finansowego

Powstanie zawodu doradcy finansowego w modelu anglosaskim nie było

przypadkowe – instytucje finansowe w tym modelu oferują wiele innowacji

finansowych, które bez profesjonalnej wiedzy trudno porównać i ocenić.

Właśnie tą unikalną wiedzą dysponowali doradcy finansowi.

1 K. McBride: The History of Financial Planning. Investment Advisor, December 2005.

Krzysztof Waliszewski480

Tabela 1

Historia zawodu doradcy finansowego

Rok Wydarzenia

1969 Loren Dunton uważany za „ojca” zawodu certyfikowanego planera finansowego z 12 specjali-stami branży finansowej utworzył w USA stowarzyszenie, które zajmowało się zasadami etyki doradców finansowych (Society for Financial Counselling Ethics)

1976 pierwsze wzmianki dotyczące zawodu planera finansowego Financial Planning Standards Board Ltd (FPSB Ltd) była pierwszą firmą, która szkoliła i zatrudniała planerów finansowych.

1980 FPSB rozpoczęła ekspansję poza USA, udzielając pierwszych licencji na szkolenie, egzaminowa-nie i sporządzanie osobistych planów finansowych m.in. w Australii i Europie Zachodniej

1996 Uniwersytet w Teksasie (USA) wprowadza do programu studiów zagadnienia związane z plano-waniem finansów rodziny jako część studiów ekonomicznych

1999 W Belgii powstaje Europejska Federacja Doradców Finansowych i Pośredników Finansowych (European Federation of Financial Advisers and Financial Intermediaries, FECIF), która jest zintegrowana pod względem misji i celów z podobnymi organizacjami z innych kontynentów

2000 Powstaje Europejska Federacja Doradców Finansowych (European Federation of Financial Professionals, EFFP) z siedzibą w Bod Hamburg

2002 Powstaje Europejska Federacja Planowania Finansowego (European Federation of Planning Assosiation, EFPA Europe) z siedzibą w Rotterdamie

Źródło: Na podstawie: E.D. Brandon, H.O. Welch: The History of Financial Planning: The

Transformation of Financial Services. John Wiley & Sons, New Jersey 2009.

Doradztwo finansowe można zdefiniować jako usługę profesjonalną, po-legającą na wyborze dla klienta najkorzystniejszego z jego punktu widzenia rozwiązania finansowego z obszaru inwestowania, kredytowania, ubezpie-czeń czy zabezpieczenia na starość z ofert dostępnych na rynku. Niezależ-ność należy przy tym traktować jako brak powiązań kapitałowych (posiadanie udziałów lub akcji) i kooperacyjnych (umowy o współpracy/pośrednictwo) między spółkami doradztwa finansowego a instytucjami finansowymi, któ-rych usługi spółka oferuje. Taka definicja doradztwa finansowego oznacza, że doradca powinien działać w interesie klienta i być przez niego wynagradza-ny – w przeciwnym razie spółka wynagradzana prowizyjnie przez instytucje finansowe od wolumenu sprzedaży ma pokusę, aby działać w interesie swoim lub całej grupy kapitałowej najczęściej banku, w skład której wchodzi taka spółka doradcza. Przedstawiony model doradztwa zakłada budowanie z klien-tem długoterminowej relacji, która ma przynosić korzyści zarówno doradcy finansowemu, jak również jego klientowi.

481Europejskie standardy doradztwa finansowego w Polsce

Doradztwo finansowe2 w Polsce powstało na początku poprzedniej dekady

i miało formę doradztwa internetowego (Expander). Za początek doradztwa

opartego na placówkach stacjonarnych uważa się powstanie sieci oddziałów

Expandera oraz spółki Open Finance w 2004 r. Nazwa spółki nawiązywała

do nowego modelu działania na rynku finansowym tzw. otwartej architektu-

ry produktowej (open product architecture) oraz usługach finansowych opar-

tych na doradztwie (advice driven distribution). Spontaniczny rozwój branży

doradztwa finansowego powiązany z dynamicznym rozwojem rynku nieru-

chomości i kredytów hipotecznych, przy braku regulacji systemowych oraz

otwartym dostępie do profesji doradcy spowodował lawinowy przyrost pod-

miotów, które zaczęły zajmować się doradztwem finansowym. Tak duży wzrost

ilościowy nie szedł w parze z rozwojem jakościowym, ponieważ duża część

spółek nastawiona na jednorazowe zyski ze sprzedaży usług finansowych,

a nie budowanie długoterminowej relacji z klientem maksymalizowała własny

wolumen sprzedaży i wysokość prowizji otrzymywanych od instytucji finan-

sowych, nie dbając przy tym o interes klienta.

Takie oddolne powstanie branży doradców finansowych w Polsce w prakty-

ce oznacza brak regulacji prawnych dotyczących działalności doradców finan-

sowych, brak ich obowiązkowej certyfikacji i licencjonowania oraz nieobjęcie

instytucjonalnym nadzorem. Z jednej strony to szansa dla branży dla niczym

nie skrępowanego rozwoju, a z drugiej – ryzyko systemowe i indywidualne

ryzyko dla klienta, spowodowane niską jakością usług3.

2 Doradztwo finansowe można podzielić na: doradztwo inwestycyjne wspomagające lokowanie nad-

wyżek finansowych, doradztwo kredytowe wspomagające zarządzanie długiem i polegające na pomocy

w optymalnym wyborze nowych instrumentów kredytowych, ale także na optymalizacji już posiada-

nych zobowiązań kredytowych (konsolidacja kredytów konsumpcyjnych, refinansowanie kredytów hi-

potecznych), doradztwo ubezpieczeniowe wspomagające zabezpieczenie mienia klienta od negatywnych

skutków materializacji różnych ryzyk, ale także zabezpieczenie zdrowia i życia, doradztwo emerytalne

dotyczące dobrowolnych form oszczędzania na starość, nabierające coraz większego znaczenia wobec

niewydolnych państwowych systemów zabezpieczenia emerytalnego i zapowiadanych niekorzystnych

zmian demograficznych w przyszłości. Więcej na ten temat zob. także K. Waliszewski: Doradztwo finan-

sowe w Polsce. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2010.3 Według PricewaterhauseCoopers i CACEIS Investors Services zwiększenie jakości doradztwa fi-

nansowego w zakresie doradztwa inwestycyjnego jest możliwe poprzez zmiany w 3 obszarach: regulacja,

samoregulacja, edukacja. Por. Ideal ad vice. A step-change In the industry’s relationship with the indi-

vidual investor. PricewaterhouseCoopers i CACEIS Investors, June 2010.

Krzysztof Waliszewski482

Tabela 2

Rodzaje pośredników kredytowych i doradców finansowych

Pojęcie Definicja

DORADCA/BROKER CONSUMER FINANCE

świadczy podstawowe usługi sprzedaży produktów typowych dla rynku consumer finance, jak kredyty gotówkowe, karty kredytowe, kredyty samochodowe, kredyty ratalne

POŚREDNIK/BROKER KREDYTOWY

świadczy usługi pośrednictwa przy zakupie bardziej skomplikowanych produktów kredytowych (głównie chodzi o kredyty hipoteczne czy konsoli-dacyjne); podmiot ten pośredniczy między bankiem a klientem w określeniu warunków transakcji i zawarciu umowy kredytowej; może współpracować z jednym bankiem jako jego agent wyłączny lub wieloma bankami i wówczas jest brokerem kredytowym

DORADCA PRODUKTÓW INWESTYCYJNYCH

świadczy usługi pośrednictwa oraz doradztwa przy zakupie produktów lokacyjnych, oszczędnościowych, inwestycyjnych, ubezpieczeniowych i innych, pomagając wybrać jednocześnie strukturę aktywów

DORADCA FINANSOWY

świadczy usługi pośrednictwa i doradztwa przy zakupie różnych produktów finansowych (kredyty, inwestycje, lokaty, ubezpieczenia), wykorzystując swoją wiedzę do przedstawienia wielu produktów, najbardziej odpowiednich z punktu widzenia potrzeb klienta oraz aktualnej oferty rynkowej

PLANER FINANSOWY

świadczy usługi doradztwa w zakresie planowania finansowego, polegającego na rekomendacji wyboru różnych produktów finansowych w całym cyklu życiowym gospodarstwa domowego, nie ograniczając się do pojedynczej transakcji, lecz opierając się na analizie sytuacji gospodarstwa domowego, stworzenia koncepcji przyszłego najbardziej optymalnego budżetu gospodar-stwa domowego, uwzględniając potrzeby i obowiązki w zakresie wydatków, pomagając w jego wdrożeniu i kontroli

Źródło: K. Waliszewski, Nadzór i licencjonowanie doradców finansowych i pośredników kre-

dytowych a stabilność i bezpieczeństwo polskiego systemu bankowego. W: Stabilizo-

wanie systemu bankowego w czasie kryzysu finansowego. Red. A. Janc. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań 2010.

Doradca nie jest sprzedawcą usług finansowych, czyli pośrednikiem wyna-gradzanym prowizyjnie przez instytucję finansową. Jego celem jest działanie na rzecz i w interesie klienta, a nie instytucji finansowej, jak w przypadku pośrednika usług finansowych. Doradca w efekcie dokonuje sprzedaży usług konkretnej instytucji finansowej, jednak jest to element wtórny do całej filo-zofii i koncepcji doradztwa finansowego wspomagającego klienta w jego wy-borach finansowych4. Bieżący, ale także perspektywiczny wzrost popytu na usługi doradców finansowych wynika z następujących przyczyn:1. Wzrost konkurencji na rynku finansowym oznacza wielość usług finanso-

wych o charakterze komplementarnym, zaspokajających podobne potrze-by ludzkie – ich ocena wymaga specjalistycznej wiedzy i czasu.

4 Trafnie różnicę między doradcą finansowym a sprzedawcą usług finansowych (pośrednikiem) ujął F. Zięba, Prezes EAFP. Według niego doradca finansowy jest dziesięcioboistą w dziedzinie finansów. Ujmuje w planie finansowym kredyty, inflacje, oszczędności, podatki, emerytury, inwestycje, spadki, koszty, budżetowanie, ubezpieczenie majtku, osób i odpowiedzialności. Stwarza całkowity obraz prze-pływów finansowych u klienta w odróżnieniu od sprzedawcy, który ogranicza się do wybranej wąskiej specjalizacji.

483Europejskie standardy doradztwa finansowego w Polsce

2. Bogacenie się społeczeństw oznacza powstawanie nadwyżek finansowych,

które trzeba inwestować w sposób optymalny.

3. Przeniesienie się konkurencji z poziomu cenowego na aspekty pozaceno-

we m.in. jakość obsługi wyzwala popyt na informację o instytucjach fi-

nansowych, które w dobry jakościowo sposób obsługują swoich klientów.

4. Ukryte opłaty i prowizje naliczane przez instytucje finansowe od swo-

ich usług wyzwalają potrzebę fachowej pomocy klientowi w odczytywa-

niu ofert również w zakresie elementów z tzw. gwiazdką lub napisanych

mniejszą czcionką.

5. Starzenie się społeczeństw i niewydolność państwowych systemów zabez-

pieczenia emerytalnego oznacza konieczność dobrowolnego inwestowania

na starość w instrumenty finansowe o charakterze długoterminowym.

6. Wzrost świadomości społeczeństw i ich wiedzy finansowej budzi potrzebę

u osób prywatnych zarządzania swoimi finansami.

2. Skala działalności doradców finansowych w Polsce

– znaczenie dla klientów i instytucji finansowych

Doradcy finansowi w Polsce wyrośli do roli aktywnych uczestników życia

gospodarczego, komentatorów kryzysowej rzeczywistości gospodarczej i pod-

miotów opiniotwórczych. Branża doradztwa finansowego nie rozwinęłaby się

tak dynamicznie, gdyby nie boom na rynku mieszkaniowym spowodowany

w głównej mierze dopływem na rynek nieruchomości taniego pieniądza ban-

kowego na finansowanie hipoteczne.

0

5000

10000

15000

20000

25000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 06.2011

Wartość inwestycji sprzedanych Wartość kredytów sprzedanych

Rys. 1. Sprzedaż kredytów hipotecznych i produktów inwestycyjnych przez doradców finansowych w Polsce (w mln zł)

Źródło: Na podstawie danych ze spółek oraz Związku Firm Doradztwa Finansowego (www.zwiazek-doradcow.org [10.01.2012]).

Krzysztof Waliszewski484

Znaczenie doradców finansowych dla bankowych kanałów dystrybucji kre-

dytów hipotecznych wzrastało od poziom ok. 3% w 2003 r. do poziomu ok.

33% w 2010 r. Pomimo kryzysu na rynku nieruchomości i kryzysu finansowe-go, banki co do zasady nie ograniczały współpracy z doradcami finansowymi – wręcz przeciwnie, mając na uwadze wzrost efektywności i poszukiwanie oszczędności, przenosiły ciężar dystrybucji produktów kredytowych na part-nerów zewnętrznych (doradców finansowych, deweloperów, agencje nieru-chomości, zewnętrzne sieci franszyzowe) – świadczy o tym wzrost udziału doradców finansowych w sprzedaży bankowych kredytów hipotecznych z 18% w 2007 r. do 33% w I półroczu 2011 r.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

0

10

20

30

40

50

60

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 06.2011Sprzedaż kredytów hipotecznych przez banki

Udział doradców finansowych w dystrybucji kredytów hipotecznych

Rys. 2. Sprzedaż kredytów hipotecznych w Polsce przez banki i doradców finanso-wych

Źródło: Na podstawie danych ze spółek Związku Firm Doradztwa Finansowego ..., op. cit. oraz Związku Banków Polskich www.zbp.pl [2.01.2012].

Doradztwo w Polsce jest doradztwem finansowym zależnym koopera-cyjnie od instytucji finansowych na podstawie umów łączących doradców i instytucje finansowe, a także doradztwem zależnym kapitałowo. Pojawia się pytanie, czy gdyby doradztwo finansowe w Polsce było usługą płatną, ale jednocześnie spełniającą przymiot niezależności, cieszyłoby się tak dużym powodzeniem. Model doradztwa finansowego w Polsce, co zweryfikował kry-zys, nie do końca się sprawdził. Spółki doradztwa finansowego wynagradzane akordowo od wolumenu sprzedaży, były zainteresowane jego maksymalizacją. Powodowało to patologiczne sytuacje polegające na zachęcaniu klientów do zaciągania kredytów w walutach obcych, jeżeli nie posiadali zdolności kre-dytowej w walucie polskiej, do końca nie uświadamiając im zagrożeń, jakie ze sobą niosą, a także doradzanie klientom zaciągania kredytów w wysokości przekraczającej ich potrzeby finansowe i jednocześnie oferowanie produktów

485Europejskie standardy doradztwa finansowego w Polsce

inwestycyjnych, w które miałyby być lokowane środki pochodzące z kredytu

powyżej potrzeb kredytobiorcy.

Obecny model doradztwa w Polsce, jak wskazywały wielokrotnie badania

mystery shopping, ma również podstawową wadę – nawet w obrębie tej samej

spółki klientowi polecano różne kredyty hipoteczne, pomimo przedstawiania

takich samych danych finansowych i pozafinansowych.

Rosnące znaczenie doradców finansowych można również zaobserwo-

wać w zakresie usług finansowych o charakterze inwestycyjnym. W kolej-

nych latach następowała zmiana struktury sprzedaży doradców finansowych

w pierwotnie wiodących kredytów hipotecznych oraz doradztwa kredytowego

w kierunku przewagi usług lokacyjno-inwestycyjnych i doradztwa inwesty-

cyjnego – w 2004 r. udział w sprzedaży produktów inwestycyjnych wynosi

0%, tak w latach 2009-2011 kształtował się na poziomie ok. 30%. Taka zmiana

była przez spółki doradztwa finansowego postulowana, ponieważ doradztwo

kredytowe wiąże się najczęściej z jednorazową prowizją od udzielenia kredy-

tu hipotecznego ze strony banku, doradztwo inwestycyjne pozwala natomiast

czerpać dochody w długim okresie z realizacji planów finansowych klienta

i relacji łączącej klienta oraz doradcę finansowego.

Kryzys na rynkach finansowych, który odbił się ogromnym echem na

rynku kredytów hipotecznych w Polsce – dotąd podstawowym segmencie

działalności doradców finansowych – spowodował zmniejszenie przychodów

i zysków doradców, z uwagi na ograniczanie dostępności kredytów hipotecz-

nych, a także z uwagi na ogólną niepewność powstrzymywanie się klientów

przed zakupem mieszkań i zaciąganiem kredytów (odkładanie decyzji na póź-

niej, do momentu ustabilizowania się sytuacji).

3. Europejskie organizacje zrzeszające doradców finansowych

Wobec braku całościowych regulacji i nadzoru finansowego nad działal-

nością doradców finansowych w większości państw europejskich, biorąc pod

uwagę chęć opracowywania oraz wdrażania standardów planowania finanso-

wego, zaczęły powstawać organizacje samorządu gospodarczego, zrzeszające

bądź to samych doradców, bądź krajowe organizacje zrzeszające doradców

finansowych. Do najważniejszych organizacji środowiska doradców finanso-

wych w Europie należą:

1. The European Federation of Financial Advisers and Financial Intermedia-

ries (FECIF).

2. European Federation of Planning Assosiation (EFPA Europe).

3. European Federation of Financial Professionals (EFFP).

Krzysztof Waliszewski486

Rys. 3. Certyfikacja doradców zgodnie ze standardami EFFP

Źródło: www.effp.pl [20.12.2011].

Najstarszą organizacją jest Europejska Federacja Doradców Finansowych i Pośredników Finansowych (FECIF) z siedzibą w Brukseli, która powstała w 1999 r. dla obrony oraz promocji roli pośredników i doradców finansowych w Europie. FECIF jest niezależną organizacją typu non-profit, zrzeszającą sa-morządy gospodarcze doradców finansowych z 27 państw członkowskich UE, Szwajcarii i Norwegii.

W 2000 r. powstała Europejska Federacja Doradców Finansowych (EFFP) z siedzibą w Bod Hamburg. Zgodnie ze standardami EFFP istnieją 3 poziomy certyfikacji zawodu doradcy finansowego (rys. 3) – Asystenta Finansowego, Konsultanta Finansowego i Planera Finansowego. Szczegółowy zakres ich kompetencji przedstawia rys. 3.

W 2002 r. powstała Europejska Federacja Planowania Finansowego (EFPA Europe) z siedzibą w Rotterdamie. Certyfikacja doradców finansowych według standardów EFPA odbywa się na 2 poziomach. Pierwszy poziom to tytuł Europejskiego Doradcy Finansowego EFA5. Ten poziom potwierdza samodzielność pracy doradcy z klientem, dobre rozeznanie w różnorodno-ści potrzeb i profili klientów oraz umiejętność pakietyzowania produktów finansowych w dostosowaniu do oczekiwań klienta. Doradca EFA jest nasta-wiony na długofalową współpracę z klientem, co wymaga regularnego moni-torowania sytuacji klienta oraz produktów, z których korzysta. Doradca EFA powinien także trafnie rozpoznawać sytuacje, w których należy zwrócić się o pomoc do ekspertów w wyspecjalizowanych dziedzinach.

5 European Financial Advisor.

487Europejskie standardy doradztwa finansowego w Polsce

1. Proces planowania

finansowego

2. Makroekonomia i globalny

rynek finansowy

3. Ubezpieczenia i strategie

ubezpieczeniowe

4. Emerytury i strategie

emerytalne

5. Inwestycje i strategie

inwestycyjne

6. Inwestycje na rynku

walutowym i surowców

7. Inwestycje alternatywne.

Nieruchomości

8. Inwestycje alternatywne.

Private Equity

9. Inwestycje alternatywne

Art. Banking i inne

10. Optymalizacja podatkowa.

Przekazywanie majątku.

Elementy prawa między-

narodowego

11. Warsztaty w zarządzaniu

portfelem klienta

12. Warsztaty w planowaniu

finansowym: studium

przypadku

13. Planowanie finansowe

dla przedsiębiorców

14. Warsztaty w planowaniu

finansowym: prezentacja

planu finansowego

klientowi

Rys. 4. Ramowy Program Certyfikacji w ramach EFP

Źródło: M. Szymańska-Koszczyc: EUROPEAN FINANCIAL PLANNER: EFPA POLSKA roz-

wija ścieżkę zawodowa dla certyfikowanych doradców finansowych. Newsletter Dorad-ców EFA, kwiecień 2011.

Drugi poziom ujmuje standard usługi planowania finansowego w wymia-

rze globalnym: absolwenci zdobywają najwyższy rangą certyfikat EFP6. Na

tym poziomie doradcy muszą potwierdzić wnikliwe rozumienie procesów ma-

kroekonomicznych oraz funkcjonowania rynków finansowych, specjalistycz-

ną wiedzę we wszystkich segmentach produktów finansowych, włączając

inwestycje alternatywne, oraz praktyczne umiejętności kompleksowej diagno-

zy profilu klienta i analizy jego potrzeb. Doradca z certyfikatem EFP potrafi

także zaproponować rozwiązania z zakresu optymalizacji podatkowej oraz

planowania finansowego dla przedsiębiorców.

4. Dobrowolna certyfikacja doradców finansowych w Polsce

W Polsce występują 2 systemy dobrowolnej certyfikacji doradców finan-

sowych, tj. certyfikacja według standardów EFFP oraz według standardów

EFPA 7. Tabela 3

Organizacje doradców finansowych w Polsce

Lata Organizacja

1 2

2002 Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych z siedzibą w Warszawie

2003

EAFP z siedzibą w Bad Homburg podpisała porozumienie o utworzeniu w Polsce Europejskiej

Akademii Planowania Finansowego, zajmującej się szkolenie doradców finansowych według

standardów EAFP

6 European Financial Planner.

7 Od dnia 1 lipca 2010 r. obowiązuje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej, w którym

doradca finansowy został umieszczony w grupie zawodowej o numerze 2412 zwanej „Doradcy finansowi

i inwestycyjni”. Pośrednik finansowy natomiast został umieszczony w grupie zawodowej o numerze 3311.

Niestety nie ma informacji o standaryzacji zawodu. Por. A. Fesnak: Planowanie finansów osobistych.

Wydawnictwo Złote Myśli, Gliwice 2011, s. 41.

Krzysztof Waliszewski488

1 2

2004 Polskie Stowarzyszenie Konsultantów i Pośredników Finansowych z siedzibą w Warszawie

2006Z inicjatywy EAFP powstaje Europejska Federacja Doradców Finansowych Polska (EFFP Polska), zrzeszająca osoby, posiadające certyfikat doradcy finansowego według standardu EFFP

2007Stowarzyszenie FECIF Polska z siedzibą w Poznaniu, jako oddział Europejskiej Federacji Doradców i Pośredników Finansowych FECIF

2008Związek Firm Doradztwa Finansowego z siedzibą w Warszawie jako samorząd gospodarczy największych spółek doradztwa finansowego działających w Polsce

2009Z inicjatywy WIB Fundacja na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego, pełniąca rolę EFPA Polska, zrzeszająca osoby posiadające certyfikat doradcy według standardu EFPA

Źródło: Na podstawie stron internetowych poszczególnych organizacji.

Przygotowywaniem kandydatów do egzaminów na doradców finansowych według standardów EFFP zajmuje się Europejska Akademia Planowania Fi-nansowego oraz wybrane uczelnie wyższe w formie studiów podyplomowych. W 2006 r. powstało stowarzyszenie EFFP Polska zrzeszające doradców posia-dających certyfikaty EFFP.

Przygotowywaniem kandydatów do egzaminów na doradców finansowych według standardów EFPA zajmuje się Warszawski Instytut Bankowości. Poza dwoma poziomami europejskiej certyfikacji EFA i EFP, WIB wprowadził do-datkowy poziom opartym na standardzie EFA: absolwenci uzyskują certyfi-kat WIB z zakresu doradztwa finansowego. Ten program i poziom certyfikacji jest rekomendowany dla doradców w bankowości personalnej/Premium/VIP, w segmencie klientów affluent. W 2008 r. Warszawski Instytut Bankowości uzyskał prawo przeprowadzania egzaminów i wydawania certyfikatu EFA w Polsce. W celu podniesienia transparentności systemu egzaminacyjnego, w czerwcu 2009 r. z inicjatywy WIB została utworzona odrębna organizacja – Fundacja na rzecz Standardów Doradztwa Finansowego, pełniąca rolę EFPA Polska. Fundacja przejęła od Instytutu prowadzenie egzaminów certyfikują-cych EFA i od września 2009 jest jedynym podmiotem w Polsce uprawnio-nym do ich realizacji. Kluczowymi celami Fundacji są dbałość o standardy zawodowe poprzez monitorowanie wymogu stałego rozwoju zawodowego cer-tyfikowanych EFA i przestrzeganie Kodeksu Etyki EFPA8 oraz rozwój profe-sjonalnego doradztwa finansowego w Polsce. Jesienią 2011 r. WIB uruchomił program przygotowujący do egzaminu na poziomie EFP9.

8 Zgodnie z Kodeksem Etyki EFPA, każdy certyfikowany Europejski Doradca Finansowy EFA stale kształci sie i utrzymuje najwyższy poziom przygotowania i kompetencji zawodowych. To zobowiązanie etyczne przekłada sie na roczny wymóg stałego rozwoju zawodowego (SRZ) EFPA. Każdy Doradca EFA powinien wykazać 20 punktów kwalifikowanych zebranych w ciągu roku. Punkty można zbierać z bar-dzo wielu źródeł, w tym poprzez udział w szkoleniach wewnętrznych oraz w ramach samokształcenia.

9 Według danych na wrzesień 2011 r. certyfikatami EFA mogło posługiwać się 167 osób, a liczba ogólnie wydanych certyfikatów wynosiła 194. Według stanu na koniec września 2011 r. EFPA Polska przeprowadziła 13 egzaminów.

cd. tabeli 3

489Europejskie standardy doradztwa finansowego w Polsce

Podsumowanie

Mając na uwadze brak systemowej regulacji działalności doradców finan-

sowych, postępowanie w zakresie wypracowania koncepcji standaryzacji za-

wodu doradcy finansowego powinno opierać się na następujących elementach:

– działania na rzecz powołania inicjatywy ustawodawczej dotyczącej cer-

tyfikowania specjalistów z zakresu doradztwa finansowego i udzielania

informacji o produktach bankowych w ramach prowadzonej działalności

gospodarczej lub specjalizacji zawodowej;

– określenie standardów oceny kwalifikacji osób podejmujących działalność

z zakresu doradztwa finansowego;

– wdrożenie modelu oceny kwalifikacji w zakresie doradztwa finansowego

według określonych kryteriów;

– wypracowanie aktu prawnego, określające warunki i zasady wykonywa-

nia doradztwa finansowego, organizację samorządu doradców finanso-

wych oraz zasady działania10.

W warunkach polskich tzw. doradcy finansowi to nadal sprzedawcy usług

finansowych – pośrednicy kredytowi lub finansowi wynagradzani przez banki

w postaci progresywnego systemu prowizji11. W przyszłości na regulacje dzia-

łalności doradców finansowych w Polsce będą wpływały następujące unijne

akty prawne12:

– dyrektywa o kredycie konsumenckim13,

– dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych (MIFID)14,

– dyrektywa w sprawie umów o kredyt związany z nieruchomościami

mieszkalnymi (projektowana)15.

10 J. Nowak, M. Rudnicki: Koncepcja regulacji kwalifikacji zawodowych doradców finansowych.

W: K. Znaniecka, W. Gradoń, System bankowy i rynki finansowe w warunkach globalnego kryzysu finan-

sowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice 2010, s. 237. 11 Por. D. Podedworna-Tarnowska: Doradztwo finansowe Polsce. Niezależność i obiektywizm czy

komercyjne pośrednictwo? W: Zarządzanie finansa. mi. Analiza finansowa i zarządzanie ryzykiem.

Red. D. Zarzecki, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010. 12 Por. A. Barembruch: Wybrane aspekty organizacji i regulacji rynku doradztwa finansowego w Pol-

sce w 2011 r. W: Finanse i zarządzanie. Wybrane zagadnienia, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania

Uniwersytetu Gdańskiego nr 2/2. 13 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie

umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG Dziennik Urzędowy L 133 ,

22/05/2008 P. 0066 - 0092.14 Dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie

rynków instrumentów finansowych zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę

2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG, Dziennik

Urzędowy L 145 , 30/04/2004 P. 0001 - 0044.15 Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w spra-

wie umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi, KOM(2011) 142 wersja ostateczna,

2011/0062 (COD), C7-0085/11.

Krzysztof Waliszewski490

Zgodnie z opinią EFFP Polska w zakresie profesji doradcy finansowego

w Polsce istnieją następujące potrzeby:

– konieczność poinformowania społeczeństwa, klientów oraz rynku pośred-

nictwa finansowego o zadaniach, jakie ma do spełnienia nowa profesja,

– zdefiniowanie docelowej grupy klientów dla nowej usługi finansowej,

– budowa standardów (edukacyjnych, egzaminacyjnych, certyfikacyjnych,

etycznych) dla europejskiej sieci profesjonalistów finansowych zoriento-

wanych na klienta16.

THE EUROPEAN STANDARDS OF FINANCIAL COUNSELING IN POLAND

Summary

Financial advisers are more and more popular financial specialist in Poland as for custo-

mers as financial institutions, including banks. Despite a dynamic development of this sec-

tor, now it is no supervised by Polish Financial Supervision Authority (KNF) and financial

advisers are not licensed. It means danger for clients, banks, financial institutions and even

financial system and economy. As in Europe as in Poland there are compulsory certification

systems and organizations of advisers. In the future it will desing standards of financial advi-

sers’ occupation.

16 Nowa, europejska sieć wykwalifikowanych, certyfikowanych profesjonalistów finansowych. EFFP

Polska, www.effp.pl [2.09.2011]

FINANSE W NIESTABILNYM OTOCZENIU

– DYLEMATY I WYZWANIA

Bankowość

Studia Ekonomiczne

UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO

W KATOWICACH

ZESZYTY NAUKOWE

WYDZIAŁOWE

Katowice 2012

Redaktorzy naukowi

Irena Pyka

Joanna Cichorska

FINANSE W NIESTABILNYM OTOCZENIU

– DYLEMATY I WYZWANIA

Bankowość