Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien

10Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien 17 HABITATEN METODOLOGIA ETA KONTSERBAZIO-EGOERAREN EBALUAKETA

HABITAT

© Ihobe, S.A. – 2009

ArgitArAtzAileA: Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate PublikoaIngurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza SailaEusko JaurlaritzaUrkixo zumarkalea, 36 – 6.48011 BilboTel.: 900 15 08 64

edukiA: Dokumentu hau Ihobek egin du, EHUko Landare Biologia eta Ekologia Saileko lantaldea

BiBliogrAfiA xedeetArAko honAko hAu AipAtu BehArrA dAgo:Ihobe, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailaren sozietate publikoa, “Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien 17 habitaten metodologia eta kontserbazio-egoeraren ebaluaketa”, Bilbo, 2009, 36 orr.

diseinua: dual comunicación & diseño

HA

BIT

AT

Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien 17 HABITATEN METODOLOGIA ETA KONTSERBAZIO-EGOERAREN EBALUAKETA10

Aurkibidea

1 – Aurrekariak 4

2 – 2010-erako lan-xedea 6

3 – Etorkizunerako (Proiektuaren jarraipena, 2011-2012) 6

4 – Lan-esparrua 6

5 – Proiektuaren fase eta zereginen zehaztapena 7

i. fASeA: 17 habitaten kontserbazio-egoeraren lehendabiziko ebaluazioa 7

ii.fASeA: Beste eremu-geografikoetako habitat mehatxatuen ebaluazio-metodologien inguruko ezagutza eta berrikuspen bibliografikoa 9

iii.fASeA: Ebaluaziorako metodologia zehazteko irizpideen hautatze-lana 9

6 - Habitaten fitxak 10

2.A – Azalera txikia eta/edo eraldaketa gu txi paira tzeko probabilitatea duten habitatak 10

2.B – Azalera handia eta/edo eraldaketa asko paira tzeko probabilitatea duten habitatak 21

7 – Eranskinak 32

8 – Bibliografia 35

4

1 – AurrekariakHabitat naturalen eta fauna eta flora basatiaren kon tserbazioaren inguruko 92/43/CEE Dire-ktibak ezar tzen duenez, Europar Batasuneko kideak, espezieen, habitat naturalen eta fauna eta flora basatiaren zain tzaz arduratuko dira. Horretarako, lehentasunezko habitat natural motak eta espezieak ain tzat hartuko dira bereziki. Gure kasuan, Estatu Espainolak egindako transferen tzien ondorioz, Eusko Jaurlari tzarena da Euskal Autonomi Erkidegoan honakoa be-tearaztearen eran tzukizuna.

Aipaturiko Direktibak, 17.artikuluan zehazten duenaren arabera, sei urtean behin, Batasune-ko kideek Direktibaren xedapenen aplikazioan hartutako neurrien inguruko txostena landu beharko dute. Txosten honetan, hartu beharreko kon tserbazio-neurrien inguruko informa-zioa (Direktibaren 6.artikuluaren 1.paragrafoari dagokiona) eta harturiko neurriek I Eranski-neko habitat moten eta II Eranskineko espezieen kon tserbazio-egoeran izan dezaketen on-dorioen ebaluazioa sartuko dira.

1.artikuluaren e) atalean habitat natural baten kon tserbazio-egoera horrela defini tzen da: “Habitat natural zeha tz baten eta bere baitan finkatuta dauden espezie tipikoen gainean ari tzen den eragile mul tzoa da”. Hauek, habitat honen banaketa naturalean, egituran eta fun tzioetan era-gin dezakete epe luzera, eta bertako espezie tipikoen biziraupenean ere.

Hori dela eta, habitaten eta lekuko espezieen gainean jarduten duten eragileak (airea, ura, lurzorua, lurraldea, etabar) ain tzat hartu behar dira.

Bestetik, Direktibak habitat natural baten kon tserbazio-egoera faboragarria dela dio:

•Bere banaketa-area naturala eta honen baitan dauden azalerak egonkorrak direneanedota handiago tzen direnean.

•Epeluzeramantentzekobeharrezkoegituraetafuntzioespezifikoakexistitzendireneaneta etorkizun aurreikusgarri batean existitu daitezkeenean.

•Berebaitandaudenespezietipikoenkontserbazio-egoerafaboragarriadenean.

EAEko larre eta sastrakadiak, EUNIS 2009.

5

Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien 17 HABITATEN METODOLOGIA eta KONTSERBAZIO-EGOERAREN EBALUAKETA

10

Direktibaren I Eranskinean EAEn dauden larretako eta sastrakaditako 17 habitatak ageri dira. Honako hauek dira (* lehentasunezko habitata):

habitat direktibaren

kodeahabitataren izen ofiziala

Azalera (ha), euniS 2009

1410 Larre/ihitoki halofilo mediterraneoak (Juncetalia maritimae) 1,2

1430 Sastrakadi halonitrofiloak (Pegano-Salsoletea) 7,0

*1510 Estepa gazi mediterraneoak (Limonietalia) 12,4

2330 Barnealdeko dunak, Corynephorus eta Agrostis-dun zelai irekiekin 7,1

4030 Txilardi lehor europarrak 20.213,6

4060 Txilardi alpetar eta borealak 36,5

4090 Txilardi oromediterraneo endemikoak, elorri-triskarekin 23.292,7

5110Malda arroka tsuetako Buxus sempervirens-eko formazio egonkor xerotermofiloak (Berberidion p.p.)

1.868,0

5210 Juniperus ssp.-aren sastraka zuhaizkarak 60,8

6170 Larre alpetar eta subalpetar karedunak 7.399,0

6210Belardi lehor erdinaturalak eta kare-substratuetako sastraka-faziesak (Festuco-Brometalia)(**orkidea ugaridun parajeak)

9.481,5

*6220Gramineodun eta urteroko Thero-Brachypodietea-dun zona subestepikoak

6.466,0

*6230Nardus-dun formazio belarkarak, espezie ugarirekin, zona menditarreko (eta Europa kontinentaleko zona azpimenditarreko) silize-substratuetan

8.418,5

6410Molinia caerulea-dun larreak, kare-, zohika tz- edo buztin/limo-substratuetan (Molinion caeruleae)

315,5

6420 Molinion-Holoschoenion-eko belar altuko belardi heze mediterraneoak 41,7

6430Ordoki bazterreko eta estai menditar eta alpetarreko megaforbio eutrofo higrofiloak

16,7

6510Altitude baxuetako sega-belardi txiroak (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis)

49.363,9

Europar Batasuneko herrialde bakoi tzak 2013an Direktibaren xedapenen aplikazioaren ingu-ruko hurrengo txostena bidali behar du. Eta horretarako, aldez aurretik, Autonomi Erkidego bakoi tzak bere lurraldeari dagokiona bidali beharko dio Estatuari.

EAEn ez da habitaten kon tserbazio-egoeraren ebaluaziorik egin orain arte, horren ondorioz, beharrezkoa den kasuetarako ezin izan da kon tserbaziorako neurririk zehaztu.

Prozedura honi hasiera emateko, 2010eko lan honek EAEko larreen eta sastrakadien habita-ten kon tserbazio-egoeraren lehendabiziko ebaluazioa egitea du helburu. Horretaz gain, kon-tserbazio-egoera faboragarria zer den definitu beharko da, eta kasuan kasurako kon tserbazio-egoera faboragarri hori finka tzeko beharrezko neurriak eta metodologia zehaztu beharko dira. Era honetara, 2011-2012 bitartean, aldez aurretik proposatutako neurriek suposa de-zaketen gastuen kalkulua egin, eta lehentasunak zehaztuko dira. Azkenik, bidalketa-epea amaitu aurretik, finkaturiko neurrien ondorioen ebaluazioa egitea espero da.

6

2 – 2010-erako lan xedeaI.-EAEko larreen eta sastrakadien habitaten kon tserbazio-egoeraren lehendabiziko ebalua-zioa egitea.

3 – etorkizunerako (proiektuaren jarraipena, 2011-2012)II.-EAEko larreen eta sastrakadien habitaten kon tserbazio-egoera finka tzeko beharrezko me-todologia eta prozedurak zehaztea.

III.-EAEko larreen eta sastrakadien habitatek faboragarri kon tserbazio-egoera lortu edota mantendu dezaten beharrezko neurriak proposa tzea.

IV.-Habitat bakoi tzaren kon tserbazio-egoeraren jarraipen eta monitorizaziorako parame-troak defini tzea.

4 – lan-esparruaAzterketa honek Euskal Autonomi Erkidegoko interes europarreko larreen eta sastrakadien habitatak bil tzen dituen azalerak barne hartuko du.

7

10Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien 17 HABITATEN METODOLOGIA eta KONTSERBAZIO-EGOERAREN EBALUAKETA

5 – proiektuaren fase eta zereginen zehaztapenaLehen txosten honetan I. Fasea burutu da:

i. fasea – 17 habitaten kon tserbazio-egoeraren lehendabiziko ebaluazioaLehen urra tsa, 17 habitat hauek Habitat Direktibaren arabera eta EUNIS kodearen arabera duten izendapenaren baliokide tza argi izatea izan da. Kon tsultarako erabili izan diren itu-rriek kode desberdinak erabil tzen baitituzte zenbait kasutan.

Habitatak izenda tzerako orduan aldiz, izen ofiziala erabil tzea erabaki da, EAE-ko izena ere kor txete artean adierazi den arren.

17 habitat hauen aurrekarien inguruko berrikuspena egin da, horretarako, Eusko Jaurlari-tzak 2007an egindako, Manual de interpretación y gestión de los hábita ts de interés comunitario de la CAPV (http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r49-bio/eu), erabili izan da. Honakoa irizpide izanik, EAEn orain arte habitat hauen inguruan egina zegoena islada tzen saiatu gara.Goian aipatu bezala, habitat natural jakin baten kon tserbazio-egoera faboragarria denen tz ondoriozta tzeko erizpideetako bat, banaketa naturalaren azalerak gu txienez egonkorra izan behar duela da. Gure aztergai diren habitat hauetan ordea, “banaketa naturala” defini tzea ezinezkoa da, komunitate seminaturalak baitira gehienak, eta honek gogoeta egitea eska-tzen du: “erreferen tzia” gisa zein azalera kon tsideratu giza eraginez sortuak eta mantenduak diren habitat hauetan?

Hortaz, hauxe erabaki dugu I.fase honetan:

1) Dagoen kartografia digital eguneratuenaren informazioan oinarrituz [1] [4], azaleren egungo datua ezagu tzea.

2) Habitat hauen azaleraren arabera, habitatak bi mul tzotan bana tzea:

2.A – Komunitate Autonomoan azalera txikia duten habitatak:

•1410. Larre/ihitoki halofilo mediterraneoak (Juncetalia maritimae) – 1,2 Ha

•1430. Sastrakadi halonitrofiloak (Pegano-Salsoletea) – 7,0 Ha

•1510*. Estepa gazi mediterraneoak (Limonietalia) – 12,4 Ha

•2330. Barnealdeko dunak, Corynephorus eta Agrostis-dun zelai irekiekin – 7,1 Ha

•4060. Txilardi alpetar eta borealak – 36,5 Ha

•5210. Juniperus ssp.-aren sastraka zuhaizkarak – 60,8 Ha

•6410. Molinia caerulea-dun larreak, kare-, zohika tz- edo buztin/limo-substratuetan (Molinion caeruleae) – 315,5 Ha

•6420. Molinion-Holoschoenion-eko belar altuko belardi heze mediterraneoak – 41,7 Ha

•6430. Ordoki bazterreko eta estai menditar eta alpetarreko megaforbio eutrofo higrofiloak – 16,7 Ha

Habitat hauen kasuan, azalerak eguneratu eta urtean behineko prospekzioa egitea proposa-tzen da. Horretarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, habitataren karakterizazioa egiteaz gain, arrisku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira.

5 Proiektuaren fase eta zereginen zehaztapena

8

2.B – Komunitate Autonomoan azalera handia duten habitatak:

•4030. Txilardi lehor europarrak – 20.213,6 Ha

•4090. Txilardi oromediterraneo endemikoak, elorri-triskarekin – 23.292,7 Ha

•5110. Malda arroka tsuetako Buxus sempervirens-eko formazio egonkor xerotermofiloak (Berberidion p.p.) – 1.868,0 Ha

•6170. Larre alpetar eta subalpetar karedunak – 7.399,0 Ha

•6210. Belardi lehor erdinaturalak eta kare-substratuetako sastraka-faziesak (Festuco-Brometalia)(**orkidea ugaridun parajeak) – 9.481,5 Ha

•6220*. Gramineodun eta urteroko Thero-Brachypodietea-dun zona subestepikoak – 6.466,0 Ha

•6230*. Nardus-dun formazio belarkarak, espezie ugarirekin, zona menditarreko (eta Europa kontinentaleko zona azpimenditarreko) silize-substratuetan – 8.418,5 Ha

•6510. Altitude baxuetako sega-belardi txiroak (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) – 49.363,9 Ha

Habitat hauen kasuan aldiz, gure iri tziz, landaredi poten tzialaren serieak ez dira erreferen-tzia egokia gizakiaren kudeaketaren ondorioz zabaldu edota mantendutako habitatak baitira hauetariko asko. Egon daitezkeen aukera guztien artetik, 1992.an Eusko Jaurlari tzak argitara-turiko EAEko Landaredi Mapa [5] erabil tzea erabaki da. Argitu beharra dago, mapa hau egiterako orduan “Interministerial (1977-78)” deituriko hegaldiko argazkiak oinarri tzat hartu zirela, eta beraz, 80.hamarkadako kartografiaz ari garela.

Kartografia honekin, 80.hamarkadan habitat hauek zuten azalera eta gaur egun (2009) dute-na konparatu nahi izan dugun arren, esan beharra dago, 80.hamarkadako kartografia hone-tatik lorturiko azaleren datuak “orientatiboak” direla honako arrazoi hauengatik:

1- Alde batetik, erabilitako kartografiaren erresoluzioa ez da berdina: 80.hamarkadakoa 1:25.000 eskalan egina dago eta gaur egungoak aldiz, 1:10.000 eta 1:5.000 eskaletan. Horrek, garai bateko azalera-datu zeha tzik ez izatera garama tza.

2- Habitat hauek gaur egun duten izendapena eta 80.hamarkadan eman zi tzaiena ez dira berdinak. Hori dela eta, gaur egun Habitat Direktiban bildu diren komunitateak eta 80.hamarkadan izendatu zirenak guztiz berdinak izatea zaila dela uste dugu.

3- 80. hamarkadako kartografian, ez zen habitataren estaldura ain tzat hartu. Eta hori dela eta, garai hartako datuek habitat batek har tzen zuen azalerak %100eko estaldura zuela adierazten dute, ez zen habitat honek mosaikoan zuen estaldura kontuan hartu (ho ts, ez zen habitat nagusia habitat sekundarioekin elkarreraginean egon zitekeela ain tzat hartu).

Arrazoi guzti hauengatik, azalera handia eta/edo eraldaketa asko paira tzeko probabilita-tea duten habitaten kasuan adierazten diren bi azalerak (80.hamarkadakoa eta 2009koa) konpara tzea ez zaigu egokia irudi tzen. Gauzak horrela, 2009ko kartografia zeha tza eta fida-garria izanik, hemendik aurrera habitat hauen kon tserbazio-egoera ebalua tzeko metodolo-gia bat proposa tzearen beharra ikusten dugu.

9


Bestetik, proiektuaren jarraipenerako hurrengo faseak zehaztuko dira:

ii. fasea – Beste eremu-geografikoetako habitat meha txatuen ebaluazio-metodologien inguruko ezagu tza eta berrikuspen bibliografikoa Fase honetako zereginak:

Berrikuspen bibliografikoa:

•HastekoEmilyNicholsonenlanahartukoduguoinarrigisa.EmilyNicholsonLondreskoImperial Collegeko iker tzaile postdoktorala da, eta ingurumen-kudeaketarako eta kon-tserbaziorako erabakien teoriaren aplikazioan dihardu. Bere ikerketa-ildoen artean, kon-tserbazio-estrategien antolaketa, kon tserbazio-jardueren jarraipena, monitarizazioa eta baliabide naturalen kuadeaketan osagai ekologiko eta sozio-ekonomikoen integrazioa daude. Bere Ikerketaren parte handi batean David Keith-ekin (NSW Dept. of Environment andClimateChange,NSW,Australia)etaDavidWilcove-ekin(PrincetonUniversity)arituda.EmilyNicholsonenlanareningurukoinformaziogehiagonahiizatekotan,weborrial-de honetara jo: http://www.iccs.org.uk/emilynicholson.htm

•Alorhonetanedotaantzekohabitatenebaluaketanaritudirenpersona/teknikari/ikerla-riekin aholkulari tza-bilerak antolatu: CIFA (Centro de Investigación y Formación Agraria de Cantabria), IPE (Instituto Pirenaico de Ecología), SEEP (Sociedad Española para el Estudio de los Pastos), AEET (Asociación Española de Ecología Terrestre) etabar.

•Larreenkudeaketaren inguruko informazioaAntonioGómezSal-en (Alcalá-koUniber-tsitateko Ekologia katedraduna) lanen eskutik jasoko da. Berak zuzenduriko hainbat txostenmendikolarreak.netweborrialdeandaudeeskuragarri.

•EuskoJaurlaritzakoIngurumenaSailekoEAEkohabitateningurukoinformazioakontuanhartuko da: http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r49-bio/eu/

•EstatuespainolarenMinisteritzarenweborrialdeofizialeaneskuragarridaudenlarreeneta sastrakadien habitaten “Bases ecológicas de Ministerio”* eta habitat bakoi tzaren fi txak**

ain tzat hartuko dira:* http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_

rednatura/bases_ecologicas_habita ts/index.htm** http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_

rednatura/bases_ecologicas_habita ts/acceso_fichas.htm

• INRAn(AgronomieetEnvironnementNancy-Colmar,UMRNancy-Universitè)sortudu-ten e-FLORA izeneko datu basea ere erabiliko da. Bertatik, larre-mota desberdinetako es-pezieen, konposizio floristikoaren, kudeaketa-moten, lurzoruaren, klimaren eta landare-elkarteen inguruko informazioa jaso eta guk 2011-2012 bitartean in situ lortutako emai-tzak sarean eskuragarri jar tzea da gure helburua.

iii. fase – Ebaluaziorako metologia zehazteko irizpideen hauta tze-lanaFase honetako zereginak:

•Estudiopilotugisaaldezaurretikzehazturikometodologia,AralarkoParkeNaturaleanaplikatuko da eta bertatik lortutako emai tzen arabera, EAEn abian jarriko den monitoriza-zio-sarearen baitan berau landu eta garatuko da.

http://www.iccs.org.uk/emilynicholson.htm

http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r49-bio/eu/

http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_rednatura/bases_ecologicas_habitats/index.htm

http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_rednatura/bases_ecologicas_habitats/index.htm

http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_rednatura/bases_ecologicas_habitats/acceso_fichas.htm

http://www.mma.es/portal/secciones/biodiversidad/rednatura2000/documentos_rednatura/bases_ecologicas_habitats/acceso_fichas.htm

10

6 – habitaten fitxak

2.A – Azalera txikia eta/edo eraldaketa gu txi paira tzeko probabilitatea duten habitatak

1410 – Zelai gazi mediterraneoak (Juncetalia maritimae) [EAEn: Larre/ihitoki halofilo mediterraneoak] [2]

kontserbazioa-egoera

habitat direktiba kodea euniS kodea Azalera (ha) euniS 2009

1410 D 6.21 + E 6.1 1,2

AurrekariakOro har, habitat hau kon tserbazio-egoera onean zegoela kon tsideratu izan da: berau osatu izan duten komunitateek zuten interes ekonomiko urria zela medio, eta kokatu izan direneko guneek beste edozein erabilera izateko zuten aukera eskasagatik.

Banaketa-area mugatua izan duen arren garai bateko banaketa-poten tziala hartu izan du. Hala ere, azalera txikiak eta linearrak osa tzeagatik eta beste habitat mota ba tzuekin nahastu izanagatik nahiko zaila izan da duen banaketa kartografia tzea.

Habitat honek egitura egokia du, hezetasun- eta gazitasun- gradiente horizontalaren ara-berako landaredi-antolaketa ematen denean. Katalogatutako espezieen presen tziak (Juncus acutus* eta Sonchus maritimus*), bere manten tzearen eta kon tserbazioaren garran tzia indar-tzen du.

Gehiegizko larra tzeak, zanpa tzeak eta jarduera hidrikoen asaldurak (draina tze- eta laboran-tza-lanak) eragin zuzena izan dezakete habitat honengan.

1410 – Zelai gazi mediterraneoak (Juncetalia maritimae), EUNIS 2009.

11


gaur egungo egoeraPuntualki, abel tzan tza esten tsiboa burutu izan da eta Añanako Ga tzagen kasuan, ga tzaren erausketa mantendu da helburu didaktiko eta turistikoarekin. Habitat honen gehiengoa lur-zoru publikoa izatea bere kon tserbaziorako faktore oso garran tzi tsua da.

etorkizunera begiraPosible da Errioxa inguruan (El Ciego…) habitat hau desagertu izatea.

Urtean behineko prospekzioa egitea proposa tzen da. Horretarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, habitataren karakterizazioa egiteaz gain, arris-ku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira.

1430 – Sastrakadi halonitrofiloak (Pegano-Salsoletea) [EAEn: Espar tzudiak eta ontina-sastrakadiak] [2]



1430 E 1.42 7,0

AurrekariakOso banaketa mugatua izan duen habitata da. Bere banaketaren iparmendebaldeko mugan puntualki agertu izan da (malda handiko eremu eguzki tsuetan). Kon tserbazio-egoera oneko adibide kon tsideratu izan da; banaketa zabala, espezie adierazgarrien presen tzia (Lygeum spartum, Artemisia herba-alba, Camphorosma monspeliaca, Salsola vermiculata, Thymus loscosii) eta eragile antropiko (baso landaketak, zabortegiak…) eza izan duten komunitateek osatu izan baitute.

1430 – Sastrakadi halonitrofiloak (Pegano-Salsoletea), EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

12

Zanpaketaren aurrean zaurkortasun altua ageri duen habitata da, leku malda tsuetako lur-zoru hauskorretan topa tzen baita. Gainera, lurzoruaren higadura saihesteko asmoz, Pinus halepensis-en birlandaketak eman izan dira eremu hauetan.

gaur egungo egoeraHabitat honetan ardi- eta ahun tz-abel tzan tza esten tsiboa burutu izan da, espar tzua (Lygeum spartum) bezalako espezie liserigai tzez osatua egon arren.

etorkizunera begiraHabitat honen tzat gaur egungoa baino banaketa-area zabalagoa bermatu beharko li tzateke Natura 2000 Sarean.


1510* – Estepa gazi mediterraneoak (Limonietalia) [EAEn: Barnealdeko gune gazietako komunitateak] [2]



1510* E 6.11 + E 6.13(Y) 12,4

AurrekariakBi azpitipo bereizten dituen habitat honek gu txienez katalogatutako espezie bat (Frankenia pulverulenta*) eta EAEn oso arraroa den Limonium hibericum-a barne har tzen ditu. Horretaz gain, EAEn “arraro” tzat har tzen diren espezie ugari bil tzen dira azpitipo bakoi tzean:

a) Urteroko halofikoak. Frankenia pulverulenta*, Hordeum marinum, Hymenolobus procumbens subsp. procumbens, Parapholis incurva, Salicornia patula, Spergularia diandra, Sphenopus diva-ricatus.

b) Limonium-en estepak. Artemisia herba-alba, Limonium hibericum, Plantago albicans.

Azken urteotan habitat honek jasandako eraldaketa azkarrak, zenbait espezie desarge tzera (Aeluropus littoralis) edota desager tzeko zorian egotera (Sphenopus divaricatus) eraman ditu. Testigan tza hu tsezko banaketa izan duen habitata da, hiru arrazoirengatik: aparteko geo-logia bati loturiko kokapena izateagatik, bere banaketaren iparmendebaldeko mugan ager-tzeagatik (Limonium-aren kasuan) eta nekazari tzarako egokiak diren eremu lauetan egotea-gatik.

Habitat honek dituen berezkotasunek eta arrarotasunek, oso hauskor izatera daramate. Ho-rretaz gain, Arabar Errioxako nekazal-jarduerek meha txu egoeran jarri dute.

Zanpaketak, jarduera hidrikoen asaldurak, hondakinen isurketak, suteek… zuzenki eragiten diote.

13


gaur egungo egoeraNoizean behingo ardi- eta ahun tz-abel tzan tza esten tsiboa sartu izan den arren, nekazal-jardueren hedapenak (mahastiak) habitat hau dagokion banaketa poten tzialetik ia guztiz alden tzera eraman dute.

etorkizunera begiraMahastien hedapenak habitat honen banaketa asko murriztu du, beraz hobetu beharreko kon tserbazio-egoeran dagoela esan daiteke.


2330 – Barnealdeko dunak, Corynephorus eta Agrostis-dun Zelai irekiekin [EAEn: Barnealdeko harea tzak larre silizeodunak] [2]



2330 E 1.91 + E 1.A 7,1

AurrekariakEspezie Meha txatuen Zerrendako Halimium lasianthum subsp. alyssoides* eta EAEn oso arraro-tzat jo tzen diren espezieak bil tzen ditu: Agrostis castellana, Aira caryophyllea, Airopsis tenella, Arnoseris minima, Briza maxima, Carex liparocarpos, Corynephorus canescens, Corynephorus fasci-culatus, Crassula tillaea, Evax carpetana, Filago pyramidata, Halimium lasianthum subsp. alyssoides,

1510* – Estepa gazi mediterraneoak (Limonietalia), EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

14

Logfia gallica, Moenchia erecta, Ornithopus perpusillus, Phleum arenarium, Potentilla argentea, Rumex bucephalophorus, Scleranthus annuus, Teesdalia nudicaulis, Tolpis barbata, Trifolium arvense, Tubera-ria guttata, Vulpia bromoides, Vulpia myuros.

Nahiz eta habitat honek berezko zaurkortasun altua izan (estaldura txikia izateagatik, bere egitura eta fun tzioak sinplifikatu egin dira), beste edozein kudeaketa-motarako izan duen aukera eskasagatik oro har, hainbesteko kon tserbazio-egoera mantendu da. Bestetik, zanpa-tze- eta larra tze-maila baxuek honen iraupena bermatu dute.

gaur egungo egoeraHabitat honen estaldura txikiak, nohizbehinkako eta inten tsitate txikiko larra tzea besterik ez du baimen tzen. Nekazal arloan, puntualki zekale landaketarako erabili izan da.

etorkizunera begiraUrtean behineko prospekzioa egitea proposa tzen da. Horretarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, habitataren karakterizazioa egiteaz gain, arris-ku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira.

2330 – Barnealdeko dunak, Corynephorus eta Agrostis-dun zelai irekiekin, EUNIS 2009.

15


4060 – Txilardi alpetar eta borealak [EAEn: Mendi garaietako ipurudi herrestariak] [2]


habitat direktiba kodea

euniS kodea

Azalera (ha) euniS 2005[3]

Azalera (ha) euniS 2009

4060 F2.23 6 36,5

AurrekariakEspezie Meha txatuen Zerrendako Aster alpinus*, Aster willkommii*, Arenaria erinacea*, Erodium daucoides*, Erodium glandulosum*, Genista eliassennenii*, Gentiana ciliata*, Geranium cinereum*, Vio-la bubanii* eta Taxus baccata* topa daitezke habitat honen baitan. Bestetik, katalogatuta egon ez arren EAEn oso arraro tzat jo tzen diren Juniperus communis subsp. alpina eta honekin batera hazten diren errosazeoak (Cotoneaster integerrimus eta Rosa pendulina) edota Festuca gauteri subsp. scoparia bezalakoak bil tzen ditu.

Adierazgarritasun txikiko eta ekologia bereziko sastrakadiek osatu dute habitat hau: baldin-tza ekologiko ho tz eta haize tsuetara moldatutako, naturaltasun handiko komunitate egonkor eta iraunkorrek hain zuzen ere. Komunitate oso zatikatuak eta diber tsitate floristiko altukoak dira, eta beraien kokapen geografikoari esker gizakiaren eraginetatik urrun mantendu izan dira, meha txu gabeko habitata kon tsideratu delarik.

Hala ere, azken urteotako kartografian erabili izan den eskala dela eta, habitat honen az-piestima bat egin dela onartu beharra dago. Zihurrenik, beste mota bateko landarediarekin elkartu izan da (harkaizti karstikoen kasuan adibidez).

gaur egungo egoeraHabitat honi ez zaio erabilera zeha tzik eman.

1430 – Txilardi alpetar eta borealak, EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

16

etorkizunera begira4060. habitataren fi txan ikusi daitekeen moduan, aztertu eta konparatu diren EUNIS habi-taten azalerak (2005ekoa eta 2009koa) ez datoz bat habitat honen kasuan, hala ere, 2009ko kartografia 2005koaren zuzenketa eguneratuena dela jakinik, 2009ko azalera datua da ain-tzako tzat hartuko duguna etorkizuneko ebaluazio-metolodogia proposa tzerako orduan.

Horrela bada, habitat honen kasuan ere, urtean behineko prospekzioa egitea proposa tzen da. Horretarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, habitata-ren karakterizazioa egiteaz gain, arrisku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira.

5210 – Juniperus ssp.-aren sastraka zuhaiskarak [EAEn: Juniperus phoenicea-ko ipurudi iraunkorrak] [2]



5210 F5.132 60,8

AurrekariakMiter formazio iraunkorra (Juniperus phoenicea) osa tzen duten espezieen artetik Espezie Meha txatuen Zerrendan honakoak daude: Aster willkommii*, Lomelosia graminifolia* eta Satu-reja montana*. Katalogatuta egon ez arren EAEn oso arraroa den beste espezie bat ageri da: Fraile-burua (Globularia alypum).

Adierazgarritasun txikiko eta ekologia bereziko sastrakadiek osatu izan dute habitat hau. Esan beharra dago, kartografia tzerako orduan erabili izan den eskala dela eta, habitat-mota honen azpiestima egin izan dela eta beraz, harkaiztiekin edota ezpeldiekin batera ager dai-tekeela.

5210 – Juniperus ssp.-eko sastraka zuhaizkarak, EUNIS 2009.

17


Miter formazioak espeziazio altuko eremuak dira. Duten ekologia berezia dela eta, zatika tze altua eta diber tsitate floristiko garran tzi tsua dituzte.

Miter formazioetara gertura tzea normalean zaila izaten da, eta hau euren kon tserbaziorako faktore garran tzi tsua izan arren, beste aldagai ba tzuek ere habitat honen egonkortasuna kolokan jar tzen dute: koka tzen direneko labar arroka tsuen higadura eta harrobiak egiteko proiektu posibleak adibidez.

gaur egungo egoeraMiter formazio iraunkorrak ez dira erabilera zeha tz batera bideratu, koka tzen direneko ere-muetara hel tzea zaila baita. Nohizbehinkako ahun tzen larra tzea eman izan da bertan.

etorkizunera begiraUrtean behineko prospekzioa egitea proposa tzen da, banaketa eta azalerak zehaztuz. Horre-tarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, habitataren karakterizazioa egiteaz gain, arrisku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira.

6410 – Molinia caerulea-dun Larreak, kare-, zohikatz- edo buztin/limo-substratuetan (Molinion caeruleae) [EAEn: Molinea caerulea-ko belardi hezeak] [2]



6410 E3.1(X)+E3.51 315,5

AurrekariakJatorrizko banaketa poten tziala mantendu izan duen adierazgarritasun txikiko habitata da. Oro har, komunitateek kon tserbazio-egoera ona izan dute, ba tzuetan inpaktu iraunkorra (ge-hiegizko zanpaketa) jasaten duten eremuak egon arren.

Bi azpitipo bereiz daitezke: a) substratu kalkareo eta pilaketa trabertinikoen gainean; eta b)substratu silizeoen gainean. Eta EAEko Espezie Meha txatuen Zerrendan ageri diren zenbait espezie ere bil tzen ditu: Dryopteris carthusiana*, Epipactis palustris*, Galium boreale*, Geum rivale*, Ophioglossum vulgatum*, Senecio carpetanus* eta Spiranthes aestivalis*.

Molinia caerulea nagusi tzen deneko hezeguneen azalera txikiak eta maiz argazki aereoetan beste habitat ba tzuek berau estal tzeak, habitat honen banaketa azpiestima tzera garama tza. Dirudienez, poten tzialki Arabako hegoaldetik (Peñacerrada, Izki…) kostalderarte (Jaizkibel) iri tsiko li tzateke.

Habitat honen eragile nagusienetarikoa maila freatikoaren aldaketa da. Molinia populazioak beraz, draina tzearen eta lurzoruaren hezetasun-mailaren menpe daude. Maila freatikoa jeistekotan, Molinia populazioak den tsifikatu eta gainon tzeko espezieen gainetik gailenduko lirateke.

Materia organikoaren gehiegizko metaketak (ganaduaren goro tzak, ongarriak, sega honda-rrak…), eutrofizazio ekar lezake, floraren txiro tzearekin batera. Habitat honen lurzorua ere,

6 Habitaten fitxak

18

zanpaketarekiko (makina nahiz animaliena) eta nekazal-eremuen lehorketarekiko sentiko-rra da.

gaur egungo egoeraOrokorrean, abere larrien abel tzan tza esten tsiborako erabili izan da.


6420 – Molinion-Holoschoenion-eko belar altuko belardi heze mediterraneoak [EAEn: Ihi tza mediterraneoak Scirpus holoschoenus-dunak] [2]



6420 E3.1 41,7

AurrekariakOrokorrean, ekologia berezia duela eta, adierazgarritasun txikiko habitata da. Kon tserbazio-egoera onekoa izan arren, ba tzuetan inpaktu iraunkorra (gehiegizko zanpaketa) jasaten du-ten eremuak ageri dira.

6410 – Molinia caerulea-dun larreak, kare-, zohika tz- edo buztin/limo-substratuetan (Molinion caeruleae), EUNIS 2009.

19


Habitat honen baitan hauek dira katalogatuta dauden espezieak: Epipactis palustris*, Galium boreale*, Narcissus bulbocodium*, Ophioglossum vulgatum* eta Senecio carpetanus*.

Scirpus holochoenus espezieak osaturiko ihidiek azalera txikia dute, eta ondorioz, hauetariko asko ezin izan dira kartografiatu, horrela bada, azpiestimatu egin dira euren azalerak. Gai-nera, 6410 habitatarekin eta intereseko tzat sailkatu ez diren ihidi-mota desberdinekin mo-saikoak eratu di tzaketela kontuan hartu beharko li tzateke.

Habitat-mota hau eskualde mediterraneoko jarduera-hidrikoarekin zuzenki erlazionatua dago, eta beraz, maila freatikoaren lehorketak edota gehiegizko hezetasunak (gu txien molda-turiko espezieen desagerpena ekarriko lukeena) eragin larria izan dezakete honengan. Bes-te alde batetik, gehiegizko zanpaketak (animaliena edota makinena) estaldura belarkararen desagerpena eta ondorioz, habitat honen desegitura tzea ekar lezake.

gaur egungo egoeraOro har, abel tzan tza esten tsiborako erabili izan da.


6420 – Molinion-Holoschoenion-eko belar altuko belardi heze mediterraneoak, EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

20

6430 – Ordoki bazterreko eta estai menditar eta alpetarreko belardi eutrofo higrofiloak [EAEn: Mendialdeko eta ibai eurosiberiarren ertzetako megaforbioak] [2]



euniS kodea

Azalera (ha) euniS 2005[3]


6430 E5.43+E5.53 2 16,7

AurrekariakHabitat honetan bi azpitipo bereiz daitezke: a) Erriberako megaforbioak eta b) Megaforbio menditarrak.

Aipatu beharra dago, megaforbio menditarren azpitipoa banaketa mugatua duten espezie gehien dituenetarikoa dela, eta hauek gainera euren “arrarotasuna” dela eta EAEko Espezie Meha txatuen Zerrendan daudela: Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum*, Aconitum anthora*, Allium victorialis*, Bar tsia alpina*, Cicerbita plumieri*, Cirsium heterophyllum*, Crepis pirenaica*, Epi-lobium angustifolium*, Gentiana lutea*, Geum rivale*, Hugueninia tanacetifolia*, Lathyrus vivantii*, Luzula nutans*, Paris quadrifolia*, Pedicularis foliosa*, Pedicularis tuberosa*, Tozzia alpina*, Trollius europaeus*, Veratrum album* eta Viola biflora*.

Megaforbio menditarren kon tserbazio-egoera euren poten tzialitatetik gertu dago, eta erribe-rako megamorbioena aldiz txikiagoa da eragin antropikoen ondorioz.

Interpretazio kartografikoari dagokionez, habitat honen azalera txikia dela eta, ezin izan zi-ren kartografiatu eta beste habitat-mota ba tzuen baitan adierazi izan dira komunitate hauek: harkaiztietan, pagadi eta baso mixto menditarretan edota erriberako habitatetan.

6430 – Ordoki bazterreko eta estai menditar eta alpetarreko megaforbio eutrofo higrofiloak, EUNIS 2009.

21


Komunitate hauek ur-ingurunean egotekotan, eutrofizazioa eta jarduera-hidrikoaren asal-dura dira hauen orekan eragin zuzenena izango dutenak. Erribera inguruetan ematen diren jarduerek (larraketa, sega, makalen landaketa…) aldiz, bertako konposizio floristikoa eralda-tu dezakete.

gaur egungo egoeraAhun tza kenduta, megaforbio menditarretara ganadua hel tzea nahiko zaila da. Erriberako megaforbioak aldiz, abel tzan tza-jardueretarako erabili izan dira.

etorkizunera begira6430. habitataren fi txan ikusi daitekeen moduan, aztertu eta konparatu diren EUNIS habi-taten azalerak (2005ekoa eta 2009koa) ez datoz bat habitat honen kasuan, hala ere, 2009ko kartografia 2005koaren zuzenketa eguneratuena dela jakinik, 2009ko azalera datua da ain-tzako tzat hartuko duguna etorkizuneko ebaluazio-metolodogia proposa tzerako orduan.

Horrela bada, habitat honen kasuan ere, urtean behineko prospekzioa egitea proposa tzen da. Horretarako, monitorizazio-fi txak bete beharko dira (ikus I.Eranskina), eta hauetan, ha-bitataren karakterizazioa egiteaz gain, arrisku faktoreak identifikatu eta eguneratuko dira, banaketa eta azalera zehaztuz.

2.B – Azalera handia eta/edo eraldaketa asko paira tzeko probabilitatea duten habitatak

4030 – Txilardi lehor europarrak [EAEn: Txilardi lehor azidofiloak] [2]



euniS kodeaeAe 1977-78 Azalera (ha)


4330F4.21(X)+F4.21(Y)+

F4.22+F4.23(X)+F4.23747.617,5 20.213,6

AurrekariakHabitat honek duen banaketa zabalak eta bere baitan bereiz daitezkeen azpitipo desberdi-nek, EAEko Espezie Meha txatuen Zerrendan katalogatutako hainbat espezieren bizirautea berma tzea posible egin dute: Cistus crispus*, Daphne cneorum*, Diphasiastrum alpinum*, Genista micrantha*, Gentiana lutea*, Huperzia selago*, Lycopodium clavatum* eta Thymelaea coridifolia*.

Banaketa zabala eta diber tsitate floristiko garran tzi tsua duten sastrakadiez osatu izan da. Hauen presen tzia ganaduaren erabilerarekin zuzenki erlazionatuta dago. Ulex-a edota Pteri-dium aquilinum-a gailen tzen ez direnean, sastraka-garbiketarik ez dagoenean, sute eta higa-dura arrastorik ez dagoeneko kasuetan, habitat honen hedapena berma tzen da. Komunitate iraunkorren kasuan, diber tsitatea esponen tzialki areagotu daiteke eta kontrara, espezie gu txi ba tzuen biomasaren gehipenak komunitate honen txiro tzea ekar dezake, otadien hedakun-tzaren kasuan gertatu izan den moduan (ganadu erabilera ezagatik).

Orokorrean, habitat onen kon tserbazio-egoera ona izan dela kon tsideratu da.

6 Habitaten fitxak

22

Habitat-mota hau erabilera tradizionalei loturik dago, beraz edozein nekazal-edota abel tzan-tza-jarduerak eragin diezaioke. Era berean, habitat honek beste ba tzuekin mosaiko bat era-tzea (goi-mendietako larreak, harkaiztietako larreak etabar.) edota beraien arteko gradiente bat sor tzea ohikoa da ( txilardi i txietatik larre irekietara).

Oro har, esan daiteke, habitat-mota honen meha txu handienetarikoa “larrearen hobekun tza eta hedapena” dela: sastraka-garbi tzea, ganadu-kargaren emendioa, nitratoen gehipena… Berez, txilardiek azidofilo izateko joera dute (substratuagatik edo lixibiazioagatik) hori dela eta eutrofizazioa erraz eman daiteke egoera hauetan.

Zanpaketak biodiber tsitatea fabora tzen duela dakigun arren, argi dago, gehiegizko zanpake-tak, lurzoruaren higadura bul tza tzen duela. Horrela bada, mendigailur inguruetan ohikoa da, komunitate hauek mendigoizaleek edota ibilgailuek (4x4) erraztutako bidexkez ordez-tuak edota banatuak izatea.

Basoekin kontaktuan dauden komunitateen kasuan (pagadiak batez ere), txilardiak basoa ordeztu dezake (ganadu-karga neurriz kanpo igo tzen denean).

gaur egungo egoeraOro har, abere larrien (behi, zaldi) abel tzan tza esten tsibora bideratu da habitat honen erabi-lera, eta honi jarraiki, eztiaren ekoizpena ere burutu izan da. Azken erabilera honek, ustiategi transterminanteen sorrera ekarri izan du landarediaren lora tze-garaia aprobe txa tzeko.

etorkizunera begira2009ko kartografia ain tzat harturik, aurreran tzean habitat hauen kon tserbazio-egoera ebalua tzeko metodologia bat proposatuko da.

4030 – Txilardi lehor europarrak, EUNIS 2009.

23


4090 –Txilardi oromediterraneo endemikoak, elorri-triskarekin [EAEn: Txilar kal tzikola genistadunak] [2]





4090F7.44(X)+F7.44(X1)+ F7.44(X2)+F7.44(Y)+ F7.44(Y2)+F7.44(Z)

27.763,1 23.292,7

AurrekariakBanaketa zabaleko sastrakadiek osa tzen dute eta hiru azpitipo bereiz daitezke: a) Txilardi kal tzikola atlantikoak b) Tuparrietako txilardiak eta d) Harkaiztietako txilardi azpiatlan-tikoak.

Espezie Meha txatuen Zerrendan ageri diren hainbat espezie bil tzen dira: Hegoaldean; Are-naria erinacea*, Erinacea anthyllis* eta Genista eliassennenii*; Bizkaiko alde mendebaldarrenean soilik, Genista legionensis* eta EAE erdimendebaldeko mendietan Sideritis ovata*.

Komunitate hauen naturaltasuna ani tza izan da, abel tzan tzan izandako kudeaketa-mota-ren araberakoa. Hala ere, orokorrean, ganaduak ura eskura tzeko arazoak izan ohi ditueneko lurzoru lehorrekin erlazionatu izan da, horrelakoetan, sute arriskuak eta higadura arazoak maiz ematen dira. Eremu hauen gainustiaketaren (sastraka-garbiketa, suteak, higadura…) murrizketa eman denean gailendu izan dira. Diber tsitate floristiko garran tzi tsua dute eta komunitate iraunkorren kasuan, diber tsitatea esponen tzialki areagotu daiteke.

gaur egungo egoeraAbere larrien abel tzan tza esten tsiboa burutu da batez ere, eta neurri txikiagoan ardiena.

4090 – Txilardi oromediterraneo endemikoak, elorri-triskarekin, EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

24

etorkizunera begira2009ko kartografia ain tzat harturik, aurreran tzean habitat hauen kon tserbazio-egoera ebalua tzeko metodologia bat proposa tzearen beharra ikusten dugu.

5110 – Malda arrokatsuetako Buxus sempervirens-eko formazio egonkor xerotermofiloak (Berberidion p.p.) [EAEn: Ezpeldiak] [2]





5110 F3.21(X)+F3.12(Y) 1.931,9 1.868,0

AurrekariakBanaketa txikikoak eta beharrezkoak dituzten baldin tza ekologikoetara mugatutako sas-trakadiak dira. Iparraldeko zenbait ezpel populazio (Buxus sempervirens*) “interes berezikoak” bezala katalogatu izan dira, eta era berean, Satureja montana* labiatu aromatikoa ere (Kan-tabriako Mendizerrako zenbait ezpeldi iraunkorretan). Arenaria erinacea* eta oso lokalitate gu txitan Sideritis ovata* eta Himantoglossum hircinum* ere ager daitezke.

Ezpeldi iraunkorraren naturaltasuna eta diber tsitate floristikoa altuak dira. Hala ere, ez-pel-muluak ezpeldi sekundarioen gainetik gailen tzen dira eta honek belarkaren agerpena oztopa tzen du. Horrela bada, sastraken artean soilune txikiak manten tzen dituzten komuni-tateak, ho ts, diber tsitate espezifiko handiagoa dutenak, kon tserbazio-egoera hobean daudela uste izan da.

5110 – Malda arroka tsuetako Buxus sempervirens-eko formazio egonkor xerotermofiloak (Berberidion p.p.), EUNIS 2009.

25


Oro har, beste habitat ba tzuen kolonizaziorako joera eraku tsi duen eta baldin tza gogorre-tara (lurzoru gogorra, ingurune lehorra…) moldatu izan den habitat egonkorraz ari gara. Formazio sekundarioak ganadu-karga txikiari loturik daude eta hau desager tzekotan baso kal tzikoletara eboluzionatu lezakete (pagadiak, artadiak, erkameztiak).

gaur egungo egoeraEzpeldi iraunkorrak ez daude erabilera zeha tz bati lotuak koka tzen direneko eremuetara hel-tzea zaila baita. Basorun tz bidera tzen diren ezpeldi sekundarioak aldiz, abere larrien abel-tzan tza esten tsiboarekin erlazionatuta daude.


6170 – Larre alpetar eta subalpetar karedunak [EAEn: Larre harritar kal tzikolak] [2]



6170 E1.27+E1.53+E1.53(X) 7.399,0

AurrekariakJatorrizko banaketa poten tziala mantendu izan duen adierazgarritasun ertain-handiko ha-bitata da eta lau azpitipo bereiz daitezke bere baitan: a) Thymus mastogophorus-ez osatu-riko larre lehor desbabestuak, b) Arenaria vitoriana-z osaturiko larre heze desbabestuak, d)Harkaiztietako larre kalkareoak eta e) Festuca gauteri subsp. scoparia-z osaturiko harkaiztie-tako larre goimenditar-azpialpinoak.

Katalogaturiko hainbat espezie komunitate hauen baitan ager daitezke: Antennaria dioica*, Arenaria erinacea*, Arenaria vitoriana*, Armeria arenaria subsp. burgalensis*, Armeria pubinervis subsp. orissonensis*, Aster alpinus*, Aster willkommii*, Botrychium lunaria*, Erinacea anthyllis*, Ero-dium daucoides*, Erodium glandulosum*, Genista eliassennenii*, Gentiana ciliata*, Geranium cinereum subsp. cinereum*, Gypsophila repens*, Huperzia selago*, Iris latifolia*, Narcissus asturiensis*, Nepela tuberosa*, Nigritella gabasiana*, Pedicularis tuberosa*, Viola bubanii*.

Beharrezkoak dituzten baldin tza ekologikoen ondorioz, nahiko zatikatuta egon izan dira ko-munitate hauek, hala ere, gune zeha tzetan azalera esangarriak hartu izan dute, Arabako mendietako gailur lautada tsuetan adibidez.

Habitat sentikorra eta hauskorra da, garai begetatibo mo tza, baldin tza klimatiko zailak (izoz-teak, haizearen higadura etab.) eta birsor tze-gaitasun motela baititu. Landaredi-estaldura-ri dagokionez, eremu den tso eta irekien arteko tran tsizio eremuan koka tzen da, hori dela eta, higadura arazoak paira tzen ditu eta zanpaketarekiko sentikorra da (landare sustraien azalera tzea kasu).

Oro har, habitat honen mantenimendua larra tzaileen erabilerarekin erlazionatuta dago, bai-na aldi berean, erabilera-mota honek aurretik aipatu den gehiegizko zanpaketak sorturiko

6 Habitaten fitxak

26

soiluneen sorrera dakar eta lora tze eta fruitu-emate garaiaren aurretiko larraketak ere, beste espezie ba tzuen hazkun tza faboratu eta biodiber tsitate floristikoa aldatuko luke. Ganadu-kargaren jei tsierak kontrara, zurezko landareen agerpena ekarriko luke.

gaur egungo egoeraOrokorrean, ardi abel tzan tza esten tsiboa burutu izan da eremu hauetan aspalditik.


6210 – Belardi lehor erdinaturalak eta kare-substratuetako sastraka-faziesak (Festuco-Brometalia) [EAEn: Larre mesofiloak Brachypodium pinnatum-dunak] [2]





6210 E1.26 16.130,1 9.481,5

AurrekariakJatorrizko banaketa mantendu izan duen adierazgarritasun ertain-handiko habitata da, hala ere, nahiko zatikatua dago. Katalogatutako espezie hauek daude bere baitan: Narcissus asturiensis* eta Carlina acaulis subsp. simplex*. Kon tserbazio-egoera ani tza izan du: ondoen

6170 –Larre alpetar eta subalpetar karedunak, EUNIS 2009.

27


kon tserbaturiko komunitateak azalera handienekoak, gune natural edota seminaturaletan kokatu izan dira, ustiaketa eza eta espezie aberastasun altuarekin (orkideak bereziki).

Kartografia interpreta tzerako orduan, gerta liteke sastraka baxuekin (4090) edota beste larre-mota ba tzuekin nahastea eta beraz, bere banaketa azpiestima tzea.

Habitat-mota honen manten tzea larra tzaileen jarduerarekin guztiz erlazionatuta dago. Akti-bitate honek behera egitekotan beste habitat-mota ba tzuekin ( txilardi kal tzikolak batez ere) eratutako mosaikoak eratu edota puntualki inguruko basoetako zuhai tz espezieak (arteak, erkame tzak…) gailenduko lirateke.

Larre hauek laboran tza inten tsiboak eta sega-belardiak dauden eremuetan kokatuak ego-teagatik, gehiegizko nekazal-eta abel tzan tza-jarduerekiko sentikorrak dira (ongarriztapenak, ganadu-karga altua, laboran tza, abere-bazkarako espezieen ereinketa…). Beste kasu ba-tzuetan, habitat hauen sorrera, u tzitako laboran tza-soro txiroetatik ematen da.

gaur egungo egoeraAbere larri eta ardi abel tzan tza esten tsiborako erabili izan dira eremu hauek, eta gizakiaren eskuhar tzea eman denean, sega-belardi bilakatu izan dira.

etorkizunera begiraHabitat-mota honen bereizgarritasun nagusia orkideotan abera tsa izatea da. Hala ere, habi-tat honen baitan badira orkideorik ez duten eta gramineotan abera tsak diren eremu ugari. Beraz, etorkizunean orkideotan abera tsak diren azalerak zehazki zein tzuk diren jakitea da helburu nagusia.

2009ko kartografia ain tzat harturik, aurreran tzean habitat hauen kon tserbazio-egoera ebalua tzeko metodologia bat proposa tzearen beharra ikusten dugu.

6210 – Belardi lehor erdinaturalak eta kare-substratuetako sastraka-faziesak (Festuco-Brometalia), EUNIS 2009.

6 Habitaten fitxak

28

6220* – Gramineodun eta urteroko Thero-Brachypodietea-dun zona subestepikoak [EAEn: Brachypodium retusum-eko larre xerofiloak] [2]





6220 E1.31 7.485,3 6.466,0

AurrekariakJatorrizko banaketa poten tzialari dagokionez, adierazgarritasun ertaineko habitata izan da, hala ere, optimo ekologikoa duen eremua (Arabar Errioxa) asko zatikatu da bertan izandako nekazal-jardueraren ondorioz. Oso zaila da habitat honen azalera jarraiak topa tzea. Oro har, nekazal-jardueraren eraginik izan ez duten malda-handiko eta lurzoru urriko mendialdee-tara mugatu dira.

Bi azpitipo bereiz daitezke: a) Ezkaidun eta elorri-triskadun albi tz-belardiak; eta b) Urteko Thero-Brachypodietea. Eta horien artean katalogatutako espezie bat aurki daiteke: Loscos-en ezkaia (Thymus loscosii*), larre xerofitoetako erromero artean ageri dena (mosaikoan).

Interpretazio kartografikoa egiterako orduan, ez da zalan tzarik izaten: argi an tzematen dira albi tz-belar-muluak Arabar Errioxa inguruan batez ere. Zenbait kasutan, berriki u tzitako so-roetan (landaredia oraindik egonkortu gabe dagoenean) estrepa zuria (Cistus albidus), elorri-triska (Genista scorpius) eta Dorycnium pentaphillum bezalako espezie koloniza tzaileak gailen-tzen dira.

Kon tserbazio-egoera ani tza izan dute: ondoen kon tserbaturiko komunitateak azalera han-dienekoak, seminaturalak, eragin antropiko urrikoak eta espezie aberastasun altukoak dira.

6220* – Gramineodun eta urteroko Thero-Brachypodietea-dun zona subestepikoak, EUNIS 2009.

29


Eta aldiz, kon tserbazio-egoera txarrean daudenak, nekazal-eremuen eta azpiegituren er-tzetan, eragin antropikopean, lurzoru higatuetan eta azalera txikitan ager tzen direnak dira.

Habitat honen sorrera eta mantenimendua larrai tzaileen eraginaren eta suteen menpe egon da: gehiegizko larraketak lurzoruaren hondaketa eta higadura ekarri du eta ganadu-karga altuarekin erlazionaturiko espezie nitrofiloen agerrera. Abel tzan tza-jardueren beherakadak aldiz, zurezko espezie poten tzialen birkolonizazioa ekarri du. Behin eta berriz errepikaturiko suteek Brachypodium retusum espeziearen garapena sustatu izan dute, eta honek ondorioz, diber tsitate floristikoaren beherakada (larraketarako interesa duten espezieen beherakada).

Eremu hauetan izan ohi diren higadura arazoak konpo tzeko asmoz, Pinus halepensis-en bir-landaketak burutu izan diren arren, azken urteotako eragin antropiko larrienak, Arabar Errioxan mar txan jarritako proiektu urbanistikoak izan dira.

gaur egungo egoeraAzken hamarkadetan erabilera honen beherakada eman den arren, ardi abel tzan tza esten-tsiboa burutu izan da. Larratutako eremu zabalagoak Kantabriako mendizerraren mendima-galetan aurki daitezke, eta eskualde mediterraneoan aldiz, mahasti-er tzetan, eremu txiki eta zatikatuak batez ere.


6230* – Nardus-dun formazio belarkarak, espezie ugarirekin, zona menditarreko (eta Europa kontinentaleko zona azpimenditarreko) silize-substratuetan [EAEn: Mendialdeko larreak] [2]





6230E1.71+E1.72+

E1.72(X)+E1.736.400,1 8.418,5

AurrekariakEAEko mendigailur gehienetan aurki dezakegula kontuan hartuz, eta jatorrizko banaketa poten tzialari dagokionez, adierazgarritasun handiko habitata izan da.

Hiru azpitipo bereiz daitezke bere baitan: a) Larre menditar xeheak; b) Nardus stricta-z osatu-riko larreak eta d) Agrostis curtisii-z osaturiko larre silizikolak eta Cynodon dactylon-en belar-diak. Eta hauek dira habitat honek bil tzen dituen katalogatutako espezieak: Arnica montana*, Botrychium lunaria*, Coeloglossum viride*, Daphne cneorum*, Diphasiastrum alpinum*, Huperzia sela-go*, Lycopodium clavatum*, Ranunculus amplexicaulis* eta Viola biflora*.

Esan beharra dago, oro har, kon tserbazio-egoera ona izan duela. Adibide onenak goi-men-dietan aurki daitezke, bertan, abel tzan tza-jarduera tradizionala mantendu eta diber tsitate floristikoa garran tzi tsua ageri da.

6 Habitaten fitxak

30

Habitat honek txilardi edota harkaiztietako larreekin batera mosaiko bat eratu ohi du. Izatez, joera azidofiloa edo neutrofiloa izan dezake, lurzoru-motaren edo lixibiazioaren araberakoa, eta ondorioz kartografia tzeko zailak diren tran tsizio-eremuak eratu izan dira. Oro har, izaera oligotrofikoa duen habitata da beraz, ongarriztapenak berehalako eragin negatiboa izan de-zake iturburu edota gainazaleko maila freatikoen kasuan.

Gehiegizko larraketa eta zanpaketak, higadura-prozesuak aktibatu eta espezie sentikorrenen desager tzea ekar dezakete eremu hezeetan. Eta hel tzeko zailak diren zonaldeetan zurezko espezie poten tzialen sarrera bermatu daiteke.

gaur egungo egoeraNeurri handi batean ardi “la txa”-ren abel tzan tza-esten tsiboa buru tzen da, eta zaldi eta be-hiena ere. Garai bateko trashuman tzia lokala (transtermitan tzia) mantendu egin da: ar-tzainak, euren bizileku diren beheko haranetatik (udazken-negua) goi-mendietako saroie-tara (udaberri-udazkena bitartean) mugi tzen dira urtean zehar (eta alderan tziz). Gaur egun oraindik ere, borda hauetariko askotan ardi-gazta egiten jarrai tzen dute.


6230* – Nardus-dun formazio belarkarak, espezie ugarirekin, zona menditarreko (eta Europa kontinentaleko zona azpimenditarreko) silize-substratuetan, EUNIS 2009.

31


6510 – Altitude baxuetako sega-belardi txiroak (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) [EAEn: Sega-belardi atlantikoak] [2]





6510 E2.21 110.313,4 49.363,9

AurrekariakEAEko banaketa zabalena izan duen habitata da, adierazgarritasun oso handikoa. Dena den, kontuan izan beharra dago azken urteotan larre-mota honen kudeaketa asko aldatu dela, eta abelburu-kopurua esangarriki murriztu dela (12 urtetan 60.000tik 30.000ra).

Ez da Euskal Autonomia Erkidegoko Espezie Meha txatuen Zerrendan katalogaturiko espezie-rik ager tzen habitat honetan.

Kon tserbazio-egoera aldakorra du eta hein handi batean komunitate hauek duten kudeake-ta-motaren menpekoa: ongarriztapenak, larreetako espezieen ereinketa, ganadu-kargak…

Adierazpen kartografikoan oso zaila da sega-belardi hauek segaz mozten ez diren belardieta-tik bereiztea, eta ondorioz, mosaiko moduan adierazi izan dira, hori dela eta azalera datuak hurbilketa bat besterik ez dira.

6 Habitaten fitxak

32

gaur egungo egoeraGeroz eta ohikoagoa da, larraketa zuzenak sega ordeztea, eta horrela, zanpaketa eta larra tze-desberdindua dela medio, larreek morfologia “zespitosoagoa” bereganatu dute.Azkenik, azpimarratu beharra dago habitat-mota honen bizirautea, honek luzaroan izan duen kudeaketa modu tradizionalaren menpe dagoela (belaunaldi berriek baserriko bizimo-du tradizionala manten tzearen menpe hain zuzen). Beraz, garai batean hain ugaria eta ba-naketa zabalekoa izan den habitata, gaur egungo bizimodu “hiritarraren” ondorioz galzorian dagoela esan liteke.


6510 – Altitude baxuetako sega-belardi txiroak (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis), EUNIS 2009.

33


7 – eranskinak: “monitorizazio-fi txak”Habitataren karakterizazioa

data

zenbakia

gpS bidezko AzAlerA

Altitudea

orientazioa

Substratu-mota

habitat nagusiaren izena:

DIREKTIBA_kodea

EUNIS_kodea

EUNIS_azpitipoa Espezie-zerrenda:

habitat sekundarioaren izena:

DIREKTIBA_kodea

EUNIS_kodea

EUNIS_azpitipoa Espezie-zerrenda:

7 Eranskinak

34

Arriskuak

Arriskuak

habitat kodea:euniS azpitipoa:

Arrisku-mota gaur egungoa poten tziala oharrak

GARAPENA

• Urbanizazioa

• Komunikazio-bide berrien irekiera (oinezkoen tzat, ibiligailuen tzat)

• Ur-ibilguaren eraldaketa

• Urpera tzea (urtegien ondorioz)

• Meategi/harrobien ustiapena

• Heze guneen lehor tzea/bete tzea

• Maila-freatikoaren jei tsiera edo drainatzea

GIZA JARDUERAK

• Gehiegizko zanpaketa (ganadua, oinezkoak, makinak)

• Laboran tza lurren uztea

• Lur-lan tze aldaketa

• Herbizidak

• Ongarriztapena

• Baso-ustiaketa

• Sastraka-garbiketa edo sega lanak

• Sastraka-garbiketa eza

• Baso-berri tzea

• Baso-soil tzea

• Bilketa tradizionala

ARRISKU BIOTIKOAK

• Lehiakide tza naturala

• Espezie exotikoen presen tzia

• Predazioa (haziak, fruituak, loreak eta hostoak)

• Hibridazioa

• Plastizitate ekologiko urria

• Gaixotasunak (mikosia…)

KUTSADURAK

• Uraren poluzioa (i tsasokoa ala kontinentala)

• Lurzoru-ku tsadura

• Airearen ku tsadura

ARRISKU POTENTZIALAK

• Suteak

• Klimatikoak

• Lubiziak

• Higadura

• Lehorteak

• Uholdeak

35


[1] Eusko Jaurlari tza (2010). EAEko udalerritako mugen kartografia. Eusko Jaurlari tzaren FTP-GEOEUSKADI aplikazioan (1:5.000 eskalan), 2010ko urriaren 19tik eskuragarri: ftp://ftp.geo.euskadi.net/cartografia/Limites/

[2] Eusko Jaurlari tza (2010). EAEko larre eta sas-trakaditako 17 habitaten inguruko informazioa (pdf formatuan). Eusko Jaurlari tzaren Ingu-rumen, Lurralde Plangin tza, Nekazari tza eta Arran tza Sailaren, Biodiber tsitatea ataletik (Ingu-rumenari dagokiona) eskuratutako informazioa, 2010eko abenduaren 21ean: http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r49u95/eu/u95aWar/habita tsJSP/U95aEntradaFiltroHabita tsNombre.do?flnMenu=true

[3] Eusko Jaurlari tza. EAEan EUNIS kodearen arabe-ra izendatutako larre eta sastrakaditako habita-ten kartografia orokorra, EUNIS 2005 (1:10.000). Eusko Jaurlari tzako FTP aplikazioan.

[4] Eusko Jaurlari tza (2010). EAEan EUNIS kodearen arabera izendatutako larre eta sastrakaditako habitaten kartografia orokorraren ber tsio egune-ratua (2005koaren zuzenketa, 1:10.000 eskalan), EUNIS 2009. Eusko Jaurlari tzako FTP aplikazioan 2010eko abenduaren 12an eguneratua: http://212.142.249.33/Public/irc/ejie/gis/home

[5] Eusko Jaurlari tza (1992). Euskal Autonomi Erki-degoko Landarediaren Mapa (1:25.000 eskalan). Eusko Jaurlari tzaren FTP-GEOEUSKADI aplika-zioan 2010ko urriaren 19tik eskuragarri: ftp://ftp.geo.euskadi.net/cartografia/Biota/Vegetacion/

8 – Bibliografía

ftp://ftp.geo.euskadi.net/cartografia/Limites/

http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r49u95/eu/u95aWar/habitatsJSP/U95aEntradaFiltroHabitatsNombre.do?flnMenu=true




http://212.142.249.33/Public/irc/ejie/gis/home

ftp://ftp.geo.euskadi.net/cartografia/Biota/Vegetacion/

ftp://ftp.geo.euskadi.net/cartografia/Biota/Vegetacion/

10 HABITAT

Documents

Europar Batasunean garrantzizko diren Euskal Autonomia Erkidegoko larre eta sastrakadien