38
ETYKA Dr Adam Gogacz

ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

  • Upload
    leanh

  • View
    230

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

ETYKA Dr Adam Gogacz

Page 2: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka

• Ethos – sposób zachowania

• Pochodzi od Sokratesa, ale jako nauka ustalona przez Arystotelesa.

• Nauka praktyczna

Page 3: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka

• ETYKA OPISOWA

• Bada istotę dobra, moralnego postępowania, pyta o człowieczeostwo i naszą naturę

• ETYKA NORMATYWNA (deontologia)

• Zajmuje się normami, czyli powinnościami

• Etyka indywidualna

• Etyka społeczna

METAETYKA – Zajmuje się namysłem nad samą etyką. Chodby nad źródłami namysłu nad normami postępowania.

Page 4: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka – główny podział

• Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest częścią kultury, jest od niej zależna. Stąd jest relatywna. Same normy również zależą od sytuacji.

• Absolutyzm – Normy mają charakter absolutny. Są hierarchiczne, więc nie ma problemu w przypadku ich kolizji.

Page 5: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Podział ETYKI wg Rudolfa Carnapa: • Ze względu na zakres obowiązywania norm moralnych:

• Teorie obiektywistyczne – normy etyczne mają charakter uniwersalny i można je wywieść z ogólnych założeń, a następnie zastosować do wszystkich ludzi.

• Teorie subiektywistyczne - normy etyczne są wytworem poszczególnych ludzi. Prowadzi to do wniosku, że jeśli istnieją jakieś wspólne normy, to są one wynikiem podobnej zawartości umysłów większości ludzi, lub nawet że nie ma czegoś takiego jak wspólne normy i każdy posługuje się swoim prywatnym systemem nakazów moralnych.

Page 6: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Podział ETYKI wg Rudolfa Carnapa: • Ze względu na źródło pochodzenia norm moralnych:

• Naturalizm – systemy takie próbują wywodzić normy moralne z nauk przyrodniczych i ew. społecznych.

• Antynaturalizm – systemy takie starają się dowodzić, że normy moralne muszą pochodzić z "góry", np. od Boga lub z przesłanek ściśle racjonalnych bez odnoszenia się do danych eksperymentalnych

• Emotywizm – systemy te traktują nakazy moralne jako wyraz i przedłużenie ludzkich emocji, lub bardziej ogólnie jako efekt działania ludzkiej psychiki i w związku z tym nie ma sensu szukać ani naturalistycznych, ani antynaturalistycznych źródeł tych nakazów, a moralność jest po prostu jednym ze zjawisk psychologicznych.

Page 7: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Podział ETYKI wg Rudolfa Carnapa: • Ze względu na ocenę zachowao ludzi:

• Intencjonalizm – o moralnej ocenie danego czynu decyduje przede wszystkim motyw. Według tych teorii nie można uznać czynu za moralnie słuszny, niezależnie od jego końcowego efektu, jeśli nie został podjęty z dobrą intencją.

• Konsekwencjalizm - o moralnej ocenie danego czynu decyduje wyłącznie jego efekt. Jeśli czyn został dokonany bez intencji lub nawet ze złą intencją ale przyniósł dobry efekt, to można go uznać za moralnie słuszny.

• Normatywizm – Dobro i zło to niedefiniowalne pojęcia pierwotne. Dobre w obrębie danego systemu moralnego jest po prostu to, co jest zgodne z nakazami tego systemu. Wobec tego ani motyw, ani efekt nie mają znaczenia w ocenie moralnej danego czynu, lecz po prostu zgodność tego czynu z nakazami moralnymi.

Page 8: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

• Spróbujcie wpasowad etykę chrześcijaoską w podział etyczny wg Rudolfa Carnapa.

Page 9: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

• Jaka jest różnica między moralnością, etyką a metaetyką?

Page 10: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka sokratejska

Page 11: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka sokratejska

• Arete (cnota)

• Cnota = dobro

• Dobro jest przedmiotem wiedzy

• Uczę się, ale od siebie

• Dialog

• Metoda majeutyczna

• Metoda elenktyczna

• Wiem, że nic nie wiem

• Elitaryzm

Page 12: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka PLATOŃSKA

Page 13: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka platońska

• DOBRO= PIĘKNO=PRAWDA

• Dążenie do dobra przez prawdę

• Metempsychoza

• Anamneza

Dążenie do dobra przez piękno

• Miłośd

• Paostwo i rola obywatelska

Page 14: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka ARYSTOTELESA

Page 15: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka arystotelesowska

• Cnoty:

• Dianoetyczne

• Etyczne

Złoty środek

Page 16: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka greckich szkół

Page 17: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka greckich szkół

• CYNICY

• CYRENAICY

• EPIKUREJCZYCY

• STOICY

Page 18: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest
Page 19: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka CHRZEŚCIJAŃSKA

Page 20: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka chrześcijańska

• I podejście – Augustyn

• II podejście – Tomasz

• Etyka heteronomiczna

Page 21: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka kantowska

Page 22: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka kantowska

• Etyka autonomiczna

• Etyka obowiązku, podpowiadana przez rozum, przy założeniu, że człowiek jest istotą myślącą i wolną.

Człowiek żyje w dwóch światach: przyrody, gdzie jest zdeterminowany i rozumu własnego, gdzie jest wolny.

• Imperatyw kategoryczny:

Postępuj tak, jakbyś chciał aby zasada twego postępowania stała się prawem ogólnym.

• Człowiek winien byd traktowany jako cel sam w sobie, nigdy jako środek.

Page 23: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka utylitarystyczna

Page 24: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka utylitarystyczna

• To jest dobre, co użyteczne dla maksymalnej liczby ludzi

• Bentham – rachunek ilościowy

• Mill – rachunek jakościowy

• Etyka wywodząca się z empiryzmu i zakładająca, że ludzie są z natury równi.

• Prawo reguluje zasady etyczne i ogranicza wolnośd, lecz jest ono oparte na zasadzie użyteczności.

Page 25: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka personalistyczna

Page 26: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka personalistyczna

• Człowiek jest osobą – bytem realnym, wolnym, który otwiera się na byt innych ludzi, stąd każdemu człowiekowi przysługuje godnośd.

• Godnośd osobowa

• Godnośd osobowościowa

Page 27: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

NORMY…

Page 28: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Formy wypowiedzi

• Opisowa

• Jasio ma jasne włosy

• Ekspresywna (oceniająca)

• Jasio jest głupi jak but

• Sugestywna

• A miej w nosie Jasia!

• Performatywna

• Już nie będę Jasiowi dokuczał!

Gdzie w tym miejsce na normę?

Page 29: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Opis a ocena

• Opis to wypowiedź prezentująca fakt, o charakterze sprawozdawczym

• Powinien mied charakter obiektywny (docelowo)

• Ocena to wypowiedź o charakterze ekspresyjnym

• Ma z reguły charakter subiektywny

• Normy mieszczą się w zakresie wszystkich innych wypowiedzi poza wypowiedzią opisową.

Page 30: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Ocena norm

• Subiektywna

• Obiektywna

• Problem oceny prawdziwościowej norm

• Kłamstwo jest złe (prawda czy fałsz)

• Problem oceny moralnej norm

• Aztekowie składali ofiary z ludzi

• (uzasadnianie norm)

Page 31: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

NORMA

• Norma to reguła, przepis charakterze powszechnym.

• Norma nie opisuje co jest, ale podaje co byd powinno.

• Norma ma charakter powszechny, ale niekoniecznie uniwersalny.

Page 32: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Normy

• Norma powinnościowa

• Norma zakazująca (represyjna)

• Norma nakazująca (opresyjna)

• Nakazująca – musi…

• Zakazująca – nie wolno…

• Dopuszczająca – można…

• Przestrzegająca – nie powinno się…

• Określająca – czyni się tak, że…

Page 33: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

NORMA MORALNA NORMA PRAWNA Autonomiczna lub Heteronomiczna Heteronomiczna

Dyspozycja Hipoteza + Dyspozycja

+ (SANKCJA!!!)

Człowiek, Bóg Zwyczaj, Państwo

Page 34: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Wybrane współczesne problemy etyczne

• Kara śmierci

• Eutanazja

• Aborcja

• Problem nędzy na świecie

• Odpowiedzialnośd za przyrodę

• Granice tolerancji

• Etyka biznesu

Page 35: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka praktyczna

• Bioetyka

• Zajmuje się problemami związanymi z biologią i medycyną.

• Eutanazja

• Modyfikacje genetyczne

• Hodowla zwierząt

• Stosunek człowieka do świata ożywionego

• Problemy leczenia bądź zaniechania leczenia

• Wybór metod leczenia

• Przeszczepy

• Kształtowanie podejścia do zdrowia i choroby

• Kształtowanie polityki paostwa w zakresie zdrowia

Page 36: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Bioetyka a polityka

• System ratunkowy

• System podtrzymujący

• System profilaktyczny

Page 37: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka praktyczna

• Etyczne uwarunkowania systemów społecznych:

• System amerykaoski

• System europejski

• Czy w wymiarze ponadglobalnym mamy obowiązek pomocy? Na kim spoczywa odpowiedzialnośd za istnienie biedy na świecie?

Page 38: ETYKA - gogacz.eugogacz.eu/uczelnia/repository/Etyka_dod.pdf · Etyka – główny podział •Relatywizm – wszystkie normy mają charakter relatywny. Ponieważ moralnośd jest

Etyka praktyczna - deontologia

• Deontologia – etyka powinności; w praktyce etyka związana z działalnością zawodową człowieka.

• Deontologia lekarska

• Deontologia prawnicza

• Deontologia menedżerska i biznesowa

• Deontologie społeczne: nauczycielska, psychologiczna, etc.