Etyczne i prawne podstawy stwierdzania zgonu (2016 r.) · ratunkowego (pielęgniarka, ratownik medyczny) nie mają uprawnień do stwierdzenia zgonu ani do przeprowadzenia badania

Etyczne i prawne podstawy Etyczne i prawne podstawy stwierdzania zgonu (2016 r.)stwierdzania zgonu (2016 r.)

lek. Radosław Drozdlek. Radosław Drozd

Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego we Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego we WrocławiuWrocławiu

Lekarskie postępowanie w przypadku śmierci Lekarskie postępowanie w przypadku śmierci człowieka obejmuje następujące etapy:człowieka obejmuje następujące etapy:

I.I. Stwierdzenie zgonu.Stwierdzenie zgonu.

II.II. Decyzja o wykonaniu sekcji zwłok.Decyzja o wykonaniu sekcji zwłok.

III.III. Określenie przyczyny zgonu.Określenie przyczyny zgonu. IV.IV. Wystawienie karty zgonuWystawienie karty zgonu..

ZgonZgon

Zasadnicze kwestie dotyczące postępowania po zgonie człowieka uregulowane Zasadnicze kwestie dotyczące postępowania po zgonie człowieka uregulowane zostałyzostały

Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych,Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych, do której jest kilka rozporządzeń wykonawczych. Najważniejsze z nich to:do której jest kilka rozporządzeń wykonawczych. Najważniejsze z nich to: Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie

stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz.U.1961.39.202).stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz.U.1961.39.202). Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie postępowania ze zwłokami i Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie postępowania ze zwłokami i

szczątkami ludzkimi,szczątkami ludzkimi, Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu

jej wypełniania.jej wypełniania. Uwaga!Uwaga! Kartę zgonu wystawia lekarz. Akt zgonu wystawiany jest przez urzędy Kartę zgonu wystawia lekarz. Akt zgonu wystawiany jest przez urzędy

stanu cywilnego.stanu cywilnego. Dodatkowo do zasad stwierdzania zgonu odnoszą się:Dodatkowo do zasad stwierdzania zgonu odnoszą się: Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty (wskazująca, kto może (wskazująca, kto może

stwierdzić zgon),stwierdzić zgon), Ustawa o działalności leczniczej Ustawa o działalności leczniczej (postępowanie po zgonie pacjenta w szpitalu),(postępowanie po zgonie pacjenta w szpitalu), Kodeks postępowania karnego (Kodeks postępowania karnego (postępowanie w przypadkach przestępnego postępowanie w przypadkach przestępnego

spowodowania śmierci).spowodowania śmierci).

ZgonZgon

Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dn. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dn. 05.12.1996 r.05.12.1996 r.

§§ Art. 43. [Stwierdzenie zgonu]Art. 43. [Stwierdzenie zgonu] 1.1. Lekarz może Lekarz może stwierdzić zgonstwierdzić zgon na podstawie na podstawie osobiście osobiście

wykonanych badań i ustaleńwykonanych badań i ustaleń, z zastrzeżeniem sytuacji , z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach.określonych w odrębnych przepisach.

2.2. W uzasadnionych przypadkach lekarz, z wyłączeniem W uzasadnionych przypadkach lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, lekarza dentysty, może uzależnić wystawienie karty może uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłokzgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok. . [sekcja [sekcja „administracyjna”]„administracyjna”]

3.3. Lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, Lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może może wystawić kartę zgonuwystawić kartę zgonu na podstawie na podstawie dokumentacjidokumentacji badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę.innego lekarza lub inną uprawnioną osobę.

I. Stwierdzanie zgonuI. Stwierdzanie zgonu

Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych:Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych:

Art.Art. 11.11. 1.1. Zgon i jego przyczyna powinny być Zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez ustalone przez

lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobielekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie.. 2.2. W razie niemożności dopełnienia przepisu ust. 1, W razie niemożności dopełnienia przepisu ust. 1,

stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez lekarzalekarza lub w razie jego braku przez lub w razie jego braku przez inną osobę inną osobę [koronera?][koronera?], powołaną do tej czynności przez , powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego.obciążać rodziny zmarłego.


Zapisy o możliwości stwierdzania zgonu przez „inną Zapisy o możliwości stwierdzania zgonu przez „inną osobę” niż lekarza są przetrwałą formą dawnych osobę” niż lekarza są przetrwałą formą dawnych przepisów, kiedy upoważnienie to przepisów, kiedy upoważnienie to –– z powodu z powodu niedoboru kadry lekarskiej niedoboru kadry lekarskiej –– przyznano również przyznano również felczerom, pielęgniarkom, położnym, a nawet felczerom, pielęgniarkom, położnym, a nawet osobom nie wykonującym zawodu medycznego, osobom nie wykonującym zawodu medycznego, tzw. „oglądaczom zwłok”.tzw. „oglądaczom zwłok”.

Ww. możliwości już nie istnieją, gdyż (na szczęście) Ww. możliwości już nie istnieją, gdyż (na szczęście) obwarowane były koniecznością wydania obwarowane były koniecznością wydania przepisów wykonawczych dla dokonywania tej przepisów wykonawczych dla dokonywania tej czynności przez „inne osoby”, a przepisów takich czynności przez „inne osoby”, a przepisów takich nie wydano.nie wydano.


Gdy nie było „ostatniego lekarza”, lekarzem zobowiązanym do Gdy nie było „ostatniego lekarza”, lekarzem zobowiązanym do wystawienia karty zgonu miał być wystawienia karty zgonu miał być –– według przepisów według przepisów rozporządzenia rozporządzenia –– „lekarz rejonowy”. Jednak wraz z reformą „lekarz rejonowy”. Jednak wraz z reformą ochrony zdrowia w 1999 r. zniesiono rejonizację i ochrony zdrowia w 1999 r. zniesiono rejonizację i wprowadzono lekarzy POZ do których pacjent zapisuje się z wprowadzono lekarzy POZ do których pacjent zapisuje się z wyboru, a nie należy z racji zamieszkania w danym rejonie. wyboru, a nie należy z racji zamieszkania w danym rejonie. Nie zmieniono jednak odpowiednich przepisów Nie zmieniono jednak odpowiednich przepisów rozporządzenia i powstała „luka prawna”rozporządzenia i powstała „luka prawna”

Ponieważ „koszty oględzin i wystawienia świadectwa nie mogą Ponieważ „koszty oględzin i wystawienia świadectwa nie mogą obciążać” rodziny zmarłego, a zobowiązanym do zapewnienia obciążać” rodziny zmarłego, a zobowiązanym do zapewnienia lekarza do stwierdzania zgonu jest „właściwy starosta” lekarza do stwierdzania zgonu jest „właściwy starosta” –– starostowie łatają tę „lukę prawną” powołując tzw. „lekarzy starostowie łatają tę „lukę prawną” powołując tzw. „lekarzy do stwierdzania zgonu” zwanych potocznie do stwierdzania zgonu” zwanych potocznie „„koroneramikoronerami””..

Funkcja ta nie znajduje jednak umocowania w żadnych, Funkcja ta nie znajduje jednak umocowania w żadnych, aktualnie obowiązujących przepisach.aktualnie obowiązujących przepisach.


Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny stwierdzenia zgonu i jego przyczyny z dn. 03.08.1961 r. z dn. 03.08.1961 r. (Dz. U. (Dz. U. nr 39, poz. 202)nr 39, poz. 202)

§§ 1.1.

Zgon i jego przyczynę Zgon i jego przyczynę stwierdza się w karcie zgonustwierdza się w karcie zgonu, której treść i , której treść i sposób wypełniania określają odrębne przepisy.sposób wypełniania określają odrębne przepisy.

Ustawa Ustawa –– rozdziela, a Rozporządzenie łączy dwie czynności: czynność rozdziela, a Rozporządzenie łączy dwie czynności: czynność diagnostyczną diagnostyczną –– rozpoznanierozpoznanie zgonu i czynność formalną zgonu i czynność formalną –– wystawienie wystawienie karty zgonu nazywając je „stwierdzeniem zgonu”. W karty zgonu nazywając je „stwierdzeniem zgonu”. W momencie tworzenia rozporządzenia praktycznie zawsze obie te momencie tworzenia rozporządzenia praktycznie zawsze obie te czynności były dokonywane przez jednego lekarza i w jednym czynności były dokonywane przez jednego lekarza i w jednym czasie. Współcześnie czynności te wykonywane są przez różnych czasie. Współcześnie czynności te wykonywane są przez różnych lekarzy i w różnym czasie, co rodzi problemy i niejasności.lekarzy i w różnym czasie, co rodzi problemy i niejasności.


Obowiązek stwierdzenia śmierci nie łączy się Obowiązek stwierdzenia śmierci nie łączy się automatycznie z uprawnieniami do wystawienia automatycznie z uprawnieniami do wystawienia karty zgonu. W większości przypadków lekarz karty zgonu. W większości przypadków lekarz –– zwłaszcza po stwierdzeniu zgonu wskutek zwłaszcza po stwierdzeniu zgonu wskutek działania gwałtownego (samobójstwo, zabójstwo, działania gwałtownego (samobójstwo, zabójstwo, nieszczęśliwy wypadek), względnie po nieszczęśliwy wypadek), względnie po stwierdzeniu zgonu w domu, na ulicy itp. stwierdzeniu zgonu w domu, na ulicy itp. –– powinien natomiast wystawić tzw. powinien natomiast wystawić tzw. protokół protokół stwierdzenia zgonu (badania pośmiertnego)stwierdzenia zgonu (badania pośmiertnego). . Powinność ta Powinność ta nie wynika jednak nie wynika jednak wprostwprost z żadnych z żadnych przepisówprzepisów..


Wątpliwości wzbudzają sytuacje, w których zgon Wątpliwości wzbudzają sytuacje, w których zgon zostaje stwierdzony po przyjeździe zostaje stwierdzony po przyjeździe specjalistycznego zespołu pogotowia ratunkowego. specjalistycznego zespołu pogotowia ratunkowego. Pojawiają się następujące pytania:Pojawiają się następujące pytania:

Czy zgon powinien stwierdzić lekarza zespołu Czy zgon powinien stwierdzić lekarza zespołu pogotowia ratunkowego wezwanego do pacjenta, pogotowia ratunkowego wezwanego do pacjenta, czy też lekarz podstawowej opieki zdrowotnej?czy też lekarz podstawowej opieki zdrowotnej?

Czy zgon może zostać stwierdzony przez lekarza Czy zgon może zostać stwierdzony przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej „zaocznie”, to podstawowej opieki zdrowotnej „zaocznie”, to znaczy na podstawie protokołu badania znaczy na podstawie protokołu badania pośmiertnego sporządzonego przez lekarza zespołu pośmiertnego sporządzonego przez lekarza zespołu pogotowia ratunkowego?pogotowia ratunkowego?

I. Stwierdzanie zgonu I. Stwierdzanie zgonu –– problemy problemy prawneprawne

Co najmniej od kilku lat trwają „przepychanki” pomiędzy lekarzami pogotowia Co najmniej od kilku lat trwają „przepychanki” pomiędzy lekarzami pogotowia ratunkowego i lekarzami rodzinnymi dotyczące obowiązku wystawienia ratunkowego i lekarzami rodzinnymi dotyczące obowiązku wystawienia karty zgonu.karty zgonu.

Każda ze ww. grup lekarzy przytacza argumenty za tym, że ww. obowiązek Każda ze ww. grup lekarzy przytacza argumenty za tym, że ww. obowiązek spoczywa na stronie przeciwnej.spoczywa na stronie przeciwnej.

Lekarze pogotowia uważają, że maja obowiązek wystawić kartę zgonu tylko Lekarze pogotowia uważają, że maja obowiązek wystawić kartę zgonu tylko wówczas, gdy nie ma lekarza „wcześniej udzielającego świadczeń wówczas, gdy nie ma lekarza „wcześniej udzielającego świadczeń zdrowotnych”, a oni byli „ostatnimi udzielającymi świadczeń” np. podjęli zdrowotnych”, a oni byli „ostatnimi udzielającymi świadczeń” np. podjęli jeszcze czynności resuscytacyjne. Stwierdzenia zgonu bez podjęcia ww. jeszcze czynności resuscytacyjne. Stwierdzenia zgonu bez podjęcia ww. czynności nie uważają za „udzielanie świadczeń zdrowotnych” czynności nie uważają za „udzielanie świadczeń zdrowotnych” –– powołując powołując się na interpretację przepisów Ustawy o Państwowym Ratownictwie się na interpretację przepisów Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, według którego „karetka ma służyć jedynie ratowaniu życia”.Medycznym, według którego „karetka ma służyć jedynie ratowaniu życia”.

Lekarze rodzinni uważają, że niezależnie od wykonanych czynności lekarz Lekarze rodzinni uważają, że niezależnie od wykonanych czynności lekarz pogotowia zawsze jest „ostatnim lekarzem”, co nakłada na niego obowiązek pogotowia zawsze jest „ostatnim lekarzem”, co nakłada na niego obowiązek wystawienia karty zgonu.wystawienia karty zgonu.


W tej sprawie miało miejsce wiele interpelacji poselskich do ministra W tej sprawie miało miejsce wiele interpelacji poselskich do ministra właściwego do spraw zdrowia:właściwego do spraw zdrowia:

-- Żądanie utworzenia urzędu „koronera” (czego domagają się głównie lekarze Żądanie utworzenia urzędu „koronera” (czego domagają się głównie lekarze rodzinni, np. zrzeszeni w Federacji „Porozumienie Zielonogórskie”).rodzinni, np. zrzeszeni w Federacji „Porozumienie Zielonogórskie”).

-- Żądanie wyjaśnienia ww. kwestii i ustalenie obowiązującego stanowiska.Żądanie wyjaśnienia ww. kwestii i ustalenie obowiązującego stanowiska. Odpowiedzi ministerstwa:Odpowiedzi ministerstwa: -- Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym nie zmieniła porządku Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym nie zmieniła porządku

prawnego w zakresie stwierdzania zgonu. Treść ustawy i rozporządzenia prawnego w zakresie stwierdzania zgonu. Treść ustawy i rozporządzenia wyklucza okoliczność braku osoby powołanej do stwierdzenia zgonu.wyklucza okoliczność braku osoby powołanej do stwierdzenia zgonu.

-- Wprowadzenie urzędu koronera do polskiego porządku prawnego Wprowadzenie urzędu koronera do polskiego porządku prawnego wymagałoby podjęcia prac natury systemowej, ponieważ kompetencje w tej wymagałoby podjęcia prac natury systemowej, ponieważ kompetencje w tej sprawie leżą w gestii organów administracji rządowej i samorządowej. sprawie leżą w gestii organów administracji rządowej i samorządowej. Propozycja ustanowienia urzędu koronera przy starostwach powiatowych Propozycja ustanowienia urzędu koronera przy starostwach powiatowych wymagałaby również dodatkowych uregulowań ze strony ministra wymagałaby również dodatkowych uregulowań ze strony ministra właściwego do spraw administracji publicznej.właściwego do spraw administracji publicznej.

Ale:Ale: Liczne konkursy na stanowisko oraz „Zarządzenia starostów” o powołaniu Liczne konkursy na stanowisko oraz „Zarządzenia starostów” o powołaniu lekarza „do stwierdzenia zgonu i jego przyczyny”.lekarza „do stwierdzenia zgonu i jego przyczyny”.


Odpowiedź na interpelację:Odpowiedź na interpelację: -- Lekarz pogotowia ratunkowego wezwany do nieszczęśliwego wypadku Lekarz pogotowia ratunkowego wezwany do nieszczęśliwego wypadku

lub nagłego zachorowania, gdy pacjent zmarł w trakcie udzielania lub nagłego zachorowania, gdy pacjent zmarł w trakcie udzielania pomocy w obecności tego lekarza, jest uprawniony do stwierdzenia pomocy w obecności tego lekarza, jest uprawniony do stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu.zgonu i wystawienia karty zgonu.

-- Gdy jednak lekarz ten przybył już po śmierci pacjenta, sporządza Gdy jednak lekarz ten przybył już po śmierci pacjenta, sporządza dokument badania pośmiertnego, na podstawie którego kartę zgonu dokument badania pośmiertnego, na podstawie którego kartę zgonu wystawi lekarz ostatnio opiekujący się pacjentem.wystawi lekarz ostatnio opiekujący się pacjentem.

-- Ma wtedy zastosowanie art. 43 ust. 3 Ustawy o zawodach lekarza i Ma wtedy zastosowanie art. 43 ust. 3 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym lekarz może wystawić kartę zgonu na lekarza dentysty, zgodnie z którym lekarz może wystawić kartę zgonu na podstawie dokumentacji badania pośmiertnego przeprowadzonego podstawie dokumentacji badania pośmiertnego przeprowadzonego przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę.przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę.

-- Jest to wyjątek od zasady ustanowionej w ust. 1 tego przepisu, iż lekarz Jest to wyjątek od zasady ustanowionej w ust. 1 tego przepisu, iż lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń.ustaleń.


Podnoszona jest również kwestia kosztów tej czynności. Niektóre Podnoszona jest również kwestia kosztów tej czynności. Niektóre stacje pogotowia żądały od policji opłaty za stwierdzanie zgonu.stacje pogotowia żądały od policji opłaty za stwierdzanie zgonu.

Według stanowiska Ministerstwa Zdrowia i NFZ „stwierdzenie zgonu” Według stanowiska Ministerstwa Zdrowia i NFZ „stwierdzenie zgonu” jest obowiązkiem lekarza, ale nie jest „świadczeniem zdrowotnym jest obowiązkiem lekarza, ale nie jest „świadczeniem zdrowotnym finansowanym ze środków publicznych”.finansowanym ze środków publicznych”.

Koszty stwierdzenia zgonu nie mogą również obciążać rodziny Koszty stwierdzenia zgonu nie mogą również obciążać rodziny zmarłego.zmarłego.

Więc kogo? Starostów Więc kogo? Starostów –– którzy powołują w tym celu „którzy powołują w tym celu „koronerówkoronerów”.”. Odpowiedź na interpelację:Odpowiedź na interpelację: -- Pokrywanie wydatków związanych z wynagrodzeniem i kosztami Pokrywanie wydatków związanych z wynagrodzeniem i kosztami

przejazdu osób uprawnionych do stwierdzania zgonu stanowi przejazdu osób uprawnionych do stwierdzania zgonu stanowi zadanie powiatu z wyłączeniem sytuacji, gdy stwierdzenie zgonu zadanie powiatu z wyłączeniem sytuacji, gdy stwierdzenie zgonu nie następuje w czasie wykonywania pracy w zakładzie opieki nie następuje w czasie wykonywania pracy w zakładzie opieki zdrowotnej.zdrowotnej.

-- Wydatki związane z wynagrodzeniem za czynności zlecone przez Wydatki związane z wynagrodzeniem za czynności zlecone przez sąd lub prokuratora pokrywane są przez Skarb Państwa.sąd lub prokuratora pokrywane są przez Skarb Państwa.


Czy ratownik medyczny może stwierdzić zgon? Czy ratownik medyczny może stwierdzić zgon? –– NIENIE..

W związku z tym W związku z tym –– czy ratownik musi podjąć i czy ratownik musi podjąć i prowadzić czynności resuscytacyjne nawet wobec prowadzić czynności resuscytacyjne nawet wobec osoby, która niewątpliwie jest już martwa (np. ofiara osoby, która niewątpliwie jest już martwa (np. ofiara wypadku pozbawiona głowy)?wypadku pozbawiona głowy)?

ZAPRZESTANIE ZAPRZESTANIE RESUSCYTACJIRESUSCYTACJI

STWIERDZENIE STWIERDZENIE ZGONUZGONU


Odpowiedzi Ministerstwa:Odpowiedzi Ministerstwa: -- Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn.

03.08.1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny 03.08.1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny nie daje członkom podstawowego zespołu ratownictwa nie daje członkom podstawowego zespołu ratownictwa medycznego (ratownikowi medycznemu i pielęgniarce medycznego (ratownikowi medycznemu i pielęgniarce systemu) uprawnień do formalnego stwierdzenia zgonu i systemu) uprawnień do formalnego stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu.wystawienia karty zgonu.

-- W myśl Rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie W myśl Rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego oraz Rozporządzenia w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń oraz Rozporządzenia w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego samodzielnie bez zlecenia lekarskiego –– ratownik medyczny ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu mogą natomiast oraz pielęgniarka systemu mogą natomiast „odstąpić od „odstąpić od medycznych czynności ratunkowych”medycznych czynności ratunkowych”..


Również liczne interpelacje poselskie do ministra właściwego do spraw zdrowia z Również liczne interpelacje poselskie do ministra właściwego do spraw zdrowia z wnioskiem o poszerzenie kompetencji pielęgniarek i ratowników o stwierdzanie wnioskiem o poszerzenie kompetencji pielęgniarek i ratowników o stwierdzanie zgonu bądź wystawienie karty zgonu.zgonu bądź wystawienie karty zgonu.

Stanowisko Ministerstwa:Stanowisko Ministerstwa: -- Ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu mogą jedynie odstąpić od Ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu mogą jedynie odstąpić od

medycznych czynności ratunkowych. W przypadku odstąpienia od bezskutecznej medycznych czynności ratunkowych. W przypadku odstąpienia od bezskutecznej resuscytacji krążenioworesuscytacji krążeniowo--oddechowej przez podstawowy zespół ratownictwa oddechowej przez podstawowy zespół ratownictwa medycznego stwierdzenie i wypełnienie karty zgonu leży po stronie lekarza bądź medycznego stwierdzenie i wypełnienie karty zgonu leży po stronie lekarza bądź innej osoby powołanej do tej czynności przez właściwego starostę.innej osoby powołanej do tej czynności przez właściwego starostę.

-- Odstąpienie od medycznych czynności ratunkowych i opuszczenie miejsca zgonu Odstąpienie od medycznych czynności ratunkowych i opuszczenie miejsca zgonu przez podstawowy zespół ratownictwa medycznego bez pozostawienia świadkom przez podstawowy zespół ratownictwa medycznego bez pozostawienia świadkom zdarzenia (rodzinie) pisemnej informacji może znacząco utrudnić postępowanie zdarzenia (rodzinie) pisemnej informacji może znacząco utrudnić postępowanie lekarzowi uprawnionemu do wypełnienia karty. Choć nie wynika to wprost z lekarzowi uprawnionemu do wypełnienia karty. Choć nie wynika to wprost z przepisów prawa, członkowie podstawowego zespołu ratownictwa medycznego przepisów prawa, członkowie podstawowego zespołu ratownictwa medycznego powinni taką informację pozostawićpowinni taką informację pozostawić. Co najmniej od 2010 r. Ministerstwo Zdrowia . Co najmniej od 2010 r. Ministerstwo Zdrowia zapowiada prace nad projektem nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie zapowiada prace nad projektem nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, w którym ma znajdować się zapis umożliwiający kierującemu akcją Medycznym, w którym ma znajdować się zapis umożliwiający kierującemu akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych (ratownik medyczny bądź prowadzenia medycznych czynności ratunkowych (ratownik medyczny bądź pielęgniarka systemu pielęgniarka systemu –– kierownik podstawowego zespołu ratownictwa kierownik podstawowego zespołu ratownictwa medycznego) po odstąpieniu od tych czynności wydanie dokumentów medycznego) po odstąpieniu od tych czynności wydanie dokumentów stanowiących „podstawę do stwierdzenia zgonu”.stanowiących „podstawę do stwierdzenia zgonu”.


DZIAŁDZIAŁ II. Zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych.II. Zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych. RozdziałRozdział 1. Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju 1. Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju

stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Art.Art. 28.28. 1.1. Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i

całodobowe świadczenia zdrowotne jest obowiązany:całodobowe świadczenia zdrowotne jest obowiązany: 1)1) w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia

lub w razie jego śmierci, lub w razie jego śmierci, niezwłocznie zawiadomić niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez pacjenta wskazaną przez pacjenta osobę lub instytucję, lub przedstawiciela ustawowego;osobę lub instytucję, lub przedstawiciela ustawowego;

2)2) w razie śmierci pacjenta:w razie śmierci pacjenta: a)a) należycie należycie przygotować przygotować zwłoki poprzez ich umycie i okrycie, z zachowaniem zwłoki poprzez ich umycie i okrycie, z zachowaniem

godności należnej osobie zmarłej, w celu ich wydania osobie lub instytucji godności należnej osobie zmarłej, w celu ich wydania osobie lub instytucji uprawnionej do ich pochowania (…),uprawnionej do ich pochowania (…),

b)b) przechowywać przechowywać zwłoki nie dłużej niż przez 72 godziny, licząc od godziny, w której zwłoki nie dłużej niż przez 72 godziny, licząc od godziny, w której nastąpiła śmierć pacjenta.nastąpiła śmierć pacjenta.

2.2. Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt. 2 lit. a, Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt. 2 lit. a, nie stanowią nie stanowią przygotowania przygotowania zwłok zmarłego pacjenta do pochowania.zwłok zmarłego pacjenta do pochowania.

I. Stwierdzenie zgonu I. Stwierdzenie zgonu –– zgon pacjenta zgon pacjenta w szpitaluw szpitalu

Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.:, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.: „(…) Komentowany artykuł kierowany jest do podmiotów leczniczych wykonujących „(…) Komentowany artykuł kierowany jest do podmiotów leczniczych wykonujących

działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, a działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, a zatem do podmiotów leczniczych, które wykonują zarówno działalność leczniczą w zatem do podmiotów leczniczych, które wykonują zarówno działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne, jak i działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i rodzaju świadczenia szpitalne, jak i działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne.całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne.

Ustawodawca zdefiniował zadania takich podmiotów leczniczych w zakresie informowania Ustawodawca zdefiniował zadania takich podmiotów leczniczych w zakresie informowania (zawiadamiania) określonych w nim osób i instytucji o stanie przyjętego pacjenta. (zawiadamiania) określonych w nim osób i instytucji o stanie przyjętego pacjenta. Obowiązek ten powstaje w dwóch wymienionych w przepisie sytuacjach: pogorszenia Obowiązek ten powstaje w dwóch wymienionych w przepisie sytuacjach: pogorszenia stanu zdrowia lub śmierci pacjenta.stanu zdrowia lub śmierci pacjenta.

Podmiot leczniczy powinien w takich okolicznościach zawiadomić niezwłocznie (tzn. bez Podmiot leczniczy powinien w takich okolicznościach zawiadomić niezwłocznie (tzn. bez zbędnej zwłoki, czyli tak szybko, jak to jest w danej sytuacji możliwe):zbędnej zwłoki, czyli tak szybko, jak to jest w danej sytuacji możliwe):

wskazaną przez pacjenta osobę lub instytucję wskazaną przez pacjenta osobę lub instytucję –– tzn. pacjent może je wskazać przy tzn. pacjent może je wskazać przy przyjęciu lub w trakcie pobytu (nie ma przeszkód, aby pacjent wskazał więcej osób lub przyjęciu lub w trakcie pobytu (nie ma przeszkód, aby pacjent wskazał więcej osób lub instytucji niż jedną), winno to być odnotowane w dokumentacji medycznej, podkreślić instytucji niż jedną), winno to być odnotowane w dokumentacji medycznej, podkreślić jednocześnie należy, iż komentowany przepis stanowi o osobie lub instytucji „wskazanej jednocześnie należy, iż komentowany przepis stanowi o osobie lub instytucji „wskazanej przez pacjenta”, zatem nie chodzi tutaj o jakąkolwiek osobę, chociażby bliską;przez pacjenta”, zatem nie chodzi tutaj o jakąkolwiek osobę, chociażby bliską;

przedstawiciela ustawowego przedstawiciela ustawowego –– gdy pacjent jest małoletni albo ubezwłasnowolniony.gdy pacjent jest małoletni albo ubezwłasnowolniony. Wypada nadmienić, iż komentowana norma nie wymienia w tym katalogu opiekuna Wypada nadmienić, iż komentowana norma nie wymienia w tym katalogu opiekuna

faktycznego, jak to miało miejsce na gruncie faktycznego, jak to miało miejsce na gruncie u.z.o.zu.z.o.z. (…)”.. (…)”.


Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.:, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.: „(…) W komentowanej normie nie określono sposobu zawiadomienia. Podmiot leczniczy może dokonać „(…) W komentowanej normie nie określono sposobu zawiadomienia. Podmiot leczniczy może dokonać

tego w jakiejkolwiek formie, byle niezwłocznie i skutecznie (np. telefonicznie, drogą elektroniczną). Ze tego w jakiejkolwiek formie, byle niezwłocznie i skutecznie (np. telefonicznie, drogą elektroniczną). Ze względu na ryzyko ewentualnych nieporozumień warto stosować środki pozwalające na udowodnienie względu na ryzyko ewentualnych nieporozumień warto stosować środki pozwalające na udowodnienie tego faktu.tego faktu.

Z komentowanego przepisu można jednocześnie wyprowadzić wniosek, iż podmiot leczniczy nie jest Z komentowanego przepisu można jednocześnie wyprowadzić wniosek, iż podmiot leczniczy nie jest zobowiązany do niezwłocznego informowania podmiotów trzecich w razie pogorszenia się stanu zobowiązany do niezwłocznego informowania podmiotów trzecich w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia w m.in. przypadku, gdy pacjent:zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia w m.in. przypadku, gdy pacjent: nie wskazał osoby ani podmiotu, które mają być poinformowane, a nie jest jednocześnie nie wskazał osoby ani podmiotu, które mają być poinformowane, a nie jest jednocześnie

ubezwłasnowolniony; pacjent może bowiem uznać, iż nie chce, aby ktokolwiek był informowany o ubezwłasnowolniony; pacjent może bowiem uznać, iż nie chce, aby ktokolwiek był informowany o wskazanych faktach;wskazanych faktach;

został przyjęty w stanie nieprzytomności, a jego tożsamości nie można ustalić.został przyjęty w stanie nieprzytomności, a jego tożsamości nie można ustalić. Komentowany przepis nie wskazuje, kto konkretnie ma dokonać owego zawiadomienia; stanowi jedynie w Komentowany przepis nie wskazuje, kto konkretnie ma dokonać owego zawiadomienia; stanowi jedynie w

sposób ogólny, iż jest to obowiązek podmiotu leczniczego. Należy zatem przyjąć, że powinien tego sposób ogólny, iż jest to obowiązek podmiotu leczniczego. Należy zatem przyjąć, że powinien tego dokonać w imieniu podmiotu leczniczego jego kierownik. Obowiązek taki kierownik może nałożyć na dokonać w imieniu podmiotu leczniczego jego kierownik. Obowiązek taki kierownik może nałożyć na określonych pracowników podmiotu leczniczego (wskazanych z imienia i nazwiska albo z funkcji). określonych pracowników podmiotu leczniczego (wskazanych z imienia i nazwiska albo z funkcji). Kwestię, kto powinien tego dokonać, warto zamieścić w regulaminie organizacyjnym. Realizacja Kwestię, kto powinien tego dokonać, warto zamieścić w regulaminie organizacyjnym. Realizacja powyższego obowiązku daje pacjentowi poczucie „pewnego spokoju”, że w razie zagrożenia jego życia powyższego obowiązku daje pacjentowi poczucie „pewnego spokoju”, że w razie zagrożenia jego życia albo zgonu uprawnione osoby podejmą odpowiednie kroki (np. działania natury osobistej, zadbają o albo zgonu uprawnione osoby podejmą odpowiednie kroki (np. działania natury osobistej, zadbają o pochówek). Podmiot leczniczy nie może za "zawiadomienie" pobierać opłat.pochówek). Podmiot leczniczy nie może za "zawiadomienie" pobierać opłat.

Z Ustawy o prawach pacjenta wynika również, że w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia Z Ustawy o prawach pacjenta wynika również, że w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia życia podmiot jest również obowiązany umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania. życia podmiot jest również obowiązany umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania. (…)”(…)”


Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.:, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.:

„(…) Drugie zadanie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w „(…) Drugie zadanie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne realizowane jest rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne realizowane jest wyłącznie w razie śmierci pacjenta. W takim przypadku podmiot leczniczy wyłącznie w razie śmierci pacjenta. W takim przypadku podmiot leczniczy zobowiązany jest należycie przygotować zwłoki pacjenta. W ramach owego zobowiązany jest należycie przygotować zwłoki pacjenta. W ramach owego przygotowania musi mieścić się ich umycie i okrycie. Jednocześnie ustawodawca przygotowania musi mieścić się ich umycie i okrycie. Jednocześnie ustawodawca nie precyzuje, co należy rozumieć przez „okrycie”, tzn. nie definiuje jego nie precyzuje, co należy rozumieć przez „okrycie”, tzn. nie definiuje jego standardu. Jeżeli okryciem takim nie dysponował pacjent ani też nie zapewniły go standardu. Jeżeli okryciem takim nie dysponował pacjent ani też nie zapewniły go inne osoby albo instytucje (np. rodzina), ciężar ten spadnie na podmiot leczniczy.inne osoby albo instytucje (np. rodzina), ciężar ten spadnie na podmiot leczniczy.

W tym przypadku ustawodawca położył także szczególny nacisk na zachowanie W tym przypadku ustawodawca położył także szczególny nacisk na zachowanie godności należnej osobie zmarłej.godności należnej osobie zmarłej.

Przygotowanie zwłok ma na celu Przygotowanie zwłok ma na celu –– jak wynika z komentowanej normy jak wynika z komentowanej normy –– „ich wydanie „ich wydanie osobie lub instytucji uprawnionej do ich pochowania”. Czynności związane z osobie lub instytucji uprawnionej do ich pochowania”. Czynności związane z przygotowaniem zwłok przez ich umycie i okrycie nie stanowią przygotowania przygotowaniem zwłok przez ich umycie i okrycie nie stanowią przygotowania zwłok zmarłego pacjenta do pochowania. zwłok zmarłego pacjenta do pochowania.

Rola (w istocie obowiązek) podmiotu leczniczego ogranicza się do umycia i okrycia Rola (w istocie obowiązek) podmiotu leczniczego ogranicza się do umycia i okrycia zwłok oraz ich przechowania w chłodni przez okres wskazany w przepisach. zwłok oraz ich przechowania w chłodni przez okres wskazany w przepisach. Podmiot leczniczy nie może za opisane czynności pobierać opłat. (…)”Podmiot leczniczy nie może za opisane czynności pobierać opłat. (…)”


Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.:, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012.: „(…) Podmiot leczniczy ma obowiązek przechowywania zwłok nie dłużej niż przez 72 godziny, licząc od „(…) Podmiot leczniczy ma obowiązek przechowywania zwłok nie dłużej niż przez 72 godziny, licząc od

godziny, w której nastąpiła śmierć pacjenta. Na podkreślenie zasługuje początek terminu, od którego godziny, w której nastąpiła śmierć pacjenta. Na podkreślenie zasługuje początek terminu, od którego liczy się 72 godziny, czyli godzina, w której nastąpiła śmierć pacjenta. Zatem niezależnie od pory dnia, liczy się 72 godziny, czyli godzina, w której nastąpiła śmierć pacjenta. Zatem niezależnie od pory dnia, czy jest to dzień świąteczny, wolny od pracy itp., upływ 72 godzin powoduje powstanie możliwości czy jest to dzień świąteczny, wolny od pracy itp., upływ 72 godzin powoduje powstanie możliwości pobierania opłat, jeżeli zwłoki nie zostaną odebrane.pobierania opłat, jeżeli zwłoki nie zostaną odebrane.

Komentowany przepis nie wskazuje wprost, że obowiązek przechowywania zwłok pacjenta przez podmiot Komentowany przepis nie wskazuje wprost, że obowiązek przechowywania zwłok pacjenta przez podmiot leczniczy dotyczy wyłącznie osoby, która zmarła w trakcie pobytu w tym podmiocie leczniczym. Wydaje leczniczy dotyczy wyłącznie osoby, która zmarła w trakcie pobytu w tym podmiocie leczniczym. Wydaje się jednak, iż norma ta właśnie w taki sposób winna być rozumiana, gdyż zawiera dodatkowe się jednak, iż norma ta właśnie w taki sposób winna być rozumiana, gdyż zawiera dodatkowe wskazanie, iż chodzi o zwłoki „pacjent”, a nie jakiejkolwiek osoby.wskazanie, iż chodzi o zwłoki „pacjent”, a nie jakiejkolwiek osoby.

Ustawodawca umożliwił podmiotom leczniczym przechowywane w chłodni zwłok pacjenta dłużej niż 72 Ustawodawca umożliwił podmiotom leczniczym przechowywane w chłodni zwłok pacjenta dłużej niż 72 godziny. Podmiot leczniczy może umówić się z osobą lub instytucją uprawnioną do pochowania zwłok godziny. Podmiot leczniczy może umówić się z osobą lub instytucją uprawnioną do pochowania zwłok pacjenta, iż będzie zwłoki takie przechowywał. Wiąże się to z odpłatnością. Ustawa o działalności pacjenta, iż będzie zwłoki takie przechowywał. Wiąże się to z odpłatnością. Ustawa o działalności leczniczej nie określa górnego limitu czasowego przechowywania zwłok w podmiocie leczniczym.leczniczej nie określa górnego limitu czasowego przechowywania zwłok w podmiocie leczniczym.

Ustawodawca wyraźnie dopuścił możliwość pobierania przez podmiot leczniczy opłaty za przechowywanie Ustawodawca wyraźnie dopuścił możliwość pobierania przez podmiot leczniczy opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny, licząc od godziny, w której nastąpiła jego śmierć. zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny, licząc od godziny, w której nastąpiła jego śmierć. Opłatą taką mogą być obciążone osoba lub instytucja uprawnione do pochowania zwłok oraz podmiot, Opłatą taką mogą być obciążone osoba lub instytucja uprawnione do pochowania zwłok oraz podmiot, na których zlecenie przechowuje się zwłoki w związku z toczącym się postępowaniem karnym. Opłaty na których zlecenie przechowuje się zwłoki w związku z toczącym się postępowaniem karnym. Opłaty się nie pobiera, jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.się nie pobiera, jeżeli przepisy odrębne tak stanowią.

Kierownik podmiotu leczniczego winien kwestię opłat za przechowanie zwłok ustanowić w regulaminie Kierownik podmiotu leczniczego winien kwestię opłat za przechowanie zwłok ustanowić w regulaminie organizacyjnym. Ustawa nie określa ani maksymalnej wysokości opłat, ani też sposobu ich kalkulowania organizacyjnym. Ustawa nie określa ani maksymalnej wysokości opłat, ani też sposobu ich kalkulowania (w szczególności nie mówi, iż mają to być opłaty w wysokości pokrywającej koszty). Zależy to zatem (w szczególności nie mówi, iż mają to być opłaty w wysokości pokrywającej koszty). Zależy to zatem wyłącznie od kierownika podmiotu leczniczego. (…)”wyłącznie od kierownika podmiotu leczniczego. (…)”


Kodeks Etyki LekarskiejKodeks Etyki Lekarskiej

Rozdział: Pomoc chorym w stanach terminalnych:Rozdział: Pomoc chorym w stanach terminalnych:

Art. 32.Art. 32.

W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku W stanach terminalnych lekarz nie ma obowiązku

podejmowania i prowadzenia reanimacji lub podejmowania i prowadzenia reanimacji lub

uporczywej terapii i stosowania środków uporczywej terapii i stosowania środków

nadzwyczajnych.nadzwyczajnych.

Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i Decyzja o zaprzestaniu reanimacji należy do lekarza i

jest związana z oceną szans leczniczych.jest związana z oceną szans leczniczych.

I. Stwierdzenie zgonu I. Stwierdzenie zgonu –– kwestie kwestie etyczneetyczne

„Stan terminalny”„Stan terminalny”

„Daremna” lub „uporczywa terapia”„Daremna” lub „uporczywa terapia”

„Środki nadzwyczajne”„Środki nadzwyczajne”

są pojęciami, które nie posiadają definicji ustawowej.są pojęciami, które nie posiadają definicji ustawowej.

Przesłanki można jednak wywieść z licznej literatury Przesłanki można jednak wywieść z licznej literatury przedmiotu:przedmiotu:

„Stan terminalny”„Stan terminalny”, to taki stan, który , to taki stan, który jednocześniejednocześnie spełnia następujące kryteria: wyczerpano możliwości spełnia następujące kryteria: wyczerpano możliwości leczenia przyczynowego (możliwe jest jedynie leczenie leczenia przyczynowego (możliwe jest jedynie leczenie paliatywne, podtrzymujące) i pacjent odczuwa bardzo paliatywne, podtrzymujące) i pacjent odczuwa bardzo znaczne cierpienie (fizyczne lub psychiczne), którego nie znaczne cierpienie (fizyczne lub psychiczne), którego nie da się już skutecznie uśmierzyć leczeniem paliatywnym. da się już skutecznie uśmierzyć leczeniem paliatywnym. Modelowym przykładem takiego stanu jest ostatnie Modelowym przykładem takiego stanu jest ostatnie stadium choroby nowotworowej.stadium choroby nowotworowej.


Lekarz musi mieć pewność co do istnienia „stanu terminalnego” Lekarz musi mieć pewność co do istnienia „stanu terminalnego” –– gdy całkowitej pewności nie ma, to „stan terminalny jeszcze nie gdy całkowitej pewności nie ma, to „stan terminalny jeszcze nie istnieje”. Wyłącza to możliwość „przygodnego” rozpoznania takiego istnieje”. Wyłącza to możliwość „przygodnego” rozpoznania takiego stanu. Rozpoznanie może postawić tylko lekarz, który stale opiekuje stanu. Rozpoznanie może postawić tylko lekarz, który stale opiekuje się pacjentem, lub lekarz, który ma wgląd w jego pełną historię się pacjentem, lub lekarz, który ma wgląd w jego pełną historię choroby [przypadek sądowy].choroby [przypadek sądowy].

„Uporczywa terapia”„Uporczywa terapia” –– terapiaterapia nie przynosząca poprawy, a jedynie nie przynosząca poprawy, a jedynie dalsze funkcjonowanie organizmu w stanie terminalnym.dalsze funkcjonowanie organizmu w stanie terminalnym.

„Środki nadzwyczajne” „Środki nadzwyczajne” -- wszelkie środki przekraczające wszelkie środki przekraczające zapewnienie podtrzymania podstawowych funkcji życiowych. W zapewnienie podtrzymania podstawowych funkcji życiowych. W literaturze amerykańskiej przyjmuje się, że są to wszystkie działania literaturze amerykańskiej przyjmuje się, że są to wszystkie działania poza: poza: karmieniem, pojeniem, zapewnieniem powietrza do karmieniem, pojeniem, zapewnieniem powietrza do oddychania, właściwej temperatury otoczeniaoddychania, właściwej temperatury otoczenia itp.itp.

[Warto zapoznać się: [Warto zapoznać się: KüblerKübler A. i A. i wspwsp. . –– „Wytyczne postępowania „Wytyczne postępowania wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii wobec braku skuteczności podtrzymywania funkcji narządów (terapii daremnej) udaremnej) u pacjentów pozbawionych możliwości świadomego pacjentów pozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej terapii”składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej terapii”]]


Kto może stwierdzić zgon?Kto może stwierdzić zgon? •• lekarz,lekarz, •• dentysta,dentysta, •• felczer,felczer, •• „inna osoba”? (pielęgniarka?, położna wiejska?)„inna osoba”? (pielęgniarka?, położna wiejska?) Kto ma obowiązek stwierdzić zgon?Kto ma obowiązek stwierdzić zgon? •• lekarz leczący chorego w ostatniej chorobie,lekarz leczący chorego w ostatniej chorobie, •• llekarz prowadzący lub lekarz dyżurny ekarz prowadzący lub lekarz dyżurny –– w szpitalu,w szpitalu, •• lekarz wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub lekarz wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub

nagłego zachorowania,nagłego zachorowania, •• „„koronerkoroner”?”?

I. Stwierdzenie zgonu I. Stwierdzenie zgonu –– podsumowaniepodsumowanie

Jak się stwierdza zgon?Jak się stwierdza zgon? •• „na podstawie osobiście wykonanych badań i „na podstawie osobiście wykonanych badań i

ustaleń”,ustaleń”, •• tylko lekarz tylko lekarz –– również „w na podstawie dokumentacji również „w na podstawie dokumentacji

badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez badania pośmiertnego, przeprowadzonego przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę”.innego lekarza lub inną uprawnioną osobę”.


Na jakiej podstawie można stwierdzić zgon?Na jakiej podstawie można stwierdzić zgon? 1.1. występowanie „pewnych znamion śmierci”,występowanie „pewnych znamion śmierci”, 2.2. stwierdzenie obrażeń niewątpliwie skutkujących stwierdzenie obrażeń niewątpliwie skutkujących

zgonem,zgonem, 3.3. spełnienie kryteriów „nieskutecznej resuscytacji” spełnienie kryteriów „nieskutecznej resuscytacji”

według aktualnych wytycznych Europejskiej Rady według aktualnych wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji,Resuscytacji,

4.4. stan terminalny oraz konieczność stosowania stan terminalny oraz konieczność stosowania uporczywej terapii lub środków nadzwyczajnych,uporczywej terapii lub środków nadzwyczajnych,

5.5. śmierć mózgu śmierć mózgu –– komisyjnie.komisyjnie.


Jeżeli lekarz udzielał pacjentowi „świadczeń zdrowotnych” i Jeżeli lekarz udzielał pacjentowi „świadczeń zdrowotnych” i pacjent zmarł pacjent zmarł –– jest wtedy „ostatnim leczącym”, stwierdza jest wtedy „ostatnim leczącym”, stwierdza zgon i wystawia zgon i wystawia kartę zgonukartę zgonu..

Jeżeli lekarz tylko stwierdzał zgon Jeżeli lekarz tylko stwierdzał zgon –– wystawia „dokumentację wystawia „dokumentację badania pośmiertnego” np. w postaci badania pośmiertnego” np. w postaci „protokołu stwierdzenia „protokołu stwierdzenia zgonu”, zgonu”, a kartę zgonu ma wystawić „ostatni leczący”.a kartę zgonu ma wystawić „ostatni leczący”.

Jeżeli w skład zespołu pogotowia ratunkowego nie wchodzi Jeżeli w skład zespołu pogotowia ratunkowego nie wchodzi lekarz, to osoby należące do podstawowego zespołu lekarz, to osoby należące do podstawowego zespołu ratunkowego (pielęgniarka, ratownik medyczny) nie mają ratunkowego (pielęgniarka, ratownik medyczny) nie mają uprawnień do stwierdzenia zgonu ani do przeprowadzenia uprawnień do stwierdzenia zgonu ani do przeprowadzenia badania pośmiertnego.badania pośmiertnego.

W takim przypadku zgon musi stwierdzić osoba wykonująca W takim przypadku zgon musi stwierdzić osoba wykonująca zawód lekarza.zawód lekarza.

W praktyce nadal najczęściej jest to lekarz podstawowej opieki W praktyce nadal najczęściej jest to lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, rzadziej zdrowotnej, rzadziej –– lekarz pogotowia ratunkowego, lekarz pogotowia ratunkowego, wyjątkowo wyjątkowo –– „„koronerkoroner”.”.


Kto ma obowiązek rozważyć, czy zwłoki powinny być Kto ma obowiązek rozważyć, czy zwłoki powinny być poddane sekcji?poddane sekcji?

•• lekarz stwierdzający zgon, na podstawie „osobiście lekarz stwierdzający zgon, na podstawie „osobiście wykonanych badań i ustaleń”.wykonanych badań i ustaleń”.

II. Decyzja o sekcji zwłokII. Decyzja o sekcji zwłok

Rodzaje sekcji zwłok:Rodzaje sekcji zwłok: 1.1. SądowoSądowo--lekarskalekarska –– przeprowadzana w przypadkach, w których przeprowadzana w przypadkach, w których

„zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było „zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo”. Lekarz zawiadamia o swoich podejrzeniach przestępstwo”. Lekarz zawiadamia o swoich podejrzeniach prokuratora lub policję, postanowienie o przeprowadzeniu prokuratora lub policję, postanowienie o przeprowadzeniu sekcji wystawia prokurator.sekcji wystawia prokurator.

2.2. „Anatomopatologiczna”„Anatomopatologiczna”, , „patomorfologiczna”„patomorfologiczna”, , „szpitalna”„szpitalna” lub lub „naukowa”„naukowa” –– wykonywana w przypadku zgonu pacjenta w wykonywana w przypadku zgonu pacjenta w szpitalu. Decyduje osoba/osoby wskazane w regulaminie szpitalu. Decyduje osoba/osoby wskazane w regulaminie szpitala szpitala –– najczęściej dyrektor (a gdy nie jest lekarzem najczęściej dyrektor (a gdy nie jest lekarzem –– dyrektor do spraw medycznych lub wyznaczony lekarz) w dyrektor do spraw medycznych lub wyznaczony lekarz) w porozumieniu z ordynatorem oddziału, na którym nastąpił zgon.porozumieniu z ordynatorem oddziału, na którym nastąpił zgon.

3.3. „Administracyjna”„Administracyjna” –– wykonywana „dla ustalenia przyczyny wykonywana „dla ustalenia przyczyny zgonu”. zgonu”. TeoretycznieTeoretycznie możliwa do zlecenia przez lekarza możliwa do zlecenia przez lekarza stwierdzającego zgon. stwierdzającego zgon. W praktyceW praktyce możliwa tylko w oparciu o możliwa tylko w oparciu o decyzję inspektora sanitarnego. decyzję inspektora sanitarnego. Brak jakichkolwiek przepisów Brak jakichkolwiek przepisów wykonawczych!wykonawczych!


Kodeks postępowania karnego.Kodeks postępowania karnego. Art. 209.Art. 209. §§ 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci,

przeprowadza się oględziny i przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłokotwarcie zwłok.. §§ 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu

sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z sądowym sąd, z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki zakresu medycyny sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora.powiadomienia prokuratora.

§§ 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz prokuratora lub sądu przemieszczać lub przybycia biegłego oraz prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko w razie konieczności.poruszać zwłoki można tylko w razie konieczności.

§§ 4. 4. Otwarcia zwłokOtwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora albo dokonuje biegły w obecności prokuratora albo sądu. (…)sądu. (…)

§§ 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można, w razie 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można, w razie potrzeby, oprócz biegłego, wezwać lekarza, który ostatnio udzielił potrzeby, oprócz biegłego, wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań art. 200 opinię z zachowaniem wymagań art. 200 §§ 2.2.


Ustawa o działalności leczniczejUstawa o działalności leczniczej Art.Art. 31.31. 1.1. Zwłoki pacjenta mogą być poddane Zwłoki pacjenta mogą być poddane sekcjisekcji, w szczególności gdy zgon tej osoby , w szczególności gdy zgon tej osoby

nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia, z zastrzeżeniem ust. 2.nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia, z zastrzeżeniem ust. 2. 2.2. Zwłoki pacjenta nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej Zwłoki pacjenta nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej

osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to ta osoba za życia.osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to ta osoba za życia. 3.3. O zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyny określonej w ust. 2 sporządza się O zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyny określonej w ust. 2 sporządza się

adnotację w dokumentacji medycznej i załącza sprzeciw, o którym mowa w ust. adnotację w dokumentacji medycznej i załącza sprzeciw, o którym mowa w ust. 2.2.

4.4. Przepisów ust. 1Przepisów ust. 1--3 nie stosuje się w przypadkach:3 nie stosuje się w przypadkach: 1)1) określonych w Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie karnym określonych w Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie karnym

wykonawczym oraz aktach wykonawczych wydanych na ich podstawie;wykonawczym oraz aktach wykonawczych wydanych na ich podstawie; 2)2) gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny;gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny; 3)3) określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

zakaźnych u ludzi.zakaźnych u ludzi. 5.5. W dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo W dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo

zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.


Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012., Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012. „(…) Komentowany przepis odnosi się zasadniczo do sytuacji, gdy pacjent umarł w podmiocie „(…) Komentowany przepis odnosi się zasadniczo do sytuacji, gdy pacjent umarł w podmiocie

leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, lecz w momencie przybycia do tego podmiotu jeszcze żył. Z świadczenia zdrowotne, lecz w momencie przybycia do tego podmiotu jeszcze żył. Z założenia nie dotyczy natomiast przypadków dokonywania sekcji zwłok osób, które założenia nie dotyczy natomiast przypadków dokonywania sekcji zwłok osób, które zmarły poza takim podmiotem leczniczym.zmarły poza takim podmiotem leczniczym.

W art. 31 przewidziano trzy typy sytuacji:W art. 31 przewidziano trzy typy sytuacji: dokonanie sekcji zwłok ma charakter fakultatywny, tj. sekcja może być wykonana, lecz nie dokonanie sekcji zwłok ma charakter fakultatywny, tj. sekcja może być wykonana, lecz nie

jest obowiązkowa (ust. 1);jest obowiązkowa (ust. 1); dokonanie sekcji jest wyłączone (ust. 2);dokonanie sekcji jest wyłączone (ust. 2); dokonanie sekcji co do zasady jest obligatoryjne (ust. 4).dokonanie sekcji co do zasady jest obligatoryjne (ust. 4). Na gruncie komentowanego przepisu jako zasadę przyjęto, iż sekcja zwłok osoby zmarłej w Na gruncie komentowanego przepisu jako zasadę przyjęto, iż sekcja zwłok osoby zmarłej w

podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne może, lecz nie musi być wykonana. Można jej całodobowe świadczenia zdrowotne może, lecz nie musi być wykonana. Można jej dokonać (nie jest to jednak konieczność), gdy zgon pacjenta nastąpił przed upływem 12 dokonać (nie jest to jednak konieczność), gdy zgon pacjenta nastąpił przed upływem 12 godzin od przyjęcia. Ustawa w komentowanym przepisie nie wskazuje, kto decyduje o godzin od przyjęcia. Ustawa w komentowanym przepisie nie wskazuje, kto decyduje o dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok (jest to niedopatrzenie ustawodawcy, dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok (jest to niedopatrzenie ustawodawcy, jednocześnie np. w art. 32 ust. 2 już wyraźnie wskazano, kto ma wymienione tam jednocześnie np. w art. 32 ust. 2 już wyraźnie wskazano, kto ma wymienione tam kompetencje). W istocie winien to być kierownik, gdyż określone ustawą prawa i kompetencje). W istocie winien to być kierownik, gdyż określone ustawą prawa i obowiązki podmiotu leczniczego dotyczą wyłącznie wykonywanej przez ten podmiot obowiązki podmiotu leczniczego dotyczą wyłącznie wykonywanej przez ten podmiot działalności leczniczej i są wykonywane przez kierownika tego podmiotu, chyba że działalności leczniczej i są wykonywane przez kierownika tego podmiotu, chyba że ustawa stanowi inaczej. Trudno jednak przyjąć, iż decyzje takie może podejmować osoba ustawa stanowi inaczej. Trudno jednak przyjąć, iż decyzje takie może podejmować osoba niebędąca lekarzem. Wydaje się, iż kwestie tego typu warto określić w regulaminie niebędąca lekarzem. Wydaje się, iż kwestie tego typu warto określić w regulaminie organizacyjnym. Wskazanie może być wówczas przypisane do określonej funkcji organizacyjnym. Wskazanie może być wówczas przypisane do określonej funkcji –– np. np. zastępcy dyrektora ds. lecznictwa. (…)”zastępcy dyrektora ds. lecznictwa. (…)”


Maciej Maciej DerczDercz, Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012., Tomasz Rek: „Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz”, Wyd. ABC, 2012. „(…) Formalnie sprzeciw, o którym mowa w komentowanym przepisie, nie jest tożsamy ze sprzeciwem wobec pobrania „(…) Formalnie sprzeciw, o którym mowa w komentowanym przepisie, nie jest tożsamy ze sprzeciwem wobec pobrania

komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich. Sprzeciw wyrażony w trybie ustawy „transplantacyjnej” nie stanowi komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich. Sprzeciw wyrażony w trybie ustawy „transplantacyjnej” nie stanowi przeszkody w przypadku pobierania komórek, tkanek i narządów w celu rozpoznania przyczyny zgonu i oceny w przeszkody w przypadku pobierania komórek, tkanek i narządów w celu rozpoznania przyczyny zgonu i oceny w czasie sekcji zwłok postępowania leczniczego. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane czasie sekcji zwłok postępowania leczniczego. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie sekcji zwłok, o ile nie został co do tego wyrażony sprzeciw.również w czasie sekcji zwłok, o ile nie został co do tego wyrażony sprzeciw.

Ustawa przewiduje także sytuacje, gdy sekcja zwłok jest obligatoryjna Ustawa przewiduje także sytuacje, gdy sekcja zwłok jest obligatoryjna –– nawet gdy został wyrażony co do tego sprzeciw. nawet gdy został wyrażony co do tego sprzeciw. Przede wszystkim dotyczy to przypadków podejrzenia popełnienia przestępstwa. Przeprowadzenie sekcji Przede wszystkim dotyczy to przypadków podejrzenia popełnienia przestępstwa. Przeprowadzenie sekcji zarządzają sąd lub prokurator.zarządzają sąd lub prokurator.

Dokonanie sekcji zwłok jest także konieczne, gdy nie można jednoznacznie ustalić przyczyny zgonu. W takiej sytuacji Dokonanie sekcji zwłok jest także konieczne, gdy nie można jednoznacznie ustalić przyczyny zgonu. W takiej sytuacji sekcja będzie niezbędna zarówno wtedy, gdy pacjent zmarł w podmiocie leczniczym, jak i wtedy, gdy zmarł poza sekcja będzie niezbędna zarówno wtedy, gdy pacjent zmarł w podmiocie leczniczym, jak i wtedy, gdy zmarł poza nim. Omawiany przepis nie rozstrzyga jednak, kto decyduje o konieczności przeprowadzenia sekcji. Wydaje się, że nim. Omawiany przepis nie rozstrzyga jednak, kto decyduje o konieczności przeprowadzenia sekcji. Wydaje się, że powinien to uczynić (zadecydować) lekarz, który stwierdził zgon.powinien to uczynić (zadecydować) lekarz, który stwierdził zgon.

Jeżeli jednak przy dokonaniu oględzin zwłok lekarz (inna uprawniona osoba) upewni się lub nabierze uzasadnionego Jeżeli jednak przy dokonaniu oględzin zwłok lekarz (inna uprawniona osoba) upewni się lub nabierze uzasadnionego podejrzenia, że przyczyną zgonu była choroba zakaźna podlegająca obowiązkowemu zgłoszeniu, powinien o tym podejrzenia, że przyczyną zgonu była choroba zakaźna podlegająca obowiązkowemu zgłoszeniu, powinien o tym natychmiast zawiadomić właściwego państwowego inspektora sanitarnego.natychmiast zawiadomić właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

W razie uzasadnionego podejrzenia, że przyczyną zgonu było przestępstwo, zarówno lekarz, jak i inne osoby powołane W razie uzasadnionego podejrzenia, że przyczyną zgonu było przestępstwo, zarówno lekarz, jak i inne osoby powołane do oględzin zwłok powinni o tym niezwłocznie zawiadomić właściwego prokuratora lub najbliższy posterunek do oględzin zwłok powinni o tym niezwłocznie zawiadomić właściwego prokuratora lub najbliższy posterunek Policji.Policji.

Sekcja zwłok dokonywana jest także w przypadkach określonych w przepisach ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu Sekcja zwłok dokonywana jest także w przypadkach określonych w przepisach ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; m.in. w celu zapobieżenia szerzeniu się zakażenia lub choroby zakaźnej zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; m.in. w celu zapobieżenia szerzeniu się zakażenia lub choroby zakaźnej państwowy powiatowy inspektor sanitarny może w drodze decyzji: nakazać sekcję zwłok osoby zmarłej, u której państwowy powiatowy inspektor sanitarny może w drodze decyzji: nakazać sekcję zwłok osoby zmarłej, u której rozpoznano lub podejrzewano chorobę zakaźną; zakazać wykonywania sekcji zwłok ludzi, gdy mogłaby ona rozpoznano lub podejrzewano chorobę zakaźną; zakazać wykonywania sekcji zwłok ludzi, gdy mogłaby ona prowadzić do zakażenia osób lub skażenia środowiska, z wyjątkiem przypadku, gdy zachodzi podejrzenie prowadzić do zakażenia osób lub skażenia środowiska, z wyjątkiem przypadku, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa. (…)”popełnienia przestępstwa. (…)”


Patomorfologicznej sekcji zwłok nie przeprowadza się:Patomorfologicznej sekcji zwłok nie przeprowadza się:

gdy przedstawiciel ustawowy (za życia pacjenta) gdy przedstawiciel ustawowy (za życia pacjenta) wyraził sprzeciw na przeprowadzenie sekcji zwłok wyraził sprzeciw na przeprowadzenie sekcji zwłok lub sprzeciw taki wyraził (za życia) pacjent.lub sprzeciw taki wyraził (za życia) pacjent.

Sprzeciw może być wyrażony w momencie przyjęcia Sprzeciw może być wyrażony w momencie przyjęcia do szpitala lub w każdej chwili w trakcie pobytu do szpitala lub w każdej chwili w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu. Wówczas w dokumentacji pacjenta w szpitalu. Wówczas w dokumentacji medycznej musi znaleźć się adnotacja o nie medycznej musi znaleźć się adnotacja o nie dokonaniu sekcji zwłok z powodu wyrażenia dokonaniu sekcji zwłok z powodu wyrażenia sprzeciwu przez ww. osobę uprawnioną.sprzeciwu przez ww. osobę uprawnioną.


Przekonanie o prawomocności tego typu „wniosków” i Przekonanie o prawomocności tego typu „wniosków” i podejmowanych na ich podstawie decyzji, pokutuje podejmowanych na ich podstawie decyzji, pokutuje –– niestety niestety –– wśród wielu lekarzy. Wynika to z braku świadomości zmiany wśród wielu lekarzy. Wynika to z braku świadomości zmiany przepisów w tym zakresie.przepisów w tym zakresie.

W obowiązującym w „poprzednim ustroju” art. 40 „Rozporządzenia o W obowiązującym w „poprzednim ustroju” art. 40 „Rozporządzenia o zakładach leczniczych” stwierdzano, że „Dyrektor szpitala (kliniki) z zakładach leczniczych” stwierdzano, że „Dyrektor szpitala (kliniki) z własnej inicjatywy lub na wniosek bliskich zmarłemu własnej inicjatywy lub na wniosek bliskich zmarłemu możemoże (…) (…) zadecydować o zaniechaniu sekcji (…).”zadecydować o zaniechaniu sekcji (…).”

Decyzja o zaniechaniu sekcji nigdy jednak nie mogła się opierać Decyzja o zaniechaniu sekcji nigdy jednak nie mogła się opierać wyłączniewyłącznie o „wniosek bliskich”, bez uwzględnienia pozostałych o „wniosek bliskich”, bez uwzględnienia pozostałych okoliczności. Osoby decydujące miały przede wszystkim kierować okoliczności. Osoby decydujące miały przede wszystkim kierować się względami „sanitarnymi, postępowania sądowego, publicznymi, się względami „sanitarnymi, postępowania sądowego, publicznymi, naukowymi lub leczniczymi”.naukowymi lub leczniczymi”.

Dopiero przy braku tych względów osoba decydująca Dopiero przy braku tych względów osoba decydująca mogłamogła (ale nie (ale nie musiała!) uwzględnić „wniosek rodziny”.musiała!) uwzględnić „wniosek rodziny”.

II. Decyzja o sekcji zwłok II. Decyzja o sekcji zwłok –– „zwolnienie” na „zwolnienie” na wniosek rodziny?wniosek rodziny?

Powyższe przepisy zostały jednak uchylone „Ustawą o zakładach opieki Powyższe przepisy zostały jednak uchylone „Ustawą o zakładach opieki zdrowotnej” i nie obowiązują od dn. 13.01.1992 r.zdrowotnej” i nie obowiązują od dn. 13.01.1992 r.

Powoływanie się na „wniosek rodziny” i bezpodstawne rezygnowanie z Powoływanie się na „wniosek rodziny” i bezpodstawne rezygnowanie z przeprowadzenia sekcji zwłok świadczy o braku świadomości zmian przeprowadzenia sekcji zwłok świadczy o braku świadomości zmian w prawie, jakie zaszły w ciągu ostatnich 20 lat!w prawie, jakie zaszły w ciągu ostatnich 20 lat!

Co więcej Co więcej –– z reguły taka decyzja prowadzi później do utrudnienia lub z reguły taka decyzja prowadzi później do utrudnienia lub niemożności jednoznacznego ustalenia przyczyny zgonu pacjenta, a niemożności jednoznacznego ustalenia przyczyny zgonu pacjenta, a co za tym idzie co za tym idzie –– utrudnia potwierdzenie prawidłowości utrudnia potwierdzenie prawidłowości postępowania lekarskiego.postępowania lekarskiego.

Podpisanie przez pacjenta lub rodzinę „bezprawnego” (nie Podpisanie przez pacjenta lub rodzinę „bezprawnego” (nie wynikającego z przepisów prawa) oświadczenia o „braku zarzutów” wynikającego z przepisów prawa) oświadczenia o „braku zarzutów” w stosunku do szpitala i lekarzy w stosunku do szpitala i lekarzy –– w żaden sposób nie zamyka drogi w żaden sposób nie zamyka drogi dochodzenia swych praw. Zarówno pacjent, jak i jego rodzina nie dochodzenia swych praw. Zarówno pacjent, jak i jego rodzina nie mogą się zrzec prawa do wyjaśnienia swojej sprawy przez mogą się zrzec prawa do wyjaśnienia swojej sprawy przez odpowiedni organ.odpowiedni organ.

Podpisywanie powyższych „wniosków” rodzi jedynie wśród lekarzy Podpisywanie powyższych „wniosków” rodzi jedynie wśród lekarzy fałszywe przekonanie, że „skoro podpisali, to jesteśmy bezpieczni”…fałszywe przekonanie, że „skoro podpisali, to jesteśmy bezpieczni”…

II. Decyzja o sekcji zwłok II. Decyzja o sekcji zwłok –– „zwolnienie” na „zwolnienie” na wniosek rodziny?wniosek rodziny?

Ustawa o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Ustawa o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.UDz.U. . Nr 112, poz. 654)Nr 112, poz. 654)

Art. 32. [Sekcja zwłok]Art. 32. [Sekcja zwłok] 1. Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po 1. Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po

upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu.upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu. 2. Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub 2. Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub

narządów, przeprowadzenie sekcji zwłok przed upływem 12 narządów, przeprowadzenie sekcji zwłok przed upływem 12 godzin, przy zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w godzin, przy zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w przepisach o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu przepisach o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, może zarządzić kierownik, a jeżeli komórek, tkanek i narządów, może zarządzić kierownik, a jeżeli kierownik nie jest lekarzem, upoważniony przez niego lekarz kierownik nie jest lekarzem, upoważniony przez niego lekarz albo lekarz upoważniony przez zarząd spółki kapitałowej.albo lekarz upoważniony przez zarząd spółki kapitałowej.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób osadzonych zmarłych w 3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób osadzonych zmarłych w zakładach karnych i aresztach śledczych.zakładach karnych i aresztach śledczych.

Sekcja patomorfologiczna a transplantacjaSekcja patomorfologiczna a transplantacja

W art. 32 ustawodawca wprowadza generalną zasadę, że sekcja zwłok może W art. 32 ustawodawca wprowadza generalną zasadę, że sekcja zwłok może nastąpić najwcześniej po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu. nastąpić najwcześniej po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu. Komentowana ustawa nakazuje liczyć owe 12 godzin od momentu Komentowana ustawa nakazuje liczyć owe 12 godzin od momentu „stwierdzenia zgonu”, nie zaś „zgonu” czy też przypuszczalnego „stwierdzenia zgonu”, nie zaś „zgonu” czy też przypuszczalnego momentu zgonu.momentu zgonu.

Ustawa dopuszcza również dokonanie sekcji zwłok przed upływem 12 Ustawa dopuszcza również dokonanie sekcji zwłok przed upływem 12 godzin od „stwierdzenia zgonu”, ale tylko wtedy, gdy zachodzi potrzeba godzin od „stwierdzenia zgonu”, ale tylko wtedy, gdy zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów przy jednoczesnym pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów przy jednoczesnym zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w ustawie „transplantacyjnej”.zachowaniu zasad i trybu przewidzianych w ustawie „transplantacyjnej”.

W opisanej sytuacji chodzi więc o jednoczesne osiągnięcie dwóch osobnych W opisanej sytuacji chodzi więc o jednoczesne osiągnięcie dwóch osobnych celów, tj. dokonanie sekcji zwłok oraz pobranie ze zwłok komórek, tkanek celów, tj. dokonanie sekcji zwłok oraz pobranie ze zwłok komórek, tkanek lub narządów. Wskazana ustawa „transplantacyjna” przewiduje, iż lub narządów. Wskazana ustawa „transplantacyjna” przewiduje, iż komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie sekcji zwłok dokonywanej na podstawie odrębnych również w czasie sekcji zwłok dokonywanej na podstawie odrębnych przepisów, tzn. m.in. ustawy o działalności leczniczej.przepisów, tzn. m.in. ustawy o działalności leczniczej.


Decyzję o owej „wcześniejszej sekcji zwłok” podejmuje (zarządza):Decyzję o owej „wcześniejszej sekcji zwłok” podejmuje (zarządza): kierownik, jeżeli jest lekarzem;kierownik, jeżeli jest lekarzem; upoważniony przez kierownika lekarz, jeżeli kierownik nie jest lekarzem;upoważniony przez kierownika lekarz, jeżeli kierownik nie jest lekarzem; lekarz upoważniony przez zarząd spółki kapitałowej (jeżeli podmiotem lekarz upoważniony przez zarząd spółki kapitałowej (jeżeli podmiotem

leczniczym jest taka właśnie spółka kapitałowa).leczniczym jest taka właśnie spółka kapitałowa). Komentowany przepis nie zastrzega dla tego upoważnienia jakiejś Komentowany przepis nie zastrzega dla tego upoważnienia jakiejś

szczególnej formy. Należy jednak sugerować, aby nastąpiło to na piśmie. szczególnej formy. Należy jednak sugerować, aby nastąpiło to na piśmie. Można również przyjąć, iż upoważnienie dotyczyć będzie generalnie Można również przyjąć, iż upoważnienie dotyczyć będzie generalnie każdego lekarza zajmującego określone stanowisko, np. ordynatora każdego lekarza zajmującego określone stanowisko, np. ordynatora oddziału. Kwestie te mogą być określone np. w regulaminie oddziału. Kwestie te mogą być określone np. w regulaminie organizacyjnym.organizacyjnym.

Nie ma przeszkód, aby stosowne upoważnienie posiadało więcej lekarzy niż Nie ma przeszkód, aby stosowne upoważnienie posiadało więcej lekarzy niż jeden. Lekarz stwierdzający zgon dla celów transplantacyjnych nie może jeden. Lekarz stwierdzający zgon dla celów transplantacyjnych nie może brać udziału w postępowaniu obejmującym pobieranie i przeszczepianie brać udziału w postępowaniu obejmującym pobieranie i przeszczepianie komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej.komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej.


Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych:Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych:

Art.Art. 11.11. 1.1. Zgon i jego przyczyna powinny być Zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez ustalone przez

lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobielekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie.. 2.2. W razie niemożności dopełnienia przepisu ust. 1, W razie niemożności dopełnienia przepisu ust. 1,

stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez lekarzalekarza lub w razie jego braku przez lub w razie jego braku przez inną osobę inną osobę [koronera?][koronera?], powołaną do tej czynności przez , powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego.obciążać rodziny zmarłego.

III. Ustalenie przyczyny zgonuIII. Ustalenie przyczyny zgonu

Rozporządzenie Rozporządzenie MZiOSMZiOS w sprawie stwierdzenia zgonu i jego w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny:przyczyny:

§§ 6.6.

1.1. Osoba, Osoba, do której należy wystawienie karty zgonudo której należy wystawienie karty zgonu, jest obowiązana , jest obowiązana nie później niż w ciągu 12 godzin od wezwania:nie później niż w ciągu 12 godzin od wezwania:

1)1) ustalić tożsamość zwłok i dokonać ustalić tożsamość zwłok i dokonać osobiścieosobiście ich oględzin,ich oględzin,

2)2) przeprowadzić wywiad wśród osób z otoczenia osoby zmarłej w przeprowadzić wywiad wśród osób z otoczenia osoby zmarłej w celu ustalenia okoliczności, w których zgon nastąpił,celu ustalenia okoliczności, w których zgon nastąpił,

3)3) zapoznać się z dokumentami dotyczącymi stanu zdrowia danej zapoznać się z dokumentami dotyczącymi stanu zdrowia danej osoby w okresie poprzedzającym zgon.osoby w okresie poprzedzającym zgon.

Obowiązek wystawienia karty zgonu musi zostać wypełniony przez Obowiązek wystawienia karty zgonu musi zostać wypełniony przez lekarza w ciągu 12 godzin od chwili wezwania lekarza w ciągu 12 godzin od chwili wezwania –– również w nocy, również w nocy, jeśli wówczas upływa 12 godzin od wezwania. Wystawienie karty jeśli wówczas upływa 12 godzin od wezwania. Wystawienie karty zgonu musi (powinno?) być poprzedzone oględzinami zwłok.zgonu musi (powinno?) być poprzedzone oględzinami zwłok.

III. Ustalenie przyczyny zgonuIII. Ustalenie przyczyny zgonu

Zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez Zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie.lekarza, leczącego chorego w ostatniej chorobie.

Jeżeli lekarz pogotowia po przybyciu udzielał Jeżeli lekarz pogotowia po przybyciu udzielał jeszcze świadczeń zdrowotnych jeszcze świadczeń zdrowotnych –– to ten lekarz jest to ten lekarz jest „leczącym w ostatniej chorobie” i w razie zgonu ma „leczącym w ostatniej chorobie” i w razie zgonu ma obowiązek wystawić kartę zgonu.obowiązek wystawić kartę zgonu.

Jeżeli lekarz pogotowia po przybyciu tylko Jeżeli lekarz pogotowia po przybyciu tylko stwierdził zgon stwierdził zgon –– to „leczącym w ostatniej to „leczącym w ostatniej chorobie” jest poprzedni lekarz, który „ostatni w chorobie” jest poprzedni lekarz, który „ostatni w okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu świadczeń leczniczych”.świadczeń leczniczych”.

Jeżeli lekarz wyczerpie wszelkie możliwości Jeżeli lekarz wyczerpie wszelkie możliwości ustalenia przyczyny zgonu i nadal nie wie, jaka była ustalenia przyczyny zgonu i nadal nie wie, jaka była przyczyna zgonu przyczyna zgonu –– ma prawo w karcie zgonu wpisać ma prawo w karcie zgonu wpisać „przyczyna zgonu nieustalona”„przyczyna zgonu nieustalona”..

III. Ustalenie przyczyny zgonu III. Ustalenie przyczyny zgonu –– podsumowaniepodsumowanie

Rozporządzenie Rozporządzenie MZiOSMZiOS w sprawie stwierdzenia zgonu i jego w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczynyprzyczyny

§§ 2. 2. 1. Wystawienie karty zgonu jest obowiązkiem lekarza, który 1. Wystawienie karty zgonu jest obowiązkiem lekarza, który

ostatni w okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu ostatni w okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu świadczeń leczniczychświadczeń leczniczych..

2. Jeżeli zwłoki zostały poddane sekcji, lekarz, o którym mowa w 2. Jeżeli zwłoki zostały poddane sekcji, lekarz, o którym mowa w ust. 1, przed wystawieniem karty zgonu ust. 1, przed wystawieniem karty zgonu powinien zapoznać się powinien zapoznać się z protokołem sekcjiz protokołem sekcji..

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli zachodzi uzasadnione 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo. W takim podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo. W takim wypadku kartę zgonu wystawia lekarz, który na zlecenie sądu wypadku kartę zgonu wystawia lekarz, który na zlecenie sądu lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok.lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok.

IV. Wystawienie karty zgonuIV. Wystawienie karty zgonu

Rozporządzenie Rozporządzenie MZiOSMZiOS w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczynyw sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny §§ 3. 3. W przypadku gdy nie ma lekarza zobowiązanego do wystawienia karty zgonu w myśl W przypadku gdy nie ma lekarza zobowiązanego do wystawienia karty zgonu w myśl §§

2 ust. 1 bądź lekarz taki 2 ust. 1 bądź lekarz taki zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym znajdują się zwłokiktórym znajdują się zwłoki, albo z powodu , albo z powodu chorobychoroby lub z lub z innych uzasadnionych innych uzasadnionych przyczynprzyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin, od chwili wezwania, nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin, od chwili wezwania, kartę zgonu wystawia: kartę zgonu wystawia:

1)1) lekarzlekarz, który stwierdził zgon będąc wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub , który stwierdził zgon będąc wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania, nagłego zachorowania, [jeżeli nie było sekcji sądowo[jeżeli nie było sekcji sądowo--lekarskiej]lekarskiej]

2)2) lekarz lub starszy felczer albo felczerlekarz lub starszy felczer albo felczer zatrudniony w przychodni bądź ośrodku zatrudniony w przychodni bądź ośrodku zdrowia lub jego placówce terenowej (wiejski, felczerski punkt zdrowia) i zdrowia lub jego placówce terenowej (wiejski, felczerski punkt zdrowia) i sprawujący opiekę zdrowotną nad rejonem, w którym znajdują się zwłoki, sprawujący opiekę zdrowotną nad rejonem, w którym znajdują się zwłoki, [nie ma [nie ma już „rejonów”]już „rejonów”]

3)3) położna wiejskapołożna wiejska, jeżeli nastąpił na terenie gromady zgon pozostającego pod jej , jeżeli nastąpił na terenie gromady zgon pozostającego pod jej opieką noworodka przed upływem 7 dni życia, a najbliższa przychodnia lub opieką noworodka przed upływem 7 dni życia, a najbliższa przychodnia lub ośrodek zdrowia jest oddalony o więcej niż 4 ośrodek zdrowia jest oddalony o więcej niż 4 kmkm. . [takie stanowisko nie występuje [takie stanowisko nie występuje już w ochronie zdrowia]już w ochronie zdrowia]

§§ 4. 4. Niemożność ścisłego ustalenia przyczyny zgonu bądź okoliczność, że do ustalenia Niemożność ścisłego ustalenia przyczyny zgonu bądź okoliczność, że do ustalenia przyczyny zgonu konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych, przyczyny zgonu konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych, nie może nie może stanowić podstawystanowić podstawy do odmowy wystawienia bądź do opóźnienia wystawienia do odmowy wystawienia bądź do opóźnienia wystawienia karty zgonu.karty zgonu.

IV. Wystawienie karty zgonuIV. Wystawienie karty zgonu

Nowy wzór karty zgonuNowy wzór karty zgonu

Podstawa prawna:Podstawa prawna:

•• Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z dnia 8 grudnia 2014 r. stanu cywilnego (Dz. U. z dnia 8 grudnia 2014 r. –– Dz.U.2014.1741Dz.U.2014.1741) ) –– art. 114 zmieniający Ustawę z art. 114 zmieniający Ustawę z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (zmarłych (UoCmUoCm) w zakresie art. 8 ust. 1 i art. 11 ) w zakresie art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 3aust. 3a--3e, 4, 4a, 4b, 4c, 5a i 5b oraz 7.3e, 4, 4a, 4b, 4c, 5a i 5b oraz 7.

•• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2015 r. w sprawie wzoru2015 r. w sprawie wzoru kartykarty zgonu (Dz. U. z zgonu (Dz. U. z dnia 19 lutego 2015 r. dnia 19 lutego 2015 r. –– Dz.U.2015.231Dz.U.2015.231))


3a. Nowa karta zgonu składa się (art. 11 ust. 3a 3a. Nowa karta zgonu składa się (art. 11 ust. 3a UoCmUoCm) z trzech części przeznaczonych:) z trzech części przeznaczonych:

•• Dla zarejestrowania zgonu [B]Dla zarejestrowania zgonu [B]

•• Dla administracji cmentarza [C]Dla administracji cmentarza [C]

•• Dla statystyki publicznej [D]Dla statystyki publicznej [D]

DDDD BBBB

DDDD

CCCC


3b. Karta zgonu w części przeznaczonej dla 3b. Karta zgonu w części przeznaczonej dla zarejestrowania zgonu zawiera, zarejestrowania zgonu zawiera, jeżeli są znanejeżeli są znane::

1)1) nazwisko, nazwisko, nazwiskonazwisko rodowe, imię (imiona) osoby rodowe, imię (imiona) osoby zmarłej, numer Powszechnego Elektronicznego zmarłej, numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), a w Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), a w przypadku jego braku przypadku jego braku –– rodzaj i numer rodzaj i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość;dokumentu stwierdzającego tożsamość;

2)2) datę, godzinę i miejsce zgonu albo datę, godzinę datę, godzinę i miejsce zgonu albo datę, godzinę i miejsce znalezienia zwłok;i miejsce znalezienia zwłok;

3)3) datę oraz miejsce urodzenia osoby zmarłej;datę oraz miejsce urodzenia osoby zmarłej; 4)4) płeć osoby zmarłej.płeć osoby zmarłej.

BBBB


3c. Karta zgonu w części przeznaczonej dla administracji 3c. Karta zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza w celu pochowania zwłok zawiera:cmentarza w celu pochowania zwłok zawiera:

1)1) nazwisko, nazwisko, nazwiskonazwisko rodowe i imię (imiona) osoby zmarłej;rodowe i imię (imiona) osoby zmarłej; 2)2) stan cywilny osoby zmarłej;stan cywilny osoby zmarłej; 3)3) datę i miejsce zgonu;datę i miejsce zgonu; 4)4) datę i miejsce urodzenia osoby zmarłej;datę i miejsce urodzenia osoby zmarłej; 5)5) imiona i nazwiska rodziców osoby zmarłej;imiona i nazwiska rodziców osoby zmarłej; 6)6) informację, czy zgon nastąpił w wyniku choroby zakaźnej;informację, czy zgon nastąpił w wyniku choroby zakaźnej; 7)7) adnotację o zarejestrowaniu zgonu lub zgłoszeniu zgonu.adnotację o zarejestrowaniu zgonu lub zgłoszeniu zgonu.

CCCC


3d. Karta zgonu w części przeznaczonej dla potrzeb statystyki 3d. Karta zgonu w części przeznaczonej dla potrzeb statystyki publicznej zawiera:publicznej zawiera:

1)1) miejsce zamieszkania zmarłego, w tym okres przebywania na miejsce zamieszkania zmarłego, w tym okres przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze danej gminy, o ile terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze danej gminy, o ile są znane;są znane;

2)2) wykształcenie zmarłego;wykształcenie zmarłego; 3)3) informacje o zgonie, w tym przyczynę zgonu, oraz o osobie informacje o zgonie, w tym przyczynę zgonu, oraz o osobie

stwierdzającej przyczynę zgonu, a w przypadku dziecka do roku stwierdzającej przyczynę zgonu, a w przypadku dziecka do roku życia:życia:

a)a) godzinę urodzenia,godzinę urodzenia, b)b) informacje o stanie jego zdrowia: długość, ciężar ciała, informacje o stanie jego zdrowia: długość, ciężar ciała,

punkty w skali punkty w skali ApgarApgar,, c)c) informacje o ciąży i porodzie: okres trwania ciąży, informacje o ciąży i porodzie: okres trwania ciąży,

wielorakość porodu, liczbę dzieci urodzonych przez wielorakość porodu, liczbę dzieci urodzonych przez matkę.matkę.

DDDD DDDD

Wypełnienie karty zgonu dla dorosłegoWypełnienie karty zgonu dla dorosłego

Lekarz wystawiający kartę zgonu dla zmarłej Lekarz wystawiający kartę zgonu dla zmarłej osoby dorosłej wypełnia:osoby dorosłej wypełnia:

•• Całą część przeznaczoną dla zarejestrowania Całą część przeznaczoną dla zarejestrowania zgonu [B].zgonu [B].

•• Niektóre rubryki części przeznaczonej dla Niektóre rubryki części przeznaczonej dla potrzeb statystyki publicznej [D].potrzeb statystyki publicznej [D].


Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:karty zgonu:

1.1. Zaznaczenie, czy karta zgonu dotyczy „dziecka do roku”, Zaznaczenie, czy karta zgonu dotyczy „dziecka do roku”, czy innej osoby”.czy innej osoby”.

2.2. Konieczność wpisania nazwiska rodowego osoby zmarłej, Konieczność wpisania nazwiska rodowego osoby zmarłej, zgodnego z danymi zawartymi w dowodzie osobistym lub zgodnego z danymi zawartymi w dowodzie osobistym lub w „metryce urodzenia” [odpisie aktu urodzenia].w „metryce urodzenia” [odpisie aktu urodzenia].

3.3. W razie braku dowodu osobistego (pkt. 5) W razie braku dowodu osobistego (pkt. 5) –– konieczność konieczność wpisania nazwy [np. „paszport”, „karta stałego pobytu”] i wpisania nazwy [np. „paszport”, „karta stałego pobytu”] i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość.numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość.

4.4. Alternatywny wybór: data zgonu albo data znalezienia Alternatywny wybór: data zgonu albo data znalezienia zwłokzwłok

5.5. UWAGA! Pisownię dat w pkt. 6 i 7 przyjęto w stylu UWAGA! Pisownię dat w pkt. 6 i 7 przyjęto w stylu „amerykańskim: „amerykańskim: rokrok--dzieńdzień--miesiącmiesiąc!!


Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:zgonu:

6.6. Tylko dla dziecka do 1 roku konieczne (pkt. 6) wpisania (obok daty) Tylko dla dziecka do 1 roku konieczne (pkt. 6) wpisania (obok daty) godziny i minuty zgonu lub godziny i minuty znalezienia zwłok oraz godziny i minuty zgonu lub godziny i minuty znalezienia zwłok oraz godziny i minuty urodzenia.godziny i minuty urodzenia.

7.7. Miejsce zgonu osoby zmarłej (pkt. 9) Miejsce zgonu osoby zmarłej (pkt. 9) –– kryteria dostosowano do kryteria dostosowano do mianownictwa obowiązującej „Ustawy o działalności leczniczej”. mianownictwa obowiązującej „Ustawy o działalności leczniczej”. Oprócz szpitala miejscem zgonu może być „podmiot leczniczy Oprócz szpitala miejscem zgonu może być „podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inny niż szpital”, którym może całodobowe świadczenia zdrowotne inny niż szpital”, którym może być:być: zakład opiekuńczozakład opiekuńczo--leczniczy;leczniczy; zakład pielęgnacyjnozakład pielęgnacyjno--opiekuńczy;opiekuńczy; zakład rehabilitacji leczniczej;zakład rehabilitacji leczniczej; hospicjum.hospicjum.


Najważniejsze różnice w porównaniu do Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:poprzedniego wzoru karty zgonu:

8.8. Dla dziecka do 1 roku rodzaj porodu rozszerzono Dla dziecka do 1 roku rodzaj porodu rozszerzono aż do „aż do „sześcioraczegosześcioraczego i więcej”…i więcej”…

9.9. Dla dziecka do 1 roku Dla dziecka do 1 roku –– dane epidemiologiczne dane epidemiologiczne rozszerzono (pkt. 15) o punkty w skali rozszerzono (pkt. 15) o punkty w skali ApgarApgar –– prawdopodobnie oceniane tuż po urodzeniu, a prawdopodobnie oceniane tuż po urodzeniu, a nie w kolejnych minutach?…nie w kolejnych minutach?…

10.10.Alternatywne podanie (pkt. 17) miejsca zgonu Alternatywne podanie (pkt. 17) miejsca zgonu lub miejsca znalezienia zwłok.lub miejsca znalezienia zwłok.


Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu: 11.11. Informacje o przyczynach zgonu (pkt. 18):Informacje o przyczynach zgonu (pkt. 18): a.a. UWAGA! Odwrócono kolejność przyczyn zgonu: UWAGA! Odwrócono kolejność przyczyn zgonu: bezpośredniabezpośrednia--wtórnawtórna--wyjściowawyjściowa.. b.b. Konieczność podania, obok opisu słownego, także kodów ICDKonieczność podania, obok opisu słownego, także kodów ICD--10 dla każdej z 10 dla każdej z

przyczyn zgonu. Dla ułatwienia:przyczyn zgonu. Dla ułatwienia: I 46I 46 –– Zatrzymanie krążenia.Zatrzymanie krążenia. R 96R 96 –– Nagła śmierć, przyczyna nieznana.Nagła śmierć, przyczyna nieznana. R 98 R 98 –– Śmierć nieoczekiwana.Śmierć nieoczekiwana. R 99R 99 –– Inne niedokładnie określone i nieznane przyczyny umieralności.Inne niedokładnie określone i nieznane przyczyny umieralności.

Nie ma już „lekarzy orzekających dla celów statystycznych o przyczynie zgonu”, którzy Nie ma już „lekarzy orzekających dla celów statystycznych o przyczynie zgonu”, którzy wypełniali pole przeznaczone dla tej przyczyny…wypełniali pole przeznaczone dla tej przyczyny…

Najnowsze stanowisko „resortu” Najnowsze stanowisko „resortu” –– „(…) Precyzyjne zasady ustalania przyczyny zgonu „(…) Precyzyjne zasady ustalania przyczyny zgonu zostały określone w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji (…) ICDzostały określone w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji (…) ICD--10 (…)”.10 (…)”.

c.c. Konieczność podania „przybliżonego odstępu między wystąpieniem przyczyny a Konieczność podania „przybliżonego odstępu między wystąpieniem przyczyny a zgonem”, który należy opisać określeniami: „lata, miesiące, dni”. Nie zgonem”, który należy opisać określeniami: „lata, miesiące, dni”. Nie uwzględniono „minut” i „sekund”… uwzględniono „minut” i „sekund”…

d.d. Możliwość podania (pkt. 18, pp. 1) „innych istotnych okoliczności Możliwość podania (pkt. 18, pp. 1) „innych istotnych okoliczności przyczyniających się do zgonu, ale nie związanych z chorobą ani stanem ją przyczyniających się do zgonu, ale nie związanych z chorobą ani stanem ją powodującym, wraz z kodem ICDpowodującym, wraz z kodem ICD--10” 10” –– „co poeta miał na myśli?”„co poeta miał na myśli?”......

IV. Wystawienie karty zgonu IV. Wystawienie karty zgonu –– hierarchia przyczyn zgonuhierarchia przyczyn zgonu

DOBRZE:DOBRZE: Przykład 1:Przykład 1: •• bezpośrednia:bezpośrednia: Ostra niewydolność krążeniowoOstra niewydolność krążeniowo--oddechowaoddechowa •• wtórna:wtórna: Obrażenia jamy brzusznej, zapalenie otrzewnej, niewydolność Obrażenia jamy brzusznej, zapalenie otrzewnej, niewydolność

wielonarządowa.wielonarządowa. •• wyjściowa:wyjściowa: Motorowerzysta ranny w zderzeniu z samochodem osobowym.Motorowerzysta ranny w zderzeniu z samochodem osobowym. Przykład 2:Przykład 2: •• bezpośrednia:bezpośrednia: Ostra niewydolność krążeniowoOstra niewydolność krążeniowo--oddechowa.oddechowa. •• wtórna:wtórna: Uduszenie gwałtowne.Uduszenie gwałtowne. •• wyjściowa:wyjściowa: Powieszenie.Powieszenie. Przykład 3:Przykład 3: •• bezpośrednia:bezpośrednia: Ostra niewydolność krążeniowoOstra niewydolność krążeniowo--oddechowa.oddechowa. •• wtórna:wtórna: Zawał mięśnia serca, wstrząs Zawał mięśnia serca, wstrząs kardiogennykardiogenny.. •• wyjściowa:wyjściowa: Miażdżyca uogólniona.Miażdżyca uogólniona. Przykład 4:Przykład 4: •• bezpośrednia:bezpośrednia: Ostra niewydolność krążeniowoOstra niewydolność krążeniowo--oddechowa.oddechowa. •• wtórna:wtórna: Oparzenie dużej powierzchni ciała i zaczadzenie.Oparzenie dużej powierzchni ciała i zaczadzenie. •• wyjściowa:wyjściowa: Pożar budynku mieszkalnego.Pożar budynku mieszkalnego.

IV. Wystawienie karty zgonu IV. Wystawienie karty zgonu –– hierarchia przyczyn zgonuhierarchia przyczyn zgonu

ŹLE:ŹLE: Przykład 1:Przykład 1: •• bezpośrednia: bezpośrednia: Niewydolność krążenia z zatrzymaniem akcji serca.Niewydolność krążenia z zatrzymaniem akcji serca. •• wtórna: wtórna: Niewydolność nerek przewlekła nasilona.Niewydolność nerek przewlekła nasilona. •• wyjściowa:wyjściowa: Wypadek motorowerowy, zwichnięcie stawu ramiennego prawego.Wypadek motorowerowy, zwichnięcie stawu ramiennego prawego. [[Wynik sekcji zwłok:Wynik sekcji zwłok: Rozlane, ropne zapalenie otrzewnej w następstwie perforacji martwiczo Rozlane, ropne zapalenie otrzewnej w następstwie perforacji martwiczo zmienionej ściany jelita w obrębie worka przepuklinowego].zmienionej ściany jelita w obrębie worka przepuklinowego]. Przykład 2:Przykład 2: •• bezpośrednia: bezpośrednia: Nagłe zatrzymanie krążenia.Nagłe zatrzymanie krążenia. •• wtórna: wtórna: Biegunka.Biegunka. •• wyjściowa: wyjściowa: Schizofrenia.Schizofrenia. [[Wynik sekcji zwłok:Wynik sekcji zwłok: Masywne, odoskrzelowe zapalenie płuc].Masywne, odoskrzelowe zapalenie płuc]. Przykład 3:Przykład 3: •• bezpośrednia: bezpośrednia: Nagłe zatrzymanie krążenia.Nagłe zatrzymanie krążenia. •• wtórna: wtórna: Zadzierzgnięcie.Zadzierzgnięcie. •• wyjściowa: wyjściowa: Powieszenie.Powieszenie. [Uwaga: Zadzierzgnięcie [Uwaga: Zadzierzgnięcie nie jest nie jest mechanizmem zgonu w wyniku powieszenia, tylko inną mechanizmem zgonu w wyniku powieszenia, tylko inną –– najczęściej najczęściej będącą wynikiem zabójstwa będącą wynikiem zabójstwa –– formą uduszenia gwałtownego].formą uduszenia gwałtownego]. Przykład 4:Przykład 4: •• bezpośrednia: bezpośrednia: Zatrzymanie krążenia.Zatrzymanie krążenia. •• wtórna: wtórna: Zgon.Zgon. •• wyjściowa: wyjściowa: Śmierć.Śmierć.


Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:

12.12. Nadal konieczność określenia (pkt. 18a), czy zgon nie nastąpił z powodu Nadal konieczność określenia (pkt. 18a), czy zgon nie nastąpił z powodu choroby zakaźnej, o której mowa w art. 9 ust. 3 Ustawy o cmentarzach i choroby zakaźnej, o której mowa w art. 9 ust. 3 Ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Chodzi tu o następujące choroby zakaźne:chowaniu zmarłych. Chodzi tu o następujące choroby zakaźne: cholera,cholera, dur wysypkowy i inne riketsjozy,dur wysypkowy i inne riketsjozy, dżuma,dżuma, gorączka powrotna,gorączka powrotna, nagminne porażenie dziecięce,nagminne porażenie dziecięce, nosacizna,nosacizna, trąd,trąd, wąglik,wąglik, wścieklizna,wścieklizna, żółta gorączka i inne wirusowe gorączki krwotoczne.żółta gorączka i inne wirusowe gorączki krwotoczne.

W sytuacjach zgonu na jedną z ww. chorób, zwłoki powinny być W sytuacjach zgonu na jedną z ww. chorób, zwłoki powinny być natychmiastnatychmiast po stwierdzeniu zgonu usunięte z miejsca zgonu i w po stwierdzeniu zgonu usunięte z miejsca zgonu i w ciągu 24 godzinciągu 24 godzin od chwili od chwili zgonu pochowane na najbliższym cmentarzu. Również akt zgonu ma być zgonu pochowane na najbliższym cmentarzu. Również akt zgonu ma być wydany w ciągu 24 godzin od zgłoszenia zgonu.wydany w ciągu 24 godzin od zgłoszenia zgonu.


Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:Najważniejsze różnice w porównaniu do poprzedniego wzoru karty zgonu:

13.13. W punkcie 18b W punkcie 18b –– konieczność podania „informacji o osobie stwierdzającej konieczność podania „informacji o osobie stwierdzającej przyczynę zgonu” przyczynę zgonu” –– według najnowszego stanowiska „resortu” ma tu się według najnowszego stanowiska „resortu” ma tu się znaleźć informacja, czy zgon stwierdzał lekarz, czy też „inna osoba powołana znaleźć informacja, czy zgon stwierdzał lekarz, czy też „inna osoba powołana do tej czynności przez właściwego starostę”. „Resort” nie wie, że obecnie do tej czynności przez właściwego starostę”. „Resort” nie wie, że obecnie zgon może stwierdzić tylko lekarz… zgon może stwierdzić tylko lekarz… chyba, że stanowi to przygotowanie do chyba, że stanowi to przygotowanie do przyznania uprawnienia do tej czynności także innym osobom (ratownikom przyznania uprawnienia do tej czynności także innym osobom (ratownikom medycznym, pielęgniarkom, „oglądaczom zwłok” itp.).medycznym, pielęgniarkom, „oglądaczom zwłok” itp.).

14.14. W punkcie 18c W punkcie 18c –– konieczność podania, czy była przeprowadzona sekcja konieczność podania, czy była przeprowadzona sekcja zwłok lub inne badanie „zwłok lub inne badanie „post post mortemmortem” ” [?][?] oraz czy przyczyny zgonu podane oraz czy przyczyny zgonu podane w karcie uwzględniają wyniki sekcji zwłok w karcie uwzględniają wyniki sekcji zwłok –– według najnowszego stanowiska według najnowszego stanowiska „resortu” należy wpisać „tak” albo „nie” zgodnie ze stanem faktycznym w „resortu” należy wpisać „tak” albo „nie” zgodnie ze stanem faktycznym w chwili sporządzenia karty, niezależnie od zlecenia wykonania sekcji zwłok po chwili sporządzenia karty, niezależnie od zlecenia wykonania sekcji zwłok po wypełnieniu karty zgonu przez osobę upoważnioną.wypełnieniu karty zgonu przez osobę upoważnioną.

15.15. Tylko jedna pieczęć [lub „pieczątka elektroniczna”] i podpis lekarza.Tylko jedna pieczęć [lub „pieczątka elektroniczna”] i podpis lekarza.

Karta jest obecnie wydawana w jednym egzemplarzu (dotychczas Karta jest obecnie wydawana w jednym egzemplarzu (dotychczas –– w dwóch: A w dwóch: A –– dla celów statystycznych, B dla celów statystycznych, B –– dla celów pochowania zwłok, które były dla celów pochowania zwłok, które były „rozcinane” w USC).„rozcinane” w USC).


Formuła nowej karty zgonu daje podstawy do przypuszczenia, że od 2018 roku Formuła nowej karty zgonu daje podstawy do przypuszczenia, że od 2018 roku zostanie ona zastąpiona zostanie ona zastąpiona wyłączniewyłącznie przez dokument w formie przez dokument w formie elektronicznej. elektronicznej. Według najnowszego stanowiska „resortu” Według najnowszego stanowiska „resortu” –– zostanie on zostanie on udostępniony nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie udostępniony nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia niniejszego rozporządzenia –– DO TEJ PORY NIE MA!DO TEJ PORY NIE MA!

Stanowisko „resortu”:Stanowisko „resortu”:

„(…) Dopuszcza się odstępstwo od wskazywania danych określonych w „(…) Dopuszcza się odstępstwo od wskazywania danych określonych w przepisach objętych wzorem karty zgonu, jeżeli nie są one znane przepisach objętych wzorem karty zgonu, jeżeli nie są one znane osobie wypełniającej. Osoba wypełniająca kartę zgonu powinna osobie wypełniającej. Osoba wypełniająca kartę zgonu powinna uzupełnić wszystkie dane, które są jej znane w chwili sporządzenia uzupełnić wszystkie dane, które są jej znane w chwili sporządzenia dokumentu, zgodnie z wiedzą posiadaną lub możliwą do ustalenia na dokumentu, zgodnie z wiedzą posiadaną lub możliwą do ustalenia na podstawie dostępnych informacji, jednakże w przypadku danych, co do podstawie dostępnych informacji, jednakże w przypadku danych, co do których nie posiada wiedzy których nie posiada wiedzy –– istnieje możliwość niewypełnienia istnieje możliwość niewypełnienia określonych rubryk (…) i niewypełnienia karty zgonu w tym zakresie określonych rubryk (…) i niewypełnienia karty zgonu w tym zakresie (…)”.(…)”.

Wszystkie wartości liczbowe w karcie zgonu mają być podane Wszystkie wartości liczbowe w karcie zgonu mają być podane cyframi arabskimi!cyframi arabskimi!


Część przeznaczoną dla administracji cmentarza wypełnia i podpisuje Część przeznaczoną dla administracji cmentarza wypełnia i podpisuje kierownik urzędu stanu cywilnego.kierownik urzędu stanu cywilnego.

W części tej, w punkcie 10 W części tej, w punkcie 10 –– kierownik USC „przepisuje” informację kierownik USC „przepisuje” informację lekarską o tym, czy przyczyną zgonu była choroba zakaźna lekarską o tym, czy przyczyną zgonu była choroba zakaźna wymieniona w art. 9 ust. 3 Ustawy o cmentarzach i chowaniu wymieniona w art. 9 ust. 3 Ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Fakt stwierdzenia takiej choroby jako przyczyny zgonu zmarłych. Fakt stwierdzenia takiej choroby jako przyczyny zgonu rodzi po stronie USC obowiązek wystawienia aktu zgonu w ciągu 24 rodzi po stronie USC obowiązek wystawienia aktu zgonu w ciągu 24 godzin od zgłoszenia zgonu.godzin od zgłoszenia zgonu.

Wypełnienie karty zgonu dla dziecka martwo Wypełnienie karty zgonu dla dziecka martwo urodzonegourodzonego

Rozporządzenie Rozporządzenie w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimiludzkimi

§§ 2.2. „Za „Za zwłokizwłoki uważa się uważa się ciała ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, bez bez

względu na czas trwania względu na czas trwania ciążyciąży”.”. Według Według §§ 8 8 szczątkamiszczątkami ludzkimi są natomiast:ludzkimi są natomiast: 11)) popioły powstałe popioły powstałe w wyniku spopieleniaw wyniku spopielenia zwłok,zwłok, 22)) pozostałościpozostałości zwłok, wydobyte zwłok, wydobyte przy kopaniu grobu lub w innych przy kopaniu grobu lub w innych okolicznościach,okolicznościach, 33)) części części ciała ciała ludzkiego odłączone ludzkiego odłączone od od całościcałości..

Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych:Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych: Art.Art. 12.12. „1„1.. ZwłokiZwłoki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w

grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzumorzu (…)”.(…)”.

Obowiązek wystawienia karty zgonu Obowiązek wystawienia karty zgonu –– zgon płoduzgon płodu

Zapis „bez względu na czas trwania ciąży” stwarza niebezpieczeństwo, że każdy Zapis „bez względu na czas trwania ciąży” stwarza niebezpieczeństwo, że każdy przypadek np. krwawienia z dróg rodnych u kobiety, która potencjalnie mogła być przypadek np. krwawienia z dróg rodnych u kobiety, która potencjalnie mogła być w ciąży w ciąży –– będzie traktowany jako „potencjalne” poronienie na tak wczesnym będzie traktowany jako „potencjalne” poronienie na tak wczesnym etapie ciąży, że nie da się jeszcze makroskopowo stwierdzić istnienia płodu.etapie ciąży, że nie da się jeszcze makroskopowo stwierdzić istnienia płodu. Zatem w każdym przypadku, w którym „nie można wykluczyć, że ciąża była” Zatem w każdym przypadku, w którym „nie można wykluczyć, że ciąża była” –– kobieta mogłaby domagać się prawa do pochówku (i co za tym idzie kobieta mogłaby domagać się prawa do pochówku (i co za tym idzie –– wypłaty wypłaty zasiłku pogrzebowego, urlopu macierzyńskiego itp.).zasiłku pogrzebowego, urlopu macierzyńskiego itp.). Należy jednak stwierdzić, że nawet potwierdzony fakt bycia w ciąży nie jest Należy jednak stwierdzić, że nawet potwierdzony fakt bycia w ciąży nie jest warunkiem wystarczającymwarunkiem wystarczającym do przyjęcia „urodzenia dziecka”.do przyjęcia „urodzenia dziecka”. Warunkiem koniecznym Warunkiem koniecznym jest tu stwierdzenie, że są jest tu stwierdzenie, że są zwłokizwłoki, tj. po , tj. po urodzeniu/poronieniu da się stwierdzić urodzeniu/poronieniu da się stwierdzić ciałociało (organizm ludzki stanowiący (organizm ludzki stanowiący pewną pewną całość: głowa, szyja, tułów oraz całość: głowa, szyja, tułów oraz kończyny górne kończyny górne i i dolne), które dolne), które –– zgodnie z zgodnie z przepisami przepisami –– wymaga pochowania. Takie podejście wyklucza możliwość pochówku wymaga pochowania. Takie podejście wyklucza możliwość pochówku „resztek po poronieniu” bez stwierdzenia w nich obecności „ciała”.„resztek po poronieniu” bez stwierdzenia w nich obecności „ciała”.

Wypełnienie karty zgonu dla dziecka martwo Wypełnienie karty zgonu dla dziecka martwo urodzonegourodzonego

Obecnie w Obecnie w przypadku dziecka martwo urodzonego nie jest przypadku dziecka martwo urodzonego nie jest konieczne zgłoszenie ani zarejestrowanie karty zgonu w USC.konieczne zgłoszenie ani zarejestrowanie karty zgonu w USC.

Kartę zgonu można wówczas wydać Kartę zgonu można wówczas wydać wyłącznie dla celów wyłącznie dla celów pochowania zwłokpochowania zwłok..

Lekarz wypełnia wyłącznie punkty 6, 7 i 8 w „Części przeznaczonej Lekarz wypełnia wyłącznie punkty 6, 7 i 8 w „Części przeznaczonej

dla administracji cmentarza”:dla administracji cmentarza”: •• Pkt. 6: „Data urodzenia osoby zmarłej”;Pkt. 6: „Data urodzenia osoby zmarłej”; •• Pkt. 7: „Miejsce urodzenia osoby zmarłej”;Pkt. 7: „Miejsce urodzenia osoby zmarłej”; •• Pkt. 8: „Imiona i nazwiska rodziców osoby zmarłej”;Pkt. 8: „Imiona i nazwiska rodziców osoby zmarłej”; W takiej sytuacji lekarz podbija pieczęcią i podpisuje tylko tę W takiej sytuacji lekarz podbija pieczęcią i podpisuje tylko tę część.część. ZLIKWIDOWANO KONIECZNOŚĆ USTALANIA PŁCI PŁODU!ZLIKWIDOWANO KONIECZNOŚĆ USTALANIA PŁCI PŁODU!

Nowy wzór karty zgonuNowy wzór karty zgonu Podmiotem uprawnionym do otrzymania karty zgonu mogą być (zgodnie z art. 10 Ustawy o Podmiotem uprawnionym do otrzymania karty zgonu mogą być (zgodnie z art. 10 Ustawy o

cmentarzach i chowaniu zmarłych):cmentarzach i chowaniu zmarłych): pozostały małżonek(pozostały małżonek(kaka),), krewni zstępni,krewni zstępni, krewni wstępni,krewni wstępni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa,krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, powinowaci w linii prostej do 1 stopnia,powinowaci w linii prostej do 1 stopnia, osoby, które dobrowolnie zobowiążą się do pochowania zwłok osoby zmarłej,osoby, które dobrowolnie zobowiążą się do pochowania zwłok osoby zmarłej, właściwy organ wojskowy właściwy organ wojskowy –– mający prawo pochowania zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej mający prawo pochowania zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej

służbie wojskowej,służbie wojskowej, organ państwowy, instytucja i organizacja społeczna organ państwowy, instytucja i organizacja społeczna –– mające prawo pochowania osób zasłużonych mające prawo pochowania osób zasłużonych

wobec Państwa i społeczeństwa,wobec Państwa i społeczeństwa, upoważniony pracownik uczelni upoważniony pracownik uczelni –– jeżeli zwłoki zostały przekazane do celów naukowych publicznej jeżeli zwłoki zostały przekazane do celów naukowych publicznej

uczelni medycznej lub publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w uczelni medycznej lub publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,dziedzinie nauk medycznych,

gmina właściwa ze względu na miejsce zgonu gmina właściwa ze względu na miejsce zgonu –– dla osób niepochowanych przez ww.,dla osób niepochowanych przez ww., zakład karny lub areszt śledczy zakład karny lub areszt śledczy –– w przypadku osób pozbawionych wolności zmarłych w zakładach w przypadku osób pozbawionych wolności zmarłych w zakładach

karnych lub aresztach śledczych, niepochowanych przez ww.,karnych lub aresztach śledczych, niepochowanych przez ww., zakład pogrzebowy zakład pogrzebowy –– jeżeli doszło do zgonu osoby przebywającej w strzeżonym ośrodku lub areszcie jeżeli doszło do zgonu osoby przebywającej w strzeżonym ośrodku lub areszcie

dla cudzoziemców, a osoby uprawnione do pochowania zwłok nie chcą lub nie mogą przeprowadzić dla cudzoziemców, a osoby uprawnione do pochowania zwłok nie chcą lub nie mogą przeprowadzić tej czynności tej czynności w ciągu 14 dniw ciągu 14 dni od dnia zgonu i zwłok nie przekazano uczelni medycznej.od dnia zgonu i zwłok nie przekazano uczelni medycznej.

Kartę zgonu ma obowiązek wystawić:Kartę zgonu ma obowiązek wystawić: 1.1. Lekarz, „który ostatni w okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu Lekarz, „który ostatni w okresie 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu

świadczeń leczniczych”.świadczeń leczniczych”. W razie braku takiego lekarza, albo gdy lekarz zobowiązany do wystawienia karty W razie braku takiego lekarza, albo gdy lekarz zobowiązany do wystawienia karty

zgonu „zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym zgonu „zamieszkuje w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym znajdują się zwłoki, albo z powodu choroby lub z innych uzasadnionych znajdują się zwłoki, albo z powodu choroby lub z innych uzasadnionych przyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin od chwili przyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin od chwili wezwania”, obowiązek ten przechodzi na:wezwania”, obowiązek ten przechodzi na:

2.2. Lekarza, „który stwierdził zgon będąc wezwany do nieszczęśliwego wypadku Lekarza, „który stwierdził zgon będąc wezwany do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania”.lub nagłego zachorowania”.

3.3. W razie wykonania sądowoW razie wykonania sądowo--lekarskiej sekcji zwłok lekarskiej sekcji zwłok –– na lekarza wykonującego na lekarza wykonującego sekcję.sekcję.

4.4. W razie braku lub niemożności ustalenia „ostatniego lekarza” W razie braku lub niemożności ustalenia „ostatniego lekarza” –– na na „„koronerakoronera”?”?

W karcie zgonu musi być zachowana logiczna hierarchia przyczyn zgonu: W karcie zgonu musi być zachowana logiczna hierarchia przyczyn zgonu: bezpośredniej, wtórnej, wyjściowejbezpośredniej, wtórnej, wyjściowej..

W razie wyczerpania możliwości ustalenia przyczyny zgonu W razie wyczerpania możliwości ustalenia przyczyny zgonu –– wpisuje się wpisuje się przyczynę zgonu „nieustaloną” (R 99).przyczynę zgonu „nieustaloną” (R 99).

IV. Wystawienie karty zgonu IV. Wystawienie karty zgonu –– podsumowaniepodsumowanie

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ…DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ…

Documents

Etyczne i prawne podstawy stwierdzania zgonu (2016 r.) · ratunkowego (pielęgniarka, ratownik medyczny) nie mają uprawnień do stwierdzenia zgonu ani do przeprowadzenia badania