45
ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON PLANS: JOB AID Feed the Future Ethiopia Livelihoods for Resilience - Oromia

ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON PLANS: JOB AIDFeed the Future Ethiopia Livelihoods for Resilience - Oromia

Page 2: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 3: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

Animal-sourced foods or legumesNyaatawwa n horil irraa argaman

Oils

Zayita

Fruit and vegatables

Muduraa fi kuduraa

Staples

Nyaataw wan idilee

10%10%

30%

50%

Page 4: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

Example of a completed seasonal calendar

Food group

Type Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May June July Aug CU2 PLW

Staples Maize XLM

XLM

XXXH

XXX H

XXXH

XH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X X

Wheat XLM

XLM

XXXH

XXXH

XXXH

XH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X X

Legumes/ nuts

Haricot beans

XLM

XLM

XXXH

XXX H

XXXH

XXXH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X

Kalaandarii nyaataa shaakala kanaaf jecha akka fakkeenyaatti guutame

Garee Nyaataa Gosa Ful Onk Sada Mud Ama Gur Bit Eebl Caam Wax Ado Hag IW2G DUH

Nyaatawwan idilee

Boqqol-loo

XLM

XLM

XXXH

XXX H

XXXH

XH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X X

Qamadii XLM

XLM

XXXH

XXXH

XXXH

XH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X X

Nyaatawwan kanneen akka Ocholoonii

Otong-oree/lojoo

XLM

XLM

XXXH

XXX H

XXXH

XXXH

XH

XH

XH

XLM

XLM

X X

Page 5: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 6: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 7: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 8: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 9: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 10: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 11: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 12: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 13: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 14: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

Haricot bean

Onion P

Maize Tomato

Onion

Haricotbean

Wheat P

GroundnutTomato Haricot bean

Red chili pepper

Red chili pepper

O PPotato

Page 15: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

Otongoree/boloqqee

Shunkurtii PBoqqolloo Timaatimii

Shunkurtii

Otongoree/boloqqee

Qamadii P

OcholooniiTimaatimii Otongoree/boloqqee

Barbaree yookiin mixmixa

Barbaree yookiin mixmixa

O PDinnicha

Page 16: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

Swiss chardRaafuu faranjii

(Qoosxaa)

BeetrootHundee diimaa

CarrotKaarotii

Page 17: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 18: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

TypeLand size

Climate/ location/use

Labor requirements

Water resourcesSuitable cropsMaterials (besides basic tools)

AdvantagesConstraints

Raised bed

Small/medium

Moist climates or during the rainy season.

Medium effort required to construct the garden. Easy to maintain. Weeds are minimal.

Good drainage, but may need frequent watering in the dry season.

Most plants grow well, but shallow- rooted plants are preferred, such as vegetables, herbs and berry bushes. Large vining plants will take up space. Stake/trellis may be used to reduce space needs.

Frames are not required. If using frames, they can be made out of concrete block, bricks, stone, nylon sacks, etc. Wood is not recommended because it rots easily. Tires should not be used as they may be toxic.

Size is determined by gardener to accommodate available labor, space and food needs.

In arid, dry climates, the soil may get too hot and dry out.

Gosa qonna man-

duubee

Haala qilleensaa/ bakka /faayidaa

Hojii humnaa barbaachisu

Maddeen/burqaawwan bishaanii

Midhaanota mijatooMeeshaaleeFaayidaawwanHanqinootaBal’ina lafaa

Qonna M

nduubee Siree Ol ka’aa

Haala qilleensaa hunduma

Ijaaruudhaaf dhamaatii yookiin ifaajjee giddugal-eessa ta’e gaafata. Itti fufsiisuudhaaf salphaa dhaAramaan baayyee miti.

Amala bishaan of keessa dabarsuu gaarii qaba. Haa ta’u malee, waqtii bonaatti, deddeebisanii bishaan hobaa-suu barbaachis-uu ni mala.

Biqiltoonni baayyeen haala gaariidhaan gud-datu, garuu bi-qiltoonni hidda baayyee gad hin fageeffanne kanneen akka kuduraa, biqiltoota baalaa fi goraa caalaatti ni filatamu. Biqiltoonni hiddaa hiddaa gur-gud-doon kanneen biqiltoota biroo irratti hirkatan bakka bal’aa fudhatu; haa ta’u ma-lee, muk-keen akka deeggaranuuf jala dhaabaman bakka qusachuudhaaf ni gar-gaaru.

Fireemonni hin barbaachi-sanu. Fireemii fayyada-muun yoo barbaachise garuu, koonkiritii, bi-lookkeetii, dhagaa, keeshaa laayiloonii, fi kkf irraa ho-jjechuun ni danda’ama. Muka fayy-adamuun gaarii hin ta’au, sababiinsaa akka salphaatti waan bo-sosuuf. Kana malees, summaa’aa ta’uu waan danda’uuf gommaa fayyadamuun hin ta’u.

Guddinni yookiin bayyinnni humna namaa jiru fi bak-kaa qabachuu akka danda’autti yaa-dame nama qonna manduubee hojjetu sanaan murtaa’uu qaba.

May be physi-cally appropriate for those with disabilities.

Xiqqaa/giddu-galeessa

Page 19: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 20: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

TypeLand size

Climate/ location/use

Labor requirements

Water resourcesSuitable cropsMaterials (besides basic tools)

AdvantagesConstraints

Sunken bed

Small/medium

Dry areas, dry season, nursery.

Medium effort to establish given double digging. May be more difficult to maintain for those with disabilities or chronic illness as crouching is required.

Designed for moisture retention as it limits water runoff and serves as a water catchment system. Maximizes use of available water found deeper in the soil.

Suitable for all crops, except roots and tubers due to the depth required for optimal growth.

Organic matter/compost.Supports rebuilding soil health and keeps roots cool in hot climates.

Not suitable for areas prone to flooding or heavy rains, or for soils with poor drainage. Nearby erosion may fill in the bed.

Gosa qonna man-

duubee

Haala qilleensaa/ bakka /faayidaa

Hojii humnaa barbaachisu

Maddeen/burqaawwan bishaanii

Midhaanota mijatooMeeshaaleeFaayidaawwanHanqinootaBal’ina lafaa

Qoanna M

anduubee Dhidhim

aa/BoollataaBakka gogi-

insa qabu, Waqtii bo-naa, bakka biqiltuu itti qophees-suudhaan bakka dhaa-ban

Yeroo lama qotuu sababii qabuuf, ijaaruudhaaf dhamaatii yookiin ifaajjee gidduga-leessa barbaada. Bira gahaanii irratti ojjechuun dirqama waan ta’eef, namoota hir’ina qaamaa yookiin dhuk-kuba cimaa qabanuuf rak-kisaa dha.

Jiidhinsa of keessa tursuuf yaadamee kan qophaa’e dha, sababiinsaa yaa’uu bishaanii waan hir’isuuf akkasumas bishaan cimmisuuf ni gargaara. Fayydamum-maa bishaan biyyee keessatti gad-fagaatee argamuu ni guddisa.

Midhaanota hundeen isaanii nyaatamu kan-neen sirriitti gudda-chuudhaaf lafa keessa gadi fagaachuu isaan barbaachisu irraa kan hafe midhaanota hun-dumaaf mijatataa dha.

Wantoota uumamaa/koompoostii

Fayyummaa biyyee iddootti deebisu-udhaaf ni gargaara akkasumas haala qilleensaa ho’aa kees-satti hidda/hundee biqiltootaa ho’ina irraa ni ittisa.

Iddoowwan lolaa fi rooba cimaadhaaf saaxila bahaniif yookiin biyyee amala bishaan of keessa dabar-suu gad aanaa qabuuf mijataa mitiKana malees, lolaan naannoo isaatti lola’u siree sana guutuu ni mala.

Xiqqaa/giddu-galeessa

Page 21: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 22: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

TypeLand size

Climate/ location/use

Labor requirements

Water resourcesSuitable cropsMaterials (besides basic tools)

AdvantagesConstraints

Keyhole

SmallSemi-arid climates; dry season; location with rocky, difficult- to-cultivate or infertile soils; limited space.

Medium effort to difficult to establish as many materials are required. Easy to maintain.

Designed for moisture retention. Uses greywater.

Suitable for root crops, leafy crops/greens, carrots, beets, garlic, herbs. Unsuitable for peppers, eggplant, maize and large/vining plants.

Stones, manure, ash, rotting logs, dry and green grass or leaves, other available organic materials, woven basket.

May be physically appropriate for those with disabilities.

May need to establish multiple keyhole gardens to meet household consumption needs. Some materials may be difficult to access.

Gosa qonna man-

duubee

Haala qilleensaa/ bakka /faayidaa

Hojii humnaa barbaachisu

Maddeen/burqaawwan bishaanii

Midhaanota mijatooMeeshaaleeFaayidaawwanHanqinootaBal’ina lafaa

Qonna M

anduubee Qaaw

waa FurtuuHaala

qilleensaa baddada-ree; waqtii bona; bakka kattaa/dhagaa qabuu fi qotuudhaaf ulfaataa ta’e, yookiin lafa gabbina hin qabne, Bakka mu-raasa

Meeshaalee baayyee waan barbaachisuuf, ijaaruudhaaf dadhabbii yookiin ifaajjee gidduga-leessaa haga dadhabbii cimaa barbaada. Haa ta’u malee itti fufsiisuudhaaf salphaa dha.

Jiidhinsa of keessa tursuuf yaadamee kan qophaa’e dha. Bishaan tajaajila ken-nee hafe ni fay-yadama.

Midhaanota hundeen isaanii nyaatamu, baalaa, kaarotii, hundee di-imaa, shunkurtii adii fi midhaanota jirma hin qabneef mijtaa dha. Midhaanota kanneen akka barbaree, boqqol-loo fi midhaano-ta hid-daa kanneen biqiltoota biroo irratti hirkataniif mijataaa miti.

Dhagaa, faltii horii, daaraa, marga yookiin baalota gog-aa fi magariisa akkasumas xaa’oo kanneen biroo guuboo keessatti walitti qabaman.

Namoota hir’ina qaamaa qabanuuf mijataa ta’uu ni mala.

Fedhiiwwan itti fayyadama maatii tok-koo guutu-udhaaf qonna manduubee qaaw-waa furtuu baayyee ijaaruu bar-baachisuu ni mala. Mee-shaalee tokko tokko arga-chuudhaaf rak-kisaa ta’uu ni mala.

Xiqqaa

Page 23: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 24: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

TypeLand size

Climate/ location/use

Labor requirements

Water resourcesSuitable cropsMaterials (besides basic tools)

AdvantagesConstraints

Permagarden

Medium/large

All seasons, but especially suitable for dry season.

Medium effort to difficult to establish as careful attention must be given to the construction.

Medium maintenance effort as it requires close attention.

Designed for moisture retention and flood control.

Suitable for all crops.

Hoes, pangas/machetes; 4 watering cans; containers to carry manure, ash, etc.; 4 empty maize seed bags (100 kg); manure, wood ash, charcoal dust; 6–8 jerry cans for water; vessel to hold a bag of manure or chopped leaf material suspended in water; fencing material; nails (1 kg); hammer; twine; bamboo or sticks used to make an A-frame.

Designed to address soil and water constraints. If designed correctly, will optimize use of water and soil nutrients even in the face of drought or other climate shocks.

Uses primarily perennial crops (bushes and trees) and fewer annual crops. The design stage is more intensive than some of the other gardens described. Maintenance will likewise require more time, care and attention from the gardener.

Gosa qonna man-

duubee

Haala qilleensaa/ bakka /faayidaa

Hojii humnaa barbaachisu

Maddeen/burqaawwan bishaanii

Midhaanota mijatooMeeshaaleeFaayidaawwanHanqinootaBal’ina lafaa

Qonna M

anduubee Dhaabbataa

Waqtii hunda, ga-ruu addu-maan waqtii bonaaf ni mijata

Ijaaruudhaaf dadhabbii yookiin ifaajjee gidduga-leessaa haga dadhabbii cimaa barbaada sa-babiinsaa ijaarsa isaatti xiyyeef-fannoo guddaan waan godhamuuf. Akkasumas, itti dhiheenyaan hordoffii go-chuu waan barbaaduuf, itti fufsiisuuf am-moo dadhabbii giddugaleessaa gaafata.

Jiidhinsa of keessa tursuu fi lolaa ittisuud-haaf yaadamee kan qophaa’e dha.

Midhaanota gosa hun-dumaatiif mijataa dha.

Gasoo, meencaa/gajarr; xaasaa bishaan ittiin hobaasan 4, meeshaa faltii horii ittiin baatan, daaraa, kkf; qarxiixii duwwaa 4 kan sanyiin boqqolloo itti naqamu (kiiloo-giraama 100), faltii horii, daaraa ibiddaa, daakuu cilee. Jaarkaa-nii bishaanii 6 haga 8; meeshaa faltii horii fi baalawwan ciccitanii bishaan irratti safafaan qabachuudhaaf ta’u, meeshaalee dallaa/kellaa ijaaruuf ta’an, mismaara (kiiloo gi-raama 1); gaddu-umii, sibaagoo, ujummoo mukaa kan fireemii ho-jjechuudhaaf gargaaru

Hanqinoota biyyee fi bishaaniitiif fura-maata ta’uudhaaf yaadamee kan qophaa’u dha. Sirriitti yoo qophaa’eyookiin ijaarame, bakka hanqina roobaa jirut-tiyyuu itti fayyadama biyyee fi bishaanii mijataa ni taasisa.

Irra jireessaan midhaanota yeroo dheeraa turanuuf (fak-keenyaaf muk-keen dhedheer-aa fi gaggabaa) fi midhaanota wag-gaatti gahan muraa-sa fayyadama. Jalqabni qophii isaa qonna man-duubee kanneen biroo ibsaman irra bal’inaa fi gad fageenya qaba. Itti fufiinsaa irrat-ti hojjechuuni ak-kasuma yeroo, kunuunsaa fi xiy-yeeffannaa caalaa barbaada.

Giddu-galeessa/bal’aa

Page 25: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 26: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 27: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 28: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 29: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 30: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 31: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

2 m

Page 32: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 33: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 34: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 35: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 36: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 37: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 38: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 39: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 40: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 41: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 42: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 43: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 44: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …
Page 45: ESTABLISHING AND GROWING A PRODUCTIVE GARDEN LESSON …

www.feedthefuture.gov