1

GEOGRAFIA BATX.2

ERLIEBEA

Iberiar penintsulako erliebea

ESPAINIA

504.782 km2

• Portugal, Andorra eta Gibraltarrekin partekatzen du penintsula

• Mugak: I – Kantauriar itsasoa eta FrantziaH – MediterraneoaE – MediterraneoaM – Atlantikoa eta Portugal

Kostaldea bereizten da: ia 6.000 km

Iberiar penintsulako erliebea

Erliebearen ezaugarriak

FORMA TRINKOA

Penintsularen azalera handia

kostak: sargune eta irtengune gutxi

Ondorioz: barnealde eta kostaldearen artean distantzia handia

ALTITUDE

HANDIA

660 m660 m. batazbeste (Suitzaren atzetik 2.)

Mesetaren presentzia dela etaMesetaren presentzia dela eta

Iberiar penintsulako erliebea

Erliebearen ezaugarriak

PATIOA

HARRESIA

HARRESIA

HA

RR

ES

IAFOSOA

FOSOA

HARRESIA

HARRESIA

JAUREGI EDO GAZTELU BATEKIN PAREKATU DEZAKEGU PENINTSULAKO

ERLIEBEA

MENDI ERLIEBEEN POSIZIO PERIFERIKOA

Mendikate GarrantzitsuenakPeriferian Kokatzen dira

Penintsularen ErdikaldeaGoi-lautadaEdo meseta batek osatzen du

Antolaketa honekKlimaren kontinentaltasuna eta ibaien atlantikorantzkoJoera adierazten du

ERBIEBE MENDITSUEN KOKAPEN PERIFERIKOA

Penintsulako

unitate

morfoestrukturalak

aztertzeko hainbat

aspektu

hartuko ditugu

kontutan

Sortu zireneko

garaia

Mesetarekiko kokapena

Barne egitura

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena

1.Unidades Unidades morfoestructuralesmorfoestructurales

• Era primaria

• Rocas silíceas

• Rocas muy rígidas (se rompen)

• Relieve horizontal

• Mitad occ. de la Península

•Era terciaria

•Rocas silíceas

•Rocas muy rígidas

•Relieve redondeado

•Sistema Central, Montes de Toledo, Macizo Galaico, oeste del Sistema Cantábrico

• Era terciaria• Rocas sedimentarias

(calizas)

Sist. Ibérico

Este de la cord. Cantábrica

•Era terciaria

•Rocas sedimentarias (caliza, arcillas, arenisca o margas)

•Rocas blandas (fácil erosión)

•Relieve horizontal

ZócalosZócalos

MacizosantiguosMacizosantiguos

Cuencas sedimentariasy depresionesCuencas sedimentariasy depresiones

Cordilleras deplegamientoCordilleras deplegamiento

• Rocas plásticas (se deforman)• Relieve joven

Pirineos

Cordilleras Béticas

CordillerasintermediasCordillerasintermedias

CordillerasalpinasCordillerasalpinas

Zokaloa

Mendigune zaharrak

Tolestura mendikatea

Meseta

HorstArro sedimentarioa

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena

UNITATEUNITATE

MORFOESTRUKTURALAKMORFOESTRUKTURALAK

• Aro primarioa

• Harri silizeoak

• Harri oso gogorrak

• Erliebe borobildua

•Aro primario+sekundarioa

•Harri silizeoak

•Harri oso gogorrak

•Erliebe horizontala

•Aro terztiarioan apurtu:

Mendikate zentrala, Toledoko mendiak, Galiziako mendigunea,Kantabriar mendikate (M)

• Aro tertziarioa• Harri sedimentarioak

(kareharriak)

Iberiar mendikatea

Kantabriar mendikatea (E)

•Aro tertziarioa

•Harri

•Sedimentarioak

(Kareharria, buztina, margak)

•Harri bigunak

•Erliebe horizontala

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

1-Mendigunezaharrak1-Mendigunezaharrak

2-Zokaloa2-Zokaloa

4-Depresio eta arro sedimentarioak4-Depresio eta arro sedimentarioak

3-Tolesturamendikateak3-Tolesturamendikateak

• Harri plastikoak• Erliebe gaztea

Pirinioak

Mendikate betikoak

3.2-Bitartekomendikateak3.2-Bitartekomendikateak

3.1-Alpetarmendikateak3.1-Alpetarmendikateak

1. Aro arkaikoa edo Prekanbiarra (4000 – 600 m.u.).

• Okertutako banda IE – HM.

• Arbelak eta neis.

• Mendigune hau erabat suntsituko da eta itsasoak estali

Neis

Arbela

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

2. Aro primarioa (600 – 225 m.u.).

• Orogenesi hertziniarra.

• Harri silizeoak: Granitoa, arbela

• eta kuartzita

• Mendikate zaharrak sortu: mendigune hesperikoa, Akitaniako mendigunea, Mendigune katalan-balearra, Ebroren mendigunea, Mendigune Betiko-Rifekoa, Fosa pirenaikoa eta fosa betikoa

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

ZOKALO

BIHURTU

Suntsitutako

Mendigune zaharrak

3. Aro sekundarioa (225 – 68 m.u.).

• Lasaitasun tektonikoa

•Higadura

•SedimentazioaNon?

•Kareharria

•Hareharria

•Margak

Itsasoaren aurrerakadak

Fosatan

de

• Penintsularen baskulamendua ekialderantz

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

Itsas fosakItsasoaren aurrerakadak

Aro sekundarioa

Ibai-sarea

•Ebro

•Guadalquivir

•Mendikate betikoak

•Pirinioak

Itsas fosatan kokaturikoak

4. Aro tertziarioa (68 – 1,7 m.u.).

Orogenesi alpiniarra

Mesetako zokaloaren haustura (material gogorrak)

Hondoratutako blokeak

Arro sedimentarioak( Mesetaren barnealdean)

Jarduera bolkanikoa

Altxatutako blokeak

•Toledoko mendiak

•Mendikate zentrala

Material plastikoen tolestura

Alpetar

mendikateak

Sakonune aurrealpetarrak

Atlantikorantzko

baskulazioa

Ibaiak

Atlantikora

Mesetaren inguruko mendiak:

- Galiziako mendigunea-Kantabriar mendikatea-Iberiar mendikatea-Sierra Morena

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

Itsas fosatan kokaturiko materialen tolestura

Zokaloaren haustura bloke batzuk altxatu eta beste batzuk jeitsi

Zokaloaren haustura eta bere gaineko materialen tolestura

Sakonune aurrealpetarrak

Atlantikorantz baskulatu

Aro tertziarioa laburtu dezagun:

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

Glaziazioak

Non?

Mendigune garaienetan

5. Aro kuaternarioa (1,7 m.u. gaur egun)

Glaziar baten parteak

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)

Glaziazioak

Non?

Izotz apurketaren eraginezforma

• Zirkuko glaziarrak

• Haraneko glaziarrak Izotz garraioaren eraginez

Ibai terrazak (ibai sarea guztiz antolatzen da)

Mendigune

garaienetan

• Duero

• Tajo

•Guadiana

•Guadalquivir

•Ebro

Aro kuaternarioa laburtu dezagun:

Unitate morfoestrukturalak eta hauen garapena (taula osatu)