211
ENCHIRIDION BIBLICUM DOCUMENTA ECCLESIASTICA SACRAM SCRIPTURAM SPECTANTIA AUCTORITATE PONT1FICIAE COMMISSIONS DE RE B1BLICA EDITA ROMAE APUD LIBRARIAM VATICANAM 1927

Enchiridion Biblicum [1927]

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Enchiridion Biblicum [1927]

ENCHIRIDION BIBLICUM

DOCUMENTA ECCLESIASTICA SACRAM SCRIPTURAM SPECTANTIA

AUCTORITATE PONT1FICIAE COMMISSIONS DE RE B1BLICA

EDITA

R O M A E APUD LIBRARIAM VATICANAM

1927

Page 2: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 3: Enchiridion Biblicum [1927]
bsl
Logo 2008
Page 4: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 5: Enchiridion Biblicum [1927]

ENCHIRIDION BIBLICUM

Page 6: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 7: Enchiridion Biblicum [1927]

IUS PROPRIETATIS SIBI RESERVAT

PONTIFICIA COMMISSÎO DE RE BIBLICA

Page 8: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 9: Enchiridion Biblicum [1927]

PRAEFATIO

Cum Ecclesia numquam destiterit, sive solemnioribus declarationibus sive magisterio ordinario, divinitus traditam de Libris Sacris doctrinam exponere et contra omnes ad-versariorum impugnationes tueri ac defendere, cumque huiusmodi documenta non facile omnibus praesto esse pos-sint, visum est quaedam ex praecipuis, ea scilicet quae sacrorum administris et seminariorum alumnis scitu magis necessaria sunt, in unum colligere. ut. et expeditior fiât eorum usus, et doctrina Ecclesiae de origine divina Sacro­rum Librorum deque eorumdem omnimoda veritate ac demum de iis omnibus quibus eorum firmatur auctoritas, penitius et securius percipi queat.

Quod ad indolem Enchiridii attinet, animadvertendum est collectionem hanc authenlicam esse ; qu'are, in ea perfi-cienda nulla alia documenta fuisse generatim adducta prae-ter ea quae ab Ecclesiastica auctoritate prodiere: quinam autem sit valor quem quodlibet ex allatis instruments sibi vindicet, facile cuique patebit.

Quia vero nonnulla exstant documenta, quorum origo et auctoritas in obscuro quidem sunt, veneranda tamen an.tiquitate maxime commendantur, ut e. gr. Canon Mura-torianus et Decretum Gelasianum, operae pretium aesti-matum est eadem Çollectioni adiicere.

Ad consulendum perspicuitati et brevitati, ex documen­t s longioribus eae partes tantum relatae sunt quae rem bi-

Page 10: Enchiridion Biblicum [1927]

VI Praefatio

blicam propius respiciunt, ceteris quae eam directe non attingunt, resecatis, uno excepto decreto « Lamentabilisane exitu » quod, ob eius momentum, ex integro transcriptum est (A)-

Eadem de ratione omissa sunt documenta illa quae de studio linguarum semiticarum, de Locis sanctis, de Sacrae Scripturae expositione in publicis concionibus, de lectione Librorum Sacrorum, de Societatibus biblicis, de libris apo-cryphis et his similibus agunt, quippe quae ad scopum pro-positum minus conferre videbantur,

Romae, die festo ss. Apostolis Petro et Paulo sacro, 1927.

(*) Ut fontes ipsi facilius adean tur , in notis apposit is citati invenien-tur , addit is in terdum recentioribus e t iam quibusdam oper ibus quae con­ferre" juvab i t .

T i tu lorum compendia facîli negot io intelligentur, e„ gr . Corp. = Corpus Scr ip torum Ecclesiasticorum Lat inorum, ab Academia

Vindobonensi ed i tum; Conc. Trid. éd.. Soc . } Goerres. = Concilium Tr iden t inum . . .edidit

Societas Goerres iana ; P G vel PL — Migne, Patrologia Graeca, Patrologia Lat ina.

Page 11: Enchiridion Biblicum [1927]

INDEX DOCUMENTORUM CHRONOLOGICUS

Num. Pag. 1-7 Fragmentum Muratorianum saec. II 1

S. LIBERIUS 352—366.

Concilium LAODICENUM c. a. 360.

8-10 Canones 59 et 60 3

S. SIRICIUS 384—398. Concilium HIPPONENSE 393.

11-15 Can. 36 4

S. INNOCENTIUS I 401*-417.

16 s. Ex epistoia 4 Consulenti tibi > ad Exsuperium Ep. To-losanum - 5

S. LEO I 440-461.

18 Ex ëpistola 82, ad Marcianum Augustum 6

S. GELASIUS 492 -496 .

19 s. Decretum quod dicitur Gelasii 6 21 s. — Antiqua régula fidei (« Symbolum Conc. Toletani I»?) 7 23 — Statuta Ecclesiae Antiqua 7

HONORIUS 625-638.

Conc. TOLETANUMIV 633.

24 Cap. 17 : de Apocalypsi 7

LEO IV 847-855. Concilium MELDENSE 847.

25 Can. 34: de exponendîs divinis Scripturis 8

Page 12: Enchiridion Biblicum [1927]

v i n Index documentorum chronologicus

Num. Pag.

S. LEO IX 1048-1054.

26 Ep- 101 ad Petrum Episcopum Antiochenum a. 1053 . . 8

INNOCENTIUS III 1198-1216.

27 ex professione fidei Durando de Osca et sociis eius (Wal-densibus) praescripta 8

GREGORIUS X 1271-1276.

Concilium L UGD UN EN SE II,. oècum. XIV, 1274

28 ex professione fidei Michaelis Palaeologi 9

I O A N N E S XXII 1316-1334.

29 ex Constitutione < Cum inter nonnullos » 1323 9

BENEDICTUS XII 1334-1342.

30 Errores Armenorum (ex libello « Iam dudum ») 1341 . . 10

CLEMENS VI 1342-1352:

31 Errores Armenorum (ex epistola «Super quibusdam») 1351 10

E U G E N I U S IV 1431-1447.

Concilium FL ORENTINUM, oecum. XVII, 1438-1445.

32-34 Decretum pro Iacobitis (ex Buïla « Cantate Domino >) 1441 10

LEO X 1513-1521.

Concilium Provinciale FLORENTINUM 1517-1518.

35 s. Cap, 6 : de interpretatione S. Scripturae 11

CLEMENS VII 1523-1534.

Concilium SENONENSE (seu Parisiense) 1527-1528.

37-41 Décréta fidei IV et V 12

P A U L U S III 1534-1549.

Concilium TRIDENTINUM, oecum. XIX, 1546-1563.

42-45 Decretum de canonicis Scripturîs 6 Aprilis 1546 . . . . 14

46-49 Decretum de editione et usu Sacrorum Librorum 8 A-prilis 1546 16

50-57 Decretum de Reformatione, c. I : D e instituenda lectione S. Scripturae et liberalium artium 17

P I U S IV 1559-1565.

58 Ex professione fidei Tridentina . . - 19

Page 13: Enchiridion Biblicum [1927]

Index documentorum chronologicus IX

Num. Pag.

PIUS VI 1775-1799.

59 De vaticinio Isaiae in Emmanuelem 20

PIUS IX 1846-1878.

60 Ex « Syllabo », prop. 7 — 8 Dec. 1864 20

Concilium VA TÏCANUM, oecum. XX, 1869-1870.

Ex Constitutionè dogmatica « Dei Filius » de fide catholica.

61 Ex prooemio 21

62 s. ex cap. 2 de revelatione 21

64 can. 4 de revelatione 22

65 can. 4 de fide 22

LEO XIII 1878-1903.

66-119 Enc. « Providentissimus Deus » 18 Nov. 1893 22

120 Decretum Supremae Cong. .S . Rom. et Univ. lnquisitionîs

13 Ian. 1897 de authentia I Io. 5, 7 46

121 — Declaralio ab eadem Suprema S. Congr. data 2 lun. 192~ 47

122-126 Ex Constîtutione « Officiorum ac munerum » 25 Ian. 1897 47

127 s. Ex Epistola «Nostra erga» ad Ministrum Generalem O. F . M. 25 Nov. 1898 48

129 Ex Epistola encyclica «Depuis le jour» ad Episcopos et clerum Galliae 8 Sept. 1899 49

130-141 Litterae Apostolicae « Vigilantiae » quibus Ponttficia Com­misse o de Re Biblica instituitur 30 Oct. 1902 . . . . 50

PIUS X 1903-1914.

142-150 Litterae Apostolicae « Scripturae Sanctae » 23 Febr. 1904: de academicis in S. Scriptura gradibus a Pont. Commis-sione Biblica conferendis * . 54

151s. Rescriptum S. Congr. Epîscoporum et Regularium 19 Apr. 1904 . 56

153 Resp. I Pont. Commissionis Biblicae 13 Febr. 1905 : circa citationes implicitas in S. Scriptura contentas . . . . 57

154 Resp. II Pont. Commissionis Biblicae 23 lun. 1905: de narrationibus specietenus tantum historicis in S. Scrip­turae librîs, qui pro historicis habentur 58

155-173 Litterae Apostolicae « Quoniamin re biblica» 27 Martii 1906 59

174-177 Resp. III Pont. Commissionis Biblicae 27 lun. 1906: de mosaica authentia Pentateuchi 62

178 s. Epistola Emî Card. Rampolla, Praesidis Pontificiae Corn-

Page 14: Enchiridion Biblicum [1927]

X Index documentorum chronologicus

Num. Pag. missionis Biblicae, ad Rrhuni P. Abba tem Primatem O. S. B. D. de Hempt inne 30 Apr . 1907 : de Vulgata re-st i tuenda 63

180-182 Resp. IV Pont . Commissionis Biblicae 29 Maii 1907: de auctore et veri tate historica quart i Evangelii . . . . 65

183-249 Decre tum « Lamentabili sane exitu » da tum a Suprema Congr. S. Rom. et Univ. Inquisit ionis 3 Iulii 1907 . 66

250-275 Ex Encyclica « Pascendi » 8 Sept . 1907 72 276-279 Motu Proprio « Praestantia Scripturae Sacrae > 18 Nov. 1907 : 283 s. (1) de sententiis Pont. Commissionis de Re Biblica . . . 86 285 s. Epistola Pii PP . X ad Rmum D . Aidanum Gasquet , Ab­

ba t em, Congregationis Anglo-Benedict inae Praes idem 3 Dec . 1907: de Vulgata rest i tuenda 89

287-291 Resp. V Pont . Commissionis Biblicae 28 Iun. 1908: de libri Isaiae indole et auctore 91

292 Rescriptum de orgauo officiali Pont . Commissionis de Re Biblica 15 Febr . 1909 92

293-306 Li t te rae Apostol icae « Vinea electa v 7 Maii 1909, quibus Pont . Inst i tutum Biblicum in Urbe erigitur 93

307-331 Leges Pontificio fnstituto Biblico regenido 96 332-339 Resp. VI Pont . Commissionis Biblicae 30 Iun. 1909: de cha-

ractere historico trium priorum capi tum Geneseos . . 98 340-347 Resp. V I I Pont . Commissionis Biblicae 1 Maii 1910: de auc-

tor ibus et de tempore composit ionis Psalmorum . 100 348 s. Motu Propr io « IHibatae » 29 Iun. 1910: de iureiurando

dando ab iis qui doctores in S. Scriptura sunt renunt iandi . 102 350 Ex Motu Proprio « Sacrorum Antis t i tum » 1 Sept . 1910 . 104 351-400 Pont . Commissio de Re Biblica. Ratio pericl i tandae doc-

tr inae candidatorum ad academicos gradus in S. Scrip­tura 12 Ian. et 24 Maii 1911 104

401-407 Resp. VI I I Pont . Commissionis Biblicae 19 Iun 1911: de auc­tore , de t empore composi t ionis et de historica veri ta te Evangelii secundum Mat thaeum 112

408-416 Resp. IX Pont . Commissionis Biblicae 26 Iun. 1912: de auc­tore , de tempore composit ionis et de historica veri tate Evangel iorum secundum Marcum et secundum Lucam . 114

417 s. Resp . X Pont . Commissionis Biblicae 26 Iun . 1912: de quae-st ione synoptica sîve de mutuis relat ionibus inter tria priora Eyangel ia 117

(*) Citatur ad calcem pag, 87 s. Epistola « Tuas Li&etiter •» Pii PP. IX ad Archiep. Monaco-Frisingensem 21 Dec. 1863 (N 280 S.}, et Çonc. Yatic ss. III, Can. de Fide et Ra tione (N. 282).

Page 15: Enchiridion Biblicum [1927]

Index documentorum chronologicus xt

Num. Pag.

419-424 Resp. XI Pont. Commissionis Biblicae 12 lun. 1913: de auc-tore, de tempore compositionis et de historica veritate libri Actuum Apostolorum . 117

425-428 Resp. XII Pont. Commissionis Biblicae 12 lun. 1913: de auc-tore, de integritate et de compositionis tempore episto-larum pastoralium Pauli apostoli 119

429-431 Resp. XIII Pont. Commissionis Biblicae 24 lun. 1914: de auc-tore et modo compositionis epistolae ad Hebraeos . . 120

B E N E D I C T U S XV 1914-1922

432-434 Resp. XIV Pont. Commissionis Biblicae 18 lun. 1915: de pa-' rousia seu de secundo adventu D. N. Iesu Christi in

epistolis S. Pauli Ap 122

435-449 Litterae Apostolicae « Cum Biblia sacra» 15 Augusti 1916: Latîs novis legibus de Pont. Instîtuto Biblico, dècernitur quae intercedere debeant rationes tum eidem Instîtuto, tum Pont. Consilio Vulgatae restituendae, cum supremo Pontificio Consilio rei biblicae provehendae 123

450-456 Ex Codtce luris Canonici 27 Maii 1917 126

457-508 Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 15 Sept. 1920 . 127

509 Declaratio Pont. Commissionis Biblicae 17 Nov. 1921 : de additione va ri arum lectîonum., in editionibus versîonis Vulgatae N. et V. T 163

PIUS XI ab a. 1922.

510-517 Suprema S. Congregatio S. Officii. Epistola ad R. D . Mo-deratorem supremum Societatis Presbyterorum a S. Sul-pitio, circa decretum damnationîs operis « Manuel Bi­blique » 22 Dec. 1923 164

518-525 Motu Proprîo « Bîbliorum scientiam » 27 Apr. 1924: de di-sciplinae biblicae magisteriis 169

526-528 Pont. Commissio de Re Biblica. Declaratio de laurea in theologia ad gradus academicos in S. Scriptura obtinendos 26 Febr. 1927 171

I N D E X SYSTKMATICUS .' 173

I N D E X ALPHABETICUS . 185

Page 16: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 17: Enchiridion Biblicum [1927]

F r a g m e n t u m Murator ianum saec. II (*)

. . . quibus tamen interfuit et ita posuit. Ter- 1 tium Evangelii librum secundum Lucam. Lucas iste medicus, post ascensum Christi, cum e u m Paulus quasi itineris studiosum ( 2)

5 secum adsumpsisset, nomine suo ex opinione conscripsit, Dominum tamen nec ips vidit in carne, et ideo, prout assequi potuit, ita et a nativitate Iohannis incipit dicere.

Ouartum Evangeliorum lohannes ex discipulïs. 2

10 Cohortantibus condiscipulis et episcopis suis, dixit: « Conieiunate mihi hodie triduo et quid cuique fuerit revelatum, alterutrum. nobis enarremus ». Eadem nocte reve­latum Andreae ex Apostolis, ut recognos-

15 centibus cunctis lohannes suo nomine cuncta describeret. Et ideo, licet varia sin-gulis Evangeliorum libris principia doceantur, nihil tamen difïert creden-tium fidei, cum uno ac principali spiritu de-

20 clarata sint in omnibus omnia de nativi­tate, de passione, de 1 resurrectione, de conversatione cum discipulis suis ac de gemino eius adventu, primo in humilitate despecto, quod fu-

25 it, secundo in potestate regali prae-claro, quod futurum est. Quid ergo mirum, si lohannes tam constanter singula etiam in epistulis suis proférât dicens in semetipsum : Quae vidimus oculis

30 nostris et aurions audivimus et manus

nostrae palpaverunt, haec scripsimus vobis (3).

Sic enim non solum visorem se et auditorem, sed et scriptorem omnium mirabilium Domini per ordi-

( 4). Loco textus codicis Ambrosîani (J. 101 sup. , saec. VIII) satis corrupt i , forma iuxta auctores recentiores resti tuta proponitur .

(2) Alii itineris socium; alii litteris studiosum; codex ut iuris studiosum. (3) 1 Io. 1, 1-4.

Page 18: Enchiridion Biblicum [1927]

Fragmentnm Muratorianum

nem profitetur. Acta autem omnium Apostolorum 35 sub uno libro scripta sunt. Lucas optimo Theophi-

lo comprendit, quae sub praesentîa eius singula gerebantur, sicuti et semota passione Pétri evidenter déclarât, sed et profectione Pauli ab Ur-be ad Spaniam proficiscentis. Epistulae autem

40 Pauli quae a quo l oco vel qua ex causa directae sînt, volentibus intellegere ipsae, déclarant. Primum omnium Corinthiis schismae haereses in-terdicens, deinceps Galatis circumcisionem, Romanis autem ordinem Scripturarum, sed et

45 principium earum esse Christum in tim an s prolixius scripsit. De quibus singulîs ( 4) neces-se est a nobis disputari, cum ipse beatus Apostolus Paulus sequens predecessoris sui Iohannis ordinem non nisi nominatim septem

50 ecclesiis scribat, prdine tali : ad Corinthios prima, ad Ephesios- secunda, ad Philippenses ter-tia, ad Colossenses quarta, ad Galatas quin-ta, ad Thessalonicenses sexta, ad Romanos septima. Verum Corinthiis et Thessalonicen-

55 sibus licet pro correptione iteretur, una tamen per omnem orbem terrae Ecclesia diffusa esse dinoscitur; et Iohannes enim in A-pocalypsi licet septem ecclesiis scribat, tamen omnibus dicit. Verum ad Philemonem una

60 et ad Titum una et ad Timotheum duae pro affec-tu et dilectione, in honore tamen Ecclesiae ca-tholicae, in ordinatione ecclesiasticae disciplinae sanctificatae sunt. Fertur etiam ad Laodicenses, alia ad Alexandrinos Pauli no-

65 mine finctae ad haeresem Marcionis et alia plu-ra, quae in catholicam Ecclesiam recipï non potest; fel enim cum melle misceri non con-gruit. Epistula sane Iudae et superscripti Iohannis duae in catholica habentur et Sapi-

70 entia ab amicis Solomonis in honorem ipsius

(*) Forte supplendum non.

Page 19: Enchiridion Biblicum [1927]

Concilium Laodîcenum 3

scripta. Apocalypses etiam Iohannis et Pé­tri'tantum recipimus, quam quidam ex nos-tris legi in Ecclesia nolunt. Pastorem vero nuperrime temporibus nostris in urbe 7

7 5 Roma Hermas conscripsit sedente cathe­dra urbis Romae ecclesiae Pio episcopo fratre eius; et ideo legi eum quidem oportet, se pu-blicare vero in Ecclesia populo neque inter prophetas completo numéro, neque inter

80 Apostolos in fine temporum potest. Arsînoi autem seu Vâlentini vel Miltiadis nihil in totum recipimus ; qui ( 4) etiam novum psalmorum librum Marcioni conscripse-runt una cum Basilide Asiano Cataphry-

85 gum constitutore.

S. LIBERIUS 352 366

Concilium Laodicenum c. a. 360 ( 2)

Canon 59 et 60

Canon 59. wOtt ov Sel ISICOTIHOÙÇ tycAp-oùç Xéyeop&ai sv tfj 8 hwXr\oiqt ovbz âxavoviata {3if)X(a, alla u,6va ta xavoviwà tfjç xaivfjç wxl JtaXaiâç 8ta^n%TIÇ.

Canon 60. ffOoa ôet pLpMa^ÂVAYIVWOTTECRÔM jccdaiâç ôtaOïj- 9 xr|ç" a' Téveaiç %ÔO\JLOV, (3' "EÇOÔOÇ; ë | Alyvnxovi Y' AeinTuiov, Ô sA(>id[£<H, e' AeiïT8Qov6|xtov, ç 'Inaotiç NOUTJ, Ç' xonrai, Pouft, r\ 'Eafrrço, ft' BaaiXeiwv a xal i' BaaiÀeuov Y' xal ô', ia' IlaQa-

Canon 59. Quod non oportet privatos et vulgares aliquos 8 psalmos dici in Ecclesia, nec libros non canonicos, sed solos ca-nonicos Veteris et Novi Testamenti.

Canon 60. Haec sunt quae legi oportet ex veteri testamento ; 9 1. Genesîs. 2. Exodus, id est, exitus ex Aegypto. 3. Leviticum. 4. Numeri. 5. Deuteronomium. 6, Iesus Nave. 7. Iudices, Ruth. 8. Hester. 9. Regnorum I et IL 10. Regnorum III et IV. 11. Para-

( 1) Alii çuin. ( 2 ) MANSI 2 , 5 7 3 s.

Page 20: Enchiridion Biblicum [1927]

4 S. Siricius 3 8 4 - 3 8 9

^Eutouivcov a' xal p', iP' "Ecôoaç a' x a i ,(3', iy' piPA.oç Wak\i(bv

QV\ LÔ' IIaQoiu.(aL EoXop-covTOç, ie' 3ExxA,Tiaiaarr|c, iç' TAiau,a aa-[xat(ov, iÇ' 3Ia»p, in/ AcoÔexa jtQoqpfjtai, i/fr' 'Hoataç, x' 'IepeuXaç xal BagovXt ©Q'H'VOL xal "EjriatoXat, xa' 'IeCexi A., xp' AaviTJL

1 0 [Ta ôè rf ç] xaivfjc Ôuxihpcr|ç [ tavca] ' EtjaYYéA,i,a ô' xatà Mat-daïov, xatà Mdgxov, xatà Aouxàv, xatà 9Ia>àvvT|v. Ilçaleiç arco-oxôXoyv . 'EjuaroA.al xafroAixal êîtcd oxitcoç ' 'laxcopou a', IletQov a p', 'Iœdvvou a' p' y» 'IoiJÔa a', 'EjuaroXal Uavlov iÔ' * XQOÇ cPo)[xaiovç a', JCQOÇ KOQIVTKOVÇ a p', Jtoôç Ta^dtaç a', TIQOÇ

3Eqps-aiovç a, JCQOÇ <&ikitt7tr\aiovç a', JIQÔÇ KoÀoaaaeïç a', KQOÇ ©eaaa-kovixBiç a' P', JCQÔÇ

eEPoato,uç a', jtoôç TifAO-fteov a P', JÎQOÇ TLTOV

a', Ttçbç OiA.TJu,ova a'.

lipomenon I et IL 12. Esdrae I et IL 13., Liber psalmorum 150. 14. Proverbia Salomonis. 15. Ecclesiastes. 16. Cantica canticorum. 17. lob. 18. Duodecim prophetae. 19. Esaias. 20. Ieremias et Ba-ruch, lamentationes et epistolae. 21 . Ezechiel. 22. Daniel.

10 Novi autem Testamenti haec : Evangelia quatuor, secundum Matthaeum, secundum Marcum, secundum Lucam, secundum Io-annem. Actus Apostolorum. Epistolae catholicae septem, videlicet Iacobi una, Pétri duae, Ioannis très, Iudae una. Epistolae Pauli quatuordecim : ad Romanos una, ad Corinthios duae, ad Galatas una, ad Ephesios una, ad Philippenses una, ad Colossenses una, ad Thessalonicenses duae, ad Hebraeos una, ad Timotheum duae, ad Titum una, ad Philemonem una.

S. SIRICIUS 384-398

Concilium Iiipponense (')

(S Oci. 393), Canon 36.

11 \Placuit\ ut praeter Scripturas canonicas nihil in Ecclesia le-

gatur sub nomine dïvinarum Scripturarum. Sunt autem canonicae Scripturae : Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium, Iesu Nave, Iudicum, Ruth, Regnorum libri quatuor, Paralipomenon libri duo, lob, Psalterium Davidîcum, Salomonis libri quinque,

(*) M A N S I 3 , 9 2 4 .

Page 21: Enchiridion Biblicum [1927]

S. Ennocenttus I 4 0 1 - 4 1 7 5

Duodecim libri prophetarum, Esaias, Ieremias, Daniel, Ezechiel, Tobias, Iudith, Hester, Hesdrae libri duo, Machabaeorum libri duo.

Novi autem Testamenti : Evangeliorum libri quatuor, Actus 12 Apostolorum liber unus, Pauli< Apostoli epistolae tredecim, eiusdem ad Hebraeos una, Pétri duae, Ioannis très, Iacobi una, Iudae una, Apocalypsis Ioannis.

Ita ut de confirmando isto canone transmarina Ecclesia con- 13 sulatur. Liceat etiam legi passiones Martyrum, cum anniversarii dies eorum celebrantur.

Idem canon tribuitur etiam Concilio Carthaginensi quod dicitur ter- 14 tium, a. 3 9 7 , et repetitus est a Concilio Carthaginensi (canon 2 9 ) , a. 4 1 9 (*), cum hoc tamen discrimine, quod loco «Pauli Apostoli epistolae tredecim, ejusdem ad Hebraeos una» , dicatur: «epistolae Pauli numéro quatuor-dec im». In eodem Concilio, post verba «Apocalypsis Joannis», sequens additur conciusio loco praecedentis :

Hoc etiam fratri et consacerdoti nostro sancto Bonifacio, urbis 15 Romae episcopo, vel aliis earum partium episcopis pro confirman­do isto canone innotescat, quia a Patribus ita accepimus in Eccle­sia legendum.

S. INNOCENTIUS I 401-417

(Ex ep i s to la « C o n s u l e n t i t ib l » ad E x s u p e r l u m Episc. Tolosa-num» 20 Febr. 405} (8).

. . . Qui vero libri recipiantur in canone, brevis annexus osten- 16 dit. Haec sunt quae desiderata moneri voce voluistî: Moysi libri quinque, id est, Genesis, Exodi, Levitici, Numeri, Deuteronomii et Iesu Nave, Iudicum unus, Regnorum libri quatuor, simul et Ruth, Prophetarum libri sexdecim, Salomonis libri quinque, Psal-terium. Item historiarum, lob liber unus, Tobi liber unus, Esther unus, Iudith unus, Machabaeorum duo, Esdrae duo, Paralipomenon libri duo. Item Novi Testamenti: Evangeliorum libri quatuor, Pauli Apostoli epistolae quatuôrdecim, epistolae Ioannis très, epistolae Pétri duae, epistola Iudae, epistola Iacobi, Actus Apostolorum, Apocalypsis Ioannis.

(*) MANSI 3 , 8 9 1 ; 4 , 4 3 0 .

{*) M L 2 0 , 5 0 1 .

2

Page 22: Enchiridion Biblicum [1927]

6 S. Gelasius 492-496

17 Cetera-au te m, quae vel sub nomine Mathiae sive Iacobi mi-noris, vel sub nomine Pétri et loannis, qui a quodam Leucio scripta sunt (vel sub nomine Andreae, quae a Nexocharide et Leonida philosophis) vel sub nomine Thomae, et si qua sunt alia, non so-lum repudianda, verum etiam noveris esse damnanda.

S. LEO I 440-461

Ë p i s t o l a 82. ad M a r c i a n u m A u g u s t u m , 23 Apr. 451 (l)

18 1. . . . Et cum ab evangelica apostolicaque doctrina ne uno quidem verbo liceat dissidere, aut aliter de Scripturis divinis sa-pere, quam beati Apostoli et Patres nostri didicerunt atque do-cuerunt, nunc demum indisciplinatae moventur et impiae quaestio-

.nes, quas olim mox ut eas per apta sibi corda diabolus excitavit, per discipulos veritatis Spiritus Sanctus exstinxit.

S. GELASIUS 492-496

Decretum quod dicitur Gelasii sed iribuitur etiam S. Damaso et Hormis dae, PonUficibus (2)

19 Nunc vero de Scripturis divinis agendum est, quid univer-salis catholica Ecclesia teneat et quid vitari debeat.

Incipit ordo Veieris Testamenti. Genesis liber unus. Exodus 1. I, Leviticus L. I, Numerî 1. I, Deuteronomium 1. I, Iesu Nave 1. I, Iudicum 1. I, Ruth 1. I, Regum libri IV, Paralipomenon li-bri II, Psalteriurn 1. I, Salomonis libri III ; Proverbia 1. I, Eccle-siastes 1. I, Cantica Canticorum 1. I; item Sapientiae 1. I, Eccle-siasticus 1. I.

Incipit ordo Prophetarum. Esaiae 1. I, Hieremiae 1. I, cum uno Baruch, item cum lamentationibus suis, Ezechielis L I, Danie-lis 1. I, Ioel 1. I, Abdiae 1. I, Oseae 1. I, Amos 1. I, Michaeas 1. I, -Ionae 1. I, Nahurri 1. I, Abbacuc 1. I, Sophoniae 1. I, Ag-gaei 1. I, Zachariae 1. I, Malachiae 1. I.

(*) MANSX 6, 113; M L 54, 918.

(2) M L 19, 790 s s . ; cf. 59, 157 ss . ; M A N S I 8, 145 ss .

Page 23: Enchiridion Biblicum [1927]

Honorius 625-638' 7

Item ordo historianim. lob. I. I, Tobiae 1. I, Iuclith 1. I, Hester 1. I, Esdrae 1. I, Machabaeorum libri II.

Item ordo scripturarum Novi TestamenH quas sancta et ca- 20 tholica suscipit Ecclesia. Evangelium secundum Matthaeum L- I, se­cundum Marcum 1. I, secundum Lucam 1. I, secundum Ioannem 1. I.

Epistolae Pauli numéro quatuordecim. Ad Romanos una, ad Corinthios duae, ad Ephesios una, ad Thessalonicenses duae, ad Galatas una, ad Philippenses una, ad Colossenses una, ad Timo-theum duae, ad Titum una, ad Philemonem una, ad Hebraeos una.

Item Apocalypsis loannis Apostoli 1. I. Actus Apostolorum L I. Item Epistolae Canonicae numéro septern. Pétri Apostoli epi­

stolae duae, Iacobi Apostoli ep. una, loannis Apostoli ep. una, alterius loannis presbyteri ep. duae, Iudae Zelotes ep. una.

Antiqua régula fidei, quae passim « Symbolum Concilii Toletani dicitur, saec. V (*)

Canon 8. Si quis dixerit vel crediderit, alterum Deum esse 21 priscae legis, alterum evangeliorum, anathema sit...

Canon 12. Si quis dixerit vel crediderit, alias scripturas prae- 22 ter quas Ecclesia catholica recipit, in auctontate habendas vel esse venerandas, anathema sit.

S t a t u t a Ecclesiae Antiqua saec. V-VI (?)

.De eo qui ordinandus est episcopus dicitur ; Quaerendum etiam ab eo, si novi et veteris testamenti, îd est, 23

legis et prophetarurn, et apostolorum unum eundemque credat auc-torem et Deum.

HONORIUS 625-638

Concilium Toletanum IV 633 ( 3 )

Capîtulum 17. Apocalypsim librum multorum Conciliorum 24 auctoritas et synodica sanctorum praesulum Romanorum décréta loannis evangelistae esse perscribunt, et inter divinos libros reci-

(*) MANSI 3, 1003 s.

(») M A N S I 3, 950; cf. M L 56, 880.

(3) M A N S I 10, 624.

Page 24: Enchiridion Biblicum [1927]

8 Innocentius III 1198-1216

piendum constituerunt, et quamplurimi surit qui ejus auctoritatem non recipiunt atque in Ecclesia Dei praedicare contemnunt. Si quis eum deinceps aut non receperit, aut a Pascha usque ad - Penteco-stem missarum tempore in ecclesia non praedicaverit, excommuni-cationis sententiam habebit.

LEO IV 847-855

Concilium Meldense, 17 Iunii 847 (*)

Canon 34. Ut canonum statuta sine praeiudicio_ab omnibus custodiantur, et nemo in actionibus vel iudiciis ecclesiasticis, suo sensu, sed eorum auctoritate ducatur. In exponendis etiam vel praedicandis divinis Scripturis, sanctorum catholicorum et proba-tissimorum Patrum sensum quisque sequatur, in quorum scriptis, ut beatus dicit Hieronymus, fîdei veritas non vacillet. Sed et qui in suis monasteriis religiose residere debent, et vocum novitates, et ut innotescant studio proferre satagunt, acerrime ut praesump-tores arguantur et comprimantur.

S, LEO IX 1048-1054

Epis to la l o i ad P e t r u m Epi scopum A n t i o c h e n u m , 1053 (2)

Credo etiam novi et veteris testamenti, legis et prophetarum et apostolorum unum esse auctorem Deum et Dominum omnipo-tentem.

INNOCENTIUS III 1198-1216

Profes s io f ldei D u r a n d o de Osca e t soc i i s e i u s praescr ip ta ( e x ep. « E ius e x e m p l o » ad a r c h i e p i s c o p u m T e r r a c o n e n s e m , 18 De-cembris 1208) (3).

Novi et Veteris Testamenti unum eumdemque auctorem cre-dimus esse Deum, qui in Trinitate, ut dictum est, permanens, de nihilo cuncta creavit.

(*) MANSI 14, 826. (2) MANSI 19, 662 s . ; M L 143 , 7 7 2 ; J A F F É 1«, 4297. ( 3) M L 215 . 1510,

Page 25: Enchiridion Biblicum [1927]

Ioannes XXII 1 3 1 6 - 1 3 3 4 9

GREGORIUS X 1271J 276

Coucilium Lugdunense II, oecumenicum XIV» a. 1274

P r o f e s s î o f idei Michae l i s Pafaeologf (')

In Concilio Lugdunensi II Gregorio X oblaia

. . • nioT8i5ou.ev Sè rrjç veaç xai xi\ç jccdouâç, SicrîhfyTiç, xov 28 VOU.OV xal TWV îcnoqpTircov «ai àjtooTOACOV, ?va àQyyyyov s ï v a i •fteov

x a i wÔQiov 3cavToSi5vajxov.

. , . Credimus etiam Novi et Veteris Testamenti, Legîs, ac 28 Prophetarum et Apostolorum, unum esse auctorem Deum ac Do-minum Omnipotentem.

IOANNES XXII 1316-1334

Const i tut i f ) « C u m i n t e r n o n n u l l o s » , 13 Nov. 1323 p)

Cum inter nonnullos viros scholasticos saepe contingat in du- 29 bium revocari, utrum pertinaciter affirmare Redemptorem nostrum ac Dominum Iesum Christum, eiusque Apostolos in speciali non habuîsse aliqua, nec in communi etiam, haereticum sit censendum, diversa et adversa etiam sentientibus circa illud : Nos, huic con-certationi finem imponere cupientes, assertionem huiusmodi perti-nacem, cum Scripturae sacrae, quae in plerisque locis ipsos non-nulla habuisse asserit, contradicat expresse, ipsamque Scripturam sacram, per quam utique fidei orthodoxae probantur articuli, quoad praemissa fermentum aperte supponat continere mendacii, ac per consequens, quantum in ea est, eius in totum fidem evacuans, fidem catholicam reddat, eius probationem adîmens, dubiarn et incertain, deincèps erroneam fore censendam et haereticam, de fratrum no-strorum consilio hoc perpetuo declaramus edicto.

(*) M A N S I 2 4 , 6 9 .

(*) Corpus Juris Cationici, Extrav. Ioann. XXII, tit, 1 4 , c 4 .

Page 26: Enchiridion Biblicum [1927]

1 0 Eugenius I V 1 4 3 1 - 1 4 4 7

BENEDICTUS XII 1334-1342

E r r o r e s A r m e n o r u m (ex l ibe l lo « lam d u d u m » ad A r m e n o s t r a n s m i s s o , a. 1341) (').

0 114. Item dicunt, quod signum posuit Deus non occidendi Cain, et ita fuît ad litteram, quia secundum eos nullus eum occi-dit, sed ipse de praecipiti se submisit. Ex quo innuunt Scripturam Genesis quoad hoc esse falsam, quae videtur dicere quod Latnech interfecit Cain.

CLEMENS VI 1342-1352 ( 2 )

De e r r o r i b u s A r m e n o r u m (ex ep i s to la « S u p e r qu i bus dam » ad C o n s o l a t o r e m , Catho l i con A r m e n o r u m , 29 Sept. 1351).

1 Quartodecimo, si credidisti et credis Novum et Vêtus Testa-mentum in omnibus libris, quos Romanae Ecclesiae nobis tradidit auctoritas, veiitatem indubiam per omnia continere. -

EUQENIUS IV 1431-1447

Concilium Florent inum, oecum. XVII, 1438-1445

D e c r e t u m pro laçobi t i s (3)

(ex Bulla « Cantate Domino » , 4 Febr. 1441)

. . . Unum atque eumdem Deum Veteris et Novi Testamenti, hoc est Legis et Prophetarum atque Evangelii, profitetur auctorem, quoniam eodem Spiritu Sancto inspirante utriusque Testamenti

( A ) MANSI 2 5 , 1 2 6 8 .

( 2) Baronii et Raynaldi Annales ecclesiastici, Lucae 1 7 5 0 , ad a. 1 3 5 1 n. 3 (t. 2 5 , 5 2 9 ) .

( 3 ) MANSI 3 1 B, 1 7 3 6 . 1 7 3 8 ; Bull. Rom. ed. Taur . 5 , 6 0 . 6 2 .

Page 27: Enchiridion Biblicum [1927]

Léo X 1 5 1 3 - 1 5 2 1 11

sancti locuti sunt, quorum libros suscipit et veneratur, qui titulis sequentibus continentur: Quinque Moysis, id est Genesi, Exodo, Levitico, Numéris, Deuteronomio ; Iosue, Iudicum, Ruth, quatuor Regum, duobus Paralipomenon, Esdra, Nehemia, Tobia, Iudith, Hester, lob, Psalmis David, Parabolis, Ecclesiaste, Canticis Canti-coruni, Sapientia, Ecclesiastico, Isaia, Ieremia, Baruch, Ezechiele, Daniele ; duodecim prophetis minoribus, id est Osea, Ioele, Amos,

. Abdia, Iona, Michaea, Nahum, Habacuc, Sophonia, Aggaeo, Za-charia, Malachia ; duobus Machabaeorum ; quatuor Evangelïis, Mat-thaei, Marci, Lucae, loannis; quatuordecim epistolis Pauli : ad Ro-manos, duabus ad Corinthios, ad Galatas, ad Ephesios, ad Philip-penses, ad Colossenses, duabus ad Thessalonicenses, duabus ad Timotheum, ad Titum, ad Philemonem, ad Hebraeos; Pétri duabus, tribus loannis, una Iacobi, una Iudae; Actibus Apostolorum et Apocalypsi loannis.

Praeterea Manichaeorum anathematizat insaniam, qui duo 33 prima principia posuerunt, unum visibilium, aliud invisibilium, et alium Novi Testamenti Deum, alium Veteris esse Deum dixerunt...

Firmiter crédit, profitetur et docet, legalia Veteris Testamenti 34 seu Mosaicae Legis, quae dividuntur in caeremonias, sacra, sacrifia a, sacramenta, quia significandi alicuius futuri gratia fuerant instituta, licet divino cultui illa aetate congruerent, significato per illa Domino Nostro Iesu Christo adveniente cessasse et Novi Testamenti Sacra­menta coepisse. . .

LEO X 1513-1521

Concilium Provinciale Florent inum 1517-1518

Rubr ica d e m a g i s t r i s , deque h a e r e t i c i s e t Christ! f i d e m scan-d a l i z a n t i b u s , 1517 0).

Cap. 6. Scripturam Sacrant non esse aliter inierpretandam 35 quant sacri Doctores interprétait sint, et damnât novarum opinio-num assertores.

(*) M A N S I 3 5 , 2 7 2 .

Page 28: Enchiridion Biblicum [1927]

1 2 Clemens VI I Concilium Senonense 1 5 2 7 - 1 5 2 8

Item ordinavit nullum posse ulterius Scripturam Sanctam scrî-bendo aut praedicando aliter exponere aut interpretari, quam sancti Ecclesiae Doctores hucusque interpretati sunt.

36 Immo omnes interprètes, praedicatores, et quoscumque alios, novas sibi opiniones et communi Sanctorum doctrinae adversas fingentes, etiamsi speciali Scripturarum testimonio utantur, suspec-tos de haeresi iudicari voluit ; et si in ea perstiterint, ut haereticos puniri, nisi positio sua ab.Apostolica Sede comprobetur. Qui enim aliter sentire aut docere praesumit, quam sentiat aut doceat Ec­clesia, etsi Angélus esset nullatenus audiri débet. Hac enim via diabolus omnes haereses disseminavit.

CLEMENS VII 1523-1534

Concilium Senonense (seu Paris iense) 1527-1528 ( 2)

(Condusum 9 Oct. 1528)

Celebratum Lutetiae Parisiorum sub Card. A N T O N I O A P R A T O

Senonensi archiepiscopo

D é c r é t a f i d e i : Decr IV. Quod ad Ecclesiam speclet determinare

qui libri sint. canonici.

37 Magna profecto fuit semperque futura est Scripturae Sacrae

auctoritas : in qua nihil falsum, nihil otiosum esse possit. Cum enim non humana voluntate allata sit aliquando prophetia, sed

Spiriiu Sancto inspirati, locuti sint sancti Dei homines (3), omnis

Scriptura diviniius inspirata, utilis est ad docendum, ad arguen-

dum, ad corripiendum, et ad erudiendum in iustitia ( 4 ) . At nihilo minus mutilum est et prorsus invalidum sumptum e Scripturis ar-

(*) Cf. Gai. 1 , 8 .

( 2 ) MANSI 3 2 , 1 1 6 4 s.

( 3 ) 2 Petr . 1 , 2 1 . " ( 4 ) 2 Tim. 3 , 1 6 .

Page 29: Enchiridion Biblicum [1927]

Clemens VII Concilium Senonense 1527-1528 13

gumentum, si pro cuiusvis arbitrio, quod adductum fuerit, sacrum aut profanum, canonicum aut apocryphum habeatur, vel quod in canonem admissum receptumque fuerit, indocti et instabiles dépra­vent ad suam ipsorum perditionem... Nullus quidem tam deploratus quondam surrexit haereticus, qui non suum errorem Scriptura tueri conaretur : nulla tam absurda, tam inipudens haeresis, quae non sacris utcumque fulciatur eloquiis, sed corruptis, et a genuino .sensu depravatis. Imo vero si quis lkterae corticem tan tu m, suo fretus ingenio percurrat, si penitissimos sensus cum ecclesiasticis inter-pretibus non penetret, vix umquam confutabitur haereticorum ver-sutia.

Obortis igitur de fide dissidiis, frustra saepe Scriptura consu- 38 litur, nisi Ecclesiae certa et infallibilis litem dirimat auctoritas, quae canonicum librum ab apocrypho, catholicum sensum ab haeretico, germanum ab adulterino, discernât. Hac nempe velut internuntia, Patrum et Sacrorum Conciliorum- organis, Spîritus Sanctus docet nos omnia et suggerit nobis omnia ( 4 ) : sine quorum auspiciis, qui Scripturae Sacrae sensum habere se iactitant, non intelligunt quae loquuntur, neque de quibus affirmant; sed videhtes non vident et audientes non audiunt (*).

In enumerandis itaque canonicae Scripturae libris, qui prae- 39 scriptum Ecclesiae usum et auctoritatem non sequitur, sacrum Car-thaginense Concilium tertium, I N N O C E N T I I ( 3) et G E L A S I I ( 4 ) dé­créta, et denique definitum a Sanctis Patribus librorum catalogum respuit, aut in exponendis Scripturis non pascit hoedos suos iuxia tabernacula pastorum ( 5), sed fodit sibi cistemas dissipatas, quae coniinere non valent aquas ( 6 ) : et spretis orthodoxorum Patrum vestigiis, proprii spiritus iudicium sequitur : is veluti schismaticus et haereseon omnium incentor et fautor a tanta temeritate repri-matur.

Decr . V- Aliqua esse firmiter credenda, quae non continentur 40 expresse in Scriptura, Ampla certe Scripturae latitudo, ingens et

(*) Cf. Io. 14, 26. (B) Mt. 13, 13. (3) Cf. n. 16 s. (*) Cf. n. 19 s. (5) Cant. 1, 7. ( 6) 1er. 2, 13.

Page 30: Enchiridion Biblicum [1927]

14 Paiilus III Conc. Tr iden t .

incomprehensibilis profunditas ; perniciosum est tamen eo errore îaborare, ut nihil admittendum putetur, quod non e Scriptura de-promptum sit : multa quippe a Christo ad posteros per manus Apo­stolorum ore ad os et familiari colloquio transfusa sunt ; quae etsi in Sacra Scriptura expresse contineri non videantur, inconcusse tamen tenenda veniunt. . . .

41 Oportet itaque nos auctoritati patrum consuetudinique maio-rum, usque ad tantum tempus per tantam annorum seriem prote-latae, etiam non percepta ratione credere, eamque ut antiquitus tradita est iugi observantia ac reverentia custpdire. Quam si quis eo praetextu pertinacius reiiciat, quod non legitur in Scripturis Sacris, ut haereticus et schismaticus habeatur.

PAULUS III 1534-1549

Concilium Trident inum, oecum. XIX, 1546-1563

1. D e c r e t u m de c a n o n i c i s S c r i p t u r i s (*)

Sessio 4, 8 Aprilis 1546

42 Sacrosancta oecumenica et generalis Tridentina Synodus, in Spiritu Sancto légitime congregata, praesidentibus in ea eisdem tribus Apostolicae Sedis Legatis, hoc sibi perpetuo ante oculos proponens, ut sublatis erroribus, puritas ipsa Evangelii in Ecclesia conservetur : quod promissum ante per Prophetas in Scripturis Sanctis ( 2), Dominus noster Iesus Christus, Dei Filius, proprio ore primum promulgavit, deinde per suos Apostolos, tamquam fontem omnis et salutàris veritatis et morum disciplinae, omni creaturae praedicari iussit ( 3) : perspiciensque hanc veritatem et disciplinam

(* Conc. Trid. ed. Soc. Goerres. 5, 9 1 ; MANSI 33, 22. (2) Rom. 1, 3. Cfr. Hebr . 1, 1 s. (3) Cf. Mt. 28, 19; Me. 16, 15.

Page 31: Enchiridion Biblicum [1927]

Decr. de canonicis .Scripturis

contîneri in libris scriptis et sine scrîpto traditionibus, quae ab ipsius Christi ore ab Apostolis acceptae, aut ab ipsis Apostolis Spiritu Sancto dictante, quasi per manus traditae, ad nos usque pervenerunt: orthodoxorum Patrum exempla secuta, omnes libros tarri Veteris quam Novi Testamenti, cum utriusque urius Deus sit auctor, nec non traditiones ipsas, tum ad fidem, tum ad mores pertinentes, tamquam vel oretenus a Christo, vel a Spiritu Sancto dîctatas, et continua successione in- Ecclesia catholica conservatas, pari pietatis affectu ac reverentia suscipit ac veneratur.

Sacrôrum vero Librorum indicem huic decreto adscribendum censuit, ne cui dubitatio suboriri possit, quinam sint, qui ab ipsa Synodo suscipiuntur.

Sunt vero infrascripti: Testamenti Veteris: Quinque Moysis. 43 id est Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium ; Iosuae, Iudicum, Ruth, quatuor Regum, duo Paraiipomenon, Esdrae pri-mus et secundus, qui dicitur Nehemias, Tobtas, Iudith, Esther, lob, Psalterium Davidicum centum quinquaginta psalmorum, Parabolae, Ecclesiastes, Canticum Canticorum, Sapientia, Ecclesiasticus, Isaias, Ieremias cum Baruch, Ezechîel, Daniel, duodecim prophetae mi­nores, id est: Osea, Ioel, Amos, Abdias, Ionas, Michaeas, Nahum, Habacuc, Sophonias, Aggaeus, Zacharias, Malachias; duo Macha­baeorum, primus et secundus.

Testamenti Novi : Quatuor Evangelia, secundum Matthaeum, 44 Marcum, Lucam et Ioannem ; Actus Apostolorum a Luca Evange-lista conscripti; quatuordecim epistolae Pauli Apostoli: ad Ro-manos, duae ad Corinthios, ad Galatas, ad Ephesios, ad Philip-penses, ad Colossenses, duae ad Thessalonicenses* duae ad Timo-theum, ad Titum, ad Philemonem, ad Hebraeos; Pétri Apostoli duae ; Ioannis Apostoli très ; Iacobi Apostoli una ; Iudae Apostoli una, et Apocalypsis Ioannis Apostoli.

Si quis autem libros ipsos integros cum omnibus suis parti bus, 45 prout in Ecclesia catholica legi consueverunt et in veteri vulgata latina editione habentur, pro sacris et canonicis non susceperit, et traditiones praedictas sciens et prudens contempserit, anathema sit.

Omnes itaque intelligant. quo ordine et via ipsa Synodus, post iactum fidei confessionis fundamentum, sit. progressura, et quibus potissimum testimoniis ac praesidiis in confirmandis dogmatibus et instaurandis in Ecclesia moribus sit usura.

Page 32: Enchiridion Biblicum [1927]

1 6 Pauhis III Conc. Trident.

2. D e c r e t u m de e d î t i o n e e t usu S a c r o r u m Librorum (*)

Sessio 4, 8 Apr. 1546

46 Insuper eadem sacrosancta Synodus, considerans non parum utilitatis accedere posse Ecclesiae Dei, si ex omnibus latinis edi-tionibus, quae circumferuntur sacrorum librorum, quaenam pro authentica habenda sit, innotescat : statuit et déclarât, ut haec ipsa vêtus et vulgata editio, quae longo tôt saeculorum usu in ipsa Ec­clesia probata est, in publicis lectionibus, disputationibus, praedï-cationibus et expositionibus pro authentica habeatur, ut nemo illam reiicere quovis praetextu audeat vel praesumat.

47 Praeterea ad "coercenda petulantia ingénia decernit, ut nemo, suae prudentiae innixus, in rébus fidei et morum ad aedificationem doctrinae Christiianae pertinentium, Sacram Scripturam ad suos sensus contorquens, contra eum sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum Sanctarum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum, ipsam Scripturam Sacram interpretari audeat,. etiamsi huiusmodi interpretationes nullo umquam tempore in lucem edendae forent. Qui contravenerint, per Ordinarios declarentur, et poenis a iure statutis puniantur.

48 Sed et impressoribus modum in hac parte, ut par est, impo-nere volens, qui iam sine modo, hoc est putantes sibi licere, quid-quid libet, sine licentia superiorum ecclesiastieorum, ipsos Sacrae Scripturae libros, et super illis annotationes et expositiones quo-rumlibet indifferenter, saepe tacito, saepe etiam ementito prelo, et quod gravius est, sine nomine auctoris imprimunt, alibi etiam im-pressos libros huiusmodi temere vénales habent : decernit et statuit, ut posthac Sacra Scriptura, potissimum vero haec ipsa vêtus et vulgata editio, quam emendatissime imprimatur, nullique liceat im-primere, vel imprimi facere, quosvis libros de rébus sacris sine nomine auctoris, neque illos in futurum vendere, aut etiam apud se retinere, nisi primum examinati probatique fuerint ab Ordinario, sub poena anathematis et pecuniae in canone Concilii novissimi Lateranensis apposita. Et si regulares fuerint, ultra examihationem

(l) Cotic. Trid. ed. Soc. Goerres . 5, 9 1 s.; MANSI 33, 22 s.

Page 33: Enchiridion Biblicum [1927]

De inst i tuenda lectione S. Script. 17

et probationem huiusmodi, licentiam quoque a suis superioribus im-petrare teneantur, recognitis per eos libris, iuxta formam suarum ordinationum. Qui autem scriptos eos communicant, vel evulgant, nisi antea examinati probatique fuerint, eisdem poenis subiaceant, quibus impressores. Et qui eos habuerint vel legerint, nisi prodi-derint auctores, pro auctoribus habeantur. Ipsa vero huiusmodi librorum probatio in scriptis detur, atque ideo in fronte. libri vel scripti vel impressi authentice appareat ; idque totum, hoc est, et probatio et examen, gratis fiât, ut probanda probentur et repro-bentur improbanda.

Post haec temeritatem illam reprimere volens, qua ad profana quaeque convertuntur et torquentur verba et sententiae Sacrae Scripturae, ad scurrilia scilicet, fabulosa, vana, adulationes, detrac-tiones, superstitiones, impias et diabolicas incantationes, divinatio-nes, sortes, lib'ellos etiam famosos, mandat et praecipit, ad tollen-dam huiusmodi irreverentiam et contemptum, ne de cetero quis-quam quomodolibet verba Scripturae Sacrae ad haec et similia audeat usurpare, ut omnes huius generis homines, temeratores et violatores verbi Dei, iuris et arbitrii poenis per Episcopos coer-ceantur.

3 . De i n s t i t u e n d a l e c t i o n e Sacrae Scr ip turae e t l iberal ium a r t l u m (*)

Sesszo 5, 17 Iunii 1546, cap. I de reform.

Eadem sacrosancta Synodus, piis Summorum Pontificum et probatorum Conciliorum constitutionibus inhaerens easque amplec-tens et illis adiicïens, ne caelestis ille sacrorum librorum thésaurus, quem Spiritus Sanctus summa liberalitate hominibus tradidit, ne-glectus iaceat : statuit et decrevit, quod in illis ecclesiis, in quibus praebenda aut praestimonium seu aliud quovis nomine nuncupatum stipendium pro lectoribus sacrae theologiae deputatum reperitur, Episcopi, Archiepiscopi, Primates et alii locorum Ordinarii eos, qui praebendam aut praestimonium seu stipendium huiusmodi obti-nent, ad ipsius Sacrae Scripturae expositionem et interpretationem

. (l) Conc. Trid. ed. Soc. Goerres . 5, 241 s.; MANSI 33 , 29 s.

Page 34: Enchiridion Biblicum [1927]

18 Paulus III Couc. Tr iden t .

per seipsos, si idonei fuerint, alioquin per idoneum substitutum ab ipsis Episcopis, Archiepiscopis, Primatibus et aliis locorum Ordi-nariis eligendum, etiam per subtractionem fructuum, cogant et com-pellant. De cetero vero praebenda, praestimonium aut stipendium huiusmodi nonnisi, personis idoneis et qui per seipsos id munus explicare possint, conferantur. Et aliter facta provisio nulla sit et invalida.

51 In ecclesiis autem métropolitains vel cathedralibus, si civitas insignis vel populosa, aç etiam in collègiatis exsistentibus in aliquo insigni oppido, etiam nullius dioecesis, si ibi clerus numerosus fuerit, ubi nulla praebenda aut praestimonium seu stipendium huiusmodi deputatum reperitur, praebenda quomodocumque praeterquam ex causa resignationis, primo vacatura, cui aliud onus incompatibile iniunctum non sit, ad eum usum ipso facto perpetuo constituta et deputata intelligatur. Et quatenus in ipsis ecclesiis 'nulla vel non sufficiens praebenda foret, Metropolitanus vel Episcopus ipse per assignationem fructuum alicuius simplicis beneficii (eiusdem tamen debitis supportatis oneribus), vel per contributionem beneficiatorum suae civitatis et dioecesis vel alias, prout commodius fieri poterit, de Capituli consilio ita provideat, ut ipsa Sacrae Scripturae îectio habeatur. Ita tamen, ut quaecumque aliae lectiones, vel consuetu-dine vel qnavis alia ratione institutae, propter id minime praeter-mittantur.

52 Ecclesiae vero, quarum annui proventus tenues fuerint, et ubi tam exigua est cleri et populi multitudo, ut theologiae lectio in eis commode haberi non possit, saltem magistrum habeant ab Episcopo cum consilio Capituli eligendum, qui clericos aliosque scholares pauperes grammaticam gratis doceat, ut deinceps ad ipsa Sacrae Scripturae studia, annuente Deo, transire possint. Ideoque illi magistro grammatices vel alicuius simplicis beneficii fructus, quos tamdiu percipiat, quamdiu in docendo perstiterit, assignentur, dum tamen beneficium ipsum suo debito non fraudetur, obsequio, vel ex capitulari vel episcopali mensa condigna aliqua merces persolvatur; vel alias Episcopus ipse aliquam rationem ineat suae ecclesiae et dioecesi accommodam, ne pia haec, utilis ac fruc-tuosa provisio quovis quaesito colore negligatur.

53 In monasteriis quoque monachorum, ubi commode fieri queat, etiam lectio Sacrae Scripturae habeatur. Qua in re si Abbates ne-

Page 35: Enchiridion Biblicum [1927]

PIUS IV 1559-1565 19

.gligentes fuerint, Episcopi locorum in hoc, ut Sedis Apostolicae Delegati, eos ad id opportunis remediis' compellant.

In conventibus vero aliorum regularium, in quibus studia corn- 54 mode vigere possunt, Sacrae Scripturae lectio similiter habeatur, quae lectio a capitulis generalibus vel provincialibus assignetur di-gnioribus magistris.

In gymnasiis etiam publicis, ubi tam honorifka et ceterorum 55 omnium maxime necessaria lectio hactenus instituta non iuerit, re-ligiosissimorum principum ac rerum publicarum pietate et caritate ad catholicae fidei defensionem et incrementum, sanaeque doctrinae conservationem et propagationem, instituatur. Et ubi instituta foret, et negligeretur, restituatur.

Et ne sub specie pietatis impietas disseminetur, statuit eadem 56 sancta Synodus, neminem ad huiusmodi lectionis officium tam pu­bliée quam privatim admittendum esse, qui prius ab Episcopo loci de vita, moribus et scientia examinatus et adprobatus non fuerit. Quod tamen de lectoribus in claustris monachorum non intelligatur.

Docentes vero ipsam Sacram Scripturam, dum publiée in 57 scholis docuerint, et scholares, qui in ipsis scholis student, privi­LÈGES omnibus, de perceptione fructuum, praebendarum et benefi-ciorum suorum in absentia, a iure communi concessis, plane gau-deant et fruantur.

PIUS IV 1559-1565 (*)

P r o i e s s i o f ide i T r l d e n t i n a

(ex. Butta « Iniunctum nobis », 13 Nov. 1564)

. . . Item sacram Scripturam iuxta eum sensum, quem tenuit et 58 tenet sancta Mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione sacrarum Scripturarum, admitto; nec eam umquam, nisi iuxta unanimem consensum Patrum, accipiam et interpretabor.

(*) MANSI ?3, 221.

Page 36: Enchiridion Biblicum [1927]

20 Pius IX 1846-1878

PIUS VI 1775-1799 (/)

De v a t i c i n i o Isa iae in E m m a n u e l e m

(ex Brevi « Divina » quo damnaiur liber lo. Laur. Isen biehl « Novum teniamen in prophetiam de Emmanuele » germanice editum, 20 Sept. 1779).

59 . . . Maxima vero se prodidit catholicorum offensio cum praedi-cari audierunt propheticum oraculum de divino Emmanuelis ortu ex virgine non ad virgineum Deiparae partum, quem prophetae omnes annuntiaverunt, non ad verum Emmanuelem, Christum Do-minum, ullo sensu sive litterali sive typico pertinere : cumque S. Matthaeus insigne istud vaticinium in illo mirabili pietatis sacra-mento adimpletum expressis verbis testetur, hoc tamen ipsum non ut oraculi adimplementum, sed ut adnotationem meram vel allu-sionem a sancto evangelista memorari. Qua in re horruerunt piae aures Scripturam simul, et traditionem, qualis perpetuo ex unani-mi patrum consensu ad nos pervenit, per summam impudentiam labefactari . . . Nos itaque . . . de apostolicae potestatis plenitudine antedictum librum . . . tamquam continentem doctrinam et propo-sitiones respective falsas, temerarias, scandalosas, perniciosas, erro-neas, haeresi faventes et haereticas damnamus, ac pro damnato et reprobato in perpetuum haberi volumus atque decernimus.

PIUS IX 1846-1878

1. « S y l l a b u s » s e u co l l ec t io e r r o r u m m o d e r n o r u m 8 Dec. 1864 (2)

60 7. Prophetiae et miracula in sacris Litteris exposita et nar-rata sunt poetarum commenta, et christianae fidei mysteria philo-sophicarum investigationum summa ; et utriusque Testamenti libris

(*) Bullarii Romani continuatio, Romae 1835, t. VI, p . 145-146. (2) PU IX Pontificis Maximi Acta% Pars I, t. 3, 702; Acta Sanctae

Sedis 3 (1867), 169.

Page 37: Enchiridion Biblicum [1927]

Pius IX Concilium Vaticanum 21

mythica continentur inventa ; ipseque Jésus Christus est mythica fictio.

2 . C o n c i l i u m V a t i c a n u m , oecum. XX, 1869-1870

Ex c o n s t i t u t i o n e d o g m a t i c a « Dei Fi l ius » de f lde ca tho l î ca

Sessto 3 , 24 aprilis 1870

. . . Nemo enim ignorât, haereses, quas Tridentini Patres 61 proscripserunt, dum, reiecto divino Ecclesiae magisterio, res ad religionem spectantes privati cuiusvis iudicio permitterentur, in sec-tas paulatim dissolutas esse multipliées, quibus inter se dissen-tientibus et concertantibus, omnis tandem in Christum fides apud non paucos labefactata est. Itaque ipsa Sacra Biblia, quae antea christianae doctrinae unicus fons et iudex asserebantur, iam non pro divinis haberi, immo mythicis commentis accenseri coeperunt...

Cap. 2 . De r e v e l a t i o n e

. . . Haec porro supernaturalis revelatio, secundum universalis 62 Ecclesiae fidem, a sancta Tridentina Synodo declaratam, contine-tur" in libris scriptis et sine scripto traditionibus, quae ipsius Chri-sti ore ab Apostolis acceptae, aut ab ipsis Apostolis Spiritu Sancto dictante quasi per manus traditae, ad nos usque pervenerunt. Qui, quidem V. et N. T. libri integri cum omnibus suis partibus, prout in eiusdem Concilii decreto recensentur, et in veterî vulgata la-tina editione habentur, pro sacris et canonicis suscipiendi sunt. Eos vero Ecclesia pro sacris et canonicis habet, non ideo quod sola humana industria concinnati, sua deinde auctoritate sint ap-probati; nec ideo dumtaxat, quod revelationem sine errore conti-neant; sed propterea, quod Spiritu Sancto inspirante conscripti Deum habent auctorem, atque ut taies ipsi Ecclesiae traditi sunt.

Quoniam vero, quae sancta Tridentina Synodus de interpre- 63 tatione Divinae Scripturae ad coercenda petulantia ingénia salubri-ter decrevit, a quibusdam hominibus prave exponuntur, Nos, idem

(*) P u IX Acta, P. I. t. V, 178. 182. 191. 192; Coll. Lacefis. 7. 249-251. 255; Acta S. Sedis 5 (186?) 461. 463 s. 470.

3

Page 38: Enchiridion Biblicum [1927]

22 Léo XIII 1878-1903

decretum rénovantes, hanc illius mentem esse declaramus, ut in rébus fidei et morum, ad aedificationem doctrinae christianae per-tinentium, is pro vero sensu Sacrae Scripturae habendus sit, quem tënuit ac tenet sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum Sanctarum ; atque ideo ne-mini licere contra hune sensum, aut etiam contra unanimem con-sensum Patrum, ipsam Scripturam Sacram interpretari.

2. C a n o n e s de r e v e l a t i o n e

64 Cano?i 4. Si quis Sacrae Scripturae libros integros cum omni­bus suis partibus, prout illos sancta Tridentina Synodus recensuit, pro sacris et canonicis non susceperit, aut eos divinitus inspiratos esse negaverit ï anathema sit.

3 . C a n o n e s de f ide

65 Canon 4. Si quis dîxerit, miracula nulla fieri posse, proinde-que omnes de iis narrationes* etiam in sacra Scriptura contentas, inter fabulas vel mythos ablegandas esse ; aut miracula certo co-gnosci numquam posse nec iis divinam religionis christianae origi-

, nem rite probari : anathema sit.

LEO XIII 1878-1903

1. Encyc l i ca « P r o v i d e n t i s s l m u s » , 18 Novembris 1893, de s t u d i i s S c r i p t u r a e S a c r a e (*-).

66 Providentissimus Deus, qui humanum genus, admirabili ca-ritatis consilio, ad consortium naturae divinae principio evexit, dein a communi labe exitioque eductum, in pristinam dignitatem resti-tuit, hoc eidem propterea contulit singulare praesidium, ut arcana divinitatis, sapientiae, misericordiae suae supernaturali via patefa-ceret. Licet enim in divina revelatione res quoque comprehendantur

(*) LEONIS XIII Acta J3, 326-364; Acta S. Sedis 26 (1893-94) 269-292.

Page 39: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus * 23

quae humanae rationi inaccessae non sunt, ideo hominibus revelatae, « ut ab omnibus expedite, firma certitudine et nullo admixto errore cognosci possint, non hac tamen de causa revelatio absolute neces-saria dicenda est, sed quia Deus ex infini ta bonitate sua ordinavit hominem ad finem supernaturalem » (*), Quae « supernaturaîis re­velatio, secundum universalis Ecclesiae fidem » continetur tum # in sine scripto traditionibus » tum etiam «in libris scriptis», qui ap-pellantur sacri et canonici, eo quod « Spiritu Sancto inspirante conscripti, Deum habent auctorem, atque ut taies ipsi Ecclesiae traditi sunt » ( 8). Hoc sane de utrîusque Testamenti libris perpetuo tenuit palamque professa est Ecclesia: eaque cognita sunt gravis-sima veterum documenta, quibus enuntiatur, Deum, prius per prophetas, deinde per seipsum, postea per Apostolos locutum, etiam Scripturam condidisse, quae canonica nominatur ( 3), eamdemque esse oracula et eloquia divina ( 4 ), litteras esse, humano generi longe a patria peregrinanti a Pâtre caelesti datas et per auctores sacros transmissas ( 6 ) . Iam, tanta cum sit praestantia et dignitas Scripturarum, ut Deo ipso auctore confectae, altissima eiusdem my-steria, consilia, opéra complectantur, illud consequitur, eam quoque partem sacrae theologiae, quae in eisdem divinis Libris tuendis interpretandisque versâtur excellentiae et utilitatis esse quam ma-ximae.

Nos igitur, quemadmodum alia quaedam disciplinarum gênera, 67 quippe quae ad incrementa divinae gloriae humanaeque salutis va-lere plurimum posse viderentur, crebris epistolis et cohortationibus provehenda, non sine fructu, Deo adiutore, curavimus, ita nobilis-simum hoc sacrarum Litterarum studium excitare et commendarc, atque etiam ad temporum nécessitâtes congruentius dirigere iamdiu apud Nos cogitamus. Movemur nempe ac prope impellimur solli-citudine Apostolici muneris, non modo ut hune praeclarum catho-licae revelationis- fontem tutius atque uberius ad utilitatem domi-nici gregis patere velimus, verum etiam ut eumdem ne patiamur

(l) Conc. Vol., Sess. 3 cap. 2 de revelatione.

(*) M. ( 3) S. A u G. , De civ. Dei i l , 3 .

(*) S. C L E M . R O M . , 1 Cor 4 5 ; S. P'OLVC, Ad PhiL 7 ; S. IREN. ,

Adv. haer. 2, 28, 2. ( 5) S. Io. CHRYS. , In Gen. nom. 2, 2 ; S. A u c , In Ps* 3 0 sermo

2, 1 ; S. G R E G . M . , Ep. 4 , 3 1 ad Theod.

Page 40: Enchiridion Biblicum [1927]

24 Léo XIII 1878-1903

ulla in parte violari, ab iis, qui in Scripturam sanctam, sive impio ausu invehuntur aperte, sive nova quaedam fallaciter imprudenterve moliuntur.

68 Non sumus equidem nescii, Venerabiles Fratres, haud paucos esse e catholicis, viros ingenio doctrinisque abundantes, qui ferantur alacres ad divinorum Librorum vel defensionem agendam vel cogni-tionem et intelligentiam parandam ampliorem. At vero, qui eorurn operam atque fructus merito collaudâmus, facere tamen non pos-sumus, quin ceteros etiam, quorum sollertia et doctrina et pietas optime hac in re pollicentur, ad eamdem sancti propositi laudem vehementer hortemur. Optamus nimirum et cupimus, ut plures pa-trocinium Divinarum Litterarum rite suscipiant teneantque constan-ter ; utque illi potissime, quos divina gratia in sacrum ordinem vo-cavit, maiorem in dies diligentiam industriamque iisdem legendis, meditandis, explanandis, quod aequissimum est, impendant.

69 Hoc enimvero studium cur tantopere commendandum vi-cleatur, praeter ipsius praestantiam atque obsequium verbo Dei de-bitum, praecipua causa inest in multiplici utilitatum génère, quas inde novimus manaturas, sponsore certissimo Spiritu Sancto : Omnis

Scriptura divinitus inspirata, utilis est ad docendum, ad arguendum,

ad corripiendum, àd erudiendum in iustitia, ut perfectus sit homo

Dei, ad omne opus bonum instructus (A). Tali sane consilio Scriptu-ras a Deo esse datas hominibus, exempla ostendunt Christi Do-mini et Apostolorum. Ipse enim qui « miraculis conciliavit aucto-ritatem, auctoritate meruit fidem, fîde contraxit multitudinem » (*), ad sacras Litteras, in divinae suae legationis munere, appellare con-suevit: nam per occasionem ex ipsis etiam sese a Deo missum Deumque déclarât ; ex ipsis argumenta petit ad discipulos erudien-dos, ad doctrinam confirmandam suam ; earumdem testimonia et a calumniis vindicat obtrectantium, et Sadducaeis ac Pharisaeis ad eoarguendum opponit, in ipsumque Satanam, impudentius sollici-tantem, retorquet; easdemque sub ipsum vitae exitum usurpavit, explanavitque discipulis redivivus, usque dum ad Patris gloriarn ascendit.

70 Eius autem voce praeceptisque Apostoli conformati, tametsi dabat ipsè signa et prodigia fieri per manus eorum ( 3), roa-

(!) 2 Tim 3, 16 s. (2) S. A u c , De utiL cred. 14, 32. (3) Act 14, 3.

Page 41: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissinms » 25

gnam tamen efficacitatem ex dîvinis traxerunt libris, ut christianani sapientiam late gentibus persuadèrent, ut Iudaeorum pervicaciam frangèrent, ut haereses comprimèrent erumpentes. Id apertum ex ipsorum concionibus, în primis Beati Pétri, quas, in argumentum fîrmissimum praescriptionis novae, dictis V. T. fere contexuerunt ; idque ipsum patet ex Matthaei et Ioannis Evangeliis atque ex Ca-tholicis, quae vocantur, epistolis ; luculentissime vero ex eius testi-monio, qui « ad pedes Gamalielis Legem Moysi et Prophetas se didicisse gloriatur, ut armatus spîritualibus telis, postea diceret con-fidenter: Arma militiae nostrae non carnalia. sunt, sed potentia

Deo » (*).

Per exempla igitur Christi Domini et Apostolorum omnes INR telligant, tirones praesertim militiae sacrae, quanti faciendae sint Divinae Litterae, et quo ipsi studio, qua religione ad idem vcluti armamentarium accedere debeant. Nam catholicae veritatis doctri-nam qui habeant apud doctos vel indoctos tractandam, nulla uspiam de Deo, summo et perfectissimo bono, deque operibus gloriam ca-ritatemque ipsius prodentibus, suppetet eis vel cumulatior copia vel amplior praedicatio. De Servatore autem humani generis nihil ube-rius expressiusve quam ea, quae in universo habentur Bibliorum contextu; recteque affirmavk HIERONYMUS, « ignorationem Scriptu-rarum esse ignorationem Christi » ( 2) : ab illis nimirum exstat, veluti viva et spirans, imago eius, ex qua levatio malorum, co-hortatio virtutum, amoris divini invitatio mîrifice prorsus diffun-ditur. Ad Ecclesiam vero quod attinet, institutio,natura, munera, charismata eius tam crebra ibidem mentione occurrunt, tam multa pro ea tamque firma prompta sunt argumenta, idem ut H IERO­

NYMUS verissime edixerit : « Qui Sacrarum Scripturarum testimoniis .roboratus est, is est propugnaculum Ecclesiae » (A). Quod si de vitae morumque conformatione et disciplina quaeratur, larga in-didem et optima subsidia habituri sunt viri apostolici : plena sanc-titatis praescripta, suavitate et vi condita hortamenta, exempla in omni virtutum génère insignia ; gravissima accedit, ipsius Dei no­mine et verbis, praemiorum in aetcrnitatem promissio, denunciatio poenarum.

(4) S. H I E R . , EpisL 53 al. 103 ad Paulhmnt 3. — Cf. Act. 22, 3 ; 2 Cor 10, 4.

(*) S. H IER. , In Is.t Prol. (s) S. H I E R . , In Is.3 54, 12.

Page 42: Enchiridion Biblicum [1927]

26 Léo XIII 18784903

7 2 Atque haec propria et singularis Scripturarum virtus, a divino afflatu Spiritus Sancti profecta, ea est, quae oratori sacro auctoritatem addit, apostolicam praebet dicendi libertatem, nervo-sam victricemque tribuit eloquentiam. Quisquis enim divini verbi spiritum et robur eloquendo refert, ille, non loquitur in sermone iantum, sed et in viriute et in Spiritu Sancto et in plenitudine multa (*). Quamobrem ii dicendi sunt praepostere improvideque

. facere, qui ita conciones de religione habent et praecepta divina enuntiant, nihil ut fere afferant nisi humanae scientiae et pruden-tiae verba, suis magis argumentis quam divinis innixi. Istorum scilicet orationem, quantumvis nitentem luminibus, languescere et frigere necesse est, utpote quae igne careat sermonis Dei ( 2), eamdemque longe abesse ab illa, qua divinus sermo pollet vir-tute : Vivus est e?iim sermo Dei et efficax et penetrabilior omni gladio ancipiti, et pertingens usque ad divisionem animae ac spi­ritus ( 3 ) . Quamquam hoc etiam prudentioribus assentiendum est, inesse in Sacris Litteris mire variam et uberem magnisque 'di-gnam rébus eloquentiam ; id quod AUGUSTINUS pervidit diserteque arguit ( 4 ) , atque res ipsa confirmât praestantissimorum in oratori-bus sacris, qui nomen suum assiduae Bibliorum consuetudini piaeque meditationi se praecipue debere, grati -Deo affirmarunt.

7 3 Quae omnia SS. Patres cognitione et usu quum explora-tissima haberent, numquam cessarunt in Divinis Litteris earumque fructibus collaudandis. Eas enimvero crebiïs locis appellant vel thesaurum locupletissimum doctrinarum caelestium ( 5), vel peren-nes fontes salutis ( 6), vel ita proponunt quasi prata fertilia et amoenissimos hortos, in quibus grex dominicus admirabili modo reficiatur et delectetur ( 7 ) . Apte cadunt illa S. HIERONYMI ad Nepotianum clericum : « Divinas Scripturas saepius lege, immo numquam de manibus tuis sacra lectio deponatur ; disce quod doceas... sermo presbyteri Scripturarum lectione conditus sit » ( 8) ;

( {) Cf. 1 Thes s 1, 5. ( 2) Cf. 1er 23, 29. (3) Hebr 4, 12. ( 4) S. A u c , De doctr. christ. 4, 6, 7. ( 5) S. Io . CHRYS., In Gen. hom. 21, 2 ; 60, 3 ; S. A u c , De discipl.

christ. 2. ( 6) S. A T H A N . , Epist. /est. 39. ( 7) S. A U G . , Sermo 26, 2 4 ; S . AMBR., In Ps 118 se rmo 19, 2. ( 8) S. H I E R . , Epist. 52 a!. 2 ad Nepot ianum.

Page 43: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica * Providentissimus 27

convenitque sententia S. GREGORII MAGNI, quo nemo sapientius pastorum Ecclesiae descripsit munera : « Necesse est », inquit, « ut qui ad officium praedicationis excubant, a sacrae lectîonis studio non recédant » (*).

Hic tamen libet AUGUSTINUM admonentem inducere : « Verbi 74 Dei inanem esse forinsecus praedicatorem, qui non sit intus au-ditor », ( 8) eumque ipsum GREGORIUM sacris concionatoribus prae-cipientem, « ut in divinis sermonibus, priusquam aliis eos pro­férant, semetipsos requirant, ne insequentes aliorum facta se de-serant » ( 8). Sed hoc iam, ab exemplo et documento Christi, qui coepit facere et docere (*), vox apostolica late praemonuerat, non unum allocuta Timotheum, sed omnem clericorum ordinem, eo mandato: Attende liât et doctrinae, insta in illis ; hoc enint faciens,

et teipsum salvum faciès, et eos qui te audiunt ( 5). Salutis pro-

fecto perfectionisque et propriae et alienae eximia in sacris Litteris praesto sunt adiumenta, copiosius in Psalmis celebrata; iis tamen, qui ad divina eloquia, non solum mentem afferant docilem atque attentam, sed integrae quoque piaeque habitum voluntatis. Neque enim eorum ratio librorum similis atque communium putanda est sed, quoniam sunt ab ipso Spiritu Sancto dictati, resque gravissi-mas continent multisque partibus reconditas et difficiliores, ad illas propterea intelligendas exponendasque semper eiusdem Spiritus « indigemus adventu » ( 6), hoc est lumine et gratia eius : quae sane, ut divini Psaltae fréquenter instat auctoritas, humili sunt preca-tione imploranda, sanctimonîa vitae custodienda.

Praeclare igitur ex his provïdentia excellit Ecclesiae, quae, 75 « ne caelestis ille Sacrorum Librorum thésaurus, quem Spiritus Sanctus summa liberalitate hominibus trâdidit, neglectus iaceret » ( 7 ), optimis semper et institutis et legibus cavit. Ipsa enim constituit, non solum magnam eorum partem ab omnibus suis ministris in quotidiano sacrae psalniodiae officio legendam esse et mente pia considerandam, sed eorumdem expositionem etinterpretationem in

(*) S. G R E G . M., Reg. pasL 2 , 1 1 ah 2 2 ; MoraL 1 8 , 2 6 al. 1 4 . ( 2 ) S . A U G . , Sermo 1 7 9 , 1 . ( 3 ) S . GREG. M . , Reg. pasl. 3 , 2 4 al. 4 8 .

(4) Cf. Act. 1 , 1.

( 5 ) 1 Tim 4 , 1 6 .

(ft) S. H I E R . , In Mich 1 , 1 0 .

(7) Conc. Trid., Sess. 5 cap. 1 de réf. ; cf. supra n. 5 0 .

Page 44: Enchiridion Biblicum [1927]

28 Léo XIII 1878-1903

ecclesiis cathedralibus, in monasteriis, in conventibus aliorum re-gularium, in quibus studia commode vigere possiht, per idoneos viros esse tradendam ; diebus autem saltem dominicis et festis sollemnibus fidèles salutaribus Evangelii verbis pasci, restricte iussit Item prudentiae debetur diligentiaeque Ecclesiae cultus ille Scripturae Sacrae per aetatem omnem vividus et plurimae fe-rax utilitatis.

7 6 In quo, etiam ad firmanda documenta hortationesque No-stras, iuvat commemorare quaemadmodum a religionis christianae initiis, quotquot sanctitate vitae rerumque divinarum scientia flo-ruerunt, ii Sacris in Litteris multi semper assiduique fuerint. Proxi-mos Apostolorum discipulos, in quibus CLEMENTEM ROMANUM,

IGNATIUM ANTIOCHENUM, . POLYCARPUM, tum Apologetas, ndmi-natim IUSTINUM et IRENAEUM, videmus epistolis et libris suis, sive ad tutelam sive ad commendationem pertinerent catholicorum dogmatum, e Divinis maxime Litteris fidem, robur, gratiam omnem ptetatis arcessere. Scholis autem catecheticis ac theologicis in multis sedibus Episcoporum exortis, Alexandrina et Antiochena celeberrimis, quae in eis habebatur institutio, non alia prope re, nisi lectione, explicatione, defensione divini verbi scripti contineba-tur. Inde plerique prodierunt Patres et scriptores, quorum operosis studiis egregiisque libris consecuta tria circiter saecula ita abun-darunt, ut aetas biblicae exegeseos aurea iure ea sit appellata.

7 7 Inter Orientales principem locum tenet ORIGENES, celeritate ingenii et laborum constantia admirabilis, cuius ex plurimis scriptis et immenso Hexaplorum opère deinceps fere omnes hauserunt. Adnumerandi plures, qui huius discipHnae fines amplificarunt : ita, inter excellentiores tulit Alexandria CLEMENTEM, CYRILLUM ; Pa-laestina EUSEBIUM, CYRILLUM alterum ; Cappadocia BASILIUM

MAGNUM, utrumque GREGORIUM, NAZIANZENUM et NYSSENUM;

Antiochia IOANNEM illum CHRYSOSTOMUM, in quo huius peritia doctrinae cum summa eloquentia certavit.

7 8 Neque id praeclare minus apud Occidentales. In multis, qui se admodum probavere, clara TERTULLIANI et CYPRIANI nomina, HILARII et AMBROSII, LEONIS et GREGORII MAGNORUM; claris-sima AUGUSTINI et HIERONYMI : quorum alter mire acutus exstitit in perspicienda divini verbi sententia, uberrimusque in ea dedu-

(M là. 1 , 2 .

Page 45: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 29

cenda ad auxilia catholicae veritatis, alter a singulari Bibiiorum scientià magnisque ad eorum usum laboribus, nomine Doctoris Maximi praeconio Ecclesiae est honestatus.

Ex eo tempore ad undecimum usque saeculum, quamquam 7 9 huiusmodi conteritio studiorum non pari atque antea ardore ac fructu viguit, viguit tamen, opéra praesertim hominum sacri or-dinis. Curaverunt enim, aut quae veteres in hac re fructuosiora reliquissent deligere eaque apte digesta de suisque aucta pervul-gare, ut ab ISIDORO HISPALENSI, BEDA, ALCUINO factum est in primis; aut sacros codices illustrare glossis, ut VALAFRIDUS STRABO

et ANSELMUS LAUÛUNENSIS , aut eorumdem integritati novis curis consulere, ut PETRUS DAMIANUS et LANFRANÇUS fecerunt.

Saeculo autem duodecimo allegoricam Scripturae enarrationem 8 0 bona cum laude plerique tractarunt; in eo génère S. BERNARDUS

ceteris facile antecessit, cuius etiam sermones nihil prope nisi Di-vinas Litteras sapiunt.

8. Sed nova et laetiora incrementa ex disciplina accessere 8 1 Se kolas ticorum. Qui, etsi in germanam versionis latinae lectionem studuerunt inquirere, confectaque ab ipsis Correctoria biblica id plane testantur, plus tamen studii industriaeque in interpretatione et explanatione collocaverunt. Composite enim dilucideque, nihil ut melius antea, sacrorum verborum sensus varii distincti ; cuius-que pondus in re theologica perpensum ; definitae librorum partes, argumenta partium ; investigata scriptorum proposita ; explicata sententiarum inter ipsas necessitudo et connexio : quibus ex rébus nemo unus non videt, quantum sit luminis obscurioribus locis ad-motum. Ipsorum praeterea de Scripturis lectam doctrinae copiam admodum produnt, tum de theologia libri, tum in easdem com-mentaria ; quo etiam nomine THOMAS AQUINAS inter eos habuit palmam.

Postquam vero CLEMENS V decessor Noster Athenaeum in 8 2

Urbe et celeberrimas quasque studiorum Universitates litterarum orientalium magisteriis auxit, exquisitius homines nostri in nativo Bibiiorum codice et in exemplari latino elaborare coeperunt. Re-vecta deinde ad nos eruditione Graecorum, multoque magis, arte nova libraria féliciter inventa, cultus Scripturae Sanctae latissime accrevit. Mirandum est enim quam brevi aetatis spatio multipli-cata praelo sacra exemplaria, Vulgata praecipue, catholicum orbem quasi compleverint : adeo per id ipsum tempus, contra quam Ec-

Page 46: Enchiridion Biblicum [1927]

30 Léo XII I 1878-1903

clesiae hostes calumniantuf, in honore et amore erant divina vo-lumina.

83 * Neqûe praetereundum est, quantus. doctorum virorum nu-merus, maxime ex religiosis familiis, a Viennensi Concilio ad Tri-dentinum, in rei biblicae bonum provenerit : qui et novis usi subsidiis et variae eruditionis ingeniique sui segetem conferentes, non modo auxerunt congestas maiorum opes, sed quasi munierunt viam ad praestantiam subsecuti saeculi, quod ab eodem Tridentino effluxit, quum nobilissima Patrum aetas propemodum rediisse visa est. Nec enim quisquam ignorât, Nobisque est memoratu iucun-dum, decessores Nostros, a Pio IV ad CLEMENTEM VIII, auc-to-res fuisse ut insignes illae editibnes adornarentur versionum vete-rum, Vulgatae et. Alexandrinae ; quae deinde, SIXTI V eiusdem-que démentis iussu et auctoritate, emissae, in communi usu ver-santur. Per eadem autem tempora, notum est, quum versiones alias Bibliorum antiquas, tum polyglottàs Antuerpiensem et Pari-siensem, diligentissime esse éditas, sincerae investigandae senten-tiae peraptas ; nec ullum esse utriusque Testamenti librum, qui non plus uno nactus sit bonum explanatorem, neque graviorem ullam de iisdem rébus quaestionem, quae non multorum ingénia fecun-dissime exercuerit : quos inter non pauci, iique studiosiores SS. Pa­trum, nomen sibi fecere eximium. Neque, ex illa demum aetate, desiderata est nostrorum sollertia, cum clari subinde viri de iisdem studiis bene sînt meriti, Sacrasque Litteras contra rationalismi com­menta, ex philologia et finitimis disciplinis detorta, simili argu-mentorum génère vindicarint.

84 Haec omnia qui probe, - ut oportet, considèrent, dabunt pro-fecto, Ecclesiam, nec ullo unquam providentiae modo defuisse, quo Divinae Scripturae fontes in filios suos salutariter derivaret, atque illud praesidium, in quo divinitus ad eiusdem tutelam decusque locata est, retinuisse perpetuo omnique studiorum ope exornasse, ut nullis externorum hominum incitamentis eguerit, egeat.

85 Iam postulat a Nobis instituti consilii ratio, ut quae his de studiis recte ordinandis videantur optima, ea vobiscuin com-municemus, Venerabiles Fratres. Sed principio quale adversetur et instet homium genus, quibus vel artibus vel armis confidant, in-terest utique hoc loco recognoscere.

Scilicet, ut antea cum iis praecipue res fuit, qui privato iu-dicio freti, divinis traditionibus et magisterio Ecclesiae repudiatis,

Page 47: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 31

Scripturam statuerant unicum revelationis fontem supremumque iudicem fidei, ita nunc est cum Rationalistis, qui eorum quasi filii et heredes, item sententia innixi sua, vel has ipsas a Patri-bus acceptas christianae fidei reliquias prorsus abiecerunt. Divi-nam enim vel revelationem vel inspirationem vel Scripturam Sa­cram, omnino ullam negant, nequa alia prorsus ea esse dictitant, nisi hominum àrtificia et commenta : illas nimirum, non veras ges-tarum rerum narrationes, sed aut ineptas fabulas aut historias mendaces ; ea, non vaticinia et oracula, sed aut confictas post eventus praedictiones aut ex naturali vi praesensiones ; ea, non veri nominis miracula virtutisque divinae ostenta, sed admirabilia quaedam, nequaquam naturae viribus maiora, aut praestigias et mythos quosdam: Evangelia et scripta apostolica aliis plane aucto-ribus tribuenda.

Huiusmodi portenta errorum, quibus sacrosanctam Divinorum Librorum yeritatem putant convelli, tamquam decretoria pronun-tiata novae cuiusdam scientiae liberae obtrudunt : quae tamen adeo incerta ipsimet habent, ut eisdem in rébus crebrius immutent et suppléant. Cum vero tam impie de Deo, de Christo, de Evange-lio et reliqua Scriptura sentiant et praedicent, non desunt ex iis, qui theologi et chrïstiani et evangelici haberi velint, et honestis-simo nomine obtendant insolentis ingenii temeritatem. His addunt sese consiliorum participes adiutoresque e ceteris disciplinis non pauci, quos eadem revelatarum rerum intolerantia ad oppugnatio-nem Bibiiorum similiter trahit. Satis autem deplorare non possu-mus, quam latius in dies acriusque haec oppugnatio geratur. Ge-ritur in eruditos et graves homines, quamquam illi non ita diffi-culter sibi possunt cavere ; at maxime contra indoctorum vulgus omni consilio et arte infensi hostes nituntur. Libris, libellis, dia-riis-exitiale virus infundunt; id concionibus, id sermonibus insi­nuant ; omnia iam pervasere, et multas tenent, abstractas ab Ec­clesiae tutela, adolescentium scholas, ubi credulas'mollesque men­tes ad contemptionem Scripturae, per ludibrium etiam et scurriles iocos, dépravant misère.

Ista sunt, Venerabiles Fratres, quae commune pastorale stu-dium permoveant, incendant; ita ut huic novae falsi nominis scien­

tiae (*) antiqua illa et vera opponatur, quam a Christo per Apo-

(*) Cf. I Tim 6, 20.

Page 48: Enchiridion Biblicum [1927]

32 Léo XIII 1878-1903

stolos accepit Ecclesia, atque in dimicatione tanta idonei defensores Scripturae Sacrae exsurgant.

88 Itaque ea prima sit cura, ut in sacris Seminariis vel Aca-demiis sic omnino tradantur Divinae Litterae, quemadmodum et ipsius gravitas disciplinae et temporum nécessitas admonent. Cuius rei causa, nihil profecto débet esse antiquius magistrorum delectione prudenti: ad hoc enim munus non homines quidem *de multis, sed taies assumi oportet, quos magnus amor et diuturna consuetudo Bibliorum, atque opportunus doctrinae ornatus commendabiles faciat, pares officio. Neque minus prospiciendum mature est, ho-rum postea locum qui sint excepturi. Iuverit idcirco, ubi commo-dum sit, ex alumnis optimae spei, theologiae spatium laudate emensis, nonnullos Divinis Libris totos addici, facta eisdem plenio-ris cuîusdam studii aliquamdiu facultate. Ita delecti institutique doc-tores, commissum munus adeant fidenter : in quo ut versentur optime et consentaneos fructus educant, aliqua ipsis documenta paulo explicatius impertire placet.

89 Ergo ingeniis tironum in ipso studii limine sic prospi-ciant, ut iudicium in eis, aptum pariter Libris Divinis tuendis at­que arripiendae ex ipsis sententiae, conforment sedulo et excolant. Hue pertinet tractatus de introductione, ut loquuntur, biblica, ex quo alumnus commodam habet opem ad integritatem auctoritatem-que Bibliorum convincendam, ad legitîmum in illis sensum inves-tigandum et assequendu m, ad occupanda captiosa et radicitus evellenda. Quae quanti momenti sit disposite scienterque, comité et adiutrice theologia, esse initio disputata, vix attinet dicere, quum tota continenter tractatio Scripturae reliqua hisce vel fundamentis nitatur vel luminibus clarescat.

90 Exinde in fructuosiorem huius doctrinae partem, quae de interpretatione est, perstudiose incumbet praeceptoris opéra ; unde sit auditoribus, quo dein modo divini verbi divitias in profectum religionis et pietatis convertant. Intelligimus equidem, enarrari in scholis Scripturas omnes, nec per amplitudinem rei; nec per tem-pus licere. Verumtamen, quoniam certa opus est via interpretatio-nis utiliter expediendae, utrumque magister prudens devitet incom-modum, vel eorum qui de singulis libris cursim delibandum prae-bent, vel eorum qui in certa unius parte immoderatius consistunt. Si enim in plerisque scholis adeo non poterit obtineri, quod in Academiis maioribus, ut unus aut alter liber continuatione qua-

Page 49: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 33

dam et ubertate exponatur, at magnopere èfficiendum est, ut libro­rum partes ad interpretandum selectae tractationem habeant con-venienter plenam : quo veluti specimine allecti discipuli et edocti, cetera ipsi perlegant adamentque in omni vita.

Is porro, retinens instituta maiorum, exemplar in hoc su- 91 met versionem vulgatam ; quam Concilium Tridentinum « in pu-blicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus et expositioni-bus pro authentica» habendam decrevit, (A) atque etiam commendat quotidiana Ecclesiae consuetudo. Neque tamen non sua habenda erit ratio reliquarum versionum, quas christiana laudavit usurpavit-que antiquitas, maxime codicum primigeniorum. Quamvis enim, ad summam rei quod spectat, ex dictionibus Vulgatae hebraea et graeca bene eluceat sententia, attamen si quid ambiguë, si quid minus accurate inibi elatum sit, « inspectio praecedentis linguae », suasore AUGUSTINO , profîciet. ( 2) Iamvero per se liquet, quam multum navitatiç ad haec adhiberi oporteat, quum demum sit « commentatoris officium, non quid ipse velit, sed quid sentiat ille quem interpretetur, exponere », ( 3)

15. Post expensam, ubi opus sit, omni industria lectionem, 92 tum locus erit scrutandae et proponendae sententiae. Primum au­tem consilium est, ut probata communiter interpretandi praescripta tanto experrectiore observentur cura, quanto morosior ab adversa-riis urget contentio. Propterea cum studio perpendendi quid ipsa verba valeant, quid consecutio rerum velit, quid locorum simili-tudo aut tàlia cetera, externa quoque appositae eruditîonis illustra-tio societur : cauto tamen, ne istiusmodi quaestionibus plus tem-poris tribuatur et operae quam pernoscendis Divinis Libris, neve corrogata multiplex rerum cognitio mentibus iuvenum plus incom-modi afferat quam adiumenti.

Ex hoc tutus erit gradus ad usum Divinae Scripturae in 93 re theolbgica. Quo in génère animadvertisse oportet, ad ceteras difncultatis causas, quae in quibusvis antiquorum libris intelligendis fere occurrunt, proprias aliquas in Libris Sacris accedere. Eorum enim verbis, auctore Spiritu Sancto, res multae subiiciuntur, quae humanae vim aciemque rationis longissime vincunt, divina scilicet mysteria et quae cum illis continentur alia multa ; idque nonnun-

(') Sess. 4 decr. de edii. et usu Lier. Sacr.\ v. supra, n. 46. (2) S. AUG. , De doctr. christ. 3, 4. ( a) S. HTER. , Epist. 48 al, 50 ad Pammachium 17.

Page 50: Enchiridion Biblicum [1927]

34 LÉO XIII 1878-1903

quam ampliore quaclam et reconditiore sententia, quam exprimere Iittera et hernieneuticae leges indicare videantur : alios praeterea sensus, vel ad dogmata illustranda vel ad commendanda praecepta vitae, ipse litteralis sensus profecto adsciscit. Quamobrem diffiten-dum non est religiosa quadam obscuritate Sacros Libros involvi, ut ad eos, nisi aliquo viae duce, nemo ingredi possit ( 4) : Deo quidem sic providente (quae vulgata est opinio SS. Patrum), ut hommes maiore cum desiderio et studio illos perscrutarentur, res-que inde operose perceptas mentibus animisque altius infigerent ; intelligerentque praecipue, Scripturas Deum tradidisse Ecclesiae, qua scilicet duce et magistra in legendis tractandisque eloquiis suis certissima uterentur. Ubi enim charismata Domini posita sint, ibi discendam esse veritatem, atque ab illis, apud quos sit succes-sio apostolica, Scripturas nullo cum periculo exponi, iam Sanctus docuit IRENAEUS : ( 2) cuîus quidem ceterorumque Patrum doctri-nam Synodus Vaticana amplexa est quando Tridentinum decretum de divini verbi scripti interpretatione renovans, hanc illius mentem esse declaravit, ut in rébus fidei et morum, ad aedificationem doc-trinae christianae pertinentium, is pro vero sensu Sacrae Scripturae habendus sit, quem tenuit ac tenet sancta Mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum Sancta-rum ; atque ideo nemini licere contra hune sensum aut etiam contra unanimem consensum Patrum ipsam Scripturam Sacram inter-pretari ( 3 ) .

94 Qua plena sapientiae lege nequaquam Ecclesia pervestiga-tionem scientiae biblicae retardât aut coercet, sed eam potius ab errore integram praestat, plurimumque ad veram adiuvat progres-sionem. Nam privato cuique doctori magnus patet campus, in quo, tutis vestigiis, sua interpretandi industria praeclare certet Eccle-siaeque utiliter. In locis quidem Divinae Scripturae, qui expositio-nem certam et definitam adhuc desiderant, effici ita potest, ex suavi Dei providentis consilio, ut, quasi praeparato studio, iudi-cium Ecclesiae maturetur; in locis vero iam definitis potest priva-tus doctor aeque prodesse, si eos vel enucleatius apud fidelium ple-bem et ingeniosius apud doctos edisserat, vel insignius évinçât ab

(*) S. HIER. , Epist. 53 al. 103 ad Paulinum 4. ( 2) S. IREN., Adv. haer. 4, 26, 5. (:JJ Conc. Vat., Sess. 3 cap. 2 de revêt, ex Conc. Trid., Sess. 4 decr.

de edit. et usu Libr. Sacr. ; v. supra n. 47, 63.

Page 51: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 35

adversariis. Quapropter praecipuum sanctumque sit catholico in-terpreti, ut illa Scripturae testimonia, quorum sensus authentice de-claratus est, aut per sacrôs auctores, Spiritu Sancto afHante, uti multis in locis N. T., aut per Ecclesiam, eodem Sancto adsistente Spiritu « sive sollemni iudicio sive ordinario et universali magis-terio » ( 4), eâdem ipse ratione interpretetur ; atque ex adiumentis disciplinae suae convincat, eam solam interpretationem, ad sanae hermeneuticae leges, posse recte probari. In ceteris analogia fidei sequenda est, et doctrina catholica, qualis ex auctoritate Ecclesiae accepta, tamquam summa norma est adhibenda : nam, cum et Sa­crorum Librorum et doctrinae apud Ecclesiam clepositae idem sit auctor Deus, profecto fieri nequit, ùt sensus ex illis, qui ab hac quoquo modo discrepet, légitima interpretatione eruatur. Ex quo apparet, eam interpretationem ut ineptam et falsam reiiciendam, quae, vel inspiratos auctores inter se quodammodo pugnantes faciat, vel doctrinae Ecclesiae adversetur.

Huius igitur disciplinae magister hac etiam laude floreat oportet, ut omnem theologiam egregie teneat, atque in commen-tariis versatus sit SS. Patrum Doctorumque et interpretum opti-morum. Id sane inculcat HIERONYMUS ( 2), multumque AUGUSTÏNUS,

qui iusta cum querela « Si unaquaeque disciplina», inquit, «quam-quam vilis et facilis, ut percipi possit, doctorem aut magistrum requirit, quid temerariae superbiae plenius, quam divinorum sacra-mentorum libros ab interpretibus suis nolle cognoscere ! » ( 3). Id ipsum sensere et exemplo confirmavere ceteri Patres, qui « Divi-narum Scripturarum intelligentiam, non ex propria praesumptione, sed ex maiorum scriptis et auctoritate sequebantur, quos et ipsos ex apostolica successione intelligendi regulam suscepisse constabat ( 4).

Iamvero SS. Patrum, quibus « post Apostolos, sancta Ec­clesia plantatoribus, rigatoribus, aedificatoribus, pastoribus, nutrito-nbus crevit » ( a ) , summa auctoritas est, quotiescumque testimo-nium aliquod biblicum, ut ad fidei pertinens morumve doctrinam, uno eodemque modo explicant omnes : nam ex ipsa eorum con-sensione, ita ab Apostolis secundum catholicnm fidem traditum

(4) Conc. Vat., Sess . 3 cap. 3 de fide.

(2) S. H I E R . , Epist. 53 al. 103, 6 ss. ( 3) S. À U G . , De util. cred. 17, 35. ( 4) RUFINUS, Hist. eccl. 2. 9. ( 5) S. AuG., C. Iulian..2, 10, 37.

Page 52: Enchiridion Biblicum [1927]

36 Léo XIII 1878-1903

esse nitide eminet. Eorumdem vero Patrum sententia tune etiam magni aestimanda est, cum hisce de rébus munere doctorum quasi privatim funguntur; quippe quos, non modo scientia revelatae doc­trinae et multarum notitia rerum, ad apostolicos libros cognoscen-dos utilium, valde commendet, verum Deus ipse, viros sanctimo-nia vitae et veritatis studio insignes, amplioribus luminis sui prae-sidiis adiuverit. Quare interpres suum esse noverit, eorum et vesti-gia reverenter persequi et laboribus frui intelligenti delectu.

97 Neque ideo tamen viam sibi putet obstructam, quo minus, ubi iusta causa adfuerit, inquirendo et exponendo vel ultra procé­dât, modo praeceptioni illi, ab AUGUSTINO sapienter propositae, religiose obsequatur, videlicet a litterali et veluti obvio sensu mi­nime discedendum, nisi qua \eum vel ratio tenere prohibeat vel né­cessitas cogat dimittere : (/) quae praeceptio eo tenenda est fir-mius, quo magis, in tanta novitatum cupidine et opinionum licen-tia, periculum imminet aberrandi. Caveat idem, ne illa negligat, quae ab eisdem Patribus ad allegoricam similemve sententiam translata sunt, maxime cum ex litterali descendant et multorum auctoritate fulciantur. Talem enim intefpretandi rationem ab Apo­stolis Ecclesia accepit, suoque ipsa exemplo, ut e re patet liturgica, comprobavit ; non quod Patres ex ea contenderent dogmata fidei per se demonstrare, sed quia bene frugiferam virtuti et pietati alendae nossent experti.

98 Ceterorum interpretum catholicorum est minor quidem auc-toritas, attamen, quoniam Bibliorum studia continuum quemdam progressum in Ecclesia habuerunt, istorum pariter commentariis suus tribuendus est honor, ex quibus multa opportune peti Iiceat ad refellenda contraria, ad difnciliora enodanda. At vero id ni-mium dedecet, ut quis, egregiis operibus, quae nostri abunde 1 re-liquerunt, ignoratis aut despectis, heterodoxorum libros praeoptet, ab eisque cum praesenti sanae doctrinae periculo et non raro cum detrimento fidei, explicationem locorum quaerat, in quibus catho-lici ingénia et labores suos iamdudum optimeque collocarint. Licet. enim heterodoxorum studiis, prudenter adhibitis, iuvari interdum possit interpres catholicus, meminerit tamen, ex crebris quoque ve-terum documentas ( 2), incorruptum Sacrarum Litterarum sensum

( 1 ) S. A U C , De Gen. ad litt. 8, 7, 13. (2) Cf. CLEM. A L . , Strom. 7, 16; ORIG., Deprinc. 4, 8; In Lev. hom.

4, 8 ; TERTULL. , De praescr. 15 s . ; S. HILAR. , In Mt. 13, 1.

Page 53: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 37

extra Ecclesiam neutiquam reperiri, neque ab eis tradi posse, qui verae fidei expertes, Scripturae, non medullam attingunt, sed corticem rodunt ( 4 ) .

Illud autem maxime optabile est et necessarium, ut eius- 99 dem Divinae Scripturae usus in universam theologiae influât di~ sciplinam eiusque prope sit anima : ita nimirum omni aetate Patres atque praeclarissimi quique theologi professi sunt et re praestite-runt- Nam quae obiectum sunt fidei vel ab eo consequuntur, ex Divinis potissirne Litteris studuerunt asserere et stabilire; atque ex ipsis, sicut pariter ex divina traditione, nova haereticorum com­menta refutare, catholicorum dogmatum1 rationem, intelligent iam, vincula exquirere. Neque id cuiquam fuerit mirum, qui reputet, tam insignem locum inter revelationis fontes Divinis Libris deberi, ut, nisi eorum studio usuque assiduo, nequeat theologia rite et pro dignitate tractarL Tametsi enim rectum est iuvenes in academîis et scholis ita praecipue exerceri, ut intellectum et scientiam dogma­tum assequantur, ab articulis fidei argumentatione instituta ad alia ex illis, secundum normas probatae solidaeque philosophiae, con-cludenda ; gravi tamen eruditoque theologo minime negligenda est ipsa demonstratio dogmatum ex Bibiiorum auctoritatibus ducta : « Non enim accipit (theologia) sua principia ab aliis .scientiis, sed immédiate a Deo per revelationem. Et ideo non accipit ab aliis scien­tiis, tamquam a superioribus, sed utitur eis tamquam inferioribus et ancillis ». Quae sacrae doctrinae tradendae ratio praeceptorem com-mendatoremque habet theologorum principem, AQUINATEM (* ) : qui praeterea, ex hac bene perspecta christianae theologiae in-dole, docuit quemadmodum possit theologus sua ipsa principia, si qui ea forte impugnent, tueri : « Argumentando quidem, si adversa-rius aliquid concédât eorum, quae per divinam revelationem haben-•tur ; sicut per auctoritates Sacrae Scripturae disputamus contra haere-ticos, et per unum articulum contra negantes alium. Si vero ad-versarius nihil credat eorum quae divinitus revelantur, non remanet amplius via ad probandum articulos fidei per rationes, sed ad sol-vendum rationes, si quas inducit contra fidem » ( a).

Providendum igitur, ut ad studia biblica convenienter in- 100 structi munitique aggrediantur iuvenes ; ne iustam frustrentur spem,

(*) S. G R E G . M . , Moral. 2 0 , 9 al. 11. (2) S. T H O M . , S. th. 1 q. 1 ai 5 ad 2 .

(3) Ib. a. 8. A

Page 54: Enchiridion Biblicum [1927]

38 Léo XIII 1878-1903

neu, quod deterius est, erroris discrimen incaute subeant, Rationa-listarum capti fallaciïs apparataeque specie eruditionis. Erunt au­tem optime comparât!, si, qua Nosmetipsi monstravimus et prae-scripsimus via, philosophiae et theologiae institutionem, eodem S. Thoma duce, religiose coluerint penitusque perceperint. Ita recte incedent, quum in re biblica, tum in ea theologiae parte, quam positivant nommant, in utraque laetissime progressuri.

101 Doctrinam catholicam légitima et sollerti sacrorum Bibiio­rum interpretatione probasse, exposuisse, illustrasse, multum id quidem est: altéra tamen, eaque tam gravis momenti quam operis laboriosi, pars remanet, ut ipsorum auctoritas intégra quam vali-dissime asseratur. Quod quidem nullo alio pacto plene licebit uni-verseque assequi, nisi ex vivo et proprio magisterio Ecclesiae, quae « per se ipsa, ob suam nempe admirabilem propagationem,

eximiam sanctitatem et inexhaustam in omnibus bonis fecundita-I

tem, ob catholicam unitatem, invictamque stabilitatem, magnum quoddam et perpetuum est motivum credibilitatis et divinae suae legationis testimonium irrefragabile » ( £). Quoniam vero divinum et infallibile magisterium Ecclesiae, in auctoritate etiam Sacrae Scripturae consistit, huius propterea ndes saîtem humana asserenda in primis vindicandaque est: quibus ex libris, tamquam ex anti-quitatis probatissimis testibus, Christi " Domini divinitas et legatio, Ecclesiae hierarchicae institutio, primatus Petro et successoribus eius collatus, in tuto apertoque collocentur.

102 Ad hoc plurimum sane conducet, si plures sint e sacro or-dine paratiores, qui hac etiam in parte pro fide dimicent et im-petus hostiles propulsent, induti praecipue armatura Dei, quam suadet Apostolus ( 2), neque vero ad nova hostium arma et proe-Iia insùeti. Quod pulchre in sacerdotum officiis sic recenset CHRY-

SOSTOMUS : « Ingens adhibendum est studium ut Christi verbum

habitet in nobis abundanter ( 3) : neque enim ad unum pugnae ge-nus parati esse debemus, sed multiplex est bellum et varii sunt hostes ; neque iisdem omnes utuntur armis, neque uno tantum modo nobiscum congredi moliuntur. Quare opus est, ut is, qui cum omnibus congressurus est, omnium machinas artesque co-gnitas habeat, ut idem sit sagittarius et funditor, tribunus et ma-

(*) Conc. Vat., Sess . 3 cap. 3 de fide.

(3J Cf. Eph 6, 13-17.

Cf. Col. 3, 16.

Page 55: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclîca « Providentissimus » 39

nipuli ductor, dux et miles, pedes et eques, navalis ac muralis pugnae peritus: nisi enim oinnes dimicandi artes noverit, novit diaholus per unam partem, si sola negligatur, praedonibus suis immissis, oves diripere » Fallacias hostium artesque inhac re ad impugnandum multipliées supra adumbravimus : iam, quibus praesidiis ad defensionem nitendum, commoneamus.

Est primum in studio linguarum veterum orientalium si- l mulque in arte quam vocant criticam. Utriusque rei scientia quum hodie in magno sit pretio et laude, ea clerus, plus minusve pro locis et hominibus exquisita,. ornatus, melius poterit decus et munus sustinere suum ; nam ipsè omnia omnibus fieri débet ( 3), paratus semper ad saiisfactionem omni poscenti raiionem de ea, quae in

ipso est spe Ergo Sacrae Scripturae magistris necesse est at­que theologos addecet, eas linguas cognitas habere, quibus libri canonici sunt primitus ab hagiographis exarati, easdemque opti­mum factu erit si colant alumni Ecclesiae, qui praesertim ad academicos theologiae gradus aspirant. Atque etiam curandum. ut omnibus in Academiis, quod iam in multis receptum laudabiliter est, de ceteris item antiquis linguis, maxime semiticis, deque con-gruente cum illis eruditione, sint magisteria, eorum in primis usui, qui ad Sacras Litteras profitendas designantur.

Hos autem ipsos, eiusdem rei gratia, doctiores esse oportet 1 atque exercitatiores in vera artis criticae disciplina : perperam enim et cum religionis damno inductum est artificium, nomine- hone-statum criticae sublimioris, quo ex solis internis, uti loquuntur, rationibus, cuiuspiam libri origo, integritas, auctoritas diudicata emergant. Contra perspicuum est, in quaestiohibus rei historicae, cuiusmodi origo et conseryatio librorum, historiae testimonia valere prae ceteris, eaque esse quam studiosissime et conquirenda et excutienda: illas vero rationes internas plerumque non esse tanti, ut in causam, nisi ad quamdam confirmationem, possint advocari. Secus si fiât, magna prolecto consequentur incommoda. Nam hos-tibus religionis plus confidentiae futurum est, ut sacrorum authen-ticitatem Librorum impetant et discerpant : illud ipsum qubd extol-lunt genus criticae sublimioris, eo demum recidet, ut suum quisque studium praeiudicatamque opinionem interpretandp sectentur: inde

(*) S. l o . CHRVS. De sacerd. 4, 4. (2) Cf. 1 Cor 9, 22. F*) Cf. 1 Petr. 3, 15.

Page 56: Enchiridion Biblicum [1927]

40 Léo XIII 1878-1903

neque Scripturis quaesitum lumen accedet, neque ulla doctrinae oritura utilitas est, sed certa illa patebit erroris nota, quae est varietas et dissimilitudo sentiendi, ut iam ipsi sunt documento huiusce novae principes disciplinae : inde etiam, quia plerique in-fecti sunt vanae philosophiae et rationalismi placitis, ideo prophe-tias, miracula, cetera quaecumque naturae ordinem superent, ex Sacris Libris dimovere non verebuntur.

105 Congrediendum secundo loco cum iis, qui sua physicorum scientia abusi, Sacros Libros omnibus vestigiis indagant, unde auctoribus inscitiam rerum talium opponant, scripta ipsa vitupèrent. Quae quidem insimulationes quum res attingant sensibus Obiectas ,

eo periculosiores accidunt, manantes în vulgus, maxime in deditam litteris iuventutem ; quae. semel reverentiam divinae revelationis in uno aliquo capite exuerit, facile in omnibus omnem eius fidem est dimissura. Nimium sane constat, de natura doctrinam, quantum ad percipiendam summi Artificis gloriam in procreatis rébus im-pressam aptissima est, modo sit convenienter proposita, tantum posse ad elementa sanae philosophiae evellenda corrumpendosque mores, teneris animis perverse infusam. Quapropter Scripturae Sacrae doctori cognitio naturalium rerum bono erit subsidio, quo huius quoque modi captiones in Divinos Libros instructas facilius detegat et refellat.

106 Nulla quidem theologum inter et physicum vera dissensio intercesserit, dum suis uterque finibus se contineant, id caventes,. secundum S. ATJGUSTINI monitum, « ne aliquid temere et inco-gnitum pro cognito asserant » Sin tamen dissenserint, quemad-m o d u m se gerat theologus, summatim est régula ab eodem obla-ta : « Quidquid », inquit, « ipsi de natura rerum veracibus documen-tis demonstrare potuerint, ostendamus nostris Litteris non esse contrarium ; quidquid autem de quibuslibet suis voluminibus his nostris Litteris, idest catholicae fidei, contrarium protulerint, aut aliqua etiam facultate ostendamus, aut nulla dubitatione credamus esse falsissimum » ( 2 ) . De cuius aequitate regulae in considera-tione sit primum, scriptores sacros, seu verius « Spiritum Dei, qui per ipsos loquebatur, noluisse ista (videlicet intimam adspec-tabilium rerum constitutionem) docere homines, nulli saluti profu-

(') S. AUG., In Gen. op. imperf. 9, 30. ( 2) S. AUG. , De Gen. ad HtL 1, 21, 4L

Page 57: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus > 41

tura » (*) ; quare eos, potius quam explorationem naturae recta persequantur, res ipsas aliquando describere et tractare aut quo-dam translationis modo, aut sicut communis sermo per ea ferebat tempora, hodieque de multis fert rébus in quotidiana vita, ipsos inter hommes scientissimos. Vulgari autem sermone quum ea primo pro-prieque efferantur quae cadant sub sensus, non dissirriiliter scrip-tor sacer (monuitque et Doctor Angelicus) <T ea secutus est, quae sensibiliter apparent » ( 2 ) , seu quae Deus ipse, homines alloquens, ad eorum captum significavit humano more.

Quod vero defensio Scripturae Sanctae agenda strenue est, 1 0 7 non ex eo omnes aeque sententiae tuendae sunt, quas singuli Patres aut qui deinceps interprètes in eadem declaranda ediderint : qui prout erant opiniones aetatis, in locis edisserendis, ubi physica nguntur, fortasse non ita semper iudicaverunt ex veritate, ut quae-dam posuerint, quae nunc minus probentur. Quocirca studiose di-gnoscendum in»illorum interpretationibus, quaenam reapse tradant tamquam spectantia ad fidem aut cum ea maxime copulata, quae­nam unanimi tradant consensu ; namque « in his quae de necessi-tate fidei non sunt, licuit" Sanctis diversimode opinarï sicut et nobis », ut est S. THOMAE ( 3 ) sententia. Qui et alio loco pruden-tissime habet : « Mihi videtur tutius esse, huiusmodi, quae philo-sophi communiter senserunt, et nostrae fidei non répugnant, nec sic esse asserenda ut dogmata fidei, etsî aliquando sub nomine philosophorum introducantur, nec sic esse neganda tamquam fidei contraria, ne sapientibus huius muridi occasio contemnendi doc-tri na m fidei praebeatur » ( 4 ) . Sane, quamquam ea quae speculatores naturae certis argumentis certa iam affirmarint, interpres ostende-re débet nihil Scripturis recte explicatis obsistere, ipsum tamen ne iugiat, factum" quandoque esse, ut certa quaedam ab illis traditâ, postea in dubitationem adducta sînt et repudiata. Quod si physi-corum scriptores terminos disciplinae suae transgressi, in provin-ciam philosophorum perversitate opinionum invadant, eas interpres theologus philosophis mittat refutandas.

Haec ipsa deinde ad cognatas disciplinas, ad historiam 108 praesertim, iuvabit transferri. Dolendum enim, multos esse, qui

( 1) S. A U G . id. 2, 9, 20. ( 2) S. T H O M . , 5". th. \ q. 70 a. 1 ad 3.

( 3) S. T H O M . , In 2 Sent. d. 2 q. I a. 3 . 4 ) S. THOM., Opusc. \0.

Page 58: Enchiridion Biblicum [1927]

42 Léo XIII 1878-1903

antiquitatis monumenta, gentium mores et instituta, similiumque rerum testimonia magnis ii quidem laboribus perscrutentur et pro­férant, sed eo saepius consilio, ut errons labes in Sacris Libris deprehendant, ex quo illorum auctoritas usquequaque infirmetur et nutet. Idque nonnulli et nimis infesto animo faciunt nec satis aequo iudicio ; qui sic fidunt profanis libris et documentis memo-riae priscae, perinde ut nulla eis ne suspicio quidem errons possit subesse, libris vero Scripturae Sacrae, ex opinata tantum erroris specie, neque ea probe discussa, vel parem abnuunt fidem.

109 Fieri quidem potest, ut quaedam librariis in codicibus descri-bendis minus recte exciderint ; quod considerate iudicandum est, nec facile admittendum, nisi quibus locis rite sit demonstratum : fieri etiam potest, ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps ; cui enodandae multum afférent optimae interpretandi regulae : at nefas omnino fuerit, aut inspirationem ad aliquas tantum Sacrae Scripturae partes coangustare, aut concedere sacrum ipsuni errasse auctorem. Nec enim toleranda est eorum ratio, qui ex istis diffi-cùltatibus sese expediunt, id nimirum dare. non dubitantes, inspira­tionem divinam ad res fidei morumque, nihil praeterea, pertinerc, eo quod falso arbitrentur, de veritate sententiarum cum agitur, non adeo exquirendum, quaenam dixerit Deus, ut non magis perpenda-

> tur, quam ob causam ea dixerit. Etenim libri omnes atque integri, quos Ecclesia tamquam sacros et canonicos recipit, cum omnibus suis partibus, Spiritu Sancto dictante, conscripti sunt; tantum vero abest ut divinae inspiration! error ullus subesse possit, ut ea per se ipsa, non modo errorem excludat omnem, sed tam necessario excludat et respuat, quam necessarium est, Deum, summam Veri-tatem, nullius omnino errons auctorem esse.

110 Haec est antiqua et constans fides Ecclesiae, sollemni. etiam sententia in Conciliis definita Florentino et Tridentino ; con-firmata denique atque expressius declarata in Concilio Vaticano, a quo absolute edictum : « Veteris et Novi Testamenti. libri integri cum omnibus suis partibus, prout in eiusdem Concilii (Tridentini) decreto recensentur et in veteri vulgata latina editione habentur, pro sacris et canonicis suscipiendi sunt. .Eos vero Ecclesia pro sa­cris et canonicis habet, non ideo quod sola humana industria con-cinnati, sua deinde auctoritate sint approbati ; nec ideo dumtaxat, quod revelationem sine errore contineant; sed propterea quod Spi-

Page 59: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Providentissimus » 43

ritu Sancto inspirante conscrîpti, Deum habent auctorem » Quare nihil admodum refert, Spiritum Sanctum assumpsisse homines tam­quam instrumenta ad scribendum, quasi, non quidem primario auctori, sed scriptoribus inspiratis quidpiam falsi elabi potuerit. Nam supernaturali ipse virtute ita eos ad scribendum excitavit et movit, ita scribentibus adstitit, ut ea omnia eaque sola, quae ipse iuberet, et recte mente conciperent, et fideliter conscribere vellent, et apte infallibili veritate exprimèrent : secus, non ipse es-set auctor Sacrae Scripturae universae.

Hoc ratum semper habuere SS. Patres: « Itaque », ait Au- 111 GUSTINUS, « cum illi scripserunt, quae ille ostendit et dixit, nequa-quam dicendum est, quod ipse non scripserit : quandoquidem mem-bra eius id operata sunt, quod dictante capite cognoverunt » (*) : pronuntiatque S. GREGORIUS M. : « Quis haec scripserit, valde supervacanee quaeritur, cum tamen auctor libri Spiritus Sanctus fideliter credatur. Ipse igitur haec scripsit, qui scribenda dictavit: ipse scripsit, qui et in illius opère inspirator exstitit » ( 8). Con-sequitur, ut qui in locis authenticis Librorum Sacrorum quidpiam falsi contineri posse existiment, ii profecto aut catholicam divinae inspirationis notionem pervertant, aut Deum ipsum erroris faciant auctorem.

Atque adeo Patribus omnibus et Doctoribus persuasissimum 112 fuit, Divinas Litteras, quales ab hagiographis editae sunt, ab omni omnino errore esse immunes, ut propterea non pauca illa, quae contrarii aliquid vel dissimile viderentur afferre (eademque fere sunt, quae nomine novae scientiae nunc obiciunt), non subtiliter minus quam religiose componere inter se et conciliare studuerint ; professi unanimes, libros eos et integros et per partes a divino aeque esse afflatu, Deumque ipsum per sacros auctores elocutum nihil admodum a veritate alienum ponere potuisse. Ea valeant uni-verse, quae idem AUGUSTINUS ad HIERONYMUM scripsit : « Ego enim fateor caritati tuae, solis eis Scripturarum libris, qui iam canonici appellantur, didici hune timorem honoremque déferre, ut nullum eorum auctorum scribendo aliquid errasse firmissime credam. Ac si aliquid in eis offendero litteris, quod videatur con-trarium veritati, nihil aliud quam vel mendosum esse codicem, vel

(*) Conc. Val. Sess . 3 cap. 2 de revel.; v. supra n. 62. ( 2 ) S . A U G . , De cons. Evang. 1, 35. ( S ) S . G R E G . M., Moral, in l. lob praef. I, 2.

Page 60: Enchiridion Biblicum [1927]

44 Léo XIII 1878-1903

interpretem non assecutum esse quod dictum est, vel me minime întellexisse, non ambigam » ( 4 ) .

113 At vero omni graviorum artium instrumento pro sancti-ta te Bibiiorum plene perfecteque contendere, multo id, maius est, quam ut a sola interpretum et theologorum sollertia aequum sit exspectaiï. Eodem optandum est conspirent et connitantur illi etiam ex catholicis viris, qui ab ex ternis doctrinis alîquam sint nominis auctoritatem adepti. Horum sane ingeniorum ornatus, si nunquam antea, ne nunc quidem, Dei beneficio, Ecclesiae deest; atque uti-nam eo ampli us in fidei subsidium augescat. Nihil enim magis oportere ducimus, quam ut plures validioresque nanciscatur Veri­tas propugnatores, quam sentiat adversarios ; neque res ulla est

-quae magis persuadere vulgo possit obsequium veritatis, quam si eam liberrime profiteantur, qui in laudata aliqua praestent facultate. Quin facile etiam cessura est obtrectatorum invidia, aut certe non ita petulanter iam traducere illi audebunt inimîcam scientiae, fidem, cum viderint a viris scientiae laude nobilibus summum fidei ho* norem reverentiamque adhiberi.

114 Quoniam igitur tantum ii possunt religioni importare com-modi, quibus cum catholicae professionïs gratia felicem indolem ingenii benignum Numen impertiit, ideo in hac acerrima agitatione studiorum, quae Scripturas quoquo modo attingunt, aptum sibi quisque eligant studii genus, in quo aliquando excellentes, obiecta in illas improbae, scientiae tela, non sine gloria repellant.

J15 Quo loco gratum est illud pro merito comprobare nonnullo-rum catholicorum consilium, qui ut viris doctioribus suppetere pos­sit, unde huiusmodi studia omni adiumentorum copia pertractent et provenant, coactis societatibus, largîter pecunias soient conferre. Optima sane et peropportuna temporibus pecuniae collocandae ratio. Quo enim catholicis minus praesidii in sua studia sperare licet publiée, eo promptiorem effusioremque patere decet privatorum liberalitatem ; ut quibus a Deo aucti sunt divitiis, eas ad tutandum revelatae ipsius doctrinae thesaurum velint convertere.

116 Taies autem labores ut ad rem biblicam vere proficiant, insi­stant eruditi in iis tamquam principiis, quae supra a Nobis prae-finita sunt ; fideliterque teneant, Deum, condîtorem rectoremque rerum omnium, eumdem esse Scripturarum auctorem : nihil prop-

(') S. A U G . , Epist. 82, 1 et crebrius alibi.

Page 61: Enchiridion Biblicum [1927]

Eucyclica « Providentissimus » 45

terea ex rerum natura, nihil ex historiae monumentis colligi posse quod cum Scripturis rêvera pugnet. Si quid ergo taie videatur, id sedulo submovendum, tum adhibito prudenti theologorum et inter-pretum iudicio, quidnam verius verisimiliusve habeat Scripturae locus, de quo disceptetur, tum diligentius expensa argumentorum vi, quae contra adducantur. Neque ideo cessandum, si qua in con-trarium species etiam tum resideat ; nam, quoniam verum vero ad-versari haudquaquam potest, certum sit aut in sacrorum interpre-tationem verborum, aut in alteram disputationis partem errorero incurrisse : neutrum vero si necdum satis appareat, cunctandum in-terea de sententia. Permulta enim ex omni doctrinarum génère sunt diu multumque contra Scripturam iactata, quae nunc, utpote inania, penitus obsolevere : item non pauca de quibusdam Scripturae Iocis

'•(non proprie ad fidei morumque pertinentibus regulam) sunt quon-dam interpretando proposita, in quibus rectius postea vidit acrior quaedam investigatio. Nempe opinionum commenta delet dîes ; sed « veritas manet et invalescit in aeternum » (*). Quare, sicut nemo sibi arrogaverit, ut omnem recte intelligat Scripturam, in qua se ipse plura nescire quam scire fassus est AUGUSTINUS ^ 2), ita, si quid incident difficilius quam explicari possit, quisque eam sumet cautionem temporationemque eiusdem Doctoris : « Melius est veï premi incognitis sed utilibus signis, quam, inutiliter ea interpretando, a iugo servitutis eductam cervicem laqueis erroris inserere » ( 3 ) .

Consilia et iussa Nostra si probe verecundeque erunt secuti, 117 qui subsidiaria haec studia profitentur, si et scribendo et docendo studiorum fructus dirigant ad hostes veritatis redarguendos, ad fidei damna in iuventute praecavenda, tum demum laetari poterunt dignâ se opéra Sacris Litteris inservire, eamque rei catholicae opem aflferre, qualem de filiorum pietate et doctrinis iure sibi Ecclesia pollicetur.

Haec sunt, Venerabiles Fratres, quae de studiis Scripturae 11 Sacrae pro opportunitate monenda et praecipienda, adspirante Deo, censuimus. Iam sit vestrum curare, ut qua par est religione custo-diantur et observentur : sic ut débita Deo gratia, de communicatis humano generi eloquiis sapientiae suae, testatius eniteat optataeque utilitates redundent, maxime ad sacrae iuventutis institutionem, quae tanta est cura Nostra et spes Ecclesiae. Auctoritate nimirum et

(*) 3 Esdr. 4, 38. ( 2) S. A U G . , Epist. 55 ad Ianuar. 21. f3) S. A U G . , De doctr. christ 3, 9, 18.

Page 62: Enchiridion Biblicum [1927]

46 Léo XIII 1878-1903

hortatione date alacres operam, ut in Seminariîs, atque în Academiis quae parent ditioni vestrae, haec studia iusto in honore consistant vigeantque. Intègre feliciterque vîgeant, modératrice Ecclesia, se­cundum saluberrima documenta et exempla SS. Patrum laudatamque maiorum consuetudinem : atque talia ex temporum cursu incrementa accipiant, quae vere sint in praesidium et gloriam catholicae veri-tatis, natae divinîtus ad perennem populorum salutem.

119 Omnes denique alumnos et administros Ecclesiae paterna caritate admonemus, ut ad Sacras Litteras adeant summo semper affectu reverentiae et pietatis : nequaquam enim ipsarum intelli-gentia salutariter, ut opus est, patere potest, nisi remotâ scientiae terrenae arrogantiâ, studioque sancte excîtato eius quae desursum est sapientiae ( 4). Cuius in disciplinam semel admissa mens, atque inde illustrata et roborata, mire valebit ut etiam humanae scien­tiae quae sunt fraudes dignoscat et vitet, qui sunt solidi fruc-tus percipiat et ad aeterna référât : inde potissime exardescens animus, ad emolumenta virtutis et divini amoris spiritu vehe-mentiore contendet: Beati qui scrutantur testimonia eius, in toto corde exquirunt eum (*).

Iam-divini auxilii spe freti et pastorali studiff vestro confisi, Apo-stolicam Benedictionem, caelestium munerum auspicem Nostraeque singularis benevolentiae testem, vobis omnibus, universoque Clero et populo singulis concredito, peramanter in Domino impertimus.

Datum Romae apud S. Petrum die 18 Novembris ànno 1893, Pontificatus Nostri anno 16.

LÉO PP. XIII.

2. S u p r e m a C o n g r e g a t i o S a n c t a e R o m a n a e e t U n i v e r s a l i s In-qu i s i t i on i s :

D e c r e t u m de a u t h e n t i a t e x t u s I l o . 5 , 7 , 13 Ian. 1897 (3).

120 Feria IV, die 13 Ian. 1897. In Congregatione Gênerait S. R. et U, I. habita caram Emis ac Revwiis DD. Cardinalibus, contra haereticam pravitatem Generalibus Inquisttoribus, proposito dubio :

« Utrum tuto negari, aut saltem in dubiura revocari possit esse authenticum textum S. Ioannis, in epistola prima cap. 5 vers. 7,

(*) Cf. lac. 3, 15-17. ( 2) Ps. 18, 2. (3) Acta S. Sedis 29 (1896-97) 637.

Page 63: Enchiridion Biblicum [1927]

Ex Constitutione « Officiorum ac munerum » 47

qui sic se habet: « Ç)noniam très sunt, qui testimonium dant in-caelo: Pater, Verbum et Spiritus Sanctus: et hi très unum sunt» ?

Omnibus diligentissimo examine perpensis, praehabitoque DD. Consuliorum vota, iidem Envi Cardinales respondendum manda-rtint: « Négative ».

Feria vero VI, die 15 eiusdem mensis et anni, in solita audientia R. P. D. Assessori S. O. imperiita, facia de suprascriptis accurata relatione SSiho D. Leoni PP. XIII, Sanclilas Sua resolutionem Emorum Patrum approbavit et confirmaviL — /. Can. MANCINI, S. R. et U. I. Notarius.

D e c l a r a t i o ab eadem Suprema Sacra Congregatione ihde ab 121 :nitio privàtim data ac postea pluries repetita, quae nunc ipsius auctoritate publici iuris fit :

« Decretum hoc latum est, ut coerceretur audacia privatorum doctorum ius sibi tribuentium authentiam cbmmatis Ioannei aut penitus reicieridi aut ultimo iudicio saltem in dubium vocandi. Minime vero impedire voiuit, quominus scriptores catholici rem plenius investigarent atque, argumentis hinc inde accurate perpen­sis, cum ea, quam rei gravitas requirit, moderatione et temperantia, in sententiam genuinitati contrariam inclinarent, modo profiteren-tur se .paratos esse stare iudicio Ecclesiae, cui a Iesu Christo munus demandatum est Sacras Litteras non solum interpretandi, sed etiam fideliter custodiendi ».

Feria V, die 2 Junii 1927. — ALOISIUS CASTELLANO, Su-1

premae S. Congr. S. Officii Notarius.

3. Ex C o n s t i t u t i o n e «Offic iorum ac m u n e r u m ». D é c r é t a Ge­neral i a de p r o h i b l t i o n e e t c e n s u r a l i b r o r u m , 25 Ianuarii 1897 (*)

Tit. I, c a p . 2 . De editionibus textus originalis et versionum non vulgarium Sacrae Scripturae

5. Editiones textus originalis et antiquarum versionum catho- 122 licarum Sacrae Scripturae, etiam Ecclesiae Orientalis, ab acatho-Hcis quibuscumque publicatae, etsi fideliter et intègre editae appa-reant, iis dumtaxat, qui studiis theologicis vel biblicis dant operam, dummodo tamen non impugnentur in prolegomenis aut adnotatio-nibus catholicae fidei dogmata, permittuntur.

( L ) L E O N I S X I N Acta 1 7 , 2 4 - 2 6 ; Acta S. Sedis 3 0 ( 1 8 9 7 - 9 8 ) 4 4 - 4 6 .

Page 64: Enchiridion Biblicum [1927]

48 Léo XIII 1878-1903

123 6. Eadem ratione, et sub iisdem conditionibus, permittuntur aliae versiones Sacrorum Bibiiorum, sive latina, sive alia lingua non vulgari ab acatholicis editae.

Cap. 3 . De versionibus vernaculis Sacrae Scripturae

124 7. Cum experimento manifestum sit, si Sacra Biblia vulgari lingua passiin sine discrimine permittantur, plus inde, ob hominum temeritatem, détriment! quam utilitatis oriri; versiones omnes in lingua vernacula, etiam a viris catholicis confectae, omnino prohi-bentur, nisi fuerint ab Apostolica Sede approbatae, aut editae sub vigilantia Episcoporum, cum adnotationibus desumptis ex Sanctis Ecclesiae Patribus, atque ex doctis catholicisque scriptoribus.

125 8. Interdicuntur versiones omnes sacrorum Bibiiorum,- quavis vulgari lingua ab, acatholicis quibuscumque confectae, atque illae praesertim, quae per Societates Biblicas, a Romanis Pontificibus non semel damnatas, divulgantur, cum in iis saluberrimae Ecclesiae leges de divinis Libris edendis funditus posthabeantur.

Hae nihilominus versiones iis, qui studiis theologicis vel bi-blicis dant operam, permittuntur: iis servatis, quae supra (n. 5) statuta sunt.

Cap. 5« De quibusdam specialis argwnenii libris

-126 11. Damnantur libri, in quibus Deo, aut Beatae Virgini Ma-rîae, Vel Sanctis, aut Catholicae Ecclesiae eiusque Cultui, vel Sa-cramentis, aut Apostolicae Sedi detrahitur. Eidem reprobationis iudicio subiacent ea opéra, in quibus inspirationis Sacrae Scrip­turae conceptus pervertitur, aut eius extensio nimis coarctatur. Prohibentur quoque libri, * qui data opéra Ecclesiasticam Hierar-chiam, aut statum clericalem vel religiosum ' probris afficiunt.

4. Ex e p i s t o l a « N o s t r a e r g a » , ad M i n i s t r u m Gêneraient Or-dinis P r a t r u m Mi n o m m, 25 Novembris 1898 (*)

127 • . . Dein nihil esse vides, quod- fidei christianae tam vehe-

menter intersit, quam explanari probe ac fideliter, ut oportet, con-

scripta divino Spiritu afHante volumina. Habenda ratio et diligen­

te LKONIS . X I I I Acta 18 , 1 8 8 s.'; Acta S. Sedis 3 1 ( 1 8 9 8 - 9 9 ) 264 s.

Page 65: Enchiridion Biblicum [1927]

Ex epist. encycl. ad Clerum Galliae 4 9

tia est in re tanti momenti, ne quid, non modo superbia, sed ne levitate quidem animi imprudentiave peccetur: in primisque ne plus aequo tribuatur sententiis quibusdam novis, quas metuere satius est, non quia novae sunt, sed quia plerumque fallunt specie qua-dam et simulatione veri. Adamari hac illac coeptum est, vel a quibus minime debuerat, genus interpretandi audax atque immodice liberum : interdum favetur etiam interpretibus catholico nomini alienis, quorum intemperantia ingenii non tam declarantur Sacrae Litterae, quam corrumpuntur. Cuiusmodi incommoda in malum ali-quod opinione maius evasura sunt, nisi celeriter occurratur.

Omnino postulant eloquia Dei a cultoiibus suis iudicium sanum 1 ac prudens: quod nullo modo poterit esse taie, nisi adiunctam habeat verecundiam modestiamque animi dtbitam. Id inteliigant ac serio considèrent, quicumque pertractant Divinos Libros: iidemque memi-nerint, utique habere se quod in his studiis tuto sequantur, si modo audiant Ecclesiam, ut debent. Nec silebimus, Nos ipsos per Lit-teras Providentissimvs Deus, quid hac de re sentiat, quid velit Ecclesia, deditâ opéra docuisse. Praecepta vero et documenta Pon­tifias Maximi negligere, catholico homini licet nemini.

Cum notitia rectaque intelligentia Scriptuiarum magnopere coniunctum illud est, versari sancte et utiliter in ministerio verbi..,

5. Ex ep i s to la encyc l i ca « D e p u i s le j o u r » , ad Episcopos e t Clerum Gal l iae , 8 Septembris 1899 (')

. . , Au sujet de l'étude des Saintes Ecritures, Nous appelons 1 de nouveau votre attention, Vénérables Frères, sur les enseigne­ments que Nous avons donnés dans Notre Encyclique Providen­tissimus Deus, dont Nous désirons que les Professeurs donnent connaissance à leurs disciples, en y ajoutant les explications néces­saires. Ils les mettront spécialement en garde contre des tendan­ces inquiétantes qui cherchent à s'introduire dans l'interprétation de la Bible, et qui, si elles venaient à prévaloir, ne tarderaient pas à en ruiner l'inspiration et le caractère surnaturel. Sous le spécieux prétexte d'enlever aux adversaires de la parole révélée l'usage d'arguments qui semblaient irréfutables contre l'authenticité et la véracité des Livres Saints, des écrivains catholiques ont cru

( 4 ) LEONIS X I I I Acta 19 , 1 7 1 s.; Acta S. Sedis 3 2 ( 1 8 9 9 - 1 9 0 0 ) 2 0 2 .

Page 66: Enchiridion Biblicum [1927]

5 0 Léo X Ï I I 1 8 7 8 - 1 9 0 3

très habile de prendre ces arguments à leur compte. En vertu de cette étrange et périlleuse tactique, ils ont travaillé, de leurs pro­pres mains, à faire des brèches dans .les murailles de la cité qu'ils avaient mission de défendre. Dans Notre Encyclique précitée, ainsi que dans un autre document (*), Nous avons fait justice de ces dan­gereuses témérités. Tout en encourageant nos exégètes à se tenir au courant des progrès de la critique, Nous avons fermement maintenu les principes sanctionnés en cette matière par l'autorité traditionnelle des Pères et des Conciles, et renouvelés de nos jours par le Concile du Vatican...

6. L i t t erae A p o s t o l i c a e « Vig î lant lae », 30 Octobris 1902, q u i b u s Consi l iutn i n s t i t u i t u r s t u d i î s S a c r a e S c r i p t u r a e p r o v e h e n d i s ( 2).

130 Vigîlantiae studiique memores, quo deposiium fidei Nos quidem longe ante alios sartum tectumque praestare pro officio debemus, Lifteras Encycltcas Providentissimus Deus anno 1893 dedimus,' qui­bus complura de studiis Scripturae Sacrae data opéra complecte-1

bamur. Postulabat enim excellens rei magnitudo atque utilitas, ut istarum disciplinarum rationibus optime, quoad esset in potestate Nostra, consuleremus, praesertim cum horum temporum eruditio progrediens quaestionibus quotidie novis, aliquandoque etiam. teme-rariis, aditum ianuamque patefaciat. Itaque universitatem catholi-corum, maxime qui sacri essent ordinis, commonefecimus, quae cuiusque pro facultate sua partes in hac causa forent ; accurateque persecuti sumus, qua ratione et via haec ipsa studia provehi con-gruenter temporibus oporteret. Neque in irritum huiusmodi docu­menta Nostra cecidere. Iucunda memoratu sunt, quae subi n de sa­crorum Antistites aliique praestantes* doctrina viri magno numéro obsequii sui testimonia déferre ad Nos maturaverint, cum et earum rerum quas perscripseramus, opportunitatem gravitatemque effer-rent, et diligenter se mandata effecturos confirmarent. Nec minus grate ea recordamur, quae in hoc génère catholici hommes re dein-ceps praestitere, excitata passim horum studiorum alacritate.

131 Verumtamen insidere vel potius ingravescere causas videmus easdem, quamobrem eas Nos Litteras dandas censuimus. Necesse

(1) Ad calcem additur: « Genus interpretandi audax atque immodice liberum » (Lettre au Ministre Général des Frères Mineurs. 2 5 Nov. 1 8 9 8 ) .

V. n. 127 .

( 2 ) LEONIS X I I I Acta 2 2 , 2 3 2 - 2 3 8 ; Acta S. Sedis 3 5 ( 1 9 0 2 - 0 3 ) 2 3 4 - 2 3 8 . '

Page 67: Enchiridion Biblicum [1927]

Lit terae Apostolicae « Vigilantiae » 51

est igitur illa ipsa iam impensius urgeri praescripta: id quod Vene-rabilium Fratrum Episcoporum diligentiae ' etiam atque etiam vo-lumus commendatum.

Sed quo facilius uberiusque res- e sententia eveniat, novum 132 quoddam auctoritatis Nostrae subsidium nunc addere decrevimus. Etenim cum Divinos hodie explîcare tuerique Libros, ut oportet, in tanta scientiae varietate tamque multiplici errorum forma, maius quiddâm sit, quam ut id catholici interprètes recte efncere usque-quaque possint singuli, expedit communia ipsorum adiuvari studia ac temperari auspicio ductuque Sedis Apostolicae. Id autem com­mode videmur posse consequi si, quo providentiae génère in aliis promovendis disciplinas usi sumus, eodem in hac, de qua^sermo nunc est, utamur. His de causis placet, certum quoddam Consilium, sive, uti loquuntur, Commissionem gravium virorum institui : qui eam sibi habeant provinciam, omni ope curare et efficere, ut divina eloquia et exquisitiorem illam, quam tempora postulant, tractationem passim apud nostros inveniant, et incolumia sint non modo a quo-vis errorum afrlatu, sed etiam ab omni opinionum temeritate. Huius Consilii praecipuam sedem esse addecet Romae, sub ipsis oculis Pontificis Maximi : ut quae Urbs magistra et cûstos est christianae sapientiae, ex eadem in universum christianae reipublicae corpus sana et incorrupta huius quoque tam necessariae doctrinae prae-ceptio influât. Viri autem, ex quibus id Consilium coalescet, ut suo muneri, gravi in primis et honestissimo, cumulate satisfaciant, haec proprie habebunt suae navitati proposita.

Primum omnium probe perspecto, qui sint in his disciplinis 133 hodie ingeniorum cursus, nihil ducant instituto suo alienum, quod recentiorum industria repererit novi: quin immo excubent animo, si quid dies afferat utile in exegesim biblicam, ut id sine mora assumant communemque in usum scribendo convertant. Quamobrem ii multum operae in excolenda philologia doctrinisque finitimis, earumque persequendis progressionibus collocent. Cum enim inde fere consueverit Scripturarum oppugnatio exsistere, inde etiam nobis quaerenda sunt arma, ne veritatis impar sit cum errore concertatio. — Similiter danda est opéra, ut minori in pretio ne sit apud nos, quam apud externos, linguarum veterum orientalium scientia, aut codicum maxime primigeniorum peritia: magna enim in his studiis est utriusque opportunitas facultatis.

Page 68: Enchiridion Biblicum [1927]

52 Léo XIII 1878-1903

134 Deinde quod spectat ad Scripturarum auctoritatem intègre as-serendam, in eo quidem acrem curam diligentiamque adhibeant. Idque praesertim laboi'andum ipsis est, ut nequando inter catho-licos invalescat illa sentiendi agendique ratio, sane non probanda, qua scilicet plus nimio tribuitur heterodoxorum sententiis, perinde quasi germana Scripturae intelligentia ab externae eruditionis ap-paratu sit in primis quaerenda. Neque enim cuiquam catholico illa possunt esse dubia, quae fusius alias Ipsi revocavimus : Deum non privato doctorum iudicio permisisse Scripturas, sed magisterio Ec­clesiae interpretandas tradidïsse; <<r in rébus fidei et morum, ad aedificationem doctrinae christianae pertinentium, eum .pro vero sensu Sacrae Scripturae habendum esse, quem tenuit ac tenet sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum Sanctarum; atque ideo nemîni licere contra hune sensum aut etiam contra unanimem consensum Patrum ipsam Scrip­turam Sacram interpretari »" ( 4 ) : eam esse Divinorum naturam Li­brorum, ut ad religîosam ilîam, qua involvuntur, obscuritatem illu-strandam subinde non valeant hermeneutîcae leges, verum dux et magistra divinitus data opus sit, Ecclesia; demum legitimum Di-vinae Scripturae sensum extra Ecclesiam neutiquam reperiri, ne-que ab eis tradi posse, qui magisterium ipsius auctoritatemque repudiaverint.

135 Ergo viris qui de Consilio fuerint, curandum sedulo, ut horum diligentior sit quotidie custodia principiorum : adducanturque per-suadendo, si qui forte heterodoxos admirantur praeter modum, ut magistram studiosius observent audiantque Ecclesiam. Quamquam usu quidem venit catholico interpreti, ut aliquid ex alienis aucto-ribus, maxime in re critica, capiat adiumenti: sed cautione opus ac delectu est. Artîs criticae disciplinam, quippe percipiendae pe-nitus hagiographorum sententiae perutilem, Nobis vehementer pro-bantibus, nostri excolant. flanc ipsam facultatem, adhîbita loco ope heterodoxorum, Nobis non repugnantibus, iidem exacuant. Videant tamen ne ex hac consuetudine intemperantiam iudicii imbibant : siquidem in hanc saepe recidit artificium illud criticae, ut aîunt, sublimïoris ; cuius periculosam temeritatem plus semel Ipsi denun-tiavimus.

136 Tertio loco, in eam studiorum horum partem, quae proprie

(4) Conc. Vat. sessio 3 cap. "2 de reveL; v. supra n. 63.

Page 69: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae « Vigilantiae » 5 3

est de exponendis Scripturis, cum latissime fidelium utilitàti pateat, singulares quasdam curas Consilium insumat. Ac de iis quidem testimoniis, quorum sensus aut per sacros auctores aut per Eccle-siam authentice declaratus sit, vix attinet dicere, convincendum esse, eam interpretationem solam ad sanae hermeneuticae leges posse probarî. Sunt autem non pauca, de quibus cum' nulla exstiterit adhuc certa et definita expositio Ecclesiae, liceat privatis doctori-bus eam, quam quisque probarit, sequi tuerique sententiam: quibus tamen in locis cognitum est analogiam fidei catholicamque doctrinam servari tamquam normam oportere. Iamvero in hoc génère ma-gnopere providendum est, ut ne acrior disputandi contentio trans-grediatur mutuae caritatis terminos ; neve inter disputandum ipsae revelatae veritates divinaeque traditiones vocari in disceptationem videantur. Nisi enim salva consensione animorum collocatisque in tuto princîpiis, non licebit ex variis multorum studiis magnos exspec-tare huius disciplinae progressus.

Quare hoc etiam in mandatis Consilio sit, praecipuas inter 137 doctores catholicos rite et pro dignitate moderari quaestiones; ad easque amendas qua lumen iudicii sui, qua pondus auctoritatis af-ferre. Atque hinc illud etiam' consequetur commodi, ut maturitas offeratur Apostolicae-Sedi declarandi, quid a catholicis inviolate te-nendum, quid investigationi altiori reservandum, quid singulorum iudicio relinquendum sit.

Quod igitur christianae veritati conservandae bene vertat, stu- 138 diis Scripturae' Sanctae promovendis ad eas leges, quae supra sta-tutae sunt, Consilium sive Commissionem in hac aima Urbe per has Litteras instituimus. Id autem Consilium constare volumus ex aliquot S. R. E. Cardinalibusr » auctoritate Nostra deligendis : iisque in communionem studiorum laborumque mens est adiungere cum Consultorum ofHcio ac nomine, ut in sacris urbanis Consiliis mos est, claros nonnullos, alios ex alia gente, viros, quorum a doctrina sacra, praesertim biblica, sit commendatio. Consilii autem erit et statis conventibus. habendis, et scriptis vel in dies certos vel pro re nata vulgandis, et si rogatum sententiam fuerit, respondendo con-sulentibus, denique omnibus modis, horum studiorum, quae dicta sunt, tuitioni et incremento prodesse. Quaecumque vero res con-sultae communiter fuerint, de iis rébus referri ad Summum Ponti-ficem volumus; per illum autem ex Consultoribus referri, cui Pon-tifex ut sit ab actis Consilii mandaverit.

5

Page 70: Enchiridion Biblicum [1927]

54 Pius X 1903-1914'

139 Atque ut communibus iuvandis laboribus supellex bpportuna suppetat, iam mmc certam Bibliothecae Nostrae Vaticanae ei rei addicimus partem'; ibique digerendam mox curabimus codicum vo-luminumque de re biblica collectam ex omni aetate copiam, quae Consilii viris in promptu sit. In quorum instructum ornatumque praesidiorum valde optandum est locupletiores catholici Nobis sup-petias veniant vel utilibus mittendis libris; atque ita peropportuno génère officii Deo, Scripturarum Auctori, itemque Ecclesiae navare operam velint.

140 Ceterum confidimus fore, ut his coeptis Nostris, utpote quae christianae fidei incolumitatem sempiternamque animarum salutem recta spectent, divina benignitas abunde faveat; eiusque munere, Apostolicae Sedis in hac re praescriptionibus catholici, qui Sacris Litteris sunt dediti, cum absoluto numeris omnibus obsequîo re-spondeant.

141 Qûae vero in hac causa statuere ac decernere visum est, ea omnia et singula uti statuta et décréta sunt, ita rata et firma esse ac manere volumus et iubemus; contrariis non obstantibus qui-buscumque.

Datum Romae apud S. Petrum sub anulb Piscatoris die 30 Octobris anno 1902, Pontificatus Nostri anno 25 .

A. Card. MACCHÏ L. * S.

P I U S X 1903-1914

1. L i t t erae Apos to l i cae « S c r i p t u r a e S a n c t a e », 23 Februarii 1904, de academic i s in S a c r a Scr ip tura g r a d i b u s a C o m m i s s i o n e Bibl ica e o n f e r e n d i s (')

142 Scripturae Sanctae magis magisque in Clero promovere stu-dium, conscientia Nos Apostolici officii in prîmis admonet hoc tempore, quum eum maxime divinae revelationis fideique fontem videmus ab intemperantia humanae rationis passim in discrimen adduci. Id ipsum quum intelligeret Noster fél. rec. decessor Léo XIII,

(*) Pu X.Acta 1, 176-179; Acta S. Sedis 36 (1903-04) 530-532.

Page 71: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostol icae « Scripturae Sanctae » 55

non satis habuit dédisse anno 1893 proprias de re biblica En-cyclicas Litteras Providentissimus Deus ; nam paucis ante exitum mensibus, editis Apostolicis Litteris Vigilaniiae, peculiare instituit ex aliquot S. R. E. Cardinalibus pluribusque aliis doctis viris urbanum Consilium, quod, praelucente doctrina et traditione Ecclesiae, etiam progredientis eruditionis praesidia conferret ad le-, gitimam exegesim biblicam, et simul catholicis praesto esset, tum ad adiuvanda ac dirigenda eorum in hoc génère studia, tum ad controversias, si quae inter ipsos exstitissent, dirimendas.

Nos quidem, ut par est, praeclarum istud pontificalis provi- 143 dentiae monumentum a Decessore relictum, Nostris quoque curis et auctoritate complectimur. Quin etiam iam nunc, eiusdem Con­silii seu Commissionis navitate confisi, ipsius operam in negotio, quod magni censemus esse momenti ad Scripturarijm provehendum cultum, adhibere constituimus. Siquidem hoc volumus, certam sup-peditare rationem, unde bona paretur copia magïstrorum, qui gra-vitate et sînceritate doctrinae commendati, in scholis catholicis Di-vinos interpretentur Libros. Huius rei gratia percommodum pro-fecto esset, quod etiam in votis Leonis fuisse novimus, proprium quoddam in Urbe Roma corrdere Athenaeum, altioribus magiste-, His omnique instrumento eruditionis. biblicae ornatum, quo delecti undique adolescentes convenirent, scientia divinorum eloquiorum singulares evasuri. At quoniam eius perhxiendae rei deest in prae-sens Nobis, non secus ac Decessori, facultas, quae quidem fore ut aliquando ex catholieorum liberalitate suppetat, spem bonam cer-tamque habemus, interea quantum ratio temporum sinit, id, h arum tenore litterarum, exsequi et efficere decrevimus.

Itaque quod bonum salutareque sit, reique catholicae benever- 144 tat, Apostolica auctoritate Nostra, academicos prolytae et doctoris in Sacrae Scripturae disciplina gradus instituimus, a Commissione Biblica conferendos ad eas leges, quae infra scfiptae sunt.

I. Nemo ad academicos in Sacra Scriptura gradus assumatur, 145 qui non sit ex alterutro ordine Cleri sacerdos ; ac praeterea nisi doc-toratus in Sacra Theologia lam-eam, eamque in aliqua studiorurn

.Universitate aut Athenaeo a Sede Apostolica adprobato, sit adeptus. II. Candidati ad gradum vel prolytae vel doctoris in Sacra 146

Scriptura, periculum doctrinae tum verbp tum scripto subeant: quibus autem de rébus id periculum faciendum fuerit, Commissio Biblica praestituet.

Page 72: Enchiridion Biblicum [1927]

56 Pius X 1903-1914

147 III. Commissionis erit explorandae candidatorum scientiae dare iudiees: qui minimum quinque sint, iique ex Consultorum numéro. Liceat tamen Commission! id iudicium, pro prolytatu tantummodo, aliis idoneis viris aliquando delegare.

148 IV. Qui prolytatum in Sacra Scriptura petet, admitti ad pe-riculum faciendum, statim ab accepta Sacrae Theologiae laurea, poterit: qui vero doctoratum, admitti non poterit, nisi elapso post habitum prolytatum anno.

149 V. De doctrina examinanda candidati ad lauream in Sacra Scriptura, hoc nominatim cautum sit, ut candidatus certain thesim, quam ipse delegerit et Commissio Biblica probaverit, scribendo explicet, eamque postea in legitimo conventu Romae habendo re-citatam ab impugnationibus censorum defendat.

Haec volumus, edicimus et statuimus, contrariis quibusvis non obstantibus.

150 Restât, ut Venerabiles Fratres Episcopi ceterique sacrorum An-tistites in suae quisque dioecesis utilitatem ex hisce statutis Nos­tris eum fructum quaerant, quem inde Nobis uberem pollicemur. Ideo quos in suo Clero viderint singularibus Bibiiorum studiis natos aptosque, ad promerenda etiam huius disciplinae insignia hortentur et adiuvent: insignitos porro habeant potïores, quibus in sacro Seminario Scripturarum magisterium committant.

Datum Romae apud S. Petrum sub anulo Piscatoris die 23 Fe-bruarii, festo S. Pétri Damiani, anno 1904, Pontificatus Nostri anno 1.

L . £g S. A. Card. MACCHI

2 . S . Congr , Episcoporum e t R e g u l a r i u m :

Rescr ip tum, 19 Aprilis 1904, quod R e g u l a r e s habituaient facul» t a t e m obt inere v a l e n t a s s e q u e n d i a c a d e m i c o s in S . S c r i p t u r a g r a d u s . (£)

151 II S. Padre, .desiderando che i membri dei clero regolare, i quali abbiano coltivato gli studi biblici, possano anche essi con-seguire i gradi accademici che la Commissione Biblica è autoriz-zata a conferire in virtù délie lettere Apostoliche di quest'anno, si è benignato disporre che la spéciale facoltà di cui abbisognano

(!) Acta S. Sedis 37 (1904-05) 24.

Page 73: Enchiridion Biblicum [1927]

S. Congr. Episc. et Reg., De grad. acad. Regularium 57

gli alunni di Ordini religïosi per conseguire gradi accademici, sia accordata dalla Sacra Congregazione dei Vescovi e Regolari per ciô che riguarda gli studi biblici, in modo abiiuale, e non solo per modo di atto nei singoli casi, corne determinano gli statuti dei vari Ordini religiosi per le altre classi di gradi accademici.

Nel partecipare alla P . V. taie disposizione Pontificia, Le auguro dal Signore ogni bene.

19 Aprile 1904.

D . Card. FERRATA, Praefectus

L. )$( S. PHILIPPUS GIUSTINI, Secreiarius

Versio (*)

Sanctitas Sua, cupiens ut alumni quoque cleri regularis, qui 152 studia biblica excoluerint, gradus academicos, quos Commissio Bi­blica vi Litterarum Apostolicarum volventis anni concedendi facul-tate pollet, consequi possint, statuere dignata est, ut peculiaris fa-cultas, qua alumni Ordinum reîigiosorum ad academicos gradus consequendos indigent, a S. C. Episcoporum et Regularium con-cedatur, quod pertinet ad studia biblica, per modum habituaient, non autem per modum actus singulis vicibus, veluti statuta plurium Ordinum reîigiosorum pro aliis gradibus academicis praescribunt

3 . P o n t . C o m m i s s i o n i s d e R e B i b l i c a :

R e s p o n s u m I, 13 Februarii 1905, c i r c a c i ta t ion e s impl i c i ta s in S . S c r i p t u r a c o n t e n t a s ( 2)

Cum ad normam directivam habendam pro studiosis Sacrae 153 Scripturae proposita fuerit Commis s ioni Poniificiae de Re Biblica se-quens quaestio, vide licet :

Utrum ad enodandas difficultates, quae occurrunt in nonnullis S. Scripturae textibus, qui facta historica referre videntur, liceat Exegetae catholico asserere agi in his de citatione tacita vel im-

(*) Acta S. Sedis 1. c. in adnotatione. (2) Acta S. Sedis 37 (1904-05) 666.

Page 74: Enchiridion Biblicum [1927]

58 Pius X 1903-1914

plicita dbcumenti ab auctore non inspirato conscripti, cuius adserta omnia auctor inspiratus minime adprobare aut sua facere intendit, quaeque ideo ab errore immunia haberi non possunt?

Praedicta Commissio respondendum censuit : Négative, excepto casu in quo, salvis sensu ac iudicio Eccle­

siae, solidis argumentis probetur: 1° Hagiographum alterius dicta vel documenta rêvera citare ; et 2° eadem nec probare, nec sua facere, ita ut iure censeatur non proprio nomine loqui.

Die autem 13 Februarii anni 1905 Sanctissimus; refere?ite me infrascripto Consultore ab Actis, praedictum responsum adprobavit atque publici iuris fieri mandavit.

Fr. DAVID FLEMING, O. F . M.

Consultor ab Actis

4. R e s p o n s u m II, 23 lunii 1905 de n a r r a t i o n i b u s s p e c i e t e n u s t a n t u m h i s tor i c i s in S. S c r i p t u r a e l ibr i s , qui pro h i s tor i c i s ha-b e n t u r (*)

154 Proposiio sequenti dubio Consilium Poniificium pro studiis de Re Biblicd provehendis rèspo7idendum censuit, prout sequitur:

Dubium. Utrum admitti possit tamquam principium rectae exe-geseos sententia quae tenet S. Scripturae libros qui pro historicis habentur, sive totaliter, sive ex parte, non historiam proprie dictam et obiective veram quandoque narrare, sed speciem tantum histo-riae prae se ferre ad aliquid significandum a proprie litterali seu historica verborum significatione alienum ?

Resp. Négative, excepto tamen casu, non facile nec temere admittendo, in quo, Ecclesiae sensu non refragante eiusque salvo iudicio, solidis. argumentis probetur Hagiographum voluisse non veram et proprie dictam historiam tradere, sed sub specie et forma historiae parabolam, allegoriam, vel sensum aliquem a proprie lit­terali seu historica verborum significatione remotum proponere.

Die autem 23 lunii a, c. \_1905~\ in audientia ambobus Re-verendissimis Consultoribus ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus praedictum responsum ratum habuit ac publici iuris fieri mandavit.

Fr. D A V I D FLEMING, O . F . M .

. Consultor ab Actis

(J) Acta S. Sedis 38 (1905-06) 124 s.

Page 75: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae «Quoniam in re biblica » 59

(*) P u X Acta 3, 72-76; Acta S. Sedis 39 1906) 77-80.

5. L i t t e r a e A p o s t o l i c a e « Quon iam in r e b ib l ica» , 27 MarHi 1906, de r a t i o n e s t u d i o r u m S a c r a e S c r i p t u r a e in Seminar î i s Cler icorum s e r v a n d a (')

Quoniam in re biblica tantum est hodie momenti, quantum 155-fortasse numquam antea, omnino necesse est, adolescentes clericos scientia Scripturarum imbuî diligenter: ita nempe, ut non modo vim rationemque et doctrinam Bibiiorum habeant ipsi perceptam et cognitam, sed etiam scite probeque ppssint et in divini verbi mînisterio versari, et conscriptos Deo afflante Libros ab oppugna-tionibus horum hominum defendere, qui quicquam divinitus tra-ditum esse negant. Propterea in Litteris Encyclicis Providentis-simus recte Decessor Noster illustris edixit: « Prima cura sit, ut in sacris Seminariis vel Academîîs sic omnino tradantur Divinae Litterae, quemadmodum et ipsius gravitas disciplinae et temporum nécessitas admonent ».

In eamdem autem rem haec Nos, quae magnopere vîdentur profutura, praescribimus :

I. Sacrae Scripturae praeceptio, in quoque Seminario impertienda, 156 istâ complectatur oportet: primum, notiones de inspiratione prae-cipuas, canonem Bibiiorum, textum primigenium potissimasque versiones, leges hermeneuticas ; deinde historiam utriusque Testa­menti; tum singulorum, pro cuiusque gravitate, Librorum ana-lysim et exegesim.

II. Disciplinae biblicae curficulum in totidem annos partien- 157 dum est, quot annos debent alumni Ecclesiae intra Seminarii septa commorari ob sacrarum disciplinarum studia: ita ut, horum stu­diorum emenso spatio, quisque alumnus id curriculum integrum confecerit.

III. Magisteria Scripturae tradendae ita constituentur, quem- 158 admodum cuiusque Seminarii condicio et facultates ferent: ubique tamen cavebitur, ut alumnis copia suppetat eas res percipiendi, quas ignorare sacerdoti non licet.

IV. Quum ex una parte fieri non possit, ut omnium Scriptu- 159 rarum accurata explicatio in schola detur, ex altéra necesse sit, omnes Divinas Litteras sacerdoti esse aliquo pacto cognitas, prae-ceptoris erit, peculiares et proprios habere tractatus , seu. iniro-

Page 76: Enchiridion Biblicum [1927]

6 0 Pius X 1 9 0 3 - 1 9 1 4

ductiones in singulos Libros eorumque historicam auctoritatem, si res postulaverit, asserere ac analysim tradere qui, tamen ^aliquanto plus, .quam in ceteris, in eis Libris immorabitur ac Librorum par-tibus, quae graviores sunt.

160 V. Atque is, ad Testamentum Vêtus quod attinet, fructum capiens ex iis rébus, quas recentiorum investigatio protulerit, se-riem actarum rerum, quasque Hebraeus populus cum aliis Orien-talibus rationes habuit, edisseret ; legem Moysi summatim exponet; potiora vaticinia explanabit.

161 VI. Praesertîm curabit, ut in alumnis intelligentiam et studium Psalmorum, quos divino officio quotidie recitaturi sunt, excitet: non-nullosque Psalmos exempli causa interpretando, monstrabit, quem-admodum ipsi alumni suapte industria reliquos interpretentur.

162 VIL Quod vero ad Novum Testamentum, presse dilucideque docebit, quatuor Evangelia quas habeant singula proprias tam­quam notas, et quomodo authentica esse ostendantur; item totius evangelicae historiae complexionem, ac doctrinam in Epistolis ce-terisque Libris comprehensam exponet.

163 VIIL Singularem quamdam curam adhibebit iri his illustrandis utriusque Testamenti locis, qui ad fidem moresque christianos pertinent.

164 IX. Illud semper, maxime vero in Novi Testamenti exposi-tione meminerit, suis se praeceptis conformare eos, qui postea voce et exemplo vitae erudire ad sempiternam salutem populum debeant. Igitur inter docendum cômmonefacere discipulos studebit, quae sit optima via Evangelii praedicandi: eosquè ex occasione ad exsequenda diligenter Christi Domini et Apostolorum prae­scripta alliciet.

165 X. Alumni, qui meliorem de se spem facient, Hebraeo ser-mone et Graeco biblico, atque etiam, quoad eius fieri possit, aliqua alia lingua semitica, ut syriaca aut araba, erunt excolendi. « Sa­crae Scripturae magistris necesse est atque theologos addecet, eas linguas cognitas habere, quibus Libri canonîci sunt primitus ab hagiograpbis exarati, easdemque optimum factu erit, si colant alumni Ecclesiae, qui praesertîm ad academicos theologiae gradus adspirant. Atque etiam curandum, ut omnibus in Academîis de ceteris item antiquis linguis, maxime semiticis, sint magisteria » (*).

(*) L É O X I I I , Encycl. « Providentissimus » ; v. supra n. 1 0 3 .

Page 77: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae « Quoniam in re biblica » 6 1

XL In Seminarîis, quae iure gaudent academicos theologiae 166 gradus conferendi,* augeri praelectionum de Sacra Scriptura nu-merum, altiusque propterea générales specialesque pertractari quaes-tiones, ac biblicae vel archaeologiae vel geographiae vel chrono-logiae vel theologiae, itemque historiae exegesis plus temporis studiique tribui oportebit.

XII. Peculiaris diligentia in id insumenda erit, ut secundum 167 leges a Commissione Biblica éditas, delecti alumni ad academicos Sacrae Scripturae gradus comparentur: quod quidem ad idoneos Divinarum Litterarum magistros Seminarîis quaerendos non parum valebit.

XIII: Doctor Sacrae Scripturae tradendae sanctum habebit, 168 numquam a communi doctrina ac traditione Ecclesiae vel mini­mum discedere: utique vera scientiae huius incrementa, quaecum-que recentiorum sollertia peperit, in rem suam convertét, sed temeraria novatorum commenta negliget : idem eas dumtaxât quaestiones tractandas suscipiet, quarum tractatio ad intelligen-tiam et defensionem Scripturarum conducat: denïque rationem magisterii sui ad eas normas diriget, prudentiae plenas, quae Lit­teris Encyclicis Providentissimus continentur.

XIV. Alumni autem quod scholae praelectionibus ad hanc 169 assequendam disciplinam deerit,- privato labore suppléant oportet. Cum enim particulatim omnem enarrare Scripturam magister prae angustiis temporis non possit, privatim ipsi, certo ad hanc rem constituto spatio in dies singulos, Veteris Novique Testamenti at-tentam lectionem continuabunt ; in quo optimum factu erit, brève aliquod adhiberi commentarium, quod opportune obscuriores locos illustret, difficiliores explicet.

XV. Alumni in disciplina biblica, ut in ceteris theologiae, 170 quantum nimirum e scholae praelectionibus profecerint, péri cul u m subeant, antequam ex una in aliam classem promoverî et sacris ordinibus initiari possint.

XVI. Omnibus in Academiîs quisque candidatus ad acade- 171 micos theologiae gradus, quibusdam de Scriptura quaestionibus ad introductionem historicam et criticam, itemque ad exegesim pertinent!bus, respondebit, atque expérimenta probabit, satis se interpretationis gnarum ac Hebraei sermonis Graecique biblici scientem.

Page 78: Enchiridion Biblicum [1927]

62 Pius X 1903-1914

(*) Acta S. Sedis 39 (1906) 37-7 s.

172 XVII. Hortahdi erunt Divinarum Litterarum • studiosi, ut, praeter interprètes, bonos lectitent auctores, qui de rébus cum hac disciplina coniunctis tractant: ut de historia utriusque Testa­menti, de vita Christi Domini, de Apostolorum, de itineribus et peregrinationibus Palaestinensibus, ex quibus facile locorum mo-runique biblicorum notitiam imbibent.

173 XVIII. Huius rei gratia, dabitur pro facultatibus opéra, ut modica conficiatur in quoque Seminario bibliotheca, ubi volumina id genus alumnis in promptu sint.

Haec volumus et iubemus, contrariis quibusvis non obstantibus. Datum Romae apud S. Petrum sub anulo Piscatoris, die

27 Martii anno 1906, Pontificatus Nostri 3.

L. £g S. A. Card. MACCHI.

6. P o n t . Commission de Re B i b l i c a :

R e s p o n s u m ' III, 27 Iunii 1906, d e Mosaica a u t h e n t i a P e n t a -t e u c h l (*)

174 Propositis sequentibw dubiis Consilium Poniificium pro studiis de Re Biblica provehendis respondendum censuil prout sequitur:

I. Utrum argumenta a criticis congesta ad impugnandam au-thentiam mosaicam sacrorum librorum, qui Pentateuchi nomine designantur, tanti sint ponderis, ut posthabitis quampluribus testi-moniis utriusque Testamenti collective, sumptis, perpétua consensione populi Iudaici, Ecclesiae quoque constant! traditione necnon indiciis intèrnis, quae ex ipso textu eruuntur, ius tribuant affirrnandi hos libros non Moysen habere auctorem, sed ex fontibus maxima ex parte aetate Mosaica poste rioribus fuisse confectos?

Resp, Négative. 175 II. Utrum Mosaica authentia Pentateuchi talem necessario postu-

let redactionem totius operis, ut prorsus tenendum sit Moysen omnia et singula manu sua scripsisse vel ammanuensibus dictasse ; an etiam eorum hypothesis permitti possit, qui existimant eum opus ipsum a se sub divinae inspirationis afflatu conceptum alteri vel pluribus, scribendum commisisse, ita tamert ut sensa sua fideliter redderent, nihil contra suam voluntatem scriberent, nihil omitterent ; ac tandem

Page 79: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl. De Mos. authentia Pentateuchi 63

opus hac ratione confectum, ab eodem Moyse principe inspiratoque auctore probatum, îpsîusmet nomine vulgaretur?

Resp. Négative ad primam partem, affirmative ad secundam. III. Utrum absque praeiudicio Mosaicae authentiae Pentateuchi I75

concedi possit Moysen ad suum conficiendum opus fontes adhi-buisse, scripta videlicet documenta vel orales traditiones, ex quibus, secundum peculiarem scopum sibi propositum et sub divinae inspi-rationis afrlatu, nonnulla hauserit eaque ad verbum vel quoad sen­tentiam, contracta vel amplificata ipsi operi înseruerit?

Resp. Affirmative. I V . Utrum, salva substantialiter Mosaica authentia et integri- 177

tate Pentateuchi, admitti possit tam longq saeculorum decursu non-nullas ei modificationes obvenisse, uti: additamenta post Moysi mortem vel ab auctore inspirato apposita, vel. glossas et explica-tiones textui interiectas ; vocabula quaedam et formas e sermone antiquato in sermonem recentiorem translatas ; mendosas demum lectiones vitio ammanuensium adscribendas, de quibus fas sit ad normas artis criticae disquirere et iudicare?

Resp. Affirmative, salvo Ecclesiae iudicio. Die autem 27 lunii anni 1906, in audientia Rêverendissimis

Consultoribus ab Actis beni%7ie concessa, Sanctissimus praedicta responsa adprobavit ac publici iuris fieri mandavit.

FULCRANUS G. VlGOUROUX, P. S. S.

LAURENTIUS JANSSENS, O. S. B.

Consultores ab Actis

7. Ep i s to la E.mi Cardînal i s R a m p o l l a , Praes id is Pont i f i c iae C o m m i s s i o n i s Bibl icae , ad R . m u m P . Abbatem P r i m a t e m O. S. B. D. Hi ldebrandum de H e m p t i n n e m i s s a , 30 Aprilis 1907, de Vu lga ta re-s t i t u e n d a (*).

Reverendissimo P. Abate,

La Pontificia Commissione per gli studî biblici, creata, pochi 178 anni or sono, dal Sommo Pontefice Leone XIII di venerata me-moria, ha per iscopo non solo di fornire ail' insegnamento cattolico délie norme savie e sicure, che pur facendo ampio tesôro délie

(*) Cfr. Acta S. Sedis 40 (1907) 446-448.

Page 80: Enchiridion Biblicum [1927]

6 4 Pîus X 1903-5914

vere conquiste délia scienza, non si discostino dalle tradizioni ine-spugnabili délia Chiesa ; ma ancora di dare un nuovo impulso agli studî biblici, più importanti forsë, che non furono mai, nei tempi nostri cosi travagliati dal dubbio universale e dall'evoluzionîsma razionalistico. F ta i più utili argomenti a proporre alla trattazione dei dotti è certamente uno studio accurato ed esauriente sulle va-rianti délia volgata latina. Già i Padri dei Concilio di Trente, pur riconoscendo la Volgata quale edizione autentica per gli usi pub-blici délia Chiesa, non ne dissimularono le imperfezioni, onde espres-sero il vote che con ogni diligenza venisse sottomessa ad un esame minutissimo e ridotto a forma più definitivamente conforme ai testi originali. Questo compito affidarono essi alla sollecitudine délia Sede Apostolica, ed i Romani Pontefici, per quanto le condizioni dei loro tempi consentivano, non tardarono ad estendere alla emen-dazione délia Volgata le loro sapienti cure, quantunque non fosse loro date di giungere al perfetto coronamento délia non facile im-presa. Fintanto che giunga l'ora propizia per cosi importante re-visione che ponga in grado di dare una edizione emendatissima délia Volgata latina, è indispensabile un laborioso studio preliminare di preparazione mercè più diligente e compiuta raccolta délie va-rianti di essa Volgata che si ritrovano sia nei codici, sia negli scritti dei Padri ; studio al quale varii dotti già si applicarono con intelligenza e zelo, tra i quali a buon diritto occupa un degno poste l'illustre ed infaticabile P. Vercellone Barnabita. Essendo perô siffatto lavoro molto complesso, è sembrato opportuno che venisse ufficialmente affidato ad un Ordine religioso capace di di-sporre dei mezzi proporzionati alla difficile impresa. È parso pertanto agli E.mi Signori Cardinali délia Pontificia Commissione per gli studî biblici, ottimo divisamento, che la Santità di Nostro Signore Papa Pio X si è degnato di approvare, che l'illustre e benemerito Ordine Benedettino, i cui pazienti e dotti lavori in ogni ramo di ecclesiastica erudizione costituiscono un vero monumento di glorie legittimamente raccolte nei corso di molti* secoli, fosse ufficialmente invitato ad incaricarsi di questo importantissimo e ponderoso studio.

179 Mi rivolgo quindi a Lei, R.mo P. Abate Primate, che con tante zelo presiede alla confederazione benedettina, di cui cotesto mbnastero di S. Anselmo è degno centro, affinchè con quei senti-menti di " devozione verso la Santa Sede, che le son proprii, si compiaccia assumere in nome dell' Ordine stesso l'indicato compito,

Page 81: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De quarto Evang. 65

e rallegrandomi con Esso Lei per Pal ta fiducia riposta nelPinclita famiglia di S. Benedetto, spero che i figli di cotanto Padre cor-rispondano con alacre gioia e felice successo all'onorevole invito. Lieto di poter cosi dare anche da parte mia una pubblica testi-monianza dell'amore singolare che io nutro per TOrdine Benedettino in génère, ed in ispecie per S. Anselnio ed il suo degnissimo capo, con sensi délia più distinta stima godo di raffermarmi

Di Lei

Roma, 3Q aprile 1907. Aff.mo servitore

M. Card. RAMPOLLA.

8. P o n t . C o m m i s s i o de Re B i b l i c a :

R e s p o n s u m IV, 29 Maii 1907\ d e a u c t o r e e t v e r i t a t e h i s tor ica quart i E v a n g e l i i (')

Propositis sequentibus dubiis Commissio Pontificia de Re Bi­blica sequenti modo respondit:

Dubium I. Utrum ex constanti, universali ac sollemni Eccle­siae traditione iam a saeculo II decurrente, prout maxime eruitur: a) ex SS. Patrum, scriptorum ecclesiasticorum, immo etiam hae-reticorum, testimoniis et allusionibus, quae, cum ab Apostolorum discipulis vel primis successoribus dérivasse oportuerit, necessario nexu cum ipsa libri origine cohaerent; b) ex recepto semper et ubique nomine auctoris quarti Evangelii in canone et catalogis Sa-crorum Librorum ; c) ex eorumdem Librorum vetustissimis manu-scriptis codiçibus et in varia idiomata versionibus; d) ex publico usu liturgico inde ab Ecclesiae primordiis toto orbe obtinente ; praescindendo ab argumento theologico, tam solido argumento his-torico demonstretur Ioannem Apostolum et non alium quarti Evangelii auctorem esse agnoscendum, ut rationes a criticis in op-positum adductae hanc traditionem nullatenus infirment?

Resp. Affirmative. Dubium II. Utrum etiam rationes internae, quae eruuntur ex

textu quarti Evangelii seiunctim considerato, ex scribentis testimo-nio et Evangelii ipsius cum prima epistola Iohannis Apostoli ma­nifesta cognatione, censendae sint confirmare traditionem quae eidem Apostolo quartum Evangelium indubitanter attribuit? — Et utrum

(*)" Acta S. Sedis 40 (1907) 383 s.

Page 82: Enchiridion Biblicum [1927]

66 Pius X 1903-19!! 4

difficultates quae ex collatione i psi us Evangelii cum aliis tribus de-sumuntur, habita prae oculis diversitate temporis, scopi èt audi-torum, pro quibus vel contra quos auctor scripsit, solvi rationabiliter possint, prout SS. Patres et exegetae catholici passim praestiterunt ?

Resp. Affirmative ad utramque partem. 182 Dubium III Utrum, non obstante praxi, quae a primis tem-

poribus in universa Ecclesia constantissime viguit, arguendi ex quarto Evangelio tamquam ' ex documento proprie historico, con-siderata nihilominus indole peculiari eiusdem Evangelii et inten-tione auctoris manifesta illustrandi et vindicandi Christi divinitatem ex ipsis factis et sermonibus Domini, dici possit facta narrata in quarto Evangelio esse totaliter vel ex parte conficta ad hoc ut sint allegoriae vel symbola doctrinalia, sermones vero Domini non pro­prie et vere esse ipsius Domini sermones, sed compositiones theo-logicas scriptoris, licet in ore Domini positas?

Resp. Négative. Die autem 29 Maii anni 1907, in audientia ambobus Reve-

rendissimis Consultoribus ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus praedicia i*esponsa rata habuit ac publici iuris fieri mandavit.

FULCRANUS VlGOURQUX, P. S. S.

LAURENTIUS JANSSENS, O. S. B.

Consultores ab Actis

9. S u p r e m a Congregatio S a c r a e Romanae e t OniversaJls In-qu i s l t l on i s :

D e c r e t u m « Lamentabî l i », 3 lulii 1907> d e praec ipu i s e r r o r i b u s r e f o r m i s m i s e u m o d e r n i s m i (*)

183 Lamentabili sane exitu aetas nostra, freni impatiens, in rerum su m mis rationibus indagandis ita nova non raro sequitur, ut, dimissa humani generis quasi hereditate, in errores incidat gravissimos. Qui errores longe erunt pernîciosiores, si de disciplinis agitur sa­cris, si de Sacra Scriptura interpretanda, si de fidei praecipuis mys-jteriis. Dolendum autem vehementer inveniri etiam inter catholicos non ita paucos scriptores, qui, praetergressi fines a Patribus ac ab ipsa Sancta Ecclesia statntos altioris intelligentiae specie et histo-

(1) Acta S. Sedis 40 (1907) 470-478. (2) Cf. Prov. 22, 28.

Page 83: Enchiridion Biblicum [1927]

S. R. et U. Inquisîtio, Decr. « Lamentabîli 67

ricae considerationis nomine, eum dogmatum progressum quaerunt, qui, reipsa, eorum corruptela est.

Ne vero huius generis errores, qui quotidie inter fidèles spar- 184 guntur, in eorum animis radiées figant ac fidei sinceritatem cor-rumpant, placuit SSmo D. N. Pio divina providentia PP. X, ut per hoc Sacrae Romanae et Universalis Inquisitionis Officium ii, qui •inter .eos praecipui essent, notarentur et reprobarentur.

Quare, instîtuto diligentissimo examine, praehabitoque RR. DD. Consultorum voto, Emi ac Ririi Domini Cardinales, in rébus fidei et morum Inquisitores Générales, propositiones, quae sequuntur reprobandas ac proscribendas esse iudicarunt, prouti hoc generali Decreto reprobantur ac proscribuntur :

1. Ecclesiastica lex, quae pracscribit subiicere praeviae censurae 185 libros Divinas respicientes Scripturas, ad cultores critices aut exege-seos scientificae Librorum Veteris et Novi Testamenti non extenditur.

2 . Ecclesiae interpretatio Sacrorum Librorum non est quidem 186 spernenda, subiacet tamen accuratiori exegetarum iudicio et cor­rection].

3 . Ex iudiciis et censuris ecclesiasticis contra liberam et cul- 187 tiorem exegesim latis colligi potest fidem ab- Ecclesia propositam contradicere historiae, et dogmata catholica cum verioribus chri­stianae religionis originibus componi reipsa non posse.

4 . Magisterium Ecclesiae ne per dogmaticas quidem défi- 188 nitiones genuinum Sacrarum Scripturarum sensum determinare potest.

5 . Quum in deposito fidei veritates tantum revelatae continean- 189 tur, nullo sub respectu ad Ecclesiam pertinet iudicium ferre de assertionibus disciplinarum humanarum.

6. In definiendis veritatibus ita collaborant disjcens et docens 190 Ecclesia, ut docenti- Ecclesiae nihil supersit, nisj communes discentis opinationes sane ire.

7 . Ecclesia, cum proscribit errores, nequit a fidelibus exigere 191 ullum internum assensum, quo iudicia a se édita complectantur.

8. Ab omni culpa immunes existimandi sunt, qui reprobationes 192 a Sacra Congregatione Indicis aliisve Sacris Romanis Congrcga-tionibus latas nihili pendunt.

9 . Nimiam simplicitatem aut ignorantiam prae se ferunt qui 193 Deum credunt vere esse Scripturae Sacrae auctorem.

Page 84: Enchiridion Biblicum [1927]

68 Pius X 1903-1914

194 10. Inspiratio librorum Veteris Testamenti in eo constitit, quod scriptdres israelitae religiosas doctrinas sub peculiari quodam aspectu, gentibus parum noto aut ignoto, tradiderunt.

195 11. Inspiratio divina non ita ad totam Scripturam Sacram extenditur, ut omnes et singulas eius partes ab omni. errore prae-muniat.

196 12. Exegeta, si velit utiliter studiis biblicis incumbere, in primis quamlibet praeconceptam opinionem de supernaturali origine Scrip­turae Sacrae seponere débet, eamque non aliter interpretari, quam cetera documenta mere humana.

197 13. Parabolas evangelicas ipsimet Evangelîstae ac christiani secundae et tertiae generationis artificiose digesserunt, atque ita rationem dederunt exîgui fructus praedicationis Christi apud Iudaeos.

198 14. In pluribus narrationibus non tam, quae vera sunt, Evan­gelîstae retulerunt, quam quae lectoribus, etsi falsa, censuerunt magis proficua.

199 15. Evangelia usque ad definitum constitutumque canonem con-tinuis additionibus et correctionibus aucta fuerunt ; in ipsis proinde doctrinae Christi non remansit nisi tenue et incertum vestigium.

200 16. Narrationes Ioannis non sunt proprie historia, sed mystica Evangelii contemplatio ; sermones, in eius Evangelio contenti, sunt meditationes theologicae cifca mysterium salutis, historica veritate destitutae.

201 17. Quartum Evangelium miracula exaggeravit non tantum ut extraordinaria magis apparerent, sed etiam ut aptiora fièrent ad significandum opus et gloriam Verbi Incarnati.

20Ï5 18. Ioannes sibi vindicat quidem rationem testis de Christo; re tamen vera non est nisi eximius testis vitae christianae, seu vitae Christi in Ecclesia, exeunte primo saeculo.

203 19. Heterodôxi exegetae fidelius expresserunt sensum verum Scripturarum .quam exegetae catholici.

204 20. Revelatio nihil aliud esse potuit quam acquisita ab homine suae ad Deum relationis conscientia.

205 21. Revelatio, obiectum fidei catholicae constituens, non fuit cum Apostolis compléta.

206 22. Dogmata, quae Ecclesia perhibet tamquam revelata, non sunt veritates e caelo delapsae, sed sunt interpretatio quaedam fac-torum reîigiosorum, quam humana mens laborîoso conatu sibi com-paravît.

Page 85: Enchiridion Biblicum [1927]

S. R. et U. Inquisitio, Decr. « Lamentabili » 6 9

2 3 . Exsistere potest et rcipsa exsistit oppositro inter facta, quae 207 in Sacra Scriptura narrantur, eisque innixa Ecclesiae dogmata; ita ut criticus tamquam falsa reiicere possit facta, quae Ecclesia tam­quam certissima crédit.

2 4 . Reprobandus non est exegeta qui praemissas adstruit, ex 208 quibus sequitur dogmata historiée falsa aut dubia esse, dummodo dogmata ipsa directe non neget.

25 . Assensus fidei ultimo innititur in congerie probabilitatunv 209 2 6 . Dogmata fidei retinenda sunt tantummodo iuxta sensum 210

practicum, idest tamquam norma praeceptiva agendi, non vero tam­quam norma credendi.

27 . Divinitas Iesu Christi ex Evangeliis non probatur; sed est 211 dogma, quod conscientia christiana c notione Messiae deduxit.

2 8 . Iesus, quum ministerium suum exercebat, non in eum finem 212 loquebatur ut, doceret se esse Messiam, neque eius miracula eo spectabant ut id demonstraret.

29- Concedere licet Christum, quem exhibet historia, multo in- 213 feriorem esse Christo qui est obiectum fidei.

3 0 . In omnibus textibus evangelicis nomen Filins Dei aequi- 214 valet tantum nomini Messias, minime vero significat Christum esse verum et naturalem Dei Filium.

3,1. Doctrina de Christo quam tradunt Paulus, Ioannes et 215 Concilia Nicaenum, Ephesinum, Chalcedonense, non est ea quam Iesus docuit, sed quam de Iesu concepit conscientia christiana.

3 2 . Conciliari nequit sensus naturalis textuum evangelicorum 216 cum eo, quod nostri theologi docent de conscientia et scientia in-fallibili Iesu Christi.

3 3 . Evidens est cuique, qui praeconceptis non ducitur opinio- 217 nibus, Iesum aut errorem de proximo messianico adventu fuisse professum, aut maiorem partem ipsius doctrinae in Evangeliis Sy-nopticis contentae authenticitate carere.

3 4 . Criticus nequit asserere Christo scientiam nullo circum- 218 scriptam limite nisi facta hypothesi, quae historiée haud concipi potest quaeque sensui morali répugnât, nempe Christum uti hominem habuisse scientiam Dei et nihilominus noluisse notitiam tôt rerum communicare cum discipulis ac posteritate.

3 5 . Christus non semper habuit conscientiam suae dignitatis 219 messianicae.

6

Page 86: Enchiridion Biblicum [1927]

70 Pius X- 1903-191J

220 36. Resurrectîo Salvatoris non est proprie factum ordinis histo-rici, sed factum ordînis mere supernaturalis, nec demonstratum nec demonstrabile, quod conscientia christiana sensim ex aliis derivavit.

221 37. Fides in resurrectionem Christi ab initio fuit non tam de facto ipso resurrectionîs, quam de vita Christi immortali apud Deum.

222 38. Doctrina de morte piaculari Christi non est evangelica, sed tantum paulina..

223 39 . Opiniones de origine Sacramentorum, quibus Patres Tri-dentini imbuti erant quaeque in eorum canones dogmaticos procul dubio influxum habuerunt, longe distant ab iis quae nunc pênes historicos rei christianae indagatores merïto obtinent.

224 40 . Sacramenta ortum habuerunt ex eo quod Apostoli eorum-que successores îdeam aliquam et intentionem Christi, suadentibus et moventibus circumstantiis et eventibus, interpreta'ti sunt.

225 41. Sacramenta eo tantum spectant ut in mentem hominis revocent praesentiarn Creatoris semper beneficam.

226 42 . Communitas christiana necessitatem baptismî induxit, adop-tans illum tamquam rîtum necessarium, eique professionîs chri­stianae obligationes adnectens.

227 43 . Usus conferendi baptismum infantibus evolutio fuit disci-plinaris, quae una ex causis exstitit, ut Sacramentum resoiveretur in duo, in baptismum scilicet et paenitentiam.

228 44 , Nihil probat ritum Sacramenti confirmationis usurpatum fuisse ab Apostolis : formalis autem distînctïo duorurn Sacramento­rum, baptismî scilicet et confirmationis, haud spectat ad historiam christianisrni primitivL

229 45. Non omnia, quae narrât Paulus de institutione Euchari-stiae historiée sunt sumenda.

230 46. Non adfuit in primitiva Ecclesia conceptus de christiano peccatore auctoritate Ecclesiae reconciliato ; secj Ecclesia nonnisi admodum lente huiusmodi conceptuï assuevit. Immo etiam postquam paenitentia tanquam Ecclesiae institutio agnita fuit, non appellabatur Sacramenti nomine, eo quod haberetur uti Sacramentum probrosum.

231 47. Verba Domini: Accipite Sphiium Sanctum: quorum re­muerais peccata, remiiinntur eis, ei qiwrttm retinueritis, reUnia sunt minime referuntur ad Sacramentum paenitentiae, quidquid Patribus Tridentinis asserere placuit.

' [}) 1 Cor, i l , 23-25. (*) Io 20, 22 s. ,

Page 87: Enchiridion Biblicum [1927]

S. R. et U, Inquisîtio, Decr. «Lamentabili» . 71

(A) l a c 5, 14 s.

48. Iacobus in sua epistola (*.) non intendit promulgare aliquod 232 Sacramentum Christi, sed'commendare pium aliquem" morem, et si in hoc more Forte cernit médium aliquod gratiae, îd non accipit eo rigore, quo acceperunt theologi, qui notionem et numerum Sacra* mentorum statue runt:

49. Çoenâ christiana paulatim indolem actionis liturgicae assu- 233 mente, ni, qui coenae praeesse consueverant, characterem sacerdo-talem acquisiverunt.

50. Seniores qui in chrîstianorum coetibus învigilandi munere 234 fungebantur, instituti sunt ab Apostolis presbyteri aut Episcopî ad providendum necessariae crescentium communitatum ordinationi, * non proprie ad perpetuandam missionem et potestatem Apostolicam.

51. Matrimonium non potuît evadere Sacramentum Novae Legis 235 nisi serius in Ecclesia; siquidem ut matrimonium pro Sacramento haberetur necesse erat, ut praecederet plena doctrinae de gratîa et Sacramentis theologica explicatio.

52. Alienum fuit a mente Christi Ecclesiam constituere veluti 236 societatem super terram per longam saeculorum seriem duraturam ; quin immo in mente Christi regnum caeli una • cum fine mundi iamiam adventurum erat.

53. Constitutio organica Ecclesiae non est immutabilis ; sed 237 societas christiana perpetuae evolutioni, ^aeque ac societas humana» est obnoxia.

54. Dogmata, Sacramenta, hierarchia, tum quod ad notionem 238 tum quod ad realitatem attinet, non sunt nisi intelligentiae chri­stianae interpretationes evolutionesque, quae exiguum germen in Evangelio latens externis incrementis auxerunt perfeceruntque.

55. Simon Eetrus . ne suspicatus quidem unquam est sibi a 239 Christo demandatum esse primatum in Ecclesia.

56. Ecclesia Romana non ex divinae providentiae ordinatione, sed 240 ex mere .politicis condicionibus caput omnium Ecclesiarum effecta est,

57. Ecclesia sese praebet scientiarum naturalium et theologi- 241 carum progressibus infensam.

58. Veritas non est immutabilis plus quam ipse homo, quippe 242 quae cum ipso, in ipso et per ipsum evolvitur.

59. Christus determinatum doctrinae corpus omnibus tempo- ^243 ribus cunctisque hominibus applicabile non docuit, sed potius in-

Page 88: Enchiridion Biblicum [1927]

72 Pius X 1903-19,14

choavit motum- quemdam religiosum diversis temporibus ac locis adapta tu m vel adaptandum.

244 60 . Doctrina christiana in suis exordiis fuit Iudaica, sed facta est per successivas evolutiones primum Paulina, tum Ioannica, dé­muni Hellenica et universalis.

245 61. Dici potest absque paradoxo nullum Scripturae caput, a primo Genesis ad postremum Apocalypsis, continere doctrinam prorsus identicam illi quam super eadem re tradit Ecclesia, et idcirco nullum Scripturae caput habere eumdem sensum pro critico ac pro theologo.

246 62. Praecipui articuli Symboli Apostolici non eamdem pro christianis primorum temporum significationem habebant, quam ha-bent pro christianis nostri temporis.

247 63. Ecclesia sese praebet imparem ethicae evangelicae effica-r citer tuendae, quia obstinate adhaeret immutabilibus doctrinis, quae cum hodiernis progressibus componi nequeunt.

248 64 . P,rogressus scientiarum postulat, ut reformentur conceptus doctrinae christianae de Deo, de Creatione, de Revelatione, de Persona Verbi Incarnati, de Redemptione.

249 65 . Catholicismus hodiernus cum vera scientia componi nequit nisi transformetur in quemdam christianismum non dogmaticum, id est in protestantismum latum et Iiberalem.

Sequenti vero feria V, die 4 eiusdem mensis et annî, facta de his omnibus SSmo D. N. Pîo PP. X accurata relatione, Sanctîtas Sua Decretum Emorum Patrum adprobavit et confirmavit, ac omnes et singulas supra recensitas propositiones ceu reprobatas ac pro-scriptas ab omnibus haberi mandavit.

PETRUS PALOMBELLI

S. R. et U. I. Notarius.

10. Encyc l i ca < P a s c e n d l » , 8 Septembris 1907, de m o d e r n i s t a r u m doctr in i s (4)

250 . . . Qua vero ratione ex agnosticismo, qui solum est in igno-ratione, ad atheismum scientificum " atque historicum modernîstae transeant, qui contra totus est in inficiatione positus: quo idcirco ratiocinationis iure, ex eo, quod ignoretur, utrum humanarum gen-tium historiae intervenerit Deus necne, fiât gressus ad eamdem

(*) Pu X Actà 4, 47-114; Acta S. Sedis 40 (1907) 593-650.

Page 89: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Pascendi » 73

historiam neglecto omnino Deo explicandam, ac si reapse non in-tervenerit, novit plane qui possit. Id tamen ratum ipsis fixumque est, atheam debere esse scientiam itemque historiam ; in quarum finibus non nisi phaenomenis possit esse locus, exturbato penitus Deo et quidquid divinum est. — Qua ex doctrina absurdissima ,quid de sanctissima Christi persona, quid de Ipsius vitae mortis-que mysteriis, quid pariter de anastasi deque in caelum ascensu tenendum sit, mox plane videbimus.

Hic tamen agnosticismus, in disciplina modernistarum, non 251 nisi ut, pars negans habenda est: positiva, ut aiunt, in immanentia vitali constituitur. Harum nempe ad aliam ex altéra sic procedunt.

Religio, sive ea naturalis est, sive supra naturam, ceu quod-libet factum, explicationem aliquam admittat oportet. Explicatio autem, naturali theologia deleta adituque ad revelationem ob reiecta credibilitatis argumenta intercluso, immo etiam revelatione qualibet externa penitus sublata, extra hominem inquiritur frustra. Est igi-tur in ipso homine quaerenda : et quoniam religio vitae quaedam est forma, in vita omnino hominis reperienda est. Ex hoc imma-nentiae religiosae principium asseritur. Vitalis porro cuiuscumque phaenomeni, cuiusmodi religionem esse iam dictum est, prima ve-luti motio ex indigentia quapiam seu impulsione est repetenda: pri-mordia vero, si de vita pressius loquamur, ponenda sunt in motu quodam cordis, qui sensus dicitur. Eam ob rem, cum religionis obiectum sit Deus, concludendum omnino est, fidem, quae initium est ac fundamentum cuiusvis religionis, in sensu quodam intimo collocari debere, qui ex indigentia divini oriatur. Haec porro divini indigentia, quia nonnisi certîs aptisque in complexibus sentitur, per-tinere ad conscientiae ambitum ex se non potest ; latet autem primo infra conscientiam, seu, ut mutuato vocabulo, a moderna philoso-phia loquuntur, in subconscientia, ubi etiam illius radix occulta manet atque indeprehensa.

Petet quis forsan, haec divini indigentia, quam homo in 252

se ipse percipiat, quo demum pacto in religionem évadât. Ad haec modernistae : Scientia atque historia, inquiunt, duplici includuntur termino ; altero externo, aspectabili nimirum mundo, altero interno, qui est conscientia. Alterutrum ubi attigerint, ultra quo procédant non habent: hos enim praeter fines adest incognoscibile. Coram hoc incognoscibili, sive illud sit extra hominem ultraque aspecta-bilem naturam rerum, sive intus in subconscientia lateat, indigentia

Page 90: Enchiridion Biblicum [1927]

74 Pius X 1903-1914

divini in animo ad religionem prono, nullo, secundum fideismi scita, praevertente mentis iudicio, peculiarem quemdam commovet sensum: hic vero divinam ipsam realitatem, tum tamquam obiectum, tum tamquam sui causam intimam, in se implicatam habet atque ho-minem quodammodo cum Deo coniungit. Est porro hic sensus, quem modernistae fidei nomine appellant, estque illis religionis initium.

253 Sed non hic philosophandi, seu rectius delirandi, finis. In eiusmodi enim sensu modernistae non fidem tantum reperiunt ; sed, cum fide inque ipsa fide, prout illam intelligunt, revelaiioni locum esse affirmant. Enimvero ecquid amplius ad revelationem quis po-stulet? An" non revelationem dicemus, aut saltem revelationis exor-dium, sensum illum religiosum in conscientia apparentem ; quin et Deum ipsum, etsi confusius, sese, in eodem religioso sensu, ani-mis manifestantem ? Subdunt vero : cum fidei Deus obiectum sit aeque et causa, revelatio illa et de Deo pariter et a Deo est ; habet Deum videlicet revelantem simul ac revelatum. Hinc autem, Venerabiles Fratres, afïirmatio illa modernistarum perabsurda, qua religio quaelibet, pro diverso adspectu, naturalis una ac superna­turalis dicenda est. 1 Hinc conscientiae ac revelationis promiscua si-gnificatio. Hinc lex, qua conscientia religiosa, ut régula universa-lis traditur, curn. revelatione penitus aequanda, cui subesse omnes oporteat, suprerriam etiam in Ecclesia pptestatem, sive haec doceat, sive de sacris disciplinave statuât.

254 Attamen in toto hoc processu, unde, ex modernistarum sententia, fides ac revelatio prodeunt,' unum est magnopere atten-dendum, non exigui quidem momenti ob consequutiones historicô-criticas, quas inde illi erutfht.

Nam Incognoscibile de quo loquuntur, non se fidei sistit ut nudum quid aut singulare ; sed contra in phaenomeno aliquo arcte inhaerens, quod, quamvis ad campum scientiae, aut historiae perti-net, ratione tamen aliqua praetergreditur ; sive hoc phaenomenon sit factum aliquod naturae, arcani quidpiam in se continens, sive sit quivis unus ex hominibus, cuius ingenium acta verba cum or-dinariis historiae legibus componi haud posse videntur. Tum vero fides, ab Incognoscibili allecta, quod cum phaenomeno iungitur, to-tum ipsum phaenomenon complectitur ac sua vita quodammodo permeat. Ex hoc autem duo consequuntur. Primum, quaedam phae-nomeni transfiguratio, per elationem scilicet supra veras illius con-ditiones, qua aptior fiât materia ad induendam divini formam, quam

Page 91: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclîca « Pascendi » 75

fides est inductura. Secundum, phaenomeni eiusdem aliquapiam, sic vocare liceat, defiguratio, inde nata, quod fides illi, loci temporisque adiunctis exempto, tribuit quae reapse non habet: quod usuvenit praecipue, quum de phaenomenis agitur exacti temporis, eoque am-plius, quo sunt vetustiora. Ex gemino hoc capite binos iterum mo-dernistae eruunt canones; qui, alteri additi iam ex agnosticismo habito, critices historicae fundamenta constituunt. Exemplo res il-lustrabitur; sitque illud e Christi persona petitum. In persona Christi, aiunt, scientia atque historia nil praeter hominem offendunt. Ergo, vi primi canonis ex agnosticismo deducti, ex eius historia quidquid divinum redolet, delendum est. Porro, vi alterius canonis, Christi persona historica transfigurata est a fide : ergo subducendum ab ea, quidquid ipsam evehit supra conditiones historicas. Demum, vi tertii canonis, eadem persona Christi a fide défigura ta est : ergo removenda sunt ab illa sermones, acta, quidquid, uno verbo, in-genio, statui, educationi eius, loco ac tempori, quibus vixit, minime respondet. — Mira equidem ratiocinandi ratio: sed haec moder-nistarum critice.

Religiosus igitur sensus, qui per vitalem immanentiam e 255 latebris subconscientiae erumpit, germen est totius religionis ac ratio pariter omnium, quae in religione quavis fuere aut sunt futura. Rudis quidem initio ac fere informis, eiusmodi sensus, paulatim atque influxu arcani illius principîi1 unde ortum habuit, adolevit una cum progressu humanae vitae, cuius, ut diximus, quaedam est forma. Habemus igitur religionis cuiuslibet, etsi supernaturalis, originem : sunt nempe illae religiosi sensus merae explicationes. Nec quis ca-.tholicam exceptam putet; immo vero ceteris omnino parem: nam ea in conscientia Christi, electissimae naturae viri, cuîusmodi nemo unus fuit nec erit, vitalis processu immanentiae, non ali­ter, nata est.

Stupent profecto, qui haec audiant,. tantam ad asserendum 256 audaciam, tantum sacrilegium! Attamen, Venerabiles Fratres, non haec sunt solum ab incredulis effutita temere. Catholici homines, immo vero e sacerdotibus pluies, haec palam edisserunt ; talibusque deliramentis Ecclesiam se instauraturos iactant! Non heic iam de veteri errore agitur, quo naturae humanae supernaturalis ordinis veluti ius tribuebatur. Longius admodum processum est, ut nempe sanctissima religio nostra, in homine Christo aeque ac in nobis, a natura, ex se suaque sponte, édita affirmetur. Hoc autem nil pro-

Page 92: Enchiridion Biblicum [1927]

76 Pius X 1903-19 H

fecto aptius ad omnem supernaturalem ordinem abolendum. Quare a Vaticana Synodo iure sumnio sancitum fuit : « Si quis dixerit, hominem ad cognitionem et perfectionem, quae naturalem superet, divinitus evehi non posse, sed ex seipso ad omnis tandem verî et boni possessionem iugi profectu pertingere posse et debere, ana­thema sit » ( 4) . . . .

257 Est aliud praeterea in hoc doctrinae capite, quod catholicae veritati est omnino infestum. — Nam istud de experientia prae-ceptum ad traditionem etiam transfertur, quam Ecclesia hue usque asseruit, eamque prorsus adimit. Enimvero modernistae sic tradi­tionem intelligunt, ut sit originalis experientiae quaedam cum aliis communicatio per praedicationem, ope formulae intellectivae. Cui formulae propterea, praeter vim, ut aiunt, repraesentativam, sugges-tivam quandam adscribunt virtutem, tum in eo, qui crédit, ad sen­sum religiosum forte torpentem excitandum. instaurandamque ex-perientiam aliquando habitam, tum in eis, qui nondum credunt, ad sensum religiosum primo gignendum et experientiam producendam. Sic autem experientia religiosa l'ate in populos propagatur ; nec tantummodo in eos, qui nunc sunt per praedicationem, sed in pos-

. teros etiam, tam per libros quam per verborum de aliis in alios replicationem.

Haec vero experientiae communicatio radices quandoque agit vigetque ; senescit quandoque statim ac moritur. Vigere autem, mo-dernistis argumentum veritatis est: veritatem enim ac vitam pro-miscue habent. Ex quo inferre denuo licebit : religiones omnes, quot-quot exstant, veras esse, nam secus nec viverent.

258 Re porro hue adducta, Venerabiles Fratres, satis super-que habemus ad recte cognoscendum, quem ordinem modernistae statuant inter fidem et scientiam ; quo etiam scientiae nomine hi-storia apud illos notatur.

Ac primo quidem tenendum est, materiam uni obiectam ma-teriae obiectae alteri externam omnino esse ab eaque seiunctam. Fides enim id unice spectat, quod scientia incognoscibile sibi esse profitetur. Hinc diversum utrique pensum : scientia versatur in phaenomenis, ubi nullus fidei locus ; fides e contra versatur in divinis, quae scientia penitus ignorât. Unde derrium conficitur, in­ter fidem et scientiam numquam esse posse discidium : si enim

(*) De revel. can. 3 .

Page 93: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Pascendi » 77

suum quaeque locum teneat, occurrere sibi invicem numquam po-terunt, atque ideo nec contradicere.

Quibus si forte obiiciant, quaedam in adspectabili occurrere na-tura rerum quae ad fidem etiam pertineant, uti humanam Christi vitam, negabunt. Nam, etsi haec phaenomenis accensentur, tamen, quatenus vita fidei imbuuntur, et a fide, quo supra dictum est modo, transfigurata ac defigurata fuerunt, a sensibili mundo sunt abrepta et in divini materiam translata. Quamobrem poscenti ulterius, an Christus vera patrarit miracula vereque futura praesenserit, an vere revixerit atque in caelum conscenderit, scientia agnostica abnuet, fides affirmabit ; ex hoc tamen nulla erit inter utramque pugna. Nam abnuet alter ut philosophus philosophos alloquens, Christum scilicet unice contemplatûs secundum realitatem historicam ; affir­mabit alter ut credens cum credentibus locutus, Christi vitam spec-tans, prout iterum vivitur a fide et in fide.

Ex his tamen fallitur vehementer, qui reputet posse opi- 259 nari, fidem et scientiam alteram sub altéra nulla penitus ratione esse subiectam. Nam de scientia quidem recte vereque existimabit; secus autem de fide, quae, non uno tantum, sed triplici ex capite, scientiae subiici dicenda est. Primum namque advertere oportet, in facto quovis religioso, detracta divina realitate quamque de illa habet experientiam, qui crédit, cetera omnia, praesertim vero reli giosas formulas, phaenomenorum ambitum minime transgredi, atque ideo cadere sub scientiam. Liceat utique credenti, si volet, de mundo excedere ; quamdiu tamen in mundo deget, leges, obtutum, iudicia scientiae atque historiae numquam, velit nolit, effugiet.

Praeterea, quamvis dictum est Deum solius fidei esse obiec­tum, id de divina quidem realitate concedendum est, non tamen de idea Dei. Haec quippe scientiae subest ; quae, dum in ordine, ut aiunt, logico philosophatur, quidquid etiam absolu tum est at-tingit atque idéale. Quocirca philosophia seu scientia cognoscendi de idea Dei ius habet, eamque in sui evolutione moderandi, et, si quid extrarium invaserit, corrigendi. Hinc modernistarum effatum : evolutionem religiosam cum morali et intellectuali componi debere; videlicet, ut quidam tradit, quem magistrum sequuntur, eisdem subdi.

Accedit demum, quod horrio dualitatem in se ipse non pati-tur: quamobrem credentem quaedam intima urget nécessitas fidem cum scientia sic componendi, ut a generali ne discrepet idea, quam

Page 94: Enchiridion Biblicum [1927]

7 8 Pius X 1 9 0 3 - 1 9 1 4

scientia exhibet de hoc mundo universo. Sic ergo conficitur, scien­tiam a fide omnino solutam esse, fidem contra, ut ut scientiae ex-tranea praedicetur, eidem subesse.

Quae omnia, Venerabiles Fratres, contraria prorsus sunt iis. quae Plus IX, decessor Noster, tradebat, docens : « Philosophiae esse, in iis quae ad religionem pertinent, non dominari sed ancil-lari, non praescribere, quid credendum sit, sed rationabili obsequio amplecti, neque altitudinem scrutari mysteriorum Dei, sed illam pie humiliterque revereri » ( i ) . Modernistae negotium plane inver-tunt: o/uibus idcirco applicari queunt, quae GREGORIUS IX, item decessor Noster, de quibusdam suae aetatis theologis scribebat : « Quidam apud vos, spiritu vanitatis ut uter distenti, positos a Patribus terminos profana transferre satagunt novitate ( 2) ; caelestis paginae intellectum... ad doctrinam philosophicam rationalium incli-nando, ad ostentationem scientiae, non profectum aliquem audito-rum... Ipsi, docirinis variis et peregrinis abducti ( 3), redigunt caput in caudam, et ancïllae cogunt famulari reginam » ( 4).

260 Quod profecto apertius patebit intuenti. quo pacto moder­

nistae agant, accommodate omnino ad ea, quae docent. Multa enim ab eis contrarie videntur scripta vel dicta, ut quis facile illos aes-timet ancipites atque incertos. Verumtamen consulte id et consi-derate accidit, ex opinione scilicet, quam habent de fidei atque scientiae seiunctione mutua. Hinc in eorum libris quaedam offen-dimus, quae catholicus omnino probet; quaedam, aversa pagina, quae rationalistam dictasse autumes. Hinc, historiam scribentes, nul-lam de divinitate Christi mentionem iniiciunt ; ad concionem vero in templis eam firmissime profitentur. Item, enarrantes historiam, Concilia et Patres nullo loco habent; catechesim autem si tradunt, illa atque illos cum honore afferunt. Hinc etiam exegesim theolo-gicam et pastoralem a scientifica et historica secernunt. Similiter, ex principio quod scientia a fide nullo pacto pendeat, quum de philosophia, de historia, de critice disserunt, Lutheri sequi vestigia non exhorrentes ( 5), despicientiam praeceptorum catholicorum, Sanc-

(*) Pius I X , Brève ad Episc. Vratislav., 1 5 lunii 1 8 5 7 . (2) Cf. Prov. 2 2 , 2 8 . (3) Cf. Hebr . 1 3 , 9 . ( 4 ) GREGORIUS I X , Epistola ad magistros theol. Paris., 7 Iulii 1 2 2 3 .

(5) Prop. 29 damnata a L E O N E X , Bulla « Exsurge Domine »,

1 6 Maii 1520 . .

Page 95: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Pascendi » 79

toruni Patrum, oecumenicarum Synodorum, magisterii ecclesiastici omnimodis ostentant; de qua. si carpantur, Iibertatem sibi adimi conqueruntur. Professi demum fidem esse scientiae subiiciendam, Ecclesiam passim aperteque reprehendunt, quod sua dogmata phi­losophiae opinionibus subdere et accommodare obstinatissime renuat: ipsi vero, veteri ad hune fînem theologia sublata, novam invehere contendunt, quae philosophorum delirationibus obsecundet.

Hic iam, Venerabiles Fratres, nobis fit aditus ad moderni- 261 stas in theologico agone spectandos. Salebrosum quidem opus : sed paucis absolvendum.

Agitur nimirum de concilianda fide cum scientia, idque non aliter quam una alteri subiectâ. Eo in génère modernista theologus eisdem utitur principiis, quae usui philosopho esse vidimus, illaque ad credentem aptat: principia inquimus immanentiae et symbolismi. Sic autem rem expeditissime perficit. Traditur a philosopho prin-cipium fidei esse immanens; a credente additur hoc principîum Deum esse; concludit ipse: Deus ergo est immanens in homine. Hinc immanentia.theologica, Iteruin : philosopho certum est reprae-sentadones obiecti fidei esse tantum symbolicas ; credenti pariter certum est fidei obiectum esse.Deum in se; theologus igitur colli-git: repraesentationes divinae realitatis esse symbolicas. Hinc sym-bolismus theologicus . . . .

Huic vero immanentiae pronuntiato aliud adiieitur, quod 262 a permanentia divina vocare possumus : quae duo inter se eo fere modo differunt, quo experientia privata ab experientia per tradi-tionem transmissa. Exemplum rem collustrabit : sitque ab Ecclesia et Sacramentis deductum. Ecclesia, inquiunt, et Sacramenta a Christo ipso instituta minime credenda sunt. Cavet id agnosticismus, qui in Christo nil praeter hominem novit, cuius conscientia religiosa, ut ceterorum hominum, sensim efTormata est; cavet lex immanen­tiae, quae externas, ut aiunt, applicationes respuit; cavet item lex evolutionis, quae ut germina evolvantur, tempus postulat et quan-dam adiunctorum sibi succedentium seriem ; cavet demum historia, quae talem reapse rei cursum fuisse ostendit. Attamen Ecclesiam et Sacramenta médiate a Christo fuisse instituta retinendum est. Qui vero ? Conscientias christianas omnes in Christi conscientia vîrtute

•quodammodo inclusas affirmant, ut in semine planta. Quoniam au­tem germina vitam seminis vivunt, christiani omnes vitam Christi vivere dicendi sunt. Sed Christi vita, secundum fidem, divina est:

Page 96: Enchiridion Biblicum [1927]

80 Pins X 1903-1914

ergo et christianorum vita. Si igitur haec vita, decursu aetatum, Ecclesiae et Sacramentis initium dédit, iure omnino dicetur initium huiusmodi esse a Christo ac divinum esse. Sic omnino conficiunt divinas esse etiam Scripturas Sacras, divina dogmata.

His porro modernistarum theologia ferme absolvitur. Brevis profecto supellex: sed ei perabundans, qui profiteatur, scientiae, quidquid praeceperit, semper esse obtemperandum.

Horum ad cetera, quae dicemus, applicationem quisque facile per se viderit.

263 De origine fidei deque eius natura attigimus hue usque. Fidei autem cum multa sint germina, praecipua vero Ecclesia, dogma, sacra et religiones, Libri quos Sanctos nominamus, de his quoque quid modernistae doceant, inquirendum. . . .

264 De Librorum etiam Sacrorum natura et origine aliquid iam delibavimus. Eos, ad modernistarum scita, definire probe quis possit syllogen experientiarum, non cuique passim advenientium, sed extraordinariarum atque insignium, quae in quapiam religione sunt habitae. — Sic prorsus modernistae docent de Libris nostris tum Veteris tum Novi Testamenti. Ad suas tamen opiniones calli-dissime notant : quamvis experientia sit praesentis temporis, posse tamen illam de praeteritis aeque ac de futuris materiam sumere, prout videlicet, qui crédit, vel exacta rursiis per recordationem in modum praesentium vivit, vel futura per praeoccupationem. Id autem explicat quomodo historici quoque et apocalyptici in Libris Sacris censeri queant. — Sic igitur in hisce Libris Deus quidem loquitur per credentem ; sed, uti fert theologia modernistarum, per immanentiam solummodo et permanenjtiam vitalem.

265 Quaeremus, quid tum de inspiratione ? Haec, respondent,, ab impulsione illa, nisi forte vehementiâ, nequaquarn secernitur, qua credens ad fidem suam verbo scriptove aperiendam adigitur. Simile quid habemus in poëtica inspiratione ; quare quidam aiebat : Est Deus in nobis, agitante calescimus illo. Hoc modo Deus initium dici débet inspirationis Sacrorum Librorum.

266 De qua praeterea inspiratione modernistae addunt, nihil omnino esse in Sacris Libris, quod illa careat. Quod quum affirmant, magis eos crederes orthodoxos quam recentiores alios, qui inspirationem aliquantum coangustant, ut, exempli causa, cum tacitas sic dictas citationes invehunt. Sed haec illi verbo tenus ac simulate. Nam si Biblia ex agnosticismi praeceptis iudicamus, humanum scilicet opus,

Page 97: Enchiridion Biblicum [1927]

Kncyclica « Pascendi » 81

ab hominibus pro hominibus exaratum, licet ius theologo detur ea per immanentiam divina praedicandi ; qui demum inspiratio coarc-tari possit? Generalem utique modernistae Sacrorum Librorum ins-pirationem asseverant: catholico tamen sensu nullam admittunt. . .

Sed postquam in modernismi assectatoribus philosophum, cre-dentem, theologum observavimus, iam nunc restât, ut pariter hi­storicum, criticum, apologetam, reformatorem spectemus.

Modernistarum quidam, qui componendis historiis se cle-dunt, solliciti magnopere videntur, ne credantur philosophi; profi-tentur quin immo philosophiae se penitus expertes esse. Astute id quam quod maxime : ne scilicet cuipiam sit opinio, eos praeiudi-catis imbui philosophiae opinationibus, nec esse propterea, ut aiunt, omnino obiectivos. Verum tamen est, historiam illorum aut criti-cen meram loqui philosophiam ; quaeque ab iis inferuntur, ex phi-losophicis eorum principes iusta ratiocinatione concludi. Quod equi-dem facile consideranti patet.

Primi très huiusmodi historicorum aut criticorum canones, ut diximus, eadem illa sunt principia, quae supra ex philosophis at-tulimus: nimirum agnosticismus, theorema de transfiguratione re­rum per fidem, itemque aliud quod de defiguratione dici posse vi-sum est. Iam consecutiones ex singulis notemus.

Ex agnosticismo historia, non aliter ac scientia, unice de phae-nomenis est. Ergo tam Deus quam quilibet in humanis divinus in-terventus ad fidem reiiciendus est, utpote ad illam pertinens unam. Quapropter si quid occurrat duplici constans elemento, divino atque humano, cuiusmodi sunt Christus, Ecclesia, .Sacramenta, aliaque id genus multa; sic partiendum erit ac secernendum, ut quod humanum fuerit historiae, quod divinum tribuatur fidei. Ideo vulgata apud modernistas discretio inter Christum historicum et Christum fidei, Ecclesiam historiae et Ecclesiam fidei, Sacramenta historiae et Sacramenta fidei, aliaque similia passim. — Deinde hoc ipsum elementum humanum, quod sibi historicum sumere vi-demus, quale illud in monumentis apparet, a fide per transfigura-tionem ultra conditiones historicas elatum dicendum est. Adiec-tiones igitur a 'fide factas rursus secernere oportet, easque ad fidem ipsam. amandare atque ad historiam fidei: sic, quum de Christo agitur, quidquid conditionem hominis superat, sive natu-ralem', prout a psychologîa exhibetur, sive ex loco atque aetate, quibus.ille vixit, copflatam.

Page 98: Enchiridion Biblicum [1927]

82 Pius X 1903-1914

269 Praeterea, ex tertio philosophiae principio, res etiam, quae histo­riae ambitum non excedunt, cribro veluti cernunt, eliminantque omnia ac pariter ad fidem amandant quae, ipso ru m iudicio, in factorum logica, ut inquiunt, non sunt vel personis apta non fuerint. Sic vo-lunt Christum ea non dixisse, quae audientîs vulgi captum exce-dere videntur. Hinc de reali eius historia delent et fidei permittunt allegorias omnes, quae in sermonibus eius occurrunt. Quaeremus forsitan, qua lege haec segregentur? Ex ingenio hominis, ex condi-tione, qua sit in ci vi ta te usus, ex educatione, ex adiunctorum facti cuiusquam complexu: uno verbo, si bene novimus, ex norma, quae tandem aliquando in mere subiectivam recidit. Nituntur scilicet Chri­sti personam ipsi capere et quasi gerere; quidquid vero paribus in adiunctis ipsi fuissent acturi, id omne in Christum transferunt.

Sic igitur, ut concludamus, a priori et ex quibusdam philoso­phiae principes, quam tenent quidem, sed ignoraie asserunt, in reali, quam vocant, - historia Christum Deum non esse affirmant nec quicquam divini egisse ; ut hominem vero ea tantum patrasse aut dixisse, quae ipsi, ad illius se tempora referentes, patrandi aut di­cendi ius tribuunt.

270 Ut autem historia ab philosophia, sic critice ab historia suas accipit conclusioneâ. Criticus nam que, indicia secutus ab historico praebita, mon u m en ta partitur bifariam. Quidquid post dictam triplicem obtruncationem superat, reali. historiae assignat; cetera ad fidei historiam seu internam ablegat. Has enim binas historias accurate distinguunt; et'historiam fidei, quod bene nota-tum volumus, historiae reali, ut realis est, opponunt. Hinc, ut iam diximus, geminus Christus; realis alter, alter qui nunquam reapse fuit, sed ad fidem pertinet ; alter qui certo loco certaque vixit ae­tate, alter qui solummodo in piis commentationibus fidei reperitur: eiusmodi, exempli causa, est Christus, quem Ioannis Evangelium exhibet; quod utique, aiunt, totum quantum est, commentatio est.

Verum non his philosophiae in historiam1 dominatus absolvi-tur. Monumentis, ut diximus, bifariam distributis, adest iterum phi-Iosophus, cum suo dogmate vitalis immanentiae ; atque omnia edi-cit, quae sunt in Ecclesiae historia, per vitalem emanationem esse explicanda. Atqui vitalis cuiuscumque emanationis - aut causa aut conditio est in necessitate seu indigentia quapiam ponenda: ergo et factum post necessitatem concipi oportet, et illud historiée huic esse posterius.

Page 99: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Pascendi » 83

Quid tum historicus ? Monumenta iterum, sive quae in Libris Sacris continentur sive aliunde adducta, scrutatus, indicem ex iis conficit singularum necessitatum, tum ad dogma, tum ad cultum sacrorum, tum ad alia spectantium, quae in Ecclesia, altéra ex al­téra, locum habuere. Confectum indicem critico tradit. Hic vero ad monumenta, quae fidei historiae destinantur, manura admovet; il­laque per aetates singulas sic disponit, ut datp indici respondeant singula: eius semper praecepti memor, factum necessitate, narra-tionem facto anteverti. Equidem fieri aliquando possit, quasdam Bibliorum partes, ut puta epistolas, ipsum esse factum a necessi­tate creatum. Quidquid tamen sit, lex est, monument! cuiuslibet aetatem non aliter determinandam esse, quam ex aetate exortae in Ecclesia uniuscuiusque necessitatis.

Distinguendum praeterea est inter facti cuiuspiam exordium eiusdemque explicationem : quod enim uno die nasci potest, non nisi decursu temporis incrementa suscipit. Hanc ob causam débet criticus monumenta, per aetates, ut diximus, iam distributa, bipar-tiri iterum, altéra, quae ad orîginem rei, altéra, quae ad explicatio­nem pertineant, secernens ; eaque rursus ordinare- per tempora.

Tum denuo philosopho locus est; qui iniungit historico sua studia sic exercere, utî evolutionis praecepta lege^que praescribunt. Ad haec historicus monumenta iterum scrutari; inquirere curiose in adiuncta conditionesque, quibus Ecclesia per singulas aetates sit usa, in eius vim conservatricem, în nécessitâtes tam internas quam externas quae ad progrediendum impellerent, in impedimenta quae obfuerunt, uno verbo, in ea quaecumque quae ad determinandum faxïnt quo pacto evolutionis leges fuerint servatae. Post haec tan­dem explicationis historiam, per extrema veluti lineamenta,,descri-bit. Succurrit criticus aptatque monumenta reliqua. Ad scriptionem adhibetur manus : historia confecta est.

Cui iam, petimus, haec historia inscribenda? Historico ne an critico ? Neutri profecto, sed philosopho. Tota ibi per apriorismum res agitur: et quidem per apriorismum haeresibus scatentem. Mi-seret sane hominum eiusmodi, de quibus Apostolus diceret: Eva-nuerunt in cogitalionibus suis... dice?ites enim se esse sapientes, stulti

facti sunt ( 4 ) : at bilem tamen commovent, quum Ecclesiam crimi-nantur monumenta sic permiscere ac temperare, ut suae utilitati

(*) Rom. 1, 21 s.

Page 100: Enchiridion Biblicum [1927]

84 Pius X 1903-1914

loquantur. Nimirum affingunt Ecclesiae, quod sua sibi conscientia apertissime improbari sentiunt.

Ex illa porro monumentorum per aetates partitione ac dispo-sitione sequitur sua sponte non posse Libros Sacros iis auctoribus tribui, quibus reapse inscribuntur. Quam ob causam modernistae passim non dubitant asserere, illos eosdem Libros, Pentateuchum praesertim ac prima tria Evangelia, ex brevi quadam primigenia narratione, crevisse gradatim accessionibus, intferpositionibus nempe in modum interpretationis sive theolôgicae sive allegoricae, vel etiam iniectis ad diversa solummodo inter se iungenda.

Nimirum, ut paucis clariusque dicamus, admittenda est vita­lis evolutio Librorum Sacrorum, nata ex evolutione fidei eidemque respondens.

Addunt vero, huius evolutionis vestigia adeo esse manifesta, ut illius fere historia describi possit. Quin immo et reapse descri-bunt, tam non dubitanter, ut suis ipsos oculis vidisse crederes scrip-tores singulos, qui singulis aetatibus ad Libros sacros amplifican-dos, admorint manum.

Haec autem, ut confirment, criticen, quam textualem nomi-nant, adiutricem appellant; nitunturque persuadere hoc vel illud factum aut dictum non suo esse loco, aliasque eiusmodi rationes proferunt. Diceres profecto eos narrationum aut sermonum quos-dam quasi typos praestituisse sibi, unde certissime iudicent quid suo, quid alieno stet loco.

Hac via quî apti esse queant ad decernendum, aestimet qui tfolet Verumtamen qui eos audiat de suis exercitationibus circa Sacros Libros affirmantes, unde tôt ibi incongrue notata datum est deprehendere, credet fere nullum ante ipsos hominum eosdem Li­bros volutasse, neque hos infinitam propemodum Doctorum multi-tudinem quaquaversus rimatam esse, ingenio plane et eruditione et sanctitudine vitae longe. illis praestantiorem. Qui equidem Doctores sapientissimi tantum abfuit, ut Scripturas Sacras ulla ex parte re-prehenderent, ut immo, quo illas scrutabantur penitius, eo maiores divino Numini agerent gratias, quod ita cum hominibus loqui di-gnatum esset. Sed heu ! non iis adiumentis Doctores nostri in Sa­cros Libros incubuerunt, quibus modernistae ! scilicet magistram et ducem non habuere philosophiam, quae initia duceret a negatione Dei, nec se ipsi iudicandi normam sibi delegerunt. . .

Page 101: Enchiridion Biblicum [1927]

Encyclica « Pascendi » 8 5

Dum tamen catholicam religionem recitatis argumentatio- 272 nibus asserere ac suadere élaborant apologetae novi, dant ultro et concedunt, plura in ea esse quae animos offendant. Quin etiam, non obscura quadam voluptate, in re quoque dogmatica errores contra-dictionesque reperire se palam dictitant: subdunt tamen, haec non solum admittere excusationem, sed, quod mirum esse oportet, iuste ac légitime esse prolata. Sic etiam, secundum ipsos, in Sacris Libris, plurima in re scientifica vel historica errore afficiuntur. Sed, in-quiunt, non ibi de scientiis agi aut historia, verum de religione tantum ac re morum. Scientiae illic et historia integumenta sunt quaedam, quibus experientiae religiosae et morales obteguntur, ut facilius in vulgus propagarentur ; quod quidem vulgus cum non aliter intelligeret, perfectior illi scientia aut historia non utilitati sed nocumento fuisset. Ceterum, addunt, Libri Sacri, quia natura sunt religiosi, vitam necessario vivunt: iam vitae sua quoque est veritas et logica, alia profecto a veritate et logica rationali, quin immo alterius omnino ordinis, veritas scilicet comparationis ac pro-portionis tum ad médium (sic ipsi dicunt), in quo vivitur, tum ad finem, ob quem vivitur. Demum eo usque progrediuntur, ut, nulla adhibita temperatione, asserant, quidquid per vitam explicatur, id omne verum esse ac legitimum.

Nos equidem, Venerabiles Fratres, quibus una atque unica est 273 veritas, quique Sacros Libros sic aestimamus, « quod Spiritu Sancto inspirante conscripti Deum habent auctorem » (A), hoc idem esse affirmamus ac mendacium utilitatis seu officiosum ipsi Deo tribuere: verbisque AUGUSTINI asserimus : « Admisso seniel in tantum aucto-ritatis fastigium ofhcioso aliquo mendacio, nulla illorum Librorum particula remanebit, quae non ut cuique videbitur vel ad mores difficilis vel ad fidem incredibilis, eâdem perniciosissima régula ad mentientis auctoris consilium officiumque referatur » ( 2 ) . Unde fiet quod idem Sanctus Doctor adiungit : « In eis, scilicet Scripturis, quod vult, quisque credet, quod non vult, non credet ».

Sed modernistae apologetae progrediuntur alacres. Concedunt 274 praeterea, in Sacris Libris eas subinde ratiocinationes occurrere ad doctrinam quampiam probandam, quae nullo rationali fundamento regantur; eiusmodi sunt, quae in prophetiis nituntur. Verum has

(1) Conc. Vatican., De revel. cap . 2 . V . supra n. 6 2 . ( 2 ) S . A U G O S T I N U S , Epist. 2 8 .

7

Page 102: Enchiridion Biblicum [1927]

86 Pius X 1903-1914

quoque defendunt quasi artificia quaedam praedicationis, quae a vita légitima fiunt. Quid amplius? Permittunt, immo vero asserunt, Christum ipsum in indicando tempore adventus regni Dei manifeste errasse: neque id mirum, inquiunt, videri débet; nam et ipse vitae legibus tenebatur ! . . . .

275 Huic tantorum errorum agmïni clam aperteque invadenti Léo XIII, decessor Noster fel. rec, praesertim in re biblica, occur­rere fortiter dicto actuque conatus est. Sed modernistae, ut iam vidimus, non his facile terrentur armis : observantiam demissionem-que animi affectantes summam, verba Pontificis Maximi in suas partes detorserunt, actus in alios quoslibet transtulere. Sic malum robustius in dies factum. Quamobrem, Venerabiles Fratres, moras diutius non interponere decretum est, atque efficaciora mo l i r i . . . .

276 U. Motu propr lo « P r a e s t a n t i a S c r i p t u r a e S a c r a e », 18 Novem­bres 2907, de s e n t e n t i i s P o n t l f i c i a e C o m m i s s i o n i s d e R e Bibl ica {*).

Pius PP. X. — Praestantia Scripturae Sacrae enarrata, eius-que commendatp studio, Litteris • Encyclicis Providentissimus, Deus datis 14 Kalendas Décembres a. 1893, Léo XIII, Noster immor-talis memoriae Decessor, leges descripsit, quibus Sacrorum Bi­biiorum studia ratione proba regerentur; Librisque Divinis contra errores calumniasque Rationalistarum assertis, simul et ab opinio-nibus vindicavit falsâe doctrinae, quae eritica sublimior audit ; quas quidem opiniones nihil esse aliud palanu est nisi Rationalismi com­menta, quemadmodum -sapientissime scribebat Pontifex, e philolo-gia et finitimis disciplinis detorta.

277 Ingravescenti autem in dies periculo prospecturus, quod incon-sultarum deviarumque sententiarum propagatione parabatur, Lit­teris Apostolicîs VigilanHae sludiiçne memores 3 Kalendas No­vembres a. 1902 datis, Decessor idern Noster Pontificale Con-silium seu Commissionem de Re Biblica condidit, aliquot doctrina et prùdeutia claros S. R. E. Cardinales complexam, quibus, Con-sultorum nomine, complures e sacro ordine adiecti sunt viri, e doctis scientia theologiae Bibliorumque Sacrorum delecti, natione varii, studiorumque exegeticorum methodo atque opinamentis dissirniles, Scilicet id commodum Pontifex,aptissimum studiis et aetati, animo

(*) Pu X Acta 4 , 233-236; Acta S. Sedis 4 0 (1907) 7 2 3 - 7 2 6 .

Page 103: Enchiridion Biblicum [1927]

Motu proprio < Praestantia Scripturae Sacrae » 87

spectabat, fieri in Consilio locuin sententiis quibus vis libertate omni-moda proponendis, expendendis disceptandisque ; neque ante, se­cundum eas Litteras, certa aliqua in sententia debere Purpuratos Patres consistere, quam quum cognita prius et in utramque partem examinata rerum argumenta forent, nihilque esset posthabitum, quod posset clarissimo collocare in lumine verum sincerumque pro-positarum de re biblica quaestionum statum : hoc démuni emenso cursu, debere sententias Pontifici Sumrao subiici probandas, ac deinde pervulgari.

Post diuturna rerum iudicia consultationesque diligentissimas, 278 quaedam féliciter a Pontificiô de Re Biblica Consilio emissae sen-tentiae sunt, provehendis germane' biblicis studiis iisdemque certa norma dirigendis perutiles. At vero minime déesse conspicimus qui, plus nimio ad opiniones methodosque proni perniciosis novitatibus affectas, studioque praeter modum abrepti falsae libertatis, quae sane est licentia intemperans, probatque se in doctrinis sacris equi-dem insidiosissimam maximorumque malorum contra fidei purita-tem fecundam, non eo, quo par est, obsequio sententias eiusmodi, quam quam a Pontifice probatas, exceperint aut excipiant.

.Quapropter declarandum illud praecipiendumque videmus, 279 quemadmodum declaramus in praesens expresseque praecipimus, universos omnes conscientiae obstringi ofncïo sententiis Pontificalis Consilii de Re Biblica, sive quae adhuc sunt emissae, sive quae posthac edentur, perinde ac . Decretis Sacrarum Congregationum pertinentibus ad doctrinam probatisque a Pontifice, se subiiciendi; (4)

(*) Hic referre juvat quae habet Pius IX in epistola « Tuas libenter » 280 ad archiepiscopum Monaco-Frisingensem, de theologorum germanorunt con-ventu, 21 Dec. 1863: . . .Dum vero débitas illis deferimus laudes, quod pro-fessi sint veritatem, quae ex catholicae fidei obligatione necessario oritur, persuadera Nobis volumus, noluisse obligationem, qua catholici magistri ac scriptores omnino adstringuntur, coarctare in iis tantum, quae ab in-fallibili Ecclesiae iudicio veluti fidei dogmata ab omnibus credenda propo-nuntur. Atque etiam Nobis persuademus, ipsos noluisse declarare perfectam illam erga revelatas veritates adhaesionem, quam agnoverunt necessariam Dmnino esse ad verum scientiarum progressum assequendum et ad. errores :onfutandos, obtineri posse, si dumtaxat dogmatibus ab Ecclesia expresse definitis fides et obsequium adhibeatur. Namque etiamsi ageretur de illa mbiectione, quae fidei.divinae actu est praestanda, limitanda tamen non ssset ad ea, quae expressis oecumenicorum Conciliorum aut Romanorum Pontificum huiusque Sedis decretis definita sunt, sed ad ea quoque exten-

Page 104: Enchiridion Biblicum [1927]

88 Pius X 1903 1914

nec posse notam tum detrectatae oboedientiae, tum temeritatis de-vitare aut culpa propterea vacare gravi, quotquot verbis scriptisve sententias has taies impugnent; idque praeter scandalum, quo of­fendant, ceteraque, quibus in causa esse coram Deo possint, aliis, ut plurimum, temere in his errateque pronuntiatis.

283 Ad haec audentiores quotidie spiritus complurium moderni­starum repressuri, qui sophismatis artificiisque omne genus vim ef-ficacitatemque nituntur adimere, non Decreto solum Lamentabili sane exitu, quod 5 Nouas Iulias anni vertentis S. R. et U. Inqui-sitio, Nobis iubentibus, edidit; verum etiam Litteris Encyclicis No-stris Pascendi dominici gregis, datis die 8 mensis Septembris istius eiusdem anni, auctoritate Nostra Apostolica iteramus confir-mamusque tum Decretum illud Congregationis Sacrae Supremae, tum Litteras eas Nostras Encyclîcas, addita excommunicaiioriis poena adversus contradictoires; illudque declaramus ac decernimus, si quis, quod Deus avertat, eo audaciae progrediatur, ut quamlibet e propositionibus, opinionibus doctrinisque, in alterutro documento, quod supra diximus, improbatis, tueatur, censura ipso facto plecti

denda , quae ordinario totius Ecclesiae p e r o rbem dispersae magisterio t amquam divinitus revelata t raduntur ideoque universali et constanti con-sensu a catholicis theologis ad fidem pert inere re t inentur (Cfr. Syllabum Pii IX, prop. 22).

281 s e d c u m aga tur de illa subiect ione, qua ex conscientia ii omnes ca-tholici obstr inguntur , qui in contemplatr ices scientias incumbunt , ut novas suis scriptis Ecclesiae afferant uti l i tates, .idcirco eiusdem conventus viri recognoscere deben t sapïentibus catholicis haud satis esse ut praefata Ecclesiae dogmata recipiant ac venerentur , verum et iam opus esse , u t se subiiciant t um decisionibus quae ad doct r inam pert inentes a Pontifiais Congregat ionibus proferuntur, tum iis doctr inae capitibus, quae communi et constanti Catholicorum consensu re t inentur ut theologicae veri tates et conclusiones ita cer tae, ut opiniones e isdem doctr inae capitibus adversae quamquam haeret icae dici nequeant , t amen aliam theologicam mereantur censuram {PU IX Acta, Pars I, t. 3, 638 ss. ; Acta S. Sedis 8 (1874), 433 ss.

282 Cf. etiam Concilium* Vaticanum, Sess. III. Canones de fide et ratio-ne {in fine) :

Quoniam vero satis non est , haere t icam pravi tatem devitare, nisi ii quoque errores dil igenter fugiantur, qui ad ïllam plus minusve accedunt, omnes officii monemus , servandi et iam Coristitutionès et Décréta , quibus pravae ejùsmodi opiniones, quae isthic diserte non enùmerantur , ab hac Sancta Sede proscriptae et ^roliibitae sunt {Pii IX Acta 5, 194).

Eadem habet Codex Iuris Canonici c. 1324.

Page 105: Enchiridion Biblicum [1927]

Epistola Pii PP. X ad Rrîium D. Aida nu m Gasquet 89

capite Dotantes Constitutîonis Apostolicae Sedis irrogata, quae prima est in excommunicationibus latae sententiae Romano Pontifici sim-pliciter reservatis. Haec autem excommunicatio salvis poenîs est intelligenda, in quas, qui contra memorata documenta quidpiam commiserint, possint uti propagatores defensoresque haeresum in-currere, si quando eorum propositiones, opiniones doctrinaeve hae-reticae sint, quod quidem de utriusque illius documenti adversariis plus semel usuvenit, tum vero maxime quum modernistarum errores, id est omnium haereseon collectum, propugnant.

His constitutis, Ordinariis dioecesum et Moderatoribus reli- 284 giosarum Consociationum denuo vehementerque commendamus, ve-lint pervigiles in. magistros esse, Seminariorum in primis; reper-tosque erroribus modernistarum imbutos, novarum nocentiumque rerum studiôsos, aut minus ad pràescripta Sedis Apostolicae, ut-cumque édita, dociles, magisterio prorsus interdicant: a sacris item ordinibus adolescentes excludant, qui vel t minimum dubitationis iniiciant doctrinas se consectarî damnatas novitatesque maleficas. Simul hortamur, observare studiose ne cessent libros aliaque scrip-ta, nimium quidem peiscrebrescentia, quae opiniones proclivita-tesque gérant taies, ut improbatis per Encyclicas Litteras Decre-tumque supra dicta consentiant: ea summovenda curent ex ofncinis librariis catholicis multoque magis e studiosae iuventutis clerique manibus. Id si sollerter accuraverint, verae etiam solidaeque fave-rint institutioni mentium, in qua maxime débet sacrorum Praesùlum sollicitudo ver sari.

Haec Nos universa rata et firma consistere auctoritate No­stra volumus et iubemus, contrariis non obstantibus quibuscumque.

Datum Romae apud S. Petrum, die 18 mensis Novembris a.'1907, Pontificatus Nostri 5.

Pius PP. X

12. Ep i s to la Pi i P P . X ad Rinum D. Aidanum G a s q u e t , Abba-t e m C o n g r e g a t l o n i s A n g l o - B e n e d i c t i n a e P r a e s l d e m , SDecembris 1907, de V u l g a t a r e s t i t u e n d a (*).

Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem. — De- 285 latum Sodalibus1 Benedictinis munus pervestigationum studiorumque apparandorum, quibus nova innitatur editio Conversionis Latinae

(*) Pu X Acta 4, 117-119; Acta S. Sedis 40 (1907) 721-722.

Page 106: Enchiridion Biblicum [1927]

90 Pius X 1903-1914

Scripturarum, quae Vulgatae nomen învenit, adeo equidem arbi-tramur nobile ut gratulari vehementer non tibi modo, sed sodalibus universis tuis, iis maxime qui adiutores clari operis erunt, debeamus. Operosum et arduum habetis propositum facinus, in quo sollerter, memoriâ patrum, célèbres eruditione viri, ipsoque e Pontificum numéro aliquot, felici haud plane conatu, elaborarunt. Adiungenti-bus vobis rei illustri animum, non est dubitationi locus, finem vos concrediti muneris fore assecuturos, qui finis restitutione continetur primiformis textus Hieronymianae Bibiiorum Conversionis, conse-quentium saeculorum vitio non paullum depravati. Explorata, qua Benedictini Sodales pollent, palaeographiae historicarumque disci-plinarum scientia, eorumque compertissima in pervestigando con-stantia, certo securoque animo doctos esse iubent perfecta vos investigatione antiquos Codices universos Latinae Scripturarum In-terpretationis, quotquot adservari in Europae Bibliothecis ad haec tempora constat, esse examinaturos ; idque praeterea habituros curae, Codices ubique conquirere in lucemque proferre, qui usque adhuc incomperti lateant. Has vero conquisitionès valde est exoptandum ut, quo minore fieri negotio possit, persequi cuique vestrum fas sit : ideoque praefectis tabulariorum bibliothecarumque studia vestra impensa commendamus, nihil ambigentes, quin pro sua in doctrinas Librosque sacros voluntate, omnem vobis gratiam impertiant. — Singularis praestantia rei et concepta de vobis ab Ecclesia expectatio, ingenium item horum temporum, quibus illud certe dandum est laudi, pervestigationes istius modi ita perficere, ut nulla ex parte reprehendendae videantur : talia haec profecto sunt, ut aperte inde appareat, oportere id opus ad absolutîonem plane ac perfectionerri afferri, ductuque confici normarum, quae plurimi apud disciplinas id genus aestimentur. Equidem intelligimus longo vobis opus esse temporis spatio, ut m unus exitu fausto concludatis : talis namque agitur res quam animis aggredi et perficere necesse est curarum et festinationis expertibus. Neque vero perspicuum minus Nobis est, quam multa pecuniae vi tam amplo exsequendo consilio sit opus : ob eamque rem spem libet amplecti non defuturos immortali operi qui de suis fortunis adiutores velint se dare, bene de Sacris Litteris ac de Christiana Religione merituri. Eos Nos, perinde atque vos, initio egregii facinoris, hortatione prosequimur, velint Nobi-scum adiumentum operi .afferre ; quandoquidem qui bona impendunt studia, liberalibus debent manibus fulciri. Auspicem luminum gra-

Page 107: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De libro Isaiae 91

tiarumque coelestium, indicemque praecipuae dilectionis Nostrae Apostolicam Benedictionem tibi iisque universis ac singulis, qui studium opemve praestantissimo facinori contulerint, peramanter in Domino impertimus.

Datum Romae apud S. Petrum die 3 Decembris anno 1907, Pontificatus Nostri quinto.

Plus PP. X.

13. Pont . C o m m i s s i o de Re Bibl ica , Responsum V. 28 lunii 1908,

de l ibri Isa iae îndo le e t a u c t o r e (L)

Propositis sequentibus-dubiis Commissio Pontificia de Re Biblica 287 sequenti modo respondit:

Dubium I% Utrum doceri possit,, vaticinia quae leguntur in libro Isaiae, — et passim in Scripturis, — non esse veri nominis vaticinia, sed vel narrationes post eventum confictas, vel, si ante eventum praenuntiatum quidpiam agnosci opus sit, id prophetam non ex supernaturali Dei futurorum praescii revelatione, sed ex his, quae iam contigerunt, felici quadam sagacitate et naturali in-geniî acumine, coniiciendo praenuntiasse ?

Resp. Négative. Dubium II. Utrum sententia quae tenet, Isaiam ceterosque 288

prophetas vaticinia non edidisse nisi de his, quae in continenti vel post non grande temporis spatium eventura erant, conçiliari possit cum vaticiniis, imprimis messianicis et eschatologicis, ab eisdem prophetis de longinquo certo editis, necnon cum communi SS. Pa­trum sententia concorditer asserentium, prophetas ea quoque prae-dixisse, quae post multa saecula essent implenda?

Resp. Négative. Dubium III. • Utrum admitti possit, prophetas non modo tam- 289

quam correctores pravitatis humanae divinique verbi in profectum audientium praecones, verum etiam tamquam praenuntïos eventuum futurorum, constanter alloqui debuisse auditores non quidem futu-ros, sed praesentes et sibi aequales, ita ut ab ipsis plane intelligi potuerint; proindeque secundam partem libri Isaiae (cap. 40-66), in qua vates non Iudaeos Isaiae aequales, at Iudaeos in exilio babylonico lugentes veluti inter ipsos vivens alloquitur et solatur

(*) P u X Acta 4, 140-142; Acta S. Sedis 41 (1908) 613 s.

Page 108: Enchiridion Biblicum [1927]

92 Pius X 1903-1914

non posse ipsum Isaiam iamdiu emortuum auctorem habere, sed oportere eam ignoto cuidam vati inter exules viventi >assignare ?

Resp. Négative. 290 Dubium IV. Utrum, ad impugnandam identitatem auctoris libri

Isaiae, argumentum philologicum, ex lingua stiloque desumptum, taie sit censendum, ut virum gravem, criticae artis et hebraicae linguae péri tum; cogat in eodem libro pluralitatem auctorum agnoscere?

Resp. Négative. 291 Dubium V. Utrum solidà prostent argumenta, etiam cumula­

tive sumpta, ad evincendum Isaiae librum non ipsi soli Isaiae, sed duobus, immo pluribus auctoribus esse tribuendum?

Resp. Négative. Die autem 28 Iunii 1908, in audientia ambobus Reverendis-

simis Consultoribus ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus prae-dicta responsa rata habuit ac publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 2 9 Iunii 1 9 0 8

FULCRANUS VlGOUROUX, P. S . S . LAURENTIUS JANSSENS, O . S . B .

Consultores ab Actis

14. R e s c r i p t u m , 15 Februarii 1909, de o r g a n o officiai! P o n t . C o m m i s s i o n i s de Re Bibl ica (*)

2 9 2 Cum de expressa voluntate S S . D . N. Pii PP. X Acta Apos­tolicae Sedis typis Vaticanis édita, sint unicum Commeniarium of-ftciale ad « Constitutiones Pontificias, leges, décréta, aliaque tum Romanorum Pontificum, tum sacrarum Congregationum et Officio-rum scita légitime promulganda et evulganda », Eminentissimi D D . Cardinales Commissioni Pontificiae de Re Biblica addicti in coetu 1 4 Februarii huius anni in aedibus Vaticanis habito, statuerunt, ut praedicta Commissio ad actus suos publici iuris faciendos nullo alio deinceps promulgâtionis organo uteretur.

Romae, die 1 5 Februarii anno 1 9 0 9

FULCRANUS VlGOUROUX, P. S . S . LAURENTIUS JANSSENS, O. S . B.

Consultores ab Actis

(*) Acta Apostolicae Sedis 1 (1909) 241.

Page 109: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae « Vinea electa » 93

15. L i t t e r a e A p o s t o l i c a e « Vinea e l e c t a », 7 Maii Î909, quibus P o n t i f i c i u m . I n s t i t u t u m B i b l i c u m in Urbe er ig i tur (*)

Ad perpetuam rei memoriam. — Vinea electa sacrae Scrip- 293 turae ut uberiores in dies fructus tum Ecclesiae Pastoribus, tum fidelibus universis afferret, iam inde -ab exordiis apostolici Nostri regiminis, Decessorum Nostrorum vestigiis insistentes, omni ope contendimus. Instabat enim in primis praesens Ecclesiae nécessitas, ex eo maxime parta, quod de disceptationibus biblicis confusae essent usque quaque ac perturbatae mentes. Urgebat etiam con-ceptum animo Nostro desiderium, itemque nativum muneris Nostri officium provehendi pro viribus studium Sacrarum Scripturarum, comparandique, catholicis praecipue iuvenibus, catholica studiorum subsidia, ne cum ingenti sanae doctrinae discrimine ad heterodoxos se conferrent redirentque modernistarum spiritu imbuti.

His talîbus Ecclesia malis efficacia et nova remédia opposi- 294 turus, maioraque studiorum biblicorum incrementa curaturus, illud iam pridem Léo XIII r. m. animo spectavit, athenaeum biblicum in Urbe constituere, quod altioribus magisteriis omnique instru­mente eruditionis biblicae ornatum, copiam praesertîm excellen-tium magistrorum ad exponendos in scholis catholicis Divinos Li­bros praeberet.

Salutare ac frugîferum Decessoris Nostri propositum Nos qui­dem avide complexi, iam Litteris Nostris Scripturae Sanctae. die 23 Februarii mensis anno 1904 datis, monuimus, percommo-dum Nobis consilium videri huiusmodi athenaei biblici in Urbe condendi, quo « delecti undique adolescentes convenirent, scientia divinorum eloquiorum singulares evasuri », illud âddentes, spem bonam Nos certamque fovere fore, ut eius perficiendae rei facultas, quae tune quidem Nobis, non secus ac Decessori Nostro deerat, aliquando ex catholicorum liberalitate suppeteret.

Itaque, quod felix faustumque sit reique catholicae bene ver- 295 tat, Pontificium Institutum Biblicum in hac aima Urbe, apostolica Nostra auctoritate, tenore praesentium, motu proprio, de certaque scientia ac matura deliberatione Nostris, erigimus, eiusque leges ac disciplinam has esse statuimus :

Finis Pontificio Biblico Instituto sit, ut in Urbe Roma altio- 296 rum studiorum ad Libros sacros pertinentium habeatur centrum,

(*) Acta Apostolicae Sedis 1 (1909) 447-449.

Page 110: Enchiridion Biblicum [1927]

94 Pius X 1903-1914

quod efïicaciore, quo liceat, modo doctrinam bibhcam et studia omnia eidem adiuncta, sensu Ecclesiae catholicae promoveat.

297 Ad hune finem spectat in primis, ut, selecti ex utrôque clero atque ex variis nationibus adolescentes, absoluto iam ordinario philosophiae ac theologiae cursu, in studiis biblicis ita perficiantur atque exerceantur, ut illa poatmodum tam privatim quam publiée, tum scribentes cum docentes, profiter! valeant, et gravitate ac sin-ceritate doctrinae commendati/" sive in munere magistrorum pênes catholicas scholas, sive in officio scriptorum pro catholica veritate vindicanda, eorum dignitatem tueri possint.

298 Ad eumde'm finem pertinet, ut tum magistri atque alumni In-stituto adscripti, tum auditores, tum etiam hospites, qui extra oi;-dinarium in Instituto studiorum cursum in disciplinis biblicis pro-ficere cupiant, omnibus praesidiis adiuventuf, quae ad studia la-boresque id genus opportuna censeantur.

299 Denique Instituti fine continetur, ut sanam de Libris Sacris doctrinam, normis ab hac S. Sede Apostolica statutis vel statuendis omnino conformem, adversus opiniones, recentiorum maxime, falsas, erroneas, temerarias atque haereticas defendat, promulget, promoveat.

300 Ut Institutum id quod spectat .assequi yaleat, omnibus ad rem idoneis praesidiis erit instructum.

Quare complectetur in primis lectiones atque exercitationes practicas de re biblica universa. Ac primo quidem loco eae ma-teriae tractandae erunt, quibus alumni muniantur ad faciendum doctrinae suae coram Pontificia Commissione Biblica periculum. His accèdent lectiones atque exercitiatones de quaestionibus pecu-liaribus ex interpretatione, introductione, archaeologia, historia, geographia, philologia, aliisqùe disciplinis ad Sacros Libros per-tinentibus. Addetur methodica et practica informatio alumnorum, qua ad disputationes biblicas ratione scientifica pertractandas in-struantur et exerceantur. Praeterea publiée de rébus bibiieis con-

ferentiae adiieientur, ut communi quoque multorum necessitati at­que utilitati prospiciatur.

301 Alterum summopere necessarium praesidium erit biblica bi-bliotheca, quae opéra potissimum antiqua et nova complectetur necessaria • vel utilia ad verum in disciplinis biblicis profectum com-parandum, et ad fructuose peragenda ordinaria doctorum alumno-rumque in Instituto studia. Accedet muséum biblicum, seu rerum

Page 111: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae « Vinea electa * 95

earum collectio, quae ad Sacras Scripturas et antiquitates biblicas illustrandas utiles esse dignoscantur.

Tertium subsidium erit séries variorum sçriptorum, nomine 302 et auctoritate Institut! promulganda, ex quibus alia eruditis inves-tigationibus, alia defeniiendae circa Libros Sacros catholicae-veri-tati, alia spargendis ubique sanis de re biblica doctrinis proderunt.

De constitutione atque ordinatione Institut! quae sequuntur edicirnus :

I. Pontificium Institutum biblicum ab Apostolica Sede imme- 303 diate dependeat eiusque praescriptis legibusque regatur.

II. Instituti regimen nominando a Nobis praesidi credatur : 304 hic, commissi sibi muneris vi, gerat Instituti personam, de rebusque gravioribus universis, quae Institutum attingant, ad Nos référât, Nobisque regiminis sui rationem quotannis reddat.

III. Professores ordinarii constituant Instituti consilium, quod 305 una cum praeside provehendis Instituti ipsius bono et incremento operam nàvabit.

IV: Supremam studiorum et regiminis Instituti normam et 306 regulam principia et décréta constituenr per Sedem Apostolicam et Pontificiam Biblicam Commîssionem édita vel edenda. Quae prin­cipia atque décréta ut fideliter, intègre sincereque servent et cu-stodiant, speciali se obligatione teneri ri. universi intelligant, qui ad Pontificium hoc Institutum Biblicum quovis modo përtineant at­que ad studia biblica in ipso Instituto incumbant.

Quae ad constitutionem atque ordinationem Instituti huius Bi­blici propius spectent, ea in propriis Instituti legibus, his Litteris Nostris adiunctis, enucleatius declaramus.

Haec volumus, edicirnus, statuimus, decernentes praesentes Lit-teras firmas, validas, efficaces semper exsistere et fore suosquë ple-narios et integros effectus sortiri et obtihere, illisque, ad quos spec-tat et in postérum spectabit, in omnibus et per omnia plenissime suffragari sicque in praemissis per quoscumque iudices ordinarios et delegatos iudicari et definiri debere, atque irritum esse et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel igno-ranter contigerit attentari. Non obstantibus contrariis quibuscumque.

Datum Romae apud S. Petrum sub anulo Piscatoris, die 7 Maii 1909, Pontificatus Nostri anno 6.

L. )J( S. R. C A R D . M E R R Y D E L V A L , a secretis Status

Page 112: Enchiridion Biblicum [1927]

96 Pius X 1903-191*4

16, Loges Pont i f i c io I n s t î t u t o Bib l i co r e g e n d o ( ' )

TITULUS I. De studiis in Instituto peragendis

307 1. Peragendorum in Instituto studiorum materia ea in primis est, quae ad academicos gradus a Pontificia Commissione Biblica conferendos requiritur. Fas praeterea erit, de disceptationibus uni-versis, ad profectum disciplinae biblicae pertinentibus, in Instituti ipsius scholis disserere.

308 2. Habendae in Instituto scholae triplicis generis sint: lectio-nes, exercitiationes practicae, conferentiae publicae. .

309 3. In lectionibus pars aliqua -disciplinae biblicae, nec nimis amplis nec nimis arctis circumscripta limitibus, ratione scientifica alumnis proponatur, ut ita in studiis adiuventur et ad subséquen­tes labores fructuose exantlandos sedulo instruantur.

310 4. Practicae exercitationes triplicem habeant sibi propositizm fïnem : a) quod ad materiam studiorum, viam sternere ad argu-mentum aliquod altius noscendum, subsidiis litterariis propositis, radonibus illustratis, difftcultatibus solutis ; b) quod ad formam, edocere omnes familiaremque, institutione et usu, reddere scienti-ficam methodum in studiis servandam : c) quod ad praxim, exer-citiationibus, viva voce aut scripto habendis, alumnorum quoque excitare activam assiduamque operam eorumque facultates scienti-ficas ac paedagogicas evolvere.

311 5 . Conferentiae publicae occurrant in primis communi multo-rum nécessitât! atque utilîtati. Hae tamen alumnis etiam Instituti multiplicem poterunt fructum afferre, cum rationem ipsis osten-dant disputationes biblicas modo scientifico simul et populari, mul-torumque intellectui accommodato, .pertractandi, suppeditentque provectioribus opportunitatem se practice exercitandi in hoc peru-tili dicendi génère, hac nostra potissimum aetate summopere ne-cessario.

312 6. Pro universis bibîicis studiis, tam in scholis quam privatim peragendis, Institutum alumnis offeret commodam laborum supel-lectilem omniaque eruditionis biblicae instrumenta.

(!) Acta Apost. Sedis 1 (1909) 449-451.

Page 113: Enchiridion Biblicum [1927]

Leges,.Pontificio Instituto Biblico regendo 97

TITULUS I L De regimine Instituti

7. Regîmen Instituti spectat ad praesidem, qui, sui muneris 313 vi, Instituti personam gerit.

8. Praeses a Summo Pontifice nominatur, audita relatione 314 Praepositi generalis Societatis Iesu, qui très pro eo munere can-didatos Ipsi proponet.

9. Praesidis adiutor et socius munere fungatur a secretis In- 315 stituti, et in rébus ordinariis vices gerat absentis vel impediti prae­sidis.

10. Pro bibliothecae cura gerenda.et ceteris externis rébus 316 ordinariis bibliothecarius et custos aliique idonei socii designentur.

11. Praeses de omnibus gravioribus Instituti rébus ad Apo- 317 stolicam Sedem référât, et ipsi Sedi regiminis sui rationem quo-tannis reddat.

TITULUS III. De magistris Instituti

12. Lectiones, exercitationes et conferentiae certis temporibus 318 habeantur ac dirigautur ab Instituti magistris. Hi vero vel ordi-narii professores vel extraordinarii lectores erunt.

13. Professores ordinarii de consensu Apostolicae Sedis per 319 Praepositum Generalem Societatis Iesu nominentur.

14. Lectores extraordinarii, postquam plures per annos in of- 320 ficio docendi se probaverint, ad ordinarii professons munus, ser-vatis servandis, ascendere poterunt.

15. Magistri omnes etiam extra lectiones atque exercitationes 321 practicas alumnis praesto erunt eosque in disciplinae biblicae stu-diis adiuvabunt ac dirigent. Scriptis quoque suis propositum In­stituto finem assequendum curabunt, illudque maxime cavebunt, ne in varias ac dissitas doctrinae investigation es abstracti, maturo la-borum suorum fructu destituantur.

TILULUS IV. De cèlebrantibus Instituti scholas

16. Iuvenes studiis biblicis in Instituto operam navantes, ad 322 très classes pertinere poterunt ; nam aut alumni proprie dicti erunt, aut auditores inscripti, aut hospites liberi.

17. In numerum alumnorum proprie dictorum non admitten- 323 tur, nisi qui sint in sacra theologia doctores, cursumque philoso-

Page 114: Enchiridion Biblicum [1927]

98 Pius X 1903-1914

phiae scholasticae intègre absolverint. Alumni omnes ita expleant in Instituto regulariter studiorum cursum, ut se ad periculum co-ram Pontificia Commissione Biblica faciendum parent.

324 18. Auditores inscribi possunt, qui integrum philosophiae ac theologiae cursum absolverint.

325 19. Ceteris studiosis, tamquam hospitibus liberis, ad lectiones audiendas aditus pateat.

326 20. Alumni atque auditores fréquentes assidue esse diligen-tiamque servare tam in lectionibus quam in exercitationibus Insti­tuti teneantur.

TITULUS V. De bibliotheca Instituti

327 21. Bibliotheca Instituti ita instruatur, ut ordinariis studiis at­que elucubrationibus tam doctorum quam discipulorum necessaria atque utilia praebeat litteraria subsidia.

328. 22. Quare complectatur in primis opéra sanctorum Patrum aliorumque interpretum catholicorum et praestantiorum acatholi-corum de biblicis disciplinis.

329 23. Peculiari ratione bibliotheca instruatur praecipuis operibus encyclopaedicis et periodicis recentioribus ad Biblica pertinentibus.

330 24. Praeter magistros, Instituti alumni atque auditores ad usum bibliothecae ordinarium prae ceteris admittantur. Ordinario bibliothecae usu sint reliqui interdicti.

331 25. Cum bibliotheca in id debeat maxime inservire, ut studia ipso in Instituto peragantur, libros et scripta periodica in alium locum asportare nèfas erit.

Ex Aedibus Vaticariis, die 7 Maii a. 1909

De speciali mandate Sanctissimi

L. )$( S. R.. Card. MERRY DEL V A L , a secreiis Status

17. P o n t . C o m m i s s i o de Re Bibl ica ,

R e s p o n s u m VI, 30 lunii 1909, d e c h a r a c t e r e h i s t o r i c o t r i u m p r l o r u m ç a p l t u m Q e n e s e o s (')

332 I. Utrum varia systemata exegetica, quae ad excludendum sensum litteralem historicum trium priorum capitum libri Geneseos

(4) yActa Apost. Sedis 1 (1909) 567-569.

Page 115: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De char. hist. Gen. 1-3 99

excogitata et scientiae fuco propugnata sunt, solido fundamento fulciantur ?

Resp. Négative. II. Utrum non obstantibus indole et forma historica libri Ge- 333

neseos, peculiari trium priorum capitum inter se et cum sequen-tibus capitibus nexu, multiplici testimonio Scripturarum tum Veteris tum Novi Testamenti, unanimi fere sanctorum Patrum sententia ac traditionali sensu, quem, ab israelitico etiam populo transmissum, semper tenuit Ecclesia, doceri possit, praedicta tria capita Gene-seos continere non rerum vere gestarum narrationes, quae scilicet obiectivae realitati et historicae veritati respondeant; sed vel fabu-losa ex veterum populorum mythologiis et côsmogoniis deprompta

et ab auctore sacro, expurgato quovis polytheismi errore, doctrinae monotheisticae accommodata ; vel allégorias et symbola, fundamento obiectivae realitatis destituta, sub historiae specie ad religiosas et philosophicas veritates inculcandas proposita; vel tandem legendas ex parte historicas et ex parte fictitias, ad animorum instructionem et aedificationem libère compositas?

Resp. Négative ad utramque partem. III. Utrum speciatim sensus litteralis historicus vocari in du- 334

bium possit, ubi agitur de factis in eisdem capitibus enarratis, quae christianae religionis fundamenta attingunt: uti sunt, inter caetera, rerum universarum creatio a Deo facta in initio temporis ; peculiaris creatio homînis ; formatio primae mulieris ex primo homine ; generis humani unitas; originalis protoparentum félicitas in statu iustitiae, integritatis et immortalitatis; praeceptum a Deo homini datum ad eius oboedientiam probandam; divini praecepti, diabolo sub serpentis specie suasore, transgressio ; protoparentum deiectio ab illo pri-maevo innocentiae statu; nec non Reparatoris futuri promissio?

Resp. Négative. IV. Utrum in interpretandis illis horum capitum locis, quos 335

Patres et Doctores diverso modo intellexerunt, quin certi quippiam definitique tradiderint, liceat, salvo Ecclesiae iudicio servataque fidei analogia, eam quam quisque prudenter probaverit, sequi tue-rique sententiam ?

Resp. Affirmative.

V. Utrum omnia et singula, verba videlicet et phrases, quae 336 in praedictis capitibus occurrunt, semper et necessario accipienda sint sensu propriô, ita ut ab eo discedere numquam liceat, etiam

Page 116: Enchiridion Biblicum [1927]

100 Pius X 1903-1914

cum locutiones ipsae manifeste» appareant improprie, seu metapho-rice vel anthropomorphice usurpatae, et sensum proprium vel ratio tenere prohibeat vel nécessitas cogat dimittere?

Resp. Négative. 337 VI. Utrum, praesupposito litterali et historico sensu, nonnul-

lorum locorum eorumdem capitum interpretatio allegorica et pro-phetica, praefulgente sanctorum Patrum et Ecclesiae ipsius exemplo, adhiberi sapienter et utiliter possit?

Resp. Affirmative. 338 VII. Utrum, cum in conscribendo primo Geneseos capite non

fuerit sacri auctoris mens intimam adspectabilium rerum constitu-tionem ordinemque creationis completum scientifico more docere, sed potius suae genti tradere notitiam popularem, prout communis sermo ferebat per ea tempora, sensibus et captui hominum accom-modatam, sit in horum interpretatione adamussim semperque inves-tiganda scientifici sermonis proprietas?

Resp. Négative. 339 VIII. Utrum in illa sex dierum denominatione atque distinc-

tïone, de quibus in Geneseos capite primo, sumi possit vox yôm (dies) sive sensu proprio pro die naturali, sive sensu improprio pro quodam temporis spatio, deque huiusmodi quaestione libère inter exegetas disceptare liceat?

Resp. Affirmative. Die autem 30 lunii anni 1909, in audientia ambobus Reve-

rendissimis Consultoribus ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus àraedicta responsa rata kabuit ac publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 30 lunii 1909

FULCRANUS VlGOURÔUX, P. S . S . LAURENTIUS JANSSENS, O . S . B .

Consultores ab Actis

18. R e s p o n s u m VII, 1 Maii 1910, de a u c t o r i b u s e t de t e m p o r e c o m p o s i t i o n i s P s a l m o r u m (')

340 I. Utrum appellationes Psalmi David, Hymni David, Liber Psalmorum David, Psalterium Davidicum, in antiquis collectionibus et in Conciliis ipsis usurpatae ad designandum Veteris Testamenti

(*) Acta Apost. Sedis 2 (1910) 354 s.

Page 117: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., de Psalmis 101

librum CL Psalmorum, sicut etiam plurium Patrum et Doctorum sententia, qui tenuerunt omnes prorsus Psalterii psalmos uni David esse adscribendos, tantam vim habeant, ut Psalterii totius unicus auctor David haberi debeat?

Resp. Négative. II. Utrum ex concordantia textus hebraici cum graeco textu 341

alexandrino aliisque vetustis versionibus argui iure possit, titulos psalmorum hebraico textui praefixos antiquiores esse versione sic dicta LXX virorum; ac proinde si non directe ab auctoribus ipsis psalmorum, a vetusta saltem Iudaica traditione dérivasse?

Resp. Affirmative. III. Utrum praedicti psalmorum tituli, Iudaicae traditionis 342

testes, quando nulla ratio gravis est contra eorum genuinitatem, prudenter possint in dubium revocari?

Resp. Négative. IV. Utrum, si considerentur Sacrae Scripturae haud infrequen- 343

tia testimonia circa naturalem Davidis peritiam, Spiritus Sancti charismate illustratam, in componendis carminibus religiosis, insti-tutiones ab ipso conditae de cantu psalmorum liturgico, attribu-tiones psalmorum ipsi factae tum in Veteri Testamento, tum in Novo, tum in ipsis inscriptionibus, quae psalmis ab antiquo praefixae sunt; insuper consensus Iudaeorum, Patrum et Doctorum Ecclesiae, prudenter denegari possit, praecipuum Psalterii carminum Davidem esse auctorem, vel contra affirmari pauca dumtaxat eidem regio psâlti carmina esse tribuenda?

Resp. Négative ad utramque partem. V. Utrum in specie denegari -possit Davidica origo eorum 344

psalmorum qui in Veteri vel Novo Testamento diserte sub Davidis nomine citantur, inter quos prae ceteris recensendi veniunt Ps. 2 Ouare fremuerunt génies; Ps. 15 Conserva me, Domine; Ps. 17 Diligam te, Domine, fortitudo mea; Ps. 31 Beati quorum remis-sae sunt iniquitates ; Ps. 68 Salvum me fac, Deus; Ps. 109 Dixit Dàminus Domino meo?

Resp. Négative. VI. Utrum sententia eorum admitti possit, qui tenent inter 345

Psalterii psalmos nonnullos esse sive Davidis sive aliorum aucto-rum, qui propter rationes liturgicas et musicales, oscitantiam ama-nuensium aliasve incompertas causas in plures fuerint divisi vel in unum coniuncti ; itemque alios esse psalmos, uti Miserere mei, Deus,

8

Page 118: Enchiridion Biblicum [1927]

102 Pius X 1903-191.4

qui ut melius aptarentur circumstantiis historicis vel solemnitatibus populi Iudaici, leviter fuerint retractati vel modificati, subtractione aut additione unîus alteriusve versiculi, salva tamen totius textus sacri inspiratione?

Resp. Affirmative ad utramque- partem. 346 VIL Utrum sententia eorum inter recentiores scriptorum, qui

indiciis du m taxât internis innixi vel- minus recta sacri textus inter-pretatione, dempnstrare conati sunt non paucos esse psalmos post tempora Esdrae et Nehemiae, quinimmo aevo Machabaeorum, com­posites, probabiliter sustineri possit ?

Resp. Négative. 347 VIIL Utrum ex multiplia Sacrorum Librorum Novi Testamenti

testimonio et unanimi Patrum consensu, fatentibus etiam Iudaicae gentis scriptoribus, plures agnoscendi sint psalmi prophetici et messianici, qui futuri Liberatoris adventurri, regnum, sacerdotium, passionem, mortem et resurrectionem vaticinati sunt; ac proinde reiicienda prorsus eorum sententia sit, qui indolem psalmorum pro-pheticam ac messianicam pervertentes, eadem de Christo ora-cula ad futuram tantum sortem populi electi praenuntiandam co-arctant?

Resp. Affirmative ad utramque partem. Die autem 1 Maii 1910, in audientia utrique Reverendissimo

Consultori ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus praedicta responsa rata habuii ac publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 1 Maii 1910

F U L C R A N U S VlGOUROUX, P. S. S. LAURENTIUS JANSSENS, O. S. B.

Consultores ab Actis

19. M o t u p r o p r i o « I l l i b a t a e » 29 lunii î 910, de i u r e i u r a n d o c o n ­cept ! s v e r b i s d a n d o ab l is , qui d o c t o r e s in S a c r a S c r i p t u r a s u n t r e n u n t i a n d l ( 4)

348 Illibatae custodiendae religionis nostrae doctrinae animum in-tendentes, plura superioribus annis providenda ac sancienda cura, vimus, quorum virtute, Decessoris Nostri fel. rec. exempla secuti-tum debitum responsis Sacri Consilii de Re Biblica obsequium fir-

Acta Apost. Sedis 2 (1910) 469 s.

Page 119: Enchiridion Biblicum [1927]

Motu proprio <t Illibatae » 103

mavimus, tum proprium huiusmodi colendis studiis, aetate hac nostra quam quae maxime gravibus, Institutum condidimus. Quo­niam vero non id tantummodo cordi Nobis est alumnos, ad ma-gisterium contendentes, praesidiis disciplinae consentaneis ita in-struere, ut scientiam de re biblica perfecte calleant et progrès-sionem finitimarum doctrinarum in Sacros Libros defendendos apte dérivent, sed etiam ut, magisterium assecuti, haustam disciplinam fideliter tradant scientiamque in discipulorum mentîbus sine ulla devii sensus suspicione insérant, idcirco formulam praeterea iuris-iurandi praescribendam putavimus, quam candidati ad lauream, antequam doctoris titulo in Sacra Scriptura donentur, recitâre atque emittere teneantur. Itaque tum doctrinae sacrae, tum magistrorum alumnorumque, tum denique Ecclesiae ipsius securiori bono pros-pecturi, motu proprio atque ex certa scientia et matura delibera-tione, deque Apostolicae Nostrae potestatis plenitudine, praesentium vi, perpetuumque in modum; decernimus, volumus, praecipimus, ut qui in Sacra Scriptura doctores sint renuntiandi, iuramenti for­mulam in hune, qui sequitur, modum emittant:

« Ego N. N. omni, qua par est, reverentia me subiicio et sin-cero animo adhaereo omnibus decisionibus, declarationibus et prae-scriptionibus Apostolicae Sedis seu Romanorum Pontificum de Sa­cris Scripturis deque recta earumdem explanandarum ratione, prae-sertim vero Leonis XIII Litteris Encyclicis Providentissimus Deus, die 18 Novembris anno 1893 datis, nec non Pii X Motu pro­prio. Praestantia Scripturae Sacrae, dato die 18 Novembris anno 1907 eiusque Apostolicis Litteris Vinea electa, datis die 7 Maii anno 1909, quibus edicitur " universos omnes conscientiae obstrin-gi officio sententiis Pontificalis Consilii de Re Biblica, ad doctri-nam pertinentibus, sive quae adhuc sunt emissae, sive quae posthac edentur, perinde ac Decretis Sacrarum Congregationum a Pontifice probatis, se subiieiendi, nec posse notam tum detrecta-tae oboedientiae, tum temeritatis devitare aut culpa propterea vacare gravi, quotquot verbis. scriptisque sententias has taies im-pugnent , , ; quare spondeo me "principia et décréta per. Sedem Apostolicam et Pontificiam Biblicam Commissionem édita vel eden-d a , , uti " supremam studiorum normam et regulam „ fideliter, intègre sincerëque servaturum et inviolabiliter custoditurum, nec umquam me sive in docendo sive quomodolibet verbis scriptisque

Page 120: Enchiridion Biblicum [1927]

104 Pius X 1903-1914 i

eadem esse impugnaturum. Sic spondeo, sic iuro, sic me Deus adiuvet et haec Sancta Dei Evangelia ».

Quod vero documento hoc Nostro, Motu proprio edito, sta-tutum est, id ratum firmumque esse iubemus, contrariis quibus-cumque minime obstantibus.

Datum Romae apud S. Petrum, die 29 Iunii 191»), Pon-tificatus Nostri anno septimo. Pius PP. X

20 . Ex Motu proprio « S a c r o r u m A n t i s t i t u m », / Septembres 1910, q u o q u a e d a m s t a t u u n t u r l e g e s ad m o d e r n i s m î p e r i c u l u m propul­sai! du m *)

Formula ittrisiurandi

350 . . . Reprobo pariter eam Scripturae Sanctae diiudicandae atque interpretandae rationem, quae, Ecclesiae traditione, analogia Fidei, et Apostolicae Sedis normis posthabitis, rationalistarum commentis inhaeret, et criticen textus velut unicam supremamque regulam haud minus licenter quam temere, amplectitur. . . .

21. P o n t . C o m m i s s i o de Re Bibl ica.

R a t i o per i c l i t andae d o c t r i n a e c a n d i d a t o r u m ad a c a d e m i c o s g r a d u s in Sacra Scr ip tura , approbnta a S. P. Pio PP. X diebus 12 Ianuarii et 24 Maii 1911 (2)

Pars prima: De disciplinarum capitibus

351 Cuicumque ad academicos in Sacra Scriptura gradus, secundum ea quae Apostolicis Litteris Scripturae Sanctae constituta sunt, licet certumque est contendere, disciplinarum capita definiun-tur, in quibus apud. Commissionem Biblicam légitima doctri­nae suae expérimenta dabit.

Caput I : Ad p r o l y t a t u m In e x p e r i m e n t o quod scr ipto f i t :

352 A: Exeçesis (i. e. expositio doctrinalis, critica et philologica) quat-tuor Evangeliorum et Actuum Apostolorum, Pericope ex his, a iudicibus eligenda, de qua verbis quoque periculum fiet.

(M Acta Apost. Sedis 2 (1910) 669-672. (2) Acta Apost. Sedis 3 (1911) 47-50. 296-300. - Nonnulla capita par-

tîcularîa oppor tune mutata sunt , prout in sequentibus habentur .

Page 121: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Biblica, Ratio periclitandae doctrinae 105

B. Dissertaiio de historia biblica iuxta materiam sub n. III assi- 353 gnatam.

C. Dissertaiio de Introductione gênerait iuxta materiam infra po- 354 sitam sub n. V, vel de Introductione speciali in sequentes libros: Pentateuchi, lob, Psalmorum, Isaiae, Ieremiae, Eze-chielis,. Danielis, Ecclesiqstici, Sapientiae et totius Novi Te­stamenti.

In expérimente» v e r b a l i :

I. Graece quatuor Evangelia, Actus Apostolorum, epistola ad 355 Romanos et secunda epistola ad Corinthios.

IL Hebraice quatuor libri Regum. 356 III. Quaestiones selectae ex iota historia Hebraeorum et ex his- 357

toria evangelica et apostolica; 1. Historia Abrahae; eius relationes cum Babylonia (Am-

raphel - Hammurabi ?) et .cum Aegypio ; Chanaan tempore Abrahae. 2. Commoratio Hebraeorum in Aegypto; Moyses. 3. Exodus; Hebraeorum vicissitudines in àeserto. 4. Historia Iudicum. 5. Institutio regni Israeliticî. 6. Aevum splendoris regni Israelitici ; David et Salomon. 7. Schisma decem tribuum. - Bellica incursio Sesac in Pa-

laestinam. - Régna Iosaphat, Athaliae, Oziae, Achaz, Ezechiae, Manasses, Iosiae. - Hierusalem capta a Nabuchodonosor.

8.. Dynastia Amri eiusque inimici (Mesa etc.). - Iehu, Manahem, Phacee. - Ultimi dies Samariae.

9. Reditus ab exsilio. Exordium diasporae (documenta Ele-phantinae).

10. Iudaeorum historia tempore Machabaeorum., IL. Iudaea sub dominatione Rom an a. - Herodum dynastia. 12. Historia evangelica et apostolica.

IV. Introductio specialis in singulos libros utriusque Testamenti 358 (i. e. authenticitas, aetas, argumentum).

V. Introductionis generalis quaestiones selectae, nimirum; 359 1. De Bibiiorum Sacrorum inspiratione. 2. De sensu litterali et de sensu typico. 3. De legibus hermeneuticae. 4. De praecipuis documentis Ecclesiae ad rem biblicam

spectantibus.

Page 122: Enchiridion Biblicum [1927]

106 Pius X 1903-1914

5. De antiquis Hebraeorum synagogis. 6. De variis Iudaeorum sectis circa tempora Christi. 7. De gentîbus Palaestinam tempore Christi incolentibus. 8. Geographia physica Palaestinae. 9. De* praecipuis differentiis divisionis Palaestinae tempore

Regum et tempore Christi. 10. Topographia Hierusalem, imprimis tempore Christi. 11. De kalendario et praecipuis ritibus sacris Hebraeo­

rum. 12. De ponderibus, mensuris et nummis in Sacra Scriptura

memoratis.

Caput II : Ad l a u r e a m S c r i p t o :

360 Ampiior quaedam dissertatio circa thesim aliquam graviorem, ab ipso candidato de Commissionis assensu eligendam.

Coram :

36 i I. Dissertationis a Censoribus impugnandae defensio. 362 II. Spécimen praelectionis exegeticae a candidato dandum de ar­

gumento una ante hora ipsi designaio. 363 III. Exegesis unius ex seqnentibus Novi Testamenti partions a can­

didato deligendae atque pro arbitrio iudicum exponendae : 1. Epistolae ad Romanos. 2. Epistolarum 1 et 2 ad Corinthios. 3. Epistolarum ad Thessalonicenses 1 et 2 et ad Galatas. 4. Epistolarum captivitatis et pastoralium. 5. Epistolae ad Hebraeos. 6. Epistolarum Catholicarum. 7- Apocalypsis.

364- IV. Exegesis ut supra alicuius ex infrascriptis Veteris Testa­menti partibus ;

1. Genesis. 2. Exodi, Levitici et Numerorum. 3. Deuteronomii. 4. Iosue.. ' 5^ Iudicum et Ruth. 6. Librorum Paralipomenon, Esdrae et Nehemiae. 7. lob.

Page 123: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm: de Re Bibi., Ratio periclitandae doctrinae 107

8. Psalmorum. 9. Proverbiorum.

10. Ecclesiastae et Sapientiae. 11. Cantici Canticorum et Ecclesiastici. 12. Esther, Tobiae et Iudith. 13. Isaiae. 14. Ieremiae cum Lamentationibus et Baruch. 15. Ezechielis. 16. Danielis cum libris Machabaeorum. 17. Prophetarum minorum.

V. Introductionis generalis quaestiones seleciae : 365 1. De historia exegeseos christianae usque ad finern saec. V ;

imprimis de scholis exegeticis Alexandrina et Antiochena necnon de operibus exegeticis S. Hieronymi.

2. De historia canonis Librorum utriusque Testamenti. 3. De origine et auctoritate textus massoretici. 4. De versione septuagintaviraji et de aliis versionibus

Vulgata antiquioribus, in crisi textuum adhibendis. 5. Vulgatae historia usque ad initium saec. VIL - Eiusdem au-

thenticitas a Concilio Tridentino declarata, et posteriores emendationes. 6. Notitia praecipuorum documentorum, effossionum et

inventionum Sacras Litteras illustrantium. VI. Peritia praeterea probanda erit in aliqua ex linguis praeter 366

Hebraicam et Chaldaicam orientalibus, quarum usus in disciplinis biblicis maior est.

Pars altéra: De ipsis expérimentas

Caput 1 : Ad conferendutn p r o l y t a t u m

ART; L De periculorum tempore deque petiiione a candidatis facienda

1. Candidatis ad prolytatum, itemque ad laùream, probandis 367 duplex habetur iudicum sessio, mense Novembri et mense Iunio, id est ineunte et exeunte anno sçholastico.

2. Candidati petitionem Rnio Consultori ab Actis exhibeant 368 et quidem ante finem mensis lunii, qui volunt in sessione prima periculum doctrinae suae facere, ante finem Aprilis,*qui in altéra.

Page 124: Enchiridion Biblicum [1927]

1 0 8 Pius X 1903-1914

369 3. In petitione candidatus, praeter nomen, cognomen, domi-cilium suum, indicet etiam,.ubi et quo die ad sacerdotium sit pro-motus. Praeterea exhibeat documenta authentica, quibus constet, in quo Athenaeo vel Instituto et per quot annos primum studia philosophica, dein studia theologica, sive ordinaria sive superiora, peregerit ; ubi et quo die sacrae theologiae lauream, vel, si sit religiosus, titulum laureae vere aequivalentem. ex facultate a Sancta Sede Religioni facta, sit consecutus ( 1 ) . Idem petitioni litteras com-

' mendatitias adiungat Ordinarii sui vel, si e religioso Ordine Insti-tutove sit, Antistitis manu subscripta. Horum autem documentorum inspectionem sibi Pontificia Commissio réservât.

370 4. De diebus periculorum destinatis • candidati tempestive cer-

tiores fiunt.

A R T . II. De lingua in cxperimentis adhibenda

371 Expérimenta iis, qui prolytatum petunt - item qui lauream -latine danda sunt, nisi cui alia lingua permittatur uti.

ART . III. De experimentis scriptis

372 1. Experimentum scriptum complectitur : d) Dissertationem exegeticam de textu aliquo Evangeliorum vel Actuum ; - b) Scrip-tionem de quopiam argumento ex historia biblica iuxta materiarum indicem in adnexo folio descriptum ; - c) Scriptionem de aliquo argumento Introductionis generalis vel specialis ibidem pariter as-signato. Ad hanc geminam scriptionem conficiendam bis très horae conceduntur ; sex autem ad dissertationem, cui propterea duplex tribuitur valor.

373 2. Dissertatio et scriptiones sunt sine cuiusvis libri adminiculo conficiendae, praeter. Scripturae textum et concordantias, quorum exemplar cuivis candidato ab ipsa Commissione, sed pro disser-tatione exegetica dumtaxat, traditur.

374 3. Quod attinet ad modum argumentum exegeticum tractandi, magna relinquitur candidatis libertas. Sciant tamen ab eis * non requiri oratoriam quamdam amplificationem, sed tractationem scien­tia et ratione confectam, quae litteralem scilicet expositionem pro­posai textus exhibeat, cum conclusionibus doctrinalibus, compara-

(*) Cf. DECLARATIONEM die 26 Febr . 1927 datam ; infra n. 526-528.

Page 125: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comni . de Re Sibi . , Ratio periclitandae doctrinae 109

tîone locorum consimilium, interpretatione praecipuarum variarum lectionum, explanatione antilogiarum, quae vel inter textum et ver­siones, vel inter eiusdem textus locutiones occurrant.

A R T . IV. De expérimentés, quae viva voce fiunt

1. Verbis candidatus unum pluresve locos Evangeliorum, 375 Actuum, epist. ad Romanos et 2 epist. ad Corinthios graece, atque unum pluresve locos librorum Regum hebraice ex tempore interpretari débet.

Praeterea de historia Antiqui et Novi Testamenti ; de In-troductione speciali; de quaestionibus Introductionis generalis. in memorato indice assignatis; demum, ad iudicum arbitrium, de argumento in scriptionibus evoluto, interrogatur.

2. Experimentum, quod voce fit, duas complectitur horas, id 376 est bis semihoram pro parte graeca et hebraica, et ter viginti mo-menta pro altéra.

A R T . V. De notis seu punctis deque conditionibus ad successum requisitis

.1. Singulis utriusque experimenti partibus aequalis tribuitur 377 punctorum numerus, id est viginti, quae tamen puncta in experi-mento linguae hebraicae et graecae, necnon dissertationis exege-ticae duplum valorem habent:

2. In qua materia candidatus duodecim puncta tulerit, in ea 378 se satis iudicibus probasse sciât.

3. Ad felicem exîtum utriusque experimenti requiritur, ut 379 candidatus ad mensuram modo descriptam in singulis materiis bene responderit.

4. Qui eam mensuram in singulis materiis experimenti scripti 380 • non attigerit, ad tentandum orale experimentum non admittitur.

5. Qui vero.felicem exitum in scriptis habuit, etsi in experi- 381 mento verbali deficiat, ei experimentum scriptum iterandum non est.

6. Nemo experimentum eius materiae iterare débet, in qua sede- 382 cim puncta tulit, nisi in materiis plus duabus ceciderit, aut in duabus, quae ad eamdem experimenti partem pertineant, scilicet ad utramque linguam hebraicam et graecam, vel ad alias experimenti materias.

7. Qui in iterato experimento, sive scripto sive verbali, iterum 383 cecidit, pericula numquam postea tentare siriitur. Iterare autem

Page 126: Enchiridion Biblicum [1927]

1 1 0 Pius X 1903-1 ,914

experimentum nisi in sequenti aliqua sessione non licet, salva spe-ciali venia ab Eminèntissimo Cardinali Praeside impetranda.

384 8. Qui in utroque expérimenta sic se probavit, ut, partitione punctorùm facta, très quartas summae partes retulerit, is ius ad honorificam sui mentionem acquirit.

385 9. Experimenti verbalis exitus nonnisi die insequenti a Revrîio Secretario candidatis significatur.

A R T . V I . De expensis a Candidatis faciendis

386 1. Candidati ante experimentum summam 225 libellarum sol-vere tenentur.

387 2. Candidatis, quibus experimentum haud bene successit, summa 70 libellarum restituetur ; quod si in scriptis satis fecerint iudicibus, non eis restitueritur nisi libellae 30.

388 3. Qui experimentum verbale iterum tentant, sive ex integro, sive ex parte, solvant 30 libellas pro diplomate aliisque 'expensis, et insuper libellas 20 pro singulis experimenti materiis.

C a p u t II : Ad l a u r e a m

A R T . I. De conditionibiis a?ite servandis

389 1. « Nemini liceat suam periclitari doctrinam, laureae in Scriptura Sacra potiundae causa, nisi saltem biennio ante prolyta renuntiatus sit, simulque vel rem biblicam docuerit, vel aliquam de eadem elucubrationem ediderit » (*).

390 2. Cum nomen suum Rmo Secretario dat, candidatus simul indicet titulum et generalem notionem suae theseos doctoralis, necnon linguam, qua eam exarare intendat.

391 3. Pariter significet: d) librum vel librorum complexum, tum Antiqui tum Novi Testamenti, quorum exegesim praeparare intendit, iuxta alterum experimentorum indicem ; U) insuper quamnam lin­guam orientalem' ad experimentum dandum elegerit et de quibusnam textibus se interrogari cupiat. Concessa autem idiomata sunt: Syriacum, Assyriacum, Arabicum, Aethiopicum, Copticum et vêtus Aegyptiacum.

NB. - Materia experimenti in linguis débet esse sat ampla, extra textum biblicum, maiori saltem parte, potius deligenda. Pro-

( 4 ) BENEDICTUS X V , Cum Biblia Sacra n: I X ; v. infra n. 4 4 7 .

Page 127: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., Ratio periclitandae doctrinae 111

positio operis pênes candidatum est, modo sufficientis sit molis et adprobatio Rrïfiorum Consultorum accédât.

4. Rfhus Secretarius significabit candidato, utrum theseos argu- 392 mentum aliasque propositas materîas Commissio comprobaverit, et quasnam forte eadem animadversiones fecerit aut mutationes sug-gesserit.

5. Ipse vero candidatus tempestive, id est ante finem mensis 393 Maii, si in prima sessione examen subire desiderat, ante finem mensis Februarii, si in sessione altéra, mittat suae theseos typice, lithographice aut mechanice editae quindecim saltem exemplaria, ut, praeter Emos DD. Cardinales Pontificiae Commissioni adscriptos, quotquot Rmi Consultores defensioni theseos interesse cupiant, sin-guli unum accipiant.

6. Postquam thesis examini iudicum subiecta fuerit, maiorique 394 numéro suffragia ferentium probata, Rmus Secretarius, auditis Rrhis Consultoribus, cum candidato constituet de die experimento the-seosque defensioni assignando.

A R T . II. De experimento deque theseos defensione

1. Experimentum duplici parte constat: altéra praeliminari, 395 altéra solemniori.

2. Experimentum praeliminare, technicum quodammodo, in 396 duplex periculum dividitur. Interrogandus est candidatus : a) de lingua orientali a se délecta ; - à) de libris Antiqui vel Novi Tes­tamenti a se propositis, necnon de notionibus ad rem criticam et patristicam spectantibus ad normam adnexi indicis.

Quae omnia expérimenta in aula publica habentur ita, ut qui cupierint, auditores eisdem interesse possint.

3. Experimentum solemnius duas pariter complectitur partes : 397 lectionem publicam a candidato ex tempore habendam, et ipsam theseos defensionem.

a) Lectio publiée habenda est de argumento a iudicibus de-lecto e Libris utriusque Testamenti ab ipso candidato propositis, vel de quaestionibus rei criticae aut patristicae in adnexo indice descriptis. Candidato coriceditur spatium unius horae ad hanc lec­tionem praeparandam. Absoluta lectione, quae 15 vel 20 momenta non excédât, iudices candidatum tentent sive de argumento le-

Page 128: Enchiridion Biblicum [1927]

112 Pius X 1903-1914

(*) Acta Apost. Sedis 3 (1911) 294-296.

ctionis, sive de quaestionibus connexis, quin tamen indicis ambitum excédant.

b) Defensionem theseos praecedit argument! expositio nitida, expedita et, quantum fieri potest, plena, quae tamen spatium 2 0 mo-mentorum numquam excédât.- Très dein e iudicum collegio thesim ex ofïicio impugnent. Post quos alii quoque Rrhi Consultores quae­stiones movere possunt. Spatium utriusque experimenti definitum non est. Suadendum tamen, ut unius diei intervallo inter se distent.

398 4. Absoluta theseos defensione, indices conveniunt de admîs-sione candidati inter se deliberaturi. Cuius deliberationis exitus a Rmo Secretario die sequenti candidato significatur.

A R T . I I I . De expensis a candidato ^solvendis

399 l- Candidatus ad lauream 5 0 0 libellas solvere débet, dimi-diam scilicet partem, dum thesim doctoralem tradit, alteram ante-quam eius defensionem suscipiat.

4 0 0 2 . Quae tamen altéra pars non est solvenda, nisi thesi iam accepta. Quodsi theseos defensio infelicem habuerit exitum, 5 0 libelîae candidato restituentur.

22. P o n t . C o m m i s s i o de Re Bibl ica

R e s p o n s u m VIII, 19 Iunii I9ilt de a u c t o r e , d e t e m p o r e c o m p o s i ­t i o n i s e t de h i s t o r i c a v e r l t a t e E v a n g e l i l s e c u n d u m M a t t h a e u m (').

4 0 1 Propositis sequeniibus dubiis Pontificia Commissio de Re Biblica. ita respondendum decrevit:

I. Utrum, attento universalî et a primis saeculis constanti Ec­clesiae consensu, quem luculenter ostendunt diserta Patrum testi-monia, codicum Evangeliorum inscriptiones, Sacrorum Librorum versiones vel antiquissimae et catalogi a Sanctis Patribus, ab ec-èlesiasticis scriptoribus, a Summis Pontificibus et Conciliis traditi, ac tandem usus liturgicus Ecclesiae orientalis et occidentalis, affir-mari certo possit et debeat Matthaeum, Christi Apostolum, rêvera Evangelii sub eius nomine vulgati esse auctorem?

Resp. Affirmative. 4 0 2 I I . Utrum traditionis suffragio satis fulciri censenda sit sen­

tentia, quae tenet Matthaeum et ceteros Evangelistas in scribendo

Page 129: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De Evang. sec. Matth. 1 1 3

praecessisse, et primum Evangelium patrio sermone a Iudaeis Palae-stinensibus-tunc usitato, quibus opus illud erat directum, conscripsisse?

Resp. Affirmative ad utramque partem. III. Utrum redactio huius originalis textus differri possit ultra 403

tempus eversionis Ierusalem, ita ut vaticinia, quae de eadem ever-sione ibi leguntur, scripta fuerint post eventum; aut, quod allegari solet Irenaei testimonium (*), incertae et controversae interpreta-tionis, tanti ponderis sit existimandum, ut cogat reiicere eorum sen­tentiam, qui congruentius traditioni censent eamdem redactionem etiam ante Pauli in Urbem adventum fuisse confectam?

Resp. Négative ad utramque partem. IV. Utrum sustineri vel probabiliter possit illa modernorum 404

quorumdam opïnio, iuxta quam Matthaeus non proprie et stricte Evangelium composuisset, quale nobis est traditum, sed tantum-modo collectionem aliquam dictorum seu sermonum Christi, quibus tamquam fontibus usus esset alius auctor anonymus, quem Evan­gelii ipsius redactorem faciunt ?

Resp. Négative. V. Utrum ex eo, quod Patres et ecclesiastici scriptores omnes, 405

immo Ecclesia ipsa iam a suis incunabulis, unice usi sunt, tamquam canonico, graeco textu Evangelii sub Matthaei nomine cogniti, ne iis quidem exceptis, qui Matthaeum Apostolum patrio scripsisse sermone expresse tradiderunt, certo probari possit ipsum Evangelium graecum identicum esse quoad substantiam cum Evangelio illo, patrio sermone ab eodem Apostolo exarato?

Resp. Affirmative.

VI. Utrum ex eo, quod auctor primi Evangelii scopum prose- 406 quitur praecipue dogmaticum et apologeticum, demonstrandi nempe Iudaeis Iesum esse Messiam a prophetis praenuntiatum et a Da-vidica stirpe progenitum, et quod insuper in disponendis factis et dictis, quae enarrat et refert, non semper ordinem chronologicum tenet, deduci inde liceat ea non esse ut vera recipienda ; aut etiam affirmari possit narrationes gestorum et sermonum Christi, quae in ipso Evangelio leguntur, alterationem quamdam et adaptationem

sub influxu prophetiarum Veteris Testamenti et adultioris Ecclesiae status subiisse, ac proinde historicae veritati haud esse conformes?

Resp. Négative ad utramque partem.

(') S. IREN. , Adv. kaer. 3 , 1, 2 .

Page 130: Enchiridion Biblicum [1927]

114 Pius X 1903-1914

407 VIL Utrum speciatim solide* fundamento destitutae censeri iure debeant opiniones eorum, qui in dubium revocant authenticitatem historicam duorum priorum capitum, in quibus genealogia et in-fantià Christi narrantur, sicut et quarumdam in re dogmatica ma-gni momenti sententiarum, uti sunt illae, quae respiciunt prima-tum Pétri (*), formam baptizandi cum universali missione prae-dicandi Apostolis traditam (*), professionem fidei Apostolorum in divinitatem Christi ( 3 ) , et alia huiusmodi, quae apud Matthaeum peculiari modo enuntiata occurrunt?

Resp. Affirmative. Die autem 19 lunii 1911 in audientia utrique infrascripto

Rêverendissimo Consultori ab Actis bénigne concessa, Sanctissimus Dominus Noster PIUS PP. X praedicta responsa rata habuit ac publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 19 lunii 1911

FULCRANUS VlGOUROUX, P. S. S.

LAURENTIUS JANSSENS, O. S . B .

Consultores ab Actis

23. R e s p o n s u m IX, 26 lunii 19l2t de auctore* d e t e m p o r e c o m ­p o s i t i o n i s e t de h i s t o r i c a v e r i t a t e E v a n g e l i o r u m s e c u n d u m Mar-c u m e t s e c u n d u m L u c a m ( 4)

408 Propositis sequentibus dubiis Pontificia Commissio de Re Biblica ita respondendum decrevit:

L Utrum luculentum traditionis suffragium, inde ab Ecclesiae primordiis mire consentiens ac multiplici argumento firmatum, ni-mirum disertis Sanctorum Patrum et scriptorum ecclesiasticorum testimoniis, citationibus et allusionibus in eorumdem scriptis occur-rentibus, veterum haereticorum usu, versionibus Librorum Novi Tes­tamenti, codicibus manuscriptis antiquissimis . et pene universis, atque etiam internis rationibus ex ipso Sacrorum Librorum textu desumptis, certo affirmare cogat Marcum, Pétri discipulum et inter-

( 4) Mt. 16, 17-19. ( s ) Mt. 28, 19 s. ( 4) Mt. 14, 33. ^ Acta Apost. Sedis 4 (1912) 463-465.

Page 131: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De Evang. s e c Marc, et Luc. 115

pretem, Lucam vero medicum, Pauli adiutorem et comitem, rêvera Evangeliorum, quae ipsis respective attribuuntur, esse auctores?

Resp. Affirmative. II. Utrum rationes, quibus nonnulli critici demonstrare ni- 409

tuntur postremôs duodecim versus Evangelii Marci ( 4) non esse ab ipso Marco conscriptos, sed ab aliéna manu appositos, taies sint, quae ius tribuant affirmandi. eos non esse ut inspiratos et ca-nonicos recipiendos; vel saltem demonstrent versuum eorumdem Marcum non esse auctorem?

Resp. Négative ad utramque partem. III. Utrum pariter dubitare liceat de inspiratione et canoni- 410

citate narrationum Lucae de infantia Christi ( 2), aut de apparitio-ne Angeli Iesum confortantis et de sudore sanguineo ( 8) ; vel solidis saltem rationibus ostendi possit — quod placuit antiquis haereticis et quibusdam etiam recentioribus criticis arridet — easdem nar-rationes ad genuinum Lucae Evangelium non pertinere?

Resp. Négative ad utramque partem. IV. Utrum rarissima illa et prorsus singularia documenta, in 411

quibus canticum Magnificat non Beatae Virgini Mariae, sed Eli­sabeth tribuitur,. ullo modo praevalere possint ac debeant contra testimonium concors omnium fere codicum tum graeci textus ori-ginalis, tum versionum, necnon contra interpretationem quam plane exigunt non minus contextus quam ipsius Virginis animus et con-stans Ecclesiae traditio?

Resp. Négative. V. Utrum, quoad ordinem chronologicum Evangeliorum, ab 412

ea sententia recedere fas sit, quae, antiquissimo aeque ac constanti traditionis testimonio roborata, post Matthaeum., qui omnium pri-mus Evangelium suum patrio sermone conscrîpsit, Marcum ordine secundum et Lucam tertium scripsisse testatur; aut huic sententiae adversari vicissim censênda sit eorum opinio quae asserit Evan­gelium secundum et tertium ante graecam primi Evangelii versio-nem esse compositum?

Resp. Négative ad utramque partem. VI. Utrum tempus compositionis Evangeliorum Marci et Lucae 413

usque ad urbem Ierusalem eversam differre liceat; vel, eo quod

(*) Me. 16, 9-20. («).Le. 1 et 2. (3) Le. 22, 43 s.

Page 132: Enchiridion Biblicum [1927]

116 Pius X 1903-1914

apud Lucam prophetia Domini circa huius urbis eversionem magis determinata videatur, ipsius saltem Evangelium obsidione iam in-choata fuisse conscriptum, sustineri possit?

Resp. Négative ad utramque partem. 414 VIL Utrum affirmari debeat Evangelium Lucae praecessisse

librum Actuum Apostolorum ; et cum. hic liber, eodem (*) Luca auctore, ad finem captivitatis Romanae Apostoli fuerit absolutus ( 2), eiusdem Evangelium non post hoc tempus fuisse compositum?

Resp. Affirmative. 415 VIII. Utrum, prae oculis habitis tum traditionis testimoniis,

tum argumentis internis, quoad fontes, quibus uterque Evangelista in conscribendo Evangelio usus est, in dubium vocari prudenter queat sententia, quae tenet Marcum iuxta praedicationem Pétri, Lucam autem iuxta praedicationem Pauli scripsisse, simulque asserit iisdem Evangelistis praesto fuisse alios quoque fontes fide dignos, sive orales sive etiam iam scriptis consignatos?

Resp. Négative. 416 IX. Utrum dicta et gesta, quae a Marco iuxta Pétri praedi­

cationem accurate et quasi graphice enarrantur, et a Luca, assecuto omnia a principio diligenter per testes fide plane dignos, quip-pe qui ab initio ipsi viderunt et ministri fuerunt sermonis (3) sincerissime exponuntur, plenam sibi eam fidem historicam iure vindicent, quam eisdem semper praestitit Ecclesia; an e contrario eadem facta et gesta censenda sint historica veritate, saltem ex parte, destituta, sive quod scriptores non fuerint testes oculares, sive quod apud utrumque Evangelistam defectus ordinis ac discre-pantia in successione factorum haud raro deprehendantur, sive quod, cum tardius venerint et scripserint, necessario conceptiones menti Christi et Apostolorum extraneas aut facta plus minusve iam imaginatione populi inquinata referre debuerint, sive demum quod dogmaticis ideis praeconceptis, quisque pro suo scopo, indul-serint ?

Resp. Affirmative ad primam partem, négative ad alteram.

(i) Act. 1, 1 s. (*) Act. 28, 30 s. ( 3) Le. 1, 2 s.

Page 133: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De quaest. synopt. 117

24-. R e s p o n s u m X, eoâem die 26 lunii 1912, de q u a e s t i o n e sy-nopt i ca s i v e de m u t u i s r e l a t i o n i b u s i n t e r tr ia priora E v a n g e l i a (')

Proposais pariier sequentibus dubiis Pontificia Commissio de 417 Re Biblica ita respondendum decrevit:

I, Utrum, servatis, quae iuxta praecedenter statuta omnino servanda sunt, praesertîm de authenticitate et integritate trium Evangeliorum Matthaei, Marci et Lucae, de identitate substantiali Evangelii graeci Matthaei cum eius originali primïtivd, necnon de ordine temporum, quo eadem scripta fuerunt, ad explicandum eorum ad invicerh similitudines aut dissimilitudines, inter tôt varias oppositasque auctorum sententias, liceat exegetis libère disputare et ad hypothèses traditionis sive scriptae sive oralis vel etiam dependentiae unius a praecedenti seu a praecedentibus appellare ?

Resp. Affirmative. IL Utrum ea quae superius statuta sunt, ii servare censeri 418

debeant, qui, nullo fulti traditionis testimonio nec historico argu­mento, facile amplectuntur hypothesim vulgo duorum fontium nun-cupatam, quae compositionem Evangelii graeci Matthaei et Evan­gelii Lucae ex eorum potissimum dependentia ab Evangelio Marci et a collectione sic dicta sermonum Domini contendit explicare, ac proinde eam libère propugnare valeant ?

Resp. Négative ad utramque partem. Die autem 26 lunii anni 1912, in audientia utrique Rêve-

rendissimo Consultori ab Actis bénigne concessa, SSmus Dcminus Noster PIUS PP. X praedicta responsa rata habuit ac publiez iuris fieri mandavit.

Romae, die 26 lunii 1912

FULCRANUS VlGOUROUX, P . S . S .

LAURENTIUS JANSSENS, O . S . B.

Consultores ab Actis

25. R e s p o n s u m XI» 12 lunii 1913, de a u c t o r e , de t e m p o r e com­p o s i t i o n i s e t de h i s t o r i c a v e r i t a t e l ibr i Actuum A p o s t o l o r u m ( 2)

ProposiHs sequentibus dubiis Pontificia Commissio de Re Biblica 419 ita respondendum decrevit;

(*) Acta Apost. Sedis 4 (1912) 465. (*) Acta Aposi. Sedis 5 (1913) 291 s.

9

Page 134: Enchiridion Biblicum [1927]

118 Pius X 1903-1944

I. Utrum, perspecta potissimum Ecclesiae universae traditione usque ad primaevos ecclesiasticos scriptores assurgente, attentisque internis rationibus libri Actuum sive in se sive in sua ad tertium Evangelium relatione considerati et praesertim mutua utriusque prologi affinitate et connexione ( 4 ) , uti certum tenendum sit vo-lumen, quod titulo Actus Apostolorum, seu riçaÇsiç ^JTOOROTAOV,

praenotatur, Lucam evangelistam habere auctorem? Resp. Affirmative.

420 IL Utrum criticis rationibus, desumptis tum ex lingua et stilo, tum ex enarrandi modo, tum ex unitate scopi et doctrinae, demon-strarî possit librum Actuum Apostolorum uni dumtaxat auctori trîbui debere, ac proinde eam recentiorum scriptorum sententiam, quae tenet Lucam non esse libri auctorem unicum, sed diversos esse agnoscendos eiusdem libri auctores, quovis fundamento esse destitutam ?

Resp. Affirmative ad utramque partem. 421 III. Utrum, in specie, pericopae in Actis conspicuae, in quibus,

abrupto usu tertiae personae, inducitur prima pluralis ( Wirstitcké), unitatem compositionis et authenticitatem infirment, vel potius histo­riée et philologice cpnsideratae, eam confirmare dicendae "sint ?

Resp. Négative ad primam partem, affirmative ad secundam. 422 IV. Utrum ex. eo, quod liber ipse, vix mentione facta biennii

primae romanae Pauli captivitatis, abrupte clauditur, inferri liceat auctorem volumen alterum deperditum* conscripsisse, aut conscri-bere intendisse, ac proinde tempus compositionis libri Actuum longe possit post eamdem captivitatem differri, vel potius iure et merito retinendum sit Lucam sub' finem primae captivitatis romanaë Apo­stoli Pauli librum absoîvisse?

Resp. Négative ad primam partem, affirmative ad secundam. 423 V. Utrum, si simul considerentur tum frequens ac facile com­

mère ium quod procul dubio habuit Lucas cum primis et praecipuis ecclesiae Palaestinensis fundatoribus nec non cum Paulo, gentium Apostolo, cuius et in evangelica praedicatione adiutor et in itine-ribus cornes fuit, tum solita eius industria et diligentia in exquirendis testibus rebusque suis oculis observandis, tum denique plerumque evidens et mirabilis consensus libri Actuum cum ipsis Pauli epistolis et cum sincerioribus historiae monumentis, certo teneri debeat Lu-

(*) Le . 1, 1-4; Act . 1, 1 s.

Page 135: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De epist. pastoralibus 119

cam fontes omni fide dignos prae manibus habuisse eosque accu-rate, probe et fideliter adhibuisse, adeo ,ut plenam auctoritatem historicam sibi iure vindicet?

Resp. Affirmative. VI. Utrum difficultates, quae passim obiici soient tum ex factis 424

supernaturalibus a Luca narràtis, tum ex relatione quorumdam sermo-num, qui, cum sint compendiose traditi, censentur conficti et circum-stantiis adaptati, tum ex nonnullis locis ab historia sive profana sive biblica apparenter saltem dissentientibus, tum demum ex narrationibus quibusdam, quae sive cum ipso Actuum auctore sive cum aliis aucto-ribus sacris pugnare videntur, taies sint, ut auctoritatem Actuum hi­storicam in dubium revocare vel saltem aliquomodo minuere possint ?

Resp. Négative.

26. R e s p o n s u m XII» eodem die 12 Junii 1913, de auctore» de in-t e g r i t a t e e t de c o m p o s i t i o n i s t e m p o r e ep i s to larum p a s t o r a l i u m Paul i Apos to l i (')

Propositis pariter sequentibus dubiis Pontificia Commissio de 425 Re Biblica ita respondendum decrevit;

I. Utrum prae oculis habita Ecclesiae traditione inde a pri-mordiis universaliter firmiterque persévérante, prout multimodis ec-clesiastica monumenta vetusta testantur, teneri certo debeat epistolas quae pastorales dicuntur, nempe ad Timotheum utramque et aliam ad Titum, non obstante quorumdam haereticorum ausu, qui eas, utpote suo dogmati contrarias, de numéro Paulinarum • epistolarum, nulla reddita causa, eraserunt, ab ipso Apostolo Paulo fuisse con-scriptas et inter genuinas et canonicas perpetuo recensitas?

Resp. Affirmative. II. Utrum, hypothesis sic dicta fragmentaria, a quibusdam re- 426

centioribus criticis invecta et varie proposita, qui nulla ceteroquin probabili ratione, immo inter se pugnantes, contendunt epistolas pastorales posteriori tempore ex fragmentis epistolarum sive ex epistolis paulinis deperditis ab.ignotis auctoribus fuisse contextas et notabiliter auctas, perspicuo et firmissimo traditionis testimonio aliquod vel levé praeiudicium inferre possit?

Resp. Négative.

(*) Acta Apost. Sedis 5 (1913) 292 s.

Page 136: Enchiridion Biblicum [1927]

120 Pius X 1903-1914

427 III. Utrum difficultates quae multifariam obiici soient, sive ex stilo et îingua auctoris, sive ex erroribus praesertim Gnosticorum, qui uti iam tune serpentes describuntur, sive ex statu ecclesiasticae hierarchiae, quae iam evoluta supponitur, aliaeque huiuscemodi in contrarium rationes, sententiam, quae genuinitatem epistolarum pas-toralium ratam certamque habet, quomodolibet infirment?

Resp. Négative. 428 IV. Utrum, cum non minus ex historicis rationibus quam ex

ecclesiastica traditione, SS. Patrum orientalium et occidentalium testimoniis consona, neenon ex indiciis ipsis, quae tum ex abrupta conclusione libri Actuum, tum ex paulinis epistolis Romae con-scriptis, et praesertim ex secunda ad Timotheum, facile eruuntur, uti certa haberi debeat sententia de duplici romana captivitate Apo­stoli Pauli, tuto affirmari possit epistolas pastorales conscriptas esse in illo temporis spatio, quod intercedit inter liberationem a prima captivitate et mortem Apostoli ?

Resp. Affirmative. Die autem 12 Ittnii anni 1913, in audientia infrascripto

Rêverendissimo Consultori ab Actis bénigne concessa, SSmus Do-minus Noster PIUS PP. X praedicta responsa rata habuit ac publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 12 lunii 1913

L A U R E N T I U S J A N S S E N S , O . S. B., Consultor ab Actis

27. R e s p o n s u m XIII, 24 lunii 1914, de a u c t o r e e t m o d o c o m ­p o s i t i o n i s e p i s t o l a e ad Hebraeos (*)

429 Proposais sequentibus dubiis Pontificia Commissio de Re Biblica ita respondendum decrevit:

I. Utrum dubiis, quae primis saeculis, ob haereticorum im-primis abusum, aliquorum in Occidente animos tenuere circa di-vinam inspirationem ac Paulinam originem epistolae ad Hebraeos, tanta vis tribuenda sit, ut, attenta perpétua, unanimi ac constanti orientalium Patrum affirmatione, cui post saeculum IV totius oc-cidentalis Ecclesiae plenus accessit consensus, perpensis quoque Summorum Pontificum sacrorumque Conciiiorum, Tridentini prae-

(*) Acta Apost. Sedis 6 (1914) 417 s .

Page 137: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bibl., De epist. ad Hebr. 121

sertîm, actis, necnon perpetuo Ecclesiae universalis usu, haesitare liceat, eam non solum inter canonicas, — quod de fide definitum est, — verum etiam inter genuinas Apostoli Pauli epistolas certo recensere ?

Resp. Négative. II. Utrum argumenta, quae desumi soient sive ex insolita 430

nominis Pauli absentia et consueti exordii salutationisque omissione in epistola ad Hebraeos, — sive ex eiusdem îinguae graecae pu-ritate, dictionis ac stili elegantia et perfectione, — sive ex modo quo in ea Vêtus Testamentum allegatur et ex eo arguitur, — sive ex différentes quibusdam, quae inter huius ceterarumque Pauli epistolarum doctrinam exsistere praetenduntur, aliquomodo eiusdem Paulinam originem infirmare valeant, an potius perfecta doctrinae ac sententiarum consensio, admonitionum et exhortationum simi­li tudo, necnon locutionum ac ipsorum verborum concordia a non-nullis quoque acatholicis celebrata, quae inter eam et reliqua Apos­toli Gentium scripta observantur, eamdem Paulinam originem com-monstrent atque confirment?

Resp. Négative ad primam partem, affirmative ad alteram. III. Utrum Paulus Apostolus ita huius epistolae auctor cen- 431

sendus sit, ut necessario affirmari debeat, ipsum eam totam non solum Spiritu Sancto inspirante concepisse et expressisse, verum etiam ea forma donasse, qua prostat?

Resp, Négative, salvo ulteriori Ecclesiae iudicio. Die autem 24 Iunii anni 1914, in audientia infrascripto

Rmo Consultori ab Actis bénigne concessa, SSmus Dominus Noster PIUS PP. X praedicia responsa rata kabuit ac publici iuris fieri mandavii..

Romae, die 24 Iunii 1914

LAURENTIUS JANSSENS, O . S. B. ,

Consultor ab Actis

Page 138: Enchiridion Biblicum [1927]

122 Benedictus XV 1914-1922

BENEDICTUS XV, 1914-1922

1, P o n t . C o m m i s s i o de Re Bibl .

R e s p o n s u m XIV, 18 lunii 1915, de parous ia s eu de s e c u n d o a d v e n t u D. N. Iesu Christ i in e p i s t o l i s S. Paul i Aposto l i (*)

432 Proposais sequentibus dubiis Pontificia Commissio de Re Biblica ita respondendum decrevit:

I. Utrum ad solvendas difficultates, quae in epistolis sancti Pauli aliorumque Apostolorum occurrunt, ubi de parousia ut aiunt, seu de secundo adventu D. N. Iesu Christi, sermo est, exegetae catholico permissum sit adserere, Apostolos, licet sub inspiratione Spiritus Sancti nullum doceant errorem, proprios nihilominus hu-manos sensus exprimere, quibus error vel deceptio subesse possit?

Resp. Négative. 433 II. Utrum, prae oculis habitis genuina muneris apostolici no-

tione et indubia sancti Pauli fïdelitate erga doctrinam Magistri, dogmate item catholico de inspiratione e t inerrantia sacrarum Scripturarum, quo omne id, quod hagiographus asserit, enuntiat, insinuât, retineri débet assertum, enuntiatum, insinuatum a Spiritu Sancto, perpensis quoque textibus epistolarum Apostoli, in se con-sideratis, modo loquendi ipsius Domini apprime consonis, affirma-re oporteat, Apostolum Paulum in scriptis suis nihil omnino di-xisse, quod non perfecte concordet cum illa temporis parousiae ignorantia, quam ipse Christus hominum esse proclamavit ?

Resp. Affirmative.

434 III. Utrum, attenta locutione graeca « T)u.eïç oi ÇCOVTEÇ OL

jteQi^.eut6[xevoi», perpensa quoque expositione Patrum, imprimis sancti loannis Chrysostomi, tum in patrio idiomate, tum in epi­stolis Paulinis versatissimi, liceat tamquam longius petitam et so-lido fundamento destitutam reicere interpretationem in scholis ca­tholicis traditionalem (ab ipsis quoque novatoribus saeculi XVI retentam), quae verba sancti Pauli in 1 Thess. 4, 15-17 explica t quin ullo modo involvat affirmationem parousiae tam proximae

(*) Acta Apost. Sedis 7 (1915) 357 s.

Page 139: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Apostolicae <É Cum Biblia Sacra » 123

ut Apostolus seipsum suosque lectores adnumeret fidelibus illis, qui superstites ituri sunt obviam Christo ?

Resp. Négative. Die autem 18 Iunii 1915, in audientia infrascripto Riho

Consuliori ab Actis bénigne concessa, SSmus Dominus Noster BE-NEDICTUS PP. XV praedicta responsa rata habuit et publici iuris fieri mandavit.

Romae, die 18 Iunii 1915.

L A U R E N T I U S J A N S S E N S , O. S. B.,

Abb. lit. Montis Blandini, Consulter ab Actis.

2 . L i t t erae A p o s t o l i c a e « C u m Biblia S a c r a » 15Aug. 1916: Lat i s n o v i s l e g i b u s de P o n t . I n s t i t u t o Bibl ico, d e c e r n i t u r q u a e i n t e r c é ­d e r e d e b e a n t r a t i o n e s t u m e i d e m Ins t i tuto , t u m P o n t . Cons i l io Vul= g a t a e r e s t i t u e n d a e , c u m s u p r e m o Pont i f i c io Cons i l io re i b ibl icae p r o v e h e n d a e (*)

Cum Biblia Sacra a rationalistis, qui quidem nullam Dei nec 435 revelationem nec inspirationem ponunt, sic recentiore memoria tractarenturj quasi a solis hominum ingeniis profecta essent, eo-rumque commenta, omni apparatu eruditionis instructa, latius in dies, cum gravissima imperitorum offensione, serperent, Apostolici officii conscientia permotus, decessor Noster Léo XIII , ut huic tantae tamque perniciosae tenieritati occurreret, Litteris Encyclicis Providentissimus Deus, die 18 mensis Novembris a. 1893 da­tis, certa quaedam posuit illustravitque principia, quibus parère omnes oporteret, quicumque se ad studium et interpretationem Divinarum Lîtterarum contulissent. Eiusmodi autem incommodis quotidie ingravescentibus, idem Pontifex, ne ulli providentiae modo pepercisse videretur, Litteris Apostolicis Vigilantiae studiique memores, die 30 mensis Octobris a. 1902 datis, Consilium seu Commissioneni, quam vocant, studiis Sacrae Scripturae provehen-dis instituit, cui universa rei biblicae cura propria esset ac pecu-liaris. Optimum sane propositum uberrimi, ut exspectare par erat, consecuti sunt laetissimique fructus, cum Cardinales aliique doctis-simî viri, in id Consilium adlecti, hoc spatio temporis, plura edi-derint, post maturam deliberationem Romanoque Pontifice adpro-

(*) Acta Apost Sedis 8 (1916) 305-308.

Page 140: Enchiridion Biblicum [1927]

124 Benedictus XV 1914-1922

bante, responsa, quibus et quaestiones satis multae, antehac in con­trarias partes agitatae, sunt opportune diremptae, et leges studiis catholicorum doctorum biblicis dirigendis sapienter utiliterque prae-finitae.

436 Neque vero actuosa Pontincii Consilii opéra hos intra fines constitit. Anno enim 1907, auctore atque auspice fel. rec. deces-sore Nostro Pio X, decrevit, ut Bibliorum a S. Hieronymo in Latinum facta conversio, quae Vulgatae nomen invenit, antiquis praesertim codicibus inspectis, ad pristinam lectionem restitueretur. Quod quidem munus, laboriosum sane ac perarduum, sodalibus Benedictinîs auspicato delatum est, qui, nullo palaeographiae co-gnatarumque doctrinarum neglecto praesidio, remotisque omnibus, quae in re tam gravi necessario obstarent, impedimentis, admira-bili, qua soient, et sollertia et constautia, inceptum, acatholicis ip­sis probatissimum, persequuntur (A).

437 Haud ita multo post, cum eidem Pontifici visum esset expe-ditiorem clericis, aperire viam, ut omnibus saepti munimentîs pro-pugnationem pro Scriptura Sacra susciperent, suasore eodem Pon-tificio Consilio, Litteris Apostolicis Vinea" electa, datis die 7 mensis Maii a. 1909, Institutum Biblicum in hac aima Urbe condidit, il-ludque non modo apparatissimis aedibus bibliothecaque singulari et fere unica instruxit, sed locupletavit etiam eo omni eruditionis biblicae instrumente, quod ad pleniorem intelligentiam validiorem-que Librorum Sacrorum tuitîonem quam maxime conferret. Socie­tatis Iesu sodalibus, praeclare de disciplinis sacris deque clerico-rum institutione meritis, mandavit, Instituto praeessent, docerent ; ( 2 ) qui Pontihcis bonorumque omnium ita exspectationem explevere, ut iam, haud longo intervallo, complures eosque peritissimos in Ecclesiae campum horum studiorum cultores dimiserint.

438 'Haec omnia diligenter animo reputantibus, occurrit Nobis co-gitatio, quo pacto possemus instituta tanti ponderis sic complere ac perficere, ut parta antehac Ecclesiae Dei magno numéro com-moda uberiorum accessione utilitatum cumularentur : quod si fecis-semus, videbamur rem certe facturi a mente proximi Decessoris Nostri minime alienam, quandoquidem constat, plura hac in re Pontificem statuisse ea lege, ut, quemadmodum vel condicio tem-

(4) V . supra n. 178 s. 285 s. (*) V. supra n. 293-331.

Page 141: Enchiridion Biblicum [1927]

Lit terae Apostolicae « Cum Biblia Sacra » 1 2 5

porum vel rerum usus et experientia postulasset, ita corrigerentur, perficerentur. Deliberatum igitur Nobis est, nonnulla constituere, quibus tum Instituti in primis Biblici efficientiam virtutemque, quantum fieri potest, augeamus, tum etiam mutuas rationes et ne-cessitudines moderemur, quae et eidem Instituto et Pontificio Con­silio Vulgatae restituendae praeposito cum supremo Nostro de uni-versa re biblica Consilio intercédant oportet.

Itaque, salvis iis omnibus, quae, antea quoquo modo sancita, ab hisce Litteris Nostris minime discrepent, haec Apostolica Auc­toritate Nostra edicirnus ac decernimus, quae sequuntur :

I. Ad Scripturae Sacrae studia in Instituto Biblico ne admit- 439 tantur, nisi qui ordinarîum studiorum philosophiae et theologiae cursum cônfecerint.

IL Studiorum biblicorum curriculum tribus ibidem annis ab- 440 solvatur, servata tradendarum disciplinarum ratidne, quae, Nostro rei biblicae provehendae Consilio probata, ad hune diem viguit ; unoquo-que autem exeûnte anno, fiât, uti assolet, doctrinae experimentum.

III. lis penitus abrogatis, quae continentur tum Litteris Apo- 441 stolicis Iucunda sane die 22 mensis Martii a. 1911 et Ad Ponti­ficium Institutum Biblicum die 2 mensis Iunii a. 1912 datis, tum aliis Litteris, quae huic voluntatis Nostrac significationi haud con-gruant, Instituto Biblico largimur, ut alumnis, qui facto periculo probati sint, post primum annum det litteras testimoniales legitimi adscensus, post alterum vero, academicum conférât Baccalaureatus gradum.

IV. Litteris Apostolicis Scripturae Sanctae, die 23 mensis Fe- 442 bruarii a. 1904 datis derogantes, Instituto Biblico concedimus, ut discipulis, qui integrum ibidem studiorum curriculum cônfecerint, tentata eorum doctrina eademque probata, academicum in Sacra Scriptura Prolytatus gradum, nomine tamen Pontificii Consilii Bi­blici, décernât.

V. Testimoniales Litterae et diplomata academicorum gra- 443 duum, de quibus nn. III et IV sermo est, in eam sententiam edan-tur, quam Pontificium Consilium Biblicum antea probaverit.

VI. Iudiciis, quibus in Instituto Biblico candidatorum ad pro- 444 lytatum doctrina explorabitur, unus aliquis e consultoribus Ponti­ficii Consilii Biblici, quem Cardinales e Consilio eodem delegerint,

(A) V. supra n. 142-150.

Page 142: Enchiridion Biblicum [1927]

1 2 6 Benedictus X V 1 9 1 4 - 1 9 2 2

continenter intersit et sufîragium ferat, ut ceteri. VII. Quemvis academicum in Sacra Scriptura gradum conferri

445 ne liceat nisi iis, quos légitime constet Laurea sacrae theologiae potitos esse in aliquo Athenaeo ab Apostolica Sede adprobato. Si quis autem eam Lauream vel alium similem titulum sit alibi con-secutus, res ad Pontificium Consilium Biblicum iudicanda deferatur.

VIII. lus Laureae in Sacra Scriptura impertiendae uni esto 446 Supremo Nostro rei biblicae provehendae Consilio, quod item per-

get ad experimentum admittere eos ad Prolytatum candidates, qui Sacrae Scripturae studiis extra Institutum Biblicum vacaverint.

IX. Nemini liceat suam periclitari doctrinam, Laureae in Scrip-447 tura Sacra potiundae causa, nisi saltem biennio ante Prolyta re-

nuntiatus sit, sirriulque vel rem biblicam docuerit vel aliquam de eadem elucubrationem ediderit.

X. Professores ordinarii Sacrae Scripturae in Instituto Biblico 448 tradendae a Praeposito Generali Societatis Iesu, uti antehac, eli-

gantur ; accédât tamen Pontificii Consilii assensus. XL Tum Pontificium Consilium Vulgatae restituendae tum

449 Pontificium Institutum Biblicum, quotannis, ad supremum Nostrum rei biblicae provehendae Consilium de opéra et condicione sua, deque rébus maioris moment! universis, scripte plene absoluteque référant.

Quae vero in hac causa statuere ac decernere visum est, ea omnia et singula, uti statuta et décréta sunt, ita rata et firma esse ac manere volumus et iubemus : contrariis non obstantibus quibuslibet.

Datum Romae apud Sanctum Petrum sub anulo Piscatoris die 15 mensis Augusti anno 1916, Pontificatus Nostri secundo.

P. Card. G A S P A R R I , a Sçcretis Status.

3 . Ex Codice Iur is Canonic i 27 Maii 1917.

450 L I B . I I I : DE RÉBUS. PARS V I : DE MAGISTERIO ECCLESIASTJCO. —

T I T . X X I : D E SEMINARIIS.

Can. 1365, § 2. Cursus theologicus saltem integro qua-driennio contineatur, et praeter theologiam dogmaticam et moralem complecti praesertim débet studium sacrae Scripturae, historiae ecclesiasticae, iuris canonici, liturgiae, sacrae eloquentiae et cantus ecclesiastici.

451 Can. 1366, § 3. Curandum ut saltem sacrae Scripturae, theo-

Page 143: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spirïtus Paraclitus » 127

logiae dogmaticae, theologiae moralis, et historiae ecclesiasticae, totidem habeantur distincti magistri.

TLT. X X I I I : DE PRAEVIA CENSURA LIBRORUM EORUMQUE P R O H I B 1 -

TIONE.

Ca?i. 1385, § / . Nisi censura ecclesiastica praeccsseï it, ne edantur etiam a laicis:

1° Libri sacrarum Scripturarum vel eorundem adnotationes et commentaria ;

2° Libri qui divinas Scripturas, sacram theologiam... spectant... Can. 1391. Versiones sacrarum Scripturarum in linguam ver-

naculam typis imprimi nequeunt, nisi sint a Sede Apostolica pro-batae, aut nisi edantur sub vigilantia Episcoporum et cum adno-tationibus praecipue excerptis ex sanctis Ecclesiae Patribus atque ex doctis catholicisque scriptoribus,

Can. 1399. Ipso iure prohibentur: 1° Editiones textus originalis et antiquarum versionum catho-

licarum sacrae Scripturae, etiam Ecclesiae Orientalis, ab acatholicis quibuslibet publicatae; itemque eiusdem versiones in quamvîs lin-guam, ab eisdem confectae vel editae...

Can. 1400. Usus librorum de quibus in can. 1399 n. 1, ac librorum editorum contra praescriptum can. 1391, iis dumtaxat permittitur qui studiis theologicis vel biblicis quovis modo operam dant, dummodo iidem libri fideliter et intègre editi sint neque im-pugnentur in eorum prolegomenis aut adnotationibus çatholicae fidei dogmata.

LIS. V . PARS. I I I : DE.POENIS IN SINGULA DELICTA. TIT. X I : DE ^56 DELICTIS CONTRA FIDEM ET UNITATEM ECCLESIAE.

Can. 2318, % 2. Auctores et editores qui sine débita licentia sacrarum Scripturarum libros vel earum adnotationes aut commen-tarios imprimi curant, incidunt ipso facto in excommunicationem nemini reservatam.

4 . L i t t erae Encyc l i cae < S p i r i t u s Parac l i tus» , Î5 Sept. Î920, in na­ta l ! MO S. H i e r o n y m i Ecc les iae Doctor i s ( {)

Spiritus Paraclitus, cum genus humanum, ut arcanis divi- 457 nitatîs imbueret, Sacris Litteris locupletasset, sanctissimos doctissi-mosque viros, labentibus saeculis, non paucos providentissime exci-

(i) Acta Apost. Sedis 12 (1920) 385-422.

Page 144: Enchiridion Biblicum [1927]

1 2 8 Benedictus XV 1914-1922

tavît, qui non modo caelestem illum thesaurum iacere sine fructu ( £) non sinerent, sed suis et studiis et laboribus consolationem inde Scripturarum ( 2) Christifidelibus uberrimam comparèrent Hos in­ter, principem sane, communi omnium consensu, locum obtinet Sanctus Hieronymus, quem Doctorem Maximum Sacris Scripturis explanandis divinitus sibi datum catholica agnoscit et veneratur Ecclesia.

Iamvero, cum ab eius obitu plénum proxime quintum et deci-mum saeculum commemoraturi simus. nolumus, Venerabiles Fratres, singularem opportunitatem praetermittere, quin de Hieronymi in scientia Scripturarum laudibus ac promeritis vos data opéra allo-quamur. Conscientia enim apostolici muneris impellimur, ut, ad no-bilissimam hanc disciplinant provehendam, insigni tanti viri exem-plum ad imitandum proponamus, et quae fel. rec. decessores No­stri Léo XIII et Pius X monita et praescripta hoc in génère uti-lissima ediderunt, eadem, apostolica Nostra auctoritate, confirmemus et ad haec Ecclesiae tempora pressius aptemus.

Etenim Hieronymus, « vir maxime catholicus et sacrae-legis peritissimus » ( 3) atque « catholicorum magister » ( 4) itemque « mo-rum exemplar mundique magister » cum catholicam de Sacris Libris doctrinam mirifice illustrant acriterque défendent, documen­ta sane plurima, eaque gravissima, Nobis affert, quae quidem usur-pando, filios Ecclesiae universos, çlericos potissimum, ad Scriptu­rae Divinae reverentiam, cum pia lectione assiduaque commenta-tione coniunctam, hortemur.

Nostis, Venerabiles Fratres, Hieronymum Stridone natum, in oppido « Dalmatiae quondam Pannoniaeque confinio » ( 6), et ab ipsis incunabûlis catholico laçte nutritum ( 7), postquam Christi ves-tem in hac aima Urbe de sacro fonte suscepit ( 8 ) , quoad longis-sime vixit, quidquid habuit viri-um, id in Sacris Bibliis perscrutan-dis, exponendis vindicandisque adhibuisse.

(1) Conc. Trid. s. 5 decr. de reform. c. 1 ; v. supra n. 5 0 . (2) Rom. 1 5 , 4 .

( 3 ) S U L P . SKV. , Dial. 1, 7 (Corp. 1 , 1 5 9 ; P L 2 0 , 1 8 8 C). ( 4 ) IOH. CASSIAN. , De Inc. 7, 2 6 (Corp. 1 2 , 3 8 4 ; P L 5 0 , 2 5 6 A ) .

( 5 ) S . PROSPER, Carmen de ingratis v. 5 7 ( P L 5 1 , 9 8 A ) .

(6) De viris ill 1 3 5 ( P L 2 3 , 7 1 5 s.). (7) Ep. 8 2 ad Theophilum 2 , 2 (Corp. 5 5 , 1 0 9 ; P L 2 2 , 7 3 7 ) . (8) Ep. 1 5 ad Damasum 1 , 1 ; ep. 1 6 ad eumdem 2 , 1 (Corp. 5 4 , 6 3 .

6 9 ; P L 2 2 , 355,. 3 5 8 ) .

Page 145: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 129

Is latinis graecisque litteris Romae eruditus, vixdum ex rhe-torum schola egressus erat, cum, adhuc adolescens, Abdiam pro-phetam interpretari conatus est : qua ex « puerilis ingenii » exer-citatione ( 4 ) ita in eo crevit Scripturarum amor, ut, veluti invento thesauro secundum evangelicam imaginem, « omnia istius mundi emolumenta » ( 2 ) pro ea contemnenda sibi esse duxerit.

Quamobrem, nulla deterritus asperitate consilii, cum domum, parentes, sororem, propinquos dereliquit, tum a consuetudine lau-tioris cibi recessit, et in sacras Orientis regiones transmigravit, ut divitias Christi et Salvatoris scientiam in lectione et studio Bibiio­rum sibi pararet ampliores ( 3).

Qua in re quantum desudaverit, haud semel ipse describit: « Miro discendi ferebar ardore, nec iuxta, quorumdam praesumptio-nem ipse me docui. Apoîlinarium Laodicenum audivi ' Antiochiae fréquenter et colui, et cum me in Sanctis Scripturis erudiret, nun-quam illius contentiosum super sensu dogma suscepi » (*).

Inde in regionem Chalcidis desertam Syriae orientalis regres-sus, ut verbi divini sensum perfectius assequeretur, simulque ut aetatis aestum studiorum assiduitate coerceret, cuidam fratri, qui ex Hebraeis crediderat, in disciplinam se tradidit, ut hebraicum et chardaicum quoque sermonem edisceret. « Quid ibi laboris in-sumpserim, quid sustinuerim difncultatis, quoties desperaverim quo-tiesque cessaverim et contentione discendi rursus inceperim, testis est conscientia tam mea, qui passus sum, quam eorum, qui mecum duxerunt vitam. Et gratias ago Domino, quod de amaro semine litterarum dulces fructus capio » ( 5).

Cum autem ab haereticorum turbis ne in ea quidem soli- 549 tudine quiescere sibi liceret, Constantinopolim se contulit, ubi Sanc-tunr Gregorîum Theologum, illius Sedis Antistitem, qui summa doc­trinae laude ac gloria floreret, ad Sacrarum. Litterarum interpreta­tionem, fere triennium,, ducem ac magistrum adhibuit; quo tem­pore Origenis in prophetas Homilias et Eusebii Chronicon Latine reddidit, et Isaiae de Seraphim visionem -edisseruit.

(*) In Abd ProL (PL 25, 1097 s.). (2) In Mt. 13, 44 (PL 26, 94 C). (8) Ep. 22 ad Eustochium 30, 1 (Corp. 54, 189; PL 22, 416). (4) Ep. 84 ad Pammachium et Oceanum 3, 1 (Corp. 55, 122 s.;

PL 22, 745). (5) Ep. 125 ad Rusticutn 12 (Corp. 56, 131; PL 22, 1079).

Page 146: Enchiridion Biblicum [1927]

130 Benedictus XV 1914-1922

Romani autem ob rei christianae nécessitâtes cum. revertisset, a Damaso Pontifice familiariter exceptus, et in gerendis Ecclesiae negotiis est adhibitus (*). Quibus etsi summopere distinebatur, nullo tamen pacto cum Divinos pervolutare Libros ( 2) codicesque exscri-bere et inter se comparare ( 8), tum quaestiones sibi propositas di-rimere et discipulos ex utroque sexu ad Bibliorum cognitionem in-formare desiit ( 4) ; laboriosissimam vero provinciam sibi a Ponti­fice mandatant Latinae Novi Testamenti versionis emendandae, tam acri subtilique iudicio est exsecutus, ut recentiores ipsi huius dis-ciplinae existimatores Hieronymianum opus quotidie magis admi-rentur plurisque faciant.

460 Sed, quoniam ad sancta Palaestinae loca omni cogitatione desiderioque ferebatur, Damaso vita functo, Hieronymus Bethlehem concessit, ubi, coenobio apud Christi cunabula condito, totum Deo se devovit et, quantum ab orando superesset temporis, id omne in Bibliis ediscendis docendisque insumpsit. Nam, ut iterum de se ipse testatur, « iam canis spargebatur caput, et magistrum potius quam discipulum decebat ; perrexi tamen Alexandriam, audivî Di-dymum. In multis ei gratias ago. Quod nescivi, didici ; quod scie-bam, illo diversum docente non perdidi. Putabant me homines fi­nem fecisse discendi ; rursum Ierosolymae et Bethlehem quo labo-re, quo pretio Baraninam nocturnum habui praeceptorem ! Time-bat enim Iudaeos et mihi alterum exhibebat Nicodemum » ( 5 ) .

Neque vero in horum aliorumque doctorum institutione prae-ceptisque acquievit', sed praeterea subsidia omne genus adhibuit ad proficiendum utilia ; praeterquam enim quod inde ab initio codices commentariosque Bibliorum optimos sibi comparaverat, libros quo­que synagogarum et volumina bibliothecae Caesareensis ab Origene et Eusebio collectae evolvit, ut, comparatione eorum codicum cum suis instituta, germanam textus biblici formam verumque sensum erueret.

(4) Ep. 123 ad Geruchiam 9 al. 10; ep. 122 ad Principiam 2, 1 (Corp. 56, 82. 150; PL 22, 1052. 1091).

(2) Ep. 127 ad Principiam 7, 1 s. (Corp. 56, 150 s.; PL 22, 1091). (3) Ep. 36 ad Damasum 1; ep. 32 ad Marcellam 1 (Corp. 5 4, 268.

252 ; PL 22. 452. 446). (4) Ep. 45 ad Asellam 2 ; ep. 126 ad Marcellinum et Anapsychiam 3 ;

ep. 127 ad Principiam 7 (Corp. 54. 324; 56, 145. 150 s.; PL 22, 481. 037. t09 i ; .

(5) Ep. 84 ad Pammachium et Oceanum 3. 1 s. (Corp. 55, 123 ; PL 22, 745).

Page 147: Enchiridion Biblicum [1927]

Lit terae Encyclicae « Spir i tus Paraclitus x> 131

Quem ut plenius assequeretur, Palaestinam, qua late patet, peragravit, cum id sibi haberet persuasissimum, quod ad Domnio-nem et Rogatianum scribebat : « Sanctam Scripturam lucidius in-tuebitur, qui Iudaeam oculis contemplatus est et antiquarum urbium memorias locorumque vel eadem vocabula vel mutata cognoverit. Unde et nobis curae fuit, cum eruditissimis Hebraeorum hune la-borem subire, ut circumiremus provinciam quam universae Christi ecclesiae sonant » (A).

Hieronymus igitur suavissimo illo pabulo animum continen-ter pascere, Pauli Epistolas explanare, Veteris Testamenti latinos codices e graecorum lectione emendare librosque fere omnes, ex hebraica veritate denuo in latinum sermonem convertere, Sacras Litteras coeuntibus fratribus quotidie edisserere, ad epistolas rescri-bere, quae undique quaestiones de Scriptura dirimendas afTerrent, unitatis ac doctrinae catholicae oppugnatores acriter refellere ; ne-que — tantum apud eum potuit Bibliorum amor — a scribendo vel dictando ante desistere, quam manus obriguerint et vox morte intercepta sit.

Ita, nullis parcens nec laboribus nec vigiliis nec sumptibus, ad summam usque senectutem, in lege Domini noctu diuque apud Praesepe meditanda perseveravit, maioribus e solitudine illa effu-sis in catholicum nomen, per vitae exempla et scripta, utilitatibus, quam si Romae, in capite orbis terrarum, aevum exegisset.

Vita rebusque gestis Hieronymi vix delibatis, iam, Vene- 461 rabiles Fratres, ad considerandam eius doctrinam de divina di-gnitate atque absoluta Scripturarum veritate veniamus.

Qua in re nullam profecto in scriptis Doctoris Maximi paginam reperias, unde non liqueat, eum cum universa catholica Ecclesia fïrmiter constanterque tenuisse, Libros Sacros, Spiritu Sancto inspi­rante conscriptos, Deum habere auctorem, atque ut taies ipsi Ec­clesiae traditos esse ( 2 ) . Asseverat nimirum codicis sacri libros Spiritu Sancto inspirante vel suggerente vel insinuante vel etiam dictante compositos esse, immo ab Ipso conscriptos et editos ; sed nihil praeterea dubitat, quin singuli eorum auctores, pro sua quisque natura atque ingenio, operam afflanti Deo libère navarint.

(*) Ad Domnionem et Rogatianum in l. Parai. Praef. (PL 29, 401 A) . (2) Conc. Vat. s. 3 Const. de fide cath. cap. 2 de revelatione. V.

supra n. 62.

Page 148: Enchiridion Biblicum [1927]

132 Benedictus XV 1914-1922

Etenim non modo id universe affirmât quod omnibus sacris scriptoribus commune est, ipsos in scribendo Dei Spiritum secu-tos, ut omnis sensus omniumque sententiarum Scripturae Deus causa princeps habendtis sit; sed etiam, quod uniuscuiusque pro-prium est, accurate dispicit. Nam singillatim, in rerum composi-tione, in lingua, in ipso génère ac forma loquendi ita eos suis quemque facultatibus ac viribus usos esse ostendit, ut propriam uniuscuiusque indolem et veluti singulares notas ac lineamenta, praesertim prophetarum et Apostoli Pauli, inde colligat ac de-scribat.

Quam quidem Dei cum homine communitatem laboris ad unum idemque opus conficiendum, Hieronymus comparatione il­lustrât artificis, qui in aliqua re factitanda organo seu instrumente utitur ; quicquid enim scrîptores sacri loquuntur, « Domini sunt verba, et non sua, et quod per os ipsorum dicit, quasi per orga-num Dominus est locutus » ( 4).

Quod si etiam inquirimus, qua ratione haec Dei, uti caus'ae principis, virtus atque actio in hagiographum sit intelligenda, cer-nere licet, inter Hieronymi verba et communem de inspiratione catholicam doctrinam nihil omnino interesse, cum ipse teneat, Deum, gratia collata, scriptoris menti lumen praeferre ad verum quod attinet t ex persona Dei » hominibus proponendum ; voluntatem praeterea movere atque ad scribendum impellere; ipsi denique pe-culiariter continenterque adesse, donec librum perficiat. Quo potis-simum ex capite sanctissimus- vir summam Scripturarum praestan-tiam ac dignitatem infert, quarum scientiam thesauro pretîoso ( 2) et nobili margaritae ( 3 ) aequiparat, in iisque asserit divitias Christi ( 4) et « argentum, quo domus Dei ornatur » ( 5 ) inveniri.

462 Praecellentissimam vero earum auctoritatem sic verbis et exemplo commendabat, ut, quaecumque oriebatur controversia, ad Biblia veluti ad confertissimum armamentarium confugeret, et tes-

(l) Tract de Ps. 88 (Anecd. Mareds. 3, 3, 53). (*) In ML 13, 44,(PL 26, 94 C); tract, de Ps. 77 (Anecd. Mareds.

3, 2, 62; cf. ib. 57). (3) In Mi. 13, 45 s. (PL 26, 94 s.). (4) Quaest. in Gen., Prae/. (PL 23, 936 A) . (5) In Agg. 2, 1 ss . (PL 25, 1404 C); cf. in Gai. 2, 10 (PL 26,

338 AB) etc.

Page 149: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 133

timoniis inde eductis, tamquam firmissimis- argumentas, quibus re-fragari minime liceret, ad coarguendos adversariorum errores ute-retur.

Ita Helvidio perpetuam Deiparae virginitatem neganti, aperte ac simpliciter : « Ut haec quae scripta sunt, non negamus, ita ea quae non sunt scripta, renuimus. Natum Deum esse de Virgine credimus, quia legimus. Mariam nupsisse post partum, non credî-mus. quia non legimus »

Iisdem vero armis contra Iovinianum pro doctrina catholica de statu virginali, de perseverantia, de abstinentia deque bonorum operum merito se spondet acerrime propugnaturum : « Adversus sin-gulas propositiones eius, Scripturarum vel maxime nitar testimoniis, ne querulus garriat, se eloquentia magis quam veritate supera-tum » ( ï ï). Atque in libris suis contra eundem haereticum defenden-dis « quasi vero », scrîbit, « rogandus fuerît, ut mihi cederet, et non invitus et repugnans in veritatis vîncula ducendus » ( 3).

De universa autem Scriptura, in Ieremiae commentario, quem morte prohibitus est absolvere : « Nec parentum nec maiorum er-ror sequendus* est, sed auctoritas Scripturarum et Dei docentis im-perium » ( 4 ) . Et viam rationemque adversus hostes dimicandi sic Fabiolam docet : « Cum Divinis Scripturis fueris eruditus et leges earum ac testimonia vincula scieris veritatis, contëndes cum adver-sariis, ligabis eos et vinctos duces in captivitatem et de hostibus quondam atque captivis liberos Dei faciès.» ( 5).

Porro cum divina Sacrorum Librorum inspiratione summa- 463 que eorundem auctoritate docet Hieronymus immunifatem et omni ab errore et fallacia vacuitatem necessario cohaerere : quod, uti a Patribus traditum communiterque receptum, in celeberrimis Occi-dentis Orientisque scholis didicerat.

Et sane, cum, post inceptam, Damasi Pontifias mandato, Novi Testamenti recognitionem, quidam « homunculi » ipsum studiose obiurgarent, quod « adversus auctoritatem veterum et totius mundi opinionem aliqua in Evangeliis emendare >> tentasset, paucis respon-

(*) Adv. Heîv. 19 (PL 23, 203 A). (2) Adv. lovin. t, 4 (PL 23, 215 A). (s) Ep. 49. al. 48 ad Pamntachium 14, 1 (Corp. 54, 371 ; PL 22, 503). (*) In 1er. 9, 12-14 (Corp. 59, 123; PL 24, 743 D). (5) Ep. 78 ad Fabiolam 30. al. 28. mansio (Corp. 55. 73; PL 22,

714 s.). 10

Page 150: Enchiridion Biblicum [1927]

134 Benedictus XV 1914-1922

dit, non adeo se hebetis fuisse cordis et tam crassae rusticitatis, ut aliquid de Dominicis verbis aut corrigendum putasset aut non divinitus inspiratum Primam vero Ezechielis visionem de quatuor Evangeliis exponens, « totum autem corpus », animad-vertit, « et dorsa plena oculis adprobabit, qui viderit nihil esse in Evangeliis, quod non luceat et splendore suo mundum illuminet: ut etiam, quae parva putantur et vilia, Spiritus Sancti fulgeant maiestate » ( 2).

Iam quae de Evangeliis inibi affirmât, eadem de omnibus aliis « Dominicis verbis » in singulis commentariis profîtetur, ut catholicae interpretationis legem ac fundamentum ; et hac ipsa ve-ritatis nota germanus propheta, Hieronymo auctore, a falso inter -noscitûr ( s ) . Nam « Domini verba sunt vera, et eius dixisse, fe-cisse est » ( 4). Itaque « Scriptura mentiri non potest » ( 5), et nefas est dicere Scripturam mentiri ( 6), immo solum errorem nominis in eius verbis admittere ( 7 ) .

464 Addit praeterea Sanctus Doctor, se « aliter habere Apo-

stolos, aliter reliquos tractatores » idest profanos; «il los semper vera dicere, istos in quibusdam, ut homines, aberrare » ( 8 ) ; et licet multa in Scripturis dicantur, quae videntur incredibilia, tamen vera esse ( 9) ; in hoc « verbo veritatis » nullas res sententiasque inter se' pugnantes inveniri posse, « nihil dissonum, nihil diver-sum » ( 1 0 ) ; quare « cum videatur Scriptura inter se esse contraria, utrumque verum » esse, « cum diversum sit » (**)..

Cui cum fortiter principio adhaeresceret, si qua in Sacris Libris inter se discrepare viderentur, eo curas omnes cogïtationesque Hieronymus convertere, ut quaestionem enodaret; quodsi rem non-dum apte diremptam putaret, de eadem, data occasione, iterato

(*) Ep. 27 ad Marcellam 1, 1 s. (Corp. 54, 224; PL 22, 431). (2) In Ez. 1, 15-18 (PL 25, 28 A). (3) In Mich. 2, 11 s . ; 3, 5-8 (PL 25. 1174 BC. 1180 AB). (4) In Mich. 4, 1 ss. (PL 25, 1188 B). (6) In 1er. 31, 35 ss. (Corp. 59, 407 ; PL 24, 885 A). (8) In Nak. 1, 9 (PL 25, 1238 C). (7) Ep. 57 ad Pammachium 7, 4 (Corp. 54, 513; PL 22, 573). (8) Ep. 82 ad Theophilum 7, 2 (Corp. 55, 114 ; PL 22, 740). (9) Ep. 72 ad Vitalem 2, 2 (Corp. 55, 9 ; PL 22, 674). (10) Ep. 18 ad Damasum 7, "4 ; cf. ep. 46 Paulae et Etistochium ad

Marcellam 6, 2 (Corp. 54, 83. 335; PL 22,. 366. 486 s.). (") Ep. 36 ad Damasum 11, 2 (Corp. 54, 277 ; PL 22, 457).

Page 151: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 1 3 5

libenterque inquîrere, haiid ita felici interdum exitu. Scriptores tamen sacros nunquam de fallacia arguit vel Ievissima — « hoc quippe impiorum est, Celsi, Porphyriî, Iuliani » (*).

In quo quidem cum Augustino plane consentit, qui, ad ipsum Hieronymum scribens, se solis Libris Sacris hune timorem hôno-remque ait déferre, ut nullum eorum auctorem scribendo errasse aliquïd, firmissime credat, ideoque, si quid in eis oflendat litteris, quod videatur contrarium veritati, non id opinari, sed vel men-dosum esse codicem, vel interpretem errasse, vel seipsum minime intellexisse; quibus haec subicit: « N e c te, mi frater, sentire aliud existimo: prorsus, inquàm, non te arbitror sic legi tuos libros velle tamquam prophetarum et Apostolorum, de quorum scrîptis quod omni errore careant, dubitare nefarium est »

Hac igitur Hieronymi doctrina egregie confirmantur atque 465 illustrantur ea, quibus fel. rec. decessor Noster Léo XIII antiquam et constantem Ecclesiae fidem sollemniter declaravit de absoluta Scripturarum a quibusvis erroribus immunitate;

« Tantum abest, ut divinae inspirationi error nllus subesse possit, ut ea per se ipsa non modo errorem excludat omnem, sed tam ne-cessario excludat et respuat, quam necessarium est, Deum, sum-mam veritatem, nullius omnino erroris auctorem esse ». Atque al-latis definitionibus Conciliorum Florentini et Tridenlini in Synodo Vaticana confirmatis, haec praeterea habet: « Quare nihil admo-dum refert, Spiritum Sanctum assumpsisse hommes tamquam instru­menta ad scribendum, quasi non quidem primario auctori, sed scriptoribus inspiratis quidpiam falsi elabi potuerit. Nam superna-turali ipse virtute ita eos ad scribendum excitavit et movit, ita scribentibus adstitit, ut ea omnia eaque sola, quae ipse iuberet, et recte mente conciperent, et fideliter conscribere' vellent, et apte in-fallibili veritate exprimèrent: secus non ipse esset auctor Sacrae Scripturae universae » ( 8),

Quae decessoris Nostri verba, quamquam nullum relinquunt 466 ambigendi vel- tergiversandi locum, dolendum tamen est, Venera-biles Fratres, non modo ex iis, qui foris sun^, sed etiam e cath'o-licae Ecclesiae filiis, immo vero, quod animum Nostrum vehemefi-

(') Ep. 5 7 ad Pammaehium 9 , 1 (Corp. 5 4 , 5 1 8 ; PL 2 2 , 5 7 5 ) . ( 2) S. AUG. ad S . HIKRON., inter epist. S . HIER. 1 1 6 . 3 (Corp. 5 5 ,

3 9 9 ; PL 2 2 , 9 3 7 ) .

( 3j Providentissimus Deus; v. supra n. 1 1 0 .

Page 152: Enchiridion Biblicum [1927]

136 Jtenedictiis XV 19 U-l 922

tius excruciat, ex ipsis clericis sacrarumque disciplinarutn magistris non defuisse, qui, iudicio suo superbe subnixi, Ecclesiae magiste-rium in hoc capite vel aperte reiecerint vel occulte oppugnarint.

Equidem illorum comprobamus consilium, qui ut semet ipsos aliosque ex difncultatibus Sacri Codicis expédiant, ad eas diluendas, omnibus studiorum et artis criticae freti subsidiis, novas vias atque rationes inquirunt; at misère a proposito aberrabunt, si decessoris Nostri praescripta neglexerint et certos fines terminosque a Patri-bus constitutos praeterierint ( 4 ) .

467 Quibus sane praeceptis et finibus nequaquam recentiorum il­lorum continetur opinio, qui, inducto inter elementum Scripturae prïmarium seu religiosum et secundarium seu profanum discrimine, inspirationem quidem ipsam ad omnes sententias, immo etiam ad singula Bibliorum verba pertinere volunt, sed eius effectus, atque in primis erroris immunitatem absolutamque veritatem, ad elemen­tum primarium seu religiosum contrahunt et coangustant. Eorum enim. sententia est, id unum, quod ad religionem spectet, a Deo in Scripturis ïnteiidi ac doceri; reliqua vero, quae ad profanas disci­plinas pertinéant et doctrinae revelatae, quasi quaedam externa divinaé veritatis vestis, inserviant, permitti tantummodo et scrip-toris imbecillitati relinqui. Nihil igitur mirum, si in rébus physicis et historicis aliisque similibus satis multa in Bibliis occurrant, quae cum huius aetatis bonarum artium progressionïbus componi omnino non possint.

Haec opinionum commenta, sunt, qui nihil repugnare conten-dant decessoris Nostri praescriptionibus, cum is hagiographum in naturalibus rébus secundum externam specïem, utique fallacem, loqui declaraverit.

468 • Id vero quam temere, quam falso affirmetur, ex ipsis Ponti­ficia verbis manifesto apparet. Neque enim ab externa rerum specie, cuius rationem esse habendam Léo XIII, praeeuntibus Augustino et Thoma Aquinate, sapientissime edixit, ulla falsi labes Divinis Litteris adspergitur, quandoquidem sensus in iis rébus proxime cognoscendis, quarum sit propria ipsorum cognitio, minime decipi, dogma est sanae philosophiae.

(*) Cf. Prov. 22, 28 : < Ne transgrediaris terminos aniiquos, quos po~ sueruni paires fui ».

Page 153: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 137

Praeterea decessor Noster, quovis inter elementum primarium et secundarium, uti vocant, remoto discrimine omnique ambigui-iate sublata, luculenter ostendit, longissime a vero abesse illorum opinîonem, qui arbitrantur « de veritate sententiarum cum agitur, non adeo exquirendum, quaenam dixerit Deus, ut non magis per-pendatur, quam ob causam ea dixerit » ; idemque docet divinum afflatum ad omnes Bibiiorum partes, sine ullo delectu ac discrimine, proferri, nullumque in textum inspiratum errorem incidere posse : « At nefas omnino fuerit, aut inspirationem ad aliquas tantum' Sacrae Scripturae partes coangustare, aut concedere sacrum ipsum errasse auctorem » (*).

Neque minus ab Ecclesiae doctrina, Hieronymi testimonio 469 ceterorumque Patrum comprobata, ii dissentiunt, qui partes Scrip­turarum historicas non factorum absoluta inniti veritate arbitran­tur, sed tantummodo relative,, quam vocant, et çoncordi vulgi opi-nione : idque non verentur ex ipsis Leonis Pontificis verbis inferre, propterea quod principia de rébus naturalibus stâtuta ad disciplinas historicas transferri posse dixerit. Itaque contendunt, hagiographos, uti in physicis secundum ea, quae apparerent. locuti sint, ita éventa ignaros retulisse, prouti haec e communi vulgi sententia vel falsis aliorum testimoniis constare viderentur, neque tontes scientiae suae indicasse, neque aliorum enarrationes fecisse suas.

Rem in decessorem Nostrum plane iniuriosam et falsam pie- 470 namque erroris cur multis refellamus ? Quae est enim rerum natu-ralium cum historia similitudo, quando physica in iis versantur, quae « sensibiliter apparent », ideoque cum phaenomenis concordare debent, cum, contra, lex historiae praecipua haec sit, scripta cum rébus gestis, uti ge&tae reapse sunt, congruere oportere ? Recepta semel istorum opinione, quo pacto incohimis consistât veritas illa, ab omni falso immunis, narrationis sacrae. quam decessor Noster in toto Litterarum suarum contextu retinendam esse déclarât ?

Quodsi affirmât, ad historiam cognatasque disciplinas eadem -471 principia transferri utiliter posse, quae in physicis locum habent, id quidem non universe statuit, sed auctor tantummodo est, ut haud dissimili ratione utamur ad refellendâs adversariorum fallacias et ad1 historicam Sacrae Scripturae fidem ab eorum impugnationibus tuendam.

(*) « Providentissimit s Deus»; y. supra n. 109.

Page 154: Enchiridion Biblicum [1927]

138 Benedictus XV 1914-1922

472 Atque utinam novarum rerum fautores hic sisterent; siquidem eo procedunt ut Doctorem Stridonensem ad sententiam suàm defen-dendam invocent, utpote qui historiae fidem et ordinem in Bibliis ser-vari « non iuxta id quod erat, sed iuxta id quod illo tempore putaba-, tur », et hanc quidem propriam esse historiae legem asseveraverit

In quo mirum quantum ad sua commenta detorquent verba Hieronymi. Nam quis est, qui non videat, hoc Hieronymum dicere, hagiographum non in rébus gestis enarrandis, veritatis ignarum, ad falsa m se vulgi opinionem accommodare, sed in nomine personis et rébus imponendo communem sequi loquendi modum ? Ut cum Sanctum Iosephum patrem Iesu appellat, de quo quidem patris nomine quid sentiat, ipse in toto narrationis cursu haud obscure significat. Atque haec ad Hieronymi mentem « vera historiae lex » est, ut scriptor, cum de eiusmodi appellationibus agitur, remoto omni erroris periculo, usitatam loquendi rationem teneat, propterea quia pênes usum est arbitrïum et norma loquendi.

473 Quid, quod res, quas Biblia gestas enarrant, hic noster non secus ac doctrinas fide ad salutem necessaria credendas proponit ? Et sane in commentario Epistolae ad Philemonem haec habet : «r Quod autem dico, taie est : Crédit quispiam in Conditorem Deum: non potest credere, nisi prius crediderit de sancti s eius vera esse, quae scripta sunt ». Exemplis deinceps quam plurimis ex Veteris Testamenti Codice alîatis, sic concîudit : « Haec et cetera, quae de sanctis scripta sunt, nisi quis universa crediderit, in Deum sancto-r rum credere non valebit » ( s ) .

Hieronymus igitur idem omnino profitetur, quod Augustinus, communem totius antiquitatis christianae sensum complexus, scri-bebat : « Quidquid de Henoch et de Eiia et de Moyse Scriptura Sancta, certis et magnis- fidei suae documentis in summo culmine auctoritatis locata, testatur, hoc credimus... Non ergo ideo credi-mus natum ex Virgine Maria, quod aliter in vera carne exsistere

- et hominibus apparere non posset (uti voluit Faustus), sed quia sic scriptum est in ea Scriptura, cui nisi-crediderimus, " nec chris-tiani nec salvi esse poterimus » ( 8).

(*) In 1er. 2.3, 15-17 (Corp. 59, 348; PL 24, 856 s.); in ML 14, 8 ; adv. Helv. 4 (PL 26. 98 A : 23„ 187 C).

f3) In Philem. 4 (PL 26, 609). . ( 3 ) S . AUG., Contra Fanstnm 26, 3 s. 6 s. (Corp. 25. 230. 235 s.;

PL 42, 480 s. 483).

Page 155: Enchiridion Biblicum [1927]

Lit terae P^ncyclicae « Spiritus Paraclitus » 1 3 9

Neque aliis Scriptura Sancta obtrectatoribus caret ; eos in- 474 telligimus, qui rectis quidem, si intra certos quosdam fines conti-neantur, principiis sic abutuntur, ut fundamenta veritatis Bibiiorum labefactent et doctrinam catholicam communiter a Patribus tradi-tam subruant.

In quos Hieronymus, si adhuc viveret, utique acerrima illa sermonis sui tela coniieeret, quod, sensu et iudicio Ecclesiae post-habito, nimis facile ad citationes, quas vocant implicitas, vel ad nar-rationes specie tenus historicas confugiunt ; aut gênera quaedam litterarum in Libris Sacris inveniri contendunt, quibuscum intégra ac perfecta verbi divini veritas componi nequeat ; aut de Bibiio­rum origine ita opinantur, ut eorundem labet vel prorsus pereat auctoritas.

Iam quid de iis sentiendum, qui in ipsis Evangeliis exponen- 475 dis, fidem illis debitam humanam minuunt, divinam evertunt? Quae enim Dominus Noster Iesus Christus dixit, quae egit, non ea ceiiT

sent ad nos intégra atque immutata pervenisse, iis testibus, qui quae ipsi vidissent atque audivissent, religiose perscripserint ; sed — praesertim ad quartum Evangelium quod attinet — partim ex Evangelistis prodiisse, qui multa ipsimet excogitarint atque addi-derint, partim e narratione fidelium al tenus aetatis esse congesta*; ob eamque causam aquas e duobus fontibus manantes uno eodem-que alveo sic hodie contineri, ut nulla iam certâ nota distingui inter se possint.

Haud ita Hieronymus, Augustinus et ceteri Ecclesiae Docto­res historicam Evangeliorum fidem intellexerunt, de qua qui vidit, testimonium perhibuit, et verum est testimonium eius. Et ille scit, qttia vera dicit, ut et vos credatis Ac Hieronymus quidem, postquam haei'eticos, qui apocrypha evangelia confecerant, in eo reprehendit, quod « conati sunt magis ordinare narrationem, quam historiae texere veritatem » ( 2), de Scripturis canonicis, contra, scribit : « nulli dubium sit, facta esse, quae scripta sunt » ( 3), ite-' rum iterumque cum Augustino consentiens, qui de Evangeliis prae-clare : « vera haec », inquit, « et de illo fideliter veraciterque con-

(') Io. 19, 35. (2),/« ML Prol. (PL 26, 17 A) ; cfr. Le. 1. 1. (3) Ep. 78 ad Fabiolam 1, 1 (Corp. 55, 4 9 : PL 22, 698). Ci. iv Me.

1, 13-31 (Anecd. Mareds. 3, 2. 329).

Page 156: Enchiridion Biblicum [1927]

140 Benedictus XV 1914-1922

scripta sunt, ut quisquis Evangelio eius crediderit, veritate instruatur, non mendaciis, illudatur »

476 Iam videtis, Venerabiles Fratres, quanto opère sit vobis ad-

nitendum, ut quam Patres diligentissime defugerint insanam opi-nandi libertatem, eandem Ecclesiae filii non minus diligenter de-vitent. Quod quidem eo facilius assequemini, si et clericis et laicis, quos Spiritus Sanctus vobis credidit regundos, persuaseritis, Hie-ronymum ceterosque Ecclesiae Patres hanc de Sacris Libris doctri­nam nusquam alibi nisi in schola ipsius Divini Magistri Iesu Christi didicisse.

Num quid aliud legimus de Scriptura sensisse Dominum ? Cuius ex verbis scriptum est et oportet impleri Scripturam iam argumentum omni exceptione maius exsistit, quod omnibus con­troverses finem imponat.

Sed, ut in re paulisper commoremur, cuiusnam scientiam aut memoriam fugiat, Dominum Iesum in sermonibus quos ad populum habuit, cum in monte prope lacum Genesareth, tum in synagoga Nazareth et in civitate sua Capharnaum, capita doctrinae et argu­menta ad eam probandam ex Codice Sacro assumpsisse? Nonne ad disceptandum cum pharisaeis et sadducaeis invicta arma indîdem

•i

cepit ? Sive enim doceat, sive disputet, ex qualibet Scripturae parte sententias affert et exempla, et uti talia affert, quibus sit necessario credendum ; quo in génère ad Ionam et Ninivitas, ad reginam Saba et Salomonem, ad Eliam et Elisaeum, ad David, ad Noe, ad Lot et Sodomitas et ipsam uxorem Lot, sine ullo discrimine, provocat ( 2 ) :

Veritatem autem Sacrorum Librorum sic testatur, ut sollem-niter edicat : Iota unum aut unus apex noji praeteribit a lege, donec omnia fiant ( 3 ) , et : Non potest solvi Scriptura ( 4) : quam-obrem qui solverit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic ho mines, minimus vocabiiur in regno caelorum » ( 5). Quam ut doc­trinam Apostoli, quos brevi in terris erat relicturus, plene imbibè­rent, ante quam ad Patrem in caelum adscendit, aperuit illis sensum, ut t intelligerent Scripttiras, et dixit eis : Quoniam sic

[}) S. A U G . , Contra Faiistum 26, 8 (Corp. 2 5 , 7 3 7 ; PL 42, 484). ( 2) Cf. Mt. 12, 3. 39-42; Le. 17, 26-29. 32 etc . (3) Mt. 5, 18. C) Io. 10, 35. ( 5) Mt. 5, :o

Page 157: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 141

scriptuM est et sic oporiebat Christum pati et resfirgere a mortuis tertio. die(k).

Doctrina igitur Hieronymi de praestantia et veritate Scriptu­rae, ut uno verbo dicamus, doctrina Christi est. Quare omnes Ec­clesiae filiôs, eosque praccipue, qui sacrorum alumnos ad hanc excolunt disciplinant, vehementer hortamur, ut Stridonensis Doc-toris vestigia constanti animo persequantur : ex quo, sine dubio, futurum est, ut hune Scripturarum thesaurum, quanti ille habuit, tanti ipsimet faciant, et ex eius possessione suavissimos capiant beatitatis fructus.

Etenim quod Doctore Maxinio utamur duce ac magistro; id -177 utilitates non modo quas supra memoravimus, sed alias etiam nec paucas nec médiocres habet, quas, Venerabiles Fratres, placet vo-biscum paucis recolere.

Quod quidem ut aggrediamur, ille in primis ante oculos men­tis Nostrae obversatur ardentissimus Bibiiorum amor, quem omni vitae suae exemplo et verbis Spiritu Dei plenis Hieronymus de-monstravit atque in fidelium animis quotidie magis excitare studuit. « Ama Scripturas Sanctas », ita in virgule Demetriade hortari om­nes videtur, «e t amabit te sapientia; dilige eam et servabit te; honora illam et amplexabitur te. Haec monilia in pectore et in auribus tuis haereant » ( 2 ) .

Continua sane Scripturae lectio atque accuratissima singulo-' 478 rum librorum et vel sententiarum vocumque pervestigatio id effe-cit, ut tantum Sacri Codicis usum haberet, quantum nullus alius scriptor ecclesiasticae antiquitatis. Cui Bibiiorum scientiae cum sub-.tilitate iudicii coniunctae tribuendum est, quod versio Vulgata a Doctore nostro confecta, omnium integrorum iudicum consensu, reliquis longe praestat antiquis versionibus, cum accuratius atque elegantius arebetypon reddere videatur.

Vulgatam vero ipsam, quam « longo tôt saeculorum usu in 479 ipsa Ecclesia probatam » Concilium Tridentinum uti authenticanr habendam et in docendo et orando usurpandam esse constituit ( s ) , praegestimus animo,,si quidem benignissimus Deus huius lucis No­bis usuram protulerit, ad codicum fidem, emendatam restitutamque

(M Le. 24, 45 s. (2) Ep. 130 ad De me tria de m 20 (Corp. 56, 201; PL 22. 1124): cf.

Prov. 4, 6. 8. (3) Conc. Trid. s. 4 decr. de ed. et usu ss. librorum. V. supra, n. 45

Page 158: Enchiridion Biblicum [1927]

142 Benedictus XV 1914-1922

videre : quo ex arduo labiorosoque opère, a fel. rec. decessore Nostro Pio X sodalibus Benedictinis providenter commisso, mini­me dubkamus, quin nova ad Scripturarum intelligentiam praesidia accédant.

480 Quarum amor e Hieronymi praesertim epistolis adeo eminet, ut eae velut ipsis divinis verbis contextae videantur; et, quemad-modum Bernardo nihil ea sapiebant, unde dulcissimum Iesu nomen abesset, sic noster nullis iam litteris delectabatur, quae luminibus carerent Scripturarum. Quare ad sanctum PaulinUm, virum sena-toria olim et consulari dignitate conspicuum, eumque non multo ante ad Christi fidem conversum, haec candide scribebat: «S i ha-beres hoc fundamentum (id est scientiam Scripturarum), immo, quasi extrema manus in tuo opère duceretur, nihil pulchrius, nihil doctius nihilque latinius tuis haberemus voluminibus*... Huic pru-dentiae et eloquentiae si accederet vel studium vel intelligentia Scripturarum, viderem te brevi arcem tenere nostrorum » (/).

4SI Sed qua via ac ratione magnus hic thésaurus, a Pâtre cae-lesti in solatium peregrinantium filiorum collatus, sit cum laeta boni exitus spe quaerendus, Hieronymus suo ipse exemplo indicat.

Atque in primis monet, praeparationem diligentem affectam-que bene voluntatem ad eiusmodi studia afiferamus. Ipse enim, post-quam baptismo ablutus est, omnia ut removeret externa impedi­menta, quae a sancto eum proposito remorari poterant, hominem illum imitatus, qui, thesauro invente, « prae gaudio illius vadit et

v e 7 t d i t universa, quae habeit et émit agrum illum » ( 2J, fluxas îna-nesque huius mundi delicias miss as facere, solitudinem percupere et severum vitae institutum eo studiosius amplecti, quo magis in vitiorum illecebris antea salutem periclitari perspexerat.

At certe, iis" sublatis impedimentis, reliquum erat, ut animum quoque ad Iesu Christi scientiam compararet, Eumque indueret qui mitis est et humilis corde ( 3) ; siquidem in se id expertus erat, quod Augustinus sibi Sacrarum Litterarum studia ineunti con-tigisse testatus est. Qui postquam se in scripta Ciceronis ali or uni­que adolescens immerserat, cum animum ad Scripturam Sanctani intenderet, « visa est mihi », ait, « indigna quam Tullianae digni-

(1) Ep. 58 ad Paulinnm 9, 2 ; 11, 2 (Corp. -54, 539. 640; P L 22,

585 s.). (2) Mt. 13, 44. (8) Mt. 11, 29.

Page 159: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Kncyclicae « Spiritus Paraclitus » 1 4 3

tati compararem. Tumor enim meus refugïebat modum eius, et acies mea non penetrabat interiora eius. Verumtamen illa erat, quae cresceret cum parvulis ; sed ego dedignabar esse parvulus, et tûr-gidus fastu mihi grandis videbar » ( 4).

Haud aliter Hieronymus, etsi in solitudinem secesserat, pro-fanis litteris adeo delectabatur, ut humilem Christum nondum in humilitate Scripturae cognosceret. « Itaque miser ego », inquit, « lecturus Tullium ieiunabam. Post noctium crebras vigilias, post lacrimas quas mihi praeteritorum recordatio peccatoruni ex imfs visceribus eruebat, Plautus sumebatur in manus. Si quando in me-nietipsum reversus, prophetas légère coepissem, sermo horrebat incuLtus, et quia lumen caecis oculis non videbam, non oculorum putabam culpam esse, sed solis » ( 2 ) .

Sed brevi Crucis stultitiam sic adamavit, ut sit documento, quantum humilis piusque animi habitus ad Bibiiorum intelligen-tiam conférât.

16- Itaque cum sibi ipse conscius esset « semper in exponen- 482 dis Scripturis Sanctis Spiritus Dei indigere nos adventu » ( 3) et non aliter Scripturam esse legendam et intelligendam « quam sen­sus Spiritus Sancti flagitat, quo conscripta est » ( 4), sanctissimus vir Dei opem et Paracliti lumina, amicis quoque deprecatoribus usus, suppliciter implorât; eumque legimus divino auxilio fratrum-que precibus et explanationes Librorum Sacrorum, quas inchoaret, commendantem, et quas féliciter absolvisset, referentem acceptas.

Praeterea, quemadmodum Dei gratiae, sic maiorum auctoritati 483 se permittit, ut affirmare queat, se << quod didicerat, non a seipso, id est a praesumptionis pessimo praeceptore, sed ab illustribus Ec­clesiae viris» ( 5) didicisse ; fatetur enim, se « nunquam in divinis voluminibus propriis viribus credidisse » ( 6), et cum Theophilo, episcopo Alexandrino, legem, ad quam vitam suam et studia sacra composuerat, hisce verbis communicat : « Sed tamen scito nobis

(*) S. A U G . , Conf. 3, 5 : cf. 8, 12 (Corp. 33, 50. 194 s.; PL 32, 686 762).

(2) Ep. 22 ad Eustochium 30, 2. (Corp. 54, 189 s.; PL 22, 416). ( 3j In Mich. 1, 10-15 (PL 25, 1159 B). (4) In Gai. 5, 19-21 (PL 26, 417 A). (5) Ep. 108 sive Epitaphinm S. Paulae 26, 2 (Corp. 55, 344; PL 22,

(fi) Ad Donmionem et Rogatianum in l. Par. Praef. (PL 29, 401 A). 902).

Page 160: Enchiridion Biblicum [1927]

144 Benedictus XV 1914-1922

esse nihil antiquius quam Christiani iura servare nec patrum trans­ferre terminos semperque meminisse Romanam fidem, apostolico ore Iaudatam » ( 4 ) .

484 Atque Ecclesiae, supremae per Roinanos Pontifices magistrae, toto pectore obsequitur et paret ; e région e igitur Syriae déserta, ubi haereticorum factionibus premebatur, ut controversiam Orien­talium de Sanctissimae Trinitatis mysterio dirimendam Romanae Sedi subiiceret, ita scribit ad Damasum Pontificem : « Ideo mihi cathedram Pétri et fidem apostolico ore Iaudatam censui consulen-dam, inde nunc meae animae postulans cibum unde olim Christi vestimenta suscepi... Ego nullum primum nisi Christum sequens. Beatitudini Tuae id est cathedrae Pétri communione consocior. Su­per illam petram aedificatam Ecclesiam scio... Decernite, obsecro: si placet, non timebo très hypostases dicere ; si iubetis, condatur nova post Nicaenam fides, et similibus verbis cum Arianis confi-teamur orthodoxi » ( 2). Tandem hanc fidei suae praeclaram con-fessionem in proxima epistola repetit : « Ego intérim clamito : Si quis cathedrae Pétri iungitur, meus est » ( z ) ,

485 Quam quidem fidei regulam in Scripturarum studio continen-ter secutus, falsâm quandam Sacri Codicis interpretationem hoc uno argumento réfutât : « Sed haec non recipit Ecclesia Dei » ( 4), et librum apocryphum, quem Vigilantius haereticus ipsi opposuerat. paucis hisce rei ici t : « Quem ego librum nunquam legi. Quid enim necesse est in manus sumere, quod Ecclesia non recipit ? » ( 5 ) .

486 Erg*0 cum in- fidei integritate retinenda tam esset diligens, acerrime cum iis depugnabat, qui ab Ecclesia descivi ssent, eosque adversarios veluti suos proprios habebat : « Breviter respondebo, nunquam me haereticis pepercisse et omni egisse studio, ut hostes Ecclesiae mei quoque hostes fièrent» ( 6 ) ; et ad Rufinum ,cum scri-beret : « In uno tibi » ait « consentire non potero, ut parcam hae­reticis, ut me catholicum non probem » ( 7). Eorum tamen defec-

(') Ep. 63 ad Theophilum 2 (Corp. 54, 586; PL 22, 607) ; cf. Prov. 22, 28.

(2) Ep. 15 ad Damasum 1. 2. 4 (Corp.' 54 62-65; PL 22, 355-357); P ) Ep. 16 ad Damasum 2, 2 (Corp. 54, 69 ; PL 22, 359) (4) In Dan. 3, 37 (PL 25, 510 A). (5) Adv. VigiL 6 (PL 23, ^45 A) . (") Dial. c. Pelag.y Prolog. 7 (PL 23, 497 A). C) Contra Pu/. 3, 43 (PL 23,. 489 B).

Page 161: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae «Spiritus Paraclitus» 145

tionem cornplorans, rogabat, vellent ad lugentem Matrem, unicam salutis causam, reverti ( 4 ), et pro iis « qui de Ecclesia egressi erant et dimittentes doctrinam Spiritus Sancti, suum sensum sequeban-tur », precabatur, ut toto animo àd Deum converterentur ( 2).

Quodsi unquam alias, Venerabiles Fratres, at hac nostra 487 praesertim aetate, cum Dei revelantis Ecclesiaeque docentis aucto­ritatem atque imperium non pauci contumaciter detrectant, spiritu Doctoris Maximi omnes e clero populoque christiano imbuantur oportet. Nostis enim — quod iam Léo XIII praemonuerat —, « quale adversetur et înstet hominum genus, quibus vel artibus vel armis confidant »

Omnino igitur quam pluvimos quamque maxime idoneos ex-citetis oportet sanctissimae causae defensores, qui non modo ad­versus eos dimicent, quibus, ordinem supernaturalem universum ne-gantibus, nulla est Dei revelatio et afflatus, sed etiam cum iis con-grediantur, qui, profanarum novitatum cupidi, Sacras Litteras quasi librum prorsus humanum interpretari audent, aut a sententiis dis-cedunt in Ecclesia a prisca antiquitate receptis, aut magisterium eius sic negligunt, ut Apostolicae Sedis Constitutiones et Pontifi­ai Consilii de Re Biblica • décréta parvi pendant, vel silentio prae-tereant, vel etiam ad placita sua subdole petulanterve detorqueant.

Utinam catholici omnes auream sancti Doctoris regulam se-quantur, et, Matris cjicto audientes, intra termines antiquos a Pa-tribus positos ( 4 ) et ab Ecclesia ratos se mddeste contineant.

Sed ad propositum redeamus. Animos igitur iam pietate ac 488 demissione comparatos, ad Bibiiorum studium invitât Hieronymus.

Ac primum omnibus'iterum iterumque quotidianam verbi divi­ni lectione m commendat : « Modo non sit corpus nostrum subdi-tum peccatis, et ingredietur in nos sapientia : exerceatur sensus, mens quotidie divina lectione pascatur» (B). Et in epistolam ad Ephesios: «Unde omni studio legendae. nobis Scripturae sunt et in lege Domini meditandum die ac nocie, ut probati trapezitae sciamus, qui nummus probus sit, quis adulter » ( 6).

(') In Mic/i. 1, 10-15 (PL 25, 1163 A). (3) In Is. 1. 6 cap. 16, 1-5 (PL 24, 235 A). (8) € ProvidenHssimus Deus»: v. supra n. 85. (4) Cf. Prov. 22, 28. (5) In TU. 3, 9 (PL 26. 594 C); cf. Sap. 1. 4. (*) /« Eéh. 4, 31 (PL 26, 517 B) ; cf. Ps. 1, 2.

Page 162: Enchiridion Biblicum [1927]

146 Renedîctus XV 1,9!4-J922

Neque ab hac communi lege matronas vîrginesque eximit. Laetae, matri Romanae, haec de filia instituenda, inter alia, tradit praecepta : <f Reddat. tibi pensum quotidie Scripturarum certum.... Pro gemmis aut serico Divinos Codices amet... Discat primum Psal-terium, his se canticis avocet, et in Proverbiis1 Salomonis erudia-tur ad vitam. In Ecclesiaste consuescat calcare, quae mundî sunt. In lob virtutis et patientiae exempla sectetur. Ad Evangelia transeat, nunquam ea positura de manibus. Apostolorum Acta et Epi­stolas tota cordis imbibât voluntate. Cumque pectoris sui cellarium his opibus locupletaverit, mandet memoriae prophetas et Heptateu-chum et Regum ac Paralipomenon libros, Esdraeque et Esther vo-lumina, ut ultimum sine periculo discat Canticum Canticorum»

Neque aliter Eustochium virginem hortatur: « Crebrius lege et disce quam plurima. Tenenti Codicem somnus obrepat et caden-tem iaciem pagina sancta suscipiat » ( 3 ) . Cui cum epitaphium mit-teret Paulae matris, sanctissimam feminam eo quoque nomine' di-laudat, quod una cum filia sic se Scripturarum studiis excoluisset, ut eas et penitus nosset et memoriae mandasse t. Addit praeterea: « Loquar et aliud quod forsan aemulis videatur incredulum : he-braeam linguam, quam ego ab adolescentia multo labore ac su-dore ex parte didici, et infaticabili meditatïone non desero, ne ipse ab ea deserar, discere voluit et consecuta est ita, ut psalmos he-braice caneret et sermonem absque uîla latinae linguae proprietate resonaret. Quod quidem usque hodie in sancta filia eius Eustochio cernimus» ( 3). Neque sanctam praeterit Marcellam, quae item Scrip­turas calleret optime ( 4 ) .

Quem vero lateat, ex pia Sacrorum Librorum lectione quantum utilitatis ac suavitatis in animos rite compositos defluat ? Ad Bi­blia enim quisquis pia mente, firma fide, humili animo et cum proficiendi voluntate accesserit, is eum ibi inveniet et corriedet pa-nem, qui de caelo descendit ( 5 ), et Davidicum illud in se ipse expe-

(A) Ep. 107 ad Laeiam 9, 12 (Corp. 45, 300. 302 s. ; PL. 22, 874, 876 s.J.

(2) Ep. 22 ad Eustochium 17, 2 ; cf. iè. 29, 2 (Corp. 54, 165. 187. 189 ; PL 22, 404. 415 s'.).

(3) Ep. 108 sive Epitaphium S. Paulae 26 (Corp. 55, 344 s.; PL 22, 902 s.).

(*) Ep. 127 ad Principiam 1 (Corp. 56, 151; PL 22, 1091 s.). (5) Cf. lo. 6, 33.

Page 163: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclîcae « Spiritus Paraclitus » 147

rietur: Incerta et occulta s-apientiae tuae manifesiasii mihi (/), cum haec verbi divini mensa sit vere « continens doctrinam sanctam, erudiens fidem rectam, et firmiter usque ad interiora velaminis, ubi sunt Sancta Sanctorum, perducens » ( 2).

Quod autem in nobis est, Venerabiles Fratres, Christifi- 490 deles omnes auctore Hieronymo cohortari numquam desinemus, ut sacrosancta praesertîm Domini Nostri Evangelia, itemque Acta Apostolorum et Epistolas quotidiana lectione pervoîutare et in su-cum et sanguinem convertere studeant.

Itaque in his saecularibus sollemnibus ad "Societatemj quae 491 Sancti Hieronymi nomine nuncupatur, libenter provolat cogitatio Nostra ; eoque libentius, quod Nosmet ipsi rei inchoandae perfi-ciendaeque participes fuimus, cuius quidem incrementa cum prae* terita iucunde perspeximus, tum praecipimus- laeto animo futura. •Huic enim Societati non ignoratis, Venerabiles Fratres, id esse propositum, quatuor Evangelia et Acta Apostolorum quam latis-sime pervulgare ita, ut nulla iam sit christiana familia, quae iis careat, omnesque quotidiana eorum lectione et meditatione assues-cant Quod opus Nobis ob exploratas eius utilitates carissimum, vehementer cupimus, societatibus eiusdem nominis et instituti ubique conditis, et iis ad Romanam aggregatis, in dioeceses vestras pro-pagari atque diffundi.

Eodem in génère optime de re catholica merentur illi e variir 492 segionibus viri, qui omnes Novi Testamenti et selectos e Vetere Libros commoda ac nitida forma edendos et evulgandos perdiligen-ter curarunt et in praesenti curant : unde constat haud exiguam fructuum copiam in Ecclesiam Dei permanasse, cum multo iam plures ad hanc caelestis doctrinae mensam accédant, quam Domi-nus Noster per suos prophetas, Apostolos et Doctores christiano orbi ministravit ( 8).

Iam vero, cum . Sacri Codicis studium ab dmnibus fidelibus 493 requirit Hieronymus, tum maxime ab iis, qui « iugum Christi collo suo imposuerunt » et ad divinum verbum praedicandum divinitus vocati sunt.

Sic enim in monacho Rustico clericos omnes afiatur : « Quam-dîu in patria tua es, habeto cellulam pro paradiso, varia Scriptu-

(») Ps. 5 0 , 8.

(2) /mit. Car. 4, 11, 4. (3) Imit Car. 4, 11, 4.

Page 164: Enchiridion Biblicum [1927]

148 Henedictus XV 19,14-1922

rarum poma decerpe, his utere deJiciis, harum fruere complexu... Numquam de manu et oculis tuis recédât liber. Psalteiïum disca-tur ad verbum, oratio sine intermissione, vigil sensus nec vanis cogitationibus patens » Nepotianum vero presbyterum sic mo-net : « Divinas Scripturas saepius lege, immo nunquam de mani-bus tuis sacra lectio deponatur. Disce quod doceas. Obtine eum, qui sectindum doctrinam esi fideleni serinonem, ut possis cxhortari MI doctrina sana et contradicentes revincere » ( 3 ) .

Cum autem in Sancti Paulini memoriam praecepta a Paulo discipulis Timotheo ac Tito de scientia Scripturarum impertita re-degisset, haec addit : «Sancta quippe rusticitas sibi soli prodest, et quantum aedificat ex vitae merito Ecclesiam Christi, tantum nocet, si contradicentibus non resisr.it. Malachias propheta, immo per Malachiam Dominus : Interroga, ait, sacerdotes legem. In tan­tum sacerdotis officium est interrogatum respondere de lege. Et in Deuteronomio legimus : Interroga patrem tuum et annuntiabit Ubi, presbyteros tuos et dicent tibi.... Daniel in fine sacratissimae visionis iustos ait fulgere quasi stellas, et intelligentes, id est doctos, quasi firmamentum. Vides quantum distent intar se iustâ rusticitas et docta iustitia ? Alii stellis, alii caelo comparantur » ( 3). Aliorum quoque clericorum « iustam rusticitatem » in epistola ad Marcellam per ironiam carpit : « quam (rusticitatem) illi solam pro sanctitate habent, piscatorum se discipulos asserentes, quasi idcirco iusti sint, si nihil scierint » ( 4 ) .

At non eiusmodi tantummodo rusticos, verum etiam clericos litteratos Scripturarum ignorantia peccare animadvertit, et gravis-simis verbis assiduam in Sacris Voîuminibus exercitationem sacer-dotibus inculcat.

Quae quidem exegetae sanctissimi documenta, Venerabiles Fratres, studiose efficite, ut animis clericorum et sacerdotum ves-trorum altius insideant ; nam vestrum in primis est diligenter re-vocare eos ad considerandum,' quid ab ipsis divini muneris, quo

V1) Ep. 125 ad Rusticum 7. 3 ; 11, 1 (Corp. 56, 125. 129 s . ; P L 22, 1076. 1078).

(2) Ep. 52 ad Nepotianum 7. I (Corp. 54, 426; PL 22, 533); cf. T»t.

1, 9. (3) Ep. .53 ad Paulinum 3, 3 ss . (Corp. 54, 447 s. ; PL 22, 542) ; cf.

A g g . ' 2 , 12 (non Malachias); Deut 32, 7 ; Dan. 12, 3. (4) Ep. 27 ad Marcellam 1, 2 (Corp. 54, 224; PL 22, 431).

Page 165: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 149

aucti sunt, ratio postulet, si eo non indignos se praestare velint: « Labia enim sacerdotis custodient scientiam et legem requirent ex ore eius, quia Angélus Domini exercituum est » (*).

Sciant igitur, sibi nec studium Scripturarum esse negligendum, nec illud alia via aggrediendum, ac Léo XIII Encyclicis Litteris « Providentissimus Deus » data opéra praescripsit.

Iidem profecto perfectius aliquid attingent, si Institutum Bib­licum celebrarint, quod, secundum Leonis XIII optata, proximus decessor Noster condidit permagna quidem cum, Ecclesiae sanctae utilitate, ut est horum decem annorum experimento testatissimum. Sed quoniam plerique hoc nequeunt, optabile est, ut selecti ex utro-que clero viri, vobis, Venerabiles Fratres, auctoribus atque auspi-cibus, undique in Urbem conveniant operam rei biblicae in Insti­tuto Nostro daturi.

Qui autem alumni convenerint, iis non una de causa Institu­tum frequentare licebit. Alii enim, secundum praecipuum huius Lycei magni finem, studia biblica ita pertractabunt, ut ea « post-modum tam privatim quam publiée, tum scribentes cum docen-tes, profiteri valeant, et... sive in munere magistrorum pênes catho-licas scholas, sive in officio scriptorum pro catholica veritate vin-dicanda, eorum dignitatem tueri possint » ( 2) ; alii vero, qui iam ministerio sacro initiati sint, ampliorem quam in theologiae curri-culo cognitionem Scripturae Sacrae itemque magnorum eius inter-pretum et temporum locorumque biblicorum sibi comparare pote-runt, quae cognitio ad usum praecipue pertineat, ad id nempe, ut perfecti évadant verbi divini administri, ad omne opus bonum in-structi ( 3).

Habetis, Venerabiles Fratres, ex Hieronymi exemplo et auc- 495 toritate quibus virtutibus oporteat instructum esse, quisquis se ad lectionem studiumve Bibiiorum conférât : nunc ipsum audiamus docentem quorsum Sacrarum Litterarum cognitio spectare quidque debeat intendere.

Primum, in iis paginis c i b u s q u a e r e n d u s e s t , u n d e v i t a s p i r i t u s ad p e r f e c t i o n e m a l a t u r : quam ob cau-sam Hieronymus in lege Domini meditari die ac nocie et in Sanctis

(*) Mal. 2, 7. ( 2) Pius X in Litt. Apost. Vinea eleda, 7 Maii 1909; v. supra n. 197. ( 3) Cf. 2 Tim. 3, 1,7.

I l

Page 166: Enchiridion Biblicum [1927]

150 Benedîctus X V 1914-1922

Scripturis panent de caelo ac manna caeleste, omnes in se delicias habens, consuevit começlere ( 4 ) . Quo quidem cibo animus noster carere qui possit ? Et quomodo ecclesiasticus vir viam salutis alios doceat, quando, neglecta Scripturae meditatione, se ipse non do­cet? Aut quo pacto, sacra administrando, confidat se <c esse ducem

caecorum, lumen eorum^ qui in lent bris sunt, eruditorem insipien-

tiumt magistrum in/antium, habentem formam scientiae et veritatis

in lege » ( B), si hanc legis doctrinam commentari nolit et superno lumini ad i tum prohibeat ? Heu quot sacrorum administra, postha­bita Bibiiorum lectione, famé ipsi pereunt et alios nimis multos interire siriunt, cum scriptum sit : « Parvuli peiierunt panem et

non erat qui frangeret eis » (3). « Desolata est omnis terra quia

nullus est qui recogitet corde » (4).

496 Deinde, ut res postulaverit, a r g u m e n t a ex Scripturis pe-tenda sunt, q u i b u s fidei d o g m a t a , i l l u s t r e m u s , c o n -f i r m e m u s , t u e a m u r . Quod ille mirifice praestitit, adversus sûi temporis haereticos dimicans : quos ad refellendos, quam acuta, quam solida e locis Scripturae arma desumpserit, omnia eius opéra luculenter ostendunt. In quo si eum imitati erunt nostri Scriptu­rarum interprètes, id profecto consecuturum est — quod decessor Noster in Encyclicis Litteris « P'rovidentissimus Dèus » « maxime optabile et necessarium » dixit —, ut «eiusden Scripturae usus in universam theologiae influât disciplinam eiusque prope sit ani­ma * ( 5 ) .

497 Praecipuus denique Scripturae usus ad d i v i n i v e r b i mi-n i s t e r i u m pertinet s a n c t e f r u c t u o s e q u e e x e r c e n d u m . Atque hoc loco, gratissimum est Doctoris Maximi verbis roborari praecepta, quae Nos Litteris Encyclicis « Humani generis » de' verbi divini praedicatione tradidimus (G).. Ac profecto insignis in-terpres tam graviter, tam fréquenter continuam Sacrarum Littera­rum lectionem ad id potissimum sacerdotibus commendat, ut mu-nere docendi et contionandi digne perfungantun Neque enim eorum

(') Tract de Ps. 147 (Anecd. Mareds. 3, 2, 302); cf. Ps. 1, 2 ; Sap. 16, 20.

(*) Rom. 2, 19 s. (3) Thren. 4, 4. («) 1er. 12, 11. (5) « Providenlissimus Deusr>\ v. supra n. 99. ( 6) 15 Iunii 1917 (Acta Apost. Sedis 9, 305-317).

Page 167: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus t> 151

sermo habet aliquid, cum momenti et ponderis, tum ad effingen-dos animos efficacitatis, nisi a Sacra Scriptura informetur ab eaque vim suam ac robur mutuetur. « Sermo presbyteri Scripturarum lectione conditus sit » ( i ) . Nam « quidquid in Scripturis Sanctis dicitur, tuba comminans est et grandi voce credentium aures pe-netrans » ( s ) . « Nihil enim ita percutit, ut exemplum de Scripturis Sanctis » ( 3 ) .

Quae autem sanctus Doctor habet de legibus in usu Bib­liorum servandis, ea, quamquam ad interprètes quoque, maximam

«.partem, pertinent, sacerdotes in verbi divini praedicatione ante oculos habento.

Ac primo quidem monet, i p s a S c r i p t u r a e v e r b a p e r -d i l i g e n t e r c o n s i d e r e m u s , ut certo constet quidnam sacer scriptor djxeiit. Neque enim quisquam ignorât, Hieronymum, si quando opus esset, consuevisse ad codicem primigenium adiré, aliam interpretationem cum alia comparare, vim verborum excutere et, si qui incidisset error, causas erroris aperire, ut de ipsa lectione •Omnis tolleretur dubitatio.

Turri vero, q u a e in v e r b i s i n s i t s i g n i f i c a t i o e t s e n t e n t i a , docet ( e s s e i n q u i r e n d u m , quia « de Scriptu­ris Sanctis disputanti non tam necessaria sunt verba quam sen-sus » ( 4 ) . Atque in eiusmodi significatione perscrutanda. minime diffitemur Hieronymum, doctores latinos nonnullosque ex graecis superiorum temporum, imitatum, fortasse plus aequo allegoricis

, interpretationibus initio concessisse. Verum fecit ipse Sacrorum Li­brorum amor, fecit perpetuus labor iriJ eos recognoscendos ac pe­nitus percipiendos imperisus, ut quotidie magis in recta sensus lit-teralis aestimatione proficeret, et sana hoc in génère principia pro-poneret; quae, cum nunc quoque tutam omnibus viam muniant ad plénum ex Sacris Libris sensum eruendum, breviter exponemus.

Ad _ l i . t t e r a l e m igitur -seu historicam e x p li c a t i on em in p r i m i s a n i m u m i n t e n d e r e d e b e m u s : « Prudentem semper admoneo Jectorem, ut non superstitiosis acquiesçât inter­pretationibus et quae cornmatice pro fingentium dicuntur arbitrio, sed consideret priora, média et sequentia, et nectat sibi universa,

(*) Ep. 52 ad Nepotianum 8, 1 (Corp. 54, 428; PL 22, 534). (*) /// Ant. 3„ 3-8 (PL 25, 1016 C). (3) In Zach. 9, 15 s. (PL 25, 1488 C). (4) Ep. 29 ad Marcellam 1, 3 (Corp. 54, 233; PL 22, 436).

Page 168: Enchiridion Biblicum [1927]

152 Benedictus XV 1914-1922

quae scripta sunt» ( 4). Addit, reliquum omne interpretationis ge-nus, tamquam fundamento, sensu litterali inniti ( 2), qui neque tum abesse putandus est, cum aliquid translate effertur ; nam « fréquen­ter historia ipsa metaphorice texitur et sub imagine... praedica-tur » ( s ) . Qui vero opinantur, Doctorem nostrum id nonnullis Scrip­turae locis tribuisse, quod sensu historico carerent, eos ipsemet refellit : « Non historiam denegamus, sed spiritalem intelligentiam praeferimus » ( 4 ) .

499 Litterali autem seu historica sigîiificatione in tuto collo-cata, i n t e r i o r e s a l t i o r e s q u e r î m a t u r s e n s u s , ut ex-quisitiore epulo spiritum pascat : docet enim de libro Proverbio-rum, idemque de reliquis Scripturae partibus saepe monet, sisten-dum non esse in solo litterali sensu, «sed quasi in terra aurum, in nuce nucleus, in hirsutis castanearum operculis absconditus fruc-tus inquiritur, ita in eis drvinum sensum altius perscrutandum » ( 5). Quamobrem, cum Sanctum Paulinum edoceret, « quo in Scripturis sanctis calle gradiatur», « totum », ait, «quod legimus in Divinis Libris, nitet quidem et fulget etiam in cortice, sed dulcius in me-dulla est. Qui esse vult nucleum, frangit nucem» ( 6 ) .

Monet tamen, cum de quaerendo agitur eiusmodi interiore sensu, quemdam modum esse adhibendum, « ne dum spiritales di-vitias sequimur, historiae contemnere paupertatem videamur » ( 7 ) . Itaque haud paucas improbat antiquorum scriptorum mysticas in-terpretationes ob eam praecipue causam, quod in litterali sensu mi­nime inniterentur : « ut omnes illius reprorrrissiones, quas sancti prophetae suo ore cecinerurit, non inanem sonum hâbeant et crassa solius tropologiae nomina, sed fundentur in terra et cum historiae habuerint fundamenta, tune spiritalis intelligentiae culmen acci-piant » ( 8 ) .

(*) In MU 25, 13 (PL 26, 186 AB). ( 2) Cf. in Ez. 38, 1 ss. ; 41, 23 ss . ; 42, 13 s. (PL 25, 355 D. 404 B.

412 A); in Me. 1, 13-31 (Anecd. Mareds. 3, 2, 329); ep. 129 ad Darda-num 6, 1 (Corp. 56, 173; PL 22, 1105) etc.

(3) In Hab. 3, 14 ss . (PL 25, 1328 C). (*) In Me. 9,' 1-7 (Anecd. Mareds. 3, 2, 348); cf. in Ez. 40, 24-27

(PL 25, 381 A) . (*) In Eccle. 12, 9 s. (PL 23, 1113 B). (6) Ep. 58 ad Paulinum 9, 1 (Corp. 54, 538; PL 22, 585). C) In Eccle. 2, 24-26 (PL 23, 1033 A). (8) In Am. 9, 6 (PL 25, 1090 AB).

Page 169: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus s> 153

Quà in re sapienter animadvertit, non esse a Christi et Apo­stolorum vestigiis discedendum, qui, quamquam Vêtus Testamen­tum uti Novi Foederis praeparationem et obumbrationem considé­rant proptereaque locos complures typice interpretantur, non omnia tamen ad typicam significationem trahunt. Atque ut rem confirmet, saepe ad Paulum Apostolum appellat, qui, exemplï gratia,1 « expo-nens sacramenta Adae et Evae, non negavit plasmationem eorum, sed super fundamentum historiae spiritalem intelligentiam aedifi-cans ait : Propter hoc relinquet homo etc. » (*).

Quodsi Sacrarum Litterarum interprètes et divini verbi prae-cones, Christi et Apostolorum exemplum secuti monitîsque Leo-nis XIII obtempérantes, ea non neglexerint « quae ab eisdem Pa-tribus ad allegoricam similemve sententiam translata sunt, maxime cum ex litterali descendant, et multorum auctoritate fulciantur » ( 2), et modeste temperateque e litterali sententia ad altiora exsurgant atque se erigant, cum Hieronymo experientur, quam verum illud Pauli : « Omnis Scriptura divinitus inspirata et utilis ad docendum, ad arguendum, ad corrigendum, ad erudiendum in iustitia » (3), et larga ex infinito Scripturarum thesauro habituri sunt rerum sen-tentiarumque subsidia, quibus fortiter suaviterque vitam moresque fidelium ad sanctitatem conforment.

Quod vero attinet ad exponendi et dicendi rationem, quo- 500 niam inter dispensatores mysteriorum Dei quaeriiur, ut fidelis quis in-veniatur(4) statuit Hieronymus, potissimum « v e r i t a t e m i n t e r ­p r é t a t i o n s » retinendam esse et « commentatoris ofhcium esse, non quid ipse velit, sed quid sentiat ille. quem interpretatur, expo-nere » ( 5 ) : adiicit autem, « grande periculum esse in Ecclesia loqui, ne forte interpretatione perversa de Evangelio Christi hominis fiât Evangelium » ( 6 ) .

Deinde « in explanatione Sanctarum Scripturarum non verba composita et oratoriis flosculis adornata, sed eruditio et s i m p l i ­c i t é s quaeritur veritatis » ( 7 ) . Quam quidem ad normam cum

(1) In Is. 6, 1-7 (Anecd. Mareds . 3, 3, 104 s.); cf. Eph. 5, 31 s. (2) * Providentissimus Deus» ; v. supra n. 97. (3) 2 T im. 4, 16. ( 4) 1 Cor. 4, 2. (5) Ep. 49 al. 48 ad Pammachium 17, 7 (Corp. 54, 381 ; P L 22, 507). (6) In Gai. 1, 11 ss. (PL 26, 322 D). (7) In Am., Praef. in 1. 3 (PL 25 1058 C).

Page 170: Enchiridion Biblicum [1927]

154 Benedictus XV 1914-1922

scripta sua exararet, in commentariis protitetur hoc sibi habere propositum, non ut verba s'ua « laudentur, sed ut quae ab alio bene dicta sunt, ita intellegantur ut dicta sunt » (*) ; in expositione vero divini verbi eam requiri orationem, quae « nullam lucubra-tionem redolens... rem explicet, sensum edisserat, obscura manife-stet, non quae verborum compositione frondescat » ( 2).

Atque hic placet plures Hieronymi locos subiicere, e quibus liquet, quam vehementer ab eloquentia illa abhorreret declamato-rrim propria, quae vacuo verborum strepitu et celeritate loquendi inanes plausus intendit. « Nolo te », monet Nepotianum presbyte-rùm, « declamatorem esse et rabulam garrulumque, sed mysterii pe-ritum et sacramentorum Dei tui eruditissimum. Verba volvere et celeritate dicendi apud imperitum vulgus admiratiohem sui facere, indoctorum hominum est » ( 3 ) . « Ex litteratis quicumque hodie or-dinantur, id habent curae, non quomodo Scripturarum medullas ebibant, sed quomodo aures populi declamatorum flosculis mul-ceant » ( 4). « Taceo de mei similibus, qui si forte ad Scripturas Sanc-tas post saeculares litteras venerint, et sermone composito aurem populi mulserint, quidquid dixerint, hoc legem Dei putant, nec scire dignantur quid prophetae, quid Apostoli senserint, sed ad sensum suum incongrua aptant testimonia : quasi grande sit, et non vitio-sissimum dicendi genus, depravare sententias et ad voluntatem suam Scripturam trahere repugnantem » ( 5). « Nam sine Scriptu­rarum auctoritate garrulitas non haberet fidem, nisi viderentur per-versam doctrinam etiam divinis testimoniis roborare » ( 6 ) .

Verum haec garrula eloquentia et verbosa rusticitas « nihil mordax, nihil vividum, nihil vitale demonstrat, sed totum flacci-dum marcidumque et mollitum, ebullit in olera et in herbas, quae cito arescunt et corruunt » ; simplex, contra, Evangelii doctrina, similis minimo grano sinapis, « non exsurgit in olëra, sed crescit in arborem, ita ut volucres caeli... veniant et habitent in ramis eius» (')•

(!) In Gai. Prae/. in 1. 4 (PL 26, 400 C). (a) Ep. 36 ad Damasum 14, 2 ; cf. ep. 140 ad Cyprianum 1, 2 (Corp,.

54; 280; 56, 269 s.; PL 22, 459. 1166). (3) Ep. 52 ad Nepotianum 8, 1 (Corp. 54, 428 s.; P L 22, 534). {*).Dial. c. Lucif. I l (PL 23,. 166 'B). (5) Ep. 53 ad Paulinum 7, 2 (Corp. 54, 453 s . ; P L 22, 544). (6) In TU. 1, 10 s. (PL 26, 570 B). (?) In Mt. 13, 32 (PL 26, 90 BC).

Page 171: Enchiridion Biblicum [1927]

Lîtterae Encyclicae < Spiritus Paraclitus » 155

Quare hanc sanctam dicendi sîmplicitatem, cum perspicuitate et venustate minime quaesita coniunctam, ipse in omnibus secta-batur : « Sint alii diserti, laudentur, ut volunt, et inflatis buccis spumantia verba trutinentur : mihi sufficit sic loqui, ut intelligar et ut de Scripturis disputans, Scripturarum imiter simplicitatem » (*). Etenim << ecclesiastica interpretatio etiamsi habet eloquii venusta-tem, dissimulare eam débet et fugere, ut non otiosis philosopho­rum scholis paucisque discipulis, sed universo loquatur hominum generi » ( 2 ) .

Quae profecto consilia et praecepta si iuniores sacerdotes ad effectum deduxerint et seniores continenter prae oculis- habuerint, confidimus eos fore Christifidelium animis per ministerium sacrum summopere profuturos.

Reliquum est, Venerabiles Fratres, ut « dulces fructus » 501 commemoremus, quos Hieronymus « de amaro semine litterarum » decerpsit, in eam erecti spem, futurum, ut eius exemplo ad co-gnoscendam percipiendamque Sacri Codicis virtutem sacerdotes et fidèles vestris curis concrediti incendantur.

Sed tantas tamque suaves spiritus delicias, quibus pius ana-choreta affluebat, malumus ex eius veluti ore quam ex Nostris verbis complectamini. Audiatis igitur, quomodo de sacra hac dis­ciplina Paulinum « symmystam, sodalem et amicum » alloquatur : « Oro te, frater carissime, inter haec vivere, ista meditari, nihil aliud nosse, nihil quaerere, nonne tibi videtur iam hic in terris regni caelestis habitaculum ? » ( 8).

Alumnam vero suam, Paulam ita interrogat: «Oro te,'quid hoc sacratius sacramento ? quid hac voluptate iucundius ? Qui cibi, quae mella sunt dulciora quam Dei scire prudentiam, in adyta eius intrare, sensum Creatoris inspicere et sermones Domini tui, qui ab huius mundi sapientibus deridentur, plenos docere sapientia spiritali ? Habeant sibi ceteri suas opes, gemma bibant, serico ni-teant, plausu populi delectentur et per varias voluptates divitias suas vincere nequeant : nostrae deliciae sint, in lege Domini medi­tari die ac riocie, pulsare ianuam non patentem, panes Trinitatis accipere et saeculi fluctus, Domino praeeunte, calcare » ( 4 ) . Ad ean-

(!) Ep. 36 ad Damasum 14, 2 (Corp. 54, 281 ; PL 22, 459). (2) Ep. 48 al. 49 ad Pamfnachium 4, 3 (Corp. 54, 350; PL 22, 512). (3) Ep. 53 ad Paulinum 10 al. 9, 1 (Corp. 54, 463; PL 22, 549). (*) Ep. 30 ad Paulam 13 (Corp. 54, 248; PL 22, 444); cf. Ps. 1, 2.

Page 172: Enchiridion Biblicum [1927]

156 Benedictus XV 1914-1922

dem Paulam et filiam eius Eustochium in commentario Epistolae ad Ephesios : « Si quidquam est, Paula et Eustochium, quod in hac vita sapientem teneat et inter pressuras et turbines mundi ae­quo animo manere persuadeat, id esse vel primum reor médita-tionem et scientiam Scripturarum » (*).

Qua cum ipse uteretur, gravibus animi maeroribus corporis-que aegrotationibus affectus, tamen pacis et interioris gaudii so-latio fruebatur ; quod quidem gaudium non erat in vana atque otiosa delectatione positum, sed, a caritate profectum, in caritatem actuosam erga Ecclesiam Dei convertebatur, cui divini verbi cus-todia a Domino commissa est.

502 Etenim in Sacris utriusque 1 Foederis Litteris Ecclesiae Dei laudes legebat passim praedicatas. Singulae fere illustres sanc-taeque mulieres, quae in Veteri Testamento honorificum obtinent locum, nonne huius Christi Sponsae figuram praeferebant ? Nonne sacerdotium et sacrificia, instituta et sôllemnia, universae paene Veteris Testamenti res gestae ad eam adumbrandam pertinebant? Quid, quod tôt Psalmorum et prophetarum vaticinationes in Ec­clesia divinitus impletas intuebatur? Non ipsi denique audita erant, a Christo Domino et ab Apostolis enuntiata, maxima eiusdem Ec­clesiae privilégia ? Quidni igitur in animo Hieronymi amorem erga Christi Sponsam quotidie magis excitaverit scientia Scripturarum ?

Iam vidimus, Venerabiles Fratres, quanta reverentia et quam fîagranti caritate is Ecclesiam Romanam et Pétri Cathedram pro-sequeretur ; vidimus quam acriter Ecclesiae adversarios impugna-ret. Cum autem iuniori commilitoni Augustino^ idem proelium proelianti, plauderet, et se una cum eo haereticorum invidiam in se suscepisse laetaretur : « M acte virtute», ita eum alloquitur, « in orbe celebraris. Catholici te conditorem antiquae rursum fidei ve-nerantur atque suscipiunt, et, quod signum maioris gloriae est, omnes haeretici detestantur, et me pari persequuntur odio, ut quos gladiis nequeant, voto interficiant » ( 2). Quae egregie confirmât Postumianus, apud Sulpicium Severunr de Hieronymo testatus : «Cui iugis adversum malos pugna perpetuumque certamen conci-vit odia perditorum. Oderunt eum haeretici, quia eos impugnare

(1) In Eph.f ProL (PL 26, 439 A). (2) Ep. 141 ad Augushnum 2 ; cf. ep. 134 ad eumdem 1 (Corp. 56,

290 s. 261 s. ; PL 22, 1180. 1161 s.).

Page 173: Enchiridion Biblicum [1927]

Li t t e r ae Encyclicae «Spir i tus Paraclitus » 157

non desinit ; oderunt clerici, quia vitam eorum insèctatur et crimi-na. Sed plane eum boni omnes admirantur et diligunt »

Quo ex haereticorum perditorumque hominum odio multa per-pessu aspera Hieronymus oppetiit, tum maxime cum Pelagiani coe-nobium Bethlehemiticum tumultuose adorti vastarunt at omnes indignitates contumeliasque libenter pertulit, neque animo concidit, utpote qui pro tuenda Christi fide mori non dubitaret : « Hoc meum gaudium est », ad Apronium scribit, « quando in Christo audio filios meos dimicare, et istum zelum in nos ipse confirmet, cui credimus, ut pro ride eius sanguinem voluntarie fundamus... No­stra autem domus secundum carnales opes haereticorum persecu-tionibus penitus eversa, Christo propitio spiritalibus divitiis plena est. Melius est enim panem manducare quam fidem perdere >> ( 2).

Quodsi errores nusquam impune serpere passus est, haud 503 minore sane studio in perditos mores vehementi illo suo dicendî génère usus est, ut quantum in se erat, Christo « exhiber et... glo-riosam Ecclesiam, non habentem maculant aut rugam, aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata » ( 3). Quam graviter eos increpat, qui sacerdotalem dignitatem pravo vitae instituto viola-rent ! Quam eloquenter ethnicos vitupérât mores, qui ipsam Urbem magna ex parte inficerent !

Hanc vero vitiorum scelerumque omnium colluviem, ut quo-quo pacto cohiberet, opponere ipse virtutum christianarum prae-stantiam atque pulchritudinem, verissime ratus nihil tam ad ma-lum aversandum valere quam rerum optimarum amorem ; instare, ut adolescentes pie ac recte instituerentur ; gravibus consiliis con-iuges ad vitae integritatem sanctitatemque hortari ; studium vir-ginitatis purioribus instillare animis ; arduam quidem, sed suavem interioris vitae severitatem omnibus laudibus extollere ; primam illam christianae religionis legem, caritatis scilicet cum labore con-iunctae, qua servata, e perturbationibus ad tranquillitatem ordi-nis se hominum societas féliciter reciperet, omni contentione urgere.

De caritate autem ita praeclare ad Sanctum Paulinum: «Ve­rum Christi templum anima credentis est: illam exorna, illam

•(*) POSTUMIANUS apud S U L P . S E V . , DiaL 1, 9 (Corp. 1, 161; P L 20, 89 D ) .

(2) Ep. 1-39 ad Apronium (Corp. 56, 267 s . ; P L 22, 1166); alii le-gunt : panem mendicare.

(3) Eph. 5, 27.

Page 174: Enchiridion Biblicum [1927]

158 Benedictus XV 1914-1922

vesti, illi offer donaria, in illa Christum suscipe. Quae utilitas, pa-rietes fulgere gemmis et Christum in paupere famé mori ? » (*). Laboris vero legem non scriptis modo, sed totius quoque vitae exemplis tam impense omnibus suadebat, ut Postumianus, qui sex menses cum Hieronymo in urbe Bethlehem commoratus erat, apud Sulpicium Severum testatus sit : « Totus semper in lectione, totus in libris est : non die, non nocte requiescit ; aut legit aliquid sem­per aut scribit » ( 8 ) .

Ceterum, quantum Ecclesiam adamaret, liquet etiam ex com-mentariis, in quibus nullam dilaudandae Christi Sponsae opportu-nitatem praeterit. Ita, exempli causa, in expianatione Aggaei pro-phetae legimus : « Venerunt electa omnium gentium et repleta est gloria domus Domini, quae est Ecclesia Dei viventis, columna et' firmamentum veritatis... His metallis illustrior fit Ecclesia Salva-toris, quam quondam synagoga fuerat : his lapidibus vivis aedifi-catur domus Christi et pax ei praebetur aeterna » ( 3 ) . Et in Mi-chaeam : « Venite, ascendamus in montem Domini : ascensione opus est ut quis ad Christum valeat pervenire et domum Dei Iacob, Ecclesiam, quae est domus Dei, columna et firmamentum verita­tis » (*). In prooemio commentarii in Matthaeum : « Ecclesia... su­pra petram Domini voce fundata est, quam introduxit Rex in cu-biculum suum1 et ad quam per foramen descensionis occultae misit manum suam » ( 5 ) .

504 Quemadmodum in postremis, quos attulimus, locis, sic ple-rumque Dominum Iesum intime cum Ecclesia coniunctum Doc-tor noster concélébrât. Caput enim cum a corpore mystico sepa-rari nequeat, necessario coniungitur cum Ecclesiae studio Christi amor, qui scientiae Scripturarum praecipuus atque dulcissimus om­nium fructus habendus est.

Hanc profecto Sacri Codicis scientiam adeo Hieronymus per-suasum habebat usitatam esse viam, qua ad cognitionem et amo-rem Christi Domini pervenitur, ut asseverare minime dubitaverit :

(1) Ep. 58 ad Paulinum 7, 1 (Corp. 54, 536 s. ; P L 22, 584). ( 2 ) POSTUMIANUS apud SULP. SEV., Dial. 1, 9 (Corp. 1, 161; P L 20,

190 A) . (3) In Agg. 2, 1-10 ( P L 25, 1404 B D ) .

(*) In Mich. 4, 1-7 ( P L 25, 1187 B ) . (&) In ML, ProL ( P L 26, 17 B ) .

Page 175: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicae « Spiritus Paraclitus » 159

« Ignoratio Scripturarum ignoratio Christi est » ( 4). Idem ad sanc-tam Paulam scribit : « Quae enim alia potest esse vita sine scien­tia Scripturarum, per quas etiam ipse Christus agnoscitur, qui est vita credentium ? » ( 2 ) .

In Christum enim veluti centrum omnes utriusque Testamenti paginae vergunt ; et Hieronymus, cum verba Apocalypsis explanat, quae sunt de fluvio et ligno vitae, inter alia, haec habet : « Unus fluvius egreditur de throno Dei, hoc est gratia Spiritus Sancti, et ista gratia Spiritus Sancti in Sanctis Scripturis est, hoc est in isto fluvio Scripturarum. Tamen iste fluvios duas ripas habet, et Vê­tus et Novum Testamentum, et in utraque parte arbor plantata Christus est» ( 3).

Nihil igitur mirum si, quaecumque in Sacro Codice leguntur, ea,. pia mediatione, ad Christum referre consueverat : « Ego quan-do lego Evangelium et video ibi testimonia de lege, testimonia de prophetis, solum Christum considero : sic vidi Moysen, sic vidi prophetas, ut de Christo intelligerem loquentes. Denique quando venero ad splendorem Christi et quasi splendidissimum lumen clari solis adspexero, lucernae lumen non possum videre. Nunquid lu-cernam si incendas in die, lucere potest ? Si sol luxerit, lux lucernae non paret: sic et Christo praesente comparata, lex et prophe-tae non apparent. Non detraho legi et prophetis, quin potius laudo, quia Christum praedicant. Sed sic lego legèm et prophetas ut non permaneam in lege et prophetis, sed per legem et prophetas ad Christum perveniam » ( 4).

Ita, qui Christum ubique pie quaereret, eum Scripturarum commentatione et amorem et scientiam Domini Iesu mirifice efferri cernimus, in qua margaritam illam Evangelii pretiosam invenit : « Unum autem est pretiosissimum margaritum, scientia Salvatoris et sacramentum passionis illius et resurrectionis arcanum » ( 5)

Qua Christi caritate cum flagraret, nimirum fiebat ut, f>au-per et humilis- cum Christo, animo ab omnibus terrenis curis libero ac soluto, unice Christum quaereret, eius spiritu ageretur, cum

(l) In Is., ProL (PL 24, 17 B); cf. tract, de Ps. 77 (Anecd. Mareds. 3, 2, 59).

(*) Ep. 30 ad Paulam 7 (Corp. 54, 246 ; PL 22, 443). (3) Tract, de Ps. 1 (Anecd. Mareds. 3, 2, 6). (*) Tract, in Me. 9, 1-7 (Anecd. Mareds. 3, 2, 353). (&) In Mt. 13, 45 s. (PL 26, 94 D).

Page 176: Enchiridion Biblicum [1927]

160 Benedictus XV 19,14-1922

eo coniunctissime viveret, eum patientem in se, imitando, effingeret, nihil haberet antiquius, quam ut cum Christo et pro Christo pateretur.

Quare, cum, iniuriis odiisque improborum hominum lacessitus, Damaso vita functo, Roma discessisset, in eoque esset, ut navem consc ^nderet, haec scribebat : « Et licet me sceleratum quidam putent et omnibus flagitiis obrutum, et pro peccatis meis etiam haec parva sint, tamen tu bene facis, quod ex tua mente etiam malos bonos putas... Gratias ago Deo meo quod dignus sum quem mundus oderit... Quotam partem angustiarum perpessus sum qui cruci milito ? Infamiam falsi criminis importarunt : sed scio per malam et bonam famam perveniri ad régna caelorum » (*).

Et sanctam virginem Eustochium ad eiusmodi vitae labores pro Christo fortiter ferendos sic hortabatur : « Grandis labor, sed grande praemium, esse quod Martyres, esse quod Apdstolos, esse quod Christus est... Haec omnia, quae digessimus, dura videbuntur ei, qui non amat Christum. Qui autem omnem saeculi pompam pro purgamento habuerit et vana duxerit universa sub sole, ut Christum lucrifaciat, qui commortuus est Domino suo et conresur-rexit et crucifixit carnem cum vitiis et concupiscentiis, libère pro-clamabit: Quis ?zos separabit a caritate Christi?» (2).

506 Fructus igitur e Sacrorum Voluminum lectione Hieronymus

capiebat uberrimos : inde interiora illa lumina, quibus ad Christum magis magisque cognoscendum adamandumque trahebatur ; inde spiritum illum orationis, de quo tam pulchra conscripsit ; inde mi-rabilem illam cum Christo consuetudinem, cuius incitatus deliciis, per arduam crucis semitam, ad adipiscendam victoriae palmam sine intermissione procurrit.

Idem continuo animi ardore in Sanctissimam Eucharistiam fe-rebatur, cum « nihil illo ditius, qui Corpus Domini canistro vimi-neo, sanguinem portât vitro » (*) ; nec minore reverentîa et pietate Deiparam colebat cuius perpetuam virginitatem pro viribus défen­dit : eandemque Dei Matrem, nobilissimum virtutum omnium exem-plar, Christi sponsis proponere ad imitandum consueverat ( 4).

(4) Ep. 45 ad Asellam 1. 6 (Corp. 54, 323 s. 327. 328; PL 22, 480. 482. 483).

(2) Ep. 22 ad Eustochium 38 s. (Corp. 54, 204. 205; PL 22, 422. 423); cf. Rom. 8, 35; Phi!. 3, 8; 2 T im. 2, 11 ; Col. 3, 1; Gai. 5, 24.

(3) Ep. 125 ad Rusticum 20, 4 (Corp. 56, 141; PL 22, 1085). ( 4) Ci. ep. 22 ad Eustochium 38, 3 (Corp. 54, 203; PL 22, 422).

Page 177: Enchiridion Biblicum [1927]

Litterae Encyclicàe « Spiritus Paraclitus » 161

Quamobrem nemo mirabitur, tam vehementer Hieronymum allectum atque attractum esse iis Palaestinae locis, quae Redemptor Noster et Sanctissima eius Mater consecravissent ; ipsius profecto sententiam in iis licet agnoscere, quae Paula et Eustochium, eius discipulae, ex urbe Bethlehem ad Marcellam conscripserunt: «Quo sermone, qua voce speluncam tibi possumus Salvatoris exponere ? Et illud praesepe, in quo infantulus vagiit, silentio magis quam infirmo sermone honorandum est... Ergone erit illa dies, quando nobis liceat speluncam Salvatoris intrare, in sepulcro Domini Aère cum sorore, flere cum matre ? Crucis deinde lignum lambere et in Oliveti monte cum ascendente Domino, voto et animo sublevari ? ( 4).

Has igitur recolens sacras memorias, Hieronymus, Roma procul, corpori quidem duriorem sed tam suavem animo- vitam agebat, ut exclamaret : « Habeat Roma, quod angustior Urbe Romano possidet Bethlehem » ( 2 ) .

Sanctissimi viri optatum, alia ratione, atque ipse intelle- 507 gebat, perfectum esse, est cur Nos gaudeamus et Romani cives Nobiscum gaudeant ; quas enim Doctoris Maximi reliquias, in illo ipso specu conditas, quem tamdiu incoluerat, Davidica nobilissima civitas se olim possidere gloriabatur, eas iam felix Roma habet, in maiore Deiparae Basilica depositas, apud ipsum Praesepe Domini.

Silet quidem vox illa, cuius sonum e solitudine olim prod-euntém totus audivit catholicus orbis ; sed scriptis suis, quae « per universum mundum quasi divinae lampades rutilant » ( 3), Hiero­nymus adhuc clamât.

Clamât quae sit Scripturarum praestantia, quae integritas et historica fides, quam dulces fructus earum lectio pariât ac meditatio..

Clamât, ut ad institutum vitae christiano nomine dignum omnes Ecclesiae filii redeant, et ab ethnicorum moribus, qui hac nostra aetate paene revixisse videntur, se immunes atque incolumes servent.

Clamât, ut Pétri Cathedra, Italorum praesertim pietate et stu­dio, quorum in finibus divinitus constituta est, eo sit in honore, ea fruatur libertate, quam apostolici muneris dignitas atque ipsa perfunctio omnino postulant.

(*) Ep. 46 Paulae et Eustochium ad Marcellam 11. 13 al. 10. 12 (Corp. 54, 341. 343; PL 22, 490. 491J.

(2) Ep. 54 ad Furiam 13, 6 (Corp. 54, 481 ; PL 22, 557). ( 3) Io . CASSIAN., De Incarn. 7, 26 (Corp. 17, 384; PL 50, 256 A).

Page 178: Enchiridion Biblicum [1927]

162 Benedictus XV 1914-1922

Clamât, ut christianae illae gentes, quae ab Ecclesia Matre misère desciverunt, ad eam denuo confugiant, in qua spes omnis posita est salutis aeternae. Atque utinam his monitis obsequantur orientales in primis Ecclesiae, quae iam nimium diu a Pétri Ca­thedra averso sunt animo. Hieronymus enim, cum in iis regionibus viveret et Gregorîo Nazianzeno Didymoque Alexandrino usus esset magistris, orientalium aetatis suae populorum doctrinam ea com-plexus est pervulgata sententia : « Si quis in Noe arca non fuerit, periet régnante diluvio »

Cuius diluvii fluctus nonne hodie impendent ad omnia, nisi eos Deus aver.tat, hominum institutua destruenda? Ecquid enim, sublato universarum rerum auctore et conservatore, Deo, non cor-ruat ? Ecquid non pereat, quod ab se Christum, qui vita est, se-gregarit? Sed qui olim, discipulis comprecantibus, mare turbatum tranquillavit, potest idem pulcherrima pacis munera exagitatae ho­minum consortioni restituere.

In quo opituletur Hieronymus Ecclesiae Dei, ,quam cum per-amanter coluit, tum a quavis adversariorum oppugnatione strenue défendit: idque patrocinio suo impetret, ut, discidiis secundum Iesu Christi optata compositis, fiât unum ovile et unus pastor Q*).

508 Iam quae, Venerabiles Fratres, quinto decimo a Doctoris ^aximi obitu exeunte saeculo, vobiscum oommunicavimus, ea vos ad clerum populumque vestrum perferre ne cunctemini, ut omnes, Hieronymo duce ac patrono, non modo catholicam de divina Scripturarum inspiratione doctrinam retineant ac tueantur, sed etiam principiis studiosissime inhaereant, quae Litteris Encyclicis « Providentissimus Deus » et hisce Nostris praescripta sunt.

Universis interea Ecclesiae filiis optamus, ut, Sacrarum Litte­rarum dulcedine perfusi et roborati, supereminentem Iesu Christi scientiam assequantur ; cuius auspicem paternaeque benevolentiae Nostrae testem, Vobis, Venerabiles Fratres, cunctoque clero et po­pulo vobis concredito, apostolicam benedictionem amantissime in Domino impertimus.

Datum Romae apud Sarictum Petrum die 15 mensis Septem-bris anno 4920 Pontificatus Nostri 7.

BENEDICTUS PP. XV

(!) Ep..\h ad Damasum 2, 1 (Corp. 54, 64; PL 22, 355). (S) Io. 10, 16.

Page 179: Enchiridion Biblicum [1927]

P. Comm. de Re Bib., de add. variarum lectionum 163

5. P o n t . C o m m i s s i o de Re Biblica, 17 Nov. 1921 : Declarat io de a d d î t i o n e v a r i a r u m l e c t i o n u m in e d i t i o n i b u s v e r s i o n i s Vulgatae N. e t V. T. (*)

In Praefatione ad Lectorem editionis Clementinae versionis 509 Vulgatae Sacrarum Scripturarum legitur :

« Porro in hac editione nihil non canonicum,... nullae ad mar-ginem concordantiae (quae posthac inîbi apponi non prohibentur), nullae notae, nullae variae lectiones, nullae denique praefationes... Sed sicut Apostolica Sedes industriam eorum non damnât, qui concordias locorum, varias lectiones, praefationes S. Hieronymi et alia id genus in aliis editionibus inseruerunt; ita quoque non pro-hibet, quin, alio génère characteris, in hac ipsa Vaticana editione eiusmodi adiumenta pro studiosorum commoditate atqué utilitate in posterum adiiciantur ; ita tamen, ut lectiones variae ad margi-nem ipsius textus minime adnotentur».

Cum autem sint, qui putent ultimis hisce verbis prohiberi ad-ditionem variarum lectionum non solum in margine laterali, verum etiam in inferiore seu ad calcem textus, quaesitum est a Pontifi­cia Commissione Biblica : utrum liceat in editionibus versionis Vul­gatae tam Novi quam 'eteris Testamenti lectiones varias aliave huiusmodi studiosorum adiumenta ad calcem textus adiicere?

Re examinata, Pontificia Commissio Biblica respondit : Affirmative. Quam resolutionem Ssmus Dominus Noster Benedictus Pp. XV

in audientia diei 17 Novembres 1921 adprobare dignatus est.

f HENRICUS LAURENTIUS JANSSENS, O. S. B.,

Ep. Bethsaiden., Consultor ab Actis

(}) Acta AposL Sedis 14 (1922) 27.

Page 180: Enchiridion Biblicum [1927]

164 Pius XI ab a. 1?22

PIUS XI ab a. 1922

S . S . C o n g r . S. Officii, E p i s t o l a ad R. D . M o d e r a t o r e m su-p r é m u n i S o c i e t a t i s P r e s b y t e r o r u m a S a n c t o S u l p i t î b , 22 Dec. 1923, circa d e c r e t u m d a m n a t l o n i s o p e r l s « M a n u e l b i b l i q u e » (*)

Reverendissime Domine,

510 Iam pluribus ab annis multi conquerebantur de opère quod inscribitur « Manuel biblique ou Cours d'Ecriture Sainte à l'usage des Séminaires» a D. Vigouroux et D. Bacuez, Societatis S. Sul-pitii • presbyteris, primum quidem exarato, sed postmodum a D. Brassac, eiusdem Societatis sodali, funditus retractato. Ipsa Sancta Sedes iam animum ad rem converterat, quum Reverentia Tua, anno 1920, a Sutnmo Pontifice supplicibus precibus petiit, ut totum opus Romae examini subiiceretur eaque omnia, quae forte inibi corrigenda essent, describerentur, ut in nova editione emendari possent. Cui petitioni, licet prorsus insolitae, Summus Pontifex Be­nedictus f. m. Pp. XV bénigne annuit atque huic Supremae Con-gregationi volumina recognoscenda commisit.

511 Examine autem, pro rei rnornento, mature ac diligentissime peracto, manifestum apparuit opus laborare multis gravibusque vitiis, quae illud ita pervadunt et inficiunt, ut prorsus impossibilis foret ipsius emendatio. Missis enim quamplurimis aliis erroribus, D. Brassac circa inspirationem Sacrae Scripturae et eius inerran-tiam, praesertim in rébus historicis, ubi inter substantiam narra-tionis et adiuncta distinguit, circa authenticitatem et veritatem his-toricam plurium librorum inspiratorum, ea habet, quae decretis dogmaticis sacrorum Conciliorum Tridentini ac Vaticani ceterisque documentis magisterii ecclesiastici, ut ecce Litteris Encyclicis Leo-nis XIII ac Pii X, decretis S. Officii et Pontificiae Commissionis de Re Biblica, necnon toti traditioni catholicae evidenter adver-santur.

512 Quod speciatim ad inerrantiam absolutam Sacrae Scripturae attinet, sufficiat in mentem revocare doctrinam Leonis XIII in Encyclica Providentissimus : Nullatenus « toleranda est eorum ratio,

(*) Acta Apost. Sedis 15 (1923) 616-619.

Page 181: Enchiridion Biblicum [1927]

S. S. Congr. S. Ofl\, Epist. de « Manuel biblique > 165

«qui... falso arbitrantur, de veritate sententiarum cum agitur, non «c adeo exquirendum, quaenam dixerit Deus, ut non magis perpen-« datur, quam ob causam ea dixerit. Etenim libri omnes atque in-« tegri, quos Ecclesia tamquam sacros et canonicos recipit, cum « omnibus suis partibus, Spiritu Sancto dictante, conscripti sunt ; « tantum vero abest, ut divinae inspirationi error ullus subesse pos-« sit, ut ea per se ipsa, non modo errorem excludat omnera, « sed tam necessario excludat et respuat, quam necessarium est, « Deum, summam Veritatem, nullius omnino erroris auctorem esse « Haec est antiqua et constans fides Ecclesiae, sollemni etiam sen-« tentia in Conciliis definita Florentino et Tridentino ; confirmata « denique atque expressius decîarata in Concilio Vaticano. ...Qua-« re nihil admodum refert, Spiritum Sanctum assumpsisse homi-« nés tamquam instrumenta ad scribendum, quasi, non quidem pri-« mario auctori, sed scriptoribus inspiratis quidpiam falsi elabi po-« tuerit. Nam supernaturali Ipse virtute ita eos ad scribendum « excitavit et movit, ita scribentibus adstitit, ut ea omnia eaque « sola, quae ipse iuberet, et recte mente conciperent, et fideliter « conscribere vellent, et apte infallibili veritate exprimèrent ; secus, « non Ipse esset auctor Sacrae Scripturae universae. ...Consequitur, << ut qui in locis authenticis Librorum Sacrorum quidpiam- falsi « contineri 'posse existiment, ii profecto aut catholicam divinae in-« spirationis notionem pervertant, aut Deum ipsum erroris faciant « auctorem »

Eamdem doctrinam contra Modernistas défendit S. Officium damnando prop. XI in decreto Lamentabili : « Inspiratio divina « non ita ad totam Scripturam Sacram extenditur, ut omnes et « singulas eius partes ab omni errore praemuniat » ( 2).

Tandem, in decreto Pontificiae Commissionis Biblicae diei 18 Iunii 1915 edicitur, ex dogmate catholico de inspiratione et iner-rantia Sacrarum Scripturarum consequi, quod « omne id, quod ha-« giographus asserit, enuntiat, insinuât, retineri débet assertum, « enuntiatum, insinuatum a Spiritu Sancto » ( 3).

Falsa etiam D. Brassac utitur methodo, cum, neglecta ni- 513 mis expositione positiva integrae doctrinae catholîcae, animo spe-

t 1) V. supra n. 109-111. ( 2) V\ supra n. 195. f3) V. supra n. 433.

12

Page 182: Enchiridion Biblicum [1927]

166 Pius XI ab a., 1922

détenus indifferenti proponit ex una parte argumenta, quae stant pro sententia traditionali, ex altéra vero studiose effert rationes, quae arte critica, quam vocant, ex indiciis internis accumulantur ad novas opiniones commendandas, quin harum rationum ineffi-caciam atque debilitatem verbo indicet. Et ita parvi - facit moni-tum Leonis XIII : « Perperam et cum religionis damno inductum '« est artificium, nomine honestatum criticae sublimions, quo ex « solis internis, uti loquuntur, rationibus, cuiuspiam libri origo, in-« tegritas, auctoritas diiudicata emergant. Contra, perspicuum est, « in quaestionibus rei historicae, cuiusmodi origo et conservatio « librorum, historiae testimonia valere prae ceteris, eaque esse quam « studiosissime et conquirenda et excutienda : illas vero rationes « internas plerumque non esse tanti, ut in causam, nisi ad quam-«c dam confïrmationem, possint advocari » ( 4 ) . Aliud etiam vetat Summus Pontifex in eadem Encyclica, scilicet ne in quaestionibus, quae ad eruditionem faciunt, « plus temporis tribuatur et operae,. « quam pernoscendis Divinis Libris, neve corrogata multiplex re-« rum cognitio mentibus iuvenum plus incommodi afferat quam « adiumenti» ( a).

514 Non paucas habet Auctor interpretationes quae sensui Eccle­siae «omnino refragantur. Lamentanda sane res, quum Concilium Tridentinum decreverit, « ut nemo, suae prudentiae innixus, in re-« bus fidei et morum ad aedificationem doctrinae christianae per-«tinentium, Sacram Scripturam ad suos sensus detorquens, con-« tra eum sensum, quem tenuit et tenet Sancta Mater Ecclesia* « cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione Scripturarum « Sanctarum, aut etiam contra unanimem consensum Patrum, ipsam « Scripturam Sacram interpretari audeat, etiamsi huiusmodi inter-« pretationes nullo unquam tempore in lucem edendae forent » ( 3). Quam praescriptionem Patres Côncibï Vaticani his verbis déclara-runt : « Quoniam vero, quae Sancta Tridentina Synodus de inter-« pretatione Divinae Scripturae ad coërcenda petulantia ingénia sa-. « lubriter decrevit, a quibusdam hominibus prave exponuntur, Nos « idem decretum rénovantes hanc illius mentem esse declaramus, « ut in rébus fidei et morum ad aedificationem doctrinae christia-

(4) V. supra n. 104. (2) V. supra n. 92. (3-) V. supra n. 47.

Page 183: Enchiridion Biblicum [1927]

S. S. Congr. S". Ofi\, Epist. de «Manue l b ib l ique» 167

« nae pertinentium, is pro vero sensu Sacrae Scripturae habendus « sit, quem tenuit et tenet sancta Mater Ecclesia, cuius est iudi-« c'are de vero sensu et interprétatione Scripturarum Sanctarum ; « atque ideo nemini licere contra hune sensum, aut etiam contra « unanimem consensum Patrum, ipsam Scripturam Sacram inter­ne pretari » (*).

Generatim autem Auctor, licet sententias scholae largioris, 515 qiias studiose proponit, non semper aperte amplectatur, ad eas ta­men inclinât, et saepius adhibet locutiones ambiguas et formulas captiosas, quae utroque modo, tum orthodoxo tum opinionibus eiusdem largioris scholae favente, intelligi possunt', immemor au-reae illius regulae, quam Pius X ab omnibus Sacram Scripturam praelegentibus stricte servari praecepit : « Doctor Sacrae Scripturae « tradendae sanctum habebit numquam a communi doctrina ac « traditione Ecclesiae vel minimum discedere ; utique vera scientiae « huius incrementa, quaecumque recentiorum sollertia peperit, in « rem suam convertet, sed temeraria novatorum commentaria ne-« gliget ; idem eas dumtaxat quaestiones tractandas suscipiet, qua-« rum tractatio ad intelligentiam et defensionem Scripturarum con-« ducat ; denique rationem magisterii sui ad eas normas diriget, « prudentiae plenas, quae Litteris Encyclicis Providentissimus con-« tinentur J> (j).

Nihil Auctor curât,, ut parum dicamus, decisiones Pontificiae 516 Commissionis Biblicae, de quibus Pius X edicit : « declaramus ex-« presseque praecipimus universos omnes conscientiae obstringi of-\< ûcio sententiis Pontificalis Consilii de Re Biblica, sive quae ad-« hue sunt emissae, sive quae posthac edentur, perinde ac Decre-« tis Sacrarum Congregationum, pertinentibus ad doctrinam pro-« batisque a Pontifice, se subiieiendi » ( 3 ) .

Quin D. Brassac haec praecepta sancte servet, potius vim argumentorum, quae favent doctrinae communiter receptae, énervât, dum e contrario fortiter difficultatibus ab adversariis allatis in-sîstît R saepe documenta magisterii ecclesiastici negligit vel eorum sensum ad propria placita pervertit; indolem praeternaturalem vel

( 4) V. supra n. 63. (2) Litt. Apost. Quoniam in re biblica, 27 Martii 1906, num, 1 3 ; v.

supra n. 168. ( 3) V. supra n. 279.

Page 184: Enchiridion Biblicum [1927]

Pius XI ab a. 1922

miraculosam plu ri uni factotum ab hagiographis narratorum vel si-lentio premit vel ad minimum reducit; vaticiniis messianicis non raro omnem fere vim probandi adimit; in multis a recto tramite doctrinae theologicae deflectit ; plus aequo tribuit auctoribus hete-rodoxis vel scriptoribus catholicis theoriis liberioribus imbutis, dum Léo XIII déclarât, nimium dedecere « ut quis, egregiis operibus, « quae nostri abUnde reliquerunt, ignoratis aut despectis, hetero-« doxorum libros praeoptet, ab eisque cum praesenti sanae doctri-«nae periculo et non raro cum detrimento fidei, explicationem « lôcorum quaerat, in quibus catholici ingénia et labores suos iam-« dudum optimeque collocarint », nec incorruptum Sacrarum Lit­terarum sensum ab eis tradi posse, qui, « verae fidei expertes, Scrip­te turae non medullam attingunt, sed corticem rodunt » ( 4). Tan­dem quasi nihil habet quod pietatem fovere possit, ac ita spiritum,. quo antiquum D. Vigouroux opus praestabat, penitus immutavit.

517 Quae omnia eo graviora sunt, quod agitur de « Manuali », quod in manibus versatur tôt alumnorum sanctuarii, quorum in-stitutioni Ecclesia materna cum sollicitudine invigilare débet. Ipsa enim vehementer cupit, ut ii, qui in spem altaris succrescunt, re-verentiam ac amorem altissimum erga Sacram Scripturam conci-piant, ita ut, sacerdotio aucti et vineam Domini ingressi, experi ­mento noscant, quam sit utilis omnis Scriptura divinitus inspirata ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in zuslitia, ut perfectus sit homo Dei, ad omne opus bonum instructus (2).

Quafe Emi ac Revmi DD. Cardinales una mecum Inquisitores Générales latum die 12 huius mensis praefati operis damnationis decretum edere sui muneris esse duxerunt, ac simul cetera non-dum evulgata decimaequintae editionis volumina operis « Manuel biblique » imprimi omnino prohibuerunt.

Haec autem omnia SSmus Dominus Noster Pius PP. XI, su-prema Sua auctoritate probata ac confirmata, tecum communicanda mandavit.

Et fausta cuncta atque felicia tibi adprecor.

Romae, 22 decembris 1923.

R. Card. MERRY DEL VAI-.

(J) V. supra n. 98. (*) 2 Tim. 3, 16 s.

Page 185: Enchiridion Biblicum [1927]

Motu proprio « Bibliorum scientiam > 169

Motu proprio « B ib l iorum s c i e n t i a m », 27 Apr. 1924, de disci­p l ina e b ibl icae magister ' i i s (')

Bibliorum scientiam quanti Ecclesia Dei perpetuo fecerit, vel 518. scripta testantur, a christianae religionis primordiis usque adhuc, ad fidem docendam tuendamque édita. Libris enim Sacris, altero divinae revelationis fonte, haud secus ac traditis sine scripto doc-trinis, quicquid de Deo, de Christo, hominum Redemptore, de na-tiva Ecclesiae constitutione deque morum disciplina scimus, inni-titur id omne ac fulcitur. Ouamobrem rei biblicae studia tanto plus viguerunt, quanto oportuit acrius aut veritatem inlustrare aut errores inimice infesteque în Christi divinitatem inque Ecclesiam prolatos refellere ; acafholicis autem et rationalistis eo usque teme-ritatis audaciaeque progressis, ut ipsam Scripturae Sanctae aucto-ritàtem atque ab errore immunitatem appeterent, iam nostris ne-cesse fuit, magna sanae eruditionis copia instructis, in certamen descendere, ut divinum Caelestis Sapientae donum a falsae scien­tiae commentis defenderent.

In qua quidem palaestra si omnes ex utroque clero alumni, 519 per sacrorum studiorum cursum, graviter institui atque exerceri debent, at plenissimam tamen incorruptamque rei biblicae cogni-tionem ii percipiant oportet, qui ad eiusmodi disciplinam aut in Seminariis studiorumve Universitatibus tradendam aut scripto trac-tandam peculiari quadam ingenii sui propensione allici et reservari videantur : qui si tantulum ab Ecclesiae sensu aberrarint, iam apud plures alios integritas fidei in periculum discrimenque vocabitur. Rei huiusce monienta cum proximi decessores Nostri provida in-tentoque animo pondérassent, Commissione, ut aiunt, Purpurato-rum Patrum et Instituto item Biblico conditis, datisque haud se-mel, ut Sacrae Scripturae studia proveherent, ad universos etiam catholici orbis Antistites, Litteris, inter alia id quoque edixerunt, magistros eius disciplinae esse caute prudenterque deligendos, et alumnos optimae spei, qui nati apti ad Bibliorum studia videren -)tur, ad promerenda etiam huius disciplinae insignia excitari adiu-varique debere, quibus aliquando Divinarum Litterarum magisteria committerentur. Quae quidem hortamenta et iussa sapientissimo-rum Pontificum magno sane émolument©1 fuere : verumtamen u t eadem, additis per Nos praescriptis atque incitamentis, quae tem-

(*) Acta Aposi. Sedis 16 (1924) 180-182.

Page 186: Enchiridion Biblicum [1927]

170 Pius Xt ab a. 1922

porum condirio postulat, uberiores solidioresque afferant utititates, placet haec, quae sequuntur, auctoritate Nostra decernere :

520 I. Gradus academici, apud Commissionem Biblicam vel Insti­tutum Biblicum, facto scientiae periculo, impetrati, eadem pariant iura eosdemque canonicos effectus, ac gradus in sacra theologia vel in iure canonico a quibusvis Pontifiais Athenaeis et Catholicis Institutis conlati.

521 II. Beneficium, in quo canonice insit onus Sacrae Scripturae populo explanandae, ulli ne conferatur, nisi, praeter alia, sit is li-centia aut laurea in re. biblica potitus.

522 III. Nullus item Sacrarum Litterarum disciplinae in Semina-riis tradendae doctor esto, nisi, confecto peculiari eiusdem disci­plinae curriculo, gradus academicos apud Commissionem Biblicam vel Institutum Biblicum adeptus légitime sit. Volumus autem ut baccalaurei titulus iis ab Instituto Biblico tributus, qui ibidem pri-mum alterumque curriculi annurn — graviores nempe doctrinas percipiendo — péregerint, satis sit cum ad rem biblicam docen-dam, tum ad beneficium, de quo n. II, assequendum, incolumi ta­men iure eos anteferendi, qui licentia laureave aucti sint.

523 IV. Summi Ordinum regularium Sodalitatumque religipsarum Moderatores, id velle Nos sciant, ut quos ex alumnis suis, aut Ro­mae aut alibi sacrarum disciplinarum curriculum agentibus, ad Dî-vinarum Litterarum studia aptiores deprehenderint, si non omnes, at saltem eorum aliquem, post exactum theologiae cursum, Scho-las Instituti Biblici frequentare iubeant.

524 V. Id ipsum catholici orbis Episcopis sanc'tum ac sollemne esto, qui, praeterea, rem Nobis pèrgratam facturi sunt, ,si annuam pecuniam constituerint, constituendamve aliorum liberalitate cura-rint, uni vel pluribus e sua cuiusque dioecesi sacerdotibus Romae alendis, ea de causa, ut Instituti Biblici scholas célèbrent ibique gra­dus academicos adipiscantur. Quos autem Episcopi, huius rei gratia, in Urbem miserint, iis excipiendis hospitia profecto non deerunt.

525 VI. Ut, quod postremo loco hortati sumus, id exemplo con-firmemus Nostro, ducenta libellarum italicarum millia largimur, quarum annuuni reditum in sacerdotes duos, ut supra, Romae alen-dos per Sacram Congregationem, Seminariis studiorumque Univer-sitatibus praepositam erogaturi sumus: cui quidem Sacrae Congre-gationi omnia, quae superioribus quinque capitibus decrevimus, ad effectum deducenda ac pro prudenti arbitrio moderanda attribuimus.

Page 187: Enchiridion Biblicum [1927]

P. C. de Re Bibl., De laurea theol. ad grad. acad. S. S. 171

Divinam interea Sapientiam rogamus incepto faveat Nostro, quocum maximum religionis bonum cohaeret profecto ac coniungitur.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, die 27 mensis Aprilis anno 1924, Pontificatus Nostri 3.

PIUS PP. XI

P o n t . C o m m i s s i o d e Re Biblica 26 Febr. 1927. Dec larat io de l a u r e a in t h e o l o g i a ad g r a d u s a c a d e m i c o s in Sacra Scr iptura ob-t i n e n dos requ i s ! t a ( 1)

Ut nonnullis occurraiur dubiis, quae passim exorta sunt de 526 interpreiandis documentis Pontificiis, quibus laurea in theologia omnibus ad gradus academicos in Sacra Scriptura contendentibus praescribitur, Eminentissimi DD. Cardinales Rei Biblicae praepo* siti hanc declarationem edendam censuerunt :

Ad gradus academicos in Sacra Scriptura contendere ii soli possunt :

1. qui, expleto biennio philosophico, in aliqua Universitate aut Athenaeo a Sancta Sede adprobato, cursum theolçgicum ad normam can. 1365 vel 589 regulariter peregerunt et ibidem lau­ream in sacra theologia légitime adepti sunt;

2. vel qui, studiis iuxta praescriptiones iuris peractis in In- 527 stituto, cui non est facultas apostolica concedendi lauream, per duos saltem annos in aliqua Universitate aut Athenaeo a Sancta Sede adprobato studia theologica prosecuti, doctores in sacra theo-logia< ibidem renuntiati sunt;

3. vel Religiosi qui, studiis iuxta praescriptiones iuris perac- 528 tis, in proprio Instituto adepti sunt titulum, qui ipsis, ex facultate a Sancta Sede Religioni facta, ad instar laureae in sacra theologia légitime collatus est.

Die autem 26 Februarii 1927) in audientia infrascripto Rmo Consultori ab Actis bénigne concessa, SSmus Dominus Noster Pius PP. XI praedictam declarationem ratam habuit ac publici iuris fieri mandavit.

IOANNES BAPTISTA FREY, C . S. Sp. L. !$( S. Cônsultor ab Actis.

(*) Acta Apost Sedis 19 (1927) 160.

Page 188: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 189: Enchiridion Biblicum [1927]

INDEX RERUM SYSTEMATICUS (Indicantur numeri marginales)

L — DE SACRA SCRIPTURA GENERATIM

Dantur libri sacri 29 35 37 47 62 etc. , divini 18 19 25 etc. , canonici 8 11 16 l a

39 62 etc. ; sunt verbum Dei 69, oracula et eloquia divina 66 128 132 etc .

Dispescuntur in duplicem classent: Veteris et Novi Testamenti 8-10 16 Ib

19 s. 23 26 etc.

Maxima gaudent auctoritate 22 66 462, sunt litterae humano generi a Deo l e

rnissae 66, thésaurus locupletissimus doctrinarum coelestium 73 461

481, perennes fontes salutis 73 ; continent regulam fidei et morum 42 ;

reverentia eis débita 49.

S. Scriptura est praeclarus catholicae revelationis fons 42 62 67 518, tam Id

insignis ut, nisi eius studio usuque assiduo, nequeat theologia rite

tractari 99 ; Patres et praeclarissimi theologi ex ea potissime quae sunt

obiectum fidei vel ab eo consequuntur studiterunt asserere et stabi-

lire 99. Tamen non est revelationis fons unicus 40 s. 42 45 61 s., nec

est supremus iudex fidei 85. Una cum traditione divina constituit de-

positum revelationis 40 s. 43 45 61 s. 66 99.

Raiionalistarum er rores circa S. Scripturam 85-87 104. 1©

Lectio et studium S. Scr ipturae commendatur 50-56 67-75 114-119 477-489 I*

493-495, lectio quot idiana 488-490; necessariae animi dispositiones 481,

gratia 74, humilïs oratio 74 482, obsequium in auctori tatem maiorum

483 et Ecclesiae 484-486.

Usus S. Scripturae 75 495-497 500 atque utititates multipliées 69-72. Ifc

Pructus scientiae Scr ip turarum: gaudium et consolatio interna 501, amor * n

Ecclesiae ,502, zelus pro fidei veritate 502, zelus pro morum integri-

ta te 503, amor Christi 504. imitatio Christi 505, alii fructus 506.'

In disputationibus inter catholicos, oportet ex una parte servare mutuam

caritatem, et ex alia collocare in tuto principia 136

Sollicitudo Ecclesiae de Libris Sacris 75-85 275 etc . I k

Page 190: Enchiridion Biblicum [1927]

174 Index rerum systematîcus

11 Laudandi viri catholici qui defensioni ss . Librorum vel eorum rectae expla-

nationi incumbunt 68. Nil fidei christianae .tam vehementer interest

quam proba ac fidelis ss . Librorum explanatio 127.

1 m Magistri S. Scripturae tradendae içionei deligen'di et formandi 88 ; re-

quiritur in eis mdicium sanum et prudens, verecundia modestiaque

animi 127, magnus amor et diuturna consuetudo Bibliorum 88 ; oportet

ut omnem theologiam egregie teneant et in commentariis versati sint

SS . Patrum 95, ut studia philosophica et theologica, Thoma duce, rite

peregerînt 88 100, immo ut confecto peculiari disciplinae biblicae cur-

riculo, saltem gradum baccalaureatus in re biblica adepti sint 522, ac

proinde ut lauream in sacra theologia obtinuerint 5 2 6 - 5 2 8 i p s a intro-

ductio biblica iradenda est comité et adiutrice theologia 89.

I n Qua ratione studia S. Scripturae in Seminariis clericorum ordinanda 155-

173, quaenam vitanda 513-516. Sanctum habebit magister numquam

a communi doctrina ac traditione Ecclesiae vel minimum discedere

167 348 515> nec ei licet praecepta et documenta Pontifias Maximi

negligere 128 281-283 vel décréta Pontificiae Commissionis Biblicae

parvi pendere, aut silentio praeterire, aut ea ad placita sua subdole

petulanterve detorquere 487. In re tanti momenti cav.endum est ne,

non modo superbia, sed ne levitate quidem animi imprudentiave pec-

cetur 67 127. Si magister tantulum ab Ecclesiae sensu aberrant, iam

apud plures alios integritas fidei in periculum vocabitur 519. Non plus

aequo tribuendum sententiis novis vel interpretibus heterodoxis 98 127 134 s. 203 516, ac refugiendum a génère interpretandi audacî atque

immodice libero 127. Si reperiatur ma^gisterer roribus modernistarum

imbutus, novarum nocentiumque rerum studiosus, aut minus ad prae­

scripta Apostolicae Sedis docilis, magisterio prorsus interdicatur 284.

Clerici qui vel minimum dubitationis iniiciant doctrinas se consectari

damnatas, a sacris ordinibus excludantur 284.

I o Necessarium est ut Divinae.Scripturae usus in universam theologiae influât

disciplinant eiusque prope sit anima 99.

IL — DE CANONE.

l i a Auctoritas canonica alicuius libri nobis innotescit per Ecclesiam 15 19 22

24 31 37 39 62, cui a L C. munus demandatum est Sacras Litteras

fideliter custodiendi et de canonïcitate textuum iudicium ferendi 121.

Auctoritas intégra ss . Librorum nullo alio pacto plene Hcebit univer-

seque asseri nisi ex vivo et proprio magisterio Ecclesiae 15 101.

Page 191: Enchiridion Biblicum [1927]

Index rerum systematicus 175

Quinam libri sint canonici 1-4 (can. Murât.) 8 s. (Conc. Laodic.) 11-14 II b

(Conc. Hippon. et Carthag.) 16 (Innoc. I) 19 s. (Decr. Gelas.) 32

(Flor.) 43-45 (Trid.).

D e commate Ioanneo 120; declaratio Supr. Congr. S. Officii circa sensum H c

huius decreti 121.

At>ocrypha 5-7 17 22 37 s. 475 485. II d

Auctoritas canonica S. Scripturae derivatur ex eius origine divina seu ex I l e

inspiratione 62.

III. - DE INSPIRATIONE S. SCRIPTURAE.

D e E x i s i s t e n t i a Insp irat ion i s .

Deus est auctor utriusque Testamenti 21 23 26 27 28 32 33 66 93 94 116 U l a

193. Libri illi conscripti sunt Spiritu Sancto inspirante 32 62 64 110

273 461 seu dictante 74 109 111 461.

Negatur divina inspiratio a rationalistis 85-87 104 435, pessumdatur etiam III b

a quibusdam catholicis 129 183 ss . 466 511, a modernistis 262 264-266.

De Natura Inspirat ionis ,

Falsae sentêntiae : libros in decreto Tridentino recensitbs Ecclesia habet 111 c

pro sacris et canonicis, non ideo quod sola humana industria concin-

nati, sua deinde auctoritate sint approbati; nec ideo dumtaxat, quod

revelationem sine errore contineant 62 ; nec concipienda est inspiratio,

ut volunt modernistae, tamquam vehementior quaedam impulsio, si-'

milis inspirationi poeticae 265 194.

Definitio catholica inspirationis tradîtur a Leone XIII 110, declaratur a III d

Benedicto XV. 461 ; quae definitio nil aliud est quam explicatio au­

thentica dogmatis quo edicitur Deus esse auctor S. Scripturae uni"

versae 110 465.

Deus est auctor primarîus 110, hagiographi scriptores secundarii 110; eos IIIe

Spiritus Sanctus assumpsit tamquam instrumenta ad scribendum 110 s. ;

attamen. singuli auctores, pro sua quisque natura atque ingenio, ope-

ram afflanti Deo libère navarunt 461.

Opus ita productum est verbutn Dei scriptum 93. III f

Non répugnât hagiographos usos esse amanuensibus 175, vel etiam re- 111 %

dactoribus 175 431, vel fontes adhibuisse, scripta scilicet documenta

vel orales traditiones 176 404 415 418 423 475.

Page 192: Enchiridion Biblicum [1927]

« 176 Index rernm systematicus

De E x t e n s i o n e I n s p i r a t i o n ! s .

l ï l h Nefas est inspirationem ad aliquos tantum S. Scripturae partes coangu-

stare 109 195 461 512, v. gr. ad res fidei et morum 109, vel ad ele-

mentum primarium, relicto humanae infirmitati elemento secundario

468; nec licet extensionem inspirationis ex fine religioso S. Scrip­

turae dimetiri 109 468 512.

III j Inspiratio ita ad totam Scripturam Sacram extenditur ut omnes et sin­

gulas eius partes ab omni errore praemuniat 195 515, uam omne id

quod hagiographus asserit, enuntiat, insinuât, retineri débet assertum,

enuntiatum, insinuatum a Spiritu Sancto 433, et omnis sensus omiiium-

que sententiarum Scripjjurae Deus causa princeps habendus est 461.

III k Decretis generalibus Indicis damnantur opéra in quibus inspirationis

. S. Scripturae conceptns pervertitur, aut ejus extensio nimis coarcta-

tur 126.

IV. — DE VERITATE ABSOLUTA S. SCRIPTURAE.

Immunitas ab omm omnino errore Librorum Sacrorum, quales ab hagio-

graphis editi sunt, Huit necessario ex catholica divinae inspirationis

notione 108-111 116 463 415 512; est doctrina Christi 476, doctrina

Patrum omnium et Doctorum 112 ; una cum doctrina de inspiratione,

pertinet ad antiquam et constantem fidem Ecclesiae 29 31 110 463,

soîemni etiam sententia in Conciliis definitam Florentino et Triden-

tino 110, ad dogma catholicum 433.

Non licet eam restringere ad res fidei et morum 109 467, sed extenditur

ad res physicas 105-107 467 s., licet hagiographus ea secutus sit quae.

sensibiliter apparent 106 338 ; ad res historicas 108 469-471 511 s.,

ad omnes Bibliorum partes, sine ullo delectu ac discrimine 109 195

273 463 468. Nec licet,. quoad inerrantiam. distinguere inter elemen-

tum primarium seu religiosum, et elementum secundarium seu pro-

fanum 467 s. ; neque admitti potest, in narrationibus historicis, ve-.

ri tas quae dicitur relaiiva 469, nam lex historiae praecipua haec est,

scripta cum rébus gestis , uti gestae reapse sunt, congruere oportere

470; nec ad defensionem sententiae oppositae invocari potest aucto­

ritas Leonis XIII 469-471 vel S. Hieronymi 472 s.

Verae sunt narrationes Evangeliorum 198 406 416 et Actuum Apostolorum

423 s.

Page 193: Enchiridion Biblicum [1927]

Index rerum systematicus Î 7 7

Negatur veritas historica S. Scripturae a rationalisas 85 s. 518, vocatur IV d

in periculum a quibusdam catholicis 127 129 466 475 511 s., impeti-

tur a modernist is 195 197 198 200 201 202 207 220 242 272.

Exege tae catholicae permissum non est asserere Apostolos, licet sub in- IV e

spiratione Spiritus Sancti nullum doceant errorem. proprios nihilomi-

nus humanos sensus exprimere, quibus error vel deceptio subesse

possit 432: nec fas est, quoad inerrantiam S. Scripturae, distinguere

inter substant iam narrationis historicae eiusque adiuncta, quasi in

istis posset non haberi veritas 511.

Falsa est opinio eorum qui arbitrantur, de veritate sententiarum cum agi- IV

tur, non adeo exqui rendùm quaenam dixerit Deus, ut non magis

perpendatur , quam ob causam ea dixerit 109 468 512.

Et iam veritas prophetiarum V. et N. T . admit tenda est 60. Iuxta ratio- I V g

tionalistas. vaticinia sunt aut confictae post eventus praedictiones aut

ex naturali vi praesensiones 60 85 104; iuxta moderntstas, sunt arti-

ficia quaedam praedicationis 274 287-289.

De antilogiis: reiicenda est omnis interpretatio quae inspiratos auctores IV h

- inter se q u o d a m m o d o pugnantes faciat 54 464. Nulla exsistit. nec

exsistere potest , opposit io inter ss. Libros et' scientias natnrales vel

historicas 105-108, nec inter facta quae in S. Scriptura narrantur,

eisque innixa Ecclesiae dogmata 207. Quomodo apparentes contradi-

ctiones solvendae 106 s. 109 116.

De citationibus implidtis 153 266 474. IV

Narrationes specietenus historicae, u t rum admitti possunt 154 474. IVk

Gênera litteraria non omnia admit tenda, nam dantur quibuscum intégra IVI

ac perfecta verbi divini veritas componi nequit 474. — Mythi nulla-

tenus inveniuntur in S. Scriptura 60 61 65 85 333.

V. — DE INTERPRETATIONE SS. LIBRORUM

Interpretat ionem débe t praecedere iniroductio biblica 89; eius momentum 89. V a

De utilitate interpretat ionis et modo in sacris Seminarîis servando 90. V b

De sensibus S. Scripturae.- de sensu litterali 97 498, de sensu spirituali 499; V c

non omnia V. Tes tament i ad typicam significationem trahenda 499;

non negligenda quae a Patribus ad allegoricam similemve sententiam

translata sunt 97 337 499.

De legibus hermeneuticae. Leges hermeneuticae grammatico-historicae re-

gulae critices textualis 109; habenda est sua ratio antiquarum versio-

num (praeter Vulga tam) , maxime codicum primigeutorum 91; S. Scrip-

Page 194: Enchiridion Biblicum [1927]

178 Index rerum systematicus

turae magistris necesse est cognitas habere linguas quibus libri cano-

nici sunt primitus ab bagiographis exarati 103; convenit et iam ut theo-

logi et alumni qui ad academicos theologiae .gradus aspirant , easdem

linguas colant 103.

V e Opor te t ut magistri sint exercitati in vera artis crit icae disciplina

103 s. 135. Perspîcuum est, in quaestionibus rei historicae, cuiusmodi

origo et conservatio l ibrorum, historiae testimonia valere prae ceteris

104, rat iones autem internas plerumque non posse advocari nisi ad

q u a m d a m confirmationem 104.

Vf A litterali et veluti obvio sensu minime d iscedendum, nisi qua

ratio tenere prohibeat vel nécessitas cogat dimit tere 97; commenta to r i s

orrïcium est exponere, non quid ipse velit, sed qu id sentiat ille quem

interpreta tur 91. Pe rpendendum quid ipsa verba valeant , quid con-

secutio rerum velit, quid locorum similitudo aut talia cetera 92.

Auctori tas etiam ss. Librorum strenue vindicanda 101 511 513. Ecclesia

habe t ius tuendi authent ic i ta tem eorum Librorum quibus nititur apo-

logetica christiana v. Ind.syst. V i l l e (décréta P. Commissionis Biblicae}.

V g Non sunt obruendae mentes iuvenum corrogata multiplici rerum

cognitione 92 513.

V h Leges hermeneuticae catholicae: Libri Sacri involvuntur religiosa quadam

obscuritate 93 134, ita ut ad eos , absque viae duce , n e m o ingredi

possit 93; dux et magistra, Ecclesia 134.

V i Exegeta débet a t tendere ad originem supernaturalem ss . Librorum

nec eos intèrpretari potest ut documenta mere humana 196; 'Spiri tu

Sanc to inspirante conscripti Deum habent auctorem, a tque ut taies

Ecclesiae traditi sunt 62 s. 66 93 461.

V k Authentica interpreiatio ss . Librorum competi t magisterio Ecclesiae

cui commissum est deposi tum fidei custodiendum, explicandum, fide-

libus proponendum 18 31 36 37 s. 47 58 61 63 85 93 s. 134 188 350

484-487 514.

VI Ecclesiae interpretatio non subiacet exegetarum iudicio 186, nec débe t

secerni exegesis theologica et pastoralis a scientifica e t historica 260.

V m Auctoritas Patrum: necesse est Patres sequi magis t ros 18 25 35

38 95 483; in rébus fidei et morum non licet S. Scr ip turam intèrpretari

contra unanimem consensum Pat rum 39 47 58 63 93 134 514; summa

est eorum auctoritas, quot iescumque testimonium aliquod bibl icum,

ut ad fidei pert inens morumve doctr inam, uno eodemque modo ex-

plicant omnes 96; etiam ut Doctores privati habent suam auctori tatem

96, licet non necessario sint sequendi 97 107 335-.

Page 195: Enchiridion Biblicum [1927]

Index rerum systematicus 179

Sequenda est analogia fidei 94 136 350; reiiciehda est ut falsa Vit omnis interpretatio quae doctrinae Ecclesiae adversatur 94 136 207 208-

Suus honor e t iam tr ibuendus commentari is interpretum catho- V o licorum 98. Sed prudenter adh'ibenda studia heterodoxorum 98 127 134 s. -203 516, nam incorruptus Sacrarum Litterarum sensus extra Ecclesiam neut iquam reperiri potest 98 134 203 516.

Quid sentiant modernis tae de legibus hermeneuticae catholicae 260. V p

VI. — DE TEXTIBUS PRIMIGENIIS ET DE VERSIONIBUS

De utilitate consulendi textum hebraicum et graecum 91. V i a De Vulgata Hieronymiana : eius praestantia 478. Libri in canone Triden- VI b

tino recensiti integri cum omnibus suis partibus prout in Ecclesia ca­tholica legi consueverunt et in veteri vulgata latina editione habentur, pro sacris et canonicis suscipendi sunt 45,

Ex omnibus versionibus latinis, declarata est authentica a Conc. Tr id . 46 62 91 479. Tamen impe'rfectiones non paucae decursu saecu-lorum in textum irrepserunt 178. Decernit Conc. Trid. ut quam emen-datissime imprimatur 48. Eius restitutio in pristinam formam commissa Sodalibus Benedictinis 178 s. 285 s. 479.

Licet in edit ionibus Vulgatae tam N. quam V. T. Iectiones varias ad calcem textus adiicere 509.

Laudaritur Societas S. Hieronymi aliaeque id genus societates 490-492.

Textus originales S. Scripturae, versiones ant iquae ab acatholicis edi tae V i e et versiones vernaculae, quibus conditionibus adhiberi possunt '48 122-125 450-456. Leges hae ecclesiasticae obligant etiam cultores exege-seos scientificae 185.

VIL — DE HISTORIA EXEGESEOS

De Apostolorum discipulis: Clemens Romanus , Ignatius Antioch. , Poly- V l l a carpus, Apologeiae, Iust inus, Irenaeus 76.

Schola alexandrina et schola antiochena 76. VII b

De scriptoribus orientalibus : Origenes, Clemens Alex., Cyrillus Alex., VII c Eusebius, Cyrillus Hierosolymitanus. — Basilius, Gregorius Naz. , Gregorius Nyss . , Ioannes Chrysostomus 77.

De scriptoribus occidentalibus : Tertull ianus, Cyprianus, Hilarius, Ambro- VII d

Page 196: Enchiridion Biblicum [1927]

180 Index rerum systematicus

sius, Léo M. — Augustinus et Hieronymus 78. — Litterae Encyclicae

«Spiritus Paraclitus», in natali MD S. Hieronymi Ecclesiae Doctoris

457-508.

VII e D e interpretibus latinis usque ad saec. XIII; Isidorus Hisp., Bêda, Aicuinus,

Valafridus Strabo, Anselmus Laudunensis, Petrus Damianus, Lan-

francus, Bernardus 79 s.

VII f De aetate scholasticorum — Correctoria biblica — Thomas Aquinas 18.

VII g Saec. XIV-XIX : Clemens V, Pius IV, Sixtus V, Clemens VIII — editiones

versionum veterum. Vulgatae et Alexandrinae — Polyglottae 82 s.

VIII. — DE PONTIFICIA COMMISSIONE DE RE BIBLICA

V i l l a De eiu5 insiitutione 130-141: rationes 130-132, scopus 133-138; iuxta quae-

nam principia ei agendum 134 s.; constabit aliquot S. R. E. Cardina-

libus quibus adiunguntur nonnulli Consultores 138.

VIII b £}e gradibus academicis in S. Scriptura: Pont. Commissioni Biblicae datur

facultas academicos prolytae et doctoris in S. Scriptura gradus con­

fère ndi 142-150; determinantur leges ad quas conferentur 144-150.

Regulares habitualem facultatem obtinere valent assequendi aca­

demicos in S. Scriptura gradus 151 s.

Ratio periclitandae doctrinae candidatorum ad acad. gradus in

S. Script. 351-400.' Pars prima: de disciplinarum capitibus 351-366:

ad prolytatum 352-359. ad lauream 360-366. — Pars altéra: de ipsis

experimentis: ad conferendum prolytatum 367-38S, ad lauream 389-400.

D e laurea in theologia ad gradus academicos in S. Scriptura ob-

tinendos requisita 145 323 369 445 526-528.

Iusiurandum conceptis verbis dandum ab iis qui doctores in

S. Scriptura sunt renuntiandi 348 s\

Iura et canonici eftectus horum graduum 520-522.

V i l l e Responsa Pontificiae Commissionis Biblicae:

I. circa citationes implicitas in S. Scriptura contentas 153;

IL de narrationibus specietenus tantum historicis 154;

III. de mosaica authentia Pentateuchi 174-177;

IV. de auctore et veritate historica quarti Evangelii 180-182;

V. de libri Isaiae indole et auctore 287-291;

VI. de charactere historico trium* priorum capitum Geneseos

332-339 ;

VIL de auctoribus et de tempore compositionis Psalmorum 340-347 ;

Page 197: Enchiridion Biblicum [1927]

Index rerum systematicus 181

VUE. de Evangelio secundum Matthaeum 401-407 ;

IX. de Evangeliis secundum Marcum et Lucam 408-416;

X. de quaestione synoptica 417 s . ;

XI. de libro Actuum Apostolorum 419-424 ;

XII. de epistolis pastoralibus Pauli Apostoli 425-428;

XIII. de epistola ad Hebraeos 429-431;

XIV. de parousia D. N. I. C. in epistolis S. Pauli 432-434.

•Declarationes a Pont. Commissîone Biblica datae: VIII d

I. de additione variarum lectionum in editionibus versionis Vul­

gatae 509;

II. de laurea in theologia ad gradus acad. in S. Scriptura obti-

nendos requisita 526-528.

Valor sententiarum P. Commissionis Biblicae 276-284 516. Exsistit obli- VIII e *

gatio sese subiicieudi decretis doctrinalibus SS. Rom. Congregationum

192 280-282; Ecclesia habet ius exîgendi a fidelibus internum assen-

sum, quo iùdicia a se édita complectantur 191 ; nulli viro catholico

licet décréta P. Commissionis Biblicae parvi pendere vel silentio prae-

terire vel ad placita sua subdole petulanterve detorquere 487.

Quae intercedere debeant rationes tum Pont. Instituto Biblico, tum Pont. VIII i

Consilio Vulgatae restituendae, cum supremo Pont. Consilio rei bi­

blicae provehendae 435-449.

IX. — DE PONTIFICIA COMMISSIONE VULGATAE

RESTITUENDAE.

Sodalibus Benedictinis a Pont. Commissione Biblica defertur munus explo- IX a

randi varias lectiones Vulgatae Hieronymianae, ut opportuno tempore

nova editio emendatissima parari possit 178 6. Summus Pontifex operis

difficultatem et amplitudinem exponit, simulque hortatur ut in incoepto

persévèrent 285 s. 436.

Determînantur mutuae rationes quae eî cum Pont. Commissione Biblica IX b

intercedere debent 438 449.

X. — DE PONTIFICIO INSTITUTO BIBLICO.

Fuit in votis Leonis XIII 143. Erigitur a Pio X 293-331; de eius fine X a

296-299 ; de praesidiis quibus instruitur 300-302 ; de eius constitutione

atque ordinatione 303-306. — Leges 307-331 : de studiis 307-312 ; de re-

13

Page 198: Enchiridion Biblicum [1927]

182 Index rerum systëmatîcus

gimine 313-317 ; de magistris 318-321 ; de celebrantibus scholas 322-326; de bibliotheca 327-331.

X b Novae feruntur leges a tque determinantur mutuae rat iones quae Pont .

Insti tuto Biblico cum Pont . Commissione Biblica in tercédant oportet 438-449.

X c De gradibus academicis baccalaureatus et prolytatus in S. Scriptura a Pont. Inst i tuto conferendis eorumque effectibus canonicis 442 444 522-525.

X d Monentur Episcopi a tque Moderatores générales Ord inum religiosorum ut aliquos ex eorum alumnis ad scholas Pont. Instituti Biblici fre-quentandas Romam mit tant 522 s., et hac de re annuam pecuniam const i tuant 524. Ipse S u m m u s Pontifex hanc horta t ionem exemplo confirmât 525.

X « Mentio adhuc fit Pont . Instituti Biblici 348 437 s. 494 519.

XI. — D E LIBRIS SACRIS

ET ALIQUIBUS TEXTIBUS DE QUIBUS SPECIALIA

E x s t a n t Ecc l e s iae d o c u m e n t a

X I a De libris historicis: de narrat ionibus specietenus tantum historicis in S. Scripturae libris qui pro historicis habentur .

XI b De Pentateucho: eius authent ia mosaica 174-177, negatur a modernistis 271 ; de charactere historico tr ium priorum capi tum Geneseos 332-339.

XI c De Psalmis 340-647. XI d De propheiis generat im 287-289. XI e De libro Isaiae 287-291; vaticinium Isaiae de Emmanue le 59. XI f De Evangelio secundum Maithaeum 401-407; de authent ic i ta te historica

textus asserentis pr imatum Pétri (Mt. 16, 17-19), formulae baptismi (Mt. 28, 19 s.), professionis fidei Apostolorum in divinitatem Christi (Mt. 14-33) 405.

XI g De Evangeliis secundum Marcum et Lucam 408-416; de postremis duor decim' versibus Ev. Marci 409, de inspiratione et canonicitate narra-t ionum Lucae de infantia Christi (Le. 1 et 2), d e appari t ione Angeli Iesum confortantis et de sudore sanguineo (Le. 22, 13 s.) 410, de authenticitate Mariali cantici Magnificat 411.

XI h De quaestione synoptica 417 s . ; de parabolis evangelicis 197. — Authentia t r ium primorum Evangel iorum negatur a modernis t is 271.

Page 199: Enchiridion Biblicum [1927]

Index rerum systematicus 183

De Evangelio secundum loannem: eius authenticitas et veritas historica XI i

180-182 200-202 475.

— Evangelia non fuerunt aucta continuis additionibus et correctionibus XI k

usque ad constitutum canonem 199 271 ; divinitas I. C. probatur ex

Evangeliis 211 ; I. C. docuit se esse Messiam et eius miracula eo

spectabant ut id demonstraret 212; non licet concedere Christum

quem exhibet historia inferîorem esse Christo qui est obiectum fidei

213 ; falsum est in omnibus textibus evangelicis nomen Filius Det

aequivalere tantum nomini Messias 214; doctrina de Christo quam

tradunt Faulus, Ioannes et Concilia est ea quam lesus docuit 215;

de conscientia et scientia infallibili I. C. 216-218; de eius doctrina

circa parousîam 217 236 274; de Christi conscientia messianica 219;

Resurrectio Christi est proprie factum ordinis historici 220 ; de fide

in Resurrectionem 211, de doctrina circa mortem piacularem Christi

222 ; omnia quae narrât Paulus de institutïone Eucharistiae historiée

sunt sumenda 229; verba Domini apud Io. 20, 22 s. referuntur ad

Sacramentum Poenîtentîae 231; lacobus 5, 14 s. promulgavit Sacra­

mentum Christi 232 ; de constîtutione Ecclesiae ut societatis 236, pri-

matus in persona Pétri 239.

Christi persona iuxta modernistas 254-256 258 268-270. XII

De Actibus Apostolorum 419-424. XI m

De Epistolis pastoralibus S. Pauli 425-428 XI n

De Epistola ad Hebraeos 429-431. XI o

De parousia îu Epistolis S. Pauli 432-434. XI p

De 1 Epistola Ioannis; decretum de authentia textus I Io. 5, 7: 120: de- X I q

claratîo Supr. Congr. S. Officii 121.

De Apocalypsis auctoritate canonica 24. XI r

Revelatio, obiectum fidei catholicae constituens, fuit cum Apo- XI s

stolis cl a usa 205.

Page 200: Enchiridion Biblicum [1927]
Page 201: Enchiridion Biblicum [1927]

INDEX ALPHABETICUS

A.

Abdîas 458.

Academici gradus in S. Script. 144

151 152 351-400 441 442 443 445;

cf. Ind. syst. VIII b et X c.

Acta Apost. Sedis 292.

Actus Apostolorum 414 419-424 427.

Adversariorum S. Script. — impu-

gnationes 113-117 129-135 462; —

methodi 86 102-108.

Aggaeus 503.

Agnosticismus (mod.) 250 254 258

262 267 268.

Alcuinus 79.

Alexandrins (versio) 83.

Allegoricus (sensus) 97 337 498 s.

Amanuenses'175 177 345.

Ambrosius S. 78.

Amor S. Script. 480.

Analogia fidei 94 136 335 350; cf.

ind. syst. V m.

An gel us confortans 410.

Anselmus Laudunensis 79.

Antilogiae v. Ind. syst. IV h.

Antuerpiensis (polyglotta) 83.

Apocalypsis 24.

Apocalyptici (libri) 6 264.

Apocrypha 5-7 17 22 37 s. 475 485.

Apollinarius Laodicensis 458.

Apologeta (mod.) 272-274.

Apologetae (Patres) 76.

Apparentiae 468 470.

Approbatio ecclesiastica 124 453.

Aprtorismus (mod.) 269 s.

Apronius 502.

Armenorum errores 30 31.

Assensus ïnternus 191.

Atheismus 250.

Auctor S. Script. Deus 21 23 26 27

28 32 33 42 72 93 94 106 109-112

116 127 193 196 271 273 433 457 461

465 481 ; cf. Ind. syst. III a et e.

Auctoressecundarii ss . Librorum 110

111 174-177 264 271 290 291 340-

346 401-407 408-416 420 425-428

431 432 461 465 467 469; cf. Ind.

syst. III e.

Auctoritas S . Script. 37 101 134

462 518 ; cf. Ind. syst. I c.

Augustinus S. 72 74 78 91 95 97

106 111 112 116 273 375 464 468

473 481 502.

Authenticitas ss Librorum 129 217

271 425-428 511.

B.

Bacuez 510.

Baptismus 226-228 407.

Baranina 460.

Basilîus Magnus 77.

Page 202: Enchiridion Biblicum [1927]

186 Index alphabeticus

Beda S. 79. Benedictini Sodaies 178 179 285

286 436 479. Benedictus XII 30. Benedictus XV 510. Bernardus S. 80 480. Brassac 510-517.

C.

Canonici l ibri; cf. Ind. syst. II b . Canonicitas 8 15 62 109 110 409 410

425 429; cf. Ind . syst. Il a. Captivitas S. Pauli 428. Celsus 464.

Censura librorum 122-126 185 284. 452 453.

Chalcedonense (Conc.) 215. Christologia, Christus 182201 211-221

236 243. — jux ta modernis tas 254-256 258

260 262 268 269 274 407 465 476. Chronologicus ordo Evv. 406 412. Chrysostomus S. 77 102 434. Cicero 481 482.

Cîtationes implicitae J53 266 474. Clemens Alexandr. 77. — Romanus 76. Clemens V 82; — VI 31; — VIII 83. Clementina (versio) 509. Codex Iuris Canonici 450-456. Codices mendosi 109 112 177. Cognitio supernaturalis 256. Comma Ioanneum 120 121. Commissio Pont , biblica v. Ind.

syst. VIII. Concilia particularia:

— Carthaginense (397 et 419) 14;

— Florent inum (1517-1518) 35 s. — Hipponense (393) 11-13; — Laodicenum (360) 9 s.; — Meldense (847) 25; — Senonense (Parisiense : 1527-

1528) 37-41; — (Toletanum I?) 21; — Tole tanum IV (633) 24. Concilia universalia (oecumenica) : — Chalcedonense (oec. IV, 451)215; — Ephesinum (oecum. I I I . 431) 215; — Florent inum (oecum. XVII , 1438-

1445) 32-34 110 465;

— Lugdunense II (oecum. XIV, 1274) 28;

— Trident inum (oecum. XIX, 1546-1563) 42-57 110 223 231 429 465 479 511 514;

— Vaticanum (oecum. XX, 1869-1870) 61-65 110 129 134 256 273 283 465 511 514.

Concordiae locorum' 509. Confirmatio (Sacr.) 228. Congregationes Romanae 192-279-

283 516. Conscientia :

— Christi 255 256 262; — christiana 211 ?1"5 220; — religiosa (modernist.) 253. Consensus Patrum 93 343 347. Contradict iones apparentes v. Ind.

syst. IV h. Correctoria biblica 81 . Credibilitatis a rgum. 101 251. Critica (ars):

—1 cognoscenda 104 135; — et fides 207 245. — historica (mod.) 254 260 270 271

513;

Page 203: Enchiridion Biblicum [1927]

Index alphabeticus 187

- sublimior 104 276 513; — textualis (mod.) 271 350. Cyprianus S. 78. Cyrillus Alex. S . 77. Cyrillus Hierosol. S. 77.

D.

Damasus 19 459 460 463 484 505. Damianus (S. Petrus) 79. Daniel 493. David 340 343-345 476. Defiguratio (mod.) 254 267. Demonstratio dogmatum 99. Deus (iuxta mod.) 252 253 259 271. Didymus Alex. 460 507. Dies (in Gen. 1) 339. Discens Ecclesia 190. Divinitas Christi 182 201 211 214 260« Doctrina 71 89-92 94. Dogmata 206-208 210 238 262 496. Domnio 460.

B.

Ecclesia : — instituta a Christo 236 237 239

240 244; — interpres S . Script. 93 94 121

127 128 134 136 186 188; cf. Ind. syst. V h-k;

— iuxta modernistas 253 262 268 ; — quomodo se habeat ad scientias

(iuxta mod.) 189 241 248;

— sollicita de S. Script. 75-84. Editiones: textus origin. et vers, non

vulg. 122 123; — versionum in vemac. lingua 124

125;

— iuxta Cod. t. Can. 452-456 492.

Elementum primarium et secunda-rium 467 s.

Elias 473 476. Elisabeth 411. Elisaeus 476. Eloquentia sacra 71-74. Emanatio vitalis (mod.) 270. Emmanuele (vaticinium de) 59. Ephesinum (Conc.) 215. Episcoporum officium quoad Sacram

Script. 118 150 284 476 491 494 519 524.

Epistolae S. Pauli: pastorales 425-•428;

— Ep. ad Hebraeos 429-431 ; — parousia 432-434.

Error 109-112 116 272 432 468; cf. Ind. syst. IV.

Eruditio 92 103 513.. Esdras 346. Ethica evangelica (mod.) 247. Eucharistia 229 233 506. Eugenius IV 32-34. Eusebius Caes. 77 459 460. Eustochium 488 501 505 506. Evangelia 197 199;

— Synoptica 217 271 417 418; — secundum Mt. 401-407; — secundum Me. et Le. 408-416 475; — secundum Ioannem 180-182 200-

202 270; — eorum doctrina v. Ind. syst. XI k. Evolutio (mod.) 242 243 259 262

270 271.

Examina ad gradus in S. S. v. Ind. syst. VIII b et X c.

Exegesis v. Ind. syst. V ;

— historia v. Ind. syst. VII; —. libéra 187 260.

Page 204: Enchiridion Biblicum [1927]

188 Index alphabeticus,

Exegeta.v. Ind. syst. V.

Exsuperius Tolosanus 16 17.

Extensio inspirationis v. Ind, syst.

111 h-k;

— inerrantiae v. Ind. syst. IV b-1.

Extrema Unctio 232.

Ezechiel 463.

F.

Fideismus 252.

Fides: humana S. Script. 101.

— iuxta modernistas 251-254 258-261

268 270.

Florentinum Conc. oecum. : 32-34

110 465.

— Conc. provinciale 35 36

Foecunditas Ecclesiae 101.

^Fons revelationis (S. Script.) 42 62

66 67 9 9 ; cf. Ind. syst. I d.

Fontes: Pentateuchi 176;

— I* Evang. 404;

— II 1 et III 1 Evang. 415 418;

— Evangeliorum, et speciatîm IV*

475; cf. ind. syst. III g.

— Act. Apost. 423 ;

Formula'(mod.) 257 259.

Fragmentaria (hypothesis) 426.

Fractus scientiae S. Script. 73 476

501-505 517; ci. Ind. syst. I h.

O.

Gasquet (Card.) 285 286.

Gelasii Decretum 19 20.

Geneologia Christi 407.

Gênera litteraria v. Ind. syst, IV 1*

Genesis 332-339.

Glossae ad Pentat. 177

Gnostici 427.

Gradus academici in S. Script, v. Ind.

syst. VIII b et X c.

Gregorius M. 73 74 78 111 ;

— Greg. IX 259.

— Nazianz. 77 459 507;

— Nyssenus 77.

H.

Hagiographi Cf. Auctores secunda-

rii ss. Libr.

Hebraeos (Ep. ad) 419421.

Helvîdîus 462.

Hemptinne (D de) 178.

Henoch 473.

Hermas (Pastor) 7.

Hermeneutica v. Ind. syst. V.

Heterodoxi :

— non nimium (aciendi 134 135;

— non praeferendi catholicis 98 127

203 516 ;

— quoad editiones librorum 122 123

125 454;

cf. Adversarii.

Hierarchia 238 427.

Hieronymus S. 71 73 78 95 112 436

457-508 509.

Hieronymi (Societas S.) 491.

Hilarius S. 78.

Hipponense (Concilium) 11-15.

Historia 104 250 469-472 474 513;

— eius habitudo ad fidem 187 213

223;

— iuxta modernistas 252 254 258-

260 262 267-270.

Historicae narrationes specietenus

hist. 154 474 ;

— res in S. Script. 108-112 116 198

272 424 467.

Historié (libri) 1*4 264 474.

Page 205: Enchiridion Biblicum [1927]

Index alphabeticus 189

Historicitas S. Script-: — negata a Rationalistis 85 ; — narrat ionum S. Script. 198-229 — Geneseos 332-339 ; — V Evang. 401-407; — II* et I l l i Evang . 408-416; — IV 1 Evang . 182^200-202; — Act. Ap. 423 424 511. Honor debi tus S. Script. 49 118 s. Hormisdas 19.

Hypothesis fragmentaria 426.

1.

lacobitis (decretum pro) 32-34. Iacobus S. 232. Jeremias 462. Ignatius Antioch. 76. Immanentia (mod.) 251 255 261 262

2?0. rinmutabilitas : — doctrinae 243 246. — Ecclesiae 237 247 249. Incognoscibile (mod,) 252 254; cf.

Agnost ic ismus. Indicis (S. Congr.) 192. Indigentia (mod.) 251 252 270. Inerrantia S. Script. 29 30 31 109-

112 116 195 272 432 433 463-465 468 470 474 511 512; cf Ind. syst. IV.

Infantiae (Evangelium) 407 410. Initium religionis (mod.) 252. Innocentius I S. 16 17. Innocentius III 27. Inquisitionis (S . Congr.) 120 s. 183-

249; cf. Officium S. Inspiratio :

— affirmatur 432 433 461 465 467 468 511 517; cf. Ind. syst. III a-b.

— definitur 110; cl. Ind. syst. III

c-g; — declaratur 461 ; — falsae sententiae v. Ind . syst.

III c ; — omnium partium S, Script. 62 64

109-112 126 129 195; cf. Ind. syst. III h -k ;

— Pentateuchi 175; — Psalmorum 345; — Ep. ad Hebraeos 429;

— negatur a rationalistis 85 104 435;

— iuxta modernistas 262 264-266;

— libri eam impugnantes 126 129. Insti tutum Pont. Biblicum v. Ind.

syst. X. Instrumentalis (causalitas hagiogr.)

v. Ind. syst. III e. Internae rationes 104 346 414 419

512 513. Interpretat io v. Ind. syst. V. Interpretum cath. auctoritas 98 107

335.

Introductio biblica 89. Ioannes Chrysostomus S. 77 102

434.

Ioannes Evangelista 120 121 180-182 200-202 215 231 244 270 475.

Ioannes XXl l 29. lonas 476. Ioseph S. 472. Iovinianus 462. Irenaeus S. 76 93 403. Isaias 59 287-291 459. Isidorus Hisp . S. 79. Iulianus Apostata 464 lustinus S. 76.

Page 206: Enchiridion Biblicum [1927]

190 Index alphabeticus

L. — in arte critîca 104,

— in re* physica 105,

— in scientia theologica 95;

— ratio agendi in Seminariis 89-92

99 100 155-173 451 512 515-517

519 522; cf. Ind. syst. I a.

Magnificat (canticum) 411.

Malachias 493.

« Manuel biblique » 510-517.

Marcella 488 493 506.

Marcus S. 408-416.

Marginales notae 509.

Maria (B. V.) 411 462 473 506.

Matrimonium 235.

Matthaeus S. 401-407 412.

Meldense (Concilium) 25.

Messias, Messianismus 211 212 214

219 347 406.

Methodus :

— interpretandae S. Script. 196,

— docendae S. S. in Semin. 89 92

512 515-517;

— adhibenda in arte critica 104 ;

cum physicis 105-108 ;

cum historicis 108-112 ;

contra adversarios 129;

— adversariorum 86 102-108.

Michael Palaeologus 28.

Ministrum gêner. O. F . M. (Ep.

ad). 127 s.

Miracula relata in S. Script. 60 65 ;

— in I V 0 Ev. 201.

Modernismus cf. « Lamentabili > et

« Pascendi ».

Mors Christi piacularis 222.

Mosaïca Lex 34

Moyses 174-177 473 504,

Muratorianum (Fragm.) 1-7.

Mythî v. Ind. syst. IV 1.

Laeta 488.

Laici scientiarum cultores 113 117.

« Lamentabili sane exitu * 183-249

280 512.

Lanfrancus 79.

Laodicenum (Concilium) 8-10.

Lectio S. Script. 50-57 457 478 481

488-490 493 495-497 501 503; cf.

Ind. syst. I f.

Léo I S. 18.

Léo IX S. 26.

Léo XIII 66 ss. 469 487 494 499

511 512 513 516.

Lex Mosaica 34.

Libertas légitima in exegesi 97 107

335 339 417.

— modernist. 260.

Libri sacri v. Ind. syst. I a.

Libri de S. Script, tractantes 169

172 284 455.

— prohibiti 122-126 452-45/.

Linguae orientales 103 133 165 488.

Liturgia 180 401.

Lot 476.

Lucas S. 408-416 419-424.

Lugdunense II (Concilium) 28.

Lumen inspirativum 461.

Lutherus 260.

M.

Magisterium Ecclesiae 101 188 260

350 474 484 485 487 511 514; cf.

Ind. syst. V h-k.

Magistrorum S. Script. :

— delectus et praeparatio 88 143

284 494 519; cf. Ind. syst, I m ;

— peritîa in ling. oriental. 103,

Page 207: Enchiridion Biblicum [1927]

Index alphabeticus 191

N.

Narrat iones cf. Historicae. Naturales (res) cf. Physicae. Nehemias 346. Nepotianus 73 493 500. Nicaenum I (Conc.) 215. Ninivitae 476. Noe 476.

Notae marginales 509. Novatores 127 129. Novitates 25 513.

O.

Obiectum fidei 205. Obscuritas S. Script . 93 134 464. Officium S. (Congr.) 120-121 510-517:

cf. Inquisitionis (S. Congr.) Oratores sacri 72-74. Ordo (Sacram.) 233 234. Origenes 459 460. Origo S. Script , (mod.) 196 262 264;

— religionis (mod.) 251 255.

P.

Palaestina 460 506. Parabolae 197. Parisiense (Concilium) 37-41. Parisiensis (polyglotta) 83. Parousia 217 236 274 432-434. « Pascendi » 250-275 280. Pastorales epist . S. Pauli 425-428. Pat rum : — auctoritas v. Ind. syst. V I ; —

negatur a modernist is 260 ;

— test imonia circa S. Script. 25 73 74 76-80;

— theoriae physicae 107. Paula 488 501 506.

Paulinus 480 493 499 501 503. Pau lusAp .215 222 229 244 270 403

422 423 425 434 460 461 499 517. Pelagiani 502. Pentateuchus 174-177 271. Perennitas Ecclesiae 236. Permahentia (mod.j 262 264. Petrus (S.) 239. Petrus Antiochenus 26. Petrus (Damianus S.) 79. Phi lemonem (Ep. ad) 473. Philologia colenda 132. Philosophia :

— necessaria ad studia biblica 100 297 439;

— apud modernist . 259-261 267-270 526.

Physicae (res) 105-108 116 241 338 467 469 471.

Pietas fovenda ex S. Script. 516. Pius IV 58 83.

— VI 59. — IX 60-65 259 281 282. — X 285 286 457 479 511 515 516.

— XI 525,528. Plautus 481. Poenae ecclesiasticae 227 230 231. Polycarpus S. 76. Porphyrius 464. Positiva theologia 100. Postumianus 502. Primatus Pétri 239 407. Praefationes ad edit. Vulg. 509. Progressui scientiarum favet Ecclesia

241 247 248. Prohibiti cf. Libri. Prophet ia -274 287-289 347 403 504

516; cf. Ind. syst. IV g. Protoevangelium 334.

Page 208: Enchiridion Biblicum [1927]

192 Index alphabeticus

Protestantismus 249.

« Providentissimus Deus » 66-119

128-130 155 165 276 465 494 496

499 50S 512 515.

Psalmi 340-347.

R .

Rampolla (Card.) 178.

Rationalistae 85-87 104 350.

Redactores v. Ind. syst. III g.

Regulares(quoadgradus in S. Script.)

151 152 523 528.

Religio (mod.) 251-253 255-257 259

467.

Reliquiae S. Hieronymi 507.

iResurrectio Christi 220-221.

Reveiatio 62 66 204-206 251-254; cf.

Ind. syst. I d.

Rogatianus 460.

Rufinus 486.

Rusticus 493.

S .

Saba regina 476.

Sacramentorum origo (mod.) 223-

235 238 262 268.

Sacrae Scripturae :

— auctor Deus cf. Auctor;

— dignitas 49 66 461;

— ndes humana stabilienda 101 134

462;

— inspiratio v. Ind. syst. 111 ;

— inerrantia v. Ind. syst. IV;

— interpretatio v. Ind. syst. V;

— obscuritas cf. Obscuritas;

— militas 69 71 73 495-497 517;

— habitudo ad revelationem v. Ind.

syst, I d*

ad theologiam 95 99 ; cf. Ind.

syst. I m;

ad res physicas cf. Physicae ;

ad res historicas 108-112 116

198 272 424 467; cf. Ind. syst.

IV b-h ;

— tradendae in Seminariis ratio v.

Ind. syst. I n.

Salomon 6 476.

Sancti tas Ecclesiae 101.

Sapientia Salom. 6.

Schola Iargior 515 516.

Scholastici 81.

Scientia :

— libéra 86;

— physica 105 11)6 241 338;

— historica 108 116;

— critica 104 135;

— non opponitur Catholicismol249;

— iuxta modernistas 252 254 258-

261 272 424.

Scientia Christi 216 218.

Scientiarum cultores catholici 113-

117.

Sectïones « N o s » Lucanae 421.

Seminaria :

— Magistri S. Script, v. Ind. syst.

I m •;

— ratio tradendae S. Script, v, Ind.

syst. I n.

Seminariis (S. Congreg. de) 526.

Senonense (Concilium) 37-41.

Sensus S. Script, v. Ind. syst. V c.

Septuaginta 341.

Sermones Christi ap. Io. 182.

Sixtus V 83.

Societas S. Hieronymi 491.

Societates biblicae 125.

Sollicitudo Ecclesiae v. Ind. syst. I k.

Page 209: Enchiridion Biblicum [1927]

Index alphabeticus 193

« Spiritus Paraclitus » 457-508.

Spiritus Sanctus cf. Auctor ;

— intelligentiam dans S. Script. 74

273;

— vim praebens praedicationi 72.

Stabilitas Ecclesiae 236.

Statuta Ecclesiae Antiquae 23.

Stilus 290 420 427 430.

Studiorum S. Scr ipt . :

— conspectus historiens 76-84 ; cf.

Ind. syst. V I I ;

— duratio in Font . Inst. Bibl. 440

442 ; cf. Ind. syst. X;

— nécessitas 142 488; cf. Ind. syst.

l f ;

— ordinatio in Seminarîis 86 119..

155-173; cf. Ind. syst. I n.

— fundamentum, philos, et theologia

88 89 95 99 100 145 526-528.

Subconscientia (mod.; 25t 252 255.

Subiectivismus (mod.) 269.

Substântîa narrat ionum et adiuncta

511.

Sudor sangutneus Christi 410.

Sulpicius Severus 502.

«Syl labus» Pii IX 60.

Symbolismus (mod.) 261.

Synoptica Evv. 417 4f8.

T.

Tempus composi t ionis:

— Isaïae 287 289 ;

— Psalm. 346;

— Ev. sec. Mt. 402 403:

— Ev. sec. Me. et Le. 413 ;

— Act. Ap . 414-422;

— Ep. past. S. Pauli 428.

TertuIHanus 78.

Textus investigatio v. cf. Ind. syst

V. c-f.

— editi ab . acath. v. Ind. syst. VI c.

— primigenii 91 ;

Textualis critica modernisa 271 350.

Theologiae: habitudo ad S. Script.

95 99.

— nécessitas ad studia biblica 100

145 297 439 445 526;

— relatio cum rébus physicis 106;

— relatio cum critica 245 ;

— conceptns modernisticus 260 261.

Theologica studia 450.

Thomas Aquinas 81 99 106 107 468

Timothaeus 74 425 427 493 517.

Tituli Psalmorum 341-343.

Ti tus 425 493.

Toletanum (Conc. I) 21 22;

— IV 24.

Traditio Ecclesiae 40 41 42 62 174

180 287 (mod.) 333 350 401 408

411 414 419 425 426 428.

Tradi t iones orales in Pentateucho

176.

Taransfigu ratio (mod.) 254 267 268.

Tridentina (fidei professio) 58.

Tridentinum (Concilium) 42-57 110

223 231 429 465 479 511 514.

Typus cf. Sensus.

U.

Unitas Ecclesiae 101.

Usus S. Script, v. Ind. syst. I g.

Utilitates S. Script. 69-72 495-497

517.

V.

Valafridus Strabo 79.

Variae lectiones 509.

Page 210: Enchiridion Biblicum [1927]

194 Index alphabeticus

Vaticanum (Conc.) 61-65 110-129 134 256 273 283 465 511 514.

Vaticinium Isaiae de Emmanuele 59, Veritas absoluta S. Script, v. Ind.

syst. IV. — relativa 469-Veritatis evolutio (mod.) 243 257 272. Versio V Evang. 405. Versiones v. Ind. syst. VI b et c. Vestis externa S. Script. 467. Vigilantius 485.

Vigouroux 510 516. Visitatio Ter rae Sanctae 460 506. Vulgaris lingua 124 125 453. Vulgata Hieronymiana v, Ind. syst .

VI b ; — resti tuenda v. Ind. syst. IX a.

W .

Wirstncke (Lectiones « Nos » Lu-canae) 421

Page 211: Enchiridion Biblicum [1927]