84
1 ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.) ए - 24/25, ए, – 62, , -201309 - www.nios.ac.in - 1800 180 9393 - : [email protected]

ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

1

ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)

ए - 24/25, ए , – 62,

, -201309

- www.nios.ac.in

- 1800 180 9393 - : [email protected]

Page 2: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

2

,

ए ,

(MHRD)., .

2.02

. ,

,ए . . ओ. ए . 15

, 2 5

. ए . . ओ. ए . ,

.

, : ओ / ओ , ओ

. ए . .ओ.ए .

. D.El.Ed. ए . . ओ. ए .

. 2009 -

.

, (ए ओए )

.

. 2009 ( ) .

. , .

.

(ओ ए )

. :

ए .

: !

(ए ओए )

Page 3: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

3

(Contents)

1 4

2 5

3 5

4 5

5 6

6 9

7 18

8 54

9 ( ) 55

10 ( ) 55

11 ( ) 55

12 56

13 56

14 ( ) 57

15 58

16 ( ) 60

17 ( ए ) 60

18 68

19 69

20 70

ऄ , ए ए, ए

अ ( )

आ ( )

इ ( )

ई ( )

Page 4: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

4

- ए .

, ए .

.

, ए ए ए 60

. ए ‘ ’

. , 1 ए 2010 "

2009" ,

.

.ओ ए

.

,

.

-

:

ऄ - .

अ , , , ,

.

आ ए ए 2005

.

:

Page 5: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

5

.

इ -

.

.

ई 2009

.

.

/

.

(I-IV / V) , ( )

50% ( - / / ए

5% ) ( / -

) ए / ए . .

. ,

.

Page 6: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

6

, , ए ,

.

, .

-

.

.

1 - 1 (Contextual Issues) 18 06

1. ए

03 01

2. 06 02

3. 06 02

4. 03 01

2 - 2 /

12 04

1. (Languages) 03 01

2. (Mathematics) 03 01

3. ( ) 03 01

4. ,

(Art, Health & Physical and

Work Education)

03 01

3 - 3 -

(Teaching-Learning at

Upper Primary level)

03 01 ए

1. (Social Science) 03 01

2. (Science) 03 01

4 - 4 (Internship in Schools) Nil 20

.

1. Nil 04

2. Nil 08

Page 7: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

7

3. Nil 08

ए 33 31 ए 64 .

-

,

ए 68

Page 8: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

8

- .

(32) (32)

( ) ( - I) ( ) ( - I)

.

.

T +P =

ए *

.

.

T +P =

ए *

1 :

ए -

3 3+1=4 1 सरवसमारशक सदभावत

मलाना समजन घण 4 6+2=8

2 पराथममक शाळा

परकरिया

4 6+2=8 2 समदाय अमण पराथममक

मशकषण 3 3+1=4

( -II) ( -II)

3 3 3+1=4 3 , ,

3 3+1=4

4 3 3+1=4 ( III)

5 3 3+1=4 3 3+1=4

( -IV) 2 3+1=4

6 - 4 ( -IV)

7 -

4 -

4

मशकषण 8

Page 9: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

9

6.

1. ( - I II)

T + p =

501

: ए -

1:

:

2 :

- I

3:

- II

1:

-I

2:

-II

3:

4: UEE

5: UEE-

6: UEE-II

(ए ए ए)

7: UEE

8: पराथममक

9:

10:

3+1=4

506 सरवसमारशक सदभावत

मलाना समजन घण 1:

:

1:

2:

6 + 2 = 8

Page 10: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

10

2:

3:

4: मली र बाल

हकक

3:

4: मरचारशील कौशलय

मरकमसत करण

5: अतम मरकास

6: मलामधय

मरकमसत करण

7:

8: CWSN

(मरशष गरजा ऄसलल मल)

9: CWSN

10: दततक कौशलयाचा

मरकास ( एए ),

(एए ),

(ST)

11:

12:

13:

502

ऄधयापनशासतराबाबतचया

पराथममक शाळा

परकरिया

1: -

1: पराथममक मशकषण

दरमयान -

2:

3:

6 + 2 = 8

Page 11: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

11

2: -

3:

मशकषण

ईदयोनमख मदद

4:

4:

दमिकोण अमण पदधती

5: रगव परकरियाच

वयरसथापन

6: -

सामगरी

7:

8:

9: ए -

परकरिया

10: सदभवपरणाली मशकषण

परकरिया अमण सामहतय

11: (ICT)

12

13:

14:

15: मशकषण सधारणयासाठी

मलयाकन पररणामाचा रापर

करण

16: मशकषण अमण मलयाकन

507

1: समाज,

1:

2:

3: शालय

समाजातील योगदान

4: एसएसए(SSA) अमण

(RTE) ऄतगवत

3 + 1 = 4

Page 12: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

12

2:

3:

सबध

समाजातील योगदा

5:

6:

7:

8: मशकषण ससथाशी नात

9: समदाय सगनमत

( )

10:

11: शाळा र समदाय

ससाधन वयरसथापन

12:

503

पराथममक पातळीररील

भाषा मशकण 1:

2: भाषा मशकणया

3: रगाव मधय भाषा

मशकण

1:

2:

3: –

4: ऐकण- बोलणयाच

कौशलय

5:

6:

7:

8:

9:

10: भाषच मलयमापन र

मलयाकन

3 + 1 = 4

Page 13: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

13

504 पराथममक पातळीररील

1: पराथममक

मशकषणाचया सतराररील

गमणत महततर

2:

3:

गमणत मलयाकन

1: मल गमणत कस

मशकतात

2: अमण

- ,

3:

4: -

5: ,

6: अकार अमण मरमशि

सबध

7:

8:

9: -

10: गमणत

दमिकोन

11:

12: गमणत

3 + 1 = 4

505

पराथममक पातळीररील

1: पराथममक

सतरारर पयावररण शासतर

मशकरणयाच महतर

1: मशकषणाचया सररातीचया

टपपपपयारर पयावररण महतर

2: पराथममक सतरारर

पयावररण शासतर

3: पराथममक सतरारर

शकषमणक मरचारारर

3 + 1 = 4

Page 14: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

14

2:

ऄधयापनशासतराबाबत

पयावररण शासतर

ऄभयासिम

3:

पयावररण शासतर सकलपना

4: पराथममक सतरारर

पयावररण शासतर ची

ऄभयासिमाची तरतद

5: पयावररण शासतर चया

ऄधयापनाच मशकषण

6: पयावररण शासतर चया

मशकषण ऄधयापन पदधती

7: पयावररण शासतर मशकण

-मनयोजन

8: -

9:

10:

11: मरदयारथयााचया

राढीसाठी मनकालाचा रापर करण

508

पराथममक सतरारर कला,

अरोगय अमण

मशकण

1:

-1

(मसदधात)

-2

( )

-3 कला सादर करण

( )

4: पराथममक रगाासाठी कला

मशकषण योजना

5:

6: -

3+1=4

Page 15: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

15

2:

3:

7: अरोगय

मशकषण कायविमाच परमख पल

8

9 .

-10:

11: , िीडा

12:

( )

13:

( )

14:

( )

15:

16:

(

)

( -III) - ए

509 ईचच पराथममक सतरारर

सामामजक मरजञान मशकण 1: सामामजक

शासतराचा एक

महणन समजन घण

1: सामामजक शासतरा

2:

3+1=

4

Page 16: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

16

2: सामामजक

शासतर

3: सामामजक

मरजञान

धयापनशासतरातील मदद

सामामजक शासतर

3:

4:

5:

/

/ समाजशासतर

6: अमण

सथामनक सदभावच सररप समजन

घण

7: मशकषण मशकरणयाच

धोरण

-8: सामामजक मरजञान मधय

ससाधन मशकण

9: सामामजक मरजञान मधय

मलयाकन

510 ईचच पराथममक सतरारर

मरजञान मशकण 1: समजन

घण

2: मरजञान

वयरसथापन र

1:

2:

3:

4: : भममका र

महततर

5: ईचच पराथममक सतरारर

6:

7:

3+1=

4

( - )

511 - 4

Page 17: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

17

512 -

(

)

4

12- :

तयार करण , , ,

मरजञान /सामामजक मरजञान

मागवदशवक ए

4

513 -

( )

4

12- :

,

, , मरजञान /सामामजक मरजञान

,

रळ तकता / रारषषक करदनदरषशका याच

शाळा सबध

4

514

8 .

10

( , , /

). ए

4

Page 18: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

18

( ए )

:

• शाळा परमखाचयादवार सरार ऄधयापन परकरियच मलयमापन

64

7. (Detailed Unit Structure)

1 : : - (Elementary

Education in India: A Socio-Cultural Perspective)

(Rationale)

.

,

.

.

.

,

, ए ए ए, .

Page 19: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

19

1: : (Elementary Education in India: A

Retrospect)

1: - 1

; ' '

1947

2: -2

, , 1964-66

, 1968 1986 -1992 :

8 (5 + 3) 5 3

,

(ए ए ), 2005

3:

45 ( . . .)

86 , 2002; 21 ; ए

( ) , 2009 :

o

o

o

o

;

Page 20: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

20

4: . . .

:

१ (NCERT)

२ (SCERT, SIEMT)

३ (BRCs)

४ (CRCs)

.

2: 1 :

5: . . .- 1

( . . .),

-, , , ,

, ,

, , ,

, .( , )

( ), , ,

, , . . .

6 : . . .- 2 - (ए .ए .ए)

(ए .ए .ए)

ए .ए .ए

ए ए ए

ए ए ए

ए ए ए

2009

7:

, 73 , 74

, 2009

,

Page 21: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

21

3: 2 :

8:

ए ए , 2005

पराथममक मशकषकाची तयारी करणयासाठी मशकषकासाठी राषटरीय ऄभयासिम रचनातमक

सागाडा (एनसीएफटीइ), 200 9 -10 च ठळक मदद

पराथममक मशकषणाचया पराथममक र ईचच पराथममक ईपक'माची शकषमणक समसया अमण काळजी

( ) .

9: .

( ए ए )

10:

जटीन कॉनफरस (1990) अमण इ-9 दशारर पररणाम, दमकषण अमशयाइ परदशातील परमख

दश.

.

. . . ( , , , ए , ए)

, , , 2009.

( ए ए)

Page 22: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

22

2: 506 -

मशकषकाना परभारीपण मशकरणयासाठी अमण एका समगर पदधतीन मलाना राढणयास मदत करणयासाठी

मलाचया नसरषगक गरजा समजन घण ऄतयारशयक . मलाला पणवपण समजन घतलयामशराय परभारी

मशकषण शकय नाही. हा ऄभयासिम अपलयाला मला मधय रयमकतक फरक समजन घणयास मदत करल

अमण तयानसार तयाचयाशी वयरहार करल. मशकषकाना एक सलभ राताररण तयार करण अमण बालसमसयाचया

शकषमणक परकरियाच परचार करण ऄपमकषत अह मजथ परतयक मलाला तयाचया मत वयकत करणयास मोकळ राटत

अमण तयाचया ऄनभरारर अधाररत जञान मनमावण . मशकषका तयाचया मलाचया मरकासासाठी

मलाचया ऄमधकाराच हकक अमण हककाच सरकषण करणयाची गरज अह. रगावत चचाव कलयान तमहाला मलाबददल

तयाचया सामामजक-सासकमतक सदभावत ऄमधक सरदनशील अमण ऄतदविी ममळल.

ईददश मलभत सकलपना अमण बालकाचया मरकासातील मलततर अमण तयाच

मशकषण अमण मशकणयासबधीच ततरजञान मरकमसत करण ह अह. मशकषक तयाचया एकण वयमकतमततराचया

मरकासात मलाना चालना दउ शकतात. रयमकतक फरक समजन , जस की ललग

मदद अमण सामामजक-अरषथक , मशकषकाना मलासाठी सलभ राताररण तयार करणयास मदत होइल.

:

• .

• .

• .

• या मधय चचाव कललया मरमरध सकलपनाशी मशकषकाना जाणीर वहारी यासाठी परतयक घटक चया

शरटी सचमरल

. ए .

ऄभयासिमाचा हत अपलयाला पारशवभमीचया जञानान ससजज करण अह जयाला पराथममक शाळतील मलाची

अमण तयाचया सामामजक-सासकमतक सदभााची समज मरकमसत करण अरशयक अह. मलाचया मरशष

गरजाबददल सरदनशीलता मनमावण करण जणकरन रगावतील राताररण मनरोगी अमण कायवकषम बनरता यइल

:

मलाचया भौमतक, सामामजक अमण भारमनक मरकासाचया मरमरध पलची समज मरकमसत करण.

मलाना मशकषण दणयासाठी योगय पदधती अमण माधयम मनरडणयासाठी अमण रापरणयासाठी मशकषकाना

सकषम करण

समारशक राताररणात मलाच वयमकतमतर मरकासासाठी समजन घण तयार करण

Page 23: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

23

13 सकलपना

1:

1:

/

राढ अमण मरकास याचयातील नातसबध

मरकासाचया टपपपपयात (शारीररक, सामामजक, भारमनक, सजञानातमक अमण नमतक) अमण मशकणयाचया

परकरियसाठी मरकासाचया टपपपपयाच पररणाम

राढ अमण मरकासाला चालना दणयासाठी घटक

मलाचया राढ अमण मरकासातील मशकषकाची भममका

2:

नरमशकतची अमण पयावररणाची सकलपना

नरमशकतच यतर, घटक अमण पयावररण महततर

बालकाला समजन घणयामधय नरमशकतचा अमण पयावररणाचा सबधीत महततर

बाल मरकासासाठी अनरमशकतची अमण राताररणाची कलपना

2:

3:

वयमकतमतराच सररप अमण सकलपना

वयमकतमतराची रमशषटय अमण

वयमकतमतर मसदधात; सरत: ची सकलपना, मलय, दमिकोन, समज अमण पररणा याचा मरकास; नततर

रतवन

वयमकतमतर परभामरत घटकाचा मलयाकन

वयमकतमतर मरकास मधय मशकषकाची भममका

4:

मरचार सलभ , परकार अमण साधन

गभीर, ऄमभसरण अमण मभनन मरचाराचा मरकास

मरचार करणयाचया अधार योगय कारणाचा मनणवय घणयासाठी सकषमीकरण करण

रगावतील मलामधील परशन मरचारणयाची समरधा ईपलबध करण

मरचार कौशलय मरकमसत करणयामधय शाळची र मशकषकाची भममका

5:

मलामधय सरत: ची सकलपना मरकमसत करण

मलामधय सरत: ची सकलपना मरकमसत करणयास मदत

Page 24: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

24

मलामधय सरत: ची सकलपना परभामरत करणार घटक

अमण नमतक मरकास

मलयाचया मरकासातील भममका

मला चाग रतती मनमावण करणयामधय रतती अमण मशकषकाची भममका

मला अकलन अमण मतचया मरकासाच महतर

मला पररणा रमशषटय

अतररक पररणा, मचकाटी, अवहान अमण ऄरलमबतर मनरड,

6:

सकलपना, मनसगव अमण सजवनशीलतच परकार

सजवनशीलतच मलयाकन

सजवनशीलतरर पररणाम करणार घटक

सजवनशीलता मरकमसत करणयासाठी यकतया (सजवनशीलता मरकमसत करणयासाठी करिया)

a. शकषमणक

b. सह-शकषमणक

सजनशीलता राढरणयासाठी शकषमणक सामगरीचा मरकास करण

3:

7:

सकलपना अमण मरशष मशकषण, एकमतरत मशकषण अमण समारशक मशकषण

समारशक शाळा अमण रगावरर पररणाम करणार घटक

समारशक मशकषण सामहतय, भौमतक राताररण अमण रगव वयरसथापन

समारशक मलयमापन मरकमसत करण;

रमचत गट: दमलत, अकरदरासी, बालमजरी अमण समारशनच आतर परकार याचा समारश

8: ए ए (CWSN)

ए ए (CWSN)

रगीय / ऄपगतराचा परकार (मानमसक, शारीररक, भारमनक, रतवणकीशी, मशकण, आतयादी) अमण

तयाचया मलाचया राढीचा परभार

ऄपग मलाचया राढीस कारणीभत घटक, तयाना "परतीकषा करणारी मल" ऄस का महटल जात,

:

पीडबलयडी ऄमधमनयम 1994, क दरीय अमण राजय सरकारची भममका

रगावमधय सीडबलयएसएन हाताळणयात एक मशकषक महतरपणव भममका कशी बजार शकतो

ओळख अमण पततयासाठी मशकषकाची भममका

पराथममक सतरारर CWSN चया मशकणयाचया गरजा,

Page 25: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

25

9: ए ए

सीडबलयएसएन चया शकषमणक गरजा

सीडबलयएसएन (सामानय ऄभयासिम मसरकत) साठी ऄभयासिम सरीकारण, शाळत

सीडबलयएसएनचया मशकषण गरजा पणव करणयासाठी समरधा

शाळत ऄपगतर ऄसललया मलाचा समारश

मशकषण दणयासाठी टीएलएम

सीडबलयएसएनच रगव समायोजन

सकलपना अमण घर अधाररत मशकषणाची भममका

सीडबलयएसएनदवार परभारी मशकषणासाठी अयसीटीचा रापर

कलासरम वयरसथापन अमण सीडबलयएसएन

10: ( एए ), (एए ), (ए )

मानमसक मदता, , , सरबरल पालसी अमण कमजोरी, मशकणयाचया

ऄडचणी अमण एकामधक ऄपग ऄसललया मलासाठी दास, एएस अमण ऄनसमचत जमातीसाठी

परतयक यतरारर थोडकयात चचाव

4:

11:

ललग सकलपना; ललग अमण ललग

मल अमण मलीच जमरक अमण ललग गणधमव

ललग भदभार याचा ऄथव

अपलया समाजात मल अमण मलीची मसथती

लमगक भदभार कारण

शाळा अमण रगाामधय ललग भदभार

मररकपणव ललग पदधतीच पालन करणयाची अरशयकता अह

शाळा अमण मशकषकाची भममका

12:

सशकतीकरण सकलपना: सकषमीकरणाचा ऄथव

सशकतीकरणाच मनदशक

मलीच सशकतीकरण अरशयक अह

मलीचया सशकतीकरणातील मशकषणाची भममका: औपचाररक अमण ऄनौपचाररक मशकषणादवार

सकषमीकरण

मलीचया सकषमीकरणासाठी पढाकार: जनादश

सरकारी धोरण अमण पढाकार, एनपीइजीइएल

गरामीण भागातील मलीसाठी कायविम, आतर ईपिम [ममहला ]

ममहला अमण मलीच सकषमीकरण करणा-या ससथाची भममका: शासकीय अमण सरयसरी ससथा,

सथामनक ससथा, शाळा अमण मशकषकाची भममका

Page 26: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

26

मलीसाठीच जीरन कौशलय: जीरन कौशलय सकलपना, मलीसाठीच जीरन कौशलय, शाळाची

भममका अमण मशकषकाची भममका

13:

मानरी ऄमधकार अमण बाल हकक

बालहककाचया हककारर सयकत राषटराचया पढाकार: सयकत राषटर घोषणापतर मखय ईददशय अमण ईकरददि

मलाना मोफत अमण सकतीच मशकषण कायदा, 200 9 अमण बालहकक ऄमधकाराचा हकक

मलाचया हककाच सरकषण: मलाचया हककाचया सरकषणाची गरज,

बाल ऄमधकार सरकषणासाठी राषटरीय अयोगाची ऄमनरायव तरतद (एनसीपीसीअर), बाल हककाच

ईललघन: बाल शरम: बाल कामगाराचा ऄथव

बाल कामगार मनमवलन अरशयकता

बाल मजरी दणयाबाबतच ईपाय

भारतात बालमजरीच मनमवलन करणयाबाबत मनयोजन अयोगाच कायवकारी साराश, बाल कामगार

नयायपामलका

शाळमधय मलाच हककाच ईललघन: शाळत मलाचया ऄमधकाराच ईललघन कलयाचया घटना

छडीची मशकषा अमण मलाच हकक

शारीररक मशकषा बदीची अरशयकता

मलाचया ऄमधकाराच रकषण करणयासाठी मशकषकाची भममका, मशकषकासाठी अचारसमहता

3: 502-

या मधय गहपाठ ऄसतील

मशकरणयाच कौशलय मरकमसत करण

शालय मरषयाचया मशकरणयाचया मसदधाता र परथारर सहकायव करण

ऄधयापनमरषयक दिीकोन समजन घणयासाठी

परभारी मशकषण दणयासाठी मशकषकाना सकषम करण

:

शालय मशकषणाचया मयावदत मलाचया मशकषणाचया ऄनभराची गणरतता अमण मयावदा राढरण ह सरव

मशकषणमरषयक परयताच महततर अह. या शकषमणक दिीकोनातन मशकषक अमण मशकमरणयाचया सोयीच

अमण मशकणयाची परकरिया सलभ झाली अह.

हा ऄभयासिम सभावय मशकषकाना बालमशकषणमरषयक परकरियाचया सकलपनातमक सपितसह सकषम

करणयारर क करदरत करल जणकरन त मरमरध सदभाामधय पररणामकारक मशकषणासाठी सरावत योगय

पदधती अमण योजना रापर . त मरमरध पररमसथतीत मलाचया परगतीच मलयाकन करतील,

जयानसार त मशकषण मशकणयाचया परकरियत योगय सधारणा करतील.

.

Page 27: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

27

करण

शकषमणक पदधती अमण मशकणयाचया परकरियची रचाररक समज पराररषतत करणयासाठी मशकषकाची

कषमता मरकमसत करण.

मलाचया मशकषणाचया परभारी सलभतसाठी मशकषकाना सकषम, एकतरीकरण अमण सरावत योगय पदधती

अमण धोरणाचा रापर करणयासाठी सकषम करण.

मशकषकाना मशकषणाच मलयाकन करणयासाठी रगरगळया रीतीना तोड दयार लागत अमण तयाना रगावत

मशकणयासाठी परभारीपण रापरणयासाठी सकषम कल जात.

अमण बाहर मशकषण परकरिया समदध करणयासाठी अयसीटीचया मरमरध साधन अमण

ततरजञानासह मशकषकाना जाणन घण

1:

1:

मशकण: सकलपना अमण परकरिया, ऄथव बनरणयासारख मशकण, मशकणयाचया पदधती, पररणा, सदभव /

पयावररण परभामरत करणार घटक

मल कस जाणन - ऄनभर माधयमातन, मनरीकषण, ऄनकरण, चाचणी अमण तरटी, ऄतदविी /

परमतलबब.

ऄधयापन- पारपररक दमिकोन, मशकषण / सलभतच वयरसथापन

2:

पारपाररक -क दरीत अमण मरषय-क करदरत दमिकोनः रमशषटय, ईपयकतता अमण मयावदा

कषमता-अधाररत दमिकोण: रमशषटय, रापर अमण मयावदा

रचनातमक दमिकोण: मलगामी अमण सामामजक रचनातमकता, रमशषटय, समपवकता अमण मयावदा

पररसर

मला क करदरत दमिकोन: रमशषटय, ईपयकतता अमण मयावदा

3:

मशकमरणयाचया अमण मशकमरणयाचया परभारी पदधतीची रमशषटय

परामामणकररतया मशकषण पदधती: वयाखयान-कम-परदशवन, चचाव, परकषक अमण कपात

ऄमधक मशकाउ ऄनकल पदधती: ऄनरषण, शोध, चौकशी

ऄमधक सदभीय पदधती: , समसया सोडरण, सहकारी अमण सहयोगी मशकषण

कायवपरणालीत मशकषणपरणाली परकरियत रापरललया पदधतीच सयोजन

4: -

ईदाहरणाकरता मरदयाथी-क दरीत अमण मशकणयास-क करदरत दमिकोनाच सकलपना अमण रमशषटय

मशकषक-क दरीत, मशकाउ-क दरीत अमण मशकणयाचया-क करदरत दमिकोनाचा तलना

मशकणारा अमण मशकण सलभ दमिकोन महणन करियाकलाप-अधाररत दमिकोण:

अमण घटक,

Page 28: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

28

-अधाररत पधदतीची रमशषटय

दमिको मधय रापरललया पदधती

ऄथवपणव अमण समगर मशकषण साठी मरमरध ईपिमाच सयोजन (ऄभयासिम अमण सह

ऄभयासिम दोनही)

आतर पधदतीपकषा फायद

दमिकोनशी सबमधत रगावत वयरसथापन करण

2: -

5:

गरपच वयरसथापन अमण रयमकतक मशकणयाची पररमसथती,

रगावतील ऄधयापन अमण मशकषणासाठी रळ अमण जागा वयरसथापन,

रगावमधय करिया-अधाररत मशकषण-मशकषण पदधतीसाठी असन वयरसथा,

रगावत पररणा र मशसत वयरसथापन,

6:

टीएलएम(TLMs,) चया शरणी,

कोणताही खचव नाही अमण कमी खरषचक सदभव टीएलएम,

मरदयारथयााना तयाचया मशकषणासाठी टीएलएम एकमतरत करण / रापरण, तयाचा रापर करण, अमण

तयाच फायद एकमतरत करण,

टीएलएम परमाण पाठयपसतक: मशकणयासाठी पाठयपसतक योगय रापर,

पाठयपसतकापकषा ऄमधक मशकण: शालय मशकषणाचया सदभावत मशकषणाच आतर सतरोत शोधण,

7: - –

परतयक पररमसथतीत मरमरध शरणी पररमसथती अमण मशकषण वयरसथापनाची समसया,

बह-शरणीतील पररमसथतीत जागा, शरणी अमण ऄभयासिम वयरसथापन,

बह-सतरीय रगव: सकलपना अमण मदद,

बहसतर / मरषररतत रगावत मशकणयास सलभ करण,

रगावमधय मरमरधता (ललग, मानररशी, सीडबलयएसएन, मरदयारथयााचया सासकमतक, भामषक

रमशषटयामळ ईदभरणारी) अमण पररणामकारक मशकषणासाठी तयाच वयरसथापन

8:

ऄभयासिम अमण सहशालय ईपिमाची रारषषक योजना (सपणव शाळसाठी अमण परतयक रगावसाठी),

राचनाचया रारषषक योजनाची तयारी (रगावनसार अमण मरषयानसार ककरा परमख कषमतानसार): गरज

अमण परकरिया,

परतयक सामगरी एकक / सकषमतसाठी पाठ योजना,

पाठ नोट / डायरी: राखणयाची अरशयकता अमण परकरिया,

Page 29: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

29

3:

9: ए -

पराथममक मशकषण सतरारर एकमतरकरण, गरज अमण परासमगकता या सकलपना

परकरिया अमण एकमतर परकार,

एकमतरत मशकषण ऄनभराच मनयोजन अमण अयोजन करण

एकमतरत मजकर सामहतय (एकमतरत पाठयपसतक, सामहतय अमण ),

10:

पररमचत मशकणारा, सथामनक मरमशि सदभावत ऄथवपणव मशकषण,

मशकषण अमण सामामजक-सासकमतक सदभव,

पराथममक मशकषण दरमयान मशकरणयाचया पदधतीमधय लोकसामहतयाचा रापर,

रगावत मशकणयाचया मनयोजनात सामामजक-सासकमतक घटकाचा रापर करण,

सामामजक-सासकमतक सदभव अमण सामगरीचा रापर करन अकरदरासी मलाच पराथममक मशकषण.

11:

: सकलपनातमक चौकट, शालय मशकषणात अयसीटीची परासमगकता,

अयसीटीच साधनः हाडवरऄर (रगरगळ ऑमडओ, मवहडीओ अमण ऑमडओमवहजयऄल मडवहाआसस)

अमण सॉफटरऄरच (आटरनट, रबसाआटस, सोशल नटरकव आतयादी) रगावमधय मशकण

रगावतील वयरहारामधय अयसीटी एकीकरण कररता मनयोजन,

12:

सगणक, तयाच मखय घटक, सगणक सचालनाच मलभत जञान,

सगणकाचा रापर मशकषणाचा ऍकससरीसाठी (सगणकादवार पाठयिमातील मरषयारर सॉफटरऄर

पकजसचा रापर), रगरगळया परकारच पकजच जञान,

सगणकाचा मशकषणाचा एक सतरोत महणन रापर (सामगरी जञानाचया ईननतीसाठी आटरनट सकतसथळारर

पररश करण, जञान अमण सराद साधणयासाठी सामामजक नटरकव ना पररश दण)

ईपलबध ककरा मरकमसत सॉफटरऄरदवार मरदयारथयााचया काममगरीच सरत: मलयाकन

4:

13.

मरदयारथयााचया : सकलपना, मापन मलय, मलयाकन,

ऄपमकषत मशकषण पररणाम अमण रगव वयरहारा परकरिया सह मलयाकन, फॉमरटवह अमण समररटवह

मलयाकन अमण तयाचया ईपयकतता,

सतत अमण वयापक मलयमापन (सीसीइ): सकलपना, परकरिया अमण गरज,

परभारी CCE साठी अमण गणातमक डटाचा रापर,

Page 30: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

30

14:

मशकषणाच मलयाकन, मशकषणासाठी मलयमापन, मलयाकन मशकषण महणन: सकलपना अमण समपवकता, ईददशाचया

दिीन, रळची अमण धोरणातमक रमशिय

15:

मलयाकन पदधतीनसार अमण पदधती,

,

खालील साधन अमण पराथममक : रटटग सकल, चक मलसट, परशनारली, परकषक, मलाखत,

पोटवफोमलओ

मरमरध परकारच चाचणी रसतच जञान (ईददीि-अधाररत): मरसताररत परमतसाद (मनबध),

परमतबधातमक परमतसाद, ईददश, ओपन एडड चाचणी अमण तयाची ईपयकतता

16:

रकॉरडडग अमण मलयाकन पररणाम ऄहराल ,

परतयक शरणीतील भागधारकासाठी मरमशि ईददशान मरदयारथयाासह तयाच पालक, मशकषक अमण आतर

महतसबधयासह पररणाम सामामयक करण,

गणरतता अमण मशकषणाची गणरतता सधारणयासाठी पाठपरारा कायविमाच मलयाकन अमण तयार

करणयाचया पररणामामधन शकती अमण कमजोरीचया कषतराची ओळख.

4: 507- ए ए

अरटीइचया दिीकोनातन सपणव शालय मरकास समजन घण

मशकषक, पालक अमण समाजातील नातसबध मरकमसत करण.

मशकषकाना शकषमणक बदलाबददल जागरक करण

मशकषकामधील नततर गणाच कौशलय मरकमसत करण

हा ऄभयासिम मशकषकाना मशकषणासाठी अमण समाजाचया पराथममक मशकषणाचया सदभावत मदत

करल. शाळचया मरकासासाठी मशकषक अमण समदायामधील सबध याचा पररचय .

समाजाचया गरजानसार पराथममक मशकषणाची गणरतता सधारणयासाठी या कायविमात शाळा अमण समाजातील

भागीदारी दशवमरली गली . शाळा एका जागरर मसथत ऄसारी सरव मलासाठी सहज ईपलबध .

मला तसच समदायाशी कस सराद साधता यइल याबददल मशकषका सशकतीकरण जणकरन त

चागलया चागलया मशकषणाचया मसदधानतापयात

:

शाळचया मरकासातील समाजाची भममका समजन घण

समाजाशी चागलया परकार सराद साधणयासाठी शाळच कायव करण सबमधत अह

Page 31: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

31

शाळचया मरकासाचया सदभावत शालय समरधा अमण आतर ससाधन वयकती मलयाकन करण

समदाय ससाधनाच ऄनरषण

शाळा समदाय सहजीरससथा वयरसथामपत करणयाची परकरिया करण

1: ,

1:

अमण सामामजक सबध: समाजाचा पररचय; भारतीय समाजात ईतिाती अमण मरमरधता

अमण भारतामधय एकता; अमण शकषमणक सबध; समाजाचा एक ऄग महणन शाळा (समाजातील

महणन शाळा)(1000 शबद- याकररता कायविमाचा 1 ऄभयासिम )

2:

समहास समजण((समाज समोरील समदाय); समाजाचया सदभावत पराथममक मशकषण; समदाय अमण शाळा

सराद; एक समाज महणन शाळा; भाषा मरकासारर परभार,सासकमतक मरकास, जीरनाचा मागव(सणासह) अमण

मरमरध जीरन कौशलयाचा मरकास करण

3:

सरववयापी पदधतीन पालकाचा समदाय (रकरकल; समाज शाळसाठी एक ससाधन महणन; मशकणयाचया

सामहतयाचया मरकासातील समदाय) ऄनभर अमण सशोधन ऄभयास;

4: ए ए ए

(भारतातील पराथममक मशकषण, ऄभयासिम 1 बलॉक 2)

पॉमलसी तरतद, पालक मशकषक सघ / अइ मशकषक सघाची भममका, शाळा वयरसथापन सममती; बचत गट;

पचायत राज अमण इइ मधय एक ससथा महणन तयाची भममका मखय ईकरददि , इइ अमण समदायाशी भागीदारी

(साधक अमण बाधक), ऄनभर अमण सशोधन ऄभयास;

2:

5:

मशकषणा ऄमधकार, अधाररत दमिकोण (शाळा अमण मलाचया सदभावत मानर ऄमधकार); मशकषणाचा ऄमधकार

मानरी हकक मानला जातो; मोफत अमण सकतीच मशकषण कायदा 2009 चा हकक: सपणव शाळतील परमख पल

(ऄथव अमण सररप): मलाचया शाळबददलचा दिीकोन (ऄडथळा मकत पररश), शाळा कमपसमधय मलाचा ऄनभर

(राहनासाठी, सायकलीसाठी पारककग सथानासह मलभत ऄनकल घटक), रगााचया मलाचा ऄनभर (जागा,

बसमरणयाची वयरसथा रमशषटय, परकाश, रायरीजन,, वहरड,)) शाळत मलाची सरकषा अमण सरमकषतता (ऄगनी,

पाणी, रारा, अमण आतर अपतकालीन घातक पररमसथती) परभारी मशकषणासाठी शाळत समरधा (मशकषणमरषयक

रापरासाठी आनडोऄर अमण मदानी शालय जागा), दपारचया जरणाची सोय , परतयक मलासाठी मपणयाच पाणी

अमण शौचालय समरधा, (परस सरमकषत मपणयाच पाणी अमण सरचछता), िीडा अमण खळासाठी समरधा,

बागकामासाठी समरधा, ऄनभरातमक मशकषणासाठी बालमतयसबधी बाल-क करदरत ऄधयापनमरषयक परकरियाचा

मरकास करण, शोध, चौकशी, शोध आ. (पराथममक मशकषण मधय शकषमणक परकरिया 3, बलॉक 1)

Page 32: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

32

6:

शाळा सदभावत मशकषक: एसएसए मशकषकाच मरकासासाठी शालय परणालीमधय हसतकषप; मशकषकाच

वयारसामयक मरकास (शालय राताररणात वयारसामयक मरकासाची मामहती - शाळा समदाय भागीदारीसह

एसएसए दवार वयारसामयक मरकास कायविम); मशकषक नततर

7: :

नततर सकलपना; नततर परकार (लोकशाही, सरायतत); नत अमण मररोधक ; नततर कौशलय; मशकषक कषमता,

जञान; शकषमणक बदलासाठी काममगरी अमण बामधलकी; खातरी राटणा सभाषण; मनणवय घण अमण समसया

सोडरण;

8: :

मशकषण ससथाची भममका: एसएसए सरचना (डीअरसी, बीअरसी, सीअरसी), परमशकषण अमण ऄभयासिम

(पराथममक मशकषण मोमहमच सारवमतरकीकरण, एससीइअर, डीअयअयटी); पराथममक शाळा सतरारर

मरकासातमक टपपपपयासाठी सरयसरी ससथाची भममका; मशकषणाचया ए सकलपना, मशकषणाचया एजनसीच

परकार, क दरसरकार र राजय सरकारचया मशकषणाचया मरमरध ए सपकव , मखय मशकषक अमण मशकषक

याचयातील सहकायााची भममका.

- 3:

9: (ऄभयास अधाररत)

शालय मशकषणात लोकाना एकतर अणणयाच मागव अमण ऄथवः घटनचा ऄभयास, सरव राजयामधय सरोततम पदधती

("मशकषक नततर, " रर अधाररत समदाय परकलप )

10:

सकल वयरसथापन ऄथव अमण मनसगव; वयरसथापन घटक अमण तयाच मनयम (मनयोजन, ऄदाजपतरक, अयोजन,

मागवदशवन, मनयतरण, समनरय, मनणवय, मलयाकन कायव अमण कायविम) वयरसथापन परकार: सहभागी अमण गर-

सहभागी-वयरसथापन परकरिया

11:

ससाधनाचा परकार: मानरी, अरषथक सरोत - सरकारी, आतर ससथा, सथामनक ससथा,

समाजातील सरचछचा ऄशदान, दणगया, बचत परीकषा शलक.

12:

वयरसथापन दमिकोन - ऄथव, परकार अमण वयापती,

लाभ,खचव

सामामजक मागणी,

सामामजक नयाय

शाळा अमण समदाय भागीदारी मजबत करणयासाठी परतयक दमिकोनाची परासमगकता. सासकमतक भागीदारीच

वयरसथापन अमण वयरसथापन ससथा अमण दोन एजनसीजमधील सबध बळकट करणयाची परकरिया

पररणी सामहतय: सरव राजयामधय समदाय सगनमत ऄसललया परकरणारर मवहमडओ

Page 33: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

33

2:

एनसीएफ 2005 मरमरध मरषयाचया कषतरात परमशकषण परकरिया सलभ करणयासाठी सरव योजनाच मागवदशवन

पाच महतराच मागवदशवक क करदरक तततर :

1. ;

2. ;

3. ;

4. ए

5. दशाचया लोकशाही राजरटीत काळजी घणयादवार मामहतीचया अमधपतयाची ओळख पटरण.

5: 503-

भाषा मशकरणया कौशलय मरकमसत करण

मशकणार अमण तयाच मशकणयाच सदभव समजन

फीलड अधाररत

हा ऄभयासिम पराथममक सतरातील मरदयारथयााना मशकमरणयारर क करदरत करतो. मरदयाथी- भामषक

मशकषणातील समकालीन पदधतीना सामोर जाण ह दखील धयय अह. हा ऄभयासिम भाषचया मशकषणारर एक

अमसतकततराचया पधदतीरर अधाररत अह. मशकषक राताररण तयार करणयास सकषम होतील ज

मरदयारथयााना भाषा मशकणया परोतसामहत .

भाषा मशकण अमण मशकरणयास सामानय तततर समजन घणयासाठी मशकषकाना सकषम करण

रगावतील वयरसथापन कौशलय, कायवपदधती अमण भाषा मशकरणयासाठी ततर मरकमसत करण

भाषा मलयाकन अमण तयाचा रगावतील ऄधयापनारर परभार

पराथममक सतरारर भाषमधय ऄधयापनाचया योगयता मरकमसत करण

भाषबददल समज मरकमसत करण - सकलपना, , माडणी, काय, महततर

भाषा मशकषण अमण सपादन परकरियत ऄतदविी मरकमसत करण

भाषा मशकरणयाचया मरमरध , पदधती अमण ततराशी पररमचत

परभारी भाषा मशकषक होणयासाठी अरशयक कौशलय

1:

1.

भाषा - सकलपना, कायव, महतर

भाषामरजञान अमण वयाकरण; सकलपना;

भाषचा सामामजक सदभव; भाषच मनोमरजञान

भाषा कौशलय: ऐकण, बोलण

Page 34: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

34

भाषा अमण सामहतय

2.

:- ऄनसमचत भाषा, मातभाषा अमण परादमशक भाषा; शासतरीय भाषा (ससकत,

ऄरबी, परषशयन); ऄमधकत भाषा;

भारतात लहदीच सथान

भारतातील आगरजीच सथान

भारतातील भाषा मशकषण धोरण- तीन भाषा सतर; NCF 2005

3.

भाषा सपादन अमण भाषा मशकण;

भाषा मशकणयाचया समाजभाषा अमण मनो अधार

भाषा मशकषण मधय वयाकरण भममका

भाषा मशकमरणयाचया मरमरध पदधती अमण दमिकोन - वयाकरण-भाषातर; सरकचरल दिीकोन;सभाषण

दमिकोन

भाषा अमण सामहतयाच मशकषण-मशकरणयाचया माधयमा मलय अमण जीरन कौशलय मरकमसत करण

भाषतील ol मशकषण ऄपगतर:

2:

4. -

तोडी भाषा मशकमरणयाचया दमिकोनातन

ऐकणयाची अमण बोलणयाची ककषा : ; ; नाटक अमण भममका रठमरण;

सभाषण; कथाकथन; जोडया अमण गटामधील चचाव; सहशालय ईपिम - सपधाव: रादमरराद, ,

कमरता सादरीकरण, अयतया रळचा भाषण, आ

एडस - ऑमडओ / मवहमडओ परोगराम; भाषा परयोगशाळा

शदधलखन ऐकण अमण योगय शबदलखन चाचणीसाठी एक ततर

ऄचकता मर.

5.

भाषतील राचन महततर; मक अमण मोठयान राचन यात फरक

राचन मशकरणयाचया पदधती / दिीकोन : धरमनशासतर, रणवमाला, शबद, राकय, पररचन पदधती,

सायकोललमगमसटक ऄपरोच - ऄथव मर. राचन मधय गराकरफकस

मरदयारथयाामधय राचन करणयाबददल मशकरण: अमण ; गरथालयाचा

रापर, रगव गरथालय, सहकायाामधय पसतक मरमनमय; , रतवमानपतर, आ

वयमकतमतर मरकास र ईपचारासाठी पसतक थ-रपी: पसतक राचण अमण चचाव करण

Page 35: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

35

: राचन अकलन, पररमचत मजकर अमण न पामहलला शबदशः,

अकलन साठी साराश चाचणी;

शबदसगरह :- सकरिय मर. मनषटिीय शबदसगरह

6.

लखन सररात- सरार. शबद, राकय; - सराचय

अमण सौदयावनभराया मलमहलल; चागल हसताकषर मरकमसत करणयासाठी मलाना मदत करण;

हसतलखन अमण वयमकतमतर; सचक

महणन हसताकषर

चागलया मलखाणाची गणरतता: वयाकर दषटया बरोबर, - सपिता अमण सकषप;

: मचतर रचना, करदललया बाहय मधन कथा मरकमसत

करण, आ.

परगत लखन ईपिम: पररचछद अमण मनबध लखन, पतर लखन, कथा लखन, कमरता लखन

3:

7.

भाषा मशकणयातील सामहमतयकाची भममका

मशकषण सामहतय ईददश – सरदनशीलता अमण , सजवनशीलता अमण कलपनाशकती; जीरन

अमण लोक समजन घण

मरमरध सररपात सामहतयाच परकार कस मशकरार: कमरता, अमण गदय – मनबध, लघ कथा,

कादबरी, कालपमनक अमण ; रजञामनक लखन

सामहतय माधयमातन मलय मरकास

8.

सकलपना अमण पाठ मनयोजन

राचन लखन रगव

राचन रगव

लखन रगव

गदय

कावय

9:

मदरण सामगरी

मलटी मीमडया - ऑमडओ, मवहमडओ

ततरजञानाचा रापर: भाषा परयोगशाळा; रब-अधाररत मशकषण

Page 36: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

36

10:

4 - ऐकण, बोलण,

पसतक अधाररत मलयाकन - गदय, कमरता, नाटक

6: 504 -

a. :

एनसीएफ 2005 चया अधारारर गमणताच सशोमधत ऄभयासिम मशकषणाचया पराथममक टपपपपयासाठी गमणत

मशकषणातील हालचाली अमण पररततीना परमतलबमबत करत. गमणताच मशकषण अमण मशकरणयाचया दिीन

रचाररक समज, कौशलय अमण मरचारशील कौशलय यारर भर करदला जातो. ही कषमता गमणतीय समसयाच

मनरारण करणयाचया मरकासाशी मनगमडत अह. कारणमीमासा , ऄनपरयोग अमण ततरजञानाचा

रापर यारर भर करदला जाण अरशयक अह.

.

. तयाना

करियाकलापामधय वयसत करण अरशयक अह जथ त सभावयता शोध शकतात या गणातमक बदलाना मशकषण

अमण मशकणयाचया पधदतीमधय बदल करणयाची अरशयकता अह, करियाकलाप अधाररत अमण मशकाउ-क दरीत

पदधती.

b.

हा ऄभयासिम सभावय मशकषकाना सकषम करल:

पराथममक गमणत मशकषणाशी सबमधत मसथती अमण मदददयारर लचतन;

पराथममक गमणत मलतततर परभतर परापत;

पराथममक सतरारर गमणताच मशकषण मशकरणयाच कौशलय परापत करण,

गमणत मशकरणयाचया र मशकमरणयाचया ततरजञानाचया साधनासह मरमरध गमणतीय साधनाचा

पररणामकारक ईपयोग करण.

गमणत मरषयातील मलाचया मशकणयारर अमण कायवकषमतच मलयाकन करणयाचया अमण गमणतामधय

तयाची समज राढ र कायवकषमता राढरणयातील कौशलय अतमसात करण.

1:

1:

सजञानातमक मरकासाच पायरी

गमणतीय सकलपनाचा मरकास

गमणत मशकणयाच मागव

जाणन घण अमण अनददायी बनमरण

Page 37: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

37

2: - ,

: , , पदधतशीर, लकषय

:

. जञानाचया सरव शाखा सबमधत, रासतमरक जीरनातील पररमसथतीला सामोर जाणारया समसया

सोडरणयासाठी गमणत जञान अरशयक

3:

: शाळा टपपपपयात गमणत मशकषणाचा मरसतत (ईचच) अमण मयावकरदत लकषय.

गमणत मशकषणाचा वयापक अमण मयावकरदत ईददश. पराथममक शाळचया टपपपपयात

गमणत मशकषणाच मरमशि ईददीि

: . ककषा अमण पाठयपसतकापकषा

गमणत मशकषणाचा मरसतार करण .

.

4: - :

: सजञानातमक, रचनातमक, परारमभक शालय ऄभयासात

गमणत मशकणयासाठी ऄनभरातमक अमण करियाकलाप-अधाररत दमिकोण

- : अमण , ,

अमण सोडरण, ICON मडझाआन मॉडल, 5-इ परमशकषण सबधी मॉडल,

: पराथममक सतरातील मरदयारथयाामधय

रचनातमक कषमता मरकमसत करणयाचया ईपिम(गमणत कलबची ससथा, करफलड सटडी, सममनार,

लसपॉमझयम, गमणत मला आ), ,

: गमणताच ऄभयासिम अमण रगावतील ऄभयास, -

, गमणत परयोगशाळा / ससाधन ककष,

.

,

.

2: :

5 :

, : (नयरल / गणना िमाक, सपणव सखया, पणााक, कारणमीमासा सगत

अकड, ऄपणााक अमण दशाश)

,

, , , . . , . . .

Page 38: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

38

(सपणव सखया, पणााक, कारणमीमासा सगत अकड

अमण दशाश) टककरारी, वयाज, नफा अमण तोटा, कायव अमण रळ

6:

: - लबद, रषा अमण समतल, मलभत भौममतीय

सकलपना- रषाखड, करकरण, कोन अमण कोनाच माप, समातर अमण अतरचछदन रषा

: दोन अमण तीन - ममतीय अकार, मडझाआन अमण अकार ऄसलल मॉडल, मडझाआन

अमण अकतयासह मॉडल, एकरपता अमण समानता, भाषातर, , समममती,

,

7: :

लाबी, कषतर, रजन, खड, , , ,

मापनाची मररक मससटीम

रळच मोजमाप

8: ( )

( ) ,

(डटाच) मरशलषण अमण मनषटकषव साधणयासाठी पराथममक सामखयकीय ततर,

(डटा)

9:

-

गमणतीय सकलपना सपि करताना, या सकलपनाचया रगावतील वयरहाराचया परकरियत बलॉक 1 चया घटक 4

मधय नमद कलयापरमाण ईमचत पदधती अमण दमिकोनासह त सादर करण अरशयक अह.

3:

10:

: , -

.

: अतमपरीकषण, सहकमी /गट मलयाकन, सहयोगी मलयमापन,

मलयमापन, ,

11:

सतत अमण वयापक मलयमापन, ,

, , .

Page 39: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

39

मरदयारथयााच मलयाकन, , परदशवन सहभाग, परशनमजषा सहभाग,

, , ,

12:

:

, , .

: ,

7: 505-

,

.

; -

.

. ए

.

,

.

. .

.

' ' ,

-

- .

.

.

Page 40: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

40

:

:

पयावररणाच एक समगर दिीकोन मरकमसत करण

पराथममक सतरारर 'पयावररण' बददल मशकणयाच महततर जाणन

मशकरणयाशी सबमधत सथामनक मशकषण ससाधन अमण कौशलय ओळखण

-

परतयक मलाचया मशकषणाच सतर मनमित करणयासाठी, मशकणयाचया ऄडचणी ओळखण अमण

भमरषटयातील सपननतसाठी योगय धोरणाची रचना करण

b.

,

.

; ए ,

.

-

, .

,

.

.

.

. -

.

,

. - ,

.

1:

1: :

पयावररण समजन घण

Page 41: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

41

पयावररणाच महतर: - , , . मनसगावचया

सरकषणाची गरज; , शजारी, समाज, राषटर अमण जग.

: ,

2:

पराथममक सतरारर पयावररणाचा ऄभयास का करारा?

एनसीएफ 2005 चया मरशष सदभावसह पराथममक टपपपपयात ऄधयापन-मशकरणयाच ईकरददि

.

मशकषण मलय: मनरीकषण कौशलय, परसपरसबध, परयोग, एकसरापोलशन

: .

3:

ची रमशषटय: सममशर, सदभव, मशकषाथी क करदरत,

मलाना कस मशकता यइल?

ए :

मशकषकाची भममका

मलाचया मररशाचा मरसतार

4:

एनसीएफ 2005 चया मरशष सदभावसह पयावररण ऄभयासाच ईकरददि

पसतक

Page 42: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

42

2:

5: -

पयावररण शासतर सकलपना करिया-अधाररत हाताळणया दमिकोण, गरप-अधाररत सहकारी अमण

सहयोगी पधदती

.

6:

मनरीकषण पदधती, रचनातमक ऄमभवयमकत (डरामा, नतय, कठपतली, सगीत, रचनातमक लखन), ,

, , , ए

7:

दमनक पाठ, अमण रारषषक पाठ योजना तयार करण

.

8:

ऄभयासासाठी सथामनक मशकषण सरोत अमण सथामनक ससाधन वयकती ओळखण,

/ -

ए : समदाय ससाधन, मरकसनशील,

- रततपतर ऄहराल, , , , - , .

ए ए -

ए , ,

3:

9:

10:

,

Page 43: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

43

मनरीकषण रळापतरक,

रटटग सकल,

ऑमडओ-मवहमडओ रकॉरडडग,

मलयाकन ततर

11:

,

ओ ण ण

मशकषण-ऄधयापन परकरियच पनरारलोकन अमण सधारणा

पयावररण शासतर सकलपनाचया मशकषणाची ऄमधक मजबती राढरणयासाठी योजना अमण मनयोजन

करण.

8: 508 - , ए 4 (3 + 1)

,

. सरव तीन घटकाना परस जञान दणयासाठी अमण पराथममक

मशकषकामधील ऄपमकषत कौशलयात सधारणा करणयास सामगतल पामहज जणकरन त अपलया मरदयारथयााना या

कषतरात मशकणयासाठी .

.

1.

ए . -

, ,

. ,

, .

,

. ,

,

:

कला मशकषण समजन अमण

कला मशकषणातगवत मरमरध कलाच जञान परापत

.

Page 44: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

44

,

पराथममक शालय ऄभयासिमात मरमरध कला रप समाकमलत

1:

1: ( )

१ ;

२ बाल कला समजन घण

३ शालय मशकषणाचया पराथममक सतरारर कला मशकषण ( ) महतर.

४ परादमशक कला अमण हसतकला अमण मशकषणात तयाची परासमगकता.

2 : ( )

१ , , , , , , .

.

२ चया मरमरध पदधतीचा शोध अमण परयोग; रखाकन अमण मचतरकला, बलॉक लपरटटग, कोलाज

मककग, पपरी, मासक मककग, कल मॉडललग, पपर कटटलगग अमण फोललडग आ.

३ ए ए .

3 : ( )

१ सगीत, नतय, रगमच अमण कठपतळीचया परादमशक कला परकार ऐकण / पाहण र शोधण

२ सगीत, नतय, रगमच अमण कठपतळीचया कोणतयाही कला तयार करण अमण कायावमनरत

करण.

४ ए

4 :

१ -

5:

१ कला मशकषण मधील मलयमापन

२ मलयमापन

३ , , ओ, , , रासतमरक , .

.

Page 45: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

45

2.

.

. ए ' '

,

.

ए .

, -

.

' ' .

:

१ ए

२ :

, .

३ मरदयारथयााचया वयमकतमततराचया एकामतमक मरकास सकलपना समजन .

४ मलाचया एकामतमक मरकासारर लकष क करदरत करणारी परभारी शारीररक मशकषण अयोमजत करण:

शारीररक, भारमनक, मानमसक, सामामजक अमण अधयामतमक.

५ शालय मरदयारथयाासाठी योगाच महतर समजन घया अमण शाळत योग मशकषण दणयासाठी जञान अमण

कौशलय परापत करा.

2:

6:

१ : , , ,

.

२ रयमकतक, कटब अमण समाजासाठी अरोगयाच महततर

३ अरोगय अमण मशकषणाचा सबध:

7:

१ : , , ,

, , , , ,

.

२ अरोगय सचना: ऄनन अमण समतोल अहार, ससगवजनय रोग मनरोगी सरयी.

Page 46: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

46

8 :

१ शालय अरोगय सराः मरदयारथयााना चागलया मशकषणासाठी, अरोगयपणव जीरन जगणयासाठी र चागलया

नागररकतरासाठी तयार करणयासाठी अरोगय सराची तरतद.

२ शाळतील अमण अरोगय धोकयापासन सरकषण,

३ अणीबाणी, ऄपघातामधय पराथममक ईपचाराची तरतद

9:

१ शारीररक मशकषणाचा ऄथव अमण महतर

२ ईददशय अमण शारीररक मशकषण ईकरददि; वयमकतमतराचया एकामतमक मरकास सकलपना: जीरशासतरीय,

बौमदधक, भारमनक, सामामजक अमण अधयामतमक पल.

३ : ऄतराच मभततीमचतर अमण ऄमतररकत मभततीमचतर,

.

10 :

२ : परातयमकषक पदधती, पणव-भाग-सपणव पदधत, अदश पदधती, ममरर

पदधत

३ : , , कलसथमनकस, सपोटसव

४ पराथममक सतरारर अरोगय अमण शारीररक मशकषणातील मशकषकाची भममका- समरधा दणारा,

सललागार, ओ

11

१ : मलभत मनयम, मलभत कौशलय,

२ सरदशी खळ, लहान खळ:

३ : 1 त 14 रयोगटातील मलासाठी गरज अमण महतर

४ : 1 त 14 रयोगटातील मलासाठी गरज अमण महतर

५ कायविम:

.

:

. ,

.

Page 47: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

47

:- , ,

, , , .

.

.

:

मशकषणाचया पराथममक सतरासाठी गरज, सकलपना अमण मशकषणाच सररप समजन घण.

मलाचया सामामजक, सासकमतक, शारीररक अमण मानमसक मरकासासाठी एक साधन महणन 'कायव'

रापरणयाच कौशलय मरकमसत .

कायव सबमधत कायाासाठी मनयतकामलक योजना अयोमजत करण अमण ऄमलबजारणी करण.

रकव एजयकशनसाठी सामदामयक सरोत ओळखण अमण वयरसथामपत करण.

कायव मशकषण ईपिमाच मलयमापन करण.

3

12: ( )

२ ,

४ कायव मशकषणाच कषतर

५ - -

13: ( )

१ ( , )

५ ए ; कायव र मशकषण एकतरीकरण करणयाचया यकतया

14 : ( )

खाली करदललया कामाचया सचीमधन कोणतयाही दोन भागात कौशलय मरकास

:

मरमशि कषतराची सदधामतक पारशवभमी

अरशयक सामगरी

Page 48: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

48

ईपयकतता

.

: 1. , 2. ,

. 3. , , (

, , .), 4. , 5.

, 6. , ( , ) 7. (

, , , ) 8. ,9.

10.

: / .

15:

१ कायव मशकषणात समाजाची भममका;

२ कामाचया मशकषणाचया ऄमलबजारणीसाठी समदाय ससाधनाची ओळख अमण रापर;

16: ( )

.

कायव मशकषण ईपिमाच मलयमापन कस करार

सचक-अधाररत मलयमापन

मलयाकनासाठी साधन अमण ततर

, ,

9: 509-

/ .

- .

.

, ,

, ,

:

Page 49: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

49

, , ,

.

,

,

.

c. (Methodology)

, , ,

. .

,

.

.

1: ए

1 :

सामामजक मरजञान: ईतिाती अमण सकलपना

सामामजक मरजञान घटक: राजकारण, ससकती अमण ऄथववयरसथा

2:

.

रसाहती रारसा;

राषटरीय एकातमता अमण अतरराषटरीय समज

सापरदामयकता, धमवमनरपकषता, दिीकोन याचया रादमरराद

ललग, जात अमण अकरदरासीचया दिीकोनातन

Page 50: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

50

सामामजक मरजञान ऄभयासिमारर अतरराषटरीय दिीकोनातन (यनसको, दमकषण अकरिकतील सामामजक

मरजञान ऄभयासिमाच ईदाहरण)

सामामजक मरजञान ऄभयासिमासबधी रतवमान राषटरीय मरचार अमण परथा

2:

3 :

,

सामामजक मरजञान ऄभयासिमाचा एक भाग महणन आमतहासाच महतर

4:

भगोल सकलपना, पराथममक सतरारर भगोलची सामगरी

भगोलमधील

सामामजक मरजञान ऄभयासिमाचा एक भाग महणन भगोलच महतर

5: / / ए

पराथममक सतरारर सामामजक शासतरातील सामामजक र राजकीय जीरनाची सामगरी

राजकीय शासतर, ऄथवशासतर अमण समाजशासतर यामधील सामामजक शासतरजञानी रापरललया पदधती

सामामजक मरजञान ऄभयासिमाचा भाग महणन राजकीय मरजञान, ऄथवशासतर अमण समाजशासतर याच

महततर

3:

6 :

मभनन सामामजक सदभव

/ ( ) -

( ) ;

; ;

7:

मशकषण पदधती: / शोध पदधत, परकलप पदधत, कथन ,तलना, सामामजक मरजञान मधय

मनरीकषण, सराद अमण चचाव, डटा सकलपना, रगरगळया सामामजक मरजञान मरषयात तयाच सरोत अमण परार,

अमण मत यात फरक, , ऄभयासिम रचनातमक मरचारासाठी रयमकतक /

ऄनभरातमक जञानाचा रापर

Page 51: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

51

(परतयक योजना रगरगळया ससाधनासह ईदाहरण दउन सपि कली जाउ शकत)

8: : ,

मशकषण ससाधनाचा परकार: , , , , अमण

वयगमचतर, पसतक, रतवमानपतर, सगरहालय, मचतरपट, आटरनट, मशकषण मरकास ससाधन, मशकषण ससाधनाच

वयरसथापन

9:

सतत वयापक मलयाकन, मामहतीचया ऄहरालारर अधाररत सामामजक मरजञान मधय मलयमापन करणयाची

पदधत, समजन घण, परयोग अमण सशलषणातमक, मशकषणाच मलयमापन करणयासाठी पयावयी मागव (पोटवफोमलओ):

मलयमापन अधारारर, ईददश अधाररत परशन परकार, .

10: 510- (3+1=4)

.

, , ,

,

.

खालील मरषयारर जोर दउन पराथममक सतरारर मरजञान मशकषणाची गणरतता सधारण हा या मरभागाचा ईददश

अह.

जगामरषयीचया मलाची नसरषगक ईतसकता राढ

अपलया दनकरदन ऄनभरातन काय मामहती अह त अधीच मरचारात

.

पररमचत ऄनभर, करियाकलाप अमण परयोग याचयामाफव त रजञामनक सकलपनारर अमण सहकमी अमण

मशकषकाशी चचाव

नहमी परशन मरचारा: ऄमनमिततन सटटमनट सरीकार नका

मरजञानपरसाचया मरमरध पलसह मरदयारथयााना वयसत सजञानातमक मरकासाचया सदभावत मलाचया

कलपना अमण मलाचया 'शासतरीय सकलपना समजन घणयास' मरदयारथयााना मदत

-

.

, , ,

.

चौकशीच रगरगळ मागव: रगरगळया सपधाामधील साधी परयोग अमण तपासणी करण

Page 52: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

52

मरजञान-सगरहालय, , अमण परदशवन

.

.

- पसतक, मचतरपट, मलटीमीमडया पकजस तयाचया

परासमगकता अमण

1:

आमतहास अमण मरजञान तततर - पराचीन, मधययगीन अमण अधमनक काळा; मरजञानाच तततरजञान

मरजञान-पररभाषा अमण सरवसाधारण रमशषटय, मरजञानाच सररप, मरजञान परकरिया

रजञामनक जञानाचा समारश होतो: परवपदारर, मसदधात, सतय, नसरषगक कायदा, परार अमण परमतमान,

मनदानातमक मनषधाथव अमण अगमनाक मनषटकषव

रजञामनक मरचार: परयोगातमक परार (परायोमगक तततर) रापरन, तारककक कारणाचा ऄभयास करण

(बदधीराद) अमण सभावय जञानाबददल सशयरादी रतती (सशयराद) धारण करण

रजञामनक पदधती: रजञामनक पदधत महणज काय, रजञामनक पदधत अमण रजञामनक रततीचा समारश अह

2:

रजञामनक चौकशीची सकलपना, रजञामनक सररप

: रजञामनक परकरियत मरदयारथयावला

-

करदशामनदश परापत करणयाचा अगरह

मनरीकषणासाठी करदशामनदश ममळमरणयाबददल ऄदाज

योजनाबदध अमण मनयोजन चौकशी

:

3:

: ,

,

4: :

Page 53: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

53

:

-

2:

5:

:

ओ : , ,

.

6:

: , - , , ,

: - ओ /

,

,

7:

- 1: 511- (ए ए)

: :

-2: 512- -I ( )

: ए

Page 54: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

54

12-

तयार करण , , , मरजञान /सामामजक मरजञान

मागवदशवक ए

513- -1 ( )

4

12- :

, , , मरजञान /सामामजक

मरजञान

,

रळ तकता / रारषषक करदनदरषशका याच मरशलषण

शाळा समदाय सबध

-3: 514- ( )

: 8 . 10

( , , / ).

ए ( ए )

:

• शाळा परमखाचयादवार सरार ऄधयापन परकरियच मलयमापन

8.

, .

/

. NIOS .

Page 55: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

55

9. ( )

" " . 30

ए . , - 120

. .

ए /

.

(assignments ) , - .

10.

. /

, , , ,

, .

11.

.

, .

:

1- (core)

-

- , , - ओ .

( , )

2- (Supplementary)

ओ / ओ

/

Page 56: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

56

12.

.

. 2-4 . . ए ओए

. ए

ए ओए

13.

, .

.

. , .

.

. .ए .ए

. , -

.

,

ए .

,

, .

.

. .

9 (8 ए ) 33 11

. 15

75 .

. -

-1

Page 57: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

57

14.

, ए ओए

12

.

/ /

. /

100 .

/ ए ओए /

.

, ( ) ओ .

, , -

, . - ,

. (

). 24 ,

, 12 .

, / , ( )

ए . ए 750

.

ए .

,

. 12 , ,

/ , /

. 15 .

:

Page 58: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

58

( 12 ) 8 240

52

(12 x 7 x 2 ) 168

20

4 120

(40 x 6 ) 8 240

(6 ए ए ,

/ , )

(15 x 5 x 2 ) 150

ए : 750

15.

( )

. .

-

. ए / ए

ए ओए - www.nios.ac.in

:

i. .

.

ii. . .

.

iii. .

, .

iv. .

-2 .

(2 + 1 ) 30 .

10 20 .

. 27 .

. ए .

Page 59: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

59

' ' ?

नोदणी , , .

.

( )

:

Study Centre ............................................................

Course Title..............................................................

Course Code.............................................................

Assignment Code......................................................

Enrol. No. ....................................................................

Name............................................................................

Address........................................................................

Date.............................................................................

( काटकोरपण .

ए .

, ).

. .

- , ए .

. (

) .

3/2” 4 ओ .

.

अपलयाला पाठमरललया एसएलएमचया अधार तमचया .

ईतत महणन मकरदरत लख पाठर नय.

ए .

.

ए .

Page 60: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

60

.

/ .

.

- - :

-2. D.El.Ed

. -2

.

16.

सरयपणव . ए ए ए ए ए ,

, . 6,000/- ( .12,000/- ) . -

, परायोमजत .

* ( 19 -III IV )

17.

D.El.Ed - .

:

मखयतः गहपाठदवार (i) - (ii) :

,

a)

मनधावररत ऄभयासिम खालीलपरमाण अह.

I

i) : -

ii)

iii) मशकरणयाचया दिीन

iv)

Page 61: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

61

II

i.

ii.

iii.

iv. पराथममक सतरारर कला, अरोगय अमण शारीररक मशकषण अमण मशकषण

II

i.

ii.

b) /

ए ओए

/ .

.

c)

:

15 ए (MCQs) ए 15(15)

15 ( ए ए) ए 15(15)

10 (ए ए) 20(10)

2 (ए ए) 20(10)

: .

70

30

एकण गण मनमित

करणयासाठी .

.

.

परशनपमतरका :

i.

ii.

Page 62: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

62

iii.

iv.

(ए ए, ए ए, ए ए, ए )

( , , )

परतयक गण

परशनपमतरकतील परतयक मनयमन एक बहमलय साधन ऄसल.

d)

.

30 . 10

10 .

e) ( )

:

i. - (ए ए)

ii. - ( ए)

iii. ( )

i. (ए ए)

ए 100

30

35

35

ए 100

.

Page 63: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

63

7

( ) 7

/ 7

7

,

7

ए 35

ए 7

ए/ए ए/ए ए ( )

7

/ 7

7

/ 7

ए 35

:

ऄभयासिम सामगरीरर परासमगकता

कलपनची मौमलकता

कौशलय/सजवनशीलता

मशकषणाचा परचार करणयासाठी ईपयोमगता

ईपरोकत मापदड लकषात ठरन या सदभावत गण ह सपणवपण करदल जाउ .

ii. ( ए)

12

. ए 100 :

Page 64: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

64

, , ए , ए /ए ए (6x4) 24

(4x4) 16

ए ओ 06

(6x4) 24

10

परकरिया मलयाकनाररील सहभाग 20

ए 100

, , ए , ए /ए ए (8x2) 16

, (3x8) 24

रळापतरक/रारषषक करदनदरषशका याच मरशलषण 10

10

20

परकरिया मलयाकनाररील सहभाग 20

ए 100

iii. ( )

10 ( , ,

/ ). /

( ) . 7

5 3 2 .

:

मरषय योगयता

धडा अमण तयाचया वयरसथापनात मरदयाथी सहभाग

शाळचया परमखान सरार ऄधयापनाच कलल

Page 65: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

65

ए 75

. 25 रमशषटय, -

, , ए

.

ए 75 40 .

ए 25

( ) .

परमाणपतरासाठी 200 ए परापत 2 .

, ,

.

:

पाठ मनयोजन 20

15

मशकषकाच मागवदशवन 15

धडा अमण तयाचया वयरसथापनात मरदयाथी सहभाग 15

मरदयाथी मलयाकन 10

25

एकण 100x2= 200

:

( )

85 त 100 A

70 त 84 B

55 त 69 C

40 त 54 D

40 खालील E

ए - , -

50 . ,

Page 66: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

66

' ' (40 )

. ' ' ' '

.

ए ओए .

' ' (40 ) (

) 50%

45 .

D.El.Ed.

.

.

/

/

1 501-"

: ए -

"

70 28 30 12 100

2 502- "

मशकरणयाचया

"

70 28 30 12 100

3 503- "

"

70 28 30 12 100

4 504- "

गमणत मशकण”

70 28 30 12 100

5 505- "

( ए )

मशकण"

70 28 30 12 100

6 शाळ आटनवमशप

a) 511- "शाळा अधाररत

ईपिम" - - 100 50 100

b) 512- "कायवशाळा अधाररत

ईपिम" - - 100 50 100

ए 350 - 350 700

Page 67: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

67

ए 45% 315

1 506- "

"

70 28 30 12 100

2 507- "

"

70 28 30 12 100

3 508- "

,

"

70 28 30 12 100

4 509- "

/

"

70 28 30 12 100

5

a) 513- "

"

) 514- " "

-

-

-

-

100

200

50

100

100

200

ए 280 - 420 - 700

ए 45% 315

ए 630 - 770 - 1400

: - 70 3 .

: पनमवलयाक , ( )

/पनमवलयाक .

अपण मदत परीकषा ईततीणव झालयास अमण अपण अपलया मनकालाबददल समाधानी नसलयास, NIOS

अपलया करणयाची सधी परदान करत. जयात गणाच कल

अमण ह समनमित कल की कोणताही परशन मलयाकन नाही. लकषात ठरा की ईततर

पनहा तपासणी करताना पनहा मलयाकन कल नाहीत. अपण साठी सरततरपण ऄजव करारा.

अपण घोमषत तारखपासन 30 करदरसाचया अत कोणतयाही मरषयातील

पनहा तपासणी अमण पनमवलयाकन करणयासाठी ऄजव करारा. पनहा तपासणी/पनमवलयाकन

करणयासाठी मरमहत कललया सबमधत ऄभयास क दराचया समनरयकाना ऄजव करारा (पररमशि-V अमण VI).

Page 68: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

68

अपण परतयक मरषयाच पनहा तपासणीसाठी मनधावररत फी र. 300/- (तीन फकत) अमण पनमवलयाकन

करणयासाठी र. 800/- (अठ फकत) , एनअयओएस चया नार नोएडा यथ दय ललया बक

डराफटचया माधयमातन . अपलया ऄजावचया परापतीनतर 45 करदरसाचया अत पनहा तपासणी अमण

पनमवलयाकन पणव . कोणतयाही पररमसथतीत अपलया रतीन कोणालाही

जाणार नाही.

18.

( )

ए सरततरपण .

(3) -ए ए ओए

.

19.

. . ( .)

1. डमपपलकट अयडरटटी काडव जारी करण 100/-

2. सरटटकरफकटची डमपपलकट कॉपी 200/-

3. डमपपलकट माकसव सटटमट 200/-

4. गणाची छाननी/ईततर पनहा तपासणी 300/- परमत मरषय

5. ईततर च पनमवलयाकन 800/- परमत मरषय

6. /

( )

400/- परमत दसतऐरज

7. नतर ,

200/-

8. ए ओए (

)

500/-

9. परीकषा शलक ( , अमण ऄतगवत) 300/- परमत मरषय

ए .

ए ओए ए

.

Page 69: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

69

20.

/

कायव क दर a) शाळा-अधाररत ईपिम / /

( ) ( )

( - , )

b) सरार मशकरण / /

( )

( - , )

ऄधययन क दर a) कायवशाळरर अधाररत ईपिम /

b) अधाररत गहपाठ ऄभयास क दर समनरयक

Page 70: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

Workshop-I

एनआयओएस य स / य _______________ D.El.Ed. य

( य न य आ आ य ज ) य य य य आ ज न

( न ए )

य य य ज आ य आ ( य )

( य य न न य ज )

/

1) / _____________________________________( न ), य एन.आय.ओ.एस.

य (D.El.Ed.) ( न ________ स न न ____________ य )

2) य / य य न न ------- ( ) आ ---------------- ( ). /

य न / 1 य न स य न य आ आ 1 य

-आ उ य न य आ .

, न आ न स

न य य न आ

ज न

/ .--------------------------------------------- आ .--------------------------

य आ

/

a) स नय आ नय न न स य न आ स न न

न. ज स य स स स य उ य स ज ऊ

. ज य न आ न

b) य य य य न य य न आ य न ज न स न

स य न स आ य य आ य न

एनआयओएस आ न न स आ य (एस ए)

य आ ;

c) ज स य स स , ज / न य स स य न न

आ य न य स य स स य न य

आ य न स य .

न : न न :

य : :

Page 71: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य _______________

D.El.Ed. य

य य

( न य य य )

1. य य न न आ आ य न

2. न / य न एन.आय.ओ. एस. य D.El.Ed य स स य स य स य

3.ज य य स नय स य / य ज ऊ . / स स

य / य स य स न ज ऊ नय आ य य य य स

1) य स स य -I ( ) .उ य य स न आ य उ य न य

ए य . य न , य स य न य य आ स स न य न स स न आ य आ .

2) आ य स न आ स स न आ , स न इ. .

3) य स स य -I ( ) .

उ य य स न आ य उ य न य ए य . य न , य स य न य य

आ स स न य न स स न आ य आ .

1. स न आ _________________________________________________________

2. स य स न _____________________ एन ._____________

3. , न आ न स _________________________________________________

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________.

4. स य य य न _________________________________________

5. न न ______________________________________________________

___________________________________________________________________________________.

1. आ य ______________ स न _____________________ य स .

2. ____________________________ सन न य आ

1. एनआईओएसन ज य आ य , य आ उ आ य य न य न आ

आ य ज स य य आ ज -य स ज आ .

2. स ज न य य न य न ईन

3. न एनआयओएस य न य न स / य ( आ एस ए) ज य स

न ज न

4. य स न य : य न य आ य आ य य न य ज आ स य

ज .

य य य य

न न स स

Date: Date

Page 72: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

Workshop-I

एनआयओएस य स / य _______________

D.El.Ed. य

( न य य य )

य स ए

, य आ य य / य ज य य

(सपरवाइझर / याानी या भरलली परोफोकरीची एक छायापरत ठवावी)

1. 1.स य / न आ एन.आय.ओ.एस. य , इ आ आ

2. य न / न एनआईओएस सन न य सन न आ य स य य न

य न आ .

3. य / य आ य आ ज / य

4. स स / ( न य ) य स आ य आ आ सन न य य य , स न ,

य इ. . स न

5. न , न स न इ. स य ज न, य / स न न आ . य स स य

य य य , ज य / य य आ

( न स य / य य स य न आ )

आ / / _________________________________________________ ( न )

न स न_____________ आज य

य न / एनआयओएस य स स य न न य य आ न .

, न आ न स इ य य य य

न :------------------------------

य य

,

1) न ________________ आ ( )

2) आ एस ए य य स न , नय जन एनआयओएस आ य स स य

य आ ज य स ज न आ .

3) न सन न न आ एनआईओएस न स य य न

स आ ई . ज आ य स य स य य / य ईन

4) / ( न ) आ य स य ___ . . आ ( य ) आ 50

5) य इ य स य स न य : य न न य आ स , ज स य आ .

न . आ न स

(इन-स स स स इ / इ

आ न स इज / य य )

य / य

Page 73: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य __________________________ Workshop-I

D.El.Ed. य

-आ य (एस ए) य स ए

( न य - ई न न य य / य )

2. य स न आ _________________________________________________

3. न _________________________________________________

4. न न ________________________ _________________________

5. य: 1._________________________________2_________________________________

. . . . उ उ -उ न य

स य

स ज य

1 य स य

2 /

न 1) य य

2) न ( न आ )

3) य / न

4) य / य य य

य आ य य आय ज

5) य य, य य

3 य य य

य न 1) स य स इ स न आय जन आ

य य आ न य

2) ए / ए ए / एसए स स य य

3) आ स य न

4) य स ज उ स स ज

5) य स स ज

.1 3 न य य _______________ य य आ . य ज आ

न :

ज उ न उ य स य य स ज आ . य उ

(एस ए) आ य न य . य ( आ ए ए न आ )

य य आ

न : न :

न :

एस ए स स आ य य न न य स न य आ य य य य स

य स .

Page 74: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य __________________________ Workshop-I

D.El.Ed. य

-I

एनआईओएस य स / य य स न न स य - 1 / य - II य न एनआईओएस

य न ज ज .

य स य न

( य य ए आ य ज )

य न आ : य –I

6. न ____________________________________________

7. न न _______________________________

उ न स य य न य (एनआयओएस आ

न न स ) आ .

1) न / य न स य न स आ उ .____________________ स न

______________________ . य

2) य –I .____________________ स न ______________________ . य

न _______________________________________

य न __________________________________________

काययशाळा क दर -1 चा पतता आणि दरधवनी कर. आणि कोड कर.

स य

य य

Page 75: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य __________________________ Workshop-II

D.El.Ed. य

न D.El.Ed. य -2 स

From: य स स य To:

:

___________________________ ___________________________ न :

___________________________ ___________________________

___________________________ ___________________________

य ,

य य 12 स य -2 . स न --------- ( ) --------- य य य न स ई

य य य स 9 आ

आ य ए ज

एनआयओएस ओ आ य ज

य -1

स 1 4 स

य ज न य य य य आ य आ

स ए 4 आ स आ य आ

य य आ न य आ स

य स 4 ( ) स आ

आ स य स आ य आ

य य न स स आ य य य य य न ज ई

य आ आ स स य 100% उ आ य आ (य स स न )

आ य य स ए स य आ य आ

ज न न य स आ य उ य स य ऊन

आ न, य ज स य आ य आ

आ -I य स आ य स य स य य स, आ -2 य स

ऊ नय ( ज आ स ई य आ स )

य आ य य नस य स आ य य ज नय .

य , आ REG./SPEED POST

: -

1) आ स आ स य य स य य न य न य स य य य य

आ य आ

2) य य स आ य स न ए स

3) स य आ न य स य

4) य स य

आ य स य य आ

स य न (40) न

य आ य

स य स

स आ य य

य स 200

, न, , न, , स , इ ज इ

आ य य आ इ य स ए ज इ

आ न , न न , य आ ( ई य य य स )

आ य स इ .

आ य य आ न स य आ

आ न ,

Page 76: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

( य स स य )

एनआयओएस य स / य __________________________ Workshop-II

D.El.Ed. य

( न स )

1) य य स न आ __________________________________________________

2) य न :_____________________________________________________________

3)न न :_______________________ 4) य य य__________________________

5) न स आ न __________________________________________

6) य य य स न ____________________________________________________

7) न आ ___________________________________________________________

8) आ न य( .)------ ( .)------ . . ( .)____ ./ स. . ( .)

._______

9) य न आ ____________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

आ न य( ._____ ( .)___ . . ( .) ___ ./ स. . ( .) .-----

य य य , ज य आ

आ / ______________________________________________________________ ( न )

------------------------- य य नय न आ .

य य

1) य य स स न य न आ : ज स य आ आ ज य ए

स एनआयओएस , य न य य न न . 2) आ य य स य एनआईओएस न स आ - I य स य

न य आ आ न न स य य / आ .

य जन न न य य न य ( य 10) आ य न य (10) . स . ___________ आ

य ._______

3) य, ज य स य न स

ज य स स न नय स य - II य न .

स य - II स न य - II य उ .

4) , ज य य न य य उ आ य य

5) , ज य स न आ आ नन य न उ

न आ य स, एनआयओस न य न आ न न.

य य य स

न न

य य

: स न स य य य य स .

Page 77: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य __________________________ Workshop-II

D.El.Ed. य

( न स )

आ य स

( / य य / न न )

य य आ य न न आ एन.आय.ओ. एस. स य य य य आ

स य ई ज न य न ई .

( न )

1) य न :_____________________________________________________________

2)न न :_______________________

3))न न :_______________________ 4) य य य__________________________

( न )

न :_____________________________________________________________

-------------------------------------------- य न न _________________________________ ( य

)

य उ न य न य 28 स - (7), (7), ई एस (7), एसस /

एसएसस (7) .___________ स न . ________ य य य न एनआयओ एस य न स

न आ .

ज य स न य : य न य आ य स य आ .

( य न )

य न :_____________________________________________________________

-------------------------------------------- य न न _________________________________ ( य

)

य उ न य न य 12 स - (3), (3), ई एस (3), एसस /

एसएसस (3) .___________ स न . ________ य य य न एनआयओ एस य न स

न आ .

ज य स न य : य न आ ज स य आ .

न : स न स य -II य य य स

Page 78: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य _______________ Workshop-II

D.El.Ed. य

स स (40)स

( न य - ई न न य य / य )

य स

1) य य स न आ __________________________________________________

2) य न :_____________________________________________________________

3)न न :_______________________

4)न न :_______________________ 5) य य य__________________________ य य 10 स ( ,

, य /स ज ( य य स )

न :_____________________________________________________________

. न न य स य य य न

न :_____________________________ य न :____________________________________

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

आ न य न य (एनआयओएस एसस स न न स ) न य

न स आ

य य य

न : न :

:

य जन य स , य य य , स न , य इ. स

उ स न , स ज .

स न स य जन स ए स / य आ य य य न स य य य -2

य य य स आ य आ .

य जन आ न य य न 10 स

स - आ य य य 10 य जन आ य उ य न आ य य

उ एनआयओएस एसस स न न स य आ .( य -II य य य जन आ

स ए स )

न : स न स य -II य य य स

Page 79: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

एनआयओएस य स / य _______________ Workshop-II

D.El.Ed. य

-II

एनआयओएस न एनआयओएस य स / य य आ न न स

य - I/ य - II य न ज .

य स य न य य / य .

(कपया याची एक य परत ठवा )

य न स : य - 2

कणपटल लटसयमधय णशकषक परणशकषिारथीच पिय नाव: ________________________________________________

नावनोदिी करमााक: _____________________

ज उ न स य य न य न य य य स

आ (एनआयओएस आ स न न स )

1. य न स (40) य य / य स य न स _________________ ( )

आ _____________________ ( ) .

2. य I / II_________________ ( ) आ _____________________ ( )

.

मारयदशयकााच पिय नाव _____________________________________________

पययवकषकााच पिय नाव ______________________________________________

णपन कर., दरधवनी कर. आणि कोड नाबरसह काययशाळा क दर- I / II चा पतता:

___________________________________

य स य

य य स

:

Page 80: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

न न इ ओ न

(ए ए आ , स ए य स )

A-24/25, इ न ए य , स 62, न , न ए -201309

D.El.Ed.

स - 20 -----

1. य स न , आ :

2. . :

3. य स स य न :

4. ज न आ . :

5. स स न स य :

6. य स य ( (10) स स ए ):

7. स य ( स ए ):

8. स य :

9. ( य 100 / - ) :

10. न न:

a. स य

( 1500/- 10 य स .20 -----) :

b. य य न स य

( 750/- 10 य स .20 -----) :

c. ई- -

( 500/- 10 य स .20 -----) :

ए ( .) :

:

: य स स य

Page 81: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

न न इ ओ न

(D.El.Ed.)

स आ य स स य स स स न स य

स 20 ---------- 20 ------------ ( / य )

य स न ----------------------------------------------------------------------------------------

_____________

________________________________________________ _______) = _____ स

(1- स न , 2-स स , 3- , 4- , 5-उ )

A. स य स

- स य 1 2 3 4 5

- स य स 1 2 3 4 5

- स य स आ आ 1 2 3 4 5

- स 1 2 3 4 5

- स स ज न य स SLM उ य 1 2 3 4 5

- य स य स य य य ज य न 1 2 3 4 5

- 1 2 3 4 5

- एसए ए ए 1 2 3 4 5

B. य स . . . स

- य ज -य य य 1 2 3 4 5

- य स 1 2 3 4 5

- ज 1 2 3 4 5

- स इन स य 1 2 3 4 5

- य य य स इन 1 2 3 4 5

- ODL ज 1 2 3 4 5

- ओ / ओ स

C. य स य य य न

- स य स य न आ य / न

- - उ य / न

- आ स उ ज य / न

- स उ ज य / न

- य / न

- ओ आ य स उ य / न

- न स इन य स य / न

- / य न स स स इन य / न

- य स स य आ ओ य स य न य / न

Page 82: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

न न इ ओ न

(D.El.Ed.)

य आ उ स स स न स य

स 20 ---------- 20 ------------ ( / य )

य न -----------------------------------------------------------------------------------------------

------------

_____________

________________________________________________ _______) = _____ स

(1- स न , 2-स स , 3- , 4- , 5-उ )

A. य स

- ज य उ उ 1 2 3 4 5

- नय 1 2 3 4 5

- य 1 2 3 4 5

- य स य ज ज 1 2 3 4 5

- स स आ 1 2 3 4 5

- य स स 1 2 3 4 5

- स स न स न नय 1 2 3 4 5

- स स न न य न 1 2 3 4 5

- य य स य न य न 1 2 3 4 5

- य स य स य य स 1 2 3 4 5

- स ज 1 2 3 4 5

- य स य न न 1 2 3 4 5

B. य य य

- य उ य स य न आ ऊ स न य आ य / न

- य स आय ज ज य / न

- आ य न स ज य / न

- य य स य न ज य / न

- य स य स य स आय ज ज य / न

स स न स

:

Page 83: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

न न इ ओ न

(D.El.Ed.)

स आ य स स आ उ स स स न स य

न न :

न आ :

य स न आ :

(1- स न , 2-स स , 3- , 4- , 5-उ )

A. य स य ( स )

- एस आय ज य स स न य 1 2 3 4 5

- स य न स स न नय 1 2 3 4 5

- आ न य स स य 1 2 3 4 5

- स य न आ य स इन 1 2 3 4 5

- न स उ य 1 2 3 4 5

( स य न )

- स य न स इन आ

स य य 1 2 3 4 5

B. स य

- ई आ स 1 2 3 4 5

- आ य ज स स स 1 2 3 4 5

- स य न आ आ 1 2 3 4 5

- य - स य स य य य 1 2 3 4 5

उ य स य

- य स 1 2 3 4 5

- स य य स इन 1 2 3 4 5

- य य स य ज य स इन 1 2 3 4 5

C. .स . . य य

- आ स उ आ ? य / न

- स स य य स स य न आ ? य / न

- य य स स न उ आ ? य / न

- य स स स उ ज आ ? य / न

- स य न य स उ ? य / न

- य स 75% उ ? य / न

- य स य स स आ ? य / न

Page 84: ELEMENTARY EDUCATION (D.EL.ED.)mooc.nios.ac.in/mooc/pluginfile.php?file=/12363/course...22 2: 506 - मशक षक न प रभ र पण मशकर ण य स ठ अमण

न न इ ओ न

(D.El.Ed.)

य आ उ स स य

न :

न न :

न आ :

य न आ :

य : _____________ _______

(1- स न , 2-स स , 3- , 4- , 5-उ )

A.

- स 1 2 3 4 5

- स स न न न 1 2 3 4 5

- य य स स न न न 1 2 3 4 5

- स स न न 1 2 3 4 5

- स स न आय ज य स 1 2 3 4 5

- य य य न आ य स न य 1 2 3 4 5

- य आ य स य आ 1 2 3 4 5

- य य 1 2 3 4 5

- आ य स आय ज य य 1 2 3 4 5

B. य

- आ य उ य स न ? य न

- आ य स स उ ? य न

- स स न य न आ ? य न

- य स य आ य न आ ? य न

- आ य य य एस ए / ज आ ? य न

- य उ स य न स आ य

उ य स य आ ? य न

- आ आ य स य स उ आ ? य न

- य य य न आय ज न उ य य –

1. __________________________________2. __________________________________

3. __________________________________4.__________________________________