14
21.03.2014 1 3.4. ÇEVRE AKIMLAR YÖNTEMİ 3.4. ÇEVRE AKıMLAR YÖNTEMI (Ç.A.Y): Bu yöntemde düğümlerdeki akımlar yerine, çevredeki akımlar ele alınarak devrenin analizi yapılır. Yöntemin temel prensibi her bir bağımsız çevrede Kirchoff’un gerilim kanunu uygulanır. Bağımsız çevreler; abefa, bcdeb Bağımlı çevre; abcdefa

Elektrik Devre Temelleri - Çevre Denklemi

  • Upload
    atel22

  • View
    104

  • Download
    1

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Elektrik Devre Temelleri - Çevre Denklemi

Citation preview

  • 21.03.2014

    1

    3.4. EVRE AKIMLAR YNTEM

    3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y): Bu yntemde dmlerdeki akmlar yerine,

    evredeki akmlar ele alnarak devrenin analizi yaplr.

    Yntemin temel prensibi her bir bamsz evrede Kirchoffun gerilim kanunu uygulanr.

    Bamsz evreler;

    abefa, bcdeb

    Baml evre;

    abcdefa

  • 21.03.2014

    2

    evre akmlar yntemi aada verilen adm ile uygulanr:

    1) Her bir bamsz evre iin bir evre akm yn alnr. Bu akmlarn yn keyfidir. (her ne kadar keyfi denilse de genel tercih saat yndr)

    2) Her evreye KGK uygulanr. Gerilimler, evre akmlar cinsinden tanmlanr.

    3) Bamsz evre says kadar elde edilen denklemler dzenlenir.

    3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

    rnein ekildeki devre iin; 1.adm olarak evre akm ynleri belirlenir.

    3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

    2.adm olarak evreye K.G.K. uygulanr.

    1.evre iin;veya

  • 21.03.2014

    3

    3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):2.evre iin;

    veya

    3.adm olarak elde edilen denklemler matris formunda yazlr.

    NOT: evre akmlarn dal akmlarndan ayrmak iin evre akmlar i, dal akmlar da I ile gsterilmektedir.

    Bu devre iin; , ,

    RNEKLER

  • 21.03.2014

    4

    3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLARVARKEN .A.Y: Akm kaynann bulunduu evreye gre iki durumdan sz

    edilir: 1. Durum:

    Akm kayna tek bir evrede ise;

    Birinci evre iin;

    2. Durum: Eer baml/bamsz akm kayna iki evre arasnda ise (ekil a);

    3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLARVARKEN .A.Y:

    Akm kaynann bulunduu dal devreden kartlarak SPEREVRE elde edilir (ekil b)

  • 21.03.2014

    5

    SPER EVRE rnek devre iin;1.adm; sper evrede K.G.K. Uygulanr.

    NOT: Eer devrede kesien birden fazla sper evre var ise bu sper evreler birletirilir ve tek bir sper evre haline getirilir.

    2.adm; yandaki devrede 0 dmnde K.A.K. uygulanr.

    Bu iki eitlik kullanlarak;

    RNEKLER:

  • 21.03.2014

    6

    3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI Bu yntem Dm ve evre analizleri iin

    tanmlanm kestirme bir yoldur. Eer devre sadece bamsz akm

    kaynaklarndan oluuyorsa, her bir dm iin KAK uygulanmasna gerek yoktur.

    Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2. dme bal direnlerin toplamdr.

    Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2. dmlerin arasndaki iletkenliin tersidir.

    Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2. dme gelen ve kan akmlarn toplamdr.

    Genelletirilirse;

    3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI

  • 21.03.2014

    7

    Benzer ekilde evre analizi iinde ksa bir yol uygulanabilir.

    Eer devre yalnzca bamsz gerilim kaynaklarn ieriyorsa;

    3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI

    Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2. evrelere bal direnlerin toplamdr.

    Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2. evrelerin arasndaki direncin tersidir.

    Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2. evrede saat ynl evre akmna gre yazlan cebirsel toplamdr.

    Genel olarak;

    3.6. NCELEME ILE DM VE EVREANALIZLERI

  • 21.03.2014

    8

    RNEK: Devrenin dm

    gerilimleri matrisini yaznz.

    RNEK: Devrenin evre

    akmlar matrisini yaznz.

  • 21.03.2014

    9

    3.7. EVRE VE DM YNTEMLERININKARLATRLMAS Tm elektrik devreleri evre Akmlar ve Dm

    Gerilimleri yntemleri ile zlebilir. zmleme aamasnda bilinmeyen says yani

    denklem says deiiklik gsterir. Bu nedenle zmleme yntemi seiminde

    devredeki bilinmeyen saysnn iyi belirlenmesi gerekmektedir.

    .A.Y. ile herhangi bir devrenin zmnde, bilinmeyen says evre says ile orantldr.

    D.G.Y. ise devredeki dm saysna bal olarak bilinmeyen says deiir.

    EVRE ANALIZINI U DURUMLARDA; Devrede ok fazla seri eleman bulunuyorsa, Gerilim kaynaklar varsa, Sper evreler varsa, En nemlisi de evre says dm

    saysndan az iseAY zm daha kolay olandr. Ayrca, evre analizi yntemi transistr devreleri

    iin tek uygun yntemdir. lemsel ykselte (Op-amp) devreleri iin ayn ey sz konusu deildir.

  • 21.03.2014

    10

    Devrede, ok fazla paralel eleman varsa, Akm kaynaklar bulunuyorsa, Sper dmler varsa, En nemlisi de dm says evre

    saysndan az ise DGY zm daha kolay olan yntemdir. Dzlemsel olmayan devreler iin daha uygundur.

    DM ANALIZINI U DURUMLARDA;

    RNEK:

  • 21.03.2014

    11

    3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI PSpice devre analizi iin kullanlan sklkla

    kullanlan bilgisayar programdr. Eer devre eleman deerleri girilirse, dallardaki

    akm ve gerilimleri hesaplar. PSpice ile analiz devredeki elemanlarn ematik

    izimi ile balar. Dm gerilimleri ematik izimde ilgili yere

    VIEWPOINTS komutu konulmas ile elde edilir. altrmak iin Analysis/Simulate baslr.

    3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI

  • 21.03.2014

    12

    TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI Transistr devresinin analiz

    ynteminden bahsedilecek.

    Genel olarak kullanlan iki tip transistrvardr. 1)Field Effect (FET) ve 2)Bipolar Junction (BJT).

    Bu derste yalnzca BJT ele alnacaktr. Bir BJT elemann 3 k vardr.

    Bunlar gelen akm iin base, kan akm iin colllector ve tm akmlar iin ortak k olan emmiter olarak adlandrlr.

    Btn klardaki akmlar bir biri ile ilikilidir:

    Base akm ile collector akmlar arasnda parametresi ile ilikilidir. deeri genelde 50-1000 arasnda deiir.

    KGK BJT uygularsak:

    TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

  • 21.03.2014

    13

    Bir transistr devresinin eklenen gerilim/akma bal olarak bir ok modu vardr.

    Bu derste sadece aktif mod alm ele alnacaktr. Bu mod gelen iareti ykseltmek iin kullanlr. Aadaki ekil aktif modda alan BJT nin DC modelidir.

    BJT ye dm gerilimi zm yalnzca DC modeli elde edilince uygulanabilir.

    TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

    zm ii yol vardr:

    TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

    Orijinal devre1) evre analizi zm

    2) Dm analizi zm 3) Pspice zm

  • 21.03.2014

    14

    RNEK: , vedeerlerini devrenin

    aktif modda altn, =50 ise hesaplaynz.

    ZM:

    Giri evresinde KGK;

    0.7V ise

    ve arasndaki iliki ile;

    k evresinde KGK;