งานซอมเครองใชไฟฟา(Electrical Appliances Repairs)

รหสวชา 20104 - 2110

หมวดวชาสมรรถนะวชาชพ กลมสมรรถนะวชาชพเลอก

ประเภทวชาอตสาหกรรม สาขางานไฟฟากำาลง

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ พทธศกราช 2562

สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) กระทรวงศกษาธการ

เรยบเรยงโดย

ธวชชย จารจตรคอ.บ. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน

ไวพจน ศรธญอส.บ. (วศวกรรมศาสตร)

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

ISBN 978-616-495-018-4

งานซอมเครองใชไฟฟา(Electrical Appliances Repairs)

จดพมพและจดจ�าหนายโดย

บรษทวงอกษรจ�ำกด

69/3ถนนอรณอมรนทรแขวงวดอรณเขตบางกอกใหญกรงเทพฯ10600

โทร.0-2472-3293-5โทรสาร0-2891-0742Mobile08-8585-1521

e-Mail:wangaksorn9@gmail.com Facebook:ส�านกพมพวงอกษร

http://www.wangaksorn.com IDLine:@wangaksorn

พมพครงท1พ.ศ.2562 จ�ำนวนทพมพ3,000เลม

สงวนลขสทธตำมพระรำชบญญตลขสทธพ.ศ.2537

โดยบรษทวงอกษรจ�ากดหามน�าสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมนไปท�าซ�า

ดดแปลงหรอเผยแพรตอสาธารณชนไมวารปแบบใดๆนอกจากไดรบอนญาต

เปนลายลกษณอกษรลวงหนาจากทางบรษทฯเทานน

ชอและเครองหมายการคาอนๆทอางองในหนงสอฉบบน

เปนสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของแตละราย

โดยบรษทวงอกษรจ�ากดมไดอางความเปนเจาของแตอยางใด

จดประสงครำยวชำเพอให

1.เขาใจหลกการท�างานของเครองใชไฟฟาชนดตางๆ

2.มทกษะในการตรวจสอบและซอมบ�ารงรกษาเครองใชไฟฟา

3.มเจตคตทดและกจนสยทดในการปฏบตงาน มความละเอยด รอบคอบ ปลอดภย

เปนระเบยบสะอาดตรงตอเวลามความซอสตยและมความรบผดชอบ

สมรรถนะรำยวชำ

1. แสดงความรเกยวกบโครงสรางและหลกการท�างานของเครองใชไฟฟาชนดตางๆ

2. ตรวจซอมระบบไฟฟาแสงสวางและระบบไฟฟาก�าลง

3. ตรวจซอมเครองใชไฟฟาประเภทความรอนและมอเตอร

4. ตรวจซอมเครองใชไฟฟาประเภทส�านกงาน

ค�ำอธบำยรำยวชำ

ศกษาและปฏบตเกยวกบโครงสรางและหลกการท�างานการตรวจสอบหาสาเหตขอบกพรอง

งานซอมและบ�ารงรกษาของเครองใชไฟฟาประเภทความรอนเครองใชไฟฟาประเภทมอเตอรเครองใช

ไฟฟาส�านกงานระบบไฟฟาแสงสวางระบบไฟฟาก�าลงและงานบรการไฟฟา

งำนซอมเครองใชไฟฟำ(Electrical Appliances Repairs)

รหสวชำ20104-2110

ตารางวเคราะหสมรรถนะรายวชาวชางานซอมเครองใชไฟฟารหส20104-2110

ท–ป–น1-3-2จ�านวน4คาบ/สปดาหรวม72คาบ

แสดง

ความ

รเกยว

กบโค

รงสร

าง

และ

หลกก

ารทำา

งานข

องเค

รองใ

ชไฟฟ

าชน

ดตาง

ๆ

ตรวจ

ซอมร

ะบบไ

ฟฟาแ

สงสว

างแล

ะระ

บบไฟ

ฟากำา

ลง

ตรวจ

ซอมเ

ครอง

ใชไฟ

ฟาปร

ะเภท

ความ

รอน

และม

อเตอ

ร

ตรวจ

ซอมเ

ครอง

ใชไฟ

ฟาปร

ะเภท

สำานก

งาน

1. เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ 2. มอเตอรไฟฟำ

3. แสงสวำง

4. เตำไฟฟำแบบธรรมดำ

5. เตำรดไฟฟำ

6. กำตมน�ำไฟฟำ

7. เครองดดฝน

8. พดลมไฟฟำ

9. สวำนไฟฟำ

10.เลอยฉลไฟฟำ

11.หมอหงขำวไฟฟำ 12.กระทะไฟฟำ 13.เครองปงขนมปง

14.เตำอบไมโครเวฟ

15.เครองฉำยขำมศรษะ 16.เครองบดอำหำร 17.เครองซกผำอตโนมต

บทท

สมรรถนะรายวชา

ค�าน�า วชำงำนซอมเครองใชไฟฟำรหสวชำ20104-2110จดอยในหมวดวชาสมรรถนะวชาชพกลมสมรรถนะวชาชพเลอกประเภทวชาอตสาหกรรมสาขางานไฟฟาก�าลงสาขาวชาชางไฟฟาก�าลงตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพพทธศกราช2562ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา(สอศ.)กระทรวงศกษาธการ ผเขยนไดบรหารสาระการเรยนรแบงเปน 17 บทเรยน ไดจดแผนกำรจดกำรเรยนร/แผนกำรสอนทม งเนนฐำนสมรรถนะ(CompetencyBased)และกำรบรณำกำร(Integrated) ตรงตามจดประสงครายวชา สมรรถนะรายวชา ค�าอธบายรายวชา ในแตละบทเรยนมงใหความส�าคญสวนทเปนความรทฤษฎหลกการกระบวนการตวอยางแบบฝกปฏบตและค�าถามเพอการทบทวนเพอฝกทกษะประสบการณ เรงพฒนาบทบาทของผเรยนเปนผจดการแสวงหาความร (Explorer) เปนผสอนตนเองได สรางองคความรใหม และบทบาทของผสอนเปลยนจากผใหความรมาเปนผจดการชแนะ(TeacherRoles)จดสงแวดลอมเอออ�านวยตอความสนใจเรยนรและเปนผรวมเรยนร (Co–investigator)จดหองเรยนเปนสถานทท�างานรวมกน(LearningContext)จดกลมเรยนรใหรจกท�างานรวมกน(Grouping)ฝกความใจกวางมงสรางสรรคคนรนใหมสอนความสามารถทน�าไปท�างานได(Competency)สอนความรกความเมตตา(Compassion)ความเชอมนความซอสตย(Trust)เปาหมายอาชพอนยงประโยชน(ProductiveCareer)และชวตทมศกดศร(NobleLife)เหนอสงอนใดเปนคนดทงกายวาจาใจมคณธรรมจรรยาบรรณทางธรกจและวชาชพ สงเสรมสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ (Vocational Qualification System)สอดคลองตามมาตรฐานอาชพ(OccupationalStandard)สรางภมค มกนเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ ก�าลงแรงงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานระดบชาต (NationalBenchmarking)และการวเคราะหหนาทการงาน(FunctionalAnalysis) เพอใหเกด ผลส�าเรจในภาคธรกจอตสาหกรรมทกสาขาอาชพเปนการเตรยมความพรอมเขาส อาชพประชาคมระดบอาเซยน

ขอขอบพระคณทานอาจารยผสอนผประสาทวชาความรเอกสารหนงสอทใชประกอบในการ

เรยบเรยงไวณโอกาสน

ธวชชย จารจตรไวพจน ศรธญ

สารบญ

บทท1 เครองมอส�ำหรบงำนซอม เครองใชไฟฟำ 1

เครองมอประเภทไขควง 2 เครองมอประเภทคม 5 เครองมอประเภทประแจ 8 เครองมอตรวจสอบวงจรไฟฟา 10 เครองมอประเภทอนๆ 15 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 17

บทท2 มอเตอรไฟฟำ 19

ยนเวอรแซลมเตอร 20 เชดเดดโพลมอเตอร 27 คาปาซเตอรมอเตอร 32 สปลตเฟสมอเตอร 37 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 43 ใบงานท2.1 การตรวจซอม มอเตอรไฟฟาเบองตน 45 ใบงานท2.2 การตรวจซอมเครองเปาผม 47

บทท3 แสงสวำง 52

หลอดอนแคนเดสเซนต 54 หลอดฟลออเรสเซนต 62 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 70 ใบงานท3.1 การตรวจสอบวงจรของ 72 หลอดไฟฟา บทท4 เตำไฟฟำแบบธรรมดำ 76 เตาไฟฟาแบบปรบความรอนไดระดบเดยว 77 เตาไฟฟาแบบปรบความรอนไดหลายระดบ 81 หลกและวธการตรวจซอมเตาไฟฟา 83 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 85 ใบงานท4.1 การตรวจซอมเตาไฟฟา 87

บทท5 เตำรดไฟฟำ 91

เตารดไฟฟาแบบธรรมดา 93 เตารดไฟฟาแบบอตโนมต 94 เตารดไฟฟาอตโนมตแบบไอน�า 103 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 108 ใบงานท5.1การตรวจซอมเตารดไฟฟา 110

บทท6 กำตมน�ำไฟฟำ 114

กาตมน�าไฟฟาแบบธรรมดา 115 กาตมน�าไฟฟาแบบอตโนมต 117 กาตมน�าไฟฟาแบบอตโนมต โดยใชแรงดนอากาศ 119 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 129 ใบงานท6.1 การตรวจซอมกาตมน�าไฟฟา 131

บทท7 เครองดดฝน 135

เครองดดฝนแบบดดฝนโดยตรง 136 เครองดดฝนแบบทรงกระบอก 137 เครองดดฝแบบถงหรอกระปอง 138 หลกการท�างานของเครองดดฝน 142 ล�าดบขนตอนการใชเครองดดฝน 142 การดแลบ�ารงรกษาเครองดดฝน 145 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 147 ใบงานท7.1 การตรวจซอมเครองดดฝน 149

บทท8 พดลมไฟฟำ 152

พดลมไฟฟาแบบตงโตะ 153 พดลมไฟฟาแบบตงพน 161 พดลมไฟฟาแบบตดเพดาน 165 พดลมไฟฟาแบบตดผนง 177 พดลมดดและระบายอากาศ 182 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 192 ใบงานท8.1การตรวจซอมพดลมไฟฟา 194

บทท9 สวำนไฟฟำ 198

สวานไฟฟาแบบธรรมดา 199 สวานไฟฟาแบบโรตาร 200 โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญ ของสวานไฟฟา 200 วงจรการท�างานของสวานไฟฟา 204 ล�าดบขนตอนการใชงานสวานไฟฟา 205 ขอแนะน�าและขอควรระวงในการใชงาน สวานไฟฟา 206 การดแลและการบ�ารงรกษาสวานไฟฟา 208 การตรวจซอมแกไขสวานไฟฟา 208 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 209 ใบงานท9.1การตรวจซอมสวานไฟฟา 211

บทท10 เลอยฉลไฟฟำ 215 โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญ ของเลอยฉลไฟฟา 216 หลกการท�างานเบองตนของเลอนฉลไฟฟา 218 โครงสรางและสวนประกอบเลอยฉลไฟฟา 220 ล�าดบขนตอนการตรวจสอบเลอยฉลไฟฟา กอนใชงาน 221 ขนตอนและวธการใชเลอยฉลไฟฟา 223 การบ�ารงดแลรกษาเลอยฉลไฟฟา 223 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 225 ใบงานท10.1 การตรวจซอม เลอยฉลไฟฟา 227

บทท11 หมอหงขำวไฟฟำ 231 โครงสรางและสวนประกอบทวไปของ หมอหงขาวไฟฟา 236 หลกการท�างานของหมอหงขาวไฟฟา 236 วธการใชหมอหงขาวไฟฟาในการหงขาว 238 การท�าความสะอาดและบ�ารงรกษา หมอหงขาวไฟฟา 240 ขอควรระวงการใชหมอหงขาวไฟฟา 241 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 243 ใบงานท11.1การตรวจซอมหมอหงขาวไฟฟา 245

บทท12 กระทะไฟฟำ 240

โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญของ กระทะไฟฟา250 โครงสรางและสวนประกอบของกระทะไฟฟา 252 หลกการท�างานเบองตนของกระทะไฟฟา 253 การดแลบ�ารงรกษากระทะไฟฟา 254 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 256 ใบงานท12.1การตรวจซอมกระทะไฟฟา 258 บทท13 เครองปงขนมปง 261 โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญของ เครองปงขนมปง 263 หลกการท�างานเบองตนของเครองปงขนมปง 265 ล�าดบขนตอนวธการใชเครองปงขนมปง 266 การบ�ารงดแลรกษาเครองปงขนมปง 267 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 269 ใบงานท13.1การตรวจซอมเครองปงขนมปง 271

บทท14 เตำอบไมโครเวฟ 275 รปลกษณภายนอกเตาอบไมโครเวฟ 276 โครงสรางและสวนประกอบทวไปของ เตาอบไมโครเวฟ 277 วงจรการท�างานของเตาอบไมโครเวฟ 286 โครงสรางการท�างานเบองตนของวงจรดจตอล เตาอบไมโครเวฟ 287 หนาทของวงจรควบคมเตาอบไมโครเวฟ 288 ขอแนะน�าและขอควรระวงในการใชงาน เตาอบไมโครเวฟ 298 ขนตอนและวธการถอดเปลยนอปกรณ เตาไมโครเวฟ 299 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 307

บทท15 เครองฉำยขำมศรษะ 309 โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญของ เครองฉายขามศรษะ 311 วงจรการท�างานเครองฉายขามศรษะ 315 หลกการท�างานของเครองฉายขามศรษะ 316 ขนตอนการเตรยมเครองฉายขามศรษะ กอนใชงาน 316 วธการใชงานของเครองฉายขามศรษะ 317 การดแลบ�ารงรกษาเครองฉายขามศรษะ 318 ขนตอนการเปลยนหลอดไฟภายใน เครองฉายขามศรษะ 318 ขอควรระวงและการปองกนความปลอดภย จากเครองฉายขามศรษะ 319 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 320 ใบงานท15.1 การตรวจซอม เครองฉายขามศรษะ322

บทท16 เครองบดอำหำร 326 โครงสรางและสวนประกอบทส�าคญของ เครองบดอาหาร 328 หลกการท�างานของเครองปนผลไม 331 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 334 ใบงานท16.1 การตรวจซอมเครองบดอาหาร 336

บทท17 เครองซกผำอตโนมต 340 สวนประกอบทส�าคญของเครองซกผา อตโนมต 342 โครงสรางและสวนประกอบทวไปของ เครองซกผาอตโนมต 346 การบ�ารงดแลรกษาเครองซกผา 348 ขอแนะน�าและขอควรระวงในการใชงาน 350 วธการใชงานเครองซกผา 351 การดแลบ�ารงรกษาเครองซกผาทวไป 353 แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ 356 ใบงานท17.1การตรวจซอมเครองซกผา 358

ค�ำถำมเพอทบทวน 362

ค�ำศพท 369

บรรณำนกรม 374

1จดประสงคเชงพฤตกรรม (Behavioral Objectives)

หลงจากศกษาจบบทเรยนนแลว นกศกษาจะมความสามารถดงน

1. อธบายการใชงานไขควง

2. เลอกใชงานเครองมอประเภทคม

3. ทดสอบเครองมอประเภทประแจ

4. ทดสอบเครองมอตรวจสอบวงจรไฟฟา

5. ปฏบตทดลองบดกรโดยใชหวแรงแชแบบปากกา และหวแรง

แบบปน

1 ในงานซอมเครองใชไฟฟา เครองมอส�าหรบงานซอมมความจ�าเปนอยางยง ซงในการเลอกใช เครองมอนนจ�าเปนตองใชใหเหมาะสมกบงาน เชน ตดสายไฟ ขนยดนอต สกร การตรวจสอบวงจรไฟฟา เปนตน ดงนน กอนท�าการใชเครองมอชนดใด ควรศกษาและท�าความเขาใจถงประสทธภาพ ตลอดทง ลกษณะการใชงานใหถกตองและมความปลอดภยในการปฏบตงาน โดยแบงลกษณะการใชงานของเครองมอ ส�าหรบงานซอมเครองใชไฟฟา ดงน 1. เครองมอประเภทไขควง (Screwdrivers) 2. เครองประเภทคม (Pliers) 3. เครองประเภทประแจ (Wrenches) 4. เครองมอตรวจสอบวงจรไฟฟา (Electric Tester Circuit) 5. เครองมอประเภทอน ๆ

เครองมอประเภทไขควง

เครองมอประเภทไขควงนใชส�าหรบการขนยดหรอถอดสกรและนอต แบงตามลกษณะการใชงานคอ ไขควงปากแบน (Straight-Edge Screwdrivers) ไขควงปากแฉก (Phillips-Head Screwdrivers) ไขควงปากบลอก (Hexagonal Socket)

3งานซอมเครองใชไฟฟา

รปท 1.1 ลกษณะไขควงปากแบนขนาดตาง ๆ

รปท 1.2 ลกษณะการใชไขควงปากแบนขนหวสกร

1 ไขควงปากแบน

ใชส�าหรบขนหวสกรทเปนแบบหวผาดงรปท 1.1 และ 1.2 โดยในการขนตองใหปากของไขควง ลงไปในรองของหวสกรพอด เพราะถาปากไขควงใหญเกนไปจะท�าใหหวสกรสกหรอเยนได และถาปากไขควงเลกเกนไปจะท�าใหปากไขควงบดงอ หรอไมมแรงขนมากพอท�าใหไขควงเสยหายได

2 ไขควงปากแฉก

มลกษณะเปนปากแฉก (Phillips-Head) ใชส�าหรบขนยดนอตหรอสกรทเปนหวสแฉก ดงรปท 1.3 การเลอกใชไขควงปากแฉกตองใชใหเหมาะสมกบขนาดของหวสกร ลกษณะดงรปท 1.4

4บทท 1 เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ

รปท 1.3 ลกษณะของใชไขควงปากแฉกแบบตาง ๆ

รปท 1.4 แสดงลกษณะการใชไขควงปากแฉกขนหวสกร

รปท 1.5 ลกษณะของไขควงปากบลอก

3 ไขควงปากบลอก

ปลายไขควงแบบนมลกษณะเปนบลอก หกเหลยม ใชส�าหรบสวมขนนอตหรอสกรทเปนหวแบบหกเหลยม มความสะดวกในการขนหรอคลายหวนอตไดด ลกษณะดงรปท 1.5

5งานซอมเครองใชไฟฟา

รปท 1.6 ลกษณะของคมตด

รปท 1.7 ลกษณะของคมปากยาว

เครองประเภทคม

คม (Pliers) เปนเครองมอทใชงานไดหลายรปแบบ เชน ตดสายไฟ จบอปกรณชนสวนตาง ๆ การเลอกใชคมควรใหเหมาะสมกบลกษณะและประเภทของงาน คมทใชส�าหรบงานซอมเครองใชไฟฟา ดามจบของคมควรมฉนวนหอหมและไมสกหรอเสอมสภาพเพอความปลอดภยในการท�างาน คมทใชงานโดยทวไป ไดแก คมตด คมปากยาว คมชางไฟฟา คมลอค คมเลอน คมตดและปอกสายไฟ เปนตน

1 คมตด

คมตด (Cutting Pliers) ใชส�าหรบตดสายไฟ ขาอปกรณอเลกทรอนกสและปอกสายไฟ สามารถ ใชในการตดสายไฟในพนทแคบ ๆ ไดสะดวก ขอควร ระวงในการใชงานคอ ไมควรน�าไปใชตดวสดทมความแขง เชน ตะป หวสกร ลวดหรอสายไฟขนาดใหญ เพราะอาจท�าใหคมหมดความคม หรอช�ารดเสยหายได ลกษณะดงรปท 1.6

2 คมปากยาว

คมปากยาว (Long-Nose Pliers) มลกษณะปากยาวเพอใชขนนอต สกร หรอจบชนงานในพนทจ�ากด นอกจากน ยงใชตดสายไฟไดดวย การใชงานไมควรใชปากของคมงดสงของเพราะปากคมอาจหกและเสยหายได ลกษณะดงรปท 1.7

6บทท 1 เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ

3 คมชางไฟฟา

คมชางไฟฟา (Lineman’s Pliers) บางทเรยกวา คมรวม เนองจากใชงานไดหลากหลาย เชน ตดสายไฟ ตอสายไฟ งานซอมบ�ารงอปกรณไฟฟา สามารถใชตดสายไฟขนาดไมเกน 10 ตารางมลลเมตร มแรงบบเพอการตดสายมากกวาคมตดและคมปากยาว ลกษณะดงรปท 1.8

รปท 1.8 แสดงลกษณะคมชางไฟฟา

รปท 1.9 ลกษณะคมตดและปอกสายไฟ

4 คมตดและปอกสายไฟ

คมตดและปอกสายไฟ (Stripper Cutter Pliers) เปนคมทสามารถใชงานไดทงตดและปอกสายไฟ ปากของคมมลกษณะเปนรองมความคมและมชองส�าหรบใชปอกสายไฟท�าใหสะดวกในการใชงาน ลกษณะดงรปท 1.9

5 คมลอค

คมลอค (Lever-Wrench Pliers) เปนคมเอนกประสงคใชส�าหรบจบชนงานใหลอคแนน ม เกลยวส�าหรบหมนปรบระยะ เพอใหสามารถจบขนาดชนงานไดอยางเหมาะสม ลกษณะปากจบชนงานมหลายแบบ ดงรปท 1.10

7งานซอมเครองใชไฟฟา

รปท 1.10 ลกษณะคมลอคแบบตาง ๆ

(ก) แบบปากธรรมดา

6 คมเลอน

คมเลอน (Slip Joint Pliers) เปนคมทสามารถปรบเลอนปากของคมใหจบชนงานไดพอด ใชส�าหรบงานทตองการถอดประกอบชนสวน มความคลองตวและสะดวกในการใชงาน ลกษณะดงรป ท 1.11

(ข) แบบปากแบน

(ง) แบบปากคบกามป

(จ) แบบปากคบปากยาว

(ค) แบบปากปากยาวหรอปากจงจก

8บทท 1 เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ

รปท 1.11 ลกษณะคมเลอนแบบตาง ๆ

รปท 1.12 ลกษณะของประแจปากตาย

เครองประเภทประแจ

ประแจ ถอเปนเครองมออกประเภทหนงทใชในงานซอมเครองใชไฟฟา การถอดชนสวนตาง ๆ แบงตามลกษณะการใชงาน ไดแก ประแจปากตาย ประแจแหวน ประแจเลอน ประแจหกเหลยม ประแจบลอก เปนตน

1 ประแจปากตาย

ประแจปากตาย (Open-End Wrenches) ใชส�าหรบขนหวนอตหรอสกรทเปนเหลยม มหลายขนาดใหเลอกใชตามขนาดของหวนอต ปากของประแจไมสามารถเลอนได ลกษณะดงรปท 1.12

9งานซอมเครองใชไฟฟา

2 ประแจเลอน

ประแจเลอน (Adjustable Wrenches) โดยปากของประแจเลอนสามารถปรบเลอนใหไดตามขนาดของหวนอต ลกษณะดงรปท 1.13

รปท 1.13 ลกษณะของประแจเลอน

รปท 1.15 ลกษณะของประแจหกเหลยม ขนาดตาง ๆ

รปท 1.14 ลกษณะของประแจแหวนแบบตาง ๆ

3 ประแจแหวน

ประแจแหวน (Ring Wrenches) มลกษณะเปนหวงวงแหวน ภายในหวงวงแหวนมลอคและเหลยมเพอจบยดหวนอตและสกรได ด เหมาะส�าหรบการขนยด ถอดหรอคลายนอต สะดวกและคลองตวในการท�างาน ลกษณะดงรปท 1.14

4 ประแจหกเหลยม

ประแจหกเหลยม (Allen Wrenches) มลกษณะเปนหกเหลยมใชขนหรอถอดหวนอตทอย ในรองลก ลกษณะดงรปท 1.15

10บทท 1 เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ

5 ประแจบลอก

ประแจบลอก (Block Wrenches) เปนประแจทสามารถเปลยนหวประแจตามขนาดของนอตหรอสกรทตองการขน ซงหวของประแจปรบเลอนบลอกได ลกษณะดงรปท 1.16

รปท 1.16 ลกษณะของประแจบลอก และหวบลอก

เครองมอตรวจสอบวงจรไฟฟา

เครองมอทใชตรวจสอบวงจรไฟฟา (Electric Tester Circuit) โดยทวไป ไดแก มลตมเตอร แคลมปออนมเตอร ไขควงทดสอบไฟฟา เปนตน

1 มลตมเตอร

มลตมเตอร (Multimeter) เปนเครองมอวดทางไฟฟาทนยมใชงานกนทวไป เนองจากสามารถ วดไดทงแรงดนไฟฟา กระแสไฟฟาและความตานทานไฟฟา

โดยทวไปแบงลกษณะการท�างานได 2 แบบ คอ มลตมเตอรแบบเขมช (Pointer) และแบบดจตอล (Digital) ดงรปท 1.17

รปท 1.17 ลกษณะของมลตมเตอรแบบตาง ๆ

(ก) แบบเขมช (Pointer) (ข) แบบดจตอล (Digital)

11งานซอมเครองใชไฟฟา

รปท 1.18 การใชมลตมเตอร วดคาความตานทาน

การใชมลตมเตอรวดคาความตานทาน แสดงดงรปท 1.18 มขนตอนปฏบตดงน

1. ปรบสวตชเลอกยานการวดมาทต�าแหนงยานวดความตานทาน 2. ปรบสวตชเลอกยานการวดมาทยานวด R x 1 3. ทดสอบเครองวดโดยน�าปลายสาย

เครองวดมาแตะกน หากเขมมเตอรชไมถงต�าแหนงศนยใหปรบทป มปรบศนยโอหม (Zero-Ohm Adjust) เพอใหเขมชต�าแหนงศนย

4. น�าสายมเตอรขวบวก (สแดง) และขวลบ (สด�า) มาตอครอมหรอขนานกบความตานทานดงรปท 1.18

5. อานคาจากสเกลโอหมใหสมพนธกบยานทตงไว

6. หากเขมมเตอรไมเบยงเบนแสดงวาคาความตานทานเสย ในลกษณะขาดวงจร

การใชมลตมเตอรวดคาแรงดนไฟฟากระแสตรง แสดงดงรปท 1.19 มขนตอนปฏบตดงน

1. ปรบสวตชเลอกยานการวดมาทต�าแหนงยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) 2. ปรบสวตชเลอกยานการวดอยในต�าแหนงการวดสงทสดไวกอน แลวคอยปรบยานการวด

ลงมาใหเหมาะสมกบแรงดนไฟฟาทตองการวด 3. น�าสายมเตอรวดครอมหรอขนานกบโหลดโดยใหขนบวก (สแดง) ของมลตมเตอร ตอเขากบ

ขวบวก ( + ) ของแหลงจายไฟฟา และขวลบ (สด�า) ของมลตมเตอรตอเขากบขวลบ ( – ) ของแหลงจายไฟฟาดงกลาว

4. อานคาแรงดนไฟฟาทวดไดจากสเกลมลตมเตอร โดยใหสมพนธกบยานการวดทตงไว

12บทท 1 เครองมอส�ำหรบงำนซอมเครองใชไฟฟำ

การใชมลตมเตอรวดคากระแสไฟตรง แสดงในรปท 1.20 มขนตอนปฏบตดงน

1. ปรบสวตชเลอกยานการวดมาทต�าแหนงยานวดกระแสไฟตรง (DCA) 2. ปรบสวตชเลอกยานการวดอยในต�าแหนงการวดกระแสไฟฟาสงสดไวกอน แลวคอยปรบลด

ยานการวดกระแสไฟฟาใหเหมาะสมกบกระแสไฟฟาทวด 3. วดกระแสไฟตรงโดยตอมลตมเตอรอนกรมกบโหลด โดยใหขวบวก (สแดง) ของมลตมเตอร

ตอเขากบขวบวก ( + ) ของแหลงจายไฟฟา และขวลบ (สด�า) ของมลตมเตอรตอเขากบโหลด 4. อานคากระแสไฟตรงทไดจากการวดบนสเกลมลตมเตอร

รปท 1.19 แสดงการใชมลตมเตอรวดคาแรงดนไฟฟากระแสตรง

รปท 1.20 แสดงการใชมลตมเตอรวดคากระแสไฟตรง

RL RL VURLURL

RL

RL

AIL