Een alternatieve AOV?

Rotary

Servaas Houben3 oktober 2016

1

Disclaimer

De inhoud van deze presentatie is niet de officiële mening van ENNIA. De informatie en opinie in deze presentatie ligt volledig bij de presentator.

2

Agenda

1. Langer leven en de impact op AOV1. Ontwikkelingen rente2. Ontwikkelingen sterfte 3. AOV projecties

2. Standaard oplossingen1. Verhogen pensioenleeftijd2. Conditioneren

3. Alternatieven1. Uitkeringshoogte of duur op SES factoren2. Fiscalisering uitkering3. Premie overheveling

3

1. Langer leven en de impact op de AOV1.1 Ontwikkelingen rente – wereldwijd

4

1. Langer leven en de impact op de AOV1.1 Ontwikkelingen rente – Curacao

• Situatie ex-NA is lastig te voorspellen:▫ Nederland koopt

staatsobligaties op▫ ->Geen liquide

markt▫ Onduidelijk wat er

gebeurt als huidige overeenkomst afloopt

▫ Rendement na 10-10 laag

5

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

0 5 10 15 20 25 30

Yiel

d

Looptijd

Yield voor en na 10-10-10

voor 10-10na 10-10

1. Langer leven en de impact op de AOV1.2 Ontwikkelingen sterfte – Census 2012

6

1. Langer leven en de impact op de AOV1.2 Ontwikkelingen sterfte – Census 2012

7

8

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Life

exp

ecta

ncy

in y

ears

Year

World life expectancy

World

Afghanistan

Chad

Congo, Dem.Rep.Iraq

Rwanda

Somalia

Bron: World Bank

1. Langer leven en de impact op de AOV1.2 Ontwikkelingen sterfte – wereldwijd

9

65

70

75

80

85

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Life

exp

ecta

ncy

in y

ears

Years

Life expectancy Western EuropeFrance

Germany

Netherlands

Sweden

UnitedKingdom

Bron: World Bank

1. Langer leven en de impact op de AOV1.2 Ontwikkelingen sterfte – extreme trends

1. Langer leven en de impact op de AOV1.2 Ontwikkelingen sterfte – sterfte onderzoeken

10

Bron: World Bank

50

55

60

65

70

75

1960 1970 1980 1990 2000 2010

Life

exp

ecta

ncy

in y

ears

Year

Life expectancy Caribbean

Caribbeansmall statesBarbados

DominicanRepublicJamaica

St. Lucia

Trinidad andTobago

• Lokale onderzoeken bevestigen wereldwijde trend langer leven:▫ Buck ▫ CBS▫ Milliman

1. Langer leven en de impact op de AOV1.3 AOV projecties

11

2. Standaard oplossingen2.1 Verhoging pensioenleeftijd

• Geleidelijke verhoging in lijn met levensverwachting (Barbados)

• Bij omslag nog steeds issue als er te weinig werkenden zijn

• Stijgt levensverwachting in zelfde mate voor:▫ Mannen en vrouwen?▫ SES groepen?

12

13

Source: Demographic research

2. Standaard oplossingen2.1 Verhoging pensioenleeftijd

2. Standaard oplossingen2.1 Verhoging pensioenleeftijd – impact SES factoren

14

Life expectancy Level of education Males Females

Primary school 74.1 78.9 Secondary school – non advanced 76.5 78.6 Secondary school – advanced 78.5 84.9 Tertiary education 81.4 85.3

Life expectancy from age 65 Level of education Males Females

Primary school 9.1 13.9 Secondary school – non advanced 11.5 13.6 Secondary school – advanced 13.5 19.9 Tertiary education 16.4 20.3

Bron: OECD 2013

2. Standaard oplossingen2.2 Conditioneren

• Geld in het land houden▫ Hoe effectief (TAC rapport)?▫ Stimuleren boom en busts?▫ Mensen “gepakt” die niet meer kunnen stemmen

-> Curacao betrouwbare partner?• Hoogte uitkering in lijn met koopkracht peil▫ Wat te doen met duurdere landen

• Gelijkheids beginsel• Zijn alle verhuizingen vrijwillig?

15

3. Alternatieven3.1 Uitkering gekoppeld aan SES factoren

• Heterogene verzekerings groepen leiden tot subsidiering tussen deelnemers▫ Terecht dat hoger opgeleiden hebben betere banen

en hoger salaris, en ontvangen ook langer pensioen?

▫ Wat te doen met factoren waarop mensen geen invloed hebben (geslacht)?

16

3. Alternatieven3.2 Fiscalisering

• Premiebetaling AOV na leeftijd 65• AOV uitkering verlagen in lijn met inkomen uit

pensioen via werkgever

17

3. Alternatieven3.3 Premie overheveling

• Deel AOV premie gebruiken voor extra pensioen opbouw via werkgever▫ Risico spreiding overheid en private sector

• Voordelen kapitaal dekking stelsel:▫ Geld rendeert▫ “Gedwongen” sparen▫ Geen subsidies tussen generaties

18

3. Conclusie: innovatie vereist

19

Referenties• Barbados pensioen leeftijd,

http://www.nis.gov.bb/pensioners/?page=GenPage&subsection=Old%20Age%20Contributory%20Grant/Pension

• Buck consultants, Update mortality study 2015, http://buckconsultants.cw/augustus-2015-update-sterfteonderzoek-1, August 2015

• Curiel R, Houben S, Slotje A, Verplicht pensioen op Curacao, http://www.ag-ai.nl/download/30099-23-5-art.Curiel%2BHouben%2BSlottje.pdf, http://www.vbcuracao.com/website/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=67&Itemid=57, mei 2016

• Houben S, Hoe om te gaan met langer leven?, SVB, 1 juni 2016• Houben S, Longevity in the Caribbean - the end of la dolce vita?, The

European Actuary, October 2015• Martina S, Building the future, Guardian Pensioen en Bedrijvendag, 27

mei 2016

20

About meServaas Houben is heading the actuarial team of

ENNIA in Willemstad, Curacao. He studied

econometrics in the Netherlands and worked in life

insurance for the first four years of his career.

Thereafter, he worked in Dublin and London.

Besides actuarial, Servaas completed the CFA and

FRM qualifications, and regularly writes on his blog,

for CFA digest and (actuarial) magazines.

Email: servaashouben@gmail.comBlog: http://actuaryabroad.wordpress.com

21