EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA-I Secondary Education Curriculum 2010

1

BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA

Kapaki-pakinabang na kakayahan para sa Lahat

Nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat

Pagninilay Pagsangguni Pag-unawa Pagpapasya Pagkilos

Pananagutang Pansarili

I Katatagan sa Pamilya

II

Kalusugan

at Pakikiisa

sa Kalikasan

Kapayapaan

at Katarungan

Integrasyong

Pansarili

Katotohanan

at Paggalang

(Tolerance)

Pagmamahal

at Kabutihan

Kahusayan sa

Paggawa at

Likas-Kayang

Pag-unlad

Nasyonalismo

at Pakikiisa sa

Mundo

Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad

III

Preperensya sa Kabutihan

IV

Pagpapasyang Moral

(Pagsusuri ng Suliranin/Isyu)

Pakikisangkot

(Action Learning)

Pagpaplano ng Propesyon

(Akademiko o Teknikal-

bokasyonal)

Experiential Learning Interaktibong Modelo ng

Pagkatuto Constructivism

2

ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA Ang tunguhin o outcome ng pag-aaral sa batayang edukasyon (basic education) ay ang kapaki-pakinabang na kakayahan para sa lahat (functional literacy). Taglay ito ng bawat mag-aaral kung mayroon silang mga kompetensing pangkognitibo, apektibo at asal na magbibigay sa kanila ng kakayahan upang:

• mamuhay at magtrabaho

• linangin ang kanilang mga potensiyal

• gumawa ng mga pasyang mapanuri at batay sa impormasyon, at

• kumilos nang epektibo sa lipunan at pamayanan upang mapabuti ang uri ng kanilang pamumuhay at ng kanilang lipunan (Literacy Coordinating Council, Setyembre 1997).

. Ang depenisyong ito at ang limang palatandaan (strand indicators) nito ay batay sa Apat na Pillar ng Edukasyon at ang konsepto ng UNESCO tungkol sa Life Skills na binuo ng International Commission on Education para sa ika-21 siglo. Ang limang strand indicators ay: kakayahan sa pakikipagtalastasan, mapanuring pag-iisip at paglutas ng suliranin, mapanagutang paggamit ng mga likas na yaman para sa susunod na salinlahi at pagiging produktibo, paglinang ng sarili at ng kakayahan sa pakikipagkapwa at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw. Sa Edukasyon sa Pagpapahalaga (EP), ang palatandaan o core competency ng functional literacy ay nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat. Ibig sabihin, nilalayon ng EP na linangin at paunlarin ang pagkataong moral ng mga kabataan. Upang maipamalas ito, kailangang magtaglay ang mag-aaral ng limang macro skills*: pagninilay, pagsangguni, pag-unawa, pagpapasya at pagkilos. Ang mga macro skills na ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat taon: Pananagutang Pansarili (Unang Taon), Katatagan ng Pamilya (Ikalawang Taon), Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad (Ikatlong Taon), at Preperensya sa Kabutihan (Ikaapat na Taon). Pitong pangunahing pagpapahalaga (core values) ang nililinang gabay ang mga temang ito: kalusugan at pakikiisa sa kalikasan, kapayapaan at katarungan, integrasyong pansarili, katotohanan at paggalang (tolerance), pagmamahal at kabutihan, kahusayan sa paggawa at likas-kayang pag-unlad, at nasyonalismo at pakikiisa sa mundo. Ang mga pangunahing pagdulog na gagamitin sa pagtuturo ng mga konsepto ay moral decision making o pagpapasyang moral (sa pamamagitan ng pagsusuri ng suliranin o isyu), pagpaplano ng bokasyon o kurso at pagkatuto sa pamamagitan ng pakikisangkot (action learning). Ang mga pagdulog na ito ay nakaangkla sa mga teorya na nagpapaliwanag kung paano natututo ang mag-aaral sa EP. Ang mga teoryang ito ay ang Experiential Learning ni David Kolb, Constructivism, at Interaktibong Modelo ng Pagkatuto ni Lev Vygotsky. ____________________ *Pagninilay. Sa gitna ng mabilis na daloy ng impormasyon at ingay ng kapaligiran, kailangang mag-ukol ng panahon ang mag-aaral sa maingat at malalim na pag-iisip sa mga sitwasyong namasid at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay. Pagsangguni. Kailangang humihingi siya ng payo o gabay sa mga taong may higit na kaalaman o kasanayan sa moral na pamumuhay at marunong magsala (weigh) ng mga impormasyong mula sa iba’t ibang uri ng media batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. Pag-unawa. Mahalagang maipamalas niya ang kakayahang mahinuha ang mga konsepto at prinsipyong nagbibigay-paliwanag sa sariling karanasan, mga sitwasyong namasid, sinuri at pinagnilayan gamit ang obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. Pagpapasya. Kailangang matuto siyang bumuo ng sariling posisyon, paniniwala, paninindigan o kilos na isasagawa batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay. Pagkilos. Mahalagang mailapat niya ang konsepto o prinsipyong nahinuha mula sa mga konkretong sitwasyon ng buhay at maipakita ang kahandaang isabuhay ang mga mabuting ugali (virtues) na natutuhan batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.

3

Pamantayan sa Programa at sa Bawat Taon sa Edukasyon sa Pagpapahalaga

(Program Standard)

Pamantayan para sa Unang Taon

Pamantayan para sa

Ikalawang Taon

Pamantayan para sa

Ikatlong Taon

Pamantayan para sa

Ikaapat na Taon

Naipamamalas ng mag-aaral ang

pag-unawa sa mga angkop na

inaasahang kakayahan at kilos sa

panahon ng pagdadalaga /

pagbibinata, kakayahan at talento,

hilig at pagkatao ng tao tungo sa

pagtupad ng mga tungkulin at

pagtatakda ng mithiin upang

mapanagutan ang kahihinatnan ng

mga pasya at kilos.


pag-unawa sa layunin at

kahalagahan ng pakikipagkapwa

upang maging mapanagutan sa

pakikipag-ugnayan sa iba tungo sa

makabuluhang buhay sa lipunan.


pag-unawa sa mga konsepto

tungkol sa lipunan at paggawa

bilang hanapbuhay at paglilingkod

tungo sa tamang pagpili ng

hanapbuhay na magiging

makabuluhan sa kanya at kapaki-

pakinabang sa lipunan.


pag-unawa sa mga konsepto

tungkol sa taong may makataong

kilos at mapanagutan, mga

pagpapahalaga at isyung moral, at

nagpapasya at kumikilos nang may

preperensya sa kabutihan upang

maging matatag sa gitna ng mga

isyung moral at impluwensya ng

kapaligiran.

Kurikulum ng Edukasyong Sekondari ng 2010

Edukasyon sa Pagpapahalaga I

Pamantayan sa Programa: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pagkatao ng tao, mga

pagpapahalagang moral at tamang pagpili ng kurso o trabaho at nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang

mamuhay nang may kaayusan at kaligayahan.

4

Talahanayan ng mga Konsepto sa Edukasyon sa Pagpapahalaga I - IV (Matrix of Concepts)

Markahan Unang Taon Ikalawang Taon Ikatlong Taon

Ikaapat na Taon

Tema Pananagutang Pansarili Katatagan ng Pamilya Paggawa Tungo sa Pambansang

Pag-unlad Preperensya sa Kabutihan

Unang

Markahan

Ako Bilang Nagdadalaga / Nagbibinata

Ang Pamilya Bilang Ugat ng Pakikipagkapwa

Ang Papel ng Lipunan sa Pag-unlad ng Tao

Ang Moral na Pagkatao

Ikalawang Markahan

Ang Pagkatao ng Tao

Ang Pakikipagkapwa

Ang Tungkulin ng Tao sa Lipunan

Ang Makataong Kilos

Ikatlong

Markahan

Ang Pagpapahalaga at Birtud (Virtue)

Mga Pagpapahalaga at Birtud (Virtue) sa Pakikipagkapwa

Mga Pagpapahalaga at Birtud (Virtue) sa Paggawa

Mga Pangunahing Birtud at Pagpapahalagang Moral

Ikaapat na Markahan

Ang Pagtatakda ng Aking mga Mithiin

Mga Isyu sa Pakikipagkapwa

Ang Pagpaplano ng Kursong Akademiko o Teknikal-Bokasyonal Bilang Tugon sa Hamon ng Paggawa

Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral

5

GABAY SA KURIKULUM NG EDUKASYONG SEKONDARI NG 2010 SA EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA I Unang Markahan

Stage 1: Resulta/Inaasahang Bunga ( Stage 1: Results/Outcomes )

Stage 2: Pagtataya ( Stage 2: Assessment )

MGA PAMANTAYAN (Standards)

Sa antas ng: ( At the level of:)

Mga Pamantayang Pangnilalaman

(Content Standards)

Mga Pamantayan sa Pagganap

( Performance Standards )

Kakailanganing Pag-unawa (Essential

Understanding)

Kakailanga- ning Tanong (Essential Question)

Produkto/ Pagganap (Product/

Performance )

Pag-unawa (Understanding)

Pagganap (Performance)

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga/pagbibinata, talento, kakayahan at kahinaan, hilig, at mga tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata. 1. Mga Angkop na Inaasahang Kakayahan at Kilos sa Panahon ng Pagdadalaga/Pagbibinata

Ang mag-aaral ay naisasagawa ang mga hakbang tungo sa : 1.paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata, 2.pagpapaunlad ngkanyang mga talento at paglampas sa mga kahinaan 3.pagpapaunlad ng kanyang mga hilig 4. maayos na pagtupad ng kanyang mga tungkulin bilang nagdadalaga / nagbibinata

Ang pagkilala sa

sarili ay gabay

sa pagtupad ng

mga tungkulin

tungo sa

pagpapaunlad

ng sarili.

Ang mag-aaral ay naisasagawa ang mga hakbang tungo sa : 1.paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at

Bakit mahalaga ang pagkilala sa sarili? -Bakit mahalaga ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan

Mga hakbang tungo sa : 1.paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata, 2.pagpapaunlad ng kanyang mga talento at paglampas sa mga kahinaan 3.pagpapaunlad ng kanyang mga hilig 4. maayos na pagtupad ng kanyang mga tungkulin bilang nagdadalaga / nagbibinata

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pamamagitan ng: Paksa/Aralin 1 Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ng kaugnayan ng paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata sa paghahanda sa susunod na yugto ng buhay (sa paghahanda sa paghahanapbuhay at paghahanda sa pag-aasawa at pagpapamilya) Kraytirya: Malinaw ang paliwanag sa bawat isa sa apat na inaasahang kakayahan at kilos, kaangkupan ng halimbawang binigay Interpretasyon Pagsusuri ng sarili sa pamamagitan ng Ako Noon- Ako Ngayon Profile sa aspetong Pakikipag-ugnayan sa mga kasing edad, Papel sa Lipunan, Asal sa pakikipagkapwa, at Kakayahang makagawa ng maingat na pagpapasya Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng sarili sa bawat aspeto, tatlo o higit pa ang paglalarawan sa bawat aspeto, kaangkupan ng halimbawang binigay Paglalapat Pagsasagawa ng mga angkop na hakbang tungo sa paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata

Pagtataya ng pagsasagawa ng mga angkop na hakbang tungo sa paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata, batay sa sumusunod na kraytirya: a. Nailahad nang

malinaw ang mga paraan ng paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata

b. May tatlong paraan ng

paglinang sa bawat isa sa apat na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata

c. Kaangkupan ng paraan ng paglinang ng mga inaasahang

6

2. Mga Talento, Kakayahan at Kahinaan

kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata, 2. Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga angking talento at kakayahan ay mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung pauunlarin ay makahuhubog ng sarili tungo sa pagkakaroon ng kumpiyansa sa sarili, paglampas sa mga kahinaan, at paglilingkod sa pamayanan.

at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata? 2. Bakit

mahalaga

pagtuklas at

pagpapaunla

d ng mga

angking

talento at

kakayahan?

Kraytirya: May tsek ang mga araw kung saan isinagawa ang mga itinakdang gawain at ekis kung hindi, may entry ang kolum ng Kabuuan at Porsyento ng Pagtupad, may kalakip na pagninilay

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbibigay ng mga puna sa paraan ng ibang tinedyer sa paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata sa apat na aspetong binanggit Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng mga bagay na natuklasan sa sarili, natukoy ang tatlong taong hihingan ng tulong o kokunsultahin (mga taong may higit na kaalaman sa moral na pamumuhay), malinaw ang paliwanag sa implikasyon ng paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa pag-unlad ng kanyang pagkatao bilang paghahanda sa susunod na yugto ng buhay Paksa/Aralin 2 Pagpapaliwanag: a. Pagpapaliwanag ng kahalagahan ng kaalaman / pagtuklas sa sariling talento at kakayahan Kraytirya: Malinaw ang paliwanag sa kaugnayan ng kaalaman sa angking talento at kakayahan at sa pagpapaunlad sa sarili, kaangkupan ng halimbawa bilang patunay sa paliwanag, b. Nailalarawan ang iba’t ibang uri ng talino ayon kay Howard Gardner Kraytirya Malinaw ang paglalarawan, angkop ang mga uri ng trabahong ibinigay na halimbawa sa bawat talino c.Nahihinuha kung bakit dapat: a) paunlarin ang mga sariling talento at kakayahan at (2) malampasan ang mga kahinaan Kraytirya Malinaw ang mga katwirang ibinigay, angkop ang positibo at negatibong halimbawang ibinigay bilang suporta sa mga katwiran Interpretasyon Pagsusuri ng ginawang bar graph ng resulta ng Multiple Intelligences Survey Form na

kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata

d. May tsek ang mga araw kung saan isinagawa ang mga itinakdang gawain at ekis kung hindi

e. May entry ang kolum ng “Kabuuan at Porsyento ng Pagtupad”

f. May kalakip na pagninilay

7

nagpapakita ng sariling talento, kakayahan at kahinaan Kraytirya: Accurate ang bar graph (batay sa kabuuang bilang na nakuha sa bawat kategorya ng talino ayon kay Gardner), malinaw ang pagkakadrowing ng bar graph, natukoy ang kanyang talento, kakayahan at kahinaan sa bar graph, naipahayag ang pagsang-ayon o pagtutol sa resulta ng bar graph Paglalapat Pagsasagawa ng mga kilos na inilista sa Tsart ng Pagpapaunlad ng mga Talento at Kakayahan Kraytirya: Angkop ang bawat entry sa bawat kolum na sumusunod: Mga Layunin, Panahong Ilalaan, Mga Pamamaraan ng Pagpapaunlad, Mga Taong Hihingan ng Tulong o Suporta at Mga Kakailanganing Kagamitan, may kalakip na pagninilay

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagpapahayag ng pagsang-ayon o pagtutol sa resulta ng pag-aaral ni Prof. Ericsson Kraytirya: Malinaw na naipahayag ang posisyon (kung sang-ayon o tutol) sa bawat resulta ng pag-aaral ni Prof. Ericsson, may halimbawang ibinigay bilang suporta Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagbibigay ng panghihikayat sa isang tinedyer upang paunlarin niya ang kanyang mga talento at kakayahan Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng mga talento at kakayahan ng tinedyer na na-interview, malinaw ang dahilan ng pagtukoy ng isang hilig na kanyang susuportahan, angkop ang mga paraan ng pagsuporta na pinili gamit ang isang card, liham o email Pagkilala sa Sarili Pagtukoy sa mga aspeto na kulang siya ng tiwala sa sarili at nakikilala ang mga paraan kung paano malalampasan ang mga ito Kraytirya:

8

3. Mga Hilig (Interests)

3. Ang pagpapaunlad ng mga hilig ay makatutulong sa pagtupad ng mga tungkulin, paghahanda tungo sa pagpili ng propesyong (kursong akademiko o teknikal-bokasyonal), pagtulong sa kapwa at pakikibahagi o paglilingkod sa pamayanan.

3. Bakit

mahalaga

ang

pagpapaunla

d ng mga

sariling hilig?

Batay sa Chart of Abilities ang ginawang pagtukoy ng aspetong kulang siya ng tiwala sa sarili, malinaw ang mga paraan kung paano malalampasan ang mga ito, may kalakip na maikling pagninilay Paksa/Aralin 3 Pagpapaliwanag: Pagpapaliwanag ng kahalagahan ng mga hilig sa pagpili ng mga gawain o trabaho at pagpapaunlad ng pagkatao Kraytirya: Malinaw ang paliwanag, kaangkupan ng halimbawa bilang patunay sa paliwanag, Interpretasyon Pagsusuri ng mga sariling hilig ayon sa larangan at mga tuon ng mga ito Kraytirya: Malinaw ang mga entry sa bawat kolum ng “Mga Larangan ng mga Hilig” at “Mga Tuon ng mga Hilig”, tugma ang mga uri ng hilig ayon sa tinukoy na sariling hilig, angkop ang piniling tuon ng sariling hilig, may kalakip na pagninilay ang pagsusuring ginawa Paglalapat Pagsasagawa ng mga kilos na inilista sa Tsart ng Pagpapaunlad ng Aking mga Hilig Kraytirya: Angkop ang bawat entry sa bawat kolum na sumusunod: Paano ko pauunlarin ito, Mga taong ihihngan ng utlong/suporta o kukunsultahin, panahong ilalaan, mga papuri na inaasahan kong matanggap, mga maaaring balakid, paano malalampasan ang mga ito: may kalakip na pagninilay

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagpapahayag ng pagsang-ayon o pagtutol sa mga uri ng mga hilig ng mga tinedyer ngayon Kraytirya: Malinaw na natukoy ang mga hilig ng mga tinedyer ngayon, malinaw ang mga katwiran kung bakit siya sang-ayon o tutol, batay sa pananaliksik (research) o babasahin ang mga katwirang ibinigay Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagbibigay ng tulong sa isang tinedyer upang

9

4. Mga Tungkulin Bilang Nagdadalaga/Nagbibinata: a. Sa sarili b. Bilang anak c.Bilang kapatid d. Bilang mag- aaral e.Bilang mamamayan f. Bilang mananam-

palataya g.Bilang konsyumer ng media

h. Bilang tagapangalaga ng kalikasan

4. Ang pag-unawa ng nagdadalaga/nagbibinata sa kanyang mga tungkulin sa sarili, bilang anak o kapatid, mag-aaral, mamamayan, mananampalataya at konsyumer ng media at sa kalikasan ay isang paraan upang maging mapanagutan bilang paghahanda sa susunod na yugto ng buhay

4. Bakit mahalaga ang pag-unawa ng nagdadalaga/nagbibinata sa kanyang mga tungkulin:

a. Sa sarili b. Bilang anak c.Bilang kapatid d. Bilang mag- aaral e.Bilang mamamayan f. Bilang mananam-

palataya g.Bilang konsyumer ng media

h. Bilang

paunlarin niya ang kanyang mga hilig Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng mga hilig ng tinedyer na na-interview, malinaw ang dahilan ng pagtukoy ng isang hilig na kanyang susuportahan, angkop ang mga paraan ng pagsuporta na pinili Pagkilala sa Sarili Pagsulat ng pagninilay sa mga bagong natuklasan sa sarili at mga pagkatuto tungkol sa mga hilig Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng mga bagay na natuklasan sa sarili, natukoy ang tatlong taong hihingan ng tulong o kokunsultahin (mga taong may higit na kaalaman sa moral na pamumuhay), malinaw na natukoy kung saan gagamitin ang mga taglay na hilig Paksa/Aralin 4 Pagpapaliwanag: a. Pagpapaliwanag ng kahalagahan ng kaalaman tungkol sa mga tungkulin sa bawat gampanin ng kabataan batay sa panunutunan at inaasahan ng pamilya, paaralan, pamayanan at simbahan Kraytirya: Malinaw ang paliwanag (may positibo at negatibo na argumento sa bawat gampanin –i.e., ano ang resulta kung hindi alam ang mga tungkulin) Interpretasyon Pagbibigay-kahulugan sa mga sitwasyong di tinutupad ng isang tao ang kanyang mga tungkulin sa isang gampanin Kraytirya: May patunay sa kahihinatnan sa pagtupad ng tungkulin sa bawat gampanin, may maliwanag na konklusyon o konsepto sa bawat sitwasyon Paglalapat Pagsasagawa ng mga kilos na inilista sa Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan Kraytirya: May tsek sa bawat entry (tungkulin na ginawa) at ekis sa hindi, may resolusyon sa bawat tungkulin naginawa,may kalakip na pagninilay

10

tagapangalaga ng

kalikasan

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbibigay ng papuri o puna sa ginawang panayam sa isang student leader o hinahangaang kabataan tungkol sa pagtupad ng kanyang mga tungkulin sa iba’t ibang gampanin Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng paraan ng pagtupad ng mga tungkulin sa bawat gampanin (gamit ang PowerPoint presentation o video), naipahayag ang saloobin o damdamin ng student leader, may puna o papuri sa student leader tungkol sa pagtupad nito ng mga tungkulin Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Paghihikayat sa isang kamag-aral na di nakatapos ng pag-aaral o kakalase na nagrereklamo sa dami ng kanyang gawain/tungkulin upang bigyan ito ng inspirasyon o paalala sa mga kabutihan ng pagtupad ng mga tungkulin bilang kabataan Kraytirya: Malinaw ang paglalarawan ng mga talento at kakayahan ng tinedyer na na-interview, malinaw ang dahilan ng pagtukoy ng isang hilig na kanyang susuportahan, angkop ang mga paraan ng pagsuporta na pinili gamit ang isang card, liham o email Pagkilala sa Sarili May case study o success story na binanggit sa liham ng paghihikayat, may mga patunay ng kabutihan ng pagtupad ng mga tungkulin, may mungkahing tulong o suporta na ibibigay sa kamag-aral o kaibigan, may ‘word of encouragement’ Kraytirya: Malinaw na naipahayag ang damdamin tungkol sa Rank 1 niyang gampanin, natukoy ang mga utngkulin na di niya maayos na nagagampanan, malinaw ang mga paraan upang matupad niya ang mga tungkuling ito, natukoy ang mga taong maaaring tumulong sa kanya, may pasasalamat sa mga pagkautto (realizations)

11

Ikalawang Markahan

Stage 1: Resulta/Inaasahang Bunga (Stage 1: Results/Outcomes)

Stage 2: Pagtataya (Stage 2: Assessment)


Sa antas ng:

Nilalaman (Content Standards)

Pagganap (Performance Standards)

Kakailanganing Pag-unawa (Essential Understanding)

Kakailanganing Tanong

(Essential Question)


Performance) Pag-unawa

(Understanding) Pagganap

(Performance)

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao. Paksa: 1. Isip at Kilos-

loob

Ang mag-aaral ay nakagagawa ng mga pasyang patungo sa katotohanan at kabutihan batay sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao.

Ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao ay nakatutulong sa paggawa ng mga pasya patungo sa katotohanan o kabutihan. 1. Ang isip at kalooban ang nagpapabukod-tangi sa tao.

Isip Kalooban

Gamit Pag-unawa Pagkilos/ Paggawa

Tunguhin Katotohanan

Kabutihan

Bakit mahalaga ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao? 1. Paano naging bukod-tangi ang tao? Ipaliwanag.

Mga pasyang patungo sa katotohanan at kabutihan

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pamamagitan ng:

Paksa/Aralin 1

Pagpapaliwanag

Pagpapaliwanag ng gamit at tunguhin ng

isip at kilos-loob na nagpapabukod-tangi sa

tao

Kraytirya:

Malinaw ang paliwanag, may patunay

kaugnay ng paliwanag

Interpretasyon

Pagsusuri ng gamit at tunguhin ng isip at

kilos-loob sa isang gawi o kilos na nakikita

araw-araw (Hal. ang pagsunod sa

alituntunin)

Kraytirya

Malinaw ang ginawang pagsusuri gamit

ang isip at kilos-loob sa pagsunod sa

alituntunin tungo sa katotohanan at

paggawa ng kabutihan

Paglalapat

Paggamit ng isip at kilos-loob sa paggawa

ng pasya o kilos tungo sa katotohanan at

kabutihan sa pamamagitan ng paggawa ng

Speech Baloon

Kraytirya

-Angkop ang pasya o kilos sa sitwasyong

ibinigay tungo sa katotohanan at

kabutihan

-May kalakip na maikling paliwanag

-Binanggit ang gamit at tunguhin ng isip at

kilos-loob sa paliwanag

Pagtataya ng mga pasyang patungo sa katotohanan at kabutihan gamit ang Tsart ng Pagsusuri ng mga Ginawang Pasya (sa Maghapon) batay sa mga sumusunod na pamantayan:

a. May talahanayan na may mga kolum na:

Mga Pagpapasyang Ginawa, Dahilan ng Pasya, Epekto ng Pasya, Damdamin Ko sa Epekto ng Pasya, Mapanagutan ba ito o Hindi?, Bakit?

b.Maliwanag ang mga dahilan kung bakit ginawa ang pasya

c.Maliwanag ang mga epekto ng bawat pasya

c. May paliwanag sa sagot sa tanong na: “Mapanagutan ba ito o Hindi? Bakit?”

12




Sa antas ng:









(Performance)

Pagbuo ng Sariling Pananaw

Pagbibigay-puna sa mga taong hindi

natutupad ang mga tunguhin o mithiin kaya

naantala ang kanilang pag-unlad (batay sa

gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob)

Kraytirya

Malinaw ang pagsusuri na inilagay sa

bawat kolum ng paggamit ng Isip, Kilos-

loob at Epekto sa Pag-unlad ng Pagkatao

Pagdama at Pag-unawa sa Damdamin ng

Iba

Pagbibigay ng mungkahi sa kapwa mag-

aaral tungkol sa tamang paraan ng

paghubog ng isip at kilos-loob nang may

pagsasaalang-alang sa damdamin ng iba

Kraytirya

Angkop ang mungkahing paraan ng

paghubog ng isip at kilos-loob, maingat sa

mga salitang ginamit upang hindi

makasasakit ng damdamin ng kamag-aral,

mapangganyak ang payo upang sundin ito

Pagkilala sa Sarili

Pagsusuri ng mga pagbabago sa sarili gamit

ang sinulat na pagninilay sa journal tungkol

sa pag-unawa sa gamit ng isip at kilos-loob

Kraytirya

Malinaw ang pagbibigay paliwanag sa

pagkakaroon ng isip at kilos-loob na

nagpapabukod-tangi sa tao, natutukoy ang

mga natuklasang katotohanan at kabutihan

ng mapanagutang paggamit ng mga ito,

malinaw ang paglalahad ng paraan ng

paggamit at paghubog ng isip at kilos-loob

13




Sa antas ng:









(Performance)

2. Likas na Batas Moral

2. Ang Likas na Batas Moral ay natatangi sa tao dahil ang pagtungo sa kabutihan ay may kamalayan at kalayaan. Ang unang prinsipyo nito ay likas sa tao na dapat gawin ang mabuti at iwasan ang masama. Batas – nagbibigay ng hangganan sa kilos na: a. pinag-isipan (may

katwiran), b. ipinalaganap (hindi

pwedeng itago) c. alang-alang sa

kabutihang panlahat. d. nagbibigay hangganan

ang batas dahil ito ay: nag-uutos, nagbabawal at nagpapahintulot.

Mga Katangian ng Likas na Batas Moral: a. Obhektibo (objective). b. Unibersal. c. Hindi nagbabago. d. Totoo kahit saan at

kahit kailan.

2. Bakit natatangi sa tao ang Batas Kalikasang Moral?

Paksa/Aralin 2 Pagpapaliwanag Pagtalakay ng Likas na Batas Moral at ang unang prinsipyo nito gamit ang mga elemento ng batas Kraytirya

− Malinaw ang pagtatalakay

− Iniugnay sa mga elemento ng batas

− May paliwanag kung bakit natatangi sa tao ang Likas na Batas Moral

Interpretasyon Pagsusuri ng ginawa sa maghapon batay sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral Kraytirya

− Makatotohanan ang mga kilos na binanggit

− Lima o higit pang pasya o kilos na ginawa sa maghapon

− Binatay ang pagsusuri sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral

Paglalapat Paglapat ng pagbabago sa pasya o kilos na taliwas sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral gamit ang binuong Mga Mukha ng mga Pasya at Kilos Ko Kraytirya

− May masayang mukha ang binagong pasya o kilos

− Tugma ang binagong pasya o kilos sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbibigay ng mga puna sa mga kilos ng mga mag-aaral sa apaaralan batay sa Likas na Batas Moral Kraytirya May lima o higit pang kilos na labag sa Likas na Batas Moral ang binigyang-puna

14




Sa antas ng:









(Performance)

3. Konsensya

3. Nalalaman agad ng tao

ang mabuti at masama sa kongkretong sitwasyon batay sa sinasabi ng kanyang konsensya. Ito ang batas moral na itinanim ng Diyos sa isip at puso ng tao.

Mga Uri ng Konsensya a. Tamang konsensya b. Maling konsensya

3. Paano nalalaman ng tao ang mabuti at masama sa isang konkretong sitwasyon?

Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Paghinuha ng mga dahilan ng mag-aaral na hindi sumusunod sa unang prinsipyo ng Likas na Batas Moral Kraytirya

- Makabuluhan ang paliwanag ng paglabag - May dalawa o higit pang dahilan na

binanggit - May mungkahi upang masunod

Pagkilala sa Sarili Pagkilala ng sariling pangangatwiran kung bakit hindi niya sinusunod ang Likas na Batas Moral sa kanyang mga pasya at kilos Kraytirya Malinaw na inilahad ang mga natuklasan sa sariling pasya at kilos at mga dahilan ng mga ito Paksa/Aralin 3 Pagpapaliwanag Pagpapatunay na ang konsensyang nahubog batay sa Likas na Batas Moral ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasya at pagkilos Kraytirya - Malinaw ang pagkakalahad ng mga patunay - May halimbawang binigay bilang patunay - Naipakita ang pagkaka-ugnay ng Likas na Batas Moral sa konsensya Interpretasyon Pagtukoy sa uri ng konsensya (tama o maling konsensya) mayroon ang karakter mula sa mga sitwasyon o eksena sa pelikula o palabas sa telebisyon Kraytirya - May entry ang bawat kolum ng Tauhan, Pasya o Kilos na Ginawa, Uri ng Konsensya at Epekto sa

15




Sa antas ng:









(Performance)

Pagkatao - Wasto ang pag-uuring ginawa Paglalapat Pagsasabuhay ng mga hakbang na isinulat sa Kontrata ng mga Pasya at Kilos na Pauunlarin Ko (Ibigay ito sa kapatid o kaklase na siyang magmamarka kung nagawa ang gawain o resolusyon) Kraytirya - Nakabatay sa mga Mukha ng mga Pasya at Kilos Ko ang pauunlaring kilos - Napunuan ang kolum ng bawat araw - Naisabuhay ang resolusyon Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbahagi ng opinyon sa paksang: May Tao Bang Walang Konsensya? (Halimbawa: terorista o nanggagahasa) Kraytirya - Malinaw ang pagkakalahad ng sariling opinyon - May ginamit na batayan ang paliwanag Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Paglalarawan ng nagtutunggaling isip at kalooban ng isang mag-aaral tungkol sa isang pasya at kilos na gagawin (Hal. Ibibigay ko ba ang sobrang sandwich ko sa kaklaseng walang baon na kinaiinisan ko?) Kraytirya - Malinaw ang paglalarawan ng pagtatalo ng isip at kalooban - May pagpapahayag ng dahilan ng agam-agam Pagkilala sa Sarili Pagtukoy sa mga pagbabagong naganap sa sarili at mga insights matapos isagawa ang Kontrata ng mga Pasya at Kilos na Pauunlarin Ko Kraytirya

16




Sa antas ng:









(Performance)

4. Kalayaan

4. Likas sa tao ang

kakayahan sa malayang pagpili ng mabuti o sa masama; ngunit ang kalayaan ay may kaakibat na pananagutan para sa kabutihan.

4. Paano maipamamalas ang kalayaan?

- Malinaw na inilahad ang mga pagbabagong naganap sa sarili

- Malinaw ang paliwanag sa implikasyon ng pagpapaunlad ng kanyang konsensya at pagkatao

Paksa/Aralin 4

Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ng kahulugan ng kalayaan Kraytirya - Malinaw ang paglalarawan sa

kahulugan ng kalayaan - May tatlo o higit na halimbawa - Kaangkupan ng patunay sa

kahulugan Interpretasyon Pagtukoy ng mga indikasyon ng kalayaan o kawalan nito sa mga balita o palabas sa telebisyon Kraytirya - Malinaw ang paliwanag kung bakit

mayroon o walang kalayaan sa sitwasyon

- Kaangkupan ng mga indikasyon ng kalayaan Paglalapat Pagpapakita ng sariling paraan ng paggamit ng kalayaan gamit ang Daan ng Aking Buhay at Pagninilay sa tanong na Ako Ba Ay Malaya? Kraytirya - Malinaw na nailarawan ang mga

mahahalagang pasya at kilos mula pagkabata

17




Sa antas ng:









(Performance)

- Angkop ang patunay sa tugon sa tanong na Ako Ba Ay Malaya?

Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbahagi ng opinyon sa paksang: Malaya ba ang laki sa layaw? Kraytirya Malinaw ang pagkakalahad ng pananaw at dahilan kung bakit malaya o hindi ang laki sa layaw Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagpapahayag ng dapat na saloobin sa sitwasyon ng mga kabataang nakapiit ang sarili sa mga bisyo, maling pananaw at magulong buhay Kraytirya - Malinaw na nailalarawan ang

damdamin ng mga kabataan na nasa ganitong kalagayan

- May mungkahing dapat gawin upang makamit ang pagiging malaya mula sa tanikalang nabanggit

Pagkilala sa Sarili Pagsulat ng pagninilay na tumutukoy sa mga sariling gawi (habits) na dapat linangin batay sa ginawang Daan ng Aking Buhay Kraytirya - Malinaw ang pagkakalahad ng

repleksyon sa mga gawi na dapat linangin sa sarili - May lima o higit pang hakbang

18




Sa antas ng:









(Performance)

5. Dignidad ng Tao

5. Ang paggalang sa dignidad ng tao ay ang nagsisilbing daan upang mahalin ang kapwa tulad ng pagmamahal sa sarili.

Ang paggalang sa

dignidad ng tao ay nagmumula sa pagiging pantay at magkapareho nilang tao.

5. Bakit mahalagang igalang ang dignidad ng tao?

Paksa/Aralin 5 Pagpapaliwanag Pagpapatunay sa katotohanan na ang bawat tao ay may dignidad anuman ang kanyang kalagayang panlipunan, kulay, lahi, edukasyon at iba pa Kraytirya Malinaw ang nailahad na pagpapatunay na tinataglay ng lahat ng tao ang dignidad May mga ibinahaging makatotohanang halimbawa Interpretasyon Pagtukoy sa mga paraan ng paggalang sa dignidad ng tao mula sa isang pelikula o palabas sa telebisyon Kraytirya - Natukoy ang mga paraan ng paggalang sa dignidad ng kapwa na ipinakita sa napanood na pelikula o palabas sa telebisyon - Nailahad ang resulta ng paggalang sa kapwa Paglalapat Pagpapakita ng wastong paraan ng pakikitungo sa kapwa anuman ang kanyang kalagayan sa lipunan sa lahat ng lugar at pagkakataon Kraytirya Naiisa-isa ang mga wastong paraan ng pakikitungo sa kapwa Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagpapahayag ng pagsang-ayon o pagtutol: Nababawasan ang dignidad ng tao tuwing pinipintasan niya ang

19




Sa antas ng:









(Performance)

kanyang kapwa Kraytirya - Makabuluhan ang ibinigay na paliwanag - Nagbanggit ng mga patunay kaugnay ng paliwanag Pagdama at Pag-unawa sa Damdamin ng Iba Pagbahagi ng mga pananaw / damdamin ng mga kabataang pinipintasan at hinihiya Kraytirya - Malinaw ang paglalarawan ng pananaw/damdamin ng kapwa - Napangangatwiranan ang pananaw/damdamin ng kapwa Pagkilala sa Sarili Pagkilala sa mga bagong pananaw tungkol sa mga taong maliit sa lipunan at kung paano igalang ang kanilang dignidad Kraytirya - Nabanggit ang mga bagong pananaw tungkol sa mga taong maliit sa lipunan - Nabanggit ang mga paraan ng paggalang sa kanilang dignidad

20

Ikatlong Markahan




Sa antas ng: ( At the level of:)

Nilalaman (Content Standard)

Pagganap (Performance

Standard)





Performance)



Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalaga at birtud tungo sa mapanagutang pagpapasya at pagkilos. 1. Kaugnayan ng Pagpapahalaga at Birtud

Ang mag-aaral ay nakagagawa ng Plano ng Pagsasabuhay ng mga Birtud.

Ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalaga at birtud ay nagsisilbing gabay sa

mapanagutang pagpapasya at pagkilos. 1. Ang paulit-ulit na pagsasabuhay ng mga mabuting gawi batay sa mga moral na pagpapahalaga ay patungo sa paghubog ng mga birtud (acquired virtues).

Bakit mahalaga ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalaga at birtud? 1. Bakit mahalaga ang paulit-ulit na pagsasabuhay ng mga mabuting gawi?

Plano ng Pagsasabuhay ng mga Birtud

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pamamagitan ng: Paksa/Aralin 1 Pagpapaliwanag

Pagpapaliliwanag sa pagkakaiba at pagkakaugnay ng birtud at halaga Kraytirya:

a. naipaliwanag ang pagkakaiba at kaugnayan ng birtud at halaga

− pinagmulan (etymology)

− mga katangian b. may angkop na mga halimbawa

Interpretasyon

Pagtukoy ng mga birtud at halaga na nahinuha sa napanood na pelikula o palabas sa telebisyon na puno ng mabuting aral Kraytirya: Natukoy ang 3 – 4 na mga birtud at halaga at ang mga sitwasyon kung saan ito nakita, mula sa napanood na pelikula o palabas sa telebisyon

Paglalapat Paglalapat sa pang-araw-araw na buhay ang mga tiyak na hakbang sa pagsasabuhay ng mga birtud Kraytirya:

− Naisa-isa ang mga birtud at halaga na isasabuhay

− Angkop ang ginawang hakbang sa

Pagtataya ng binuong Plano ng Pagsasabuhay ng mga Birtud batay sa mga sumusunod na pamantayan: a. May malinaw na

listahan ng mga birtud na lilinangin sa sarili

b. May mga palatandaaan na nagpapakita ng pag-unlad sa pagsasabuhay ng mga birtud

c. May paliwanag o patunay sa ibinigay na marka sa sarili

d. May sinulat na reaksyon sa ibinigay na puna o naging paliwanag sa marka ng “buddy”

e. May kalakip na pagninilay

21

2. Hirarkiya ng mga Pagpapahalaga

2. Ang pinili nating uri ng mga pagpapahalaga mula sa hirarkiya ng mga pagpapahalaga ay gabay sa makatotohanang pag-unlad ng ating pagkatao.

2. Bakit kailangan ang pagpili ng mga pagpapahalaga mula sa hirarkiya ng mga pagpapahalaga?

pagsasabuhay ng mga birtud at halaga

Pagbuo ng sariling pananaw Pagpapahayag nang pagsang-ayon o pagtutol sa pahayag: “Ang lahat ng tao ay may halaga ngunit hindi lahat ng tao ay naisasabuhay ang birtud.” Kraytirya: Malinaw ang ginawang pahayag at nagbigay ng mga kongkretong halimbawa

Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Paggawa ng isang panayam sa isang hinahangaang tao na nagsasabuhay ng mga halaga at birtud upang matukoy ang kanilang paraan ng pagsasabuhay at pagpapaunlad ng mga halaga at birtud Kraytirya: Natukoy ang iba’t ibang paraan ng pagsasabuhay at pagpapaunlad ng birtud at halaga ng mga nakapanayam

Pagkilala sa Sarili Paggawa ng isang pagninilay batay sa mga sumusunod: a. Ang aking mga pagkatuto sa birtud at

halaga b. Anu-ano ang mga birtud at halaga na

isasabuhay ko batay sa pagsusuri ng pagpapaunlad ng aking talent, kakayahan at hilig at pagtupad ng aking mga tungkulin?

c. Anu-ano ang mga tiyak na kilos na aking ilalapat sa pagsasabuhay ng mga birtud at halaga?

Kraytirya Malaki ang nakitang pagbabago/pag-unlad sa pagsasabuhay ng Birtud at Halaga

Paksa/Aralin 2

Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ng bawat antas ng Hirarkiya ng Halaga Kraytirya: Makabuluhan ang ginawang pagpapaliwanag sa bawat antas ng Hirarkiya ng Halaga

22

Interpretasyon Pagsusuri ng mga larawang sumisimbolo sa mga bagay na binibigyang-halaga ng tao upang maiantas ito batay sa kanyang sariling pagpapahalaga Kraytirya: Makatwiran ang ginawang pag-aantas sa mga bagay na pinahahalagahan Paglalapat Paggawa ng sariling Hagdan ng Halaga batay sa Hirarkiya ng Halaga ni Max Scheler upang matukoy ang antas ng sariling halaga at makalikha ng mga hakbang sa pagpapataas ng antas nito Kraytirya: Makatwiran ang mga bagay na binibigyang halaga Pagbuo ng Sariling Pananaw Paggawa ng isang pagninilay ukol sa maitutulong ng kaalaman sa hirarkiya ng halaga sa pagpapaunlad ng pagkatao Kraytirya: Makabuluhan ang nilalaman ng ginawang pagninilay Pagdama at Pag-unawa sa Damdamin ng Iba Pagsusulat ng isang liham para sa mga kaibigan na naghihikayat sa kanilang isabuhay ang mataas na antas ng halaga Kraytirya: Tunay na nakahihikayat ang nilalaman ng liham Pagkilala sa Sarili Pagiisa-isa ang mga pinahahalagahan upang matukoy ang antas ng sariling halaga Kraytirya: Natukoy ang antas ng sariling antas ng halaga

23

3. Mga Panloob na Salik na Nakaiimpluwensya sa Paghubog ng Pagpapahalaga: Konsensya, Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan, Pagiging Sensitibo sa Kasalanan, Pagkabagabag at Hiya Bunga ng Kasalanan, Pagsasabuhay ng mga Birtud, Disiplinang Pansarili

3. Ang paglalapat ng mga panloob na salik sa pang-araw-araw na buhay ay gabay sa paggawa ng mapanagutang pasya at kilos.

3. Bakit mahalagang maunawaan ang mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng mga pagpapahalaga?

Paksa/Aralin 3

Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ng iba’t ibang salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Kraytirya Malinaw ang ginawang pagpapaliwanag ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Interpretasyon Pagsusuri ang talambuhay ng mga taong kilala sa kanilang taglay na mataas na antas ng halaga. Kraytirya Makabuluhan ang ginawang pagsusuri sa mga talambuhay Paglalapat Paglikha ng isang artikulo na naglalaman ng mga tiyak na hakbang sa pagpapaunlad ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Kraytirya Makatotohanan ang mga itinalang hakbang sa pagpapaunlad ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagbibigay-puna ang ilang mga balita mula sa pahayagan (Hal., mga balitang nagpapakita ng kawalan ng awa o panloloko sa kapwa) Kraytirya Makabuluhan ang mga ibinigay na puna sa gawang masama na nabasa mula sa pahayagan Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba

24

4. Mga Panlabas na Salik na Nakaiimpluwensya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga: Pamilya at Paraan ng Pag-aaruga sa Anak, Paaralan, Kapwa Kabataan, Panlipunan at Lagay ng Pamumuhay at Media

4. Ang pag-unawa sa mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng mga pagpapahalaga ay nakatutulong upang maging mapanuri at mapanindigan ang tamang pasya at kilos sa gitna ng mga nagtutunggaliang impluwensya sa kapaligiran.

4. Bakit mahalagang maunawaan ang mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng mga pagpapahalaga?

Pagbibigay ng payo sa isang kaibigan na walang direksyon ang buhay dahil hindi naglalaan ng panahon upang mapalago ang mga panloob na salik Kraytirya Tunay na makatutulong ang mga payong ibinigay upang ituwid ang buhay ng isang kaibigan Pagkilala sa Sarili Pagsusukat ng kakayahang ilapat sa kilos ang mga hakbang na nilikha sa pagpapalago ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Kraytirya Nakagawa ng mga patunay ng pagsasakilos ng mga hakbang na nilikha sa pagpapalago ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng mga halaga

Paksa/Aralin 4 Pagpapaliwanag Pagpapatunay na malaki ang bahaging ginagampanan ng mga panlabas na salik sa paghubog ng halaga Kraytirya Makabuluhan ang mga ibinigay na patunay sa malaking bahaging ginagampanan ng mga panlabas na salik sa paghubog ng mga halaga Interpretasyon Pagsusuri ng mga halaga upang mataya kung gaano kalaki ang naging impluwensya ng mga panlabas na salik sa paghubog nito Kraytirya: Komprehensibo ang ginawang pagsusuri sa impluwensya nga bawat panlabas na salik sa paghubog ng halaga Paglalapat

25

Paggawa ng isang “watchlist” ng mga positibo at negatibong impluwensya ng mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga Kraytirya Natukoy ang lahat ng mga posibleng positibo at negatibong impluwensya ng mga panlabas na salik sa paghubog ng sariling mga halaga Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagsusulat ng pagninilay ukol sa kontribusyon ng mga panlabas na salik sa paghubog ng kanyang sariling halaga. Kraytirya Makabuluhan ang nilalaman ng isinulat na pagninilay Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagsusulat ng liham sa isang kaibigan, kaklase o kakilala na magbibigay dito ng lakas ng loob na at katatagan sa pagharap sa nagtutunggaliang impluwensya ng mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng mga halaga Kraytirya Tunay na makatutulong ang nilalaman ng liham upang mapatatag ang kalooban ng isang kaibigan, kaklase o kakilala Pagkilala sa Sarili Pagtukoy ang sariling mga halaga na naimpluwensyahan ng mga panlabas na salik Kraytirya Ang mga natukoy na halaga ay tunay na may direktang kaugnayan sa salik na nabanggit

26

Ikaapat na Markahan




Sa antas ng: (At the level of:)


Pagganap (Performance Standard)





Performance)



Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagtatakda ng mga mithiin, mga salik at hakbang sa pagpapasya tungo sa tamang direksyon ng buhay at pagtupad ng mga pangarap. 1. Mga Pangarap ng Kabataan

Ang mag-aaral ay nakapagtatakda ng Sariling Mithiin na magiging gabay sa tamang direksyon ng buhay at pagtupad ng pangarap.

Ang pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasya tungo sa tamang direksyon sa buhay at pagtupad ng mga pangarap. 1. Ang mga pangarap ng kabataan ay batayan ng kanilang mga pagpupunyagi tungo sa makabuluhan at maligayang buhay.

Bakit mahalaga ang pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin? 1. Bakit mahalagaang pagkakaroon ng pangarap ng mga kabataan?

Pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pamamagitan ng: Paksa/Aralin 1 Pagpapaliwanag

− Pagtalakay sa kahalagahan ng pagkakaroon ng pangarap

− Pagtalakay sa iba’t ibang pangarap ng mga kabataan batay sa panayam o internet search

Kraytirya

• Komprehensibo ang ginawang pagtalakay sa kahalagahan ng pagkakaroon ng pangarap

• Malinaw ang katwirang binigay

• Angkop ang halimbawa o sitwasyong binigay bilang suporta sa katwiran

Interpretasyon

Paglalarawan ng pagkakaiba ng pangarap sa pantasya at panaginip Kraytirya

• Malinaw ang paglalarawan ng pagkakaiba ng bawat isa

• Angkop ang mga salitang ginamit sa paglalarawa

Paglalapat

Paggawa ng talaan ng mga pangarap at nakabubuo ng hakbang sa pagsasakatuparan ng mga ito Kraytirya:

• Makatotohanan ang mga itinalang pangarap

• Malinaw ang mga paraan upang maisakatuparan ang mga pangarap na itinala

Pagtataya ng itinakdang mithiin batay sa mga sumusunod na pamantayan: 1. Malinaw ang pagkakalahad ng mithiin 2. May mga elemento ng isang mithiin: a. Nasusukat b. Kayang abutin c. Napapanahon d. May itinakdang oras/panahon e. May mga itinakdang hakbang o kilos sa pagkamit nito f. Natukoy ang mga taong hihingan ng tulong o kokunsultahin 3. May kalakip na pagninilay

27











Performance)



Pagbuo ng sariling pananaw

Pagbibigay ng opinyon sa pahayag ni Anatole France: To accomplish great things, we must not only act but also dream. Kraytirya:

• Makabuluhan ang ginawang paliwanag sa pahayag

• Maliwanag ang palliwanag sa pang-sang-ayon o pagtuol

• Mapanuri o critical ang argument

• Makatotohanan ang mga patunay sa mga argumento

Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba

Pagsasalaysay ng sariling saloobin sa mga kinahihinatnan ng mga kabataang hindi natukoy o nalinawan sa mga pangarap sa buhay Kraytirya:

• Makabuluhan ang ginawang pagbabahagi ng saloobin

• Natutukoy ang mabuting dulot ng pagpapahayag ng damdamin sa iba

Pagkilala sa Sarili

Pagsulat ng pagninilay tungkol sa natuklasang pagbabago sa pananaw tungkol sa pagkakaroon ng pangarap Kraytirya:

• Natukoy ang mga positibong pananaw tungkol sa pagkakaroon ng pangarap

• Natukoy ang mga pagbabago sa pananaw tungkol sa pagkakaroon ng pangarap

• Natukoy ang mga paraan upang maisakatuparan ang mga pangarap

28











Performance)



2. Ang Anim na Pamantayan sa Pagtatakda ng Mithiin

2. Ang mga pamatayan sa pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin ay nakatutulong upang magkaroon ng determinasyon at tuon sa pagkamit nito. Ang mga pamantayan ay: a. Tiyak b. Nasusukat c. Kayang abutin d. Napapanahon e. May itinakdang oras/panahon f. May mga itinakdang hakbang o kilos

2. Bakit mahalagang sundin ang mga pamantayan sa pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin?

Paksa/Aralin 2 Pagpapaliwanag Pagiisa-isa ng mga pamantayan sa pagtatakda ng mithiin at naipaliliwanag kung bakit mahalagang maunawaan ang bawat isa Kraytirya:

• Natukoy ang lahat ng mga pamantayan sa pagtatakda ng mithiin at malinaw na naipaliwanag ang bawat isa

• Angkop ang paliwanag sa bawat isa Interpretasyon Pagsusuri ng pagsasagawa ng mga kabataan ng isang proyektong pampamayanan o pampaaralan (halimbawa: pagluluto para sa mga batang kulang sa timbang para sa buwan ng nutrisyon), batay sa anim na pamantayan sa pagtatakda ng mithiin Kraytirya:

• Makabuluhan ang ginawang pagsusuri sa pagsasagawa ng mga kabataan ng proyektong pampamayanan o pampaaralan

• Nakaayon sa anim na pamantayan ng pagtatakda ng mithiin ang isinagawang pampamayanano pampaaralang gawain

Paglalapat Pagtatakda ng isang pangmatagalang mithiin sa haiskul batay sa anim na pamantayan ng pagtatakda ng mithiin Kraytirya: Makatotohanan ang itinakdang pangmatagalang mithiin Pagbuo ng sariling pananaw Pagbibigay ang pananaw sa pahayag ni

29











Performance)



3. Mga Hakbang sa Pagkamit ng Iitinakdang Mithiin

3. Ang mga hakbang sa pagkamit ng itinakdang mithiin ay nagbibigay ng direksyon at nagsisilbing gabay sa pagkamit nito.

3. Bakit mahalaga ang pagtukoy sa mga hakbang sa pagkamit ng itinakdang miithiin?

Yogi Berro: If you don’t know where you’re going, you might wind up someplace else. Kraytirya: Makabuluhan ang ibinahaging pansariling pananaw Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagsusulat sa journal ng damdamin ng isang taong may determinasyon at tuon sa pagkamit ng mithiin Kraytirya: Makatotohanan ang isinulat na damdamin tungkol sa isang taong may determinasyon at tuon sa pagkamit ng mithiin Pagkilala sa Sarili Pagsusuri ang sariling mga mithiin at natutukoy kung nasusunod ba nito ang mga pamantayang natalakay at nakasusulat ng repleksyon ukol dito Kraytirya: Mataman ang isinagawang pagsusuri sa sariling mithiin Paksa/Aralin 3

Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag na ang mga hakbang sa pagkamit ng itinakdang mithiin ay nakatutulong at nagbibigay direksyon upang makamit ito Kraytirya: Malinaw ang ginawang pagpapaliwanag sa kalahagahan ng pagtatakda ng mithiin Interpretasyon Pagsasagawa ng panayam sa mga tao sa pamayanan na may magandang

30











Performance)



negosyo o hanapbuhay tungkol sa prosesong kanilang ginamit sa pagtatakda ng kanilang mithiin (Hal. doctor, principal, hepe ng pulis, may-ari ng isang groserya o tindahan) Kraytirya: Kumpleto ang mga patunay sa isinagawang panayam Paglalapat Paggawa ng Balangkas ng mga Hakbang sa Pagkamit ng isang Pangmatagalang mithiin (long-term) na nagpapakita ng mga pangmadaliang mithiin at mga hakbang sa pagkamit ng mga ito Kraytirya: Makatotohanan at makabuluhan ang ginawang Balangkas ng mga Hakbang sa Pagkamit ng mithiin Pagbuo ng sariling pananaw Pagbabahagi ang opinyon sa pahayag ni Fitzhugh Dodson: Kung wala kang mithiin at mga hakbang sa pagkamit ng mga ito, tulad ka ng isang barko na may layag ngunit walang patutunguhan Kraytirya Makabuluhan ang ginawang pagbabahagi ng opinon ukol sa pahayag Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagsusulat sa journal ng naging karanasan sa isinagawang panayam at nasasagot ang tanong na: “Ano kaya

31











Performance)



4. Mga Panukat (Tools) at Salik sa Pagpapasya

4. Ang pagsasaalang-

alang sa mga panukat at

salik sa pagpapasya ay

daan sa pagiging

mapanagutan sa

pagpapasya.

Ang mga panukat na ito ay: a.Kamalayan sa sarili (hal.:talento, kakayahan, hilig, kahinaan) b.mga pagpapahalaga ng sarili at pamilya

4. Bakit mahalagang sundin ang mga salik sa pagpapasya?

ang damdamin ng isang taong nakamit ang kanyang mga mithiin at tinatamasa ang tagumpay dahil dito?” Kraytirya: Makabuluhang nasagot sa ginawang journal ang lahat ng mga ibinigay na katanungan Pagkilala sa Sarili Pagsusuri ang mga hakbang sa pagkakamit ng sariling mithiin at natutukoy kung ang mga ito ba ay nasa tamang direksyon batay sa napag-aralang mga hakbang Kraytirya:

− Komprehensibo ang ginawang pagsusuri sa mga hakbang

− Natukoy na ang lahat ng mga mithiing ginawa ay nasa tamang direksyon batay sa napag-aralang mga hakbang

Paksa/Aralin 4 Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ang kahalagahan ng pagsasaalang-alang ng mga salik sa pagpapasya Kraytirya Malinaw ang ginawang pagpapaliwanag.

− Kahalagahan

− Nakapaglahad ng mga halimbawa

Interpretasyon Pagsasagawa ng pagsasaliksik sa mga

32











Performance)



c.Mga mithiin d. Mga paniniwala sa pananampalataya o relihiyon Ang mga salik na ito ay: a. Impormasyon b. Payo ng mga taong may higit na kaalaman o kasanayan at mapagkakatiwalaan c. Mga maaaring kalalabasan ng pasya

tao sa tahanan, sa paaralan, sa pamayanan, sa simbahan o pamahalaan na kritikal na nagsusuri bago magsagawa ng pagpapasya at tunay na naisasaalang alang ang mga salik sa pagpapasya Kraytirya Natukoy ang mga magagandang katangiang taglay ng mga taong ito na May kalakip na mga patunay sa ginawang pagsasaliksik Paglalapat Paggawa ng pagpapasya batay sa mga salik nito sa pamamagitan ng Lifeline and Decision Points Diagram Kraytirya May patunay ng pagsubaybay sa mga ginawang pagpapasya Nakita ang pag-unlad sa kakayahan sa pagpapasya Pagbuo ng Sariling Pananaw Pagsasagawa ng panayam sa mga kamag-aral kung bakit kailangang hindi magpadalus-dalos sa mga pagpapasya Kraytirya May kalakip na patunay ng ginawang panayam Nakita ang magandang bunga ng ginawang panayam sa mga ulat at patunay na kalakip nito Pagdama at Pag-unawa sa damdamin ng iba Pagsagot sa tanong sa journal: “Ano kaya ang mangyayari sa isang taong

33











Performance)



5. Mga Hakbang sa Pagpapasya

5. Nagbibigay ng direksyon, naiiwasan ang pag-aaksaya ng panahon at naisasaalang-alang ang mga oportunidad kung may sinusunod na mga hakbang sa pagpapasya tungo sa pagkamit ng mga mithiin sa buhay. Ang mga hakbang na ito ay: 1. Ilahad ang sitwasyon o suliranin. 2. Isaalang-alang ang mga alternatibo na

5. Bakit mahalaga ang mga hakbang sa pagpapasya tungo sa pagkamit sa mga mithiin sa buhay?

padalus-dalos sa pagpapasya?” at pagsulat ng payo kung paano ito mababago Kraytirya Nakapaglahad ng 3-5 epekto ng pagiging padalus-dalos sa pagpapasya Makabuluhan ang ibinigay na payo sa kaibigan Pagkilala sa Sarili Pagsusuri ang ilang mga pagpapasya at nasusuri kung naisasaalang-alang ang mga salik sa pagpapasya na natalakay Kraytirya Nakagawa ng ulat ukol sa ginawang pagsusuri Komprehensibo ang ginawang pagsusuri ng sarili Paksa/Aralin 5 Pagpapaliwanag Pagpapaliwanag ang mga hakbang sa pagpapasya at ang kahalagahan ng pagsunod sa mga ito bilang gabay sa pang-araw-araw na buhay Kraytirya Malinaw ang ginawang pagpapaliwanag mga hakbang may ibinahaging angkop na halimbawa nailahad ang kahalagahan sa pagsunod sa mga hakbang Interpretasyon Pagsusuri ng isang pasya ng

34











Performance)



magbibigay-soulsyon sa suliranin. 3. Isaalang-alang ang mga kahihinatnan ng bawat alternatibo. 4. Isaalang-alang ang mga pampamilya at sariling pagpapahalaga. 5. Magpasya at isagawa ito. 6. Tayain ang ginawang pasya.

magulang, kapatid o kamag-aral batay sa mga hakbang sa pagpapasya Kraytirya Nakita ang magandang bunga ng ginawang pagsusuri batay sa ibinigay na mga patunay Paglalapat Paggawa ng Sariling Decision-making Ladder Kraytirya Malinaw ang presentasyon ng sariling Decision-making ladder Makabuluhan ang nilalaman ng ginawang Sariling Decision-making Ladder Pagbuo ng sariling pananaw Pagpapatunay ng pagsang-ayon o pagtutol sa pahayag ni Albert Camus: Life is a sum of your choices. Kraytirya Mkabuluhan ang ginawang paliwanag Ang ibinigay na mga dahilan ng pagsang-ayon o pagtutol ay kapani-paniwala Pagdama at pag-unawa sa damdamin ng iba Pagsagot ang tanong: “Ano ang damdamin ng isang taong hindi makapagpasya at umaasa sa payo ng ibang tao?” Kraytirya Naikapagpahayag ng 2-3 damdamin Pagkilala sa Sarili

35











Performance)



Pagsusuri ang sariling hakbang na inilalapat sa araw-araw na pagpapasya at paghahambing nito sa mga napag-aralang mga hakbang Kryatirya: Nasuri ang sariling hakbang ng pagpapasya Naisagawa ang paghahambing sa mga natutunang hakbang mula sa aralin May kalakip na pagninilaysa 5

Documents

EDUKASYON SA PAGPAPAHALAGA-I Secondary Education Curriculum 2010