Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

ECONOMIE TOEGELICHT

HOOFDSTUK 2

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

De economische kringloop

• Verschillende huishoudingen

– Eigen ingezetenen gezinnen bedrijven overheid

– Buitenland

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• Ruiltransacties op markten: geld voor

– Goederen (markt voor goederen en diensten)– Productiefactoren

Arbeid (arbeidsmarkt) Kapitaal (kapitaalmarkt) Natuur (grond- en huizenmarkt)

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• Eenvoudige kringloop: een economie zonder overheid en buitenland

G EZINNEN BEDRIJVEN

consum ptie (1.000)

productief inkom en (1.000)

goederen

productiefactoren

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

10 000 y

G B

C= 10 000

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Y= 10 000

Gezinnen Bedrijven

C= 7 000

S= 3 000 KAPITAAL I= 3 000

MUTATIES

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

10 000 productiefactoren

Gezinnen Bedrijven

C= 7 000

S= 3 000 KAPITAAL vervangings-en uit-

MUTATIES breidingsinvesteringen 2 000

To

ena

me

vo

orra

de

n (i

nve

ste

ren)

= 1

000

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

10 000 productieve inkomens

Gezinnen Bedrijven

C = 8 000

S = 2 000 KAPITAALMUTATIES V

erv

an

gin

gs-

en

uitb

reid

ing

sin

vest

eri

nen

3 0

00

Da

ling

vo

orra

de

n (=

des

inve

ste

ren

) 1

00

0

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

export

facto

rvergoedin

gen

sparen

belastingen, soc.zekerheid

investe

rin

gen

gezin

sbeste

din

gentotale bestedingen Markten van

goederen endiensten

BEDRIJVEN

Arbeidsm arkt

G eld- enkapitaalm arkt

G EZINNEN

BUITENLAND

O VERHEID

uitkeringensubsidies

inkom

en

im port

De economische kringloop

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Gezinnen

UITGAVEN ONTVANGSTEN-Directe belastingen

-Overgedragen inkomens

- Productieve inkomens

■ bedrijven

■ overheid

■ buitenland

RSZ (overheid)

buitenland -Overgedragen inkomens

■ van de overheid

■ van het buitenland

- Beschikbaar gezinsinkomen - Interest op de overheidsschuld

consumptie sparen

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Private consumptie: Inkomen uit bezoldigde arbeid: - aankoop bij bedrijven (1) 3.178 - ontvangen van de bedrijven (8) 2.119 - aankoop bij overheid (2) 4 - ontvangen van de overheid (9) 507 - aankoop in het buitenland (3) 115 - ontvangen van het buitenland (10) 188 Bijdragen Sociale Zekerheid (5) 741 Ondernemersinkomen van zelfstandigen Inkomensoverdrachten aan het en personenvennootschappen (betaald buitenland (6) 10 door bedrijven)(11) 562 Directe belastingen (4) 791 Inkomen uit vermogen: Nettobesparing (7) 552 - betaald door bedrijven (12) 750

- betaald door het buitenland (13) 40 - interest overheidsschuld (14) 130 Uitkeringen Sociale Zekerheid (15) 982 Andere inkomensoverdrachten vanwege de overheid (16) 109 Inkomensoverdrachten van het buitenland (17) 4

TOTAAL: 5.391 TOTAAL: 5.391

I. GEZINNEN

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Bedrijven

UITGAVEN ONTVANGSTEN

- Input - Output/ inclusief investeringen

- Vergoeding productiefactoren - Subsidies van de overheid

- Indirecte belastingen - Interesten op de overheidsschuld

- Directe belastingen

- Afschrijvingen

- Gereserveerde winst (=sparen)

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Aankoop bij de overheid (26) 1 Verkoop aan gezinnen (1) 3.178 Aankoop bij buitenland (32) 3.143 Verkoop aan overheid (20) 777 Vergoeding bezoldigde arbeid 2.119 Verkoop aan buitenland (36) 3.646 gezinnen (8) Bruto-investering van Vergoeding buitenlandse 341 bedrijven (37) 764 productiefactoren (33) Bruto-investering van overheid(38) 34 Ondernemersinkomen van zelfstandigen Subsidies (24) 74 en personenvennootschappen (11) 562 Interest overheidsschuld (23) 437 Inkomen uit vermogen betaald 750 aan gezinnen (12) Ondernemersinkomen aan de overheid (30) 15 Indirecte belastingen (28) 576 Directe belastingen (27) 157 Afschrijvingen (34) 484 Nettobesparing (35) 762

TOTAAL: 8.910 TOTAAL: 8.910

II. BEDRIJVEN

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

BEDRIJFSWINST

VENNOOTSCHAPSBELASTING

NETTO BEDRIJFSWINST

TE VERDELEN GERESERVEERDE

WINST WINST

DIVIDENDEN TANTIEMES

Roerende voorheffing Bedrijfsvoorheffing

Netto dividenden Netto tantièmes

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Overheid

UITGAVEN ONTVANGSTEN- Lonen en wedden- Aankopen van goederen en diensten

- Belastingen

- Directe belastingen

- Indirecte Belastingen

- RSZ uitgaven - Bijdragen RSZ

- Andere uitgekeerde overgedragen inkomens

- Verkopen (klein bedrag)

- Subsidies aan bedrijven -Overgedragen inkomens

- buitenland

- Interesten op de overheidsschuld - Inkomen uit vermogen

- Afschrijvingen

- Saldo besparingen of ontsparen

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Vergoeding bezoldigde arbeid gezinnen(9) 507 Verkoop aan gezinnen (2) 4 Vergoeding buitenl.productiefactoren (18) 4 Verkoop aan bedrijven (26) 1 Afschrijving (19) 15 Directe belasting van Aankoop goederen en diensten bij gezinnen (incl.VZW)(4) 791 bedrijven (20) 777 Directe belasting bedrijven (27) 157 Aankoop goederen en diensten in het Indirecte belasting (28) 576 buitenland (21) 100 Bijdragen Sociale Zekerheid (5) 741 Andere inkomensoverdrachten aan Productief inkomen uit vermogen en gezinnen (incl.VZW)(16) 109 ondernemersinkomen: Uitkering Sociale Zekerheid (15) 982 - uit het buitenland (29) 10 Inkomensoverdrachten aan het - van de bedrijven (30) 15 buitenland (22) 24 Inkomensoverdrachten van het Interest overheidsschuld: buitenland (31) 11 - aan gezinnen (14) 130 - aan bedrijven (23) 437 Subsidies (24) 74 Nettobesparing (25) -853

TOTAAL: 2.306 TOTAAL: 2.306

III. OVERHEID

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Buitenland

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Onze export Onze import

- Goederen + diensten- Productiefactoren

- Goederen + finale diensten- Factordiensten

Giften aan onze ingezetenen Inkomensoverdrachten

(onze giften)

SALDO?

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Goederen en diensten geleverd door Goederen en diensten geleverd aan het eigen land (incl.prestaties van het eigen land (incl.prestaties van productiefactoren): productiefactoren): - inkomen uit bezoldigde arbeid - vergoeding buitenlandse productiefactoren aan gezinnen (10) 188 door bedrijven (33) 341 - productief inkomen aan de - vergoeding buitenlandse productiefactoren overheid (29) 10 door overheid (18) 4 - productief inkomen uit vermogen - verkoop aan gezinnen (3) 115 aan gezinnen (13) 40 - verkoop aan bedrijven (32) 3.143 - aankopen bij bedrijven (36) 3.646 - verkoop aan overheid (21) 100 Inkomensoverdrachten aan Inkomensoverdrachten van de 24 gezinnen (17) 4 overheid (22) Inkomensoverdrachten aan Inkomensoverdrachten van de 10 overheid (31) 11 gezinnen (6)

Netto-ontlening bij het eigen land (39) 162 TOTAAL: 3.899 TOTAAL: 3.899

IV. BUITENLAND

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Opbouw saldo rekening buitenlandTransacties op goederen

aankopen bij het eigen land: 3646

verkopen aan het eigen land: 3358

nettolevering eigen land aan het buitenland: 288

Transacties op productiefactorenvergoeding buitenlandse productiefactoren door het eigen land: 345

vergoeding eigen productiefactoren door het buitenland: 238

netto verdiend door het buitenland: 107

Schenkingenontvangsten vanuit het eigen land: 34

giften aan het eigen land: 15

netto ontvangsten van het buitenland: 19

Netto ontlening van het buitenland bij het eigen land: 288-107-19=162

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

UITGAVEN ONTVANGSTEN

Investeringen Afschrijvingen

- binnenland Besparingen (= saldi)

- lening aan het buitenland (eventueel)

Lening bij het buitenland (eventueel)

Kapitaalvorming Middelen voor kapitaalvorming

Kapitaalverrichtingen

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

BRUTOKAPITAALVORMING FINANCIERING BRUTOKAPITAALVORMING (UITGAVEN) (ONTVANGSTEN) Bruto-binnenlandse kapitaalvorming: Afschrijvingen bedrijven (34) 484 - bruto-investeringen bedrijven (37) 764 Afschrijvingen overheid (19) 15 - bruto-investeringen overheid (38) 34 Netto-besparing gezinnen (7) 552 Netto-lening aan het buitenland (39) 162 Netto-besparing overheid (25) -853

Netto-besparing bedrijven (35) 762 TOTAAL: 960 TOTAAL: 960

V. KAPITAALVERRICHTINGEN

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

BRUTO NATIONAAL MARKTPRIJZEN

PRODUCT

NETTO BINNENLANDS FACTORKOSTEN

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• Bruto product = netto product + vervangingsinvesteringen (= afschrijvingen)

• Nationaal product = binnenlands product + productieve inkomens verdiend door Belgische productiefactoren voor medewerking aan de buitenlandse productie – productieve inkomens verdiend door buitenlandse productiefactoren voor een medewerking aan de binnenlandse productie

• Product tegen marktprijzen = product tegen factorkosten + indirecte belastingen - subsidies

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Berekening economische activiteit

• PRODUCTIE-OPTIEKA. Bruto toegevoegde waarde bedrijven• Aftrekmethode:

OUTPUT - INPUT

(3 178 + 777 + 3 646 + 784 +14) - (1 + 3 143) = 5 255

• Optelmethode:

Vergoeding productiefactoren+ afschrijvingen + indirecte belastingen - subsidies

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Vergoeding productiefactoren:

Binnenland:

Arbeid: 2 119

Zelfstandigen: 562

Kapitaal: 341 + 750 + 15 + (762 + 157 - 437)

Buitenland: 341

Indirecte belastingen - subsidies = 576 - 74

Afschrijvingen: 484

Totaal = 5 255

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

B. Bruto toegevoegde waarde overheid

Vergoeding productiefactoren + afschrijvingen

(507 + 4) +15 = 526

Bruto Binnenlands Product tegen marktprijzen

= Bruto T.W. bedrijven + Bruto T.W. overheid

5 255 + 526 = 5 781

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

C. Toegevoegde waarde buitenlandVergoeding Belgische productiefactoren door buitenlanders - vergoeding buitenlandse productiefactoren door Belgen

(188 + 10 + 40) - (341 + 4) = -107

Bruto Nationaal Product tegen marktprijzen = bruto binnenlands product + T.W. buitenland5 781 - 107 = 5 674

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Inkomensoptiek- Productieve inkomens gezinnen (A)

• inkomens ontvangen van:bedrijven, overheid en buitenland

2 199 + 507 + 188 + 562 + 750 + 40 =4 166

- Productieve inkomens bedrijven (B)• Netto besparing + directe belasting betaald door de

bedrijven - intrest overheidsschuld ontvangen door bedrijven

762 + 157 - 437= 482

- Productieve inkomens overheid (C) 10 + 15 = 25

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Nationaal inkomen = (A) + (B) + (C)

= 4 166 + 482 + 25

= 4 673

Nationaal inkomen = netto nationaal product tegen factorkosten

Bruto Nationaal Product tegen marktprijzen:

nationaal inkomen [4 673]

+ afschrijvingen [484 + 15]

+ indirecte belastingen [+576]

- subsidies [-74]

= 5 674

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Bestedingsoptiek

A. Gezinsconsumptie3 178 + 4 + 115 = 3 297

B. Overheidsconsumptie= T.W. + aankopen - verkopen

= kosten overheidsdienstverlening - verkopen

(507 + 4 +15) + (777 + 100) - (4+1) =1 398

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

C. Bruto-investeringen764 + 34 = 798

D. ExportVerkoop door Belgen aan buitenland + vergoedingen Belgische prodductiefactoren door buitenland

3 646 + (188 +10 + 40) = 3 884

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

E. ImportAankoop door Belgen in buitenland + vergoedingen buitenlandse productiefactoren door Belgen

(115 + 3 143 + 100) + (341 + 4) = 3 703

GEZINSCONSUMPTIE 3 297+ OVERHEIDSCONSUMPTIE 1 398+ BRUTO INVESTERINGEN 798+ EXPORT sl 3 884- IMPORT sl 3 703

BNP 5 674

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Betekenis nationaal product

• Onvolmaakte indicator van economische activiteit

- Productie binnen de gezinnen

- Zwartwerk België: schatting (2003): 21,5% van het

BBP Griekenland: schatting (2003): 28,3% van

het BBP Gemiddelde: 17% van het BBP

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• Nominale cijfers

- BBP kan stijgen zonder dat er 1 extra goed extra gemaakt is indien de marktprijzen (factorkosten) stijgen

- Reële cijfers: corrigeren voor ‘inflatie’ Meten BBP in 2005 door de goederen en

diensten te vermenigvuldigen met hun prijzen in 2001.

Vergelijking tussen 2005 en 2001 levert dan een reële vergelijking op (extra goederen en diensten)

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Nominaal en reëel product

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

BBP in werkelijkeprijzen (MN EURO)

BBP in constanteprijzen (MN EURO)

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Nominaal en reëel product

deflator BBP België

60

70

80

90

100

110

120

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

deflator BBP België

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Impliciete deflator van het nationaal product

Nationaal product 2005 in werkelijke prijzen 2005

x 100

Nationaal product 2005 in constante prijzen 1990

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

- Consumptieprijsindex meet de koopkracht-

wijziging voor de consumenten• 144.000 prijzen in 10.000 winkels van 507 producten• gemiddelde prijzen op basis van bevolkingscijfers• weging op basis van budgetenquête

Geen goeie indicator ‘welvaart’- Meet kwantiteit en niet kwaliteit

- Geen ‘onmeetbare’ elementen (schade aan leefmilieu)

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• Vergelijkingsbasis tussen landen- Impact van de wisselkoers koopkrachtpariteit- Binaire versus globale koopkrachtpariteiten

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

• BBP per capita

- Cfr. supra: informele sector

- BBP bevat niet alleen consumptiegoederen maar ook investeringsgoederen

- Zegt niets over de inkomensverdeling binnen een land.

. BNP zegt niet alles over het geluk

Economie Toegelicht-Hoofdstuk 2

Human Development index

– Levensverwachting bij de geboorte– Onderwijsprestaties– BBP per capita