WI E L K O WY MI A R O WE K O N S T R U K C J E Z D R E WN A K L E J O N E G OSPIS TRECIMateria budowlany: drewno klejone4Produkcja i kontrola9Zaoenia do projektowania12Zamawianie i dostawy drewna klejonego18Zamawianie18Dostawa18Drewno klejone na placu budowy19Konstrukcje typowe21Detale pocze26Ukady ramowe26uki i ramy dwuspadowe29Ochrona drewna32Konstrukcyjna ochrona drewna32Zabezpieczanie powierzchniowe33Impregnacja pod cinieniem34Stenia wiatrowe35Ksztatowanie ste35Szczegy37Zaczniki38Tabela charakterystyk wybranych przekrojw38Tabele nonoci typowych belek39Przykad obliczeniowy: dwigar 2 spadowy43Bibliografia46Nasze produkty s certyfikowane znakiem 1996 FSC. ODPOWIEDZIALNE ZARZDZANIE LASAMI.SW-COC-002066SZANOWNI PASTWO, FirmaLILLEHEDENPolskaSp.zo.o.,pragnc wyjnaprzeciwzapotrzebowaniunapublikacje dotyczce konstrukcji z drewna klejonego, oddaje do rk polskich projektantw i inwestorw niniej-szbroszur.Mamynadziej,ejejzawarto przybliy zagadnienia konstrukcji drewnianych in-westoromzainteresowanymnowoczesnymi,eko-nomicznymi i ekologicznymi budowlami, pomoe w pracy architektom i konstruktorom, a take sta-nowi bdzie materia pomocniczy dla studentw.Z oczywistych wzgldw, nacisk w niniejszej publi-kacji pooono na produkty LILLEHEDEN, jednak informacje w niej zawarte powinny dostarczy rw-niewiedzyoglnejnatematdrewnaklejonego jako materiau budowlanego.Materianiniejszejbroszuryopartyzostana publikacjachduskiejRadyInformacyjnejBran-yDrzewnej,ktrejaktywnymczonkiemjest LILLEHEDEN.W niniejszym, drugim ju polsko-jzycznym wydaniu, szczeglny nacisk pooono na dostosowanie publikacji do polskich warunkw in-westycyjnych oraz aktualnie obowizujcych norm krajowych i europejskich (stan na rok 2008).Zapraszajc do zapoznania si z niniejsz broszur, zachcamyjednoczeniedoprzesyaniawszelkich uwag, ktre z radoci wykorzystamy w przyszych wydaniach broszury.Za zespl redakcyjny wydania polskiego mgr in. Marek CiesielskiLILLEHEDEN Sp. z o.o.ul. Chyloska 191, 81-007 Gdyniatel. (058) 660 00 88www.lilleheden.pl4MATERIA BUDOWLANY:DREWNO KLEJONEDrewno klejone - czyli materia powstay poprzez sklejeniekilkuwarstwcienkichdesekzdrewna wysokiej jakoci - wykorzystywane jest w tak r-nychkonstrukcjachjak:supyidwigarywbu-dynkach,domostw,masztw,ramokiennych oraz blatw stoowych. Niniejsza broszura oma-wiawyczniedrewnostosowanewkonstruk-cjach nonych.Drewno klejone warstwowo posiada wiele cech, ktre czyni je idealnym materiaem do budowy najrniejszych typw konstrukcji.MATERI A BUDOWL ANY: DREWNOKL EJ ONEDrewno klejone jest plastyczneDrewno klejone powstaje z czenia cienkich, git-kichdesek,czylilameli.Dzikitemuwtrakcie produkcjimoebyatwouksztatowanewuki, ktrychwykonaniezinnychmateriawbyoby kosztowneikopotliwe.Monazatemzdrewna uformowakonstrukcjenonewtakisposb,by obcieniabyyprzenoszonedofundamentw gwnie poprzez siy ciskajce. Dziki temu mo-liwe jest nadanie konstrukcji ksztatu optymalnego podwzgldemkosztw,osigajcprostotkon-strukcji i niewielkie zuycie materiau.Nawetwprzypadkupozornieprostoliniowych elementw o staym przekroju, czsto nadaje si imwznios,czyliniewielkiewygicieelementu w uk skierowany do gry. Wygicie to odpowia-daugiciusidwigarapodwpywemdziaaj-cychnaniegoobcie-tak,bywczasiepracy zachowa on paski spd. Taki sposb wykonania dwigara jedynie nieznacznie podnosi jego koszt, apoprawiaestetykipodnosibezpieczestwo konstrukcji.Drewno klejone jest podatneElementykonstrukcjizdrewnaklejonegowar-stwowomogbyatwoksztatowanedokadnie wtakichwymiarach,jakichwymagadanakon-strukcja. Najkorzystniejsze jednak jest takie dobra-niewymiarwelementw,bymoliwebyoich wykonaniezokrelonejcakowitejliczbylameli. Oznaczatogradacjpreferowanychwymiarw przekroju.Przekrjpoprzecznymoebyatwo zmienianywzduelementu,zwikszonytam, gdzie wystpuj wiksze wytenia (np. duy mo-ment w rodku dugoci belki). Daje to due mo-liwociksztatowaniaspadkwpoacidachowej. Monazdrewnaskleidwigarytrapezowejed-nospadowelubdwuspadowe,dwigaryukowe, falisteczykrzywoliniowe.Dzikirnicowaniu wysokocidwigarw,ksztatdolnejczcikon-strukcji moe by niezaleny od spadkw poszycia dachu, zachowujc przy tym poziomy sufit.6Drewno klejone jest wytrzymaeDeskiuywanedoklejeniadrewnassortowane i badanewytrzymaociowoiwilgotnociowo, a ichwadliweczciodcinane.Pojawieniesi choby pojedynczej wady drewna w gotowej kon-strukcji naley do rzadkoci. Ograniczone jest te pojawianie si na konstrukcji naturalnych spka, zewzgldunazachowaniejednolitejwilgotnoci drewna. Dziki temu drewno klejone ma wytrzy-mao,jakiejnaturalnedrewnomieniemoe. Wiele ju lat dowiadcze i uytkowania konstruk-cji z drewna klejonego potwierdza t zalet. Drewno klejone jest lekkieDrewno klejone poczone z innymi drewnopo-chodnymimateriaamijestznakomitymtworzy-wemdobudowyrozlegych,jednoprzestrzen-nychobiektw.Moliwedoosigniciadue rozpitociumoliwiajwykorzystaniedrewna klejonegonabudynkiprzemysowe,magazyny, obiektyuytecznocipublicznej.Brakpodpr porednich sprawia, e takie wntrza staj si ela-styczne i zyskuj wysok warto uytkow.Due,leczlekkieelementymogbymontowane przyuyciuzwykegodwigusamochodowego, umoliwiajcoszczdnocinawynajmiecikich maszyn.Nawetwprzypadkuduychkonstrukcji, do montau potrzebne s jedynie dwigi samojezd-ne. Niewielka waga umoliwia znaczny zaadunek docelwtransportowych,awicniszekoszty transportu. Z tego wzgldu prefabrykowane wiel-kowymiarowekonstrukcjedrewnianemogmie gabaryty wiksze, ni podobne elementy wykonane z ciszych materiaw budowlanych.Drewno klejone jest trwaeSama natura sprawia, e drewno (w tym drewno klejone) jest odporne na wiele agresywnych gazw i soli. Jest to istotny powd, dla ktrego drewno jest najczciej stosowanym materiaem na pokry-cia basenw pywackich, magazynw soli i nawo-zw sztucznych. W takich konstrukcjach czniki wykonujesizestaliocynkowanej,aczasemze stali nierdzewnej lub kwasoodpornej. Do produk-cji drewna klejonego stosuje si kleje odporne na wod i na warunki atmosferyczne o ile nie ma dladanejkonstrukcjispecyficznychwymaga. Drewnoklejonemoefunkcjonowanaobiek-tach sportowych i basenach bez dodatkowej im-pregnacji czy lakierw. W Polsce drewno klejone jestdodatkowopowierzchniowozabezpieczone preparatami przeciwko korozji biologicznej, po-niewapolskieprawodawstwo,bazujcnasu-rowcusabejjakoci,narzucionormymogce zapewnia zabezpieczenie przyszych konstrukcji drewnianych-bezuwzgldnieniazaletdrewna klejonego. Tymczasem konstrukcje z drewna kle-jonegow wielukrajacheuropejskichniepodle-gaj wymogom impregnacji bez wzgldu na miej-scezastosowaniazarwnowobiektachwido-wiskowychjakibasenach.Takwybudowane obiekty funkcjonuj ju od dziesicioleci. Dodat-kowo,wpoczeniuzerodkiemzabezpieczaj-cympowierzchniprzedbezporednimdziaa-niem wody, drewno klejone jest stosowane nawet nakonstrukcjenaraonenawpywczynnikw atmosferycznych.Drewno klejone jest ognioodporneDrewnoklejoneopenym,litymprzekroju wbrew pozorom nie pali si dobrze, musi jednak spenipewnewymagania,jaknp.sfazowane krawdzie i dokadnie oszlifowana powierzchnia. Pomie na belkach z klejonki ganie samoczyn-nie, o ile elementy te nie s wystawione na bez-poredniedziaaniepomieni.Zwglonaze-wntrznapowokachroniprzedzniszczeniem wewntrzne warstwy elementu konstrukcyjnego, atymsamymzapewniadugotrwaodporno na dziaanie ognia. Z tego wzgldu wewntrzna cz przekroju drewnianego moe dugo zacho-wa nono w budynku objtym poarem. Dzi-kitemukonstrukcjezdrewnaklejonegosnie-zwyklestabilnepodobcieniemogniowym i z atwocispeniajnormowestandardyog-nioodpornoci i opniania spalania.Konstrukcjedrewnianeprojektujesinaodpor-no ogniow do R 90 (90 min). Uzyskanie wy-szej odpornoci wymaga ochrony za pomoc oka-dzin, np. pyt gipsowych - tracimy jednak wwczas cay urok konstrukcji drewnianej. Wymagana od-porno ogniowa zaley od klas obcienia poa-rowego,konstrukcjeprojektujesirwniepod ktem stopnia rozprzestrzeniania ognia (patrz te str.16i17).Wnajczciejspotykanychbudyn-kach klasy B 30 min., klasy C 15 min.Drewno klejone izolujeDrewno ma bardzo niski wspczynnik przewodze-niaciepa.Moebywbudowanewkonstrukcj niepowodujcpowstawaniamostkatermiczne-go, a wrcz czasami jest stosowane jako izolator. Dzikitemudobrzesisprawdzazarwnoprzy wysokich jak przy niskich temperaturach, uatwia proste wykonawstwo konstrukcji, poniewa bel-kazdrewnaklejonegomoebywbudowana w murlubdachniepowodujcnadmiernej ucieczkiciepalubproblemwzkondensacj pary wodnej czy przebarwieniami.Rwnie dziki temu, drewno zapewnia komfort cieplny i jest przyjemne w dotyku zarwno w cie-ple, jak i podczas chodw.8Drewno klejone jest pikneCzowiekodwiekwprzywykdoobcowania z drewnem, jest ono dla ludzi najbardziej natural-nym budulcem. Takie same odczucia budzi drew-no klejone: stwarza komfort psychiczny, jest ono tak samo przyjazne, ciepe i oryginalne jak suro-wedrewno,idlategojestpostrzeganetaksamo jak materia naturalny.W konstrukcjach nonych drewno klejone spenia rolgwnegoelementukonstrukcyjnego-ale rwnie nadaje caej budowli unikalny charakter. Umoliwiawykonanieindywidualnychksztatw - duych czy maych, prostych i wygitych. Kolor iwyglddrewnadodajebudynkomwizualnego ciepa i wiata. Wraz z innymi naturalnymi mate-riaami drewno klejone moe wytworzy unikaln atmosfer i miy, nastrojowy klimat wntrza archi-tektonicznego,a tymsamymprzyczynisido stworzenia dobrych warunkw przebywania oraz pracy.Drewnoklejonejestatwedowytwarzania i czeniaCzsto moe by opacalne obrobienie i przygo-towaniekonstrukcjidomontauwtrakciepro-dukcji, tak by na budow mogy przyjecha jako elementy prefabrykowane, gotowe do wbudowa-nia. Prefabrykacja moe obejmowa takie opera-cje jak: wiercenie otworw na ruby i sworznie, frezowanie wci, wklejanie cznikw i wkadek stalowych, czy warstw obcego materiau.W razie potrzeby drewno moe by rwnie ob-rabiane na miejscu budowy przy uyciu zwykych rcznych narzdzi.Konstrukcje drewniane o wysokim stopniu przy-gotowaniaatwomonadostosowadoduych budynkwzapewniajcszybkimontaprzypo-mocylekkichdwigwircznychnarzdzi,-czc elementy na ruby, sworznie, gwodzie, oku-ciai cznikispecjalistyczne.Biorcpoduwag wytrzymaodrewna,monazapewnisilne, bezpieczne i trwae poczenia. Monta przebie-ga szybko i sprawnie w kadych warunkach po-godowych - rwnie zim. Uytkownicy budyn-kw z drewna klejonego mog atwo przymoco-wa do konstrukcji wszelkie elementy uytkowe, jak instalacje czy wyposaenie wntrz, meble itp.MATERI A BUDOWL ANY: DREWNOKL EJ ONEProdukcja i kontrola ProdukcjaDrewnoklejonewytwarzasipoprzezsklejanie cienkich desek, tak zwanych lameli. Podczas skle-jania powinny mie one jednorodn wilgotno, wynoszcokoo12%.Dlategodrewnoprzed uyciemjestsuszonewsuszarniachwyposao-nych w system pomiaru wilgotnoci, a nastpnie przechowywaneprzezjakiczaswmagazynie drewnasuchego.Fabrykidrewnaklejonegoza-wszemajmagazynydrewnasuchego.Jednak przywikszychzamwieniachlubprzyspecjal-nych wymiarach desek naley liczy si z wydu-onym czasem realizacji ze wzgldu na koniecz-no wysuszenia wikszej ni zwykle partii tarcicy o okrelonych wymiarach. Tarcica sortowana jest zgodnie z wymogami normowymi, odpady kasu-je si (odpady z zakadw grupy LILLEHEDEN s sprzedawane na opa do miejskiej ciepowni).Deski s nastpnie czyszczone, na kocach frezo-wane s wycicia do zcza palczastego. Na frezy nakada si klej, po czym ciska ze sob dwie kolej-ne deski. W ten sposb deski czy si w dugie li-stwy, tzw. lamele, o dugo najczciej 20-24 m.Takprzygotowanymateriajestodstawianydo wysuszenia kleju w zczach. Nastpnie lamele s struganedoodpowiedniejgruboci(zazwyczaj 33 lub 40 mm), po czym na ich powierzchnie na-kadany jest klej. Kolejne warstwy lameli skada sizesob,jednoczenienaginajcjewodpo-wiednioduychciskachdodanegoksztatu. Przez cay czas schnicia, tak zoone drewno jest ciskane. Dla uzyskania odpowiedniej jakoci z-cza,schnicieklejuodbywasiwtemperaturze conajmniej40C.Podczasschniciaklejupod-trzymujesiwyszwilgotnopowietrzadla uniknicia wysuszenia powierzchni drewna. Tam, gdziejesttomoliwe(gwniewwypadkuele-mentwprostoliniowych),dosuszeniaiutwar-dzania kleju stosuje si piec elektryczny na prd wysokiej czstotliwoci.Powyschniciuklejuotrzymujesielementy o danymksztacie.Nastpniemuszoneby wykoczone, tj. naley ci koce i ewentualnie, powierzchniebocznepododpowiednimktem, szlifowa,frezowaotworyiwcicia,zakonser-wowa powierzchni, naoy okucia itd.10KontrolaProces produkcji drewna klejonego jest oparty na normach Europejskich EN 14080, EN 386 i nor-mach zwizanych, a gotowy produkt spenia wy-mogiklaswytrzymaocizgodnieznormEN 1194.Zachowanierygorwprodukcyjnych zgodnociz normjestweryfikowanewsposb cigy.Kontrolazewntrznadokonywanajest przez inspektorw niezalenej instytucji ceryfika-cyjnej. Kontrola produkcji obejmuje m. innymi:Wilgotno tarcicyWytrzymao zcz palczastychJako szlifowaniaMieszanie i nakadanie klejuCzasy klejeniaNacisk pod prasWarunki schnicia kleju, tj. temperatur oraz wilgotno powietrza.Na bieco wykonuje si testowanie wytrzymao-ci zcz palczastych poprzez gicie prbek oraz jakoci klejenia belek drewna klejonego poprzez tzw. test delaminacyjny. Ewentualnie testy te uzu-penia si poprzez sprawdzanie wytrzymaoci na ciciewarstwykleju.Testytakieprzeprowadza si dla kadej wyprodukowanej partii materiau. Wyniki wszystkich testw jak rwnie informacje oraz dane dotyczce produkcji s archiwizowane przezproducentwdrewnaklejonegoprzez okres min. 5 lat. Znakowaniena produktachStosowanienormyEN14080upowaniaLillehe-den, jako jedn z niewielu firm na rynku, do stoso-waniaeuropejskiegooznakowaniatowarw. Kadywyprodukowanyelementjestoznakowany tymsymbolem,zokreleniemklasywytrzymaoci drewna oraz oznaczeniami norm zwizanych.FirmaLILLEHEDENposiadacertyfikatynazgod-no produkcji z normami produkcyjnymi, przyzna-wane niezalenie dla kadej z fabryk przez SP, Naro-dowy Szwedzki Techniczny Instytut Badawczy.PrzedstawicielSPnabieconadzorujeprodukcj drewna klejonego: odwiedza zakady bez zapowie-dzi co najmniej dwa razy do roku, pobierajc prb-ki zcz palczastych oraz drewna klejonego do prze-testowania.Wizytykontrolnezapewniaj,epro-dukcjadrewnaklejonegoodbywasizgodnie z obowizujcyminormamiorazprzepisami,jed-nakwyczniesamezakadyodpowiadajzapro-dukcj. Dla zabezpieczenia konsumentw przedsi-biorstwaszobowizaneposiadaubezpieczenie od odpowiedzialnoci producenta.Gatunki drewnaWkonstrukcjachzdrewnaklejonegonajczciej stosujesiwierk.Maondobrewaciwociwy-trzymaociowe i posiada jasny i atrakcyjny wygld. wierkwydzielaiprzyjmujewilgostosunkowo wolno i umiarkowanie pracuje przy zmianach wil-gotnoci powietrza.Skuteczna ochrona wierku przed gniciem poprzez impregnowaniepodcinieniemniejestmoliwa, a drewnoklejoneimpregnowanepodcinieniem powinno by wytwarzane z drewna podatnego na impregnacj, np. z sosny. Przy klejeniu sosny im-pregnowanej pod cinieniem wymaga si, aby de-skipowysuszeniuwpiecustaywmagazynie drewnasuszonegoprzezduszyczaswceluza-pewnieniajednorodnejwilgotnoci.Pozawier-kiemisosnmonamwiostosowaniuinnych gatunkwdrewna.Naprzykadtam,gdzieele-menty drewniane naraone s na kontakt z opada-miatmosferycznymi,korzystnejestzastosowanie drewna modrzewiowego.Klasy drewnaDuskiefabrykiwykonujstandardowodrewno klejone klas GL28 i GL32 wg Normy Europejskiej EN 1194. Jest ono wytwarzane z tarcicy klas C30 iC40sortowanejmaszynowozgodnieznorm EN14081.KlasaGL36moebydostpnana specjalne zamwienie, ma ona jednak zastosowa-nie tylko przy bardzo duych konstrukcjach.Przy-kady zastosowania tarcicy do uzyskania okrelo-nych klas gotowych elementw:Klasa drewna klejonego GL28h GL32c GL32hKlasa tarcicy C30 C40 + C30 C40Naley odrnia klasy drewna wg norm EN od klas wg norm DIN, ktre przy identycznym oznaczeniu drewna klejonego, s czciowo wykonywane z tar-cicy niszych klas i maj nieco nisz wytrzymao.KlejJeeli nie ustalono inaczej, stosuje si klej melami-nowy, a dla niektrych specyficznych konstrukcji klej rezorcynowy. Utwardzona fuga kleju jest tak samo jak drewno odporna na pogod, wilgo, gni-cie i ogie. Utwardzony klej nie wydziela adnych szkodliwychsubstancji,rwniepodczaspoaru. Fuga z kleju melaminowego ma barw szar, a re-zorcynowego jest czerwonobrzowa.12Zaoenia do projektowaniaPrzekrjBelki z drewna klejonego najczciej maj peen przekrjprostoktny,zazwyczajpozwalajcyna osignicieekonomicznerozwizaniekonstruk-cyjneprzyzastosowaniuwymiarwstandardo-wych. Wymiar standardowy powstaje ze zoenia kilku warstw lameli, a jego szeroko jest mniej-sza od szerokoci lameli o 10-15mm, czyli o stra-t na szlifowaniu.Belki standardoweNajczciej stosuje si 2 typoszeregi wymiarowe, dla drewna klejonego wykonanego z lameli, kt-re po ostruganiu przed klejeniem maj wysoko 33 mm lub 40 mm.Typoszeregdlalameliwysokoci33mmobej-muje nastpujce wymiary belek:szerokoci: 65, 90, 100, 115, 140, 160, 185, 200 mmwysokoci: n x 33 mm, przy czym n 3Typoszereg dla lameli wysokoci 40 mm obejmu-je nastpujce wymiary belek:szerokoci: 60, 80, 100, 120, 140, 160, 180, 200, 220, 240 mmwysokoci: n x 40 mm, przy czym n 3Na specjalne yczenie mog by rwnie produ-kowaneelementyzlameligruboci18,20,35, 38lub45mm.Szerokobelkiwikszni240 mmmonarwnieuzyskapoprzezuoenie obok siebie i sklejenie 2 wszych elementw, ale utrudniatoprodukcjatymsamympowoduje powstanie droszego produktu.FirmaLILLEHEDENoferujeponadtoszerok gamstandardowychprzekrojwbelek,ktre szybko mog by dostarczone w dugoci 13 m.Wysokoci standardoweDlabelekelementwkrzywoliniowychowe-wntrznympromieniukrzywiznymniejszymni 7.5 m wysoko standardowa stanowi wielokrot-no33mm,coodpowiada3warstwomna 100 mm (10 cm). Dla konstrukcji gitych o pro-mieniuwewntrznymponiej6mstosujesi jeszcze ciesze lamele. Mae promienie s jednak niezalecane ze wzgldu na wysokie koszty i wy-duenie cyklu produkcji.Wwikszociwypadkwkorzystnejest,abyze wzgldu na wytrzymao oraz sztywno dobra przekrj, w ktrym stosunek pomidzy wysoko-ci h a szerokoci b jest tak duy jak to moliwe. Jednakimwikszajestproporcjah/b,tymwa-niejsze staje si efektywne usztywnienie belki tak, by nie nastpio jej wyboczenie pod obcieniem. Przyzwyczajnym,dobrzewykonanymiskutecz-nym usztywnieniu mona zazwyczaj uzyska war-to h/b rwn okoo 7. Belki wysze w stosunku doswejszerokociwymagajzazwyczajpodjcia szczeglnychrodkw.Uyciebelekosmukoci powyej 12 jest najczciej nieekonomiczne.MATERI A BUDOWL ANY: DREWNOKL EJ ONE100140120 240 280 320 360 480oraz supach. Mona je te z korzyci stosowa jakobelkidrugorzdnewwikszychkonstruk-cjachorazwkonstrukcjachcigajcychiprze-grodach.Wymiary standardowe [mm] Drewno klejone standardoweFabryki drewna klejonego produkuj standardo-woelementyzdrewnaklasyGL24,GL28lub GL32. Tabelka poniej przedstawia standardowe wymiarybelekdrewnianych-monajeczsto dostarczy szybciej ni drewno klejone produko-wanenazamwienie.Belkilubsupyowymia-klasawytrzymaoci(np.zGL28hnaGL24h, z GL32cnaGL28c).Charakterystykiwybranych wymiarw przekrojw przedstawiono na str. 38.Wyejwymienionewymiarybelekznajdujsze-rokiezastosowaniewelementachfasadowych, patwiachdachowych,belkachpodogowych Typoszereg 331/3 mmTyposzereg 40 mmSzerokoci elementw [mm] Szerokoci elementw [mm]65 90 115 140 160 80 100 120 140 160 180 200 220 240Wysoko elementw [mm]133* * * * *Wysoko elementw [mm]120* * *166* * * * *140* * * *200* * * * *160* * * * *225* * * * *180*233* * * *200* * * * * * *266* * * * *240* * * * * * * * *270* * * * *280* * * * *300* * * * *3001)* * * * * *315* * * *320* * * * *333* * * *360* * * * *366* * * *400* * * *400* * * *440* * *1)300mm przecite z 600mmrachoznaczonychgwiazdk*,odugocido 13m,zdrewnaklasyGL28hlubGL32c,sdo-stpnewfirmieLILLEHEDENwterminiedo 2 tygodni od zoenia zamwienia.Belki standardowe produkowane s bez wzniosu. Belkiorazsupystandardowesdostarczane z kocami citymi pod ktem prostym, ale mo-na te zamwi inne wykonane (nie bd wtedy jednak traktowane jak belki standardowe, zatem cena bdzie nieco wysza).Belkioniewielkiejwysokociprzekroju(100, 120mm)ktreskadajsitylkoz3lamelinie mona pod wzgldem obliczeniowym traktowa jakodrewnoklejone(poniewanormawymaga co najmniej 4-ech warstw drewna). Pozawymiaramistandardowyminaskadzies czasem belki z drewna klejonego o wskim prze-kroju, tj. szerokoci 37, 46 i 54 mm po zeszlifowa-niu powierzchni, lub szerokoci40, 50 i 65 mm o surowej powierzchni piowanej. Wysoko prze-kroju takich elementw wynosi od 133 mm do ok. 300mm.Produkowanesonezprzecieranych (piowanychwzdunie)belekzdrewnaklejone-go. W takich belkach, po przeciciu obniana jest Wygite belki z drewna klejonegoBelki ukowe z drewna klejonego zazwyczaj wyko-nujesizjednakowkrzywiznnacaejdugoci, 14lubczciowoukowe,czciowoprostoliniowe. Mona rwnie wykona dwigary, majce w r-nych punktach rny promie gicia, w tym wy-gite w rnych kierunkach, ale w jednej paszczy-nie.Abyograniczynapreniawdrewnie,naj-mniejszy promie R krzywizny gicia drewna (zwy-kle jest to promie uku spodu dwigara) nie powi-nien by zbyt may w stosunku do gruboci warstw drewna t. Warunki graniczne okrelaj wzory:gdzie: fm,k [N/mm2], t[mm], R [mm]Przekadasitonanastpujcenajmniejszedo-puszczalne promienie gicia dla wybranych gru-boci i klas drewna:Ograniczenia wielkoci produkcyjnychObjtobelekzdrewnaklejonegojestograni-czonazewzgldunawyposaenieprodukcyjne oraz czas, jaki musi min od naoenia kleju na pierwsz warstw do cinicia pod pras. Naley teliczysiztym,ekonstrukcje,ktremaj objto wiksz od 10 m3 i dugo ponad 25 m, bdbardziejczasochonnewprodukcjini mniejsze elementy.Ograniczenia transportoweWielkoposzczeglnychelementwwysyko-wychjestograniczonamoliwociamitranspor-towymi, z tego wzgldu bardzo istotnym parame-trem dostawy jest tak zwany gabaryt transporto-wy, czyli najmniejszy prostokt, jaki mona opi-sa na pojedynczym elemencie wysykowym. W przypadku transportu drog ldow, wysoko odjezdnidonajwyszegopunktuprzewoonego elementu konstrukcji nie moe wynosi wicej ni 4,4 m. Jeli gabaryt transportowy jakiej czci ma wysoko przekraczajc 4,4m, przetransportowa-nie tego elementu moe okaza si niemoliwe. Je-li element jest transportowany w pozycji lecej, szeroko standardowo wynosi 3,0 m. Jeli za ga-baryt ma dugo przekraczajc 20 m, naley liczy si ze znacznym zwikszeniem kosztw transportu ze wzgldu na konieczno korzystania z pilota, a w wypadku gabarytw ponad 23 m 2 pilotw.Tolerancje wymiarwJeeli nie ustalono inaczej, obowizuj nastpuj-cetolerancjewymiarowe,zgodnezPN-EN 390:1994:Wstpna strzaka ugiciaWznios (wstpn strzak ugicia) mona wykorzy-sta dla skompensowania uginania si belki z drew-naklejonegopodprzyoonymobcieniem.Dla belek, ktre s proste lub prawie proste, wznios po-winien by co najmniej rwny ugiciu konstrukcji od ciaru wasnego oraz od czci staej obcienia dugotrwaego.Typowawartoujemnejstrzaki ugiciawynosiokoo0,75ugiciakocowegood obcieniacakowitego,aleniepowinnaprzekra-cza 1/200 dugoci cakowitej elementu.Wyjtki od tych zasad mona uzasadni np. loka-lizacjbelki,waciwociamipokryciaorazwi-docznocibelek.Jeelijednabelkajestnp. umieszczona wzdu jasnej murowanej ciany, to chciaobysizpewnocizredukowawznios tak,bywstanienormalnegoobcieniabelka przebiegaa rwnolegle do fug murarskich.Belki z drewna klejonego zaprojektowane przez za-kadowych inynierw dostarczane s zazwyczaj ze wzniosemodpowiadajcymobcieniomdugo-trwaym. Przy projektowaniu konstrukcji drewnia-t R 150min Klasa drewna: GL28 GL32t=331/3mm 6170mm 5950mmt=40mm 7410mm 7140mmoraz+ 801250,k mfRtWymiar Tolerancja Zakres stosowaniaSzeroko 2mm dla wszystkich szerokociWysoko+ 4 mm / 2 mm+ 1% / 0,5%dla wysokoci poniej 400 mmdla wysokoci powyej 400 mmDugo 2mm 0,1% 20 mmdla dugoci poniej 2 mdla dugoci od 2 m do 20 mdla dugoci powyej20 mKt przekroju: Odchylenie od kta prostego wynosi co najwyej 1:50.MATERI A BUDOWL ANY: DREWNOKL EJ ONEnych w gr wchodzi jednak wiele czynnikw, a za-kadyprodukcyjnetylkowwyjtkowychwypad-kach maj moliwo oceny specyficznych warun-kw. Z tego powodu wszystkie belki wykonywane napodstawierysunkwotrzymanychodKlienta, dostarczane s z prostym spodem, tj. bez wzniosu, oilezKlientemnieustalonotegoinaczej.Belki standardowe s zawsze proste, zobacz str. 13.WilgotnoTam,gdziedrewnoklejonenieznajdujesipod bezporednimdziaaniemwody,osignitystan rwnowagipomidzyjegowilgotnociawilgot-noci otoczenia zaley gwnie od wzgldnej wil-gotnociotaczajcegopowietrza.Zobaczponiej wykresobrazujcystanrwnowagiwilgotnocio-wejdladrewnasosnowegoiwierkowego.Jeli wilgotno drewna rni si od wielkoci odpowia-dajcej stanowi rwnowagi wilgotnociowej z ota-czajcym powietrzem, bdzie nastpowaa powolna zmiana wilgotnoci drewna, a do osignicia stanu rwnowagiprzydanejwilgotnocipowietrza.Im wikszajestobjtoelementudrewnianego,tym wolniej przebiegaj w nim zmiany wilgotnoci, za przyduychwymiarachstosowanychwdrewnie klejonym, dzienne lub tygodniowe zmiany wilgot-noci powietrza prawie nie bd mie wpywu na kocow wilgotno drewna.Po zmontowaniu konstrukcji i rozpoczciu uytko-waniaobiektudrewnowprzypadkuduychroz-miarw moe dochodzi do stanu rwnowagi przez okres nawet 2 lat.Odksztacenia na skutek wilgociDrewnoklejone,takjakkadeinnedrewno,b-dziesirozszerza,kiedywilgotnopowietrza zwikszysi,ikurczyprzywysuszaniu.Naley liczy si z tym, e przy zmianie wilgotnoci drew-nawynoszcej1%spowodujetonastpujce zmiany wymiarowe:Drewnoklejonejestuwaanezabardziejstabilne podczas zmian wilgotnoci otoczenia od zwykego drewna. Nie wynika ze zmiany waciwoci drew-na, ale z tego, e deski zostay przed sklejeniem wy-suszone starannie do poziomu wilgotnoci typowej dla drewna wbudowanego w konstrukcj, oraz dla-tego,ezuwaginaichduewymiary,elementy z drewna klejonego zmieniaj swoj wilgotno po-woli. Poza tym drewno klejone jest zazwyczaj rza-dziej (ze wzgldu na wymiary) przenoszone w miej-sceoinnychwarunkachwilgotnociowychni drewno lite.Wilgotnodrewnawmomenciedostawywynosi ok.12%.Normalniewilgotnotazmieniasi w granicach4-5%wciguroku.Dlakonstrukcji w pomieszczeniach ogrzewanych: od 7% zim do 12%latem.Wpomieszczeniachnieogrzewanych albonazewntrzpodzadaszeniem:odok.17% (zim) do 13% (latem).Zmiana wymiarw na 1% zmian wilgotnociWymiar zmiana wielkociSzeroko i wysoko 2 promileDugo 0,1 promila16szacunkowy.Docelwobliczeniowych,norma PN-EN 1194:2000 definiuje nastpujce gstoci charakterystyczne (dla wybranych klas drewna):Izolacja cieplnaWspczynnik przewodzenia ciepa dla drewna kle-jonego wynosi ok. 0,12 W/mK (0,1 kcal/hmC).PoarPod wzgldem odpornoci poarowej drewno klejo-ne jest generalnie oceniane jako korzystny materia, m.in.dlatego,epodczaspoaruzachowujesi w sposbprzewidywalny,a takejegonono w trakcie poaru zaley od niezwglonego przekroju pozostaego. Drewno klejone bez wikszych trudno-ci mona doprowadzi do stanu w ktrym bdzie ono speniao wymagania dla materiaw konstruk-cyjnychnierozprzestrzeniajcychognia(NRO). Warto przy tym zauway, e klasyfikacja ogniowa wykonanawITBnaprbkachdrewnaLILLEHE-DEN, wykazaa, e elementy o wymiarach 120/120 mmspeniajwymaganiaNRObezdodatkowych zabezpiecze. Elementy o mniejszym przekroju mu-sz by uodporniane za pomoc impregnacji. Kon-strukcyjne elementy drewniane wykonuje si zazwy-czajwklasachodpornociogniowejodR15(15 min) do R90 (90 min) bez dodatkowych zabezpie-cze czy powok malarskich, jakie konieczne s dla uzyskaniatejklasywwypadkuelementwstalo-wych. Wymagan odporno ogniow ustala si za-wsze dla okrelonego obiektu, w zalenoci od klasy odpornoci poarowej.Uzyskanaklasaodpornocizaleyodstosunku szerokocidowysokociprzekrojub/h,wsp-czynnikawykorzystanianonocia(lubinaczej odzapasunonoci)orazodtego,czyelement jest naraony na dziaanie ognia z 3 czy z 4 stron. Klasodpornociogniowejustalasioddzielnie dlaelementwzginanych,ciskanych,orazdla stref cinanych belek. Na nastpnej stronie przed-stawiamywycigzklasyfikacjiogniowejITBna drewno produkowane przez Lilleheden.Jeeli istnieje moliwo okresowego oddziaywania wody na konstrukcj, a powietrze nie moe swobod-nieprzepywawokdrewnaklejonego,tojego wilgotnomoewzrosndo18-20%.Takdua wilgotnomoewystpi,jeelidrewnoklejone w duszych okresach, zwaszcza jesieni i zim, ska-dowanejestnaplacubudowybezprzedsiwzicia specjalnych rodkw ochronnych podczas przecho-wywania.Jeeliwilgotnedrewnoklejonezostaje wbudowane w konstrukcj, budynku nie naley zbyt intensywnieogrzewa.Jeelitaksijednakstanie, wilgotnoprzekrojudrewnianegobdzieulegaa zmianie tak, jak to pokazano na diagramie na stronie 15. Moe mie miejsce tworzenie si silnych spka, poniewaczcizewntrznewysuszajsiszybciej i mocniejnipozostae.Jednakwikszospka bdzie miaa tendencj do zmniejszania si w miar tegojakbelkawyrwnawilgotnowcaejswojej objtoci do stanu rwnowagi i zazwyczaj nie bdzie to mie znaczenia dla jej wytrzymaoci.Konstrukcjenaraonenawpywyatmosfe-ryczneW wypadku konstrukcji naraonych na oddziay-waniaatmosferycznenaleypooynaciskna ochronkonstrukcyjnorazimpregnacjpo-wierzchni, zobacz s. 32.CiarCiarwaciwydrewnaklejonegoustalanyjest zazwyczajna5kN/m3,tzn.jegomasawynosi okoo500kg/m3.Jesttopraktycznyparametr Klasa drewna klejonego GL 28c GL 32c,GL 28hGL 36cGL 32hGsto [kg/m3] 380 410 430MATERI A BUDOWL ANY: DREWNOKL EJ ONEElementy zginaneMinimalne szerokoci elementw zginanych [mm]:Elementy ciskane (supy ciskane bez wyboczenia)Minimalne szerokoci elementw ciskanych [mm]:Elementy ciskane (supy ciskane z wyboczeniem)Minimalne szerokoci elementw ciskanych [mm]:Strefy cinane belekMinimalne szerokoci elementw cinanych [mm]:Wykazanie odpornoci przeciwpoarowej konstrukcyjnego drewna klejonego moe mie miejsce przy przeprowadzaniu oblicze konstrukcyjnych lub na podstawie okrelanych przez ITB zasad klasyfikacji ogniowej NP-939/A/99 dla drewna produkowanego przez Lilleheden.AAA A CY(CX)A18ZAMAWIANI E I DOSTAWY DREWNA KLEJONEGOZamawianiePonisze informacje powinny znajdowa si na ry-sunkachwykonawczychalbowopisietechnicz-nym projektu konstrukcji z drewna klejonego: Klasawytrzymaoci.Standardowostosowana jest klasa GL32c.Gatunek drewna. Standardowo wierk. Przy wy-sokiejwilgotnociotoczenia,monarozwaa wykonanie elementw z modrzewia lub drewna sosnowegoimpregnowanegopodcinieniem. Sosna, modrzew lub inne gatunki drewna dostar-czane s na yczenie.Klasa wilgotnoci. W zamwieniu naley okreli wjakiejklasiewarunkwwilgotnociowych okrelonych w normie PN-B-03150:2000 bdzie pracowa zamwiony element. Norma ta wyr-nia nastpujce klasy wilgotnociowe:Klasa 1 - wilgotno drewna < 12% odpo-wiadatemperaturze20Ciwilgotno wzgldnaotoczeniaprzekracza60%tylko przezkilkadniwroku.Jesttonajczciej stosowanaklasawarunkwwilgotnocio-wych, waciwa dla wszelkich obiektw wi-dowiskowych i sportowych, w tym dla base-nwz waciwiezaprojektowanwentyla-cj.Klasa2-wilgotnodrewna