DOSTOSOWANIE GOSPODARSTWA ROLNEGO DO ... - cdr…cdr.gov.pl/pol/do_pobrania/poradnik_metodyczny.pdf · - 2 - CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE Praca zbiorowa: Henryk Skórnicki,

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

DOSTOSOWANIE GOSPODARSTWA ROLNEGO

DO MINIMALNYCH WYMOGÓW WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI

ORAZ DO WARUNKÓW BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

(metodyka doradzania dla doradców rolniczych wykonujących usługi doradcze w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy

lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013)

Radom, Sierpień 2012

- 2 -

CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE

http://www.cdr.gov.pl/

Praca zbiorowa:

Henryk Skórnicki, Edward Matuszak, Anna Litwinow, Danuta Nowak, Iwona Świechowska, Iwona Kajdan-Zysnarska, Janusz Bartkowski, Dariusz Pomykała, Marek Krysztoforski, Tomasz Stachowicz, Zdzisław Ginalski, Zygmunt Bilski, Mariusz Tatka

Druk: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu ul. Chorzowska 16/18, tel. 48 365 69 00

- 3 -

Spis treści CZĘŚĆ I

1. Wstęp 6

2. Pomoc doradcza rolnikom we wdrażaniu norm i wymogów wzajemnej zgodności w gospodarstwie 6

3. Zasady świadczenia usług doradczych 8

3.1. Ogólne zasady świadczenia usług doradczych 8

3.2. Ustalenie zakresu norm i wymogów dla gospodarstwa 8

3.2.1. Dobór list sprawdzających dla konkretnego gospodarstwa 10

3.2.1.1. Gospodarstwa prowadzące produkcję roślinną 10

3.2.1.2. Gospodarstwa prowadzące produkcję zwierzęcą 11

3.3. Narzędzia stosowane w pracy doradczej 11

3.4. Wizyta w gospodarstwie 12

4. Dokumentowanie pracy doradczej 13

5. Dokumentacja dla rolnika 13

6. Wykonanie oceny dostosowania gospodarstwa do norm i wymogów wzajemnej zgodności 14

6.1. OBSZAR A 14

6.2. OBSZAR B 35

6.3. OBSZAR C 58

6.4. Dobra Kultura Rolna zgodna z ochroną środowiska 79

6.5. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy 92

Załączniki

1) Rodzaje usług doradczych i stawki opłat za te usługi (Tab. I i II) 103

2) Poświadczenie wykonania usług doradczych 106

3) Karta usługi doradczej 107

4) Raport z oceny dostosowania gospodarstwa rolnego do minimalnych norm i wymogów wzajemnej zgodności i wymogów bhp 108

5) Gatunki ptaków będące przedmiotem ochrony na obszarach specjalnej ochrony ptaków 112

6) Gatunki dziko występujących zwierząt objętych ochroną ścisłą z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej 120

7) Gatunki dziko występujących zwierząt objętych ochroną częściową 126

8) Gatunki dziko występujących zwierząt, wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania oraz wielkość stref ochrony 127

9) Wykazy substancji szkodliwych 129

- 4 -

10) Obliczanie stanów średniorocznych 130

11) Współczynniki przeliczeniowe sztuk zwierząt gospodarskich na duże jednostki przeliczeniowe inwentarza (DJP) 131

12) Wymagana wielkość urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych w przeliczeniu na 1 DJP 132

13) Plan nawożenia w gospodarstwie 133

14) Sposób obliczania rocznej produkcji azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym 134

15) Przykład umowy na zbyt nawozu naturalnego 137

16) Przykład ewidencji zabiegów środkami ochrony roślin w uprawie, produkcie roślinnym lub na przedmiocie 138

17) Wzór oświadczenia (dotyczy stosowania polepszaczy gleby) 139

18) Przykład ewidencji zakupu i sprzedaży w gospodarstwie 141

19) Przykład ewidencji pasz w gospodarstwie 142

20) Ewidencja stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych 143

21) Wzór dokumentacji leczenia zwierząt 144

CZĘŚĆ II

1. Wprowadzenie 146

2. Wytyczne do sporządzania planu dostosowania gospodarstwa rolnego do minimalnych norm i wymogów wzajemnej zgodności 146

3. Plan dostosowania gospodarstwa rolnego do minimalnych norm i wymogów wzajemnej zgodności w obszarze – wzór 155

- 5 -

CZĘŚĆ I

OCENA DOSTOSOWANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO DO MINIMALNYCH NORM I WYMOGÓW

WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI

- 6 -

1. Wstęp

Reforma Wspólnej Polityki Rolnej, wdrażana w starych państwach członkowskich Unii Europejskiej od 2005 roku, wprowadziła między innymi powiązanie otrzymywania płatności bezpośrednich i płatności specyficznych dla określonych kierunków produkcji z obowiązkiem spełniania określonych standardów przez gospodarstwo zwanych minimalnymi wymogami wzajemnej zgodności (cross-compliance).

W Polsce wymogi wzajemnej zgodności wdrożone zostały w obszarach:

- od roku 2005 r. - normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, - od roku 2009 – wymogi w zakresie ochrony środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt, - od roku 2011 – wymogi w zakresie zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i zdrowotności roślin.

Od roku 2013 wdrażane będą wymogi w zakresie dobrostanu zwierząt.

Minimalne wymogi wzajemnej zgodności dotyczą prowadzonej w gospodarstwie produkcji rolniczej. Ich spełnienie jest warunkiem otrzymania w pełnej wysokości dopłat w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, a także płatności z osi II PROW 2007-2013

1.

Podstawami prawnymi zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance) są następujce akty prawne Wspólnoty: Rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009, Rozporządzenie Komisji nr 796/2004, Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz krajowe akty prawne wprowadzające zasadę wzajemnej zgodności:

Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U.

z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 i Nr 214, poz. 1349, z 2009 r. Nr 20, poz. 105, z 2010 r. Nr 36, poz. 197 oraz

z 2011 r. Nr 54, poz. 278),

Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie wykazu wymogów

określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te

przepisy (M.P. z 2009 r. Nr 17, poz. 224; z 2010 r. Nr 16, poz. 169; z 2011 r. Nr 2, poz. 20 i Nr 27, poz.

299; z 2012 r. poz.64, poz. 151 oraz poz. 479), zwane dalej Obwieszczeniem MRiRW,

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm

(Dz. U. Nr 39, poz. 211),

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 kwietnia 2010 r. w sprawie liczby punktów,

jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności

bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego (Dz. U. Nr 67, poz.

434 oraz z 2011 r. Nr 97, poz. 563),

Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2012 r. o zmianie wykazu wymogów

określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te

przepisy (M.P. nr 96 poz. 479).

2. Pomoc doradcza rolnikom we wdrażaniu norm i wymogów wzajemnej zgodności w gospodarstwie rolnym

Obowiązkiem państw członkowskich Unii Europejskiej było ustanowienie – od 1 stycznia 2007 roku - systemu doradztwa dla rolników częściowo finansowanego z budżetu Wspólnoty

2.

Głównym celem „tego systemu doradztwa” jest pomoc doradcza rolnikom i posiadaczom lasów w dostosowaniu gospodarstw do spełnienia wymogów wzajemnej zgodności.

Rolnicy mogą korzystać z pomocy doradczej w zakresie oceny spełniania przez gospodarstwo rolne wymogów wzajemnej zgodności. Jeżeli w trakcie oceny, w gospodarstwie stwierdzone zostaną niezgodności, również z pomocy w sporządzeniu planu dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności. Korzystanie z tego doradztwa przez rolników jest w pełni dobrowolne.

1 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, artykuły 36 i 51. Dz. U. (UE) L 277 z 21.10.2005, str.1

2 Rozporządzenie Rady WE nr 1782/2003 artykuł 13 , Dz .U. (UE) L 270 z 21.10.2003, str.1, zastąpione Rozporządzeniem Rady WE nr 73/2009, Dz.U. (UE) L30 z 31.01.2009, str 16.

- 7 -

Doradztwo w tym zakresie jest częściowo dofinansowywane ze środków Unii Europejskiej, jeżeli świadczone jest przez uprawnione podmioty doradcze. Podmiotami doradczymi upoważnionymi w Polsce do doradzania w tym zakresie są:

- ośrodki doradztwa rolniczego, - izby rolnicze, - akredytowane prywatne podmioty doradcze.

Wykaz akredytowanych podmiotów doradczych znajduje się w powiatowych biurach ARiMR oraz na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (zakładka: Wsparcie rolnictwa i Rybołówstawa/PROW 2007-2013/Wiadomości).

Rolnicy, korzystający z doradztwa w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów”

3 objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, mogą ubiegać

się o zwrot 80% kwalifikowalnych kosztów usług doradczych (bez podatku VAT) w powiatowych biurach ARiMR.

Warunkiem otrzymania dofinansowania kosztów usługi doradczej przez rolnika jest złożenie wniosku o pomoc w powiatowym biurze ARiMR oraz zawarcie pisemnej umowy o świadczenie usług doradczych z uprawnionym podmiotem doradczym. Postanowienia, które powinna zawierać umowa pomiędzy rolnikiem i podmiotem doradczym określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 r.

3

w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 i są następujące:

1) numer identyfikacyjny wnioskodawcy;

2) imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres albo nazwa, siedziba i adres wnioskodawcy;

3) imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania osoby upoważnionej do reprezentowania wnioskodawcy, wraz z zakresem tego upoważnienia - jeżeli zostało udzielone;

4) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG),uprawnionego podmiotu doradczego, jeżeli uprawniony podmiot doradczy podlega obowiązkowi wpisu do tego rejestru lub tej ewidencji;

5) numer identyfikacji podatkowej (NIP) uprawnionego podmiotu doradczego, jeżeli został nadany;

6) numer identyfikacyjny w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON) uprawnionego podmiotu doradczego, jeżeli został nadany;

7) wyszczególnienie usług doradczych, spośród rodzajów usług wymienionych w załącznikach do rozporządzenia;

8) data zawarcia umowy i przewidywany okres świadczenia usług doradczych, stanowiących przedmiot tej umowy;

9) termin rozpoczęcia realizacji usług doradczych;

10) zastrzeżenie, na mocy którego wnioskodawca może odstąpić od umowy w zakresie usług doradczych, które nie zostały objęte decyzją ostateczną o przyznaniu pomocy;

11) zobowiązanie wnioskodawcy do udostępniania uprawnionemu podmiotowi doradczemu informacji, niezbędnych do udzielenia porad w ramach świadczenia usług doradczych stanowiących przedmiot umowy;

12) określenie obowiązków uprawnionego podmiotu doradczego w zakresie:

a) zapewnienia świadczenia usług doradczych i udokumentowania ich zrealizowania zgodnie z umową,

b) zachowania rzetelności i poufności przy świadczeniu usług doradczych,

c) przechowywania dokumentów, które będą stanowiły podstawę dokonania wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy, przez 5 lat kalendarzowych, licząc od końca roku, w którym dokonano wypłaty tych środków.

Maksymalna kwota dofinansowania usług doradczych nie może przekroczyć kwot określonych dla tego działania w załącznikach do cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (załącznik nr 1 do metodyki, tabela I i II).

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 w artykule 24 określa, że działalność doradcza musi obejmować co najmniej ocenę spełnienia wymogów wzajemnej zgodności w gospodarstwie, w zakresie

3 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 78, poz. 470 z późn. zm.)

- 8 -

zarządzania gruntami, ochrony środowiska, zdrowia publicznego, dobrostanu zwierząt, zdrowia zwierząt i zdrowotności roślin oraz zasad dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska a także warunki bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwie zgodnie z normami opartymi na prawodawstwie wspólnotowym.

Zgodnie z powyższym oraz rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 r. w

sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Korzystanie

z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich

na lata 2007 – 2013, zakres usług doradczych musi obejmować wymogi wzajemnej zgodności a także

zasady dotyczące bezpieczeństwa pracy.

Usługa doradcza musi uwzględniać specyfikę gospodarstwa oraz możliwości wykorzystania opracowanej

dokumentacji do usprawnienia zarządzania gospodarstwem przez rolnika.

3. Zasady świadczenia usług doradczych

3.1. Ogólne zasady świadczenia usług doradczych Doradztwo dotyczące oceny spełniania wymogów wzajemnej zgodności i sporządzania planu dostosowania jest doradztwem indywidualnym i powinno być dostosowane do potencjału rozwojowego odbiorcy i konkretnych warunków funkcjonowania gospodarstwa. Wykonanie rzetelnej oceny nie jest możliwe bez zaangażowania właściciela gospodarstwa. Rolnik powinien uczestniczyć w pracach wykonywanych przez doradcę w gospodarstwie, udostępnić niezbędne do przeprowadzenia oceny dokumenty i udzielić niezbędnych informacji. Jeżeli planuje w najbliższej przyszłości istotną zmianę skali produkcji, kierunku czy struktury produkcji powinien również poinformować o tym doradcę. Pozwoli to na sporządzenie planu dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności oraz/lub wykonanie innych usług doradczych wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 r. z uwzględnieniem planowanych w gospodarstwie zmian. Udział rolnika w sporządzaniu oceny i planu dostosowania umożliwia przekazanie rolnikowi niezbędnej wiedzy z tego zakresu. Jest to ważne, gdyż podjęcie ustalonych w zaleceniach i planie dostosowania działań dostosowawczych należy do właściciela gospodarstwa.

Rolnik powinien uczestniczyć w trakcie pobytu doradcy na polach, w budynkach inwentarskich i pomieszczeniach służących produkcji rolniczej podczas wykonywanej usługi doradczej. Doradca jest zobowiązany zapoznać się z całością gospodarstwa, dokonać przeglądu i oceny kompletności wymaganej prawem dokumentacji, którą powinien posiadać właściciel gospodarstwa, dokonać wizji lokalnej pól, zapoznać się z warunkami utrzymania zwierząt gospodarskich (dobrostanem zwierząt), poprawnością prowadzonych rejestrów zwierząt i ich identyfikacją.

Wszystkie informacje dotyczące rolnika i jego gospodarstwa w związku z realizowaną usługą doradczą mają charakter poufny. Podmiot doradczy, gromadzący te informacje w związku z wykonywaną usługą, zobowiązany jest do przestrzegania tajemnicy uzyskanych informacji, za wyjątkiem informacji wskazujących na działania rolnika o charakterze przestępczym lub kryminalnym.

3.2. Ustalenie zakresu norm i wymogów dla gospodarstwa

Doradca wykonujący usługę doradczą powinien przed przystąpieniem do jej wykonania zapoznać się z dokumentami, od których zależy zakres minimalnych wymogów obowiązujących w konkretnym gospodarstwie, dotyczącymi:

1) położenia (lub nie) gospodarstwa na Obszarach Szczególnie Narażonych,

2) położenia (lub nie) gospodarstwa na obszarze NATURA 2000,

3) planów zadań ochronnych obejmujących użytki rolne należące lub użytkowane przez rolnika,

4) położenia gospodarstwa na terenie parku krajobrazowego, parku narodowego, rezerwatu, obszaru chronionego krajobrazu, w strefie ochronnej ujęć wody,

5) położenia (lub nie) gospodarstwa na obszarze zagrożonym erozją wodną,

6) innymi – właściwymi dla danego regionu, miejscowości, gospodarstwa.

W trakcie sporządzania oceny spełnienia wymogów wzajemnej zgodności doradca powinien również:

1) uzyskać od rolnika informację dotyczącą realizowanych działań rolnośrodowiskowych, które wymagają spełnienia szczegółowych wymogów właściwych dla tych działań,

2) uzyskać od rolnika informację, czy stosuje osady ściekowe w gospodarstwie,

- 9 -

3) uzyskać informacje dotyczące kierunków i skali produkcji zwierzęcej, stosowanego systemu utrzymania zwierząt, struktury użytkowania gruntów w gospodarstwie,

4) zapoznać się z umową zbytu nadwyżki nawozów naturalnych lub umową dzierżawy gruntów rolnych w gospodarstwach położonych na OSN, jeżeli produkcja azotu w nawozach naturalnych przekracza w gospodarstwie 170 kg N na 1 ha użytków rolnych,

5) sprawdzić, czy rolnik posiada plany nawożenia, jeżeli gospodarstwo położone jest na OSN,

6) w przypadku stosowania komunalnych osadów ściekowych, sprawdzić, czy rolnik posiada:

- kartę przekazania odpadu, - wyniki analizy zastosowanego osadu ściekowego, - wyniki analizy gleby, na której był/jest stosowany komunalny osad ściekowy, - dokument zalecanych dawek osadów ściekowych.

7) sprawdzić, czy rolnik posiada dokument zbycia substancji niebezpiecznych i opakowań po tych substancjach,

8) sprawdzić, czy rolnik posiada prawidłowo prowadzoną ewidencję zabiegów ochrony roślin,

9) sprawdzić, czy rolnik posiada aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin przez osoby wykonujące zabiegi,

10) sprawdzić, czy badanie sprawności technicznej opryskiwacza jest aktualne,

11) sprawdzić czy księga rejestracji inwentarza w gospodarstwie prowadzona jest prawidłowo,

12) sprawdzić, czy paszporty dla zwierząt mają aktualne wpisy,

13) sprawdzić, czy dokumentacja leczenia zwierząt jest przechowywana przez odpowiedni okres czasu,

14) sprawdzić, czy rolnik posiada dokumentację potwierdzającą rodzaj i pochodzenie pasz stosowanych w żywieniu zwierząt oraz dokumentację dotyczącą kupna/sprzedaży produktów rolnych,

15) sprawdzić, czy w gospodarstwie prowadzona jest ewidencja stosowania środków dezynfekcyjnych w budynkach inwentarskich,

16) sprawdzić, czy rolnik posiada zezwolenie wodno-prawne lub pozwolenie zintegrowane, jeżeli w gospodarstwie jest wymagane.

W przypadku wątpliwości, dotyczących informacji istotnych dla prawidłowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności oraz prawidłowego sporządzenia planu dostosowania, ewentualne informacje od rolnika należy odnotować w liście sprawdzającej.

Informacje te mogą dotyczyć:

stanów inwentarza, jeżeli rolnik nie prowadzi aktualnego rejestru inwentarza lub zapisy budzą wątpliwości – potrzebne do obliczenia produkcji nawozów naturalnych, pojemności zbiorników na nawozy naturalne na OSN, oceny minimalnej powierzchni kojców na sztukę trzody chlewnej, cieląt itp.,

aktualności wpisów w wymaganej dokumentacji,

planów działań rolnośrodowiskowych, realizowanych w gospodarstwie i związanych z tym dodatkowych wymogów,

planowanych zmian w gospodarstwie, mających związek ze zmianą wymogów wzajemnej zgodności, jeżeli sporządzany jest plan dostosowania gospodarstwa do minimalnych wymogów np. powiększenie skali produkcji zwierzęcej a produkcja obornika, powierzchnia i pojemność zbiorników na nawozy naturalne, warunki dobrostanu zwierząt.

Zakres istotnych informacji z punktu widzenia wymogów „cross compliance” może być specyficzny dla danego gospodarstwa i ocena stanu należy do doradcy wykonującego usługę doradczą.

Zakres wymogów wzajemnej zgodności obejmuje wiele szczegółowych wymogów. Wymogi pogrupowane zostały w ramach obowiązujących obszarów, zgodnie z załącznikami II i III do Rozporządzenia Rady 73/2009, w formie następujących list sprawdzających:

OBSZAR A. OCHRONA ŚRODOWISKA oraz IDENTYFIKACJA I REJESTRACJA ZWIERZĄT

A.1. Ochrona dzikiego ptactwa. A.2. Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne.

A.3. Ochrona środowiska, w przypadku rolniczego wykorzystania osadów ściekowych.

A.4. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (OSN).

A.5. Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

- 10 -

A.6. Identyfikacja i rejestracja świń.

A.7. Identyfikacja i rejestracja bydła.

A.8. Identyfikacja i rejestracja owiec i kóz.

OBSZAR B. ZDROWIE PUBLICZNE LUDZI, ZDROWIE ZWIERZĄT, ZDROWOTNOŚĆ ROŚLIN

B.9. Zdrowotność roślin. B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym oraz β-agonistycznym. B.11.(1) Bezpieczeństwo żywności i pasz – wymogi ogólne.

B.11.(2) Bezpieczeństwo żywności i pasz – zasady i higiena produkcji pasz.

B.11.(3) Bezpieczeństwo żywności i pasz – higiena produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego. B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE). B. 13-15. Zgłaszanie chorób.

OBSZAR C. DOBROSTAN ZWIERZĄT

C.16. Ochrona cieląt.

C.17. Ochrona świń.

C.18. Wymogi dotyczące ochrony wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich.

DKR. NORMY DOTYCZĄCE DOBREJ KULTURY ROLNEJ zgodnej z ochroną środowiska (dalej DKR)

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY W GOSPODARSTWIE

BHP.1. Ogólne zasady bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym.

BHP.2. Stan bhp w zagrodzie rolnej.

BHP.3. Stan bhp przy zabiegach agrotechnicznych.

BHP.4. Stan bhp przy chowie i hodowli zwierząt.

BHP.5. Stan bhp przy innych pracach wykonywanych przez rolników.

3.2.1. Dobór list sprawdzających dla konkretnego gospodarstwa

W konkretnym gospodarstwie minimalny zakres wymogów wzajemnej zgodności może być dużo węższy w zależności od prowadzonych kierunków produkcji oraz zgromadzonych informacji wcześniej wymienionych. Prawidłowe ustalenie minimalnego zakresu wymogów jest zadaniem doradcy, wykonującego usługę doradczą.

3.2.1.1. Gospodarstwa prowadzące produkcję roślinną:

Zakres podstawowy list dla gospodarstw, z których produkty są wprowadzane do obrotu:

A.1. Ochrona dzikiego ptactwa.

A.2. Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne.


B.9. Zdrowotność roślin.

B.11.(1) Bezpieczeństwo żywności i pasz – wymogi ogólne.


DKR. Normy dotyczące dobrej kultury rolnej





- 11 -

Zakres podstawowy list dla gospodarstw, z których produkty nie są wprowadzane do obrotu:






DKR. Normy dotyczące dobrej kultury rolnej BHP.1. Ogólne zasady bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym. BHP.2. Stan bhp w zagrodzie rolnej.



Dodatkowo (jeśli dotyczy):

Gospodarstwo stosuje osady ściekowe:


Gospodarstwo jest położone na OSN:

A.4. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (OSN).

3.2.1.2. Gospodarstwa prowadzące produkcję zwierzęcą:

Zakres podstawowy list dla wszystkich gospodarstw utrzymujących zwierzęta (oprócz list sprawdzających, dotyczących produkcji roślinnej):

A6; A7; A8 Identyfikacja i rejestracja zwierząt (zgodnie z wymogami dla gatunku zwierząt w gospodarstwie).

B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym oraz β-agonistycznym.

B.11.(1) Bezpieczeństwo żywności i pasz – wymogi ogólne - w zakresie produkcji zwierzęcej, jeśli nie były wypełniane przy produkcji roślinnej.


B.11.(3) Bezpieczeństwo żywności i pasz – higiena produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego - jeżeli do obrotu wprowadzane są mleko lub jaja.

B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE) w przypadku przeżuwaczy.

B. 13-15. Zgłaszanie chorób.

C.18. Wymogi dotyczące wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich.

oraz jeśli dotyczy :

Gospodarstwa utrzymujące cielęta:

C.16. Ochrona cieląt.

Gospodarstwa utrzymujące świnie:

C. 17. Ochrona świń. BHP.4. STAN BHP PRZY CHOWIE I HODOWLI ZWIERZĄT

.

3.3. Narzędzia stosowane w pracy doradczej

Duży wpływ na efekty pracy doradczej ma wyposażenie techniczne doradcy oraz przygotowane narzędzia pracy doradczej.

- 12 -

Podstawowym narzędziem pracy doradczej, zapewniającym jednolite zasady postępowania doradców i oceny spełnienia wymogów wzajemnej zgodności oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwie, są listy sprawdzające.

Po wyborze właściwego dla danego gospodarstwa zestawu list sprawdzających, doradca dokonuje oceny spełnienia wymogów szczegółowych umieszczonych na listach sprawdzających i przy każdym z wymogów wypełnia właściwą kolumnę: (TAK lub NIE lub NIE DOTYCZY, Opis stanu stwierdzonego).

Kolumnę „Opis stanu stwierdzonego” należy wypełnić nie tylko w przypadku stwierdzonej niezgodności, ale również w przypadku zgodności z wymogiem.

Zalecane czynności, jakie należy wykonać przy ocenie spełnienia poszczególnych wymogów szczegółowych, zostały opisane w punkcie 6 niniejszego opracowania.

Raport, którego wzór stanowi załącznik 4 do metodyki, jest wykonywany w dwóch egzemplarzach: jeden egzemplarz dla rolnika oraz jeden dla podmiotu doradczego i musi być przechowywany przez 5 lat od zakończenia roku, w którym rolnik otrzymał płatność z tytułu korzystania z usług doradczych.

Ważne jest, aby doradcy prowadzący ocenę spełnienia sparametryzowanych wymogów wzajemnej zgodności posługiwali się podobnymi urządzeniami pomiarowymi – porównywalnymi z urządzeniami wykorzystywanymi w trakcie kontroli przez inne służby. Za najbardziej przydatne w pracy doradczej jako standardowe wyposażenie doradcy zaproponowano urządzenia przedstawione w tabeli poniżej.

rzyrządy pomiarowe jako standardowe wyposażenie doradcy rolniczego

Lp. Urządzenie Zakres stosowania

1 Klinometr Pomiar kąta nachylenia stoków

2. Laska gleboznawcza długa Do oceny stopnia „ubicia” gleby i do pobierania prób

3. Pehametr glebowy pH gleby

4. Miernik uniwersalny Hałas, oświetlenie, wilgotność

5. Detektor gazów (amoniak, siarkowodór, dwutlenek węgla)

Pomiar stężenia gazów w pomieszczeniach

6. Taśma miernicza Pomiar odległości

Uwaga - zamiast miernika uniwersalnego istnieje możliwość zakupu pojedynczych mierników

3.4. Wizyta w gospodarstwie

Wizja lokalna w ocenie dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności będzie źródłem informacji w zakresie większości wymogów. Na wykonanie usługi doradczej doradca ma minimum 12 miesięcy, a w uzasadnionych przypadkach czas ten może być wydłużony. Istnieją zatem warunki do wizytacji wszystkich pól w okresie wegetacyjnym w celu dokonania oceny spełnienia norm dobrej kultury rolnej, zgodnej z ochroną środowiska.

Umowa pomiędzy rolnikiem i uprawnionym podmiotem doradczym powinna być zawarta na okres obejmujący sezon wegetacyjny roślin.

Jeżeli w gospodarstwie prowadzona jest produkcja zwierzęca, ocena dobrostanu zwierząt, ocena warunków przygotowania pasz bez wizji lokalnej w budynkach inwentarskich i pomieszczeniach, w których magazynowane są pasze lub materiały paszowe oraz przygotowywane są pasze, jest niemożliwa.

Wiele czynników dotyczących dobrostanu zwierząt ma charakter zmienny w zależności od pory roku a często także pory dnia (stężenie gazów szkodliwych, natężenie oświetlenia naturalnego, natężenie hałasu). Ocena spełnienia wymogów wzajemnej zgodności czy plan dostosowania gospodarstwa do tych wymogów są czynnościami doradczymi i nie mają charakteru kontrolnego. Takie postępowanie pozwoli rolnikowi ustalić ewentualne zagrożenia i podjąć racjonalne decyzje dotyczące ewentualnej poprawy warunków dobrostanu - tym samym przyczyni się do polepszenia efektywności gospodarowania.

Celem ujednolicenia zasad świadczenia usług doradczych zakłada się również minimalną ilość wizyt doradcy bezpośrednio w gospodarstwie. W gospodarstwie prowadzącym tylko produkcję roślinną i nie położonym na

- 13 -

Obszarach Szczególnie Narażonych wystarczyć może jedna wizyta. Wykonanie usługi doradczej w gospodarstwie z produkcją zwierzęcą – o niedużej skali produkcji - wymagało będzie minimum dwóch wizyt.

Wykonanie usługi doradczej w gospodarstwach z dużą liczbą działek rolnych, położonych na OSN i posiadających dużą ilość inwentarza (zwłaszcza bydła, owiec, kóz) wymagało będzie większej liczby wizyt w gospodarstwie, szczególnie w przypadku stwierdzonych w trakcie oceny niezgodności.

Jeżeli zachodzi potrzeba wykonania planu dostosowania do minimalnych wymogów wzajemnej zgodności, zaleca się przeprowadzić w tym celu co najmniej jedną wizytę w gospodarstwie.

4. Dokumentowanie pracy doradczej

Doradcy (podmiot doradczy), świadczący usługi doradcze dofinansowywane w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów”, muszą prowadzić jednolitą dokumentację pracy doradczej, potwierdzającą wykonanie usługi (rozliczenia finansowe usług, kontrola), jak również dokumentację potwierdzającą ocenę spełnienia wymogów wzajemnej zgodności oraz jej wyniki. Dokumentem potwierdzającym zakres wykonanych usług doradczych powinna być karta usługi doradczej, zgodnie ze wzorem, zamieszczonym w załączniku nr 3. Karta powinna być prowadzona indywidualnie dla każdego gospodarstwa i zawierać podpis rolnika, potwierdzający wykonanie poszczególnych czynności w ramach realizowanej usługi. Kartę musi podpisać również doradca.

Dla potrzeb ARiMR do wniosku o płatność z tytułu wykonanej usługi doradczej wymagany jest załącznik potwierdzający wykonanie usługi przez podmiot doradczy, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do metodyki.

5. Dokumentacja dla rolnika

Efektem końcowym sporządzonej oceny spełnienia wymogów wzajemnej zgodności będzie „Raport z przeprowadzonej oceny dostosowania gospodarstwa do wzajemnej zgodności”- załącznik nr 4 do metodyki.Obowiązkowymi załącznikami do raportu są kopie list sprawdzających, ponadto wykonane obliczenia, rysunki, informacje, itp., jeżeli istniała potrzeba ich sporządzenia.

Jeżeli przedmiotem usługi będzie sporządzenie planu dostosowania do wymogów wzajemnej zgodności, efektem będzie „Plan dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności”.

Każdy z tych dokumentów sporządzany będzie w dwóch egzemplarzach: po jednym dla rolnika i podmiotu doradczego. Rolnik i podmiot doradczy zobowiązani są do przechowywania tych dokumentów przez okres 5 lat kalendarzowych, licząc od końca roku, w którym dokonano wypłaty tych środków. Każdy z raportów podpisywany jest przez podmiot doradczy, doradcę, który wykonał usługę doradczą, oraz rolnika.

Podpis rolnika jest równocześnie wyrażeniem akceptacji dla jakości wykonanej usługi doradczej i potwierdzeniem przyjęcia przez niego wyniku usługi doradczej.

Podstawowe wymagania, jakim odpowiadać powinna dokumentacja:

1) usługa doradcza musi uwzględniać specyfikę gospodarstwa;

2) dokumentacja przekazana rolnikowi powinna być przygotowana w sposób umożliwiający jej wykorzystanie do usprawnienia zarządzania gospodarstwem przez rolnika, podjęcia działań w celu dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności;

3) doradca (instytucja doradcza) będzie ponosić odpowiedzialność cywilną za jakość usług doradczych. Złe doradzanie, którego dowodem będą zapisy zawarte w dokumentacji przekazanej rolnikowi, może skutkować w przypadku kontroli wymogów wzajemnej zgodności w gospodarstwie konsekwencjami finansowymi dla rolnika w postaci obniżonych płatności.

- 14 -

6. Wykonanie oceny dostosowania gospodarstwa do norm i wymogów wzajemnej zgodności

6.1. OBSZAR A

A.1. Ochrona dzikiego ptactwa

Lp. Wymogi Czynności wykonywane w trakcie oceny dostosowania gospodarstwa

A.1.1. Przestrzega się wymagań obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody (Dz. U.2009,Nr 151 , poz.220 z późn.zm) albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 tej ustawy w zakresie dotyczącym gatunków ptaków wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska.

Sprawdzenie, czy i które działki są położone na obszarze NATURA 2000.Jesli nie – zaznaczamy NIE DOTYCZY (gdyż ten wymóg dotyczy tylko gruntów położonych na NATURZE 2000)

Sprawdzenie, czy opracowany jest dla tego obszaru plan zadań ochronnych lub plan ochrony (PZO/PO).

Sprawdzenie, czy jest przestrzegany zakres zadań wynikający z PZO/PO zdefiniowany jako zadania obligatoryjne

Wykaz gatunków ptaków, które mogą być objęte planami ochrony lub planami zadań ochronnych przedstawiono w załączniku nr 5 do metodyki.

A.1.2. Przestrzega się zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków podlegających ochronie.

Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków objętych ochroną.

Sprawdzenie, czy na terenie gospodarstwa:

nie ma śladów płoszenia, chwytania, zabijania ptaków, niszczenia jaj, gniazd, niszczenia siedlisk i ostoi ptaków objętych ochroną.

nie są założone przynęty, sidła, klatki do chwytania ptaków bądź inne urządzenia temu służące itp.

Na podstawie lustracji i rozmowy z rolnikiem. W uzasadnionych przypadkach zalecić sposoby służące ochronie ptaków i ich siedlisk np:

dostosowanie sposobu i terminu wykonywania prac agrotechnicznych, leśnych, budowlanych i innych tak, aby zminimalizować ich wpływ na biologię zwierząt i ich siedliska;

poinformowanie o zakazie wykonywania prac mających wpływ na stosunki wodne.

Wykaz gatunków ptaków objętych ochroną gatunkową (ścisłą i częściową) – załączniki 6 i 7 do metodyki.

A.1.3. Przestrzega się zakazu umyślnego niszczenia jaj, gniazd oraz płoszenia ptaków objętych ochroną.

Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego

niszczenia gniazd i jaj lub

umyślnego płoszenia ptaków

objętych ochroną

A.1.4. Przestrzega się zakazu niszczenia siedlisk i ostoi ptaków objętych ochroną.

A.1.5. W strefach ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków zabrania się:

wycinania drzew lub krzewów,

dokonywania zmian stosunków

Sprawdzenie, czy w okolicy nie została wyznaczona strefa ochrony ptaków. Jeżeli tak, to czy w jej granicach nie odbywa się wycinanie drzew, regulacja stosunków wodnych, wznoszenie obiektów, które mogą zachwiać integralnością terenu ochrony ostoi i miejsc rozrodu – na podstawie obserwacji i rozmowy z rolnikiem.

- 15 -

wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą ochrony poszczególnych gatunków,

wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.

Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada, wydane na podstawie art. 52 ust. 2 lub art. 56 ust. 1 lub 2 ustawy o ochronie przyrody, pozwolenie na odstępstwo od zakazu umyślnego chwytania oraz zabijania ptaków objętych ochroną.

Wykaz gatunków ptaków, dla których wyznacza się strefy ochrony ostoi, regularnego przebywania i rozrodu - załącznik 8 metodyki.

Jeżeli w gospodarstwie położonym na lub poza obszarem Natura 2000 wystąpią naruszenia wymogów dyrektywy ptasiej, a na terenie gospodarstwa znajdują się przyrodniczo cenne siedliska (siedlisko), wówczas sporządzający ocenę doradca powinien sporządzić stosowne zalecenie odnośnie do dostosowania sposobów i terminów wykonywania prac agrotechnicznych tak, aby zminimalizować wpływ na biologię zwierząt i ich siedliska. W przypadku istnienia planu zadań ochronnych lub planu ochrony wskazać rolnikowi w ZALECENIACH te zadania, które są obligatoryjne dla jego działek „naturowych”, a w przypadku zadań fakultatywnych wskazać źródła dofinansowania działań, z których może skorzystać np. program rolnośrodowiskowy.

Dla tego obszaru nie ma potrzeby sporządzania planu dostosowania, usunięcie ewentualnych naruszeń można określić w formie zaleceń.

Przykładowe wypełnienie listy sprawdzającej (wybrane wymogi):

A.1. Ochrona dzikiego ptactwa

Lp. Wymogi zgodności TAK NIE NIE DO-

TYCZY

Opis stanu stwierdzonego

A.1.1. Przestrzega się wymagań obligatoryjnych, wynikających z planów zadań ochronnych, sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody (Dz. U.2009,Nr 151, poz.220 z późn.zm) albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 tej ustawy w zakresie dotyczącym gatunków ptaków wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska.

X

Taki zapis stosujemy w przypadku braku działek rolnych na obszarze Natura 2000 lub braku planów zadań ochronnych na dzień…

A.1.1.

lub

Przestrzega się wymagań obligatoryjnych, wynikających z planów zadań ochronnych, sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody (Dz. U.2009,Nr 151, poz.220 z późn.zm) albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 tej ustawy w zakresie dotyczącym gatunków ptaków wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska.

X

Na działce rolnej położonej……. (obręb, nr działki ewidencyjnej, nazwa obszaru Natura 2000) stwierdzono nieprzestrzeganie obligatoryjnych zadań, zawartych w planie zadań ochronnych. Wymienić, jakie zadania.

A.1.3. Przestrzega się zakazu umyślnego niszczenia jaj, gniazd oraz płoszenia ptaków objętych ochroną.

X

Na działkach, gdzie ptactwo buduje gniazda, brak śladów występowania zniszczeń i płoszenia ptactwa.

- 16 -

Przykład zalecenia

Nr niezgodności z listy sprawdzającej

Opis niezgodności Zalecenia

A.1.4. Na łące znajduje się siedlisko błotniaka łąkowego. Nie została skoszona część łąki określona w PZO - niezgodność polega na nieprzestrzeganiu wymogu obligatoryjnego PZO.

Na działce rolnej położonej……. (obręb, nr działki ewidencyjnej) część łąki, na której znajduje się siedlisko błotniaka łąkowego, pozostawić część szuwaru nie skoszonego, aby mógł zbudować gniazdo; resztę łąki regularnie kosić, aby umożliwić zdobywanie pokarmu.

A. 2. Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje

niebezpieczne

Lp. Wymogi Czynności wykonywane w trakcie

oceny dostosowania gospodarstwa

A.2.1. Zabrania się wprowadzania bezpośrednio i pośrednio do

wód podziemnych substancji niebezpiecznych,

określonych w załączniku nr 11 (wykaz I) do

rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy spełnić

przy wprowadzaniu ścieków4, zawartych w:

1) ściekach - w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dn. …

Prawo wodne5 z wyłączeniem ścieków bytowych

i komunalnych, o których mowa w art. 9 pkt 15 i 16 tej

ustawy,

2) odpadach - w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o odpadach", określonych w załączniku nr 1 do tej ustawy, ujętych w kategoriach Q4, Q5, Q7, Q9, Q14.

Sprawdzamy, czy na terenie gospodarstwa nie ma śladów zanieczyszczenia gleby i wody substancjami niebezpiecznymi dla środowiska (komentarz pod tabelą). Sprawdzamy, czy właściwie zabezpieczone są środki ochrony roślin, substancje ropopochodne, czy nie ma śladów, plam, kałuży, odcieków zawierających substancje niebezpieczne.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, w jaki sposób przechowywane i zabezpieczone są substancje niebezpieczne np. środki ochrony roślin, substancje ropopochodne , paliwa, itp.

A.2.2. Zabrania się wprowadzania do gleby substancji niebezpiecznych, określonych w załączniku nr 11 (wykaz II) do rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków

4, zawartych w:

1) ściekach - w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy Prawo wodne

5, z wyłączeniem ścieków bytowych i

komunalnych, o których mowa w art. 9 pkt 15 i 16 tej ustawy,

2) odpadach - w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach, określonych w załączniku nr 1 do tej ustawy, ujętych w kategoriach Q4, Q5, Q7, Q9, Q14.

Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada pozwolenie wydane na podstawie art. 140 ustawy Prawo wodne i przestrzega warunków w nim zawartych.

Sprawdzamy, czy na terenie gospodarstwa nie ma śladów zanieczyszczenia gleby substancja-mi niebezpiecznymi dla środowiska. Sprawdzamy, czy znajdujące się w gospodarstwie różnego rodzaju opakowania po substancjach niebezpiecznych dla środowiska są zabezpieczone przed wyciekami, które mogą przedostawać się do gleby, a dalej do wód.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, w jaki sposób przechowywane i zabezpieczone są substancje niebezpieczne.

4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu

ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 137, poz. 984. z późn. zm) 5 Ustawa z dnia 10 stycznia 2012 r. Prawo wodne (Dz. U. 2012 r. Nr 0, poz.145) tekst jednolity,

- 17 -

Wykonując ocenę w zakresie w/w wymogów, należy posługiwać się listą odpadów wymienionych poniżej oraz substancji niebezpiecznych, określonych w załączniku 9 do metodyki (zawierającym wykazy I i II substancji niebezpiecznych z rozporządzenia (Dz. U. Nr 137, poz. 984 z 2006 r. z późn. zm.).

Do substancji wymienionych w załączniku 9 zaliczamy głównie resztki znajdujące się w opakowaniach po: środkach ochrony roślin, olejach, smarach, rozpuszczalnikach oraz smary ochronne, świetlówki, rozpuszczalniki, środki oczyszczające, odtłuszczające, środki chłodnicze, insektycydy fosforoorganiczne stosowane w rolnictwie, sadownictwie i warzywnictwie w połączeniu z insektycydami z innych grup itp., a także ścieki w rozumieniu ustawy Prawo wodne

5 (wyłączając ścieki bytowe i komunalne) art. 9 ust. 1 pkt 14.

Ścieki - to wprowadzane do wód lub do ziemi:

1) wody zużyte, w szczególności na cele bytowe lub gospodarcze,

2) ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033 z późn. zm),

3) wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, terenów usługowych i składowych oraz dróg i parkingów,

4) wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania,

5) wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb łososiowatych,

6) wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb innych niż łososiowate albo innych organizmów wodnych, o ile produkcja tych ryb lub organizmów, rozumiana jako średnioroczny przyrost masy tych ryb albo tych organizmów w poszczególnych latach cyklu produkcyjnego, przekracza 1.500 kg z 1 ha powierzchni użytkowej stawów rybnych tego obiektu w jednym roku danego cyklu.

Kategorie niektórych odpadów mogące zawierać substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego:

Q4 Substancje lub przedmioty rozlane, rozsypane, zgubione, lub które uległy innemu zdarzeniu losowemu (np. zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej).

Q5 Substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań (np. materiały z opakowań - odpady opakowaniowe, pojemniki, pozostałości z czyszczenia itp.).

Q7 Substancje nie spełniające już swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, oleje przepracowane itp.).

Q9 Pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry itp.).

Q14 Substancje lub przedmioty nie mające dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych, odpady biurowe itp.).

Naruszenie wymogów dotyczących ochrony wód gruntowych przed zanieczyszczeniem niektórymi substancjami niebezpiecznymi może być wynikiem braku porządku w gospodarstwie, braków o charakterze inwestycyjnym lub obydwu przyczyn równocześnie. W takim przypadku należy wskazać właściwe postępowanie z tymi substancjami, zaproponować rozwiązania naprawcze (np.: zbieranie opakowań po substancjach niebezpiecznych, gromadzenie zużytych olejów w przeznaczonym do tego celu pojemniku, gromadzenie zużytych filtrów w sposób bezpieczny dla środowiska, przekazywanie oleju i opakowań właściwym firmom, wydzielenie miejsca na środki ochrony roślinbądź wykonanie betonowej posadzki w miejscu przechowywania paliwa, zakup pompy paliwa, itp.). Zawsze należy poinformować rolnika o konsekwencjach niewłaściwego postępowania.

Sporządzenie planu dostosowania w tym zakresie jest nieuzasadnione.

Działanie dostosowawcze należy odnotować pod listą sprawdzającą w formie pisemnego zalecenia.

- 18 -

Przykład zalecenia

Nr niezgodności

z listy sprawdzającej

Opis niezgodności

Zalecenia

A.2.2. Opakowania po substancjach niebezpiecznych (środki ochrony roślin, oleje przepracowane) nie są zabezpieczone przed niekorzystnym oddziaływaniem na środowisko.

Zakupić pojemnik z tworzywa sztucznego lub innego materiału przeznaczonego do magazynowania zużytych olejów. Oznaczyć napisem „Oleje przepracowane”. Postawić w zamkniętym garażu z maszynami na betonowej/utwardzonej posadzce.

Opakowania po środkach ochrony roślin gromadzić do czasu ich oddania w punkcie sprzedaży w zamkniętej szafce ze środkami ochrony roślin lub w worku/pojemniku z tworzywa sztucznego, ustawionym w odosobnionym miejscu - magazyn.

- 19 -

Przykładowe wypełnienie listy sprawdzającej:

A.2. Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne

Lp. Wymogi zgodności TAK NIE NIE

DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

A.2.1. Zabrania się wprowadzania bezpośrednio i pośrednio do

wód podziemnych substancji niebezpiecznych,

określonych w załączniku nr 11 w wykazie I do

rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy

spełnić przy wprowadzaniu ścieków6, zawartych w:

1) ściekach w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy Prawo

wodne7, z wyłączeniem ścieków bytowych i

komunalnych, o których mowa w art. 9 pkt 15 i 16 tej

ustawy,

2) odpadach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o odpadachokreślonych w załączniku nr 1 do tej ustawy ujętych w kategoriach Q4, Q5, Q7, Q9, Q14.

X

Rolnik wskazał wydzielone miejsce w magazynie – szafa w której składuje środki ochrony roślin wykorzystywane na bieżąco. Zużyte filtry, a także opakowania z rozpuszczalnikami i smarami, znajdują się w magazynie na półkach. Na terenie gospodarstwa nie widać tłustych kałuż.

A.2.2. Zabrania się wprowadzania do gleby substancji niebezpiecznych, określonych w załączniku nr 11 w wykazie II do rozporządzenia w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków

5, zawartych

w:

a) ściekach w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy Prawo wodne

7, z wyłączeniem ścieków bytowych i

komunalnych, o których mowa w art. 9 pkt 15 i 16 tej ustawy,

2) odpadach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach, określonych w załączniku nr 1 do tej ustawy ujętych w kategoriach Q4, Q5, Q7, Q9, Q14.

Powyższy zakaz nie dotyczy rolnika, który posiada pozwolenie wydane na podstawie art. 140 ustawy Prawo wodne i przestrzega warunków w nim zawartych.

X

Stwierdzono, że puste opakowania po środkach ochrony roślin znajdują się w różnych miejscach -magazyn, podwórko, parapet okienny magazynu.

6 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu

ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984).

7 Ustawa z dnia 10 stycznia 2012 r. Prawo wodne (Dz. U. 2012 r. Nr 0, poz.145) tekst jednolity

- 20 -

A.3. Ochrona środowiska w przypadku rolniczego wykorzystania osadów ściekowych

Lp. Wymogi Czynności wykonywane w trakcie oceny

dostosowania gospodarstwa

A.3.1. Stosowano komunalne osady ściekowe zgodnie z celem, tylko ustabilizowane odpowiednio przygotowane i poddane stosownej obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi obniżającemu podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminującemu zagrożenie dla środowiska lub zdrowia.

Sprawdzamy, czy rolnik zastosował osady wiadomego pochodzenia tj. czy posiada dokument zawierający opis parametrów stosowanego osadu z oczyszczalni.

(Pomocniczo przykład karty ewidencyjnej komunalnych osadów ściekowych znajduje się w Dz.U.2010r. Nr 249, poz. 1673).

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy rolnik posiada dokument zawierający informacje o parametrach oznaczanych w osadach.

A.3.2. Przed zastosowaniem komunalnych osadów ściekowych przeprowadzono badania gruntu metodami referencyjnymi, o których mowa w załączniku nr 5 do rozporządzenia

8 w sprawie

komunalnych osadów ściekowych.

Sprawdzamy, czy rolnik posiada wyniki analizy gleby, na której został zastosowany osad (parametry określane w glebie: odczyn gleby -pH; zawartość metali ciężkich: ołów, kadm, rtęć, nikiel, chrom, miedź, cynk oraz fosfor).

Wyniki analizy powinien rolnik otrzymać od wytwórcy osadów.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy jest dokument i są na nim oznaczone powyższe parametry.

A.3.3. Nie przekroczono dopuszczalnych zawartości metali ciężki w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm???), na którym zastosowano/stosowane będą komunalne osady ściekowe, załącznik nr 2 i 3 do rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych.

Sprawdzamy, czy na dokumencie z wynikami analizy gleby, znajdują się oznaczenia pH gleby, fosforu, metali ciężkich - ołów, kadm, rtęć, nikiel, chrom, miedź, cynk,

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy nie zostały przekroczone dopuszczalne wartości metali ciężkich, zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem* załącznik nr 2 ewentualnie 3.

A.3.4. Posiadanie wyników badań komunalnych osadów ściekowych oraz gruntów (zawierających informacje o odczynie gleby, zawartości metali ciężkich, fosforze przyswajalnym) i obowiązek ich przechowywania przez okres 5. lat.

Sprawdzamy, czy rolnik posiada wyniki analizy badań komunalnych osadów ściekowych, które zastosował w gospodarstwie oraz gleby na której je zastosował i czy wie, że musi przechowywać te dokumenty przez 5 lat.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy są dokumenty (jakie) i że poinformowaliśmy rolnika o przechowywaniu dokumentów 5 lat.

A.3.5. Przestrzega się zalecanych dawek komunalnych osadów ściekowych określonych w dokumencie przekazanym przez wytwórcę komunalnych osadów ściekowych.

Sprawdzamy, czy rolnik posiada dokument wydany przez wytwórcę, potwierdzający ilość dostarczonych osadów w postaci rozpisanych dawek (osadów) zastosowanych w gospodarstwie. Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy rozpisano dawki osadu w dokumencie i podajemy ich wielkość.

A.3.6. Przestrzega się zakazu stosowania osadów ściekowych, o których mowa pkt II, Lp.1, załącznika do rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie procesu odzysku R10 (Dz. U. z 2011 r. Nr 86, poz. 476), jeżeli nie spełniają warunków określonych w tym załączniku.do tego rozporządzenia

Sprawdzamy, czy rolnik stosował osady z zakładowych oczyszczalni ścieków i czy jest dokument ich przebadania z oczyszczalni.

Jeśli tak - odnotowujemyto w liście sprawdzającej.

8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (DZ.U.

z 2010 r. Nr 137, poz. 924)

- 21 -

A.3.7. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa (nie dotyczy drzew owocowych).

Sprawdzamy, czy rolnik zna zasady stosowania osadów ściekowych i przestrzega zakazów związanych z ich stosowaniem (wymienionych w punktach A.3.7 do A.3.10), które dotyczą jego gospodarstwa).

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, pod jaką uprawę zastosowano osad, jej powierzchnię, termin stosowania, działkę ewidencyjną;

jeśli w pobliżu są cieki wodne, zbiornik wodny, dom mieszkalny odnotowujemy odległości, w jakich znajdują się od pola, na którym zastosowano osad.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, czy osady ściekowe są stosowane zgodnie z wymogami.

Jeśli w pobliżu są cieki wodne, zbiornik wodny, dom mieszkalny, odnotowujemy odległości, w jakich znajdują się od pola, na którym zastosowano osad.

A.3.8. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na gruntach przeznaczonych do uprawy roślin jagodowych i warzyw, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z glebą i są spożywane w stanie surowym, w okresie 10 miesięcy poprzedzających zbiór tych roślin i podczas samego zbioru.

A.3.9. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na łąkach i pastwiskach.

A.3.10. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych:

1) na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych,

2) na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem,

3) na gruntach o dużej przepuszczalności (piaski luźne i słabo-gliniaste oraz piaski gliniaste lekkie), jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu,

4) na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, o ile akt prawa miejscowego wydanego na podstawie art. 58 ustawy Prawo wodne (czyli przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej) nie stanowi inaczej,

5) w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającym do brzegów jezior i cieków*,

6) na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności,

7) na terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody; o ile akt prawa miejscowego wydanego na podstawie art. 58 ustawy Prawo wodne (czyli przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej) nie stanowi inaczej.

A.3.11. Przestrzega się zakazu stosowania osadów ściekowych na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%.

Jeżeli zastosowano osad na gruntach o spadku, podać, czy spadek tennie przekracza 10%.

A.3.12. Przestrzega się zakazu stosowania osadów ściekowych na terenach użytkowanych rolniczo o pH gleby mniejszym niż 5,6.

Sprawdzamy u rolnika, czy na dokumencie analizy gleby znajduje się wynik odczynu gleby, który nie powinien być niższy niż 5,6. Odnotowujemy w liście sprawdzającej oznaczoną wartość pH gleby.

* cieki naturalne - to rzeki, strugi, strumienie i potoki oraz inne wody płynące w sposób ciągły lub okresowy, naturalnymi lub uregulowanymi korytami (wg ustawy Prawo wodne). Należy bezwzględnie przestrzegać zakazu stosowania osadów w odległościach mniejszych niż obowiązujące od cieków, szczególnie kiedy wypełnione są wodą.

- 22 -

Przykładowe wypełnienie listy sprawdzającej (wybrane wymogi)

A.3. Ochrona środowiska w przypadku rolniczego wykorzystania osadów ściekowych


DOTYCZY Opis stanu stwierdzonego

A.3.1. Przestrzega się obowiązku stosowania komunalnych osadów ściekowych zgodnie z celem, tylko ustabilizowanych, odpowiednio przygotowanych i poddanych stosownej obróbce (biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi obniżającemu podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminującemu zagrożenie dla środowiska lub zdrowia)

X

Rolnik posiada dokument z oczyszczalni, zawierający opis parametrów stosowanego osadu.

A.2.3. Przestrzega się zakazu nie przekroczania dopuszczalnych zawartości metali ciężki w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm), na którym zastosowano/stosowane będą komunalne osady ściekowe, załącznik nr 2 i 3 do rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów ściekowych.

X

Rolnik nie ma dokumentu z wynikami analizy gleby (oznaczone pH gleby, fosfor, metale ciężkie - ołów, kadm, rtęć, nikiel, chrom, miedź, cynk).

A.3.12. Przestrzega się zakazu stosowania osadów ściekowych na terenach użytkowanych rolniczo o pH gleby mniejszym niż 5,6. X

Rolnik nie posiada dokumentu z wynikami analizy gleby, na którym powinna być określona wartość pH gleby.

W przypadku naruszeń, dotyczących rolniczego wykorzystania osadów ściekowych, należy wskazać, jakie wymagania musi spełniać gospodarstwo stosujące osady ściekowe, jaka dokumentacja jest wymagana przy stosowaniu komunalnych osadów, właściwe postępowania z osadami oraz wyjaśnić konsekwencje, skutki niewłaściwego stosowania osadów.

Sporządzenie planu dostosowania w tym zakresie jest nieuzasadnione. Działanie dostosowawcze w formie pisemnego zalecenia należy odnotować pod listą sprawdzającą.

Przykład zalecenia

Nr niezgodności


Opis niezgodności

Zalecenia

A.3.3., A.3.4., A.3.12.

Rolnik nie posiada wyników analizy gleby, na której zastosowano komunalny osad ściekowy, wykonanej przed zastosowaniem komunalnego osadu ściekowego (na zawartość metali ciężkich, pH, fosforu).

Zwrócić się do wytwórcy osadu (forma pisemna) o dostarczenie kopii analizy gleby; powinna zawierać informacje, dla kogo sporządzona, pod jakie uprawy (oznaczenia: pH gleby, zawartość metali ciężkich - ołów, kadm, rtęć, nikiel, chrom, miedź, cynk i fosfor).

- 23 -

A.4. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Dotyczy OSN

Poniższa lista wymogów wraz z opisem i załącznikami może ulec zmianom w momencie

ogłoszenia, rozporządzeniami dyrektorów RZGW, nowych programów działań na OSN.



Przechowywanie nawozów naturalnych i kiszonek

A.4.1. Obornik jest przechowywany w pomieszczeniu(ach) inwentarskim/-ich o nieprzepuszczalnym podłożu lub na płycie zaopatrzonej w instalacje odprowadzające wycieki do szczelnych, zamkniętych zbiorników na gnojówkę i wodę gnojową.

Odnotowujemy w liście sprawdzającej, w jaki sposób jest składowany obornik (np. głęboka obora, płyta). Sprawdzamy czy w gospodarstwie są urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych, tj. obornika, gnojówki i czy odcieki powstające przy przechowywaniu obornika są zabezpieczone i nie wydostają się z płyty na grunt.

A.4.2. Pojemność płyty obornikowej zapewnia możliwość gromadzenia i przechowywania obornika w okresach, kiedy nie jest on wykorzystywany rolniczo (co najmniej 6 miesięcy).

Sprawdzamy, czy powierzchnia płyty obornikowej zapewnia możliwość gromadzenia obornika w okresach, kiedy nie jest on wykorzystywany rolniczo (min. 6 mies.).

Wykonać pomiar płyty/płyt i odnotować powierzchnię w liście sprawdzającej. Wyliczamy stany średnioroczne inwentarza, ilość DJP, a następnie powierzchnię płyty obornikowej, wykorzystując normatywy podane w załącznikach 10,11,12 do poradnika.

A.4.3. Pojemność zbiorników na gnojowicę i na gnojówkę wystarcza na ich przechowywanie przez okres, kiedy nie jest ona wykorzystywana rolniczo (co najmniej 6 miesięcy).

Sprawdzamy, czy pojemność zbiornika(ów) na gnojowicę i/lub na gnojówkę jest wystarczająca na okres, kiedy nawóz(y) ten nie jest wykorzystywany rolniczo (co najmniej 6 miesięcy).

Wpisać na liście sprawdzającej pojemności zbiornika na gnojówkę (gnojowicę) np. z obliczeń, projektu itp. Wyliczamy stany średnioroczne inwentarza, ilość DJP, wyliczamy objętość zbiornika, wykorzystując normatywy podane w załącznikach 10,11,12 do poradnika.

Wyniki wyliczeń dołączyć do raportu.

A.4.4. Kiszonki są zabezpieczone przed wyciekiem soków do gruntu.

Sprawdzamy, czy sposób przechowywania kiszonek zabezpiecza grunt przed wyciekiem do niego soków kiszonkowych.

Należy odnotować w liście sprawdzającej sposób konserwacji kiszonek i powierzchnię silosów.

Wymagana dokumentacja

A.4.5. Rolnik posiada roczny plan nawożenia dla upraw.

Sprawdzamy, czy rolnik posiada kompletny/ne plan(y) nawożenia dla upraw w nim prowadzonych (jeżeli jest on wymagany programem działań). Plan nawożenia powinien być opracowany dla każdej działki z uwzględnieniem wyliczenia produkcji nawozów naturalnych w gospodarstwie, następnie rozdysponowaniem ich pod wybrane uprawy (z uwzględnieniem azotu) i zapotrzebowaniem na nawozy mineralne. Przykład zawartości planu w załączniku 13. W przypadku braku lub niepełnego planu odnotować w liście sprawdzającej, czego brakuje w planie.

A.4.6. Dawka nawozu naturalnego, zastosowana w ciągu roku, nie przekracza więcej niż 170 kg azotu (N) w czystym składniku na 1 ha

Sprawdzamy, czy rolnik nie przekracza dawki 170 kg N z nawozów naturalnych na hektar UR w ciągu roku. Pomocny w wyliczeniu produkcji azotu w gospodarstwie jest załącznik 14 do poradnika.

- 24 -

użytków rolnych. Wyniki wyliczeń dołączyć do raportu.

Zasady stosowania nawozów

A.4.7. Nawozy (mineralne, naturalne, organiczne, organiczno-mineralne) stosuje się zgodnie z zasadami i wymaganiami określonymi w programie działań.

Wywiad z rolnikiem na temat zasad i terminów stosowania nawozów - wg wymagań programu. Sprawdzamy, czy rolnik zna zasady stosowania nawozów określone w programie działań na OSN. Sprawdzić, czy rolnik posiada dokumentację (jeśli jest obowiązująca), gdzie odnotowuje stosowanie nawozów, tj. rodzaj i ilość nawozu, termin zastosowania, roślina uprawna. Odnotować w liście informacje o kompletności sprawdzanej dokumentacji lub jej braku (zgodnie z wymaganiami programu).

A.4.8. Przestrzega się pozostałych wymagań z programu działań obowiązującego na terenie OSN, na terenie którego położone jest gospodarstwo rolne lub jego część.

Każdy doradca sporządzający ocenę w zakresie wymogów na OSN musi zapoznać się z programem działania ogłoszonym przez dyrektora RZGW, opublikowanym w Dzienniku Urzędowym danego województwa, na terenie którego znajduje się OSN. Wymagania te obowiązują rolnika, którego gospodarstwo lub jego część położone jest w obszarze OSN. Wykaz programów działań znajduje się na stronie www.kzgw.gov.pl. Aplikacje programów działań dostępne są na stronach internetowych RZGW (Gdańsk, Szczecin, Poznań, Wrocław, Warszawa, Gliwice).

Na podstawie programu sprawdzamy, czy rolnik przestrzega pozostałych wymagań wynikających z tego programu, np.:

- posiada inną wymaganą dokumentację,

- przestrzega innych zasad dotyczących nawożenia itp.

Sprawdzamy czy prowadzona dokumentacja jest pełna, zawiera wszystkie wymagane zapisy, jest uzupełniana na bieżąco. W przypadku braku dokumentacji odnotować w liście sprawdzającej, czego brakuje.

Zakres naruszeń w przypadku wymogów w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego może być różny i obejmować:

brak urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych,

zbyt małą pojemność urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych,

przecieki z uszkodzonych lub nieszczelnych urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych,

niewłaściwe składowanie kiszonek,

brak lub niekompletność dokumentacji wymaganej programem działania dla danego gospodarstwa,

przekroczenie produkcji azotu w nawozach naturalnych powyżej 170 kg na 1 ha UR i brak umowy na zbyt nadwyżki produkowanych w gospodarstwie nawozów.

Poniżej przedstawiono zalecenia dotyczące postępowania w przypadku nie spełnienia ww. wymogów. Składowanie nawozów naturalnych

Gospodarstwa posiadające zwierzęta zgodnie z przyjętą technologią ich utrzymania muszą posiadać odpowiednią infrastrukturę do przechowywania nawozów naturalnych. Powierzchnia płyty obornikowej i pojemność zbiorników na gnojówkę, wodę gnojową bądź gnojowicę musi być dostosowana do obsady zwierząt w gospodarstwie.

Etapy postępowania w celu obliczenia powierzchni płyty i/lub pojemności zbiornika:

1. Wyliczenie stanów średniorocznych zwierząt w gospodarstwie *

http://www.kzgw.gov.pl/

- 25 -

2. Przeliczenie zwierząt ze stanu średniorocznego na DJP (Duża Jednostka Przeliczeniowa - załącznik 11 w „Ocena dostosowania ………….. „. )

3. Przeliczenie DJP na wielkość płyty i/lub zbiornika (załącznik 12 w „Ocena dostosowania …………………”)

Płyta obornikowa - niezbędne informacje przy wyliczaniu jej powierzchni:

ilość produkowanego obornika,

wysokość układania pryzmy obornika na płycie (przeważnie ok. 2,0 m),

czas przechowywania obornika na płycie obornikowej – przez okres, gdy nie jest możliwe jego zastosowanie na polu (minimum 6 miesięcy).

3,5 m2 na 1 DJP jest wielkością minimalną (dla 100 dt/1DJP produkcji obornika w roku, jego masie objętościowej

800 kg/m3, wysokości pryzmy 2 m i 10% rezerwie płyty), - przy zmianie jednego z przytaczanych parametrów,

zmieni się również powierzchnia płyty.

Masa objętościowa obornika wynosi 600-1000 kg/m3, przeciętnie około 800 kg/m

3 i zależy od zawartości w nim

wody, ilości słomy, stopnia ugniecenia i czasu przechowywania.

Zbiornik na gnojówkę - pojemność ma zapewniać możliwość magazynowania gnojówki przez 6 miesięcy. Ilość produkowanej gnojówki od 1 DJP, przy utrzymywaniu zwierząt na płytkiej ściółce, wynosi średnio 12 dm

3/dobę,

a okres magazynowania - 6 miesięcy (182 dni). Zatem pojemność zbiornika na gnojówkę wynosi 3,0 m3/1 DJP.

Zbiornik na gnojowicę – pojemność ma zapewniać możliwość magazynowania gnojowicy przez 6 miesięcy. Przyjmując dobową produkcję gnojowicy w przeliczeniu na 1 DJP - 55 dm

3, to wymagana pojemność zbiornika

wynosi 10,0 m3/ 1 DJP.

* Poradnik PROW „Przepisy ochrony środowiska, normatywy i wskaźniki funkcjonujące w produkcji rolniczej” Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, 2006 r. lub na stronie http://www.cdr.gov.pl w zakładce - Normatywy Rolnicze

Przepisy prawne

pozwolenia na budowę nie wymaga budowa płyty obornikowej (wymaga zgłoszenia) oraz zbiornik o pojemności do 25 m

3

pozwolenia na budowę wymagają zbiorniki o pojemności powyżej 25 m3

Wymagane dokumenty przy ubieganiu się o pozwolenie na budowę:

wniosek (podanie),

aktualna mapka geodezyjna,

projekt budowlany,

dowód stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane,

decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu.

Programy ułatwiające obliczenia: Aplikacja w arkuszu kalkulacyjnym do obliczania stanów średniorocznych i obsady inwentarza w przeliczeniu na DJP stosowany w programach rolnośrodowiskowych. Aplikacja w arkuszu kalkulacyjnym do obliczania produkcji azotu z nawozów naturalnych.

Składowanie kiszonek

Kiszonki sporządzane w gospodarstwie ze świeżych roślin powinny być zabezpieczone, aby soki kiszonkowe powstające przy zakiszaniu nie przedostawały się bezpośrednio do gruntu. Wymagana wielkość silosu, płyty musi uwzględniać indywidualne zapotrzebowanie w gospodarstwie. Zapotrzebowanie na kiszonkę zależy od: ilości zwierząt żywionych kiszonkami, przyjętego sposobu żywienia zwierząt, dawek paszowych oraz roślin, z których jest sporządzana. Poniżej podano masy objętościowe niektórych rodzajów kiszonek, ułatwiające obliczenie pojemności silosu:

świeże zielonki - 700 – 800 kg/m3,

zielonki lekko przewiędnięte - 600 – 700 kg/m3,

trawy (wilgotność 50%) - 280 – 320 kg/m3,

trawy (wilgotność 35-40%) - 200 – 280 kg/m3.


- 26 -

Ilość odcieku powstającego przy zakiszaniu zielonek jest dość zróżnicowana i zależy od stopnia wilgotności zakiszanego surowca i technologii kiszenia. Soki kiszonkowe nie wymagają długiego okresu przechowywania, dlatego za wystarczające uznaje się zbiorniki o pojemności pozwalającej zebrać soki kiszonkowe powstające z kilku dni. Zbiorniki na soki kiszonkowe powinny mieć pojemność wynoszącą 1,4% - 3,0% zakiszanej masy zielonek. Najlepszym rozwiązaniem jest zakiszanie zielonek przewiędniętych i podsuszonych. Poniżej orientacyjne dane o pojemnościach zbiorników na odcieki przy silosach i płytach przejazdowych.

Orientacyjna pojemność zbiorników na soki kiszonkowe (przy masie objętościowej kiszonki wynoszącej 650-700kg/m

3) [A. Dobkowski 2000r.]

Przewidywana pojemność silosu w

m3

Ilość zakiszanej masy zielonki w dt

Zalecana pojemność zbiornika na soki kiszonkowe

w % zakiszanej masy zielonki

w m3

do 1250 do 750 3,0 do 20,0

1251 – 2250 751 – 1500 2,5 20,0 –30,0

2251 – 3750 1501 – 2500 2,0 30,0 – 50,0

powyżej 3750 powyżej 2500 1,5 50,0 i więcej

Dokumentacja w gospodarstwie

W przypadku braku dokumentacji wymaganej programem działania na OSN, należy poinformować rolnika, jaką dokumentację musi prowadzić i co powinna zawierać.

Dokumentacją taką może być: plan nawożenia, bilans azotu, rejestr wykonywania wszystkich zabiegów agrotechnicznych oraz ilość i rodzaj zastosowanych nawozów lub np.: karty dokumentacyjne pól, umowy na zbyt nadwyżki nawozów naturalnych itp.

Wytycznymi do sporządzania planu nawożenia i bilansu azotu jest rozporządzenie Ministra Środowiska z 2002 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44). W programach działań na OSN istnieje wymóg sporządzania planów nawożenia w oparciu o wyniki analizy zasobności gleb.

Ze specyfiką (innych) wymaganych dokumentów należy zapoznać się w konkretnych programach działań obowiązujących na terenach, na których położone jest gospodarstwo.

W przypadku sporządzania planu nawożenia należy ustalić wielkość produkcji nawozów naturalnych w gospodarstwie prowadzącym chów czy hodowlę zwierząt, produkcję azotu w nawozach naturalnych, aby później rozdysponować te nawozy pod określone uprawy. Należy przy tym pamiętać, że dawka nawozu naturalnego nie może przekraczać 170 kg N (w nawozie naturalnym na hektar UR).

Przy obliczaniu azotu w produkowanych w gospodarstwie nawozach naturalnych można posłużyć się współczynnikami z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 mają 2005 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej, objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. nr 93, poz.780) - załącznik nr 14 do poradnika.

Wzór umowy na zbyt nawozu naturalnego – załącznik nr 15 do metodyki. Wzór oświadczenia dotyczącego stosowania polepszaczy gleby – załącznik nr 17 do poradnika.


4. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Dotyczy OSN



Przechowywanie nawozów naturalnych i kiszonek

A.4.1. Obornik jest przechowywany w pomieszczeniu(ach) inwentarskim/-ich o nieprzepuszczalnym podłożu lub na płycie zaopatrzonej w instalacje odprowadzające wycieki do szczelnych, zamkniętych

X

W gospodarstwie jest płyta obornikowa oraz zbiornik na gnojówkę, nie ma odcieków z płyty na grunt.

- 27 -

zbiorników na gnojówkę i wodę gnojową.

Wymagana dokumentacja

A.4.5. Rolnik posiada roczny planu nawożenia dla upraw X

Brakuje planu nawożenia dla upraw

Zasady stosowania nawozów

A.4.13.

Przestrzega się pozostałych wymagań z programu działań obowiązującego na terenie OSN.

X

Rolnik posiada niekompletny rejestr wykonywanych zabiegów agrotechnicznych w prowadzonych uprawach. Nie odnotowano dla upraw zbożowych terminów i zbiegów agrotechnicznych prowadzonych wiosną oraz dat stosowania nawozów w uprawie rzepaku.

W przypadku niewielkich naruszeń rolnik sam może je zlikwidować, stosując się do zaleceń doradcy, na podstawie zrobionej przez niego oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności. Zalecenia w formie pisemnej powinny być odnotowane przez doradcę pod listą sprawdzającą.

Przykład zalecenia

Nr niezgodności


Opis niezgodności

Zalecenia

A.4.5 Rolnik nie posiada rocznego planu nawożenia dla upraw.

Opracować plan nawożenia dla upraw w bieżącym roku wg dostarczonego wzoru (szablon sporządzenia planu nawożenia dostarczono na podstawie załącznika 13 zawartego w poradniku).

A.4.13. Rolnik nie przestrzega pozostałych wymagań z programu działań, obowiązującego na terenie OSN,np. posiadanie innej dokumentacji wynikającej z programów działań, jak np.:

- rejestr wykonywanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów.

Niekompletny rejestr wykonywanych zabiegów agrotechnicznych. Uzupełnić wpisy przy uprawach zbożowych dotyczące terminów i rodzajów wiosennych zbiegów uprawowych. Brakuje też wpisów dat stosowania nawozów w uprawie rzepaku, które należy uzupełnić.

Rolnik może wyrazić wolę zlikwidowania naruszeń w ramach planu dostosowania gospodarstwa z pomocą doradcy. Plan dostosowania może dotyczyć:

wykonania lub uzupełnienia planu nawożenia,

dodatkowego obliczenia wielkości płyty, zbiornika (np. z sugestią ich umiejscowienia) jeżeli docelowo rolnik planuje powiększenie stada, a płyta jest za mała.

W przypadku, kiedy rolnik nie posiada dokumentacji w gospodarstwie, takiej jak planu nawożenia w oparciu o analizy gleby, dodatkowo kart dokumentacyjnych pól, brakuje wyliczeń powierzchni silosów czy jeszcze innej dokumentacji czy dodatkowo uzupełnienia dokumentacji z roku/lat poprzednich, można taką usługę wykonać w ramach dodatkowych usług doradczych dla rolników ”Prowadzenie w gospodarstwach rolnych położonych na OSN dokumentacji określonej w programach działań wydanych w drodze rozporządzenia przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej w pierwszym roku bądź latach następnych”.

- 28 -

A.5. Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Lp.

Wymogi Czynności wykonywane w trakcie oceny dostosowania gospodarstwa

A.5.1. Przestrzega się wymagań obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych sporządzonych na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody albo planów ochrony sporządzonych na podstawie art. 29 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody w zakresie dotyczącym typów siedlisk przyrodniczych, gatunków zwierząt oraz gatunków roślin, wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Ministra Środowiska.

Sprawdzenie, czy i które działki są położone na obszarze NATURA 2000.

Sprawdzenie, czy opracowany jest dla tego obszaru plan zadań ochronnych lub plan ochrony (PZO/PO).

Sprawdzenie, czy jest przestrzegany zakres zadań wynikający z PZO/PO, zdefiniowany jako zadania obligatoryjne

A.5.2. Zabrania się podejmowania działań mogących negatywnie i znacząco oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000.

Sprawdzenie, czy prowadzona bądź planowana działalność rolnicza może oddziaływać na przedmioty ochrony w obszarze Natura 2000. Przedsięwzięcia znaczącego oddziaływania na środowisko przedstawiono w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1397.

A.5.3. Przestrzega się zakazu umyślnego zrywania, zbierania i niszczenia roślin objętych ochroną.

Sprawdzenie, czy na terenie gospodarstwa nie ma śladów: zrywania, zbierania i niszczenia roślin objętych ochroną. W niektórych przypadkach, jeśli istnieją sytuacje szkodliwe dla zachowania roślin objętych ochroną w stanie właściwym należy zalecić rolnikowi sposoby ochrony np.

dostosować wypas zwierząt gospodarskich na obszarze siedliska, w sposób właściwy dla gatunku chronionego,

wykonywać koszenie siedliska, w sposób właściwy dla gatunku chronionego.

Jeżeli w gospodarstwie wystąpią naruszenia wymogów dyrektywy siedliskowej oraz ochrony gatunkowej roślin i zwierząt, a na terenie gospodarstwa mogą one wystąpić, wówczas sporządzający ocenę doradca powinien sporządzić stosowne zalecenie odnośnie promowania racjonalnej gospodarki rolnej umożliwiającej zachowanie ostoi i gatunków chronionych.

W przypadku istnienia planu zadań ochronnych lub planu ochrony wskazać rolnikowi w ZALECENIACH te zadania, które są obligatotyjne dla jego działek „naturowych”, a w przypadku zadań fakultatywnych wskazać źródła dofinansowania działań, z których może skorzystać np. program rolnośrodowiskowy.

Sporządzanie planu dostosowania w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w zakresie ochrony dzikiego ptactwa oraz siedlisk przyrodniczych dzikiej flory i fauny powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności.


A.5 Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

Lp. Wymogi TAK NIE NIE

DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

A.5.1.

Przestrzega się wymagań obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych albo planów ochrony w zakresie dotyczącym typów siedlisk, gatunków zwierząt, gatunków roślin

X

Taki zapis stosujemy w przypadku braku działek rolnych na obszarze Natura 2000 lub braku planów

- 29 -

zadań ochronnych na dzień.

A.5.1.

Przestrzega się wymagań obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych albo planów ochrony w zakresie dotyczącym typów siedlisk, gatunków zwierząt, gatunków roślin

X

Na działce rolnej położonej……. (obręb, nr działki ewidencyjnej, nazwa obszaru Natura 2000). stwierdzono nieprzestrzeganie obligatoryjnych zadań zawartych w planie zadań ochronnych. Wymienić te zadania.

A.5.2. Przestrzega się podejmowania działań mogących negatywnie i znacząco oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000

X

Rolnik nie podejmował i nie planuje podejmowania działań, które mogą znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko Rolnika zapoznano z działaniami negatywnego oddziaływania na cele ochrony wyznaczonego obszaru Natura 2000 (np. ingerencja w stosunki wodne gruntów, zmiana sposobu użytkowania, zwiększenia DJP w gospodarstwie, niekontrolowane wydobywanie torfu).

Przykład zalecenia

Nr niezgodności


Opis niezgodności

Zalecenia

A.5.3. Rolnik nie przestrzega zakazu umyślnego zrywania, zbierania i niszczenia roślin objętych ochroną

Na działce rolnej położonej……….. (obręb, nr działki ewidencyjnej) zachować ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych, utrzymać dotychczasowy sposób użytkowania lub ograniczyć eksploatację siedliska poprzez opóźnienie koszenia lub ograniczenie wypasu w zależności od występowania gatunków roślin i siedlisk. Wskazać inne działania służące zachowaniu roślin chronionych.

A.6. Identyfikacja i rejestracja świń



A.6.1 Rolnik posiada numer siedziby stada. Powyższy obowiązek nie dotyczy posiadacza zwierzęcia utrzymującego nie więcej niż jedną świnię, z przeznaczeniem na własne potrzeby.

Sprawdzenie, czy rolnik posiada numer siedziby dla swojego stada na podstawie decyzji wydanej przez ARiMR.

Usunięto:

- 30 -

A.6.2

Rolnik prowadzi aktualną księgę rejestracji świń, dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu. Księga rejestracji świń w formie papierowej powinna być prowadzona zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz

Sprawdzenie czy rolnik prowadzi Księgę rejestracji świń. W przypadku, gdy doszło do zmiany naniesionych danych, czy błędny zapis jest możliwy do odczytania. Sprawdzenie danych zawartych w księdze rejestracji świń w zakresie ich wpisywania.

A.6.3 Rolnik obowiązany jest do udostępniania na żądanie osoby upoważnionej do dokonywania czynności kontrolnych: pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli, dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz okazywania i udostępniania danych informatycznych.

Sprawdzenie w wywiadzie, czy rolnikowi znane są zasady lub czy udostępniał już dane osobom upoważnionym do kontroli - jeśli taka sytuacja miała miejsce, jeśli kontroli nie było, zaznaczamy NIE DOTYCZY, ale informujemy rolnika o takim obowiązku.

A.6.4 Dane zawarte w księdze rejestracji świń przechowywane są przez okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia.

Sprawdzenie, czy rolnik przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji świń przez okres trzech lat od dnia ubycia zwierzęcia ze stada.

A.6.5

Rolnik jest obowiązany oznakować świnie bezzwłocznie, a w każdym przypadku przed opuszczeniem przez świnie siedziby stada, za pomocą kolczyka założonego na lewą małżowinę uszną lub tatuażu umieszczonego w sposób czytelny i trwały w obu małżowinach usznych świni albo na jej grzbiecie, zawierających numer identyfikacyjny zwierzęcia gospodarskiego.

Sprawdzenie, czy wszystkie świnie są właściwie oznakowane, tzn. posiadają założony na lewej małżowinie usznej kolczyk z numerem identyfikacyjnym zwierzęcia gospodarskiego albo duplikat kolczyka lub mają wytatuowany numer identyfikacyjny zwierzęcia gospodarskiego. Sprawdzenie, czy oznakowanie zwierząt jest czytelne. W przypadku, gdy widoczny jest ślad po kolczyku na małżowinie usznej, sprawdzenie, czy rolnik wystąpił o duplikat kolczyka.

A.7. Identyfikacja i rejestracja bydła



A.7.1 Rolnik posiada numer siedziby stada bydła.


A.7.2

W siedzibie stada wszystkie sztuki bydła są znakowane poprzez umieszczenie na obu uszach kolczyków w terminie 7 dni od dnia urodzenia lub dnia kontroli granicznej w przypadku bydła przywożonego z państwa trzeciego (z wyłączeniem, gdy miejscem przeznaczenia jest rzeźnia, a uboju dokona się w terminie 20 dni od czasu przejścia takiej kontroli), jednak nie później niż do dnia opuszczenia siedziby stada, w której się urodziły. Bydło pochodzące z innego państwa UE zachowuje swoje oryginalne kolczyki.

Sprawdzenie, czy wszystkie sztuki bydła są oznakowane zgodnie z przepisami (czy mają pozakładane kolczyki na obydwu małżowinach usznych).

A.7.3 Rolnik prowadzi aktualną księgę rejestracji bydła dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące

Sprawdzenie danych zawartych w księdze rejestracji bydła w zakresie terminowości ich wpisywania.

- 31 -

obowiązek wpisu.

A.7.4 Posiadacze bydła zgłaszają fakt urodzenia, śmierci oraz przewozu bydła do i z siedziby stada wraz z datami tych zdarzeń kierownikowi biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w terminie 7 dni od dnia nastąpienia tego zdarzenia.

Sprawdzenie, czy rolnik dokonał zgłoszenia bydła na podstawie posiadanych paszportów zwierząt.

A.7.5 W siedzibie stada wszystkie sztuki bydła posiadają paszporty zgodne ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła. W paszporcie zamieszcza się wymagane dane natychmiast po przywiezieniu zwierzęcia do hodowli i bezpośrednio przed jego wywiezieniem.

Sprawdzenie, czy rolnik posiada paszporty dla wszystkich sztuk bydła w swoim stadzie z aktualnymi wpisami.

A.7.6 Rolnik będący posiadaczem bydła obowiązany jest przedstawiać, na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz organów Inspekcji Weterynaryjnej, informacje dotyczące pochodzenia, identyfikacji lub przeznaczenia bydła.

Sprawdzenie w wywiadzie, czy rolnikowi znane są te zasady lub czy udostępniał już dane osobom upoważnionym do kontroli - jeśli taka sytuacja miała miejsce, jeśli kontroli nie było, zaznaczamy NIE DOTYCZY, ale wskazane jest poinformowanie rolnika o takim obowiązku.

A.7.7 Rolnik prowadzi księgę rejestracji bydła w formie papierowej lub w formie elektronicznej i przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji bydła przez okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia. Księga rejestracji bydła w formie papierowej powinna być prowadzona zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwju Wsi w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz. Księga rejestracji bydła jest udostępniana przez rolnika na żądanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych.

Sprawdzenie, czy rolnik prowadzi Księgę rejestracji bydła; w przypadku, gdy doszło do zmiany naniesionych danych, czy błędny zapis jest możliwy do odczytania. Sprawdzenie, czy rolnik przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji bydła przez okres trzech lat od dnia ubycia zwierzęcia ze stada. Sprawdzenie, czy rolnik udostępnia księgę rejestracji bydła na żądanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych.

- 32 -

A.8. Identyfikacja i rejestracja owiec i kóz



A.8.1 Rolnik posiada numer siedziby stada owiec lub kóz.


A.8.2

W siedzibie stada wszystkie sztuki owiec lub kóz są właściwie znakowane za pomocą kolczyków, w terminie 180 dni od dnia urodzenia lub 14 dni od dnia przeprowadzenia kontroli granicznej w przypadku owiec lub kóz przywożonych z państwa trzeciego (z wyłączeniem gdy miejscem przeznaczenia jest rzeźnia, a uboju dokona się w terminie 5 dni roboczych od dnia kontroli granicznej), jednak nie później niż do dnia opuszczenia siedziby stada, w której się urodziły. Owce lub kozy pochodzące z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej zachowują swoje oryginalne oznakowanie.

Sprawdzenie czy wszystkie sztuki kóz/owiec są oznakowane zgodnie z przepisami Sprawdzenie czy zwierze pochodzące z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej posiada oryginalne oznakowanie.

A.8.3 Rolnik prowadzi aktualną księgę rejestracji owiec lub księgę rejestracji kóz, dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu.

Sprawdzenie, czy rolnik prowadzi Księgę rejestracji owiec/kóz. W przypadku gdy doszło do zmiany naniesionych danych czy błędny zapis jest możliwy do odczytania. Sprawdzenie danych zawartych w księdze rejestracji kóz/owiec w zakresie terminowości ich wpisywania.

A.8.4

Rolnik prowadzi księgę rejestracji owiec oraz księgę rejestracji kóz w formie papierowej lub w formie elektronicznej i przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji owiec oraz księdze rejestracji kózprzez okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia. Księga rejestracji owiec i księga rejestracji kóz w formie papierowej powinna być prowadzona zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz. Księga rejestracji owiec i księga rejestracji kóz jest udostępniana przez rolnika na żądanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych.

Sprawdzenie, czy rolnik przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji kóz/owiec przez okres trzech lat od dnia ubycia zwierzęcia ze stada. Sprawdzenie, czy rolnik udostępnia księgę rejestracji owiec i księgę rejestracji kóz na żądanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych.

A.8.5 Rolnik dostarcza, na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub organów Inspekcji Weterynaryjnej, informacje na temat pochodzenia, identyfikacji i miejsca przeznaczenia owiec lub kóz, które hodowca posiadał, przechowywał, transportował, sprzedawał lub ubijał w ciągu trzech ostatnich lat.

Sprawdzenie w wywiadzie, czy rolnikowi znane są te zasadylub czy udostępniał już dane osobom upoważnionym do kontroli - jeśli taka sytuacja miała miejsce , jeśli kontroli nie było zaznaczamy NIE DOTYCZY, ale informujemy rolnika o takim obowiązku.

A.8.6 W przypadku przewozu owiec i kóz w obrębie terytorium państwa, zwierzętom tym towarzyszą dokumenty przewozowe, które powinny być zgodne ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lipca 2005 r. w sprawie wzoru dokumentu przewozowego dla owiec i kóz oraz które powinny być przechowywane przez okres nie krótszy niż 3 lata od dnia przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia. Kopie dokumentów przewozowych dla owiec i kóz

Sprawdzenie, czy rolnik przechowuje dokumenty przewozowe owiec/kóz przez okres trzech lat od dnia przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia. Sprawdzenie, czy rolnik dostarcza na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub organów Inspekcji Weterynaryjnej kopie dokumentów przewozowych dla owiec i kóz.

- 33 -

są dostarczane przez rolnika na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub organów Inspekcji Weterynaryjnej.

A.8.7 Spisu owiec lub kóz dokonuje się w stadzie co najmniej raz na 12 miesięcy, nie później jednak niż w dniu jesiennego przeglądu stada.

Sprawdzenie, czy rolnik dokonuje w swoim stadzie spisu owiec/kóz co najmniej raz na 12 miesięcy.


A.7. Wymogi w zakresie identyfikacji i rejestracji bydła


DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

A.7.1 Rolnik posiada numer siedziby stada bydła.

x Numer: 05..

Decyzja nr….

A.7.2

W siedzibie stada wszystkie sztuki bydła są znakowane poprzez umieszczenie na obu uszach kolczyków w terminie 7 dni od dnia urodzenia lub dnia kontroli granicznej w przypadku bydła przywożonego z państwa trzeciego (z wyłączeniem, gdy miejscem przeznaczenia jest rzeźnia, a uboju dokona się w terminie 20 dni od czasu przejścia takiej kontroli), jednak nie później niż do dnia opuszczenia siedziby stada, w której się urodziły. Bydło pochodzące z innego państwa UE zachowuje swoje oryginalne kolczyki.

x

Stado bydła liczy 100 sztuk; wszystkie zwierzęta są prawidłowo oznakowane.

A.7.3 Rolnik prowadzi aktualną księgę rejestracji bydła, dokonując wpisów do tej księgi w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące obowiązek wpisu. x

Brak aktualnych wpisów w księdze rejestracji zwierząt. Dwie jałówki nr………… zakupione miesiąc przed wizytą doradcy nie są wpisane do księgi.

A.7.4 Posiadacze bydła zgłaszają fakt urodzenia, śmierci oraz przewozu bydła do i z siedziby stada wraz z datami tych zdarzeń kierownikowi biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w terminie 7 dni od dnia nastąpienia tego zdarzenia.

x

Zgłoszenia dotyczące zdarzeń w stadzie bydła dokonywane są zgodnie z określonym terminem.

A.7.5 W siedzibie stada wszystkie sztuki bydła posiadają paszporty zgodne ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie wzoru paszportu bydła. W paszporcie zamieszcza się wymagane dane natychmiast po przywiezieniu zwierzęcia do hodowli i bezpośrednio przed jego wywiezieniem.

x

Brak czterech paszportów cieląt w wieku około 3 miesięcy. Rolnik nie odebrał paszportów z Biura Powiatowego Agencji.

A.7.6 Rolnik, będący posiadaczem bydła, obowiązany jest przedstawiać, na żądanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz organów Inspekcji Weterynaryjnej, informacje dotyczące pochodzenia, identyfikacji lub przeznaczenia bydła.

x

Instytucje upoważnione do prowadzenia czynności kontrolnych w ramach identyfikacji i rejestracji zwierząt nie zwracały się do rolnika o przedstawienie informacji dotyczących pochodzenia, identyfikacji lub

- 34 -

przeznaczenia bydła.

A.7.7 Rolnik prowadzi księgę rejestracji bydła w formie papierowej lub w formie elektronicznej i przechowuje dane zawarte w księdze rejestracji bydła przez okres 3 lat od dnia utraty posiadania zwierzęcia. Księga rejestracji bydła w formie papierowej powinna być prowadzona zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozowju Wsi w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz. Księga rejestracji bydła jest udostępniana przez rolnika na żądanie osoby upoważnionej do wykonywania czynności kontrolnych.

x

Rolnik prowadzi księgę rejestracji w formie papierowej i jest ona zgodna ze wzorem określonym w załączniku do rozporządzenia w sprawie księgi rejestracji bydła, świń, owiec lub kóz. Dane o zwierzętach przechowywane są przez okres 3 lat. U rolnika nie były prowadzone czynności kontrolne.

Przykłady zaleceń

Nr niezgodności


Opis niezgodności

Zalecenia

A.7.3 Brak aktualnych wpisów w księdze rejestracji zwierząt. Dwie jałówki zakupione miesiąc przed wizytą doradcy nie są wpisane do księgi.

Uzupełnić brakujące wpisy w księdze rejestracji bydła.

A.7.5 Brak czterech paszportów cieląt w wieku około 3 miesięcy. Rolnik nie odebrał paszportów z biura powiatowego Agencji

Niezwłocznie odebrać brakujące paszporty; wykonać obowiązkowe wpisy na drugiej stronie paszportu.

- 35 -

6.2. OBSZAR B

ZDROWIE PUBLICZNE LUDZI, ZDROWIE ZWIERZĄT, ZDROWOTNOŚĆ ROŚLIN B.9. Zdrowotność roślin



B.9.1. Stosuje się tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu.

Na podstawie ewidencji stosowanych środków ochrony roślin w gospodarstwie sprawdzenie, czy rolnik stosuje tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu np. za ostatni okres wegetacyjny.

B.9.2. Środki ochrony roślin stosuje się wyłącznie zgodnie z etykietą - instrukcją stosowania, (ściśle z podanymi w niej zaleceniami)* oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt i środowiska.

Sprawdzenie, czy rolnik stosuje środki ochrony roślin zgodnie z etykietą - instrukcją stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami, stosując w pierwszej kolejności metody biologiczne, agrotechniczne, hodowlane lub integrowaną ochronę roślin. Sprawdzamy, czy wpisane w ewidencji dawki lub inne parametry są zgodne z instrukcją-etykietą dla danego środka.

B.9.3. Rolnik przechowuje środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie - instrukcji stosowania.

Sprawdzenie, czy rolnik przechowuje środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie - instrukcji stosowania.

B.9.4. Rolnik prowadzi ewidencję zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin.

Sprawdzenie, czy rolnik prowadzi ewidencję stosowania środków ochrony roślin zgodnie z ustawą (przykładowy wzór ewidencji zawiera załącznik 16).

B.9.5. Osoba wykonująca zabiegi środkami ochrony roślin posiada:

aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin na terytorium Polski

lub

ukończyła, nie wcześniej niż 5 lat przed wykonywaniem zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin, szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin w innym państwie członkowskim, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo państwie, które zawarło ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę regulującą swobodę przedsiębiorczości, na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, i posiada zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia.

Sprawdzenie, czy rolnik posiada zaświadczenie uprawniające do prowadzenia zabiegów środkami ochrony roślin (jeśli je wykonuje) i wpisanie daty wydania ostatniego zaświadczenia. Jeżeli rolnik korzysta z usług – wpisać „ korzysta z usług”. Poinformowac, że dla potrzeb kontroli będzie musiał podać potrzebne informacje o wykonującym usługę.

B.9.6. Przestrzegany jest obowiązek stosowania środków ochrony roślin przy użyciu sprzętu sprawnego technicznie, który użyty zgodnie z przeznaczeniem nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska.

Sprawdzenie, czy sprzęt do zabiegów środkami ochrony roślin w gospodarstwie posiada aktualne badanie sprawności technicznej (jeżeli gospodarstwo posiada własny sprzęt). Wpisać datę ostatniego badania opryskiwacza.

* w przygotowywanej zmianie ustawy o ochronie roślin – treść w nawiasie będzie usunięta Przykład wypełnienia listy sprawdzającej

- 36 -

B.9. Zdrowotność roślin


DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

B.9.1. Stosuje się tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu.

X

Sprawdzono stosowane środki ochrony roślin w okresie od dnia ……… (poz.4-8 ewidencji). Wszystkie środki dopuszczone do obrotu.

B.9.2. Środki ochrony roślin stosuje się wyłącznie zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, (ściśle z podanymi w niej zaleceniami)* oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt i środowiska.

X

Środki z pkt. B.9.1. są stosowane prawidłowo, o czym świadczą dane zapisane w ewidencji.

B.9.3. Rolnik przechowuje środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie - instrukcji stosowania.

X

Środki ochrony roślin rolnik przechowuje w szafie ze szczelnym dnem. Szafa znajduje się w pomieszczeniu, gdzie warunki przechowywania nie są zgodne z instrukcją (temperatury mogą być za wysokie lub za niskie).

B.9.4. Rolnik prowadzi ewidencję zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin.

X

Niepełna ewidencja zabiegów środkami ochrony roślin w zakresie powierzchni uprawy roślin i przyczyn zastosowania środka (poz…….ewidencji).

B.9.5. Osoba wykonująca zabiegi środkami ochrony roślin posiada:

-aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin na terytorium Polski lub

-ukończyła, nie wcześniej niż 5 lat przed wykonywaniem zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin w innym państwie członkowskim, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo państwie, które zawarło ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowę regulującą swobodę przedsiębiorczości, na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie i posiada zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia.

X

Aktualne zaświadczenie ukończenia szkolenia nr…….. na nazwisko rolnika. Ważne do ……………………..

- 37 -

B.9.6. Przestrzegany jest obowiązek stosowania środków ochrony roślin przy użyciu sprzętu sprawnego technicznie, który użyty zgodnie z przeznaczeniem nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska.

X

Rolnik posiada własny opryskiwacz, aktualne badanie sprawności, którego termin upływa………………….

* w przygotowywanej zmianie ustawy o ochronie roślin – treść w nawiasie będzie usunięta

Wymogi dotyczące zdrowotności roślin obejmują: stosowanie wyłącznie środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu, przechowywanie i stosowanie środków ochrony roślin wyłącznie zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, prowadzenie ewidencji wykonywanych zabiegów, posiadanie aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin i aktualne badanie stanu technicznego opryskiwacza. Naruszenia powyższych wymogów wymagają sporządzenia stosownych zaleceń. Nie przewiduje się sporządzania planów dostosowania. Przykłady zaleceń

Nr niezgodności



B.9.3 Środki ochrony roślin przechowywane są w temperaturze poniżej 0

oC

Szafę ze środkami ochrony roślin należy oznakować, zamontować zamek, aby była zamykana na klucz i zapewnić wymaganą w instrukcji - etykiecie temperaturę przechowywania.

B.9.4 Braki w ewidencji stosowania środków ochrony roślin

Uzupełnić zapisy w ewidencji stosowania środków ochrony roślin w zakresie powierzchni uprawy roślin - gdzie zastosowano środek i podać przyczyny zastosowania środka.

B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym oraz ß-agonistycznym

Lp. Wymogi Czynności wykonywane w trakcie

oceny dostosowania gospodarstwa

B.10.1 Rolnik przestrzega zakazu podawania zwierzętom gospodarskim, zwierzętom dzikim utrzymywanym przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie oraz zwierzętom akwakultury substancji, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z uwzględnieniem odstępstw, o których mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 i art. 68 ust. 1

Sprawdzenie, na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy nie podaje zwierzętom/nie posiada związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym w innym celu niż leczenie zwierząt.

Preparaty lecznicze, zawierające wymienione związki, jeśli są podawane w celach leczniczych, będą wpisane do dokumentacji leczenia zwierząt wraz z okresem karencji.

B.10.2 Rolnik przestrzega zakazu utrzymywania w gospodarstwie zwierząt akwakultury, w których organizmie znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 tej ustawy.

Sprawdzenie na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy nie podawał zwierzętom akwakultury związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym w innym celu niż leczenie zwierząt. Preparaty lecznicze, zawierające wymienione związki, jeśli są podawane w celach leczniczych, będą wpisane do dokumentacji leczenia zwierząt wraz

- 38 -

z okresem karencji.

B.10.3 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku lub uboju zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w których organizmach znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 oraz w przypadku przewidzianym w art. 71 ust. 2 tej ustawy.

Sprawdzenie, w oparciu o dokumentację dostępną w gospodarstwie np: faktury, książka rejestracji zwierząt i wywiad z rolnikiem, czy nie umieszcza lub nie ubija zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w których organizmach znajdują się lub u których wykryto substancje o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym w innym celu niż leczenie zwierząt i porównanie jej z dokumentacją leczenia zwierząt.

B.10.4 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku i przetwarzania mięsa zwierząt gospodarskich, zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie i zwierząt akwakultury, w których organizmach znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 tej ustawy.

Sprawdzenie, poprzez porównanie zapisów w ewidencji leczenia zwierząt z dostępnymi danymi nt. sprzedaży i przetwarzania mięsa (faktury, kwity dostawy itp.) i wywiadu z rolnikiem, czy posiadacz zwierząt przestrzega okresu karencji dla podawanych weterynaryjnych środków leczniczych lub innych leków, których podawanie jest dozwolone.

B.10.5 Rolnik przechowuje dokumentację leczenia zwierząt, przez 5 lat od daty dokonania w niej ostatniego wpisu.

Sprawdzenie, czy rolnik posiada dokumentacje leczenia zwierząt zgodną z obowiązującym wzorem (Załącznik 21 poradnika) lub zapisanie informacji od rolnika o tym, że zwierzęta dotychczas nie były leczone.

B.10.6 Rolnik przestrzega zakazu posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających: 1) substancje o działaniu beta-agonistycznym, które

mogą być stosowane w celu przyspieszenia porodu;

2) oestradiol 17β lub jego pochodne estropodobne.

Sprawdzenie dokumentacji leczenia zwierząt oraz przeprowadzenie wywiadu z rolnikiem w celu stwierdzenia, czy gospodarstwo przestrzega zakazu posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających oestradiol 17β lub jego pochodne estropodobne.

B.10.7 Rolnik przestrzega zakazu podawania w postaci zastrzyków substancji, o których mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, zwierzętom hodowlanym włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych.

Sprawdzenie w oparciu o dokumentację leczenia zwierząt oraz wywiad z rolnikiem, czy przestrzegany jest zakaz podawania w postaci zastrzyków substancji mających działanie beta-agonistyczne..

B.10.8 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Ryby mogą być poddawane, w pierwszych 3 miesiącach życia, zabiegom, mającym na celu zmianę płci, przy zastosowaniu leczniczych produktów weterynaryjnych o działaniu androgennym, których umieszczanie na rynku jest dopuszczone na podstawie przepisów Prawa

Sprawdzić na podstawie wywiadu z rolnikiem oraz w oparciu o zapisy w dokumentacji leczenia zwierząt, czy rolnik przestrzega zakazu stosowania zabiegów zmiany płci powyżej 3 miesiąca życia ryb.

- 39 -

farmaceutycznego.

B.10.9 Rolnik przestrzega zakazu wykonywania czynności zootechnicznych na zwierzętach przeznaczonych do chowu lub hodowli, włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych.

Sprawdzić na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy nie wykonywane były czynności zootechniczne polegające na podawaniu zwierzętom produktów leczniczych weterynaryjnych o działaniu estrogennym (innych niż oestradiol 17β i jego pochodne estropodobne) oraz o działaniu androgennym lub gestagennym. Np. podawanie substancji w celu synchronizacji rui, przygotowanie biorców, dawców itp.

B.10.10 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku mięsa lub innych produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego, pochodzących ze zwierząt lub od zwierząt, którym były podawane substancje o działaniu estrogennym, androgennym lub gestagennym, jeżeli przed dokonaniem uboju zwierzęcia nie był przestrzegany okres karencji wymagany dla wydalenia z jego organizmu produktów leczniczych weterynaryjnych.

Sprawdzenie poprzez porównanie zapisów w dokumentacji leczenia zwierząt z dostępnymi danymi nt. sprzedaży produktów zwierzęcych (faktury, kwity dostawy itp.), czy posiadacz zwierząt przestrzega okresu karencji dla podawanych weterynaryjnych środków leczniczych lub innych leków, których podawanie jest dozwolone.

Przykład wypełnienia listy sprawdzającej B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym

oraz ß-agonistycznym

Lp. Wymogi TAK

NIE Nie

dotyczy Opis stanu

stwierdzonego

B.10.1 Rolnik przestrzega zakazu podawania zwierzętom gospodarskim, zwierzętom dzikim utrzymywanym przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie oraz zwierzętom akwakultury substancji, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z uwzględnieniem odstępstw, o których mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 i art. 68 ust. 1

X

Rolnik nie podaje żadnych substancji leczniczych, jeśli nie są przepisane przez lekarza weterynarii.

B.10.2 Rolnik przestrzega zakazu utrzymywania w gospodarstwie zwierząt akwakultury, w których organizmie znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 tej ustawy

X

W gospodarstwie nie ma akwakultury.

- 40 -

B.10.3 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku lub uboju zwierząt gospodarskich lub zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie, w których organizmach znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 oraz w przypadku przewidzianym w art. 71 ust. 2 tej ustawy.

X

Rolnik nie podaje żadnych substancji leczniczych, jeśli nie są przepisane przez lekarza weterynarii.

B.10.4 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku i przetwarzania mięsa zwierząt gospodarskich, zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka jak zwierzęta gospodarskie i zwierząt akwakultury, w których organizmach znajdują się lub u których wykryto substancje, o których mowa w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, z wyłączeniem przypadków, gdy stwierdzono, że substancje te podawano zgodnie z art. 65 i 67 tej ustawy.

X

Rolnik sprzedaje tylko żywe zwierzęta. Nie wprowadza do obrotu mięsa ani jego przetworów.

B.10.5 Rolnik przechowuje dokumentację leczenia zwierzątprzez 5 lat od daty dokonania w niej ostatniego wpisu.

X

Zwierzęta w gospodarstwie są od 3 lat – wpisy obejmują 3 lata. Rolnik wieo konieczności przechowywania dokumentacji 5 lat.

B.10.6 Rolnik przestrzega zakazu posiadania i przechowywania w gospodarstwie produktów leczniczych weterynaryjnych zawierających: 1) substancje o działaniu beta-

agonistycznym, które mogą być stosowane w celu przyspieszenia porodu;

2) oestradiol 17β lub jego pochodne estropodobne.

X

Nie stosowano w gospodarstwie.

B.10.7 Rolnik przestrzega zakazu podawania w postaci zastrzyków substancji, o których mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, zwierzętom hodowlanym włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych.

X

Nie stosowano w gospodarstwie.

B.10.8 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Ryby mogą być poddawane, w pierwszych 3 miesiącach życia, zabiegom mającym na celu zmianę płci, przy zastosowaniu leczniczych produktów weterynaryjnych o działaniu androgennym, których umieszczanie na rynku jest dopuszczone na podstawie przepisów Prawa farmaceutycznego.

X

Brak akwakultury.

- 41 -

B.10.9 Rolnik przestrzega zakazu wykonywania czynności zootechnicznych na zwierzętach przeznaczonych do chowu lub hodowli, włącznie ze zwierzętami reprodukcyjnymi, które nie będą dalej wykorzystywane do celów rozpłodowych.

X

Nie stosuje się.

B.10.10 Rolnik przestrzega zakazu umieszczania na rynku mięsa lub innych produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego, pochodzących ze zwierząt lub od zwierząt, którym były podawane substancje o działaniu estrogennym, androgennym lub gestagennym, jeżeli przed dokonaniem uboju zwierzęcia nie był przestrzegany okres karencji, wymagany dla wydalenia z jego organizmu produktów leczniczych weterynaryjnych.

X

Rolnik sprzedaje tylko żywe zwierzęta. Nie wprowadza do obrotu mięsa ani jego przetworów. Mleko od krów leczonych sprzedaje po zakończeniu okresu karencji.

Planu dostosowania w tym zakresie nie sporządza się. B.11.(1) Bezpieczeństwo żywności i pasz - wymogi ogólne


B.11.1. Rolnik przestrzega zakazu wprowadzania na

rynek żywności, która jest szkodliwa dla

zdrowia lub nie nadaje się do spożycia przez

ludzi.

Wymóg dotyczy tylko gospodarstw wprowadzających żywność na rynek. Sprawdzenie, czy rolnik nie wprowadza na rynek żywności (produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego), która jest szkodliwa dla zdrowia lub nie nadaje się do spożycia przez ludzi na podstawie wyników analiz pozostałości m.in. środków ochrony roślin, metali ciężkich, azotynów (jeśli były wykonane) oraz na podstawie oceny organoleptycznej (brak objawów zepsucia tj.: gnicia, pleśnienia, uszkodzeń, zanieczyszczeń). W przypadku, gdy rolnik nie wprowadził na rynek żywności szkodliwej, w liście sprawdzającej zaznaczamy TAK i wpisujemy, w Opisie stanu stwierdzonego, że do dnia……. taka sytuacja nie wystąpiła.

B.11.2. Rolnik przestrzega zakazu wprowadzania na

rynek paszy niebezpiecznej dla zwierząt.

Wymóg dotyczy tylko gospodarstw wprowadzających pasze/materiały paszowe na rynek. Sprawdzenie, czy rolnik nie wprowadza na rynek paszy niebezpiecznej dla zwierząt na podstawie wyników analiz pozostałości m.in. środków ochrony roślin, metali ciężkich, azotynów (jeśli były wykonane) oraz na podstawie oceny organoleptycznej (brak objawów zepsucia, pleśnienia, uszkodzeń, zanieczyszczeń). W przypadku, gdy rolnik nie wprowadził na rynek paszy niebezpiecznej, w liście sprawdzającej zaznaczamy TAK i wpisujemy, w Opisie stanu stwierdzonego, że do dnia……. taka sytuacja nie wystąpiła.

- 42 -

Rolnik przestrzega zakazu stosowania paszy

niebezpiecznej w żywieniu zwierząt.

Wymóg dotyczy tylko gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie. Sprawdzenie, czy rolnik nie podaje zwierzętom paszy niebezpiecznej dla ich zdrowia na podstawie wyników analiz pozostałości m.in. środków ochrony roślin, metali ciężkich, azotynów (jeśli były wykonane), na podstawie oceny organoleptycznej (brak objawów zepsucia, pleśnienia uszkodzeń zanieczyszczeń) oraz terminów przydatności pasz zakupionych. W przypadku, gdy rolnik nie podawał zwierzętom paszy niebezpiecznej, w liście sprawdzającej zaznaczamy TAK i wpisujemy, w Opisie stanu stwierdzonego, że do dnia….…. taka sytuacja nie wystąpiła. B.11.3. Rolnik, który hoduje, zbiera lub poluje na zwierzęta lub wytwarza produkty podstawowe

pochodzenia zwierzęcego lub produkuje lub zbiera produkty roślinne:

przestrzega obowiązku postępowania

z odpadami i substancjami niebezpiecznymi

w taki sposób, aby nie było możliwości

zanieczyszczenia odpadami produktów

pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przestrzega się obowiązku postępowania z odpadami i substancjami niebezpiecznymi w taki sposób, aby nie było możliwości zanieczyszczenia odpadami produktów pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego. Sprawdzenie, czy właściwie zabezpieczone są środki ochrony roślin, substancje ropopochodne, czy nie ma śladów plam, kałuży, odcieków zawierających substancje niebezpieczne.

przestrzega obowiązku postępowania

z odpadami i substancjami niebezpiecznymi

w taki sposób, aby nie doszło do

zanieczyszczenia produktów pochodzenia

zwierzęcego lub produktów roślinnych.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przestrzega się

obowiązku postępowania z odpadami i

substancjami niebezpiecznymi w taki sposób, aby

nie doszło do zanieczyszczenia produktów

pochodzenia zwierzęcego lub produktów

roślinnych.

Sprawdzenie, czy miejsca składowania substancji

niebezpiecznych/odpadów są wyraźnie oddzielone

i zabezpieczone. Podobnie w transporcie.

Odnotowanie w liście sprawdzającej, gdzie

składowane są odpady i substancje niebezpieczne,

w jaki sposób je zabezpieczono przed kontaktem

z żywnością.

B.11.4. Rolnik, który hoduje, zbiera lub poluje na zwierzęta lub wytwarza produkty podstawowe pochodzenia zwierzęcego:

- 43 -

przestrzega obowiązku zapobiegania

występowaniu i rozprzestrzenianiu się chorób

zakaźnych, przenoszonych na ludzi wraz

z żywnością pochodzenia zwierzęcego, w tym

poprzez zgłaszanie podejrzenia takich chorób

właściwym organom,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przestrzega się obowiązku zapobiegania występowaniu i rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych przenoszonych na ludzi wraz z żywnością pochodzenia zwierzęcego. Sprawdzenie, czy w pomieszczeniach inwentarskich jest możliwość izolowania zwierząt, szybkiego wyłożenia mat dezynfekcyjnych oraz zapewnienia zakazu wstępu osób spoza gospodarstwa, zakazu wprowadzania innych zwierząt. Ustalenie, czy wystąpiła choroba zakaźna lub jej podejrzenie oraz jakie procedury rolnik zastosował i czy posiada odpowiednie dokumenty. Sprawdzenie, czy rolnik zna procedury postępowania w przypadku podejrzenia choroby zakaźnej lub jej wystąpienia – kogo powiadomić (adresy, telefony).

przestrzega obowiązku podejmowania

środków ostrożności przy przyjmowaniu

nowych zwierząt.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przestrzega się obowiązku podejmowania środków ostrożności przy przyjmowaniu nowych zwierząt (czy nowe zwierzęta posiadają świadectwa zdrowia, czy pochodzą ze stada zarejestrowanego).

B.11.5. Rolnik przestrzega obowiązku stosowania:

dodatków do pasz zgodnie z rozporządzeniem

(WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego

i Rady z dnia 22 sierpnia 2003 r., w tym

w szczególności ze wskazaniami

zamieszczonymi na opakowaniu lub etykiecie

dołączonej do tego opakowania;

Ustalenie, czy rolnik stosuje w gospodarstwie dodatki paszowe (nie mylić z mieszankami uzupełniającymi) na podstawie dowodów zakupu lub ewidencji zakupu pasz – Załącznik 19. Jeśli rolnik stosuje – sprawdzenie, czy przestrzega obowiązku stosowania dodatków do pasz zgodnie ze wskazaniami zamieszczonymi na opakowaniu lub etykiecie dołączonej do opakowania.

produktów leczniczych weterynaryjnych

zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii;

Sprawdzenie, czy rolnik przestrzega obowiązku stosowania produktów leczniczych weterynaryjnych zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii (dokumentacja leczenia zwierząt – Załącznik 21).

środków ochrony roślin zgodnie

z oznakowaniem lub etykietą – instrukcją

stosowania;

Sprawdzenie, czy rolnik przestrzega obowiązku stosowania środków ochrony roślin zgodnie z oznakowaniem lub etykietą – instrukcją stosowania (ewidencja stosowania środków ochrony roślin – Załącznik 16).

produktów biobójczych zgodnie

z oznakowaniem lub etykietą – instrukcją

stosowania.

Sprawdzenie, czy rolnik przestrzega obowiązku stosowania produktów biobójczych (dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych, deratyzacyjnych) zgodnie z oznakowaniem lub etykietą – instrukcją stosowania (ewidencja stosowania produktów biobójczych/dezynfekcyjnych – Załącznik 20).

B.11.6. Rolnik przestrzega obowiązku posiadania dokumentacji dotyczącej:

wszelkich odpowiednich sprawozdań

(raportów) na temat przeprowadzonych

kontroli urzędowych zwierząt lub produktów

pochodzenia zwierzęcego;

Uzyskanie informacji od rolnika, czy gospodarstwo było kontrolowane przez służby weterynaryjne. Sprawdzenie, czy w gospodarstwie znajduje się dokumentacja potwierdzająca przeprowadzenie kontroli - kopie protokołów.

- 44 -

rodzaju i pochodzenia paszy podawanej

zwierzętom;

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie znajduje się dokumentacja potwierdzająca rodzaj i pochodzenie pasz stosowanych w żywieniu zwierząt: rachunki, faktury, dowody dostawy lub ewidencja zakupu pasz – Załącznik 19.

produktów leczniczych weterynaryjnych lub

innych produktów leczniczych podawanych

zwierzętom oraz dat ich podawania i okresów

karencji;

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie jest dokumentacja leczenia zwierząt, czy stosowanie leków odbywa się zgodnie z zapisami, przestrzega się okresów karencji zgodnie z zaleceniem lekarza.

wyników analiz próbek pobranych z roślin lub

od zwierząt lub innych próbek pobranych dla

celów diagnostycznych, istotnych ze względu

na zdrowie ludzi;

Sprawdzenie, czy gospodarstwo posiada wyniki analiz próbek pobranych z roślin lub od zwierząt lub innych próbek pobranych dla celów diagnostycznych, istotnych ze względu na zdrowie ludzi np. pozostałości pestycydów, metali ciężkich, azotynów, substancji farmakologicznie czynnych, jeśli były wykonane.

stosowania środków ochrony roślin; Sprawdzenie, czy rolnik prowadzi ewidencję stosowania środków ochrony roślin, prawidłowość zapisów – Załącznik 16.

stosowania produktów biobójczych. Sprawdzenie, czy rolnik prowadzi ewidencję stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych, prawidłowość zapisów – Załącznik 20.

B.11.7. Rolnik przestrzega obowiązku podejmowania

odpowiednich czynności zaradczych,

określonych w zaleceniach pokontrolnych,

wynikających z przeprowadzonych kontroli

urzędowych.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie, w którym były przeprowadzone kontrole urzędowe, podjęto odpowiednie czynności zaradcze, określone w zaleceniach pokontrolnych.

B.11.16. Rolnik przestrzega:

maksymalnych lub tymczasowych

maksymalnych limitów pozostałości

substancji farmakologicznie czynnych

stosowanych w weterynaryjnych produktach

leczniczych,

Sprawdzenie, poprzez porównanie zapisów w dokumentacji leczenia zwierząt z dostępnymi danymi nt. sprzedaży produktów zwierzęcych (faktury, dowody dostawy itp.), czy posiadacz zwierząt przestrzega okresu karencji wymaganego dla wydalenia z ich organizmów produktów leczniczych weterynaryjnych lub innych leków, których podawanie jest dozwolone.

zakazu stosowania substancji niedozwolonych. Sprawdzenie, czy rolnik nie podaje zwierzętom/nie posiada związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym (np. oksytocyna, karbetocyna) w innym celu niż leczenie zwierząt. Preparaty lecznicze, zawierające wymienione związki, jeśli są podawane w celach leczniczych, muszą być wpisane do dokumentacji leczenia zwierząt wraz z zalecanym okresem karencji.

B.11.17. Rolnik przestrzega zakazów:

- 45 -

wprowadzania do obrotu, jako żywność

produktów, które zawierają pozostałości

pestycydów przekraczające największe

dopuszczalne poziomy,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie są wyniki analiz próbek wyprodukowanej żywności potwierdzające przekroczenia największych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów i czy rolnik nie wprowadza do obrotu takiej żywności (ewidencja sprzedaży produktów z gospodarstwa – Załącznik 18). Sprawdzenie, czy rolnik stosuje środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu, zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, czy przestrzega wymaganego okresu karencji (ewidencja stosowania środków ochrony roślin – Załącznik 16).

wprowadzania do obrotu i podawania

zwierzętom produktów jako pasza, jeżeli

produkty te zawierają pozostałości pestycydów

przekraczające największe dopuszczalne

poziomy.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie są wyniki analiz próbek pasz potwierdzające przekroczenia największych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów i czy rolnik nie wprowadza do obrotu i nie podaje zwierzętom takiej paszy (ewidencja wydawania/sprzedaży pasz z gospodarstwa – Załącznik 19). Sprawdzenie, czy rolnik stosuje środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu, zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, czy przestrzega wymaganego okresu karencji (ewidencja stosowania środków ochrony roślin – Załącznik 16).

B.11.18. Rolnik przestrzega obowiązku (w tym poprzez posiadanie odpowiedniej dokumentacji) zapewnienia identyfikowalności zwierząt hodowlanych, żywności, pasz oraz substancji przeznaczonych do dodania do pasz:

dostarczonych rolnikowi; Sprawdzenie, czy w gospodarstwie znajduje się dokumentacja potwierdzająca identyfikowalność zwierząt hodowlanych, żywności, pasz oraz substancji przeznaczonych do dodania do pasz, zawierająca dane nabywcy/odbiorcy, datę transakcji, nazwę i ilość produktu (faktury, dowody dostawy lub ewidencja zakupu/sprzedaży – Załącznik 18, 19).

które rolnik wprowadza na rynek.

B.11.19. W przypadku, gdy rolnik uzna, że wyprodukowana przez niego żywność jest niezgodna z wymogami w zakresie bezpieczeństwa żywności lub gdy podejrzewa, że nie spełnia ona tych wymogów, przestrzega obowiązku:

natychmiastowego postępowania w celu

wycofania;

z rynku tej żywności;

Sprawdzenie, czy rolnik podjął określone działania w celu wycofania z rynku wyprodukowanej przez niego żywności, która jest niezgodna z wymogami w zakresie bezpieczeństwa żywności (np. spleśniała, zawierająca przekroczone maksymalne limity pozostałości pestycydów, substancji farmakologicznie czynnych, inne zanieczyszczenia itp.), powiadomił o tym fakcie właściwe władze a także, czy poinformował konsumentów o przyczynach wycofania żywności. W przypadku, gdy taka sytuacja wystąpiła, opisać tryb postępowania. W przypadku, gdy taka sytuacja nie wystąpiła, w liście sprawdzającej zaznaczamy „Nie dotyczy” i wpisujemy, w opisie stanu stwierdzonego, że do dnia……. taka sytuacja nie miała miejsca.

powiadomienia o tym fakcie właściwych władz

(organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej,

Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji

Weterynaryjnej, Wojskowej Inspekcji

Weterynaryjnej oraz inne organy w zakresie ich

kompetencji);

współpracy z właściwą władzą;

poinformowania konsumentów o przyczynach

wycofania żywności i w razie konieczności

odbioru od konsumentów produktów już im

dostarczonych, jeżeli inne środki nie były

wystarczające do zapewnienia wysokiego

poziomu ochrony zdrowia.

- 46 -

B.11.20. W przypadku, gdy rolnik uzna, że pasza przez niego wyprodukowana jest niezgodna z wymogami w zakresie bezpieczeństwa pasz lub gdy podejrzewa, że nie spełnia ona tych wymogów, przestrzega obowiązku:

natychmiastowego postępowania w celu

wycofania z rynku tej paszy;

Sprawdzenie, czy rolnik podjął określone działania w celu wycofania z rynku wyprodukowanej przez niego paszy, która jest niezgodna z wymogami w zakresie bezpieczeństwa pasz i powiadomił o tym fakcie właściwe władze, a także poinformował nabywców o przyczynach wycofania paszy. W przypadku, gdy taka sytuacja wystąpiła, opisać tryb postępowania.

powiadomienia o tym fakcie właściwych władz

(organy Inspekcji Weterynaryjnej);

współpracy z właściwą władzą;

poinformowania nabywcy paszy o przyczynach jej wycofania i w razie konieczności odbioru od niego produktów już dostarczonych, jeżeli inne środki nie są wystarczające do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia.

B.11.(2) Bezpieczeństwo żywności i pasz - zasady i higiena produkcji pasz

Lp. Wymogi

Czynności wykonywane w trakcie oceny dostosowania gospodarstwa

B.11.12. Rolnik będący podmiotem działającym na rynku pasz przestrzega obowiązku:

przechowywania i przewożenia odpadów oraz substancji niebezpiecznych oddzielnie i bezpiecznie, w sposób zapobiegający niebezpieczeństwu zanieczyszczenia pasz,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przestrzega się

obowiązku przechowywania i przewożenia

odpadów oraz substancji niebezpiecznych

oddzielnie i bezpiecznie, w sposób zapobiegający

niebezpieczeństwu zanieczyszczenia pasz.

Sprawdzenie, czy miejsca składowania substancji

niebezpiecznych/odpadów są wyraźnie oddzielone

i zabezpieczone. Podobnie w transporcie.

Odnotowanie w liście sprawdzającej, gdzie składowane są odpady i substancje niebezpieczne.

uwzględniania wyników stosownych analiz próbek produktów pierwotnych lub innych próbek istotnych dla bezpieczeństwa pasz.

Sprawdzenie, czy gospodarstwo posiada wyniki

analiz próbek pobranych z roślin lub od zwierząt

lub innych próbek pobranych dla celów

diagnostycznych, istotnych dla bezpieczeństwa

pasz, np.: pozostałości pestycydów, metali

ciężkich, azotynów, jeśli były wykonane.

B.11.13. Rolnik przestrzega obowiązku przechowywania oraz dystrybuowania w gospodarstwie pasz zgodnie z wymaganiami:

przechowywanie pasz oddzielnie od substancji chemicznych oraz innych produktów nienadających się do spożycia przez zwierzęta,

Sprawdzenie, czy pasze są przechowywane z dala od substancji chemicznych oraz innych produktów nie nadających się do spożycia przez zwierzęta.

Środki ochrony roślin, detergenty, leki należy przechowywać w wyodrębnionych miejscach, niedostępnych dla osób nieuprawnionych, np. szafkach zamykanych na klucz.

miejsca przechowywania pasz oraz pojemniki są suche i czyste,

Sprawdzenie, czy miejsca przechowywania pasz oraz pojemniki są suche i czyste. Ocenę NIE powinno się postawić w sytuacjach, gdy widać, iż zaniedbania są długotrwałe, trudne do usunięcia i nigdy nie było dbałości o pomieszczenie i wyposażenie. Szczególną uwagę zwrócić na występowanie wilgoci.

- 47 -

w miejscach przechowywania pasz zostały wdrożone środki ochrony przed szkodnikami,

Sprawdzenie, czy w miejscach przechowywania pasz zostały wdrożone środki ochrony przed szkodnikami, m.in.: szczelne drzwi i okna, siatki w oknach otwieranych, rozmieszczenie pułapek, schemat rozłożenia środków biobójczych.

miejsca przechowywania pasz oraz pojemniki są regularnie czyszczone celem uniknięcia niepożądanych zanieczyszczeń krzyżowych,

Sprawdzenie, czy miejsca przechowywania pasz oraz pojemniki są regularnie czyszczone celem uniknięcia niepożądanych zanieczyszczeń krzyżowych (zapisy z przeprowadzonej dezynfekcji – ewidencja stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych – Załącznik 20). Opisanie, w jakich pomieszczeniach pasza jest przechowywana.

ziarno jest przechowywane w sposób, który uniemożliwia zwierzętom dostęp do niego,

Sprawdzenie, czy ziarno jest przechowywane w sposób, który uniemożliwia zwierzętom dostęp do niego. Opisanie sposobu przechowywania. przechowywanie pasz leczniczych oraz innych

przeznaczonych dla poszczególnych kategorii lub gatunków zwierząt w sposób zapobiegający ryzyku podania ich zwierzętom, dla których nie są one przeznaczone,

W przypadku, gdy w gospodarstwie są przeżuwacze i zwierzęta nieprzeżuwające sprawdzenie, czy pasza dla zwierząt nieprzeżuwających, która zawiera białko pochodzenia zwierzęcego, jest wyraźnie oddzielona podczas magazynowania od pasz dla przeżuwaczy. Sprawdzenie, czy pasze lecznicze lub zawierające określone dodatki paszowe podczas magazynowania są wyraźnie oddzielone od pozostałych pasz.

przechowywanie pasz nie posiadających właściwości leczniczych oddzielnie od pasz leczniczych, uniemożliwiające ich zanieczyszczenie,

Ustalenie, czy w gospodarstwie znajdują się pasze lecznicze. Sprawdzenie, czy pasze nie posiadające właściwości leczniczych są wyraźnie oddzielone od pasz leczniczych.

system dystrybucji pasz w gospodarstwie zapobiega zadawaniu zwierzętom pasz, które nie są dla nich przeznaczone,

W przypadku, gdy w gospodarstwie są przeżuwacze i zwierzęta nieprzeżuwające sprawdzenie, czy pasza dla zwierząt nieprzeżuwających, która zawiera białko pochodzenia zwierzęcego, jest wyraźnie oddzielona podczas zadawania od pasz dla przeżuwaczy. Sprawdzenie, czy pasze dla danego gatunku, kategorii wiekowej zwierząt, podczas zadawania nie trafią do zwierząt, dla których nie są przeznaczone.

system dystrybucji pasz w gospodarstwie ogranicza ryzyko zanieczyszczenia paszy w efekcie kontaktu z zanieczyszczonymi strefami lub urządzeniami,

Sprawdzenie czystości w „ciągu” dystrybucji pasz: magazyn - przygotowanie – transport - urządzenia do karmienia.

pojazdy wykorzystywane do transportu paszy w gospodarstwie oraz urządzenia do zadawania pasz są czyszczone regularnie, w szczególności te, które stosowane są do przewozu i dystrybucji paszy leczniczej,

Sprawdzenie, czy pojazdy wykorzystywane do transportu paszy w gospodarstwie oraz urządzenia do zadawania pasz są czyszczone regularnie, w szczególności te, które stosowane są do przewozu i dystrybucji paszy leczniczej (zapisy z przeprowadzonej dezynfekcji – ewidencja stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych – Załącznik 20).

- 48 -

B.11.14. Rolnik przestrzega obowiązku zaopatrywania się i stosowania pasz pochodzących wyłącznie z zakładów zarejestrowanych lub zatwierdzonych.

Sprawdzenie, czy zakupione pasze i stosowane w gospodarstwie pochodzą wyłącznie z zakładów zarejestrowanych lub zatwierdzonych. Sprawdzenie, czy w gospodarstwie znajduje się dokumentacja potwierdzająca rodzaj i pochodzenie pasz stosowanych w żywieniu zwierząt (faktury bądź własnoręcznie prowadzona np. wg wzoru – Załącznik 19).

B.11.15. Rolnik będący podmiotem działającym na rynku pasz przestrzega obowiązku prowadzenia w gospodarstwie dokumentacji dotyczącej:

każdego przypadku zastosowania środków ochrony roślin oraz produktów biobójczych,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie jest prowadzona dokumentacja dotycząca produkcji pasz. Gospodarstwo ma obowiązek prowadzić dokumentację dotyczącą stosowania środków ochrony roślin, środków biobójczych, pochodzenia i ilości paszy przyjmowanej oraz przeznaczenia i ilości paszy wydawanej, w tym użycia nasion zmodyfikowanych genetycznie.

Opisanie rodzaju dokumentacji (dowody zakupu/sprzedaży lub ewidencje wg załączonych wzorów – Załączniki 16,19,20).

stosowania nasion zmodyfikowanych genetycznie,

źródła i ilości paszy w każdej partii przyjmowanej, a także przeznaczenia i ilości paszy w każdej partii wydawanej.

B.11.(3) Bezpieczeństwo żywności i pasz - higiena produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego


Wymagania weterynaryjne dla gospodarstw produkujących mleko i siarę przeznaczone do obrotu

B.11.8. Rolnik przestrzega obowiązku zapewnienia, że surowe mleko lub siara pochodziły od zwierząt, które spełniają określone wymagania:

są w dobrym stanie zdrowia (nie wykazują objawów choroby mogącej powodować zakażenie mleka lub siary, a zwłaszcza nie cierpią na infekcję układu rozrodczego z wydzielinami, zapalenie jelit z biegunką i gorączką lub rozpoznawalny stan zapalny wymion);

Sprawdzenie, czy krowy są w dobrym stanie zdrowia, nie są osłabione żadnym widocznym zaburzeniem i nie chorują na żadną infekcję układu rodnego z wydzielinami, zapalenie jelit z biegunką i gorączką lub rozpoznawalne zapalenie wymion oraz nie mają ran wymion, które mogłyby zakazić mleko.

wymiona są zdrowe (nie mają ran, które mogą zakazić mleko);

spełniono wymóg niepodawania niedozwolonych substancji lub produktów lub zwierzęta nie były poddane nielegalnemu leczeniu;

Sprawdzenie, czy nie podawano niedozwolonych substancji lub produktów, lub zwierzęta nie były poddane nielegalnemu leczeniu. Sprawdzenie miejsca przechowywania leków, ich oznakowania i porównania zapisów w dokumentacji leczenia zwierząt.

w przypadku podawania zwierzętom dozwolonych substancji lub produktów zostały zachowane okresy karencji określone dla tych substancji lub produktów;

Sprawdzenie, czy podczas leczenia zwierząt zostały zachowane okresy karencji określone dla dozwolonych substancji lub produktów na podstawie dokumentacji leczenia zwierząt Sprawdzenie dokumentacji sprzedaży produktów z gospodarstwa. Uzyskanie informacji o sposobie zagospodarowania mleka nie spełniającego tych wymagań.

- 49 -

została wydana wymagana decyzja powiatowego lekarza weterynarii o uznaniu stada za urzędowo wolne od brucelozy bydła, lub urzędowo wolne od gruźlicy bydła lub decyzja o uznaniu stada za urzędowo wolne od brucelozy owiec i kóz, lub decyzja uwzględniająca odstępstwa i zakazy.

Sprawdzenie, czy gospodarstwo posiada decyzję powiatowego lekarza weterynarii o uznaniu stada za urzędowo wolne od brucelozy bydła, lub urzędowo wolne od gruźlicy bydła, lub decyzję o uznaniu stada za urzędowo wolne od brucelozy owiec i kóz, lub decyzję uwzględniającą odstępstwa i zakazy.

spełniono wymóg nie utrzymywania krów razem z kozami, które nie są kontrolowane i badane na obecność gruźlicy.

Sprawdzenie, czy spełniono wymóg nie utrzymywania krów razem z kozami, które nie są kontrolowane i badane na obecność gruźlicy. Sprawdzenie, czy gospodarstwo posiada dokumentację kontroli i badania kóz na obecność gruźlicy w przypadku, gdy są utrzymywane razem z krowami.

B.11.9. Rolnik przestrzega obowiązku odizolowania zwierząt zakażonych lub podejrzanych o zakażenie brucelozą lub gruźlicą lub innymi chorobami w celu uniknięcia negatywnego wpływu na surowe mleko lub siarę pozyskiwane od zwierząt zdrowych.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie istnieje możliwość odizolowania zwierząt zakażonych lub podejrzanych o zakażenie brucelozą lub gruźlicą lub innymi chorobami.

Rolnik przestrzega w gospodarstwie produkującym surowe mleko lub siarę z przeznaczeniem do wprowadzenia na rynek, warunków, które dotyczą:

a) pomieszczeń i wyposażenia;

urządzenia do dojenia lub pomieszczenia, w których mleko i siara są przechowywane, przenoszone bądź schładzane, są położone lub skonstruowane w taki sposób, że nie powodują ryzyka zakażenia mleka i siary,

Sprawdzenie i ocena wizualna higieny, umiejscowienia i konstrukcji urządzeń do udoju oraz pomieszczeń, w których mleko i siara są składowane, przenoszone i schładzane. Ocena czy warunki lokalizacji pomieszczeń eliminują ryzyko zanieczyszczenia mleka, jest dostęp do ciepłej wody, a pomieszczenia utrzymywane jest w czystości.

pomieszczenia służące do przechowywania mleka lub siary są chronione przed szkodnikami,

Sprawdzenie i ocena wizualna czy pomieszczenia służące do przechowywania mleka lub siary są chronione przed szkodnikami (szczelne drzwi, okna, siatki w oknach otwieranych, lepy na muchy, itp.)

pomieszczenia służące do przechowywania mleka lub siary są oddzielone od pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta,

Sprawdzenie czy pomieszczenia, gdzie przechowuje się mleko lub siarę są oddzielone od pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta.

pomieszczenia służące do przechowywania mleka lub siary posiadają odpowiedni sprzęt chłodniczy w przypadku, jeżeli to jest konieczne, z zastrzeżeniem odstępstw oraz gdy mleko bezpośrednio po udoju jest odstawiane do punktu schładzania,

Sprawdzenie, czy gospodarstwo jest wyposażone w urządzenia o wymaganej pojemności, sprawne do schładzania mleka i siary, zapewniając temperaturę nie wyższą niż 8°C w przypadku codziennego odbioru lub nie wyższą niż 6°C, jeżeli mleko lub siara nie są odbierane codziennie.

B.11.10.

powierzchnie sprzętu, które wchodzą w kontakt z mlekiem lub siarą (przyrządy, pojemniki, zbiorniki itp. przeznaczone do dojenia, zbierania lub transportu) są łatwe do czyszczenia i dezynfekcji lub są utrzymywane w dobrym stanie,

Sprawdzenie, czy powierzchnie sprzętu, które wchodzą w kontakt z mlekiem lub siarą (przyrządy, pojemniki, zbiorniki itp. przeznaczone do dojenia, zbierania lub transportu) są łatwe do czyszczenia i dezynfekcji lub są utrzymywane w dobrym stanie.

- 50 -

powierzchnie sprzętu, które wchodzą w kontakt z mlekiem lub siarą są właściwie myte i w razie konieczności dezynfekowane co najmniej raz dziennie,

Sprawdzenie, czy powierzchnie sprzętu, które wchodzą w kontakt z mlekiem lub siarą są właściwie myte i w razie konieczności dezynfekowane co najmniej raz dziennie (ewidencja stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych – Załącznik 20). Sprawdzenie, czy zapewniony jest dostęp do wody i prawidłowy odpływ po zabiegach mycia.

b) higieny podczas udoju, przechowywania i transportu;

przed rozpoczęciem dojenia strzyki, wymię oraz przylegające części są czyste,

Sprawdzenie, czy przed rozpoczęciem dojenia strzyki, wymię oraz przylegające części są czyste. Uzyskanie informacji o sposobie mycia wymion i strzyków.

zapewniono identyfikację zwierząt poddanych leczeniu, w przypadku których występuje prawdopodobieństwo przeniesienia pozostałości zastosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych do mleka lub siary,

Sprawdzenie sposobu identyfikacji zwierząt poddanych leczeniu oraz przed zakończeniem zalecanego okresu karencji po leczeniu w celu uniknięcia przeniesienia pozostałości leków do mleka lub siary. Ocena skuteczności przyjętego sposobu identyfikacji.

spełniono wymóg, że mleko lub siara pozyskane od zwierząt poddanych leczeniu nie zostało przeznaczone do spożycia przez ludzi przed końcem zalecanego okresu karencji określonego dla zastosowanego produktu leczniczego weterynaryjnego,

Sprawdzenie dokumentacji sprzedaży produktów z gospodarstwa i dokumentacji leczenia stada. Uzyskanie informacji o sposobie zagospodarowania mleka lub siary nie spełniających tego wymogu.

mleko lub siara bezpośrednio po udoju są przechowywane w czystym miejscu - zaplanowanym i wyposażonym w taki sposób, aby uniknąć zakażenia,

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie są zachowane warunki higieniczno-sanitarne podczas przechowywania mleka (czystość pomieszczeń, sprzętu i urządzeń do przechowywania mleka, schładzalniki do mleka zapewniające odpowiednią pojemność i temperaturę schładzania, urządzenia sprawne technicznie).

mleko jest natychmiast schłodzone do temperatury nieprzekraczającej 8°C (w przypadku codziennego odbioru mleka) lub nieprzekraczającej 6°C (jeżeli odbiór nie odbywa się codziennie), a nie miało zastosowania odstępstwo,

Sprawdzenie, czy temperatura schładzania mleka jest wystarczająca w zależności od systemu odbioru mleka z gospodarstwa. Schłodzenie mleka nie jest wymagane, gdy poddawane jest procesom przetwórczym w ciągu dwóch godzin od udoju lub konieczne jest zastosowanie wyższej temperatury z przyczyn technologicznych.

siara jest przechowywana osobno i w przypadku dziennego odbioru jest natychmiast schłodzona do temperatury nieprzekraczającej 8°C lub, jeżeli odbiór nie odbywa się codziennie, siara jest schłodzona do temperatury nieprzekraczającej 6°C lub zamrożona, a nie miało zastosowania odstępstwo.

Sprawdzenie, czy temperatura schładzania siary jest wystarczająca w zależności od systemu odbioru mleka z gospodarstwa. Schłodzenie siary nie jest wymagane, gdy poddawana jest procesom przetwórczym w ciągu dwóch godzin od udoju lub konieczne jest zastosowanie wyższej temperatury z przyczyn technologicznych.

Wymagania przy produkcji jaj

B.11.11.

Rolnik produkujący jaja przestrzega obowiązku przechowywania ich do czasu sprzedaży tak, aby były:

- 51 -

czyste, suche, wolne od obcych zapachów; Sprawdzenie, czy jaja są przechowywane w pomieszczeniach suchych, czystych, przewietrzanych, nie zawilgoconych, bez obcego zapachu oraz czy jaja są czyste, suche bez obcego zapachu.

skutecznie zabezpieczone przed wstrząsami i bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.

Sprawdzenie, czy jaja są przechowywane w warunkach zabezpieczających przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, a opakowania zabezpieczają je przed wstrząsami.

Jeżeli w gospodarstwie stwierdzone zostaną naruszenia wymienionych wymogów, doradca powinien sporządzić stosowne zalecenia, a w przypadku braku dokumentacji poinformować o konieczności posiadania i prowadzenia stosownej dokumentacji i przekazać wzory.

W ramach oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz, większość zaleceń będzie dotyczyła warunków przechowywania produktów oraz usytuowania budynków i budowli. Pasze oraz żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego muszą być przechowywane w warunkach zapewniających zachowanie ich jakości oraz w sposób zabezpieczający przed niekorzystnym działaniem czynników atmosferycznych i organizmów szkodliwych.

Pomieszczenia, w których przechowuje się pasze i żywność, powinny być suche, przewiewne,

zabezpieczone przed dostępem szkodników i zwierząt oraz ptaków (szczelne okna i drzwi, siatki w oknach otwieranych, siatki w otworach wentylacyjnych).

Gospodarstwo, które produkuje pasze pełnoporcjowe z mieszanek uzupełniających i materiałów paszowych, powinno posiadać wydzielone pomieszczenie do produkcji pasz.

Podłogi, ściany i sufity pomieszczeń powinny być wykonane ze zmywalnego, gładkiego i odpornego na ścieranie materiału, łatwego do czyszczenia i odkażania.

W przypadku budowy nowych obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną w ramach działki siedliskowej, zgodnie z prawem budowlanym, pozwolenia na budowę nie wymagają: – parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m

2, przy rozpiętości konstrukcji nie

większej niż 4,80 m. – naziemne silosy na materiały sypkie o pojemności do 30 m

3 i wys. nie większej niż 4,50 m.

Przy budowie nowych obiektów muszą być zachowane odległości zabudowy od granicy z sąsiednimi działkami, które wynoszą co najmniej:

4 m – dla budynków zwróconych w stronę granicy otworami okiennymi,

3 m – dla budynków zwróconych w stronę granicy ścianą bez otworów. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (Dz. U. z 1997 r. Nr 132, poz. 877 z późn. zm.) określa usytuowanie obiektów względem zbiorników na płynne odchody i płyt obornikowych.

Wymagane odległości dla obiektów i urządzeń (w m)

Obiekty Zbiorniki zamknięte na płynne odchody mierzone od pokryw

i wlotów wentylacyjnych Płyty obornikowe

Od magazynów środków spożywczych i obiektów budowlanych przetwórstwa rolno-spożywczego

15 50

Od silosów na zboże i pasze 5 5

Od silosów na kiszonki 5 10

- 52 -

Wymagane odległości dla silosów na zboże i pasze o pojemności większej niż 100 t (w m)

Wyszczególnienie Silosy na zboże i pasze o pojemności pow. 100 t

Od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od budynków inwentarskich

15

Od innych budynków 8

Od biogazowni 15

Od składu węgla i koksu 15

Od granicy działki sąsiedniej 5

Działanie dostosowawcze w formie pisemnego zalecenia należy odnotować pod listą sprawdzającą. Przykład zalecenia

Nr niezgodności z listy

sprawdzającej Opis niezgodności Zalecenia

B.11.13. Pasze nie są przechowywane w warunkach zapewniających zachowanie ich jakości – brak siatek w oknach, ślady gryzoni.

Poinformowanie rolnika o wymogach w zakresie zapewnienia odpowiednich warunków podczas przechowywania produktów: zabezpieczenie magazynów przed dostępem szkodników poprzez m.in.: pułapki, siatki w oknach i otworach wentylacyjnych, szczelne okna i drzwi, stosowanie preparatów biobójczych.


B.11.(2) Bezpieczeństwo żywności i pasz - zasady i higiena produkcji pasz

Lp. Wymogi zgodności

TAK NIE NIE

DOTYCZY

Opis stanu stwierdzonego

B.11.12. Rolnik będący podmiotem działającym na rynku pasz przestrzega: obowiązku:

przechowywania i przewożenia odpadów oraz substancji niebezpiecznych oddzielnie i bezpiecznie, w sposób zapobiegający niebezpieczeństwu zanieczyszczenia pasz,

X

Odpady oraz środki ochrony roślin, oleje, smary, środki dezynfekcyjne i leki znajdują się w wyodrębnionych miejscach, nie powodując potencjalnego zanieczyszczenia pasz.

uwzględniania wyników stosownych analiz próbek produktów pierwotnych lub innych próbek istotnych dla bezpieczeństwa pasz. X

Analiza pasz wykonana przez ZHW w dniu 12.09.2011. Wyniki w normie.

B.11.13. Rolnik przestrzega obowiązku przechowywania oraz dystrybuowania w gospodarstwie pasz zgodnie z wymaganiami:

- 53 -

przechowywanie pasz oddzielnie od substancji chemicznych oraz innych produktów nie nadających się do spożycia przez zwierzęta,

X

Pasze przechowywane w magazynie płaskim przy oborze, ziarno w silosach. W magazynie nie stwierdzono żadnych substancji chemicznych ani innych, nie nadających się do spożycia przez zwierzęta.

w miejscach przechowywania pasz zostały wdrożone środki ochrony przed szkodnikami,

X

Nieszczelne drzwi, brak siatki w oknach otwieranych, ślady gryzoni w magazynie płaskim.

miejsca przechowywania pasz oraz pojemniki są regularnie czyszczone celem uniknięcia niepożądanych zanieczyszczeń krzyżowych.

X

Popękane ściany, nierówna podłoga, ślady żerowania gryzoni i szkodników, część worków leży bezpośrednio na betonowej posadzce.

B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE)



B.12.1 Rolnik przestrzega zakazu karmienia przeżuwaczy białkiem pochodzenia zwierzęcego, w tym paszami zawierającymi takie białka, z zastrzeżeniem odstępstw określonych w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001

Na podstawie wywiadu z rolnikiem ustalamy, czy w żywieniu zwierząt przeżuwających nie stosuje pasz, zwierających białko pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem:

mleka i produktów na bazie mleka i siary,

jaj i produkty jajecznych,

hydrolizatów białkowych (pochodzących ze zwierząt innych niż przeżuwacze i otrzy-manymi ze skór i skórek przeżuwaczy),

żelatyny (pochodzącej ze zwierząt innych niż przeżuwacze);

B.12.2 Rolnik przestrzega zakazu karmienia zwierząt hodowlanych innych niż przeżuwacze, z wyjątkiem mięsożernych zwierząt futerkowych, białkiem pochodzenia zwierzęcego, z zastrzeżeniem odstępstw określonych w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001

W gospodarstwach posiadających zwierzęta nieprzeżuwające sprawdzamy, czy w ich żywieniu nie stosuje się pasz zawierających białka pochodzenia zwierzęcego inne niż :

mączki rybne,

fosforany dwuwapniowei i fosforany trójwapniowe,

produkty z krwi (pochodzące od zwierząt innych niż przeżuwacze.

B.12.3 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik ma obowiązek postępowania z paszami zawierającymi białka, o których mowa w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001, w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie pasz dla przeżuwaczy takimi białkami.

Sprawdzamy w gospodarstwie, w którym znajdują się zwierzęta przeżuwające i nieprzeżuwające, czy rolnik zadbał, by:

pasze dla przeżuwaczy przechowywane były w sposób uniemożliwiający ich zanieczyszczenie zabronionymi białkami,

mączki rybne były przechowywane (składowane) w gospodarstwach, w których hodowane są przeżuwacze, w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie pasz

- 54 -

przeznaczonych dla przeżuwaczy,

pasze zawierające fosforan dwuwapniowy i fosforan trójwapniowy były przechowywane (składowane) w gospodarstwach, w których hodowane są przeżuwacze w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie pasz przeznaczonych dla przeżuwaczy,

produkty z krwi i mączek z krwi były przechowywane(składowane) w gospodarstwach, w których hodowane są przeżuwacze w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie pasz przeznaczonych dla przeżuwaczy.

Jeśli zwierzęta nieprzeżuwające nie są karmione paszami zawierającymi białko pochodzenia zwierzęcego, na podstawie informacji uzyskanych od rolnika zaznaczamy „Nie dotyczy”.

B.12.4 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić organ Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższy podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o każdym przypadku podejrzenia wystąpienia TSE u posiadanych przez niego zwierząt.

Ustalenie na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy: wystąpiła choroba TSE lub jej podejrzenie oraz jakie procedury rolnik zastosował, oraz czy ma na to odpowiednie dokumenty. Sprawdzenie na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy zna procedury postępowania w przypadku podejrzenia choroby TSE lub jej wystąpienia: - kogo powiadomić (adresy, telefony).

B.12.5 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany, w przypadku podejrzenia wystąpienia TSE, do pozostawienia zwierząt z gatunków wrażliwych na zakażenie w miejscu ich przebywania.

B.12.6 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik ma obowiązek przestrzegania nakazów i zakazów wynikających z decyzji wydanej przez powiatowego lekarza weterynarii oraz współdziałania przy zwalczaniu TSE.

B.12.7

Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnikowi nie wolno wprowadzać na rynek ani wywozić, ani przywozić bydła, owiec lub kóz oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych niespełniających wymagań, o których mowa w załączniku VIII i IX do rozporządzenia nr 999/2001, przy czym żywym zwierzętom oraz ich zarodkomi komórkom jajowym powinny towarzyszyć odpowiednie świadectwa zdrowia zwierząt wymagane przez przepisy Wspólnoty zgodnie z art. 17 rozporządzenia nr 999/2001, a w przypadku przywozu zgodnie z art. 18 tego rozporządzenia.

Na podstawie wywiadu z rolnikiem ustalamy, czy zwierzęta wychodzące/wchodzące do gospodarstwa posiadają świadectwa zdrowia.

B.12.8 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnikowi nie wolno wprowadzać na rynek potomstwa pierwszego pokolenia, nasienia, zarodków i komórek jajowych zwierząt podejrzanych lub u których potwierdzono TSE w okresie, o którym mowa w załączniku VIII w rozdziale B do rozporządzenia nr 999/2001.

Ustalamy z rolnikiem, czy w przypadku, gdy wystąpiło w gospodarstwie TSE, wprowadzał na rynek potomstwo od tych zwierząt w okresie: dwa lata przed wystąpieniem choroby lub po jej stwierdzeniu.

- 55 -

Przykład wypełnienia listy sprawdzającej B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE)

Lp. Wymóg TAK NIE NIE

DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

B.12.1 Rolnik przestrzega zakazu karmienia przeżuwaczy białkiem pochodzenia zwierzęcego, w tym paszami zawierającymi takie białka, z zastrzeżeniem odstępstw określonych w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001.

X

W gospodarstwie nie ma przeżuwaczy.

B.12.2 Rolnik przestrzega zakazu karmienia zwierząt hodowlanych innych niż przeżuwacze, z wyjątkiem mięsożernych zwierząt futerkowych, białkiem pochodzenia zwierzęcego, z zastrzeżeniem odstępstw określonych w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001.

X

Dla świń i drobiu kupuje się pasze specjalnie dla tych gatunków, z zakładów zarejestrowanych (faktury w posiadaniu rolnika) .

B.12.3 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik ma obowiązek postępowania z paszami zawierającymi białka, o których mowa w załączniku IV do rozporządzenia nr 999/2001, w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie pasz dla przeżuwaczy takimi białkami.

X

W gospodarstwie nie ma przeżuwaczy.

B.12.4 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić organ Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższy podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o każdym przypadku podejrzenia wystąpienia TSE u posiadanych przez niego zwierząt.

X

W gospodarstwie nie ma przeżuwaczy. Uwaga ! Jeśli w gospodarstwie są przeżuwacze, a TSE nie wystąpiło, zaznaczamy „ND” i wpisujemy, że nie było TSE. W przypadku, gdy TSE wystąpiło np. w latach poprzednich, piszemy rok wystąpienia choroby.

B.12.5 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany, w przypadku podejrzenia wystąpienia TSE, do pozostawienia zwierząt z gatunków wrażliwych na zakażenie w miejscu ich przebywania.

X

B.12.6 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik ma obowiązek przestrzegania nakazów i zakazów wynikających z decyzji wydanej przez powiatowego lekarza weterynarii oraz współdziałania przy zwalczaniu TSE.

X

- 56 -

B.12.7 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnikowi nie wolno wprowadzać na rynek ani wywozić, ani przywozić bydła, owiec lub kóz oraz ich nasienia, zarodków i komórek jajowych niespełniających wymagań, o których mowa w załączniku VIII i IX do rozporządzenia nr 999/2001, przy czym żywym zwierzętom oraz ich zarodkom, i komórkom jajowym powinny towarzyszyć odpowiednie świadectwa zdrowia zwierząt wymagane przez przepisy Wspólnoty zgodnie z art. 17 rozporządzenia nr 999/2001, a w przypadku przywozu zgodnie z art. 18 tego rozporządzenia.

X

B.12.8 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnikowi nie wolno wprowadzać na rynek potomstwa pierwszego pokolenia, nasienia, zarodków i komórek jajowych zwierząt podejrzanych lub u których potwierdzono TSE w okresie, o którym mowa w załączniku VIII w rozdziale B do rozporządzenia nr 999/2001.

X

B.13-15 Zgłaszanie chorób



B.13.1 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany do niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o podejrzeniu wystąpienia pryszczycy u posiadanych przez niego zwierząt.

Ustalenie, na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy:

wystąpiła choroba zakaźna (pryszczyca lub inna z wymienionej grupy chorób) lub jej podejrzenie oraz jakie procedury rolnik zastosował, oraz czy ma na to odpowiednie dokumenty.

Sprawdzenie, na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy zna procedury postępowania w przypadku podejrzenia choroby zakaźnej lub jej wystąpienia:

kogo powiadomić (adresy, telefony).

Sprawdzenie, na podstawie wywiadu z rolnikiem i obejścia pomieszczeń inwentarskich oraz podwórka, czy ma:

możliwość szybkiego wyłożenia mat dezynfekcyjnych,

możliwość izolowania zwierząt oraz zapewnienia:

zakazu wstępu osób spoza gospodarstwa,

zakazu wprowadzania innych zwierząt i wyprowadzania zwierząt.

B.13.2 Przestrzegany jest poniższy wymóg: W przypadku podejrzenia wystąpienia lub wystąpienia pryszczycy, rolnik jest obowiązany do pozostawienia zwierząt, które posiada, w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych zwierząt.

- 57 -

B.14-15.1 Rolnik przestrzega obowiązku niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o podejrzeniu wystąpienia:

księgosuszu;

pomoru małych przeżuwaczy;

choroby pęcherzykowej świń;

choroby niebieskiego języka;

krwotocznej choroby zwierzyny płowej;

ospy owiec i ospy kóz (Capripox);

pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej;

afrykańskiego pomoru świń;

choroby guzowatej skóry bydła;

gorączki doliny Rift.


B.13-15 Zgłaszanie chorób


DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

B.13.1 Przestrzegany jest poniższy wymóg: Rolnik jest obowiązany do niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o podejrzeniu wystąpienia pryszczycy u posiadanych przez niego zwierząt.

x

Rolnik posiada dokumenty, potwierdzające powiadomienie stosownych podmiotów o tym, że miał podejrzenie pryszczycy w swoim stadzie.

B.13.2 Przestrzegany jest poniższy wymóg: W przypadku podejrzenia wystąpienia lub wystąpienia pryszczycy, rolnik jest obowiązany do pozostawienia zwierząt, które posiada, w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych zwierząt .

x

Rolnik zakupił i wprowadził do swojego stada zwierzę, podczas gdy było podejrzenie wystąpienia pryszczycy w jego stadzie (zapis w księdze rejestracji).

B.14-15.1 Rolnik przestrzega obowiązku niezwłocznego zawiadomienia organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o podejrzeniu wystąpienia:

księgosuszu;

pomoru małych przeżuwaczy;

choroby pęcherzykowej świń;

choroby niebieskiego języka;

krwotocznej choroby zwierzyny płowej;

ospy owiec i ospy kóz (Capripox);

pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej;

afrykańskiego pomoru świń;

choroby guzowatej skóry bydła;

gorączki doliny Rift.

x

Rolnik nie utrzymuje zwierząt.

- 58 -

Dostosowanie gospodarstwa do wymagań w ramach obszaru B tylko w sporadycznych wypadkach może wymagać sporządzenia planu i tylko w odniesieniu do ewentualnych pomieszczeń magazynowych (np. rysunki, wyliczenia). Przykład zalecenia


sprawdzającej

Opis niezgodności

Zalecenia

B.13.2 Rolnik zakupił i wprowadził do swojego stada zwierzęta w ilości 2 sztuki, podczas gdy było podejrzenie wystąpienia pryszczycy w jego stadzie (zapis w księdze rejestracji).

Przedstawienie rolnikowi procedur postępowania w przypadku podejrzenia wystąpienia pryszczycy w jego stadzie zwierząt.

6.3. OBSZAR C - DOBROSTAN ZWIERZĄT Przedstawione wymogi na dzień opracowywania podręcznika są tylko wymogami skonstruowanymi na podstawie prawa. Pełen, oficjalny wykaz wymogów opublikowany będzie w 2012 roku. Akty prawne w zakresie dobrostanu zwierząt:

1) ustawa o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.),

2) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U.Nr 56, poz. 344, z późn. zm.),

3) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U.. Nr 116, poz. 778).

Przeprowadzając ocenę dobrostanu zwierząt można wykorzystać:

a) dokumentację leczenia, prowadzone rejestry upadków, decyzje powiatowego lekarza weterynarii, księgi rejestracji zwierząt itp.

b) rozmowy (wyjaśnienia) z właścicielem gospodarstwa, jego przedstawicielem lub osobami odpowiedzialnymi za wykonywanie czynności w gospodarstwie;

c) własne oględziny i obserwacje, z których sporządza się notatki.;

d) pomiary.

Dla łatwiejszego sposobu prowadzenia oceny w zakresie dobrostanu zwierząt proponuje się jako pierwszą listę sprawdzającą C.18 – Ogólna ochrona zwierząt. C.18. OGÓLNA OCHRONA WSZYTSKICH ZWIERZĄT GOSPODARSKICH

Lp. Wymóg Czynności wykonywane w trakcie oceny


C.18.1 Zwierzęta powinny być pod opieką wystarczającej liczby personelu, posiadającego odpowiednie umiejętności, wiedzę i kompetencje zawodowe.

Ustalenie, wspólnie z rolnikiem:

posiadanych kwalifikacji: szkoła rolnicza, studia, kursy, szkolenia (sprawdzenie dokumentów itp.),wiedzy: doświadczenie w gospodarstwie, samodokształcanie (czasopisma, Internet, itp.).

Przydatne może się okazać skompletowanie świadectw, zaświadczeń, certyfikatów w jednym miejscu bądź sporządzenie ich wykazu. Jeśli nie można kwalifikacji udokumentować (w przypadku gdy zwierzęta obsługuje właściciel) – stan stwierdzony np. doświadczenie … lat.

- 59 -

C.18.2 Rolnik jest obowiązany doglądać zwierzęta gospodarskie co najmniej raz dziennie.

Nadzór nad zwierzętami ma na celu określenie min. ich stanu zdrowotnego oraz warunków przebywania. Należy ustalić z rolnikiem, czy sprawdza: - stan odżywienia zwierząt, stan racic, występowanie

kulawizn, stan powłok skórnych (otarcia, skaleczenia itp), osowiałość, niepobieranie pokarmu, problemy z oddychaniem, biegunki, odstawanie od stada;

- stan techniczny urządzeń, pomieszczeń (np. wycieki wody, uszkodzenia mechaniczne – mogące spowodować urazy itp.).

Jeżeli w trakcie oceny stwierdzono niedociągnięcia (ale jest to raczej rzadki przypadek) może to świadczyć o tym iżrolnik nie codzienniesprawdza stado.

C.18.3 Rolnik jest obowiązany wyposażyć pomieszczenia, w których utrzymywane są zwierzęta gospodarskie w stałe lub przenośświetlenie sztuczne, w celu umożliwienia kontroli tych pomieszczeń i doglądania umieszczonych w nich zwierząt o każdej porze.

Ustalenie czy w gospodarstwie jest/są urządzenia (na baterie akumulatorowe, latarki itp.) pozwalające na zastosowanie ich do doglądania zwierząt, gdy brak prądu elektrycznego).

C.18.4 Rolnik jest obowiązany chore lub ranne zwierzęta gospodarskie niezwłocznie otoczyć opieką, a w razie potrzeby odizolować oraz, jeżeli wymaga tego stan zdrowia takiego zwierzęcia, zwierzę to utrzymywać na ściółce.

Sprawdzamy, czy w gospodarstwie są w dniu oceny chore zwierzęta, czy zapewniono im odpowiednie warunki. Jeśli w dniu oceny takiego przypadku nie stwierdzamy, wskazane jest poinformowanie rolnika o konieczności takiego postępowania.

C.18.5 Rolnik, który utrzymuje zwierzęta gospodarskie, jest obowiązany przechowywać przez okres 3 lat dokumentację weterynaryjną, dotyczącą przebiegu leczenia, przeprowadzonych zabiegów weterynaryjnych oraz padłych zwierząt.

Sprawdzamy posiadanie dokumentacji weterynaryjnej. Jeśli takiej nie ma w gospodarstwie lub w dokumentacji np. jest długa przerwa we wpisach, należy wpisać przyczynę takiego stanu w rubryce „stan stwierdzony” (np. rolnik oświadczył, że nie było leczenia zwierząt). Dokumentacja padłych zwierząt (nie ma urzędowego wzoru) powinna zawierać: - gatunek, numer identyfikacyjny (jeśli jest); - datę padnięcia; - przyczynę – jeśli znana.

C.18.6 Rolnik jest obowiązany utrzymywać zwierzęta gospodarskie w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia.

Ocena swobody ruchu na podstawie obserwacji, ewentualnie dokonanie pomiaru stanowisk, kojców, klatek i porównanie ich z obowiązującymi polskimi przepisami, mimo że większość z nich nie stanowi wymogów wzajemnej zgodności.

C.18.7 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia, w których utrzymywane są zwierzęta gospodarskie, ich wyposażenie oraz sprzęt używany przy utrzymywaniu tych zwierząt wykonane były z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz nadających się do czyszczenia i odkażania.

Określenie rodzaju materiałów, z których zbudowane są urządzenia (drewno, stal, plastik, itp.). Zwrócić uwagę czy materiały nie spowodują zatrucia zwierząt/ludzi: substancjami szkodliwymi wydzielanymi przez farby, kleje itp. ( np. nieswoisty zapach) jak również nie spowodują zadławienia się zwierzęcia wskutek np. odprysku, wyłamań.

- 60 -

C.18.8 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby zwierzęta gospodarskie utrzymywane były w warunkach nieszkodliwych dla ich zdrowia oraz nie powodujących urazów, uszkodzeń ciała lub cierpień.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie utrzymywane są zwierzęta uznane za gospodarskie. Oceniamy koniowate (koń, osioł), bydło (bydło domowe, bawoły), jeleniowate (jeleń szlachetny, jeleń sika, daniel utrzymywane w warunkach fermowych i pochodzące z ferm), drób (kura, kaczka, kaczka piżmowa, gęś, gęś garbonosa, indyk, przepiórka japońska, perlica, struś w warunkach fermowych), świnie, owce, kozy, zwierzęta futerkowe utrzymywane w celu produkcji surowca (lis pospolity, lis polarny, norka amerykańska, tchórz, jenot, nutria, szynszyla, królik). Sprawdzenie wizualne, czy zwierzęta są w dobrej kondycji, nie mają śladów zranień, okaleczeń w wyniku umyślnego bicia ostrymi i twardymi narzędziami, używania urządzeń, stelaży, uprzęży zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, stosowanie uwięzi powodujących zbędny ból lub nie zapewniających swobody ruchu. Sprawdzenie, czy utrzymanie zwierząt, stanowiska, sposób żywienia, sposób wiązania, stosowane urządzenia nie przyczyniają się do kaleczenia zwierząt i nie są utrzymywane w stanie rażącego zaniedbania (niechlujstwa). Wymóg stosowania właściwej technologii obowiązuje również podczas przepędzania zwierząt. Podczas przepędzania nie wolno stosować przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierząt,(żadnych, ostro zakończonych), przy używaniu przyrządów emitujących impulsy elektryczne można je zastosować tylko jednokrotnie i tylko w mięśnie zadu i nie dłużej niż 1 sekundę. Zwierzęta, które nie mogą poruszać się o własnych siłach, nie mogą być ciągnięte za głowę, kończyny, uszy, ogon i inne, które mogą spowodować ból. Nie bierze się pod uwagę cierpień i zranień krótkotrwałych, wynikających z prowadzonych zabiegów leczniczych lub zootechnicznych, dotyczących bezpieczeństwa obsługi i identyfikacyjnych.

C.18.9 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby w pomieszczeniach, w których utrzymywane są zwierzęta gospodarskie, obieg powietrza, stopień zapylenia, temperatura, względna wilgotność powietrza i stężenie gazów utrzymane były na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt.

Sprawdzenie wentylacji (drożność, stan techniczny). Sprawdzenie, czy nie gromadzi się nadmierna wilgoć na ścianach, suficie, podłogach. Sprawdzenie, czy nie ma ciągłych „przeciągów”. Na podstawie zachowań zwierząt ocenić warunki termiczne (zbyt gorąco/zbyt zimno), biorąc pod uwagę warunki pogodowe. Sprawdzenie, czy w miejscu przebywania zwierząt nie powstaje nadmierny pył i kurz, np.: ze ściółki, z pasz. Sprawdzenie wizualne na powierzchniach, czy nie ma nadmiernej ilości „starego” kurzu, pyłu, pajęczyn. Przeprowadzić w obecności rolnika kilkakrotny pomiar stężenia szkodliwych gazów (w różnych porach) za pomocą dostępnych urządzeń i sprawdzić z wymaganiami określonymi w prawie. Wyniki pomiarów zapisać, jeśli występują dla każdego budynku oddzielnie. Pomiaru temperatury, wilgotności dokonuje się za pomocą odpowiednich urządzeń zgodnie z ich instrukcją obsługi. Pomiarów dokonuje się na

- 61 -

wysokości środka ciężkości zwierzęcia, w różnych punktach pomieszczenia i wyciąga średnią arytmetyczną z pomiarów. Wyniki pomiarów wpisać w rubryce „Stan stwierdzony”.

C.18.10 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pom eszczenia, w których utrzymywane są zwierzęta gospodarskie, oświetlone były przystosowanym dla danego gatunku zwierząt światłem sztucznym lub zapewniony był dostęp światła naturalnego.

Sprawdzić rodzaj oświetlenia stosowanego w pomieszczeniach, dokonać w obecności rolnika kilku pomiarów za pomocą dostępnych urządzeń, porównać z dostępnymi zaleceniami np. z literatury (wyjątek kury nieśne i świnie). Wyniki pomiarów zapisać. Z małymi wyjątkami, najbardziej optymalny poziom oświetlenia to ok. 20-30 lux, przy oświetleniu dziennym stosunek powierzchni okien do podłogi -1:20 (powierzchnia okien 5-10% powierzchni podłogi), przy budynkach ze świetlikami kalenicowymi – powierzchnia świetlika 3-5 % powierzchni podłogi. Pomiaru oświetlenia dokonuje się na wysokości oczu zwierzęcia, wskazane minimum dwa pomiary. Korzystając z urządzeń, należy postępować zgodnie z instrukcjami ich obsługi. Wyniki pomiarów wpisać w rubryce „Stan stwierdzony i zalecenia”.

C.18.11 Rolnik jest obowiązany zapewnić zwierzętom gospodarskim, utrzymywanym w systemie otwartym, możliwość ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i zwierzętami drapieżnymi.

Opis urządzeń, wyposażenia istniejących na terenach, z których korzystają zwierzęta w tym systemie utrzymania, np. wiata, bliska odległość od budynków.

C.18.12 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby wyposażenie i sprzęt używany przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich był sprawdzany co najmniej raz dziennie, a wykryte usterki niezwłocznie usuwane.

Sprawdzenie pod kątem obecności „rażącego”: brudu (w tym „starych” resztek paszy), kurzu, na zewnątrz i wewnątrz urządzeń do karmienia i pojenia. Sprawdzenie, czy środki do mycia (jeśli są używane) posiadają atest. Sprawdzenie czy sprzęt do karmienia i pojenia nie jest skorodowany, popękany, połamany, itp. Sprawdzenie, czy na czas ewentualnej naprawy uszkodzonego sprzętu do karmienia i pojenia rolnik jest w stanie zapewnić alternatywne urządzenie do karmienia i pojenia.

C.18.13 Rolnik, który wyposaża pomieszczenia, w których utrzymywane są zwierzęta gospodarskie, w mechaniczny lub automatyczny system wentylacji zapewnia,że system ten łączy się z: 1) systemem alarmowym

sygnalizującym awarię systemu wentylacyjnego;

2) systemem wentylacji awaryjnej.

Ustalenie, czy taki rodzaj wentylacji występuje. Rodzaj wpisać w listę sprawdzającą. Sprawdzić, czy istnieje możliwość natychmiastowego uruchomienia wentylacji awaryjnej (np. szybkie „uruchomienie” wentylacji grawitacyjnej, podłączenie zapasowych wentylatorów itp.). Sprawdzenie, czy w gospodarstwie istnieje system alarmowy. Sporządzenie krótkiego opisu tego systemu (sposób działania). Jeśli do systemu istnieje dokumentacja techniczna, w której jest opisany sposób działania, można nie sporządzać notatki.

C.18.14 Rolnik jest obowiązany karmić zwierzęta gospodarskie paszą dostosowaną do ich gatunku, wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego oraz w taki sposób i taką paszą, aby nie powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień

Sprawdzenie, czy pasze w gospodarstwie (własne lub kupowane): - są w wystarczającej ilości, - zaspokajają potrzeby fizjologiczne (np. objętościowe

dla przeżuwaczy, pasze białkowe, energetyczne, dodatki mineralno-witaminowe itp.).

Wpisanie, jakimi paszami rolnik dysponuje/produkuje/ zakupuje.

- 62 -

C.18.15 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby zwierzęta gospodarskie miały dostęp do paszy z odpowiednią częstotliwością.

Bydło (w tym cielęta), konie, owce, kozy, króliki, szynszyle, nutrie – karmi się dwa razy dziennie. Świnie, kury nioski, jelenie, daniele, indyki, gęsi, kaczki,strusie, przepiórki,lisy polarne i pospolite, jenoty, norki, tchórze – karmi się raz dziennie. Brojlery – zapewnia się stały dostęp do paszy lub karmi w okreśie oświetlenia pomieszczeń.

C.18.16 Rolnik jest obowiązany zapewnić zwierzętom gospodarskim dostęp do odpowiedniej ilości wody lub w inny sposób zaspokoić ich zapotrzebowanie na płyny.

Ustalenie rodzaju systemu pojenia zwierząt oraz jego stanu technicznego. W przypadku braku automatycznego systemu pojenia, sprawdzenie, czy sprzęt/urządzenia, z którego pojone są zwierzęta, posiada odpowiednią dla danej grupy (wieku/wagi) zwierząt pojemność.

C.18.17 Wyposażenie i sprzęt przeznaczone do karmienia i pojenia zwierząt gospodarskich umieszcza się w taki sposób, aby zminimalizować możliwość zanieczyszczenia paszy lub wody oraz ułatwić tym zwierzętom bezkonfliktowy dostęp do paszy i wody.

Sprawdzenie, czy bezpośredni kontakt zwierząt z urządzeniami nie doprowadza do zanieczyszczania ich odchodami lub zanieczyszczeniami fizycznymi (szkło, odpryski ze ścian, zalewanie wodą). Wielkość urządzeń musi być dostosowana do liczebności zwierząt z nich korzystających. Ponadto sprawdzenie podczas karmienia zwierząt, czy:

zwierzęta nie tłoczą się przy miejscu karmienia,

wszystkie zmieszczą się jednocześnie,

mogą pobierać paszę przyjmując aturalne dla siebie pozycje.

C.18.18 Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji mogą być wykonywane na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.

Dokumentacja weterynaryjna jako wystarczająca albo adnotacja, że zwierzęta nie są leczone. W przypadku wykonywania zabiegów zootechnicznych (identyfikacja, pielęgnacja) – sprawdzenie, czy nie ma śladów trwałego uszkodzenia ciała.

C.16. Ochrona cieląt



C.16.1 Rolnikowi zabrania się utrzymywania cieląt powyżej 8 tygodnia życia w pojedynczych boksach, z wyjątkiem: a) gospodarstw utrzymujących

mniej niż 6 cieląt jednocześnie, b) cieląt chorych.

Sprawdzić na podstawie stanu faktycznego i Księgi Rejestracji Zwierząt, czy cielęta powyżej 8 tygodnia życia przebywają w pojedynczych kojcac .

C.16.2 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby kojce, w których cielęta utrzymywane są pojedynczo, miały właściwe wymiary oraz budowę tj:

długość - min. 1,1 długości ciała cielęcia mierzonej od czubka nosa do ogonowej krawędzi guza kulszowego,

szerokość-min. wysokość

Sprawdzenie i dokonanie pomiarów długości i szerokości kojców. Sprawdzenie, czy ściany kojców zapewniają możliwość kontaktu wzrokowego. Sprawdzenie, czy wymiary długość, szerokość kojca odpowiadają odpowiednio długości ciała cielęcia i jego wysokości w kłębie. Sprawdzenie, czy kojec, w którym cielęta przebywają pojedynczo, nie ma ścianek całkowicie jednolitych. Sprawdzenie, czy konstrukcja kojców umożliwia

- 63 -

w kłębie cielęcia,

ściany kojca zapewniają kontakt wzrokowy i fizyczny między cielętami.

cielętom np kontakt wzrokowy (wyjątek – kojec dla cieląt chorych, izolowanych).

C.16.3 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby kojce, w których cielęta utrzymywane są grupowo, miały powierzchnię co najmniej:

1,5 m2 – dla cieląt o masie ciała

do 150 kg;


151-220 kg;


powyżej 220 kg.

Sprawdzenie i dokonanie pomiarów, czy cielęta utrzymywane grupowo mają zapewnioną minimalną powierzchnię netto na 1 sztukę tj.: sprawdzenie czy na powierzchni tej nie ma żadnych elementów, które powodowałyby jej zmniejszenie (słupy, ustawione urządzenia itp.). Dokumentacja powinna zawierać wszelkie wymiary kojców dla cieląt.

C.16.4 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, wyposażenie tych pomieszczeń oraz sprzęt, używany przy utrzymywaniu tych zwierząt, wykonane były z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz nadających się do czyszczenia i odkażania.

Sprawdzenie rodzaju materiałów budowlanych, z których zbudowane są pomieszczenia (drewno, cegła, pustak, blacha, dachówka, eternit itp). Sprawdzenie, czy materiały, z których wykonane lub pokryte są budynki i pomieszczenia nie spowodują zatrucia zwierząt/ludzi metalami, substancjami szkodliwymi wydzielanymi przez farby, kleje substancje ochronne, itp.(np. zapach).

- .

C.16.5 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby instalacja elektryczna w pomieszczeniach, w których utrzymywane są cielęta, wykonana była w sposób określony w przepisach Prawa budowlanego.

- Sprawdzić w szczególności, czy nie ma poobrywanych, niezaizolowanych przewodów elektrycznych, dostępu cieląt do odkrytych instalacji elektrycznych, niezabezpieczonych instalacji elektrycznych.

C.16.6 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby w pomieszczeniach, w których utrzymywane są cielęta, obieg powietrza, stopień zapylenia, temperatura, względna wilgotność powietrza i stężenie szkodliwych gazów utrzymywane były na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt.

Sprawdzić temperaturę, wilgotność powietrza, oświetlenie stosowane w pomieszczeniach. Dokonać, w obecności rolnika, kilku pomiarów za pomocą dostępnych urządzeń i porównać z dostępnymi zaleceniami np. z literatury. Wyniki pomiarów zapisać – minimum dwa.

W pomieszczeniach, w których utrzymuje się cielęta: 1) stężenie:

dwutlenku węgla (CO2) nie powinno przekraczać 3 000 ppm;

siarkowodoru (H2S) nie powinno przekraczać 5 ppm;

2) koncentracja amoniaku (NH3) nie powinna przekraczać 20 ppm.

Przeprowadzić w obecności rolnika kilkakrotny pomiar (w dwóch różnych terminach, dniach) za pomocą dostępnych urządzeń i sprawdzić z wymaganiami określonymi w prawie. Należy wykonać minimum dwa pomiary.

C.16.7 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, wyposażenie tych pomieszczeń oraz sprzęt używany przy utrzymywaniu tych zwierząt były sprawdzane co najmniej raz dziennie, a wykryte usterki

Sprawdzić stan urządzeń, ocenić czy ewentualne zaniedbania nie są „ długotrwałe”. W razie długotrwałego usuwania usterek – konieczne jest zapewnienie alternatywnego sposobu karmienia, pojenia, ochrony.

- 64 -

niezwłocznie usuwane.

C.16.8 Rolnik, który wyposaża pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, w mechaniczny lub automatyczny system wentylacji, zapewnia, że system ten łączy się z: 1) systemem alarmowym

sygnalizującym awarię systemu wentylacyjnego;

2) systemem wentylacji awaryjnej.

Dotyczy gospodarstw, które stosują mechaniczny lub automatyczny system wentylacji. W przypadku wentylacji grawitacyjnej piszemy „Nie dotyczy”.

C.16.9 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby cielęta miały zapewniony dostęp do światła naturalnego lub aby pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, oświetlone były przystosowanym dla nich światłem sztucznym (co najmniej pomiędzy godziną 9

00 a

1700

).

Sprawdzić rodzaj oświetlenia, stosowanego w pomieszczeniach, dokonać w obecności rolnika kilku pomiarów za pomocą dostępnych urządzeń, porównać z dostępnymi zaleceniami.

C.16.10 Rolnik jest obowiązany zapewnić, w celu umożliwienia kontroli pomieszczeń, w których utrzymywane są cielęta oraz doglądania umieszczonych w nich cieląt o każdej porze, aby pomieszczenia te wyposażone były w stałe lub przenośne oświetlenie sztuczne.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie jest/są urządzenia (na baterie akumulatorowe, latarki itp.) pozwalające na zastosowanie ich do doglądania zwierząt (brak prądu elektrycznego).

C.16.11 Rolnik jest obowiązany doglądać cielęta: 1) utrzymywane w systemie

otwartym - co najmniej raz dziennie;

2) utrzymywane w pomieszczeniach - co najmniej dwa razy dziennie.

Na podstawie informacji od rolnika określenie, jak często dokonuje przeglądu stada cieląt, np. podczas rannego karmienia, wieczornego karmienia. Udzielenie informacji o konieczności doglądania cieląt: - utrzymywanych w systemie otwartym - co

najmniej raz dziennie; - utrzymywanych w pomieszczeniach - co

najmniej dwa razydziennie.

C.16.12 Rolnik jest obowiązany otoczyć opieką, a w razie potrzeby izolować, chore lub ranne cielęta, przy czym w przypadku, gdy wymaga tego stan zdrowia zwierzęcia, zwierzę to utrzymuje się na ściółce.

Sprawdzenie czy rolnik ma możliwość izolowania chorych lub rannych cieląt.

C.16.13 Rolnik jest obowiązany utrzymywać cielęta w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania, leżenia.

Bezwględnie należy zapewnić minimalne powierzchnie, o których mowa w pkt. C16.2 i C.16.3.

C.16.14 Rolnikowi nie wolno utrzymywać cieląt na uwięzi z wyjątkiem pory karmienia, a w czasie jej trwania

Sprawdzenie, czy gospodarstwo przestrzega zakazu wiązania cieląt (poza dopuszczalnym, w chwili pojenia mlekiem, cieląt utrzymywanych

- 65 -

nie dłużej niż jedną godzinę. grupowo). Sprawdzenie, czy na cielętach nie ma widocznych oznak ich wiązania – otarcie sierści, ślady wiązania itp.). Sprawdzenie, czy rolnik nie stosuje dla cieląt kagańców.

C.16.15 Rolnik jest obowiązany, w przypadku stosowania uwięzi podczas karmienia cieląt utrzymywanych grupowo, do: 1) stosowania uprzęży, pęt,

stelaży, więzów lub innych urządzeń, które nie zmuszają zwierzęcia do przebywania w nienaturalnej pozycji i nie powodują zbędnego bólu, uszkodzenia ciała albo śmierci.

Sprawdzić wraz z rolnikiem rodzaj stosowanych uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń w przypadku stosowania uwięzi podczas karmienia cieląt utrzymywanych grupowo – jeżeli dotyczy.

C.16.16 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, wyposażenie tych pomieszczeń oraz sprzęt używany przy utrzymywaniu tych zwierząt były czyszczone i odkażane.

Sprawdzenie pod kątem obecności: „rażącego”: brudu, odchodów, kurzu na ścianach, podłogach, sufitach, drzwiach, oknach, zalegających śmieci, składowisk odpadów, pustych opakowań po lekach, środkach dezynfekcyjnych, opakowań po paszach, dodatkach paszowych itp. Sprawdzenie, czy rolnik posiada podstawowy sprzęt do utrzymywania czystości lub odkażania, przeznaczony do użytku w pomieszczeniach inwentarskich.

C.16.17 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby: 1) odchody cieląt oraz niezjedzone

resztki paszy były usuwane z pomieszczeń, w których utrzymuje się te zwierzęta tak często, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni;

2) pomieszczenia, w których utrzymywane są cielęta, były zabezpieczone przed muchami i gryzoniami.

Sprawdzenie wizualne czystości sprzętu pod kątem obecności w nim resztek paszy odchodów, innych zanieczyszczeń. Sprawdzenie, czy zanieczyszczenia te nie wynikają np. ze złego usytuowania sprzętu. Sprawdzić, czy rolnik posiada środki dezynfekcyjne, które mogą być zastosowane w razie konieczności przeprowadzenia dezynfekcji (np. po zanieczyszczeniu odchodami).

C.16.18 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby podłoga w pomieszczeniach, w których utrzymywane są cielęta, była twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia gładka i nieśliska.

Sprawdzić, czy podłoga, na której przebywają zwierzęta (również w czasie przeganiania) nie ugina się pod ich ciężarem, jest gładka (zbyt szorstka podłoga może powodować otarcia na skórze, wymionach – sprawdzenie, czy zwierzęta mają tego typu urazy), nie jest śliska, jest równa - bez wgłębień, które nie są konieczne ze względu na usuwanie odchodów itp.

C.16.19 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby miejsce do leżenia dla cieląt było wygodne, czyste i odwodnione.

Sprawdzić, czy miejsce do leżenia dla cieląt jest czyste, odwodnione, wygodne. Sprawdzić, czy miejsce pozwala im na leżenie w naturalnej dla gatunku pozycji, nie jest mokre (podsiąkanie, kapanie, nadmierna ilość odchodów), czyste, regularnie sprzątane.

C.16.20 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania cieląt w pomieszczeniach, utrzymywać na ściółce cielęta do ukończenia 2 tygodnia życia.

Sprawdzenie, czy miejsce, w którym przebywają cielęta do 2 tygodnia życia, ma wyściółkę (s oma, maty, itp.).

- 66 -

C.16.21 Rolnik jest obowiązany karmić cielęta paszą dostosowaną do ich gatunku, wieku, masy ciała i stanu fizjologicznego.

Sprawdzenie z rolnikiem rodzaju stosowanych paszi przydatności do żywienia cieląt. Sprawdzenie, czy pasze w gospodarstwie (własnelub z zakupu) są w wystarczającej ilości podawane cielętom, zaspokajają ich potrzeby fizjologiczne (np. objętościowe dla przeżuwaczy, pasze białkowe, energetyczne, dodatki mineralno-witaminowe itp.).

C.16.22 Rolnik jest obowiązany stosować w żywieniu cieląt paszę zawierającą taką ilość żelaza, która zapewnia wich krwi poziom hemoglobiny wynoszący co najmniej 4,5 milimol/litr.

Sprawdzenie, czy dieta cieląt uwzględnia pasze, zawierające żelazo i włókno, np.: zielonki, siano, słoma, pełnoporcjowe pasze treściwe. Sprawdzić, w jaki sposób rolnik bilansuje dawkę dla cieląt i czy jest to zgodne z wymogami żywieniowymi cieląt.Sprawdzić, czy w gospodarstwie cielęta nie są tuczone na tzw. „białe mięso”.

C.16.23 Rolnik jest obowiązany stosować w żywieniu cieląt powyżej 2 tygodnia życia karmę zawierającą pasze włókniste, przy czym dawkę tej paszy dla cieląt od 8. do 20. tygodnia życia zwiększa się od 50 do 250 g dziennie.

Sprawdzenie, czy dieta cieląt zawiera pasze zawierające włókno, np.: zielonki, siano, słoma, pełnoporcjowe pasze treściwe

C.16.24 Rolnikowi nie wolno zakładać cielętom kagańców.

Przeprowadzenie wywiadu z rolnikiem i udzielenie informacji o zakazie zakładania kagańców cielętom.

C.16.25 Rolnik jest obowiązany karmić cielęta co najmniej dwa razy dziennie.

Przeprowadzenie wywiadu z rolnikiem o częstotliwości karmienia cieląt i udzielenie informacji o konieczności karmienia cieląt minimum dwa razy dziennie.

C.16.26 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania cieląt grupowo, gdy nie żywi się ich do woli lub z elektronicznych stacji odpasowych, zapewnić każdemu cielęciu dostęp do paszy w tym samym czasie.

Sprawdzenie podczas karmienia zwierząt, czy: - zwierzęta nie tłoczą się przy miejscu karmienia, - wszystkie mają dostęp do paszy jednocześnie, - mogą pobierać paszę przyjmując naturalne dla

siebie pozycje.

C.16.27 Rolnik jest obowiązany zapewnić cielętom powyżej 2. tygodnia życia dostęp do wystarczającej ilości świeżej wody lub zapewnić możliwość zaspokajania pragnienia poprzez picie innych płynów. Jednakże w przypadku upałów oraz cieląt chorych, rolnik jest obowiązany zapewnić stały dostęp do świeżej wody.

Sprawdzenie, czy cielęta, które ukończyły 2 tygodnie, mają w miejscach przybywania dostęp do świeżej wody (poidła, pojenie z innych urządzeń). Sprawdzenie, czy w przypadku, gdy nie jest to stały dostęp do wody/innych płynów zaspokajających pragnienie, pojemność stosowanych urządzeń nie jest za mała w stosunku do potrzeb cielęcia.

C.16.28 Rolnik jest obowiązany umieścić wyposażenie i sprzęt przeznaczone d karmienia po enia cieląt w taki sposób, aby zminimalizować możliwość zanieczyszczenia paszy lub wody.

Sprawdzenie wizualne czystości sprzętu pod kątem obecności w nim resztek paszy odchodów, innych zanieczyszczeń. Sprawdzenie, czy zanieczyszczenia te nie wynikają np. ze złego usytuowania sprzętu. Sprawdzić, czy rolnik posiada środki dezynfekcyjne, które mogą być zastosowane w razie konieczności przeprowadzenia dezynfekcji (np. po zanieczyszczeniu odchodami).

C.16.29 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby cielęta otrzymywały pokarm matki niezwłocznie po urodzeniu, nie później jednak niż przed

Sprawdzenie (ustalenie), na podstawie informacji uzyskanych od rolnika, o sposobie monitorowania przez niego pierwszego napojenia cielęcia siarą.

- 67 -

upływem 6. godzin od urodzenia.

C.17. OCHRONA ŚWIŃ



C.17.1 Rolnik jest obowiązany, w przypadku grupowego utrzymywania warchlaków, tuczników, knurów, loch i loszek po kryciu, do zapewnienia im odpowiedniej wielkości kojca.

Należy pomierzyć, po wewnętrznej powierzchni, wszystkie kojce oraz wyliczyć, jaka powierzchnia przypada na 1 sztukę danej grupy wiekowej. W celu przeprowadzenia kontroli minimalnych norm powierzchni zapewnionych zwierzętom utrzymywanym w pomieszczeniach inwentarskich, można posiłkować się przedstawionymi planami pomieszczeń inwentarskich. Do minimalnej powierzchni zaliczyć można tylko powierzchnię tzw.netto, czyli powierzchnię nie ograniczoną żadnymi (np. słupami, paśnikami) urządzeniami.

Knury-6 m

2

warchlaki i tuczniki:

do 10 kg- 0,15m2

powyżej 10 kg do 20 kg - 0,2m2


powyżej 30 kg do 50 kg - 0,4 m2



powyżej 110 kg - 1m2

knurki i loszki hodowlane o masie ciała 30-110 kg - 1,4 m

2

lochy - 2,25 m2

przy czym:

- loch prośne mają zapewnione min.1,3 m

2 stałego podłoża, a otwory

odpływowe na tej powierzchni nie stanowią więcej niż jej 15% (w przypadku utrzymania na rusztach)

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest do 5 sztuk loch jest zwiększona o 10%

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest powyżej 39 sztuk loch może być zmniejszona o 10 %

loszki po pokryciu- 1,64 m2, przy czym:

- loszki prośne mają zapewnione min.0,95 m

2 stałego podłoża a

otwory odpływowe na tej powierzchni nie stanowią więcej niż jej 15% (w przypadku utrzymania na rusztach)

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest do 5 sztuk loszek po pokryciu jest zwiększona o 10%

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest powyżej 39 sztuk loszek po pokryciu może być zmniejszona o 10%

C.17.2 Rolnik jest obowiązany zapewnić, w przypadku utrzymywania świń na betonowej podłodze szczelinowej, aby szerokość otworów i beleczek w podłodze wynosiła : Otwory w podłodze: - prosięta – nie więcej niż 11 mm;

Dokonać pomiarów szczelin i beleczek, jeśli w pomieszczeniu są betonowe podłogi rusztowe. W przypadku podłóg rusztowych innych niż betonowe, zwrócić uwagę, czy zwierzęta mogą swobodnie postawić na niej nogi (bez np. wpadania raciczek do otworów).

- 68 -

- warchlaki, loszki hodowlane, knurki hodowlane - nie więcej niż 14 mm;

- tuczniki- nie więcej niż 18 mm; - loszki po pokryciu, lochy - nie więcej

niż 20 mm. Szerokość beleczek w podłodze - prosięta i warchlaki- co najmniej

50 mm; - pozostałe grupy - co najmniej

80 mm.

C.17.3 Rolnikowi nie wolno utrzymywać świń na uwięzi.

C.17.4 Rolnik jest obowiązany, w stadach powyżej 9 szt. loch, utrzymywać grupowo lochy i loszki od 4. tygodnia po pokryciu do tygodnia przed przewidywanym terminem proszenia, przy czym minimalna długość każdego z boków kojca powinna wynosić w przypadku grup: - do 5 sztuk w kojcu- 2,41 m; - powyżej 5 sztuk w kojcu- 2,81 m.

Po sprawdzeniu, czy zapewniono minimalne powierzchnie dla loch i loszek po pokryciu, należy sprawdzić, czy kojec ma prawidłową długość i szerokość. Pomiary zapisać. Np. jeżeli mamy w kojcu 4 lochy, to minimalna powierzchnia kojca wynosi – 9, 9 m

2 (4 x 2,25m

2 +

2,25 x 0,1-zwiększenie o 10 %). Jeżeli jeden bok kojca ma 2,41 m (bo nie może być mniej), to drugi bok musi mieć minimum 9,9 m

2 : 2,41m= 4,11 m.

Wyniki pomiarów zapisać.

C.17.5 Rolnik jest obowiązany zapewnić świniom stały dostęp do materiałów i przedmiotów absorbujących ich uwagę, w szczególności słomy, siana, drewna i trocin, o jakości nie wywierającej szkodliwego wpływu na ich zdrowie.

Wymóg ten dotyczy wszystkich grup wiekowych. Jeżeli zwierzęta są utrzymywane na głębokiej ściółce i umożliwia im się rycie (zakaz drutowania nosów), uznaje się, że jest spełniony. Można również stosować inne przedmioty do zabawy, jak łańcuchy, piłki, puste butelki plastikowe itp.

C.17.6 Rolnik jest obowiązany karmić świnie co najmniej raz dziennie, a jeżeli utrzymuje świnie grupowo – zapewniać im dostęp do paszy w tym samym czasie.

Sprawdzenie podczas karmienia zwierząt, czy: - zwierzęta nie tłoczą się przy miejscu karmienia, - wszystkie zmieszczą się jednocześnie, - mogą pobierać paszę przyjmując naturalne dla siebie pozycje. Zalecane jest: prosięta – 10cm, warchlaki – 15 cm, tuczniki 25-33 cm, lochy – 50 cm. Przy odpasaniu świn ze stacji ok. 10 sztuk na jedno stanowisko żywieniowe.

C.17.7 Rolnik jest obowiązany zapewnićlochom w okresie między odsadzeniem prosiąt a okresem okołoporodowym i loszkomwystarczającą ilość pokarmu wysokoenergetycznego oraz pokarmu objętościowego lub wysokowłóknistego.

Wpisać, jakie pasze są stosowane w żywieniu.

C.17.8 Rolnik jest obowiązany do czasowego oddzielenia od grupy świń chorych, zranionych, wykazujących agresję lub atakowanych przez inne zwierzęta.

Sprawdzić, czy w gospodarstwie jest miejsce, które pozwalałoby na izolowanie zwierząt. W ocenie wpisać jego lokalizację, powierzchnię. Ustalić, na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy stosuje się do tego wymogu.

C.17.9 Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia.

Swobodę ruchu oceniamy wzrokowo. Dla upewnienia się, że powierzchnia pojedynczych kojców jest odpowiednia, można dokonać pomiaru i porównać je z normami zawartymi w prawie krajowym (w wymogach wzajemnej zgodności

- 69 -

sprawdza się minimalne powierzchnie tylko dla utrzymania grupowego).

C.17.10 Rolnik nie powinien, w pomieszczeniach, w których utrzymuje się świnie, narażać tych zwierząt na hałas stały lub wywoływany nagle, a natężenie tego hałasu nie powinno przekraczać 85 dB.

Dokonać minimum trzykrotnego pomiaru w pomieszczeniu w różnych porach dnia. Wyniki zapisać. Pomiaru dokonywać w momencie, gdy nie są prowadzone żadne czynności powodujące dodatkowy hałas (np. wjazd ciągnika, karmienie itp.).

C.17.11 Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w pomieszczeniach oświetlonych co najmniej przez 8 godzin dziennie światłem naturalnym lub sztucznym o natężeniu co najmniej 40 lux.

Dokonać minimum trzykrotnego pomiaru, w różnych miejscach pomieszczenia, na wysokości oczu zwierząt.

C.17.12 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia dla świń były zbudowane w sposób: -nieszkodliwy dla ich zdrowia, -niepowodujących urazów, uszkodzeń ciała i cierpienia; -zapewniający swobodę ruchu; -umożliwiający kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami (nie dotyczy loch i loszek tuż przed proszeniem i w trakcie proszenia).

Sprawdzenie, czy materiały, z których wykonane lub pokryte są budynki i pomieszczenia nie spowodują zatrucia zwierząt/ludzi metalami, substancjami szkodliwymi wydzielanymi przez farby, kleje, substancje ochronne itp. np. nieswoisty zapach. Sprawdzić, czy ze ścian, podłóg, drzwi, na wybiegach nie ma żadnych „wystających” elementów (gwoździe, druty, studzienki, elementy infrastruktury), które mogłyby spowodować zranienie zwierząt bądź trwały ból. Sprawdzić, czy znajdujące się w pomieszczeniach, na wybiegach, np. słupy, z którymi zwierzęta mają kontakt, nie mają ostrych krawędzi (powinny być zaokrąglone lub zabezpieczone przed kontaktem ze zwierzętami).

C.17.13 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby podłoga w pomieszczeniach, w których utrzymywane są świnie, była twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia była gładka i nieśliska.

Sprawdzić, czy podłoga na której przebywają zwierzęta (również w czasie przeganiania) nie ugina się pod ich ciężarem, jest gładka ( zbyt szorstka podłoga może powodować otarcia na skórze – sprawdzenie, czy zwierzęta mają tego typu urazy), nie jest śliska, jest równa - bez wgłębień. Podłogi nie powinny mieć żadnych ubytków (dziur, pęknięć itp.), które mogłyby spowodować zranienie zwierząt.

C.17.14 Rolnik jest obowiązany zapewnić świniom powyżej 2. tygodnia życia stały dostęp do wystarczającej ilości świeżej wody.

Opisać system pojenia zwierząt. Jeśli nie ma poideł, sprawdzić, czy pojemność urządzeń do pojenia jest wystarczająca dla zwierząt.

C.17.15 W przypadku poddawania świń zabiegom diagnostycznym i leczniczym oraz związanym z: a) identyfikacją, b) redukcją kłów u prosiąt i knurów, c) obcinaniem części ogona, d) kastracją samców, e) kolczykowaniem nosa u świń utrzymywanych w systemie otwartym, zabiegi te prowadzone są z uwzględnieniem warunków:

w przypadku pkt. b, c – wykonuje się tylko ze względu na przeciwdziałanie okaleczeniu innych świń i najpierw podjęto środki zapobiegające agresji świń;

Dokumentacja weterynaryjna oraz wywiad z rolnikiem czy i kiedy wykonuje wykazane zabiegi.

- 70 -

redukcję kłów u prosiąt (poprzez ścieranie lub obcinanie) przeprowadza się nie później niż w 7. dniu życia;

jeżeli obcinanie ogonów lub kastracja prowadzone są po 7. dniu życia, zabiegi te przeprowadza się w długotrwałym znieczuleniu.

kastrację samców świn wykonuje się z zastosowaniem technik niepowodujących rozrywania tkanek.

C.17.16 Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji, wykonywane są na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.

Dokumentacja weterynaryjna (wpisać datę ostatniego wpisu dokonanego przez lekarza wet) lub w przypadku długotrwałego braku wpisu – opisac z jakiego powodu ( np. zwierzęta nie były leczone).

C.17.17 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby powierzchnia kojca, w którym knury utrzymywane są pojedynczo, wynosiła co najmniej 6 m

2, a gdy krycie odbywa

się w kojcu – co najmniej 10 m2 .

Dokonać pomiaru. Wyniki zapisać.

C.17.18 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania loch, loszek, warchlaków i świń na chów grupowo, do podjęcia działań minimalizujących agresję i zapobiegających walkom zwierząt, w szczególności:

izolację świń chorych, zranionych, agresywnych;

stały dostęp do materiałów absorbujących ich uwagę.

Ustaliw jaki sposób rolnik zapobiega agresji w stadzie oraz w jaki sposób postępuje w przypadku, gdy agresja występuje.

C.17.19 Rolnik jest obowiązany, jeżeli jest to konieczne, do poddania zabiegom przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom prośnych loch i loszek umieszczonych w kojcach do proszenia.

Ustalić na podstawie wywiadu z rolnikiem i/lub dokumentacji weterynaryjnej.

C.17.20 Rolnik jest obowiązany zaopatrzyć kojec, w którym utrzymuje się lochy i loszki w tygodniu poprzedzającym przewidywany termin ich proszenia, w materiał umożliwiający budowę gniazda, chyba że nie jest to możliwe ze względu na stosowany w gospodarstwie system odprowadzania gnojowicy.

Ustalić, na podstawie wywiadu z rolnikiem, czy zaopatruje miejsca, w których lochy przebywają, w materiał do budowy gniazda. Opisać. Jeśli jest głęboka ściółka, z reguły wymóg uważa się za spełniony.

C.17.21 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby powierzchnia kojca do proszenia umożliwiała proszenie naturalne lub zapewniała osobie obsługującej dostęp do zwierzęcia.

Ocenić powierzchnię kojca/ kojców, przeznaczonych do proszenia – wpisać ich wielkość.W prawie krajowym –min. 3,5 m

2/szt.

- 71 -

C.17.22 Rolnik jest obowiązany zapewnić, w przypadku utrzymywania loch z prosiętami, aby: 1) kojec wyposażony był w przegrodę

zapobiegającą przygnieceniu prosiąt przez lochę;

2) w kojcu wydzielona była część podłogi trwałej albo pokrytej matą, albo wyściełanej słomą lub innym odpowiednim materiałem.

Sprawdzenie, czy w kojcu dla macior z prosiętami stosuje się odpowiednie zabezpieczenia i czy są efektywne. Ustalenie, na podstawie wywiadu z rolnikiem, ilości upadków prosiąt spowodowanych przygnieceniem. Sprawdzenie, czy jest miejsce wydzielone dla prosiąt, jaka jest jego powierzchnia.

C.17.23 Rolnik jest obowiązany zapewnić prosiętom swobodny dostęp do karmiącej lochy.

Zmierzyć powierzchnię kojca. Jeśli w dniu oceny nie było prosiąt, na podstawie wywiadu z rolnikiem opisać kojec, w którym przebywają maciory z prosiętami.

C.17.24 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby prosięta co najmniej do 28. dnia od dnia ich urodzenia przebywały z lochą, chyba że wystąpi zagrożenie zdrowia lochy lub prosięcia. Jednakże prosięta mogą być odsadzane także z innej przyczyny, nie wcześniej jednak niż w 21. dniu od dnia urodzenia, jeżeli po odsadzeniu zostaną umieszczone w pomieszczeniu uprzednio oczyszczonym, odkażonym i odizolowanym od pomieszczeń, w których utrzymuje się lochy.

Ustalić, na podstawie wywiadu z rolnikiem, w jakim terminie odsadza prosięta. Jeśli odsadza przed ukończeniem 28 dnia życia, sprawdzić, czy są umieszczane w innym wyspecjalizowanym pomieszczeniu.

C.17.25 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania warchlaków i świń na chów grupowo, do łączenia w grupę zwierząt o zbliżonym wieku.

W gospodarstwach, w których w jednym kojcu znajdują się zwierzęta z różnych miotów, ustalić na podstawie wywiadu, w jaki sposób tworzy obsadę takiego kojca.

C.17.26 Wszystkie produkty lecznicze wydawane z przepisu lekarza, w tym uspokajające, mogą być podawane zwierzętom, z których lub od których pozyskuje się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyłącznie przez lekarza weterynarii

Sprawdzenie, czy przestrzegane są okresy karencji, czy w momencie zauważenia w gospodarstwie leków – są wpisane do dokumentacji weterynaryjnej.

Przykład wypełnionej listy sprawdzającej

C.17. Ochrona świń

Lp. Wymóg TAK NIE NIE


C.17.1 Rolnik jest obowiązany, w przypadku grupowego utrzymywania warchlaków, tuczników, knurów, loch i loszek, po kryciu do zapewnienia im odpowiedniej wielkości kojca.

X

Rolnik stosuje inseminację.

Knury-6 m2

warchlaki i tuczniki:

do 10 kg- 0,15 m2 Do masy ciała

- 72 -

20 kg utrzymywane z maciorą.

powyżej 10 kg do 20 kg - 0,2 m

2


2

X

Ilość zwierząt w dniu oceny – 50 sztuk. Kojce : 1) 14 sztuk –

5 m2

2) 10 sztuk - 2, 7 m

2

3) 15 sztuk – 5 m

2

4) 11 sztuk – 4 m

2

W kojcu nr 2 zbyt duże zagęszczenie.


2

X

Ilość zwierząt w dniu oceny – 40 sztuk - 2 kojce po 20 sztuk, powierzchnia każdego kojca – 45 m

2


2

X Brak tej grupy w dniu oceny.


2

X

Ilość zwierząt w dniu oceny - 40 sztuk - 2 kojce po ok. 20 sztuk, powierzchnie kojców – 45 m

2

każdy.

powyżej 110 kg – 1 m2

X Nie prowadzi tuczu do tej wagi.

knurki i loszki hodowlane o masie ciała 30-110 kg - 1,4 m

2 X

Loszki hodowlane – sztuk 1 – pojedyncze utrzymanie.

lochy - 2,25 m2

przy czym:

X

Ilość loch w gospodarstwie – 8 – utrzymywane pojedynczo.

- loch prośne mają zapewnione min.1,3 m

2

stałego podłoża, a otwory odpływowe na tej powierzchni nie stanowią więcej niż jej 15% (w przypadku utrzymania na rusztach)

X

Utrzymywane na ściółce.

- powierzchnia kojca, X Utrzymywane

- 73 -

w którym utrzymywane jest do 5 sztuk loch, jest zwiększona o 10%

pojedynczo.

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest powyżej 39 sztuk loch, może być zmniejszona o 10%

X

jw.

loszki po pokryciu- 1,64 m2

przy czym: X

Pojedynczo utrzymywane.

- loszki prośne mają zapewnione min.0,95 m

2

stałego podłoża, a otwory odpływowe na tej powierzchni nie stanowią więcej niż jej 15% (w przypadku utrzymania na rusztach).

X

jw.

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest do 5 sztuk loszek, po pokryciu jest zwiększona o 10%

X

jw.

- powierzchnia kojca, w którym utrzymywane jest powyżej 39 sztuk loszek, po pokryciu może być zmniejszona o 10%

X

jw.

C.17.2 Rolnik jest obowiązany zapewnić, w przypadku utrzymywania świń na betonowej podłodze szczelinowej, aby szerokość otworów i beleczek w podłodze wynosiła : Otwory w podłodze: - prosięta – nie więcej niż

11 mm; - warchlaki, loszki

hodowlane, knurki hodowlane - nie więcej niż 14 mm;

- tuczniki- nie więcej niż 18 mm;

- loszki po pokryciu, lochy - nie więcej niż 20 mm.

Szerokość beleczek w podłodze - prosięta i warchlaki- co

najmniej 50 mm; - pozostałe grupy - co

najmniej 80 mm.

X

Świnie utrzymywane na ściółce lub np.świnie utrzymywane na rusztach plastikowych.

C.17.3 Rolnikowi nie wolno utrzymywać świń na uwięzi. X

Świnie nie są wiązane.

C.17.4 Rolnik jest obowiązany, w stadach powyżej 9 szt. loch, utrzymywać grupowo lochy i loszki od 4. tygodnia po pokryciu do tygodnia przed

X

Łącznie w gospodarstwie jest 9 sztuk loch i loszek, dlatego utrzymywane są

- 74 -

przewidywanym terminem proszenia, przy czym minimalna długość każdego z boków kojca powinna wynosić w przypadku grup: - do 5 sztuk w kojcu- 2,41 m; - powyżej 5 sztuk w kojcu- 2,81 m.

pojedynczo.

C.17.5 Rolnik jest obowiązany zapewnić świniom stały dostęp do materiałów i przedmiotów absorbujących ich uwagę, w szczególności słomy, siana, drewna i trocin, o jakości nie wywierającej szkodliwego wpływu na ich zdrowie.

X

W kojcach znajduje się słoma, zwierzęta mają możliwość rycia.

C.17.6 Rolnik jest obowiązany karmić świnie co najmniej raz dziennie, a jeżeli utrzymuje świnie grupowo – zapewniać im dostęp do paszy w tym samym czasie.

X

Lochy karmione indywidualnie – 2 razy dziennie. Pozostałe grupy – 2 razy dziennie. Długość koryta na 1 sztukę w grupach ok. 30 cm.

C.17.7 Rolnik jest obowiązany zapewnić lochom w okresie między odsadzeniem prosiąt a okresem okołoporodowym i loszkom wystarczającą ilość pokarmu wysokoenergetycznego oraz pokarmu objętościowego lub wysokowłóknistego.

X

Stosowane w żywieniu: -mieszanka pełnoporcjowa, -słoma w kojcu.

C.17.8 Rolnik jest obowiązany do czasowego oddzielenia od grupy świń chorych, zranionych, wykazujących agresję lub atakowanych przez inne zwierzęta.

X

W pomieszczeniu znajduje się zawsze min. 1 wolny kojec o powierzchni 6 m

2.

C.17.9 Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w warunkach zapewniających im swobodę ruchu, a w szczególności możliwość kładzenia się, wstawania oraz leżenia.

X

Powierzchnia każdego kojca, w którym przebywają lochy pojedynczo, wynosi 4 m

2.

Jest zgodna z polskim prawem.

C.17.10 Rolnik nie powinien, w pomieszczeniach, w których utrzymuje się świnie, narażać tych zwierząt na

X

Pomiar 9.01.2012 W pomieszczeniu

- 75 -

hałas stały lub wywoływany nagle, a natężenie tego hałasu nie powinno przekraczać 85 dB.

nie ma urządzeń mechanicznych typu wentylatory, pracujące stacje paszowe, rurociągi. 1 pomiar - po karmieniu– 78 dB; 2 pomiar - godz.12 – 60 dB; - godz.14 -60 dB.

C.17.11 Rolnik jest obowiązany utrzymywać świnie w pomieszczeniach oświetlonych co najmniej przez 8 godzin dziennie światłem naturalnym lub sztucznym o natężeniu co najmniej 40 lux.

X

Powierzchnia pomieszczenia (podłogi) 290 m

2;

Powierzchnia okien – 21 m

2;

Żarówki żarowe – 10 sztuk 60 W; 9.01. 2012 – pochmurno. Pomiary: 65, 60, 68 lux.

C.17.12 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby pomieszczenia dla świń były zbudowane w sposób: -nieszkodliwy dla ich zdrowia; -niepowodujących urazów, uszkodzeń ciała i cierpienia; -zapewniający swobodę ruchu; -umożliwiający kontakt wzrokowy z innymi zwierzętami (nie dotyczy loch i loszek tuż przed proszeniem i w trakcie proszenia).

X

Budynek nowy, pustaki, kryty blachą, ściany – wapno, brak elementów zagrażających zwierzętom, wyposażenie – stal.

C.17.13 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby podłoga w pomieszczeniach, w których utrzymywane są świnie, była twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia była gładka i nieśliska.

X

Podłoga betonowa lita, ściółka co drugi dzień – słoma.

C.17.14 Rolnik jest obowiązany zapewnić świniom powyżej 2. tygodnia życia stały dostęp do wystarczającej ilości świeżej wody.

X

Poidła automatyczne w każdym kojcu.

C.17.15 W przypadku poddawania świń zabiegom diagnostycznym

X obcinania

ogonów – nie stosuje się,

- 76 -

i leczniczym oraz związanym z: a) identyfikacją, b) redukcją kłów u prosiąt i

knurów, c) obcinaniem części

ogona, d) kastracją samców, e) kolczykowaniem nosa u

świń utrzymywanych w systemie otwartym, zabiegi te prowadzone są z uwzględnieniem warunków:

w przypadku pkt. b, c – wykonuje się tylko ze względu na przeciwdziałanie okaleczeniu innych świń i najpierw podjęto środki zapobiegające agresji świń;

redukcję kłów u prosiąt (poprzez ścieranie lub obcinanie) przeprowadza się nie później niż w 7. dniu życia;

jeżeli obcinanie ogonów lub kastracja prowadzone są po 7. dniu życia, zabiegi te przeprowadza się w długotrwałym znieczuleniu;

kastrację samców świn wykonuje się z zastosowaniem technik niepowodujących rozrywania tkanek.

kiełki – sporadycznie, tylko jeśli są ślady pogryzień do 5. dniu po urodzeniu,

kastracja – w 14 dniu, samodzielnie.

C.17.16 Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcjiwykonywane są na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje określone odrębnymi przepisami, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.

X

Dokumentacja weterynaryjna - ostatni wpis 2.12.2011 – leczenie lochy z prosiętami.

C.17.17 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby powierzchnia kojca, w którym knury utrzymywane są pojedynczo, wynosiła co najmniej 6 m

2, a gdy krycie

odbywa się w kojcu – co najmniej 10 m

2 .

X

Rolnik stosuje inseminację – brak knurów.

- 77 -

C.17.18 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania loch, loszek, warchlaków i świń na chów grupowo, do podjęcia działań minimalizujących agresję i zapobiegających walkom zwierząt, w szczególności: -izolację świń chorych, zranionych, agresywnych; -stały dostęp do materiałów absorbujących ich uwagę.

X

Agresja prawie niezauważalna. Świnie mają dużo przestrzeni, słomę do rycia. Stały dostęp do wody.

C.17.19 Rolnik jest obowiązany, jeżeli jest to konieczne, do poddania zabiegom przeciwko zewnętrznym i wewnętrznym pasożytom prośnych loch i loszek umieszczonych w kojcach do proszenia.

X

Świnie odrobaczane na bieżąco (wpisy w dokumentacji weterynaryjnej); kojce czyszczone regularnie.

C.17.20 Rolnik jest obowiązany zaopatrzyć kojec, w którym utrzymuje się lochy i loszki w tygodniu poprzedzającym przewidywany termin ich proszenia, w materiał umożliwiający budowę gniazda, chyba że nie jest to możliwe ze względu na stosowany w gospodarstwie system odprowadzania gnojowicy.

X

Słoma - stanowi ściółkę, ilość słomy bardzo duża .

C.17.21 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby powierzchnia kojca do proszenia umożliwiała proszenie naturalne lub zapewniała osobie obsługującej dostęp do zwierzęcia.

X

Kojce macior – powierzchnia 4 m

2.

C.17.22 Rolnik jest obowiązany zapewnić w przypadku utrzymywania loch z prosiętami, aby: 1) kojec wyposażony był w

przegrodę zapobiegającą przygnieceniu prosiąt przez lochę;

2) w kojcu wydzielona była część podłogi trwałej albo pokrytej matą, albo wyściełanej słomą lub innym odpowiednim materiałem.

X

Kojec wyposaża się w barierkę po oproszeniu, powierzchnia dla prosiąt ok. 1,2 m

2 pod

promiennikiem.

C.17.23 Rolnik jest obowiązany zapewnić prosiętom swobodny dostęp do karmiącej lochy.

X

Powierzchnia 4 m

2 kojca –

wystarczająca, prosięta swobodnie przechodzą pod

- 78 -

barierką.

C.17.24 Rolnik jest obowiązany zapewnić, aby prosięta co najmniej do 28. dnia od dnia ich urodzenia przebywały z lochą, chyba że wystąpi zagrożenie zdrowia lochy lub prosięcia. Jednakże prosięta mogą być odsadzane także z innej przyczyny, nie wcześniej jednak niż w 21. dniu od dnia urodzenia, jeżeli po odsadzeniu zostaną umieszczone w pomieszczeniu uprzednio oczyszczonym, odkażonym i odizolowanym od pomieszczeń, w których utrzymuje się lochy.

X

Prosięta są odsadzane w wieku 35 dni.

C.17.25 Rolnik jest obowiązany, w przypadku utrzymywania warchlaków i świń na chów grupowo, do łączenia w grupę zwierząt o zbliżonym wieku.

X

Stosuje się łączenie miotów, jeśli okres miedzy ich urodzeniami nie jest dłuższy niż 7 dni.

C.17.26 Wszystkie produkty lecznicze wydawane z przepisu lekarza, w tym uspokajające, mogą być podawane zwierzętom, z których lub od których pozyskuje się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyłącznie przez lekarza weterynarii.

x

Dokumentacja weterynaryjna – wpisane leki. Rolnik nie sprzedaje sztuk przed upływem okresu karencji.

W przypadku gdy stwierdzono niezgodności: 1) rolnik jest obowiązany, w przypadku grupowego utrzymywania warchlaków, tuczników, knurów, loch i

loszek, po kryciu do zapewnienia im odpowiedniej wielkości kojca – niespełnione dla jednej z grup świń 2) rolnik sam wykonuje kastrację , bez znieczulenia – co jest niedozwolone.

Doradca musi podjąć decyzję, czy wpisuje tylko zalecenia czy też z powodu niezgodności 1. sporządza plan dostosowania. W przypadku planu dostosowania musi np. sporządzić szkic pomieszczenia, wykazać wymiary kojców i wypisać, ile sztuk świn w danej grupie wagowej/wiekowej może w nim maksymalnie przebywać. Przykłady zaleceń


sprawdzającej


C.17.1 Zbyt mało miejsca dla warchlaków

Rozmieścić świnie z kojca nr 2 w innych kojcach albo przenieść do wolnego kojca.

C.17.15 Rolnik samodzielnie kastruje świnie

Poinformować rolnika, że kastrację z przerwaniem ciągłości tkanek może przeprowadzać tylko lekarz wet.

- 79 -

6.4 Dobra Kultura Rolna zgodna z ochroną środowiska

DKR. Normy dotyczące dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska

Lp. Norma Czynności wykonywane w trakcie oceny


DKR.1. Erozja gleby. Ochrona gleby przez zastosowanie odpowiednich środków

DKR.1.1. Grunt orny jest uprawiany lub jest ugorowany.

Sprawdzenie, na podstawie wizytacji terenowej oraz dokumentacji, wniosków za ubiegłe lata. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy poinformować rolnika o możliwych sankcjach.

DKR.1.2. Na obszarach zagrożonych erozją wodną jest przestrzegany wymóg utrzymania okrywy roślinnej w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 15 lutego co najmniej na 40% powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

Sprawdzenie z rozporządzenia o minimalnych normach i na podstawie ewidencji gruntów, czy rolnik jest zobowiązany do utrzymania okrywy roślinnej w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 15 lutego co najmniej na 40% powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach; obliczyć powierzchnię gruntów ornych, która powinna być pod okrywą roślinną we wskazanych terminach.

Minimalne zagospodarowanie terenu odzwierciedlające warunki danego miejsca

DKR.1.3. Przestrzegana jest poniższa norma: Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20

o nie są

użytkowane pod uprawę roślin wymagających utrzymywania redlin wzdłuż stoku.

Sprawdzenie na mapie topograficznej lub w czasie wizytacji terenowej określenia nachylenia za pomocą klinometru – określenie lokalizacji upraw na polach o wymienionym nachyleniu, sprawdzenie we wniosku o płatność rodzajów upraw na działkach leżących na stoku. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia nieznacznych naruszeń normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach, wskazać stoki o nachyleniu przekraczającym 20 stopni. W przypadku dużej ilości gruntów na stokach przekraczających 20 stopni, sporządzenie planu wraz z zaleceniami dotyczącymi uprawy roślin.

Przestrzegana jest poniższa norma: Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20

o nie są

użytkowane jako ugór czarny.

DKR.1.4. Na gruntach ornych położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20

o

i wykorzystywanych pod uprawy roślin wieloletnich jest utrzymywana okrywa roślinna lub ściółka w międzyrzędziach albo uprawa jest prowadzona metodą tarasową.

Przeciwdziałanie wkraczaniu niepożądanej roślinności

DKR.1.5. Na gruntach ugorowanych przeprowadzono koszenie lub inne zabiegi uprawowe, zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu się chwastów, co najmniej raz w roku w terminie do dnia 31 lipca.

Sprawdzenie, na podstawie wizytacji terenowej i wywiadu z rolnikiem. Sprawdzenie, czy rolnik realizuje pakiety rolnośrodowiskowe lub wodnośrodowiskowe. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach.

DKR.1.6. Na łąkach lub pastwiskach okrywa roślinna była koszona i usuwana, co najmniej raz w roku, w terminie do dnia 31 lipca, lub były na nich wypasane zwierzęta

1).

Sprawdzenie, na podstawie wizytacji terenowej i wywiadu z rolnikiem. Sprawdzenie, czy rolnik realizuje pakiety rolnośrodowiskowe lub wodnośrodowiskowe. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach.

- 80 -

DKR.1.7. Przestrzegana jest poniższa norma: Wieloletnie plantacje trwałe (sady, jagodniki, szkółki itp.) uznaje się za utrzymywane zgodnie z normami, jeżeli są utrzymywane w stanie niezachwaszczonym.

Sprawdzenie na podstawie wizytacji terenowej i wywiadu z rolnikiem. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach.

Przestrzegana jest poniższa norma: Plantacje zagajników o krótkiej rotacji są utrzymywane w stanie niezachwaszczonym.

Na plantacjach zagajników o krótkiej rotacji zachowany jest minimalny odstęp (1,5 m) od granicy sąsiedniej działki gruntu, na której została założona taka sama plantacja, lub użytkowanej jako grunt leśny.

Na plantacjach zagajników o krótkiej rotacji zachowany jest minimalny odstęp (3 m) pomiędzy zagajnikami a sąsiednimi działkami, które są użytkowane jako grunt rolny.

DKR.1.8. Grunty rolne nie są porośnięte drzewami lub krzewami*.

Sprawdzenie na ortofotomapie. Objazd lub obejście pól – wynotowanie obiektów wymienionych jako wyjątki. Sprawdzenie, czy obszar gospodarstwa nie jest objęty formami ochrony przyrody wymienionymi w ustawie. Na podstawie ortofotomapy i wizytacji terenowej policzyć liczbę drzew i krzewów przypadających na hektar działki rolnej. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy poinformować rolnika o możliwych sankcjach, poinformować o konieczności jesiennego wykaszania zeschniętych roślin i usuwania z pola.

DKR.2. Substancja organiczna gleby. Utrzymywanie poziomów substancji organicznej gleby poprzez zastosowanie odpowiednich środków

Zmianowanie upraw

DKR.2.1. Pszenica, owies, żyto lub jęczmień są uprawiane na tej samej powierzchni w ramach działki ewidencyjnej nie dłużej niż 3 lata lub też przed rozpoczęciem uprawy tej rośliny w 4. roku lub 5. roku rolnik wykonał określone czynności

2).

Sprawdzenie, na podstawie dokumentacji (kopie mapek z zaznaczonymi uprawami zbożowymi), z wniosków za ubiegłe lata lub wywiad z rolnikiem. W przypadku stwierdzenia niezgodności postępować zgodnie z przypisem

2).

Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach, poinformować o możliwych uprawach przerywających monokulturę (np. inne zboża, mieszanki, korekta płodozmianu).

Gospodarowanie rżyskiem (ścierniskiem)

DKR.2.2. Brak śladów wypalania na gruntach rolnych.

Sprawdzenie, na podstawie wizytacji terenowej, czy występują ślady wypalania. Określenie ryzyka metodą wywiadu z rolnikiem. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy, poinformować rolnika o możliwych sankcjach, poinformować o konieczności jesiennego wykaszania zeschniętych roślin i usuwania z pola.

DKR.3. Struktura gleby. Utrzymanie struktury gleby poprzez zastosowanie odpowiednich środków

- 81 -

Stosowanie odpowiednich maszyn

DKR.3.1. Przestrzegana jest poniższa norma: Zabrania się wykonywania zabiegów uprawowych ciężkim sprzętem rolniczym w okresie wysycenia profilu glebowego wodą

Wywiad z rolnikiem o używanym przez niego sprzęcie i praktykach uprawowych Zalecenie: w przypadku stwierdzenia naruszenia normy poinformować rolnika o możliwych sankcjach, zaproponować alternatywne formy uprawy gleby(zmienić zmianowanie, uprawy minimalne itp.).

DKR.4. Zapewnienie minimalnego poziomu utrzymania oraz przeciwdziałanie niszczeniu siedlisk naturalnych

Zachowanie wskazanych elementów krajobrazu

DKR.4.1. Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć drzew będących pomnikami przyrody.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie występują pomniki przyrody. Zalecenie: w przypadku ich występowania, poinformować rolnika o prawach i obowiązkach dotyczących ochrony pomników przyrody.

Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć rowów do 2 metrów szerokości.

Sprawdzenie, na podstawie ortofotomapy, map spersonalizowanych z 2010 i 2011, występowania rowów. Lustracja z określeniem ich powierzchni i przebiegu, porównanie z mapami , stwierdzenie stanu utrzymania. Zalecenie: poinformowanie rolnika o konieczności zachowania rowów i metod pielęgnacji. Plan naprawczy: nie stosuje się.

Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć oczek wodnych, w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100m

2.

Sprawdzenie na podstawie ortofotomapy i wywiadu z rolnikiem występowania oczek. Lustracja oczek z określeniem ich powierzchni (czy kwalifikują się do ochrony) i stanu. Zalecenie: w przypadku ich występowania, poinformować rolnika o prawach i obowiązkach dotyczących ochrony pomników przyrody.

Tworzenie lub utrzymanie siedlisk

DKR.4.2. Na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.) przestrzegana jest poniższa norma: Zabrania się niszczenia:

Formami ochrony przyrody, wymienionymi w ustawie, są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

- 82 -

1) siedlisk roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową na podstawie przepisów tej ustawy,

Identyfikacja zagrożeń: a) sprawdzenie stanu siedlisk i występowania gatunków chronionych na terenie gospodarstwa, wymienionych w ustawie; b) wywiad z rolnikiem na temat jego zamierzeń w stosunku do obszarów objętych ochroną przyrody. Zalecenie: w przypadku dobrego stanu siedliska i/lub nieznacznych zagrożeń poinformować rolnika o występujących na terenie gospodarstwa formach ochrony przyrody, prawach i obowiązkach rolnika. W przypadku zagrożenia zniszczeniem siedlisk sporządzić mapkę występowania chronionych gatunków i siedlisk na terenie gospodarstwa, wypisać działania ochronne, poinformować rolnika o jego prawach i obowiązkach, dotyczących siedlisk chronionych. Można również przygotować krótkie opisy chronionych gatunków i ich siedlisk, występujących w gospodarstwie, wraz z kolorowymi fotografiami.

2) siedlisk przyrodniczych w rozumieniu przepisów tej ustawy. jw.

DKR.5. Gospodarka zasobami wodnymi*

DKR.5.1. Nawadnianie gruntów rolnych: 1) wodą podziemną za pomocą

deszczowni lub 2) pobór wody powierzchniowej lub

podziemnej w ilości większej niż 5m3

na dobę, w celu nawadniania, odbywa się zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym uzyskanym w trybie określonym w przepisach prawa wodnego.

Sprawdzenie, czy rolnik nawadnia uprawy z rozróżnieniem wariantów 1) i 2). Jeśli stwierdzono nawadnianie, sprawdzenie pozwolenia wodnoprawnego. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia któregokolwiek wariantu nawodnienia poinformować rolnika o stosownej procedurze uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (do kogo się zwrócić, jak przebiega lustracja specjalisty, jakie są koszty).

DKR.5.2. Nawozy stosuje się na gruntach rolnych w odległości co najmniej 20m od: 1) brzegu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni powyżej 50 ha; 2) stref ochronnych ujęć wody; 3) obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego.

Sprawdzenie, czy gospodarstwo graniczy z wymienionymi strefami. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia występowania przebiegu granicy pól wzdłuż wymienionych stref, zaznaczenie na szkicu strefy buforowej o szerokości 20 metrów i poinformowanie o zakazie stosowania jakichkolwiek nawozów.

DKR.5.3. Nawozy (z wyjątkiem gnojowicy) stosuje się na gruntach rolnych w odległości co najmniej 5m, a gnojowicę co najmniej 10m od brzegu : 1) jezior i zbiorników wodnych o

powierzchni do 50ha; 2) cieków wodnych; 3) rowów, z wyłączeniem rowów o

szerokości do 5m liczonej na wysokości górnej krawędzi brzegu rowu;

4) kanałów w rozumieniu przepisów

ustawy9.

Sprawdzenie, czy gospodarstwo graniczy z wymienionymi strefami. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia występowania przebiegu granicy pól wzdłuż wymienionych stref, zaznaczenie na szkicu strefy buforowej o szerokości 10 metrów dla gnojowicy i 5 metrów dla pozostałych nawozów. Poinformowanie o zakazach stosowania poszczególnych nawozów.

9 Ustawa „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 145).

- 83 -

DKR.5.4. W przypadku obszarów szczególnie narażonych na skażenie azotem (OSN) zachowane zostają odległości od brzegów wymienionych powyżej (DKR 5.2 i 5.3.) obiektów określone w programach działań opracowanych przez właściwy Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej.

Sprawdzenie, czy grunty gospodarstwa leżą na OSN. Zalecenie: w przypadku odpowiedzi twierdzącej, zaznaczenie na szkicu strefy buforowej zgodnej z programem działań opublikowanym przez RZGW. Poinformowanie o zakazach stosowania poszczególnych nawozów.

DKR.6. Ochrona trwałych użytków zielonych (TUZ)

DKR.6.1. Przestrzegana jest poniższa norma: Rolnik nie zmienił sposobu użytkowania trwałych użytków zielonych lub ich części bez zgody, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

3)

Sprawdzenie, na podstawie dokumentacji – z wniosków za rok 2005 i bieżącego oraz wywiadu z rolnikiem, jego zamiarów w stosunku do TUZ. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia zamiany TUZ w warunkach wymienionych w przypisie 3)

,poinformować rolnika o stosownej procedurze uzyskania pozwolenia.

DKR.6.2. Rolnik przekształcił grunty orne w trwałe użytki zielone, zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

W przypadku nie spełnienia wymogu, rolnik posiada: dokumenty sprzedaży TUZ, zakupu GO, dokument od kierownika biura powiatowego ARiMR zezwalający na zamianę TUZ na grunt orny lub zalesienie. Zalecenie: w przypadku stwierdzenia zamiany TUZ w warunkach wymienionych w przypisie

3),

poinformować rolnika o stosownej procedurze uzyskania pozwolenia.

* z wyjątkiem drzew i krzewów nie podlegających wycięciu, zgodnie z przepisami o ochronie przyrody lub mających znaczenie dla ochrony wód i gleb (np. wzdłuż cieków wodnych);

W przypadku łąk, pastwisk oraz gruntów na skłonach o nachyleniu 20 stopni i więcej, mogą występować pojedyncze drzewa i krzewy, gdy ich liczba nie przekracza 50 szt./ha i nie wpływają na produkcję roślinną.

1) W przypadku łąk i pastwisk zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania:

1. płatności dla obszarów NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej,

2. program rolnośrodowiskowy

- okrywa roślinna była na nich koszona i usuwana w zakresie i terminie określonym w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich lub były na nich wypasane zwierzęta w sezonie pastwiskowym określonym w tych przepisach. 2)

Czynności przed rozpoczęciem uprawy w 4. roku: a) wykonał zabieg przyorania słomy lub międzyplonów, lub obornika w ilości co najmniej 10 ton na

hektar albo wymieszania słomy z glebą lub wymieszania międzyplonów z glebą, lub prowadził uprawy międzyplonów, lub

b) złożył oświadczenie o zamiarze wykonania takiego zabiegu do właściwego w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów i wsparcia specjalnego kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w terminie do dnia 9 czerwca roku: - poprzedzającego rok, w którym zamierza wykonać taki zabieg wiosną, - w którym zamierza wykonać taki zabieg jesienią;

Po zakończeniu zbiorów w 4. roku, lecz przed rozpoczęciem uprawy tej rośliny w 5. roku: a) wykonał zabieg przyorania słomy lub międzyplonów, lub obornika w ilości co najmniej 10 ton na

hektar albo wymieszania słomy z glebą lub wymieszania międzyplonów z glebą, lub prowadził uprawy międzyplonów, lub

b) złożył oświadczenie o zamiarze wykonania takiego zabiegu do właściwego w sprawach dotyczących płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów i wsparcia specjalnego kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w terminie do dnia 9 czerwca roku: - poprzedzającego rok, w którym zamierza wykonać taki zabieg wiosną,

- 84 -

- w którym zamierza wykonać taki zabieg jesienią.

3) O zgodę taką należy wystąpić na 30 dni przed zmianą do kierownika biura powiatowego Agencji

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Gdy w danym roku stosunek trwałych użytków spadnie poniżej 8%, kierownik biura powiatowego odmawia udzielenia zgody na przekształcenie. Rolnicy posiadający grunty przekształcone z trwałych użytków zielonych mają obowiązek przywrócenia ponownie wskazanej ilości do dnia 15 maja roku następnego. Przykład listy kontrolnej


DOTYCZY Opis stanu

stwierdzonego

DKR.1.1. Grunt orny jest uprawiany lub jest ugorowany.

x Wszystkie grunty rolne uprawiane

DKR.1.2.

Na obszarach zagrożonych erozją wodną jest przestrzegany wymóg utrzymania okrywy roślinnej w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 15 lutego co najmniej na 40 % powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego*.

x

Działki w gminie Wąwolnica; uprawiane zboża jare; gmina jest narażona na erozję.

DKR.1.3.1

Przestrzegana jest poniższa norma: Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20

o nie są użytkowane pod uprawę roślin wymagających

utrzymywania redlin wzdłuż stoku. x

Nachylenie 220,

część pola z górki przechodzi na zbocze, zasiane żyto.

DKR.1.3.2 Przestrzegana jest poniższa norma: Grunty orne położone na stokach o nachyleniu powyżej 20

o nie są użytkowane jako ugór czarny.

x Nie stwierdzono

DKR.1.4.

Na gruntach ornych położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20

o i wykorzystywanych pod uprawy roślin

wieloletnich jest utrzymywana okrywa roślinna lub ściółka w międzyrzędziach albo uprawa jest prowadzona metodą tarasową.

x

Nachylenie 220,

część pola z górki przechodzi na zbocze, zasiane żyto.

DKR.1.5.

Na gruntach ugorowanych przeprowadzono koszenie lub inne zabiegi uprawowe zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu się chwastów, co najmniej raz w roku w terminie do dnia 31 lipca.

x

Działka 124/1 - nieskoszone turzyce i sity na podmokłym brzegu rzeki.

DKR.1.6. Na łąkach lub pastwiskach okrywa roślinna była koszona i usuwana, co najmniej raz w roku w terminie do dnia 31 lipca, lub były na nich wypasane zwierzęta

1).

x Nie

DKR.1.7.1

Przestrzegana jest poniższa norma: Wieloletnie plantacje trwałe (sady, jagodniki, szkółki itp.) uznaje się za utrzymywane zgodnie z normami, jeżeli są utrzymywane w stanie niezachwaszczonym.

x

Sad przydomowy niezachwaszczony

DKR.1.7.2 Przestrzegana jest poniższa norma: Plantacje zagajników o krótkiej rotacji są utrzymywane w stanie niezachwaszczonym.

x Działka 12: miejscami zachwaszczone

DKR.1.7.3

Na plantacjach zagajników o krótkiej rotacji zachowany jest minimalny odstęp (1,5 m) od granicy sąsiedniej działki gruntu, na której została założona taka sama plantacja, lub użytkowanej jako grunt leśny.

Działka 12 nie graniczy z podobnymi plantacjami.

DKR.1.7.4 Na plantacjach zagajników o krótkiej rotacji zachowany jest minimalny odstęp (3 m) pomiędzy zagajnikami a sąsiednimi działkami, które są użytkowane jako grunt

x Działka 12: uprawa wierzby energetycznej zbyt

- 85 -

rolny. blisko granicy z sąsiadem; miejscami zachwaszczone.

DKR.1.8.

Grunty rolne nie są porośnięte drzewami lub krzewami z wyjątkiem: 1) drzew i krzewów:

nie podlegających wycięciu, zgodnie z przepisami o ochronie przyrody;

mających znaczenie dla ochrony wód i gleb.

x

Nie stwierdzono zakrzaczeń i zadrzewień.

DKR.2.1.

Pszenica, owies, żyto lub jęczmień są uprawiane na tej samej powierzchni w ramach działki ewidencyjnej nie dłużej niż 3 lata lub też przed rozpoczęciem uprawy tej rośliny w 4 roku lub 5 roku rolnik wykonał określone czynności

2).

x

Działka 123: trzy razy uprawiane żyto, zamierza zasiać żyto ponownie.

DKR.2.2.

Brak śladów wypalania na gruntach rolnych.

x

Działka 124/1: spalone wiosną trawy na łące zajęły się od gruntów sąsiednich, przyczyna nieustalona.

DKR.3.1. Przestrzegana jest poniższa norma: Zabrania się wykonywania zabiegów uprawowych ciężkim sprzętem rolniczym w okresie wysycenia profilu glebowego wodą.

x Nie stwierdzono

DKR.4.1.1 Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć drzew, będących pomnikami przyrody.

x Działka 15: kępa jałowców zbyt blisko podorana.

DKR.4.1.2 Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć rowów do 2 metrów szerokości. x

Stan rowów poprawny.

DKR.4.1.3

Przestrzegana jest poniższa norma: W obrębie działki rolnej nie wolno niszczyć oczek wodnych, w rozumieniu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o łącznej powierzchni mniejszej niż 100m

2.

x

Brak oczek.

DKR.4.2.1

Na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.) przestrzegana jest poniższa norma : Zabrania się niszczenia: 1) siedlisk roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową na

podstawie przepisów tej ustawy,

x

Nie występują.

DKR.4.2.2 2) siedlisk przyrodniczych w rozumieniu przepisów tej

ustawy. x Nie występują.

DKR.5.1.

Nawadnianie gruntów rolnych: 1) wodą podziemną za pomocą deszczowni lub 2) pobór wody powierzchniowej lub podziemnej w ilości

większej niż 5 m3 na dobę, w celu nawadniania,

odbywa się zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym uzyskanym w trybie określonym w przepisach prawa wodnego.

x

Nawadnianie kroplowe z ujęcia powierzchniowego na wszystkich kwaterach, brak pozwolenia wodnoprawnego.

DKR.5.2.

Nawozy stosuje się na gruntach rolnych w odległości co najmniej 20m od: 1) brzegu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni powyżej 50ha; 2) stref ochronnych ujęć wody; 3) obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego.

x

- 86 -

DKR.5.3.

Nawozy (z wyjątkiem gnojowicy) stosuje się na gruntach rolnych w odległości co najmniej 5m, a gnojowicę co najmniej 10m od brzegu : 1) jezior i zbiorników wodnych o powierzchni do 50ha; 2) cieków wodnych; 3) rowów, z wyłączeniem rowów o szerokości do 5m liczonej na wysokości górnej krawędzi brzegu rowu;

4) kanałów w rozumieniu przepisów ustawy10

.

x

Rolnik wie, gdzie znajdują się strefy buforowe i zachowuje właściwe odległości.

DKR.5.4.

W przypadku obszarów szczególnie narażonych na skażenie azotem (OSN) zachowane zostają odległości od brzegów wymienionych powyżej (DKR 5.2 i 5.3.) obiektów określone w programach działań opracowanych przez właściwy Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej.

x

DKR.6.1.

Przestrzegana jest poniższa norma: Rolnik nie zmienił sposobu użytkowania trwałych użytków zielonych lub ich części bez zgody, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

x

Na działce 11 zmniejszeniu uległa powierzchnia trwałych użytków zielonych

DKR.6.2.

Rolnik przekształcił grunty orne w trwałe użytki zielone, zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

x

Dostosowanie gospodarstwa do wymagań w ramach dobrej kultury rolnej ma charakter zaleceń. Przykład zalecenia

Po sporządzeniu oceny dostosowania do norm dobrej kultury rolnej, w obszarach, gdzie stwierdzono niezgodności, należy sporządzić zalecenia dla gospodarstwa. Zalecenia należy sporządzić opisowo, językiem zrozumiałym dla rolnika. Wyjaśnić należy znaczenie niezgodności i możliwe sankcje. DKR.1. Erozja gleby. Ochrona gleby przez zastosowanie odpowiednich środków Jeżeli wykazane zostaną niezgodności wymienione w punktach listy kontrolnej od 1 do 4, należy sprawdzić, czy rolnik nie realizuje programu rolnośrodowiskowego. Jeżeli tak, to sprawdzić, czy posiada plan rolnośrodowiskowy i czy wie jakie terminy prac go obowiązują. Należy wydać zalecenia dotyczące działek, na których nie spełniono wymogów i określić termin koszenia. Przykład:

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z lis

ty

sp

raw

dzają

cej

Nr działki ewiden cyjnej

Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa

działki nadana przez

rolnika

Powierzchnia niezgodności

Opis niezgodności

Zalecenie

DKR 1.5. 124/1 B czarne pole przy

olszynach

0,05 Nie skoszone turzyce i sity na podmokłym brzegu rzeki.

W lipcu, gdy podeschnie, należy wykosić ręcznie (najpóźniejszy termin to 31 lipca); po podeschnięciu zestawić w stóg i wywieźć; na jesień usunąć suche łodygi i liście, gdyż stanowią zagrożenie pożarowe - mogą się zająć od sąsiednich łąk, które często

10

Ustawa „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 145).

- 87 -

są podpalane.

Dla gruntów rolnika narażonych na erozję, tj. leżących na obszarach wymienionych w załączniku do rozporządzenia

3, dokonać obliczeń określających odsetek upraw ozimych. Zaproponować oziminy lub

międzyplony ozime.

Przykład:

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z isty

sp

raw

dzają

cej

Nr działki ewiden cyjnej

Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa

działki nadana

przez rolnika


ha

Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.1.2. 12,13,14 i 254

E,F na Wąwolnicy 10,6 Działki w gminie Wąwolnica, uprawiane zboża jare, gmina jest narażona na erozję.

Co najmniej 40% gruntów powinno być na zimę pod okrywą roślinną - w tym przypadku 40% x 10,6 ha = 4,24 ha. Na działce 12, 13 i części 14 (0,5 ha) - razem 4,25 ha - zasiać oziminę: najlepiej żyto lub pszenżyto.

1 Jeśli występują w gospodarstwie

2 Będących wcześniej trwałymi użytkami zielonymi

3 Wykaz obszarów zagrożonych erozja -Załącznik do: Rozporządzenie MRiRW w sprawie minimalnych norm (Dz. U. 2010 r; Nr 39. Poz. 211 z późn. zm).

Niezgodności dotyczące uprawy na stokach o nachyleniu powyżej 20o

Po zidentyfikowaniu niezgodności, zaproponować działania naprawcze, dotyczące działek na skłonach i tarasów

1.

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z

listy

sp

raw

dzają

cej

Nr działki ewidencyjnej

Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajow

a działki nadana przez

rolnika


ha

Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.1.3. 888 G na zboczu 0,25 Nachylenie 220,

część pola z górki przechodzi na zbocze - zasiane żyto.

Zasiać mieszankę traw z koniczyną. Siew we wrześniu, 7,5 kg/nasion/ działkę; mieszanka traw dobrze zadarniająca, przydatna na skłony (30 kg/ha).

- 88 -

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z l

isty

sp

raw

dzają

cej


Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa


rolnika


Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.1.7. 12 E wierzby przy parku

10,5 Uprawa wierzby energetycznej zbyt blisko granicy z sąsiadem; miejscami zachwaszczone

Od granicy z sąsiadem usunąć pas wierzby szerokości 3m. Wyciąć, a miejsca przecięcia zasmarować Roundupem przy pomocy pędzla (żeby nie odrastały). Kępy pokrzyw i łopianów przyciąć przy ziemi, gdy odrosną do 30 cm opryskać plecakowym opryskiwaczem, preparatem Roundup (150 ml preparatu na 10 l wody)

DKR.1.7. 15 F kępa jałowców

0,05 Kępa jałowców Nie wolno ich wycinać, kępa ma ponad 120 lat i jest pomnikiem przyrody wpisanym do rejestru wojewody 14/II/1 495/324-4 pnie. Obsiać trawą wokół, przykaszać dwa razy w roku.

DKR.2. Substancja organiczna gleby. Utrzymywanie poziomów substancji organicznej gleby poprzez zastosowanie odpowiednich środków.

Niezgodności dotyczące następstwa zbóż po sobie.

Zaproponować następstwo roślin, uwzględniając uprawy alternatywne, dostosowane do warunków miejsca.

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z l

isty

sp

raw

dzają

cej


Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa


rolnika


ha

Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.2.1. 123 A przy domu 1,45 ha Trzy razy uprawiane żyto, zamierza zasiać żyto ponownie.

Zasiać inny gatunek roślin, przyorać słomę żytnią wraz z nawozem azotowym 8 kg/tonę słomy.

- 89 -

Nu

mer

nie

zg

od

no

śc

i

z lis

ty s

pra

wd

zają

cej


Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa


rolnika


Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.2.2. 124/1 B czarne pole przy olszynach

0,05 Spalone wiosną trawy na łące, zajęły się od gruntów sąsiednich, przyczyna nieustalona.

Jesienią usunąć suche łodygi i liście, gdyż stanowią zagrożenie pożarowe, mogą się zająć od sąsiednich łąk, które są wypalane.

DKR.3. Struktura gleby. Utrzymanie struktury gleby poprzez zastosowanie odpowiednich środków.

Poinformować rolnika o zakazie wjazdu ciężkim sprzętem.

DKR.4. Zapewnienie minimalnego poziomu utrzymania oraz przeciwdziałanie niszczeniu siedlisk naturalnych.

Sprawdzić, czy występują na terenie gospodarstwa formy ochrony przyrody wymienione w ustawie o ochronie przyrody.

Niezgodności dotyczące zadrzewienia/zakrzewienia.

W przypadku niezgodności wypisać zalecenia dotyczące działek zakrzewionych - wykaz drzew i krzewów nie podlegających wycięciu. Zalecenia dotyczące pielęgnacji plantacji wieloletnich i energetycznych, jeżeli są uprawiane. Zalecenie dotyczące zachowania kęp i drzew zgłoszonych w planie rolnośrodowiskowym. Wykaz form ochrony przyrody w gospodarstwie i zasady postępowania – jeśli występują. DKR.5. Gospodarka zasobami wodnymi

Nu

mer

nie

zg

od

no

śc

i

z lis

ty s

pra

wd

zają

cej


Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa


rolnika


Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.5.1. 121/2; 123 K,J, L, M, N

Sad jabłoniowy

3,5 Nawadnianie kroplowe z ujęcia powierzchniowego na wszystkich kwaterach, brak pozwolenia wodnoprawnego .

Wystąpić o pozwolenie wodnoprawne , zamontować miernik przepływu wody do nawodnienia. Adresy i dane kontaktowe uprawnionych ekspertów w załączeniu.

DKR.6. Ochrona trwałych użytków zielonych (TUZ)

Niezgodności dotyczące zmniejszania powierzchni TUZ

- 90 -

Dokonać stosownych obliczeń - jaki procent gruntów w danym gospodarstwie należy ponownie przeznaczyć

na trwałe użytki zielone.

Nu

mer

nie

zg

od

no

ści

z l

isty

sp

raw

dzają

cej


Nr działki rolnej

Nazwa zwyczajowa


rolnika


ha

Opis niezgodności

Zalecenie

DKR.6.1. 11 E łęgi 4,5 ha

Zmniejszeniu uległa powierzchnia trwałych użytków zielonych.

W gospodarstwie w 2004 roku było 12,5 ha łąk na 30 ha UR (użytków rolnych), co dawało 41,7% TUZ/UR. Po zaoraniu 4,5 ha łąki powierzchnia TUZ/UR uległa zmniejszeniu do 26,7%. Nie zmniejszyła się powierzchnia TUZ w kraju, zgodnie z obwieszczeniem Ministra. Należy poinformować rolnika o możliwej konieczności przywrócenia do 1,6 ha TUZ, jeśli spadnie odsetek TUZ w kraju.

- 91 -

Przykładowy szkic gospodarstwa z zaznaczonymi elementami dobrej kultury rolnej (i BHP)

- 92 -

6.5. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy

Rolnicy ubiegający się o dofinansowanie usług doradczych w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów”

11 objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

2007 – 2013, poza kompleksową oceną gospodarstw rolnego w zakresie spełnienia norm i wymogów zasady wzajemnej zgodności, zobowiązani są również do oceny gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy podkreślić, że zasady bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią wymogów wzajemnej zgodności, a przeprowadzona ocena ma charakter edukacyjny.

Zasady dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwie

Praca w rolnictwie to nie tylko ciężkie, ale także niebezpieczne zajęcie. Stanowiskiem pracy jest całe gospodarstwo: pole i zagroda. Rolnik wykonuje także wiele prac nierolniczych: często jest murarzem, stolarzem, mechanikiem i elektrykiem. Nie istnieje również ograniczenie czasu jego pracy. Często konieczny jest pośpiech, mimo niesprzyjających warunków. Zdarza się angażowanie do wielu prac dzieci i osób w podeszłym wieku. W gospodarstwie używa się różnorodnych maszyn i narzędzi – nie zawsze są one sprawne technicznie i nie zawsze obsługują je osoby do tego przygotowane.

Wypadki przy pracy w rolnictwie zdarzają się znacznie częściej niż w innych działach gospodarki; wypadki śmiertelne – trzy do czterech razy częściej.

Rolnik nie ponosi sankcji finansowych za nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, tak jak w przypadku nieprzestrzegania zasad wzajemnej zgodności, niemniej zaniedbania w tym zakresie są olbrzymie i zadaniem doradcy będzie umiejętne pokazanie rolnikowi zagrożeń występujących w pracy związanej z prowadzeniem gospodarstwa rolnego oraz wskazanie skutecznej ich eliminacji. Doradca nie może zachowywać się jak kontroler, a raczej powinien edukować rolnika i kształtować właściwe postawy podczas wykonywania prac w gospodarstwie rolnym oraz utrwalać nawyki, które pozwolą zapewnić bezpieczeństwo rolnikowi, jak również osobom z nim współpracującym.

Ze względu na najczęstsze wypadki, szczególną uwagę doradca zwróci na wyrównanie i oświetlenie placów, podwórzy, przejść i dróg w obrębie gospodarstwa, przykrycie studzienek i kanałów mocnymi pokrywami oraz zabezpieczenie balustradami ochronnymi lub poręczami schodów i otworów w stropach. Doradca oceni umiejętności rolnika z zakresu udzielania pierwszej pomocy w gospodarstwie rolnym, sprawdzi ład i porządek oraz usuwanie odpadów komunalnych. Doradca zwróci również uwagę czy gospodarstwo posiada ubezpieczenia OC, ubezpieczenia budynków oraz ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt.

Oceniając stan bezpieczeństwa w zagrodzie, doradca wspólnie z rolnikiem powinni zwrócić szczególną uwagę na właściwe zabezpieczenie przed porażeniem prądem w budynkach inwentarskich, gdzie panuje agresywne środowisko i izolacje wszystkich przewodów oraz bezpieczniki ulegają szybkiemu zużyciu. Bardzo istotną sprawą jest również stan bezpieczeństwa pożarowego i wyposażenia gospodarstwa w podstawowy sprzęt gaśniczy. Ze względu na częste wypadki przy użyciu drabin, doradca oceni ich jakość i zabezpieczenie przed dostępem dzieci.

Świadomość zagrożenia zatruciem podczas prac wewnątrz zbiorników jest bardzo niska, stąd doradca oceni znajomość zasad wykonywania prac wewnątrz zbiorników i poinformuje o konieczności asekuracji osób z zewnątrz. Doradca sprawdzi, czy rolnik posiada świadomość konieczności czyszczenia opon ciągnika i maszyn towarzyszących przy zjeżdżaniu z pola, zwłaszcza podczas dużego uwilgotnienia gleby, ze względu na bezpieczeństwo innych użytkowników dróg.

Ze względu na częste wypadki pochwycenia, doradca wraz z rolnikiem ocenią, czy wszystkie użytkowane w gospodarstwie maszyny mają osłony na przekładniach zębatych, łańcuchowych, pasowych, a zwłaszcza na wałkach odbioru mocy. Doradca oceni, czy polnik posiada wiedzę , że silnik ciągnika w czasie przerw w pracy musi być wyłączony, zaciągnięty hamulec, a kluczyk musi być przechowywany w miejscu niedostępnym dla dzieci. Rolnik musi znać niebezpieczeństwa, które grożą podczas prac polowych. Obsługujący maszyny muszą dbać o zachowanie właściwej odległości osób postronnych, zwłaszcza od maszyn niebezpiecznych, takich jak: kosiarki rotacyjne, rozsiewacze nawozów, rozrzutniki obornika itp. Doradca oceni, czy maszyny są przechowywane w odpowiednich miejscach i w sposób uniemożliwiający okaleczenie ludzi i zwierząt. Szczególną uwagę doradca wraz z rolnikiem zwrócą na obchodzenie się ze środkami ochrony roślin. Do rozcieńczania środków musi być oddzielne oznakowane naczynie, a prace przygotowawcze do stosowania środków odbywają się z dala od odkrytych ujęć wodnych. Środki ochrony roślin przechowywane są w oznakowanych skrzyniach lub szafach ze szczelnym dnem, zgodnie z instrukcją

11

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 78, poz. 470 z późn. zm.)

- 93 -

lub etykietą. Doradca oceni, czy rolnik posiada odpowiednie ubranie ochronne:kombinezon, buty gumowe, rękawice, maski, gogle i sprawdzi wiedzę w zakresie zachowania higieny w przerwach w pracy podczas stosowania środków ochrony roślin. Doradca zwróci uwagę, czy wentylacja w magazynach, pomieszczeniach gospodarskich oraz zbiornikach gnojówki, gnojowicy i w silosach działa prawidłowo. Szczególną uwagę zwróci na przechowywanie nawozów mineralnych, a zwłaszcza saletry amonowej ze względu na niebezpieczeństwo wybuchu.

Obsługa zwierząt wymaga dużej wiedzy i praktyki, stąd doradca wraz z rolnikiem winien dokładnie przeanalizować zagrożenia.

Do obsługi zwierząt niebezpiecznych, takich jak: buhaje, knury, tryki, kozły powinni być angażowani silni, zdrowi mężczyźni, a nie wolno dopuszczać kobiet i dzieci. Osoby te stosują metody ograniczające niebezpieczne ruchy zwierząt z wykorzystaniem np. kantarów czy kółek nosowych w przypadku buhajów. Zwierzęta powinny być oswojone z obsługą. Zaleca się, by osoby obsługujące unikały kontaktu z alkoholem, zapachem krwi i benzyny. Do prowadzenia zwierząt obsługa używa łańcuchów lub powrozów nie powodujących okaleczenia lub innych urazów w przypadku szarpnięcia. Podczas przeglądu gospodarstwa należy również przeanalizować, czy nie występują inne zagrożenia, mogące płoszyć zwierzęta. Doradca sprawdzi, czy w budynkach jest możliwość awaryjnego ewakuowania zwierząt, a w nowo budowanych i przebudowywanych budynkach otwory drzwiowe pozbawione są progów. Powinien również ocenić wiedzę rolnika o zagrożeniu związanym ze złym opatrywaniem ran lub skaleczeń przy obsłudze zwierząt, zwłaszcza jeżeli skaleczenie następuje przedmiotami zanieczyszczonymi ziemią lub obornikiem.

Wyposażenie gospodarstw w różne dodatkowe urządzenia w ostatnim czasie wzrosło, dzięki dostępności na rynku, a to wiąże się z zagrożeniem wypadkowym z uwagi na słabe umiejętności obsługi. Jednym z takich niebezpiecznych urządzeń są pilarki łańcuchowe. Jeżeli doradca stwierdzi posiadanie przez rolnika takiego urządzenia, powinien sprawdzić umiejętności posługiwania się nimi i świadomość zagrożeń. Najczęściej jednak w gospodarstwach używane są pilarki tarczowe do przygotowania opału, których nieumiejętna obsługa jest przeczyną wypadków. Bywa, że są to urządzenia wykonane we własnym zakresie, bez kaptura ochronnego, klina rozszczepiającego i osłon na przekładnie pasowe. Doradca w takim przypadku ocenia zagrożenia. Innym przykładem urządzeń niebezpiecznych są spawarki.

Doradca zwraca również uwagę na ład i porządek w warsztacie naprawczym. W przypadku stwierdzenia w gospodarstwie prowadzenia prac ziemnych, doradca zwraca uwagę na prawidłowość odrzucania ziemi i zrobionych szalunków (zgodność z przepisami).

W zakresie ogólnych zasad bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym, doradca przekona rolnika do potrzeby przeprowadzenia corocznie oceny ryzyka występowania wypadków przy udziale współpracowników i zastosowania odpowiednich środków zaradczych. Doradca uświadomi rolnikowi zasady bezpieczeństwa dzieci (zakaz powierzania im wszelkich prac) i powierzania prac dozwolonych młodocianym. Przekona rolnika do przykrycia studni oraz otworów studzienek i kanałów mocnymi pokrywami. Poinformuje rolnika, że odpady komunalne muszą być gromadzone w szczelnych zbiornikach, a ich usuwanie udokumentowane. Wymogi prawa w tym zakresie mają na celu ochronę środowiska i ochronę zdrowia jego rodziny. Doradca pokaże rolnikowi zagrożenia, zwłaszcza dotyczące dzieci, związane ze złym przechowywaniem ostrych narzędzi. Zły stan schodów w gospodarstwach to rzecz nagminna. Doradca powinien przekonać rolnika do zamontowania barierek ochronnych przy otworach zrzutowych z poddasza i przy schodach. Ważnym elementem edukacji będzie przekonanie rolnika do bieżącego monitorowania zagrożeń wypadkowych i naprawianie uszkodzeń w podłożu, a ze ścian, podłóg i sufitów usuwania zbędnych wystających przedmiotów. Przejścia i korytarze nie mogą być zastawiane zbędnymi przedmiotami. Szczególną uwagę doradca zwróci na stan instalacji elektrycznej i przekona rolnika do regularnych przeglądów oraz do wykonywania zasadniczych napraw przez osoby uprawnione. Podstawowym wymogiem bezpieczeństwa pożarowego jest wyposażenie gospodarstwa w podręczny sprzęt gaśniczy. W przypadku jego braku, doradca proponuje sporządzenie wykazu niezbędnego sprzętu. Zły stan drabin to przyczyna wielu wypadków w gospodarstwach. Doradca oceni przydatność używanych drabin i dokona odpowiednich zaleceń. Doradca uświadomi rolnikowi zagrożenia związane z transportem ładunków i przewożeniem osób na ładunkach objętościowych. Doradca przypomni rolnikowi o wyposażeniu pojazdu w sprawne oświetlenie, trójkąty wyróżniające i tablice ostrzegacze do poruszania się po drodze publicznej, zwłaszcza przy wzmożonym ruchu drogowym. Kolejną istotna sprawą jest niewłaściwe użytkowanie akumulatorów, stąd doradca powinien zachęcić rolnika do przeczytania instrukcji producenta i uprzedzić o grożącym niebezpieczeństwie w przypadku złego użytkowania. Doradca uświadomi również rolnikowi, że wszystkie maszyny i urządzenia, po wejściu Polski do Unii Europejskiej, są oznakowane znakiem CE, co zaświadcza o bezpieczeństwie użytkowania. Doradca uczuli rolnika, że wszystkie czynności obsługujące i naprawcze muszą być wykonywane po wyłączeniu silnika, odłączeniu napędu i zabezpieczeniu. Oceni również wszystkie zasady bezpiecznego

- 94 -

użytkowania maszyn i dokona stosownych zaleceń. Szczególną uwagę doradca musi zwrócić na stosowanie i przechowywanie środków ochrony roślin. Stwierdzone niezgodności zapisuje w formie zaleceń. Bezpieczna obsługa zwierząt wymaga dużej wiedzy i doświadczenia, stąd doradca również szczególnie dokładnie sprawdza zagrożenia i dokonuje odpowiednich zaleceń. Cięcie drewna pilarkami tarczowymi to powszechność w gospodarstwach rolnych. Jednak większość pilarek wykonanych jest we własnym zakresie, stąd są bardzo niebezpieczne. Doradca musi ocenić stan konstrukcji i dokonać zaleceń. Podobnie rzecz wygląda z użytkowaniem elektronarzędzi. Doradca wnikliwie ocenia stan elektronarzędzi, a przede wszystkim stan przewodów, przedłużaczy i zabezpieczeń.

Stwierdzone nieprawidłowości doradca zaznacza w listach sprawdzających, opisuje je i sporządza stosowne zalecenia.

BHP. 1. Ogólne zasady bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym

Lp. Szczegółowe zasady Czynności wykonywane w trakcie oceny


BHP.1.1.

Corocznie przeprowadzana jest, wraz ze współpracownikami, ocena ryzyka występowania wypadków i ocena środowiska pracy.

Sprawdzenie, czy corocznie przeprowadzana jest, wraz ze współpracownikami, ocena ryzyka występowania wypadków i ocena środowiska pracy. Czy wykryte nieprawidłowości są usuwane - wywiad z rolnikiem -zapisać wynik wywiadu.

BHP.1.2.

W gospodarstwie jest wydzielone i zabezpieczone miejsce zabaw dla dzieci.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie jest wydzielone i zabezpieczone miejsce zabaw dla dzieci i czy prowadzona jest edukacja dzieci w zakresie ich bezpieczeństwa - jeśli dotyczy danego gospodarstwa (zapisać stwierdzone fakty).

BHP.1.3.

Rolnik i osoby pracujące w gospodarstwie uczestniczyli w szkoleniu z zakresu bhp.

Sprawdzenie, czy rolnik i osoby pracujące w gospodarstwie uczestniczyli w szkoleniu z zakresu bhp – wywiad z rolnikiem (wpisać datę, organizatora, dokument potwierdzający).

BHP.1.4.

W gospodarstwie jest osoba posiadająca umiejętności udzielenia pierwszej pomocy.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie jest osoba posiadająca umiejętności udzielenia pierwszej pomocy – wywiad z rolnikiem (wpisać datę, organizatora, dokument potwierdzający).

BHP.1.5.

Osoby uczestniczące w prowadzeniu gospodarstwa podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu.

Sprawdzenie, czy osoby uczestniczące w prowadzeniu gospodarstwa posiadają opłacone składki KRUS – wywiad z rolnikiem(wpisać ewentualne, inne polisy, umowy, data zawarcia, termin ważności).

BHP.1.6.

Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia OC z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. Sprawdzenie, czy gospodarstwo posiada wymagane

ubezpieczenia, a rolnik wiedzę o konsekwencjach braku ubezpieczeń (wpisać nr polisy, umowy, datę zawarcia, termin ważności).

BHP.1.7. Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia budynków.

BHP.1.8. Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt.

BHP.1.9.

Przestrzegany jest zakres prac wykonywanych przez pracowników młodocianych oraz zakaz zatrudniania dzieci.

Sprawdzenie, czy przestrzegany jest zakres prac wykonywanych przez pracowników młodocianych, zakaz zatrudniania dzieci oraz rolnik posiada świadomość o konsekwencjach łamania zakazu – wywiad z rolnikiem - zapisać wynik wywiadu.

BHP.1.10.

Powierzchnie placów, podwórzy, przejść i dróg w obrębie gospodarstwa są wyrównane (utwardzone) oraz dobrze oświetlone.

Sprawdzenie, czy powierzchnie placów, podwórzy, przejść i dróg w obrębie gospodarstwa są wyrównane (utwardzone) oraz dobrze oświetlone ze względu na najczęstsze wypadki – wizja lokalna – zapisać wynik wizji.

BHP.1.11. Studnie oraz otwory studzienek i kanałów są przykryte mocnymi pokrywami.

Sprawdzenie, czy studnie oraz otwory studzienek i kanałów są przykryte mocnymi pokrywami – wizja lokalna – zapisać wynik wizji.

- 95 -

BHP.1.12.

Prace na zewnątrz przerywane są natychmiast w przypadku burzy, opadów, silnych wiatrów i innych niesprzyjających okoliczności.

Sprawdzenie, czy prace na zewnątrzprzerywane są natychmiast w przypadku burzy, opadów, silnych wiatrów i innych niesprzyjających okoliczności, zwłaszcza podczas prac elektronarzędziami – wywiad z rolnikiem - zapisać wynik wywiadu.

BHP.1.13.

Odpady komunalne są usuwane zgodnie z przepisami prawa.

Sprawdzenie, czy odpady komunalne są usuwane zgodnie z przepisami prawa, sprawdzamy również świadomość rolnika w zakresie zagrożenia chorobami jego rodziny – wizja lokalna i wywiad z rolnikiem oraz sprawdzenie zawartych umów, posiadanych rachunków.

BHP.1.14.

Ostre narzędzia przechowywane są w pomieszczeniu niedostępnym dla dzieci.

Sprawdzenie, czy ostre narzędzia przechowywane są w pomieszczeniu niedostępnym dla dzieci, a rolnik posiada świadomość zagrożeń w tym zakresie – wizja lokalna i wywiad z rolnikiem - zapisać wynik wywiadu i wizji lokalnej.

BHP.1.15.

Schody mają poręcze, a otwory w stropach, służące do zrzucania pasz, są zabezpieczone balustradą ochronną i poręczami.

Sprawdzenie, czy schody mają poręcze, a otwory w stropach, służące do zrzucania pasz, są zabezpieczone balustradą ochronną i poręczami - wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2. Stan bhp w zagrodzie rolnej



BHP.2.1.

Na bieżąco naprawiane są uszkodzenia podłoża, a ze ścian, podłóg i sufitów usuwane zbędne, wystające przedmioty.

Sprawdzenie, czy na bieżąco naprawiane są uszkodzenia podłoża, a ze ścian, podłóg i sufitów usuwane zbędne, wystające przedmioty – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2.2. Przejścia i korytarze nie są zastawiane zbędnymi przedmiotami.

Sprawdzenie, czy przejścia i korytarze nie są zastawiane zbędnymi przedmiotami ze względów wypadkowych i bezpieczeństwa pożarowego– wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2.3.

Regularnie wykonywane są przeglądy instalacji elektrycznej (zwłaszcza bezpieczników oraz izolacji przewodów).

Sprawdzenie, czy regularnie wykonywane są przeglądy instalacji elektrycznej (zwłaszcza bezpieczników oraz izolacji przewodów – wizja lokalna– zapis wizji lokalnej;sprawdzenie posiadanych protokołów kontrolnych.

BHP.2.4. Naprawy instalacji elektrycznej wykonują osoby uprawnione.

Sprawdzenie, czy naprawy instalacji elektrycznej wykonują osoby uprawnione – wywiad z rolnikiem i sprawdzenie posiadania dokumentów potwierdzających.

BHP.2.5. W gospodarstwie znajduje się podręczny sprzęt gaśniczy.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie znajduje się podręczny sprzęt gaśniczy: tłumice, bosaki, koce gaśnicze, gaśnice – wizja lokalna -wpisać rodzaj sprzętu gaśniczego i ilość.

BHP.2.6.

Stosowane w gospodarstwie drabiny mają wystarczającą wysokość, są statecznie oparte, zabezpieczone przed przewróceniem lub ześlizgnięciem.

Sprawdzenie, czy stosowane w gospodarstwie drabiny mają wystarczającą wysokość, są statecznie oparte, zabezpieczone przed przewróceniem lub ześlizgnięciem – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2.7.

Nieużywane aktualnie drabiny są zabezpieczone przed dostępem dzieci, np. osłonięte lub odstawione i odłożone na bok.

Sprawdzenie, czy nieużywane aktualnie drabiny są zabezpieczone przed dostępem dzieci, np. osłonięte lub odstawione i odłożone na bok – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

- 96 -

BHP.2.8.

Podczas transportu ładunki są zabezpieczone (np. podwyższone burty, pasy) przed samoczynnym przemieszczaniem się lub upadkiem.

Sprawdzenie, czy podczas transportu ładunki są zabezpieczone (np. podwyższone burty, pasy) przed samoczynnym przemieszczaniem się lub upadkiem – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.9.

Przy wchodzeniu i schodzeniu z załadowanej przyczepy używana jest drabina (na wyposażeniu przyczepy).

Sprawdzenie, czy przy wchodzeniu i schodzeniu z załadowanej przyczepy używana jest drabina, która powinna być na jej wyposażeniu – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.10.

Przestrzegana jest zasada nie przewożenia ludzi na ładunkach objętościowych.

Sprawdzenie, czy przestrzegana jest zasada nie przewożenia ludzi na ładunkach objętościowych – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.11. Użytkowanie akumulatorów jest zgodne z instrukcją obsługi.

Sprawdzenie umiejętności rolnika przy obsłudze akumulatorów i świadomości zagrożeń – wywiad z rolnikiem.

BHP.2.12.

Prace wewnątrz zbiorników wykonywane są przy asekuracji osób z zewnątrz.

Sprawdzenie świadomości rolnika o konieczności asekuracji z zewnątrz podczas prac wewnątrz zbiorników – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.13. Przestrzegane są przepisy przy transporcie ręcznym.

Sprawdzenie wiedzy rolnika o przepisach przy transporcie ręcznym – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.14.

Opony ciągnika i maszyn są oczyszczane z resztek roślinnych i błota przed zjazdem z pola.

Sprawdzenie świadomości rolnika o konieczności czyszczenia opon ciągnika i maszyn z resztek roślinnych i błota przed zjazdem z pola ze względu na bezpieczeństwo innych użytkowników dróg – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.15.

Wyjeżdżając do pracy w polu ciągnikiem bądź kombajnem, pracujący zabierają gaśnice oraz apteczkę pierwszej pomocy.

Sprawdzenie, czy wyjeżdżając do pracy w polu ciągnikiem bądź kombajnem, pracujący zabierają gaśnice oraz apteczkę pierwszej pomocy i stanu wiedzy posługiwania się apteczką – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.16.

Ciągnik posiada kabinę lub ramę ochronną zabezpieczającą kierującego podczas wywrócenia. Stopnie maszyn są systematycznie oczyszczane z błota.

Sprawdzenie, czy ciągnik posiada kabinę lub ramę ochronną zabezpieczającą kierującego podczas wywrócenia i stopnie maszyn są systematycznie oczyszczane z błota – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2.17.

Przed wyjazdem na drogę publiczną maszyny i zestawy są ustawione w pozycji transportowej i zabezpieczone przed samoczynnym opadaniem lub rozkładaniem.

Sprawdzenie, czy przed wyjazdem na drogę publiczną maszyny i zestawy są ustawione w pozycji transportowej i zabezpieczone przed samoczynnym opadaniem lub rozkładaniem, i stanu świadomości zagrożeń – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.2.18.

Podczas jazdy po drodze publicznej są stosowane oznakowania zgodne z przepisami o ruchu drogowym (oświetlenie, trójkąty wyróżniające, tablice ostrzegawcze).

Sprawdzenie, czy podczas jazdy po drodze publicznej są stosowane oznakowania zgodne z przepisami o ruchu drogowym. Prawidłowe oświetlenie, trójkąty wyróżniające, tablice ostrzegawcze – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.2.19.

Kupowana nowa maszyna ma dołączoną deklarację zgodności UE, jest oznakowana znakiem CE i posiada instrukcję użytkowania w języku polskim.

Sprawdzenie , czy rolnik wie, że kupowana nowa maszyna musi mieć dołączoną deklarację zgodności UE, musi być oznakowana znakiem CE i posiadać instrukcję użytkowania w języku polskim – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

- 97 -

BHP.3. Stan bhp przy zabiegach agrotechnicznych



BHP.3.1.

Wszystkie użytkowane w gospodarstwie maszyny mają osłony na przekładniach: zębatych, łańcuchowych, pasowych oraz na wystających, obracających się podczas pracy, wałach.

Sprawdzenie, czy wszystkie użytkowane w gospodarstwie maszyny mają osłony na przekładniach: zębatych, łańcuchowych, pasowych oraz na wystających, obracających się podczas pracy, wałach, ze względu na bardzo częste wypadki poprzez pochwycenie – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.3.2.

Wały przegubowo-teleskopowe na całej długości mają osłonę zabezpieczającą.

Sprawdzenie, czy wały przegubowo-teleskopowe na całej długości mają osłonę zabezpieczającą – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.3.3.

Wszelkie czynności obsługowe maszyn wykonywane są po odłączeniu napędu i zabezpieczeniu.

Sprawdzenie, czy rolnik wie, że wszelkie czynności obsługowe maszyn wykonywane są po odłączeniu napędu i zabezpieczeniu – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.4.

W czasie przerw w pracy narzędzia mają zabezpieczone ostrza i są zostawiane pod kontrolą w widocznych miejscach.

Sprawdzenie, czy w czasie przerw w pracy narzędzia mają zabezpieczone ostrza i są zostawiane pod kontrolą w widocznych miejscach – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.5.

W czasie przerw w pracy silnik ciągnika jest wyłączony, zaciągnięty hamulec, a kluczyk przechowywany w miejscu niedostępnym dla dzieci.

Sprawdzenie nawyku rolnikaże wyłączania w czasie przerw w pracy silnika ciągnika , zaciągania hamulcai przechowywania kluczyka w miejscu niedostępnym dla dzieci – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.6.

Przechowywane są instrukcje i zalecenia obsługi maszyn i urządzeń.

Sprawdzenie, czy w gospodarstwie przechowywane są instrukcje, zalecenia obsługi maszyn i urządzeń – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.3.7.

Osoby obsługujące maszyny dbają o zachowanie właściwej odległości osób postronnych, a zwłaszcza dzieci, od pracujących maszyn (w przypadku kosiarek rotacyjnych odległość ta nie może być mniejsza niż 50 m).

Sprawdzenie, czy rolnika wie, jak osoby obsługujące maszyny dbają o zachowanie właściwej odległości osób postronnych, a zwłaszcza dzieci, od pracujących niebezpiecznych maszyn (w przypadku kosiarek rotacyjnych odległość ta nie może być mniejsza niż 50 m) – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.8.

Przestrzegany jest zakaz przegarniania ręcznego ziarna, nawozu itp. w skrzyniach ładunkowych w czasie pracy maszyny.

Sprawdzenie stanu wiedzy rolnika o przestrzeganiu zakazu przegarniania ręcznego ziarna, nawozu itp. w skrzyniach ładunkowych w czasie pracy maszyny – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.9.

Roztrząsacz obornika jest wyposażony w siatkę ochronną, zamontowaną w przedniej burcie.

Sprawdzenie, czy roztrząsacz obornika jest wyposażony w siatkę ochronną zamontowaną w przedniej burcie, ze względu na możliwość uderzenia różnymi przedmiotami wyrzucanymi przez adapter – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.3.10.

Podczas prac pod liniami energetycznymi zachowana jest szczególna ostrożność ze względu na ryzyko porażenia prądem.

Sprawdzenie wiedzy rolnika w zakresie wykonywania prac pod liniami energetycznymi ze względu na ryzyko porażenia prądem – wywiad z rolnikiem– zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.11.

Maszyny są przechowywane w zadaszonych pomieszczeniach, osłonięte lub odgrodzone w sposób uniemożliwiający okaleczenie ludzi i zwierząt.

Sprawdzenie, czy maszyny, zwłaszcza z ostrymi przyrządami, są przechowywane w zadaszonych pomieszczeniach, osłonięte lub odgrodzone w sposób uniemożliwiający okaleczenie ludzi i zwierząt – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

- 98 -

BHP.3.12.

Środki ochrony roślin są rozcieńczane w oddzielnych naczyniach, przeznaczonych do tego celu, z dala od odkrytych ujęć wodnych, zgodnie z instrukcją – etykietą.

Sprawdzenie wiedzy rolnika o przechowywaniu środków ochrony roślin, rozcieńczaniu w oddzielnych naczyniach z dala od odkrytych ujęć wodnych, zgodnie z instrukcją – etykietą – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.13.

Środki ochrony roślin toksyczne i bardzo toksyczne stosowane są przez co najmniej dwie osoby.

Sprawdzenie wiedzy rolnika o konieczności stosowania środków ochrony roślin toksycznych i bardzo toksycznych przez co najmniej dwie osoby – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.14.

Po zakończeniu pracy opryskiwacz jest myty z zewnątrz, najlepiej przed wjazdem na drogi publiczne, a jego zbiornik co najmniej trzykrotnie płukany w małej ilości wody, wypryskanej następnie na chronione pole.

Sprawdzenie, czy rolnik ma umiejętności i wie, że po zakończeniu pracy opryskiwacz jest myty z zewnątrz, najlepiej przed wjazdem na drogi publiczne, a jego zbiornik co najmniej trzykrotnie płukany w małej ilości wody, wypryskanej następnie na chronione pole – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu (wpisać posiadany sprzęt do mycia opryskiwacza).

BHP.3.15.

Zabiegi ochrony roślin wykonywane są w ubraniu ochrony indywidualnej (kombinezon, buty gumowe, rękawice gumowe, maski, półmaski, gogle).

Sprawdzenie, czy rolnik ma świadomość, że zabiegi ochrony roślin muszą być wykonywane w odpowiednim ubraniu(kombinezon, buty gumowe, rękawice gumowe, maski, półmaski, gogle) – wywiad z rolnikiem- wpisać, czy rolnik posiada ubranie ochrony indywidualnej.

BHP.3.16.

Podczas przerwy na posiłek lub odpoczynek zapewniony jest dostęp do czystej wody, mydła do mycia rąk i twarzy.

Sprawdzenie, czy podczas przerwy na posiłek lub odpoczynek zapewniony jest dostęp do czystej wody, mydła do mycia rąk i twarzy – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.17.

Przed posiłkami oraz po pracy z trującymi substancjami chemicznymi pracownicy zmieniają ubranie, starannie myją ręce i twarz oraz płuczą jamę ustną i nos czysta wodą.

Sprawdzenie znajomości zasad bezpieczeństwa przed posiłkami oraz po pracy z trującymi substancjami chemicznymi – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.3.18.

Zapewniona jest właściwa wentylacja magazynów, pomieszczeń gospodarskich oraz zbiorników gnojowicy i silosów.

Sprawdzenie świadomości zagrożeń podczas prac w magazynach, pomieszczeniach gospodarskich oraz w zbiornikach gnojowicy i w silosach – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu i wizji lokalnej.

BHP.4. Stan bhp przy chowie i hodowli zwierząt



BHP.4.1.

W budynkach inwentarskich nowo budowanych lub przebudowywanych otwory drzwiowe są pozbawione progów.

Sprawdzenie, czy w budynkach inwentarskich nowo budowanych lub przebudowywanych otwory drzwiowe są pozbawione progów – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.2.

Zapewniono zwierzętom możliwość awaryjnego wychodzenia z budynku.

Sprawdzenie, czy zapewniono zwierzętom możliwość awaryjnego wychodzenia z budynku i czy są spełnione przepisy w tym zakresie – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.3.

Przy obsłudze buhajów, ogierów, knurów, tryków i kozłów pracują wyłącznie silni mężczyźni, a nie dopuszcza się kobiet i dzieci.

Sprawdzenie, czy rolnik wie, że przy obsłudze buhajów, ogierów, knurów, tryków i kozłów pracują wyłącznie mężczyźni, a nie dopuszcza się kobiet i dzieci – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

- 99 -

BHP.4.4.

Do prowadzenia zwierząt używane są „gładkie” łańcuchy, linki lub powrozy, nie powodujące okaleczenia rąk lub innych urazów w razie szarpnięcia przez zwierzę.

Sprawdzenie, czy do prowadzenia zwierząt używane są „gładkie” łańcuchy, linki lub powrozy, nie powodujące okaleczenia rąk lub innych urazów w razie szarpnięcia przez zwierzę – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.5.

Do obsługi zwierząt nie dopuszcza się osób, z którymi zwierzęta nie są oswojone, agresywnych, będących pod wpływem alkoholu lub silnie pachnących (alkoholem, krwią, benzyną, środkami używanymi przez weterynarzy) albo ubrane podobnie jak osoby nieprzyjemnie kojarzone przez zwierzęta.

Sprawdzenie, czy rolnik wie, że do obsługi zwierząt nie dopuszcza się osób, z którymi zwierzęta nie są oswojone, agresywnych, będących pod wpływem alkoholu lub silnie pachnących (alkoholem, krwią, benzyną, środkami używanymi przez weterynarzy) albo ubrane podobnie jak osoby nieprzyjemnie kojarzone przez zwierzęta – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.4.6.

Trasa przepędu w obrębie gospodarstwa jest wytyczona i ograniczona stałymi lub prowizorycznymi zagrodzeniami, ułatwiającymi poruszanie się zwierząt.

Sprawdzenie i zlustrowanie, czy trasa przepędu w obrębie gospodarstwa jest wytyczona i ograniczona stałymi lub prowizorycznymi zagrodzeniami, ułatwiającymi poruszanie się zwierząt – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.7.

Ograniczono dostęp psów oraz drobnych zwierząt (ptactwa), mogących spłoszyć duże zwierzęta gospodarskie.

Sprawdzenie, czy ograniczono dostęp psów oraz drobnych zwierząt (ptactwa), mogących spłoszyć duże zwierzęta gospodarskie – wizja lokalna – zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.8.

Stosowane są środki ograniczające niebezpieczne ruchy buhajów np. kantar i kółko nosowe. Ponadto zwierzęta uwiązane są na dwóch łańcuchach w pomieszczeniu lub prowadzone na drążku prowadzącym.

Sprawdzenie, czy stosowane są środki ograniczające niebezpieczne ruchy buhajów np. kantar i kółko nosowe oraz czy zwierzęta wiązane są na dwóch łańcuchach w pomieszczeniu lub prowadzone na drążku prowadzącym – wizja lokalna– zapisać wynik wizji lokalnej.

BHP.4.9.

Pracujący, przystępując do pracy ze zwierzętami, mają zdezynfekowane i obandażowane rany na odkrytych częściach ciała.

Sprawdzenie, czy pracujący, przystępując do pracy ze zwierzętami, mają zdezynfekowane i obandażowane rany na odkrytych częściach ciała – wizja lokalna i wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu i wizji lokalnej.

BHP.4.10.

Skaleczenia przedmiotami zanieczyszczonymi ziemią lub obornikiem, względnie pogryzienia przez zwierzęta są natychmiast dezynfekowane i zgłaszane do lekarza.

Sprawdzenie, czy skaleczenia przedmiotami zanieczyszczonymi ziemią lub obornikiem, względnie pogryzienia przez zwierzęta są natychmiast dezynfekowane i zgłaszane do lekarza – wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.5. Stan bhp przy innych pracach wykonywanych przez rolników



BHP.5.1. Pilarki łańcuchowe użytkowane są zgodnie z instrukcjami obsługi.

Sprawdzenie, czy pilarki łańcuchowe użytkowane są zgodnie z instrukcjami obsługi – wywiad z rolnikiem, zapisać wynik wywiadu.

BHP.5.2.

Zabezpieczone są warunki do wykonywania pracy pilarki łańcuchowej.

Sprawdzenie, czy zabezpieczone są warunki do wykonywania pracy pilarki łańcuchowej - wizja lokalna i wywiad z rolnikiem, jeżeli dotyczy – zapisać wynik wywiadu lub wizji lokalnej.

BHP.5.3.

Pilarka tarczowa (krajzega) jest wyposażona w kaptur i klin rozszczepiający do cięcia wzdłużnego.

Sprawdzenie, czy pilarka tarczowa jest wyposażona w kaptur i klin rozszczepiający do cięcia wzdłużnego, a pasy transmisyjne są odgrodzone barierkami – wizja lokalna i wywiad z rolnikiem, jeżeli dotyczy – zapisać wynik wywiadu lub wizji lokalnej.

- 100 -

BHP.5.4.

Prace spawalnicze są wykonywane na odpowiednio zlokalizowanym i wyposażonym stanowisku ze szczególną ostrożnością.

Sprawdzenie, czy prace spawalnicze są wykonywane na odpowiednio zlokalizowanym i wyposażonym stanowisku ze szczególną ostrożnością – wywiad z rolnikiem, jeżeli dotyczy– zapisać wynik wywiadu.

BHP.5.5.

Drobne narzędzia i urządzenia warsztatowe są poukładane i zabezpieczone przed dostępem dzieci i osób postronnych.

Sprawdzenie, czy narzędzia i urządzenia warsztatowe są poukładane i zabezpieczone przed dostępem dzieci i osób postronnych wywiad z rolnikiem – zapisać wynik wywiadu.

BHP.5.6.

Do obsługi maszyn i sprzętu do robót ziemnych dopuszczone są osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe, przeszkolone w zakresie bhp.

Sprawdzenie, czy do obsługi maszyn i sprzętu do robót ziemnych dopuszczone są osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje zawodowe oraz czy osoby te zostały przeszkolone w zakresie bhp – wizja lokalna i wywiad z rolnikiem, jeżeli dotyczy – zapisać wynik wywiadu lub wizji lokalnej.

Przykłady zaleceń

Nr niezgodno

ści

Opis niezgodności

Zalecenia

BHP.1.10 Powierzchnia wokół budynku inwentarskiego i domu mieszkalnego nierówna, widoczne pozostałości (gruz z metalowymi prętami) po przeprowadzonym remoncie.

Nierówności w obejściu gospodarstwa są tak duże, że grożą upadkiem i złamaniami. Należy wyrównać obejścia wokół domu mieszkalnego i budynku inwentarskiego wykorzystując gruz po remoncie. Do utwardzenia podwórza - wykorzystać kamień odpadowy. Docelowo, należy utwardzić podwórze i dojazdy do obory kostką brukową. Dojście do obory należy oświetlić, wykorzystując lampy z czujnikami ruchu.

BHP.1.15. Brak zabezpieczenia otworu zrzutowego z poddasza użytkowego i zabezpieczenia schodów na poddasze.

Otwór zrzutowy od góry należy zabezpieczyć barierkami o wysokości 1,1 m oraz listwą zaporową przypodłogową o grubości 0,15 m na podłożu, chroniącą przed wypadkiem w razie pośliźnięcia. Schody należy wyposażyć w mocne poręcze na wysokość 1,1 m. W połowie wysokości poręczy powinna być dodatkowa listwa. Jeżeli schody będą wykonane ze śliskiego materiału, należy zastosować gumowe nakładki antypoślizgowe.

BHP.2.5. Brak w gospodarstwie sprzętu gaśniczego.

Przy zewnętrznej ścianie budynku należy zorganizować zewnętrzny punkt przeciwpożarowy. Na tablicy okrytej daszkiem lub na ścianie zawiesić: bosak, siekierę, kilof, łom, łopatę, tłumice. Z boku umieścić skrzynie z piaskiem. Sprzęt ten powinien być chroniony przed wilgocią i nadmierną temperaturą. Dodatkowo w gospodarstwie winna być gaśnica proszkowa min. 2kg i koc gaśniczy.

BHP.3.1 Brak osłon na przekładniach niektórych maszyn i wałkach odbioru mocy

Zamontować osłony po naprawie w siewniku zbożowym i roztrząsaczu obornika na przekładniach łańcuchowych. Naprawić siatkę ochronną na przedniej burcie rozrzutnika obornika. Naprawić osłony w dwóch wałkach odbioru mocy lub zakupić nowe.

BHP.3.15. Brak w gospodarstwie kompletnego ubraniaochrony indywidualnej.

Mimo stosowania w gospodarstwie środków toksycznych i bardzo toksycznych, brak jest kompletnego ubrania ochrony indywidualnej. Rolnik posiada tylko buty gumowe i rękawice. Należy zakupić: kombinezon ochronny, gogle, maski i półmaski i wykorzystywać zgodnie z zaleceniami instrukcji – etykiety.

- 101 -

Przykład wypełnienia listy sprawdzającej BHP.1. Ogólne zasady bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym

Lp. Szczegółowe zasday TAK NIE NIE

DOTYCZY OPIS STANU

STWIERDZONEGO

BHP.1.1. Corocznie przeprowadzana jest wraz ze współpracownikami ocena ryzyka występowania wypadków i ocena środowiska pracy.

X

Brak corocznej oceny ryzyka występowania wypadków.

BHP.1.2. W gospodarstwie jest wydzielone i zabezpieczone miejsce zabaw dla dzieci.

X W gospodarstwie nie ma dzieci.

BHP.1.3. Rolnik i osoby pracujące w gospodarstwie uczestniczyli w szkoleniu z zakresu bhp.

X

Brak osoby w gospodarstwie przeszkolonej z zakresu BHP.

BHP.1.4. W gospodarstwie jest osoba posiadająca umiejętności udzielenia pierwszej pomocy.

X

Brak osoby w gospodarstwie, posiadającej umiejętności udzielania pierwszej pomocy.

BHP.1.5. Osoby uczestniczące w prowadzeniu gospodarstwa podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu.

X

Za wszystkie osoby w gospodarstwie odprowadzane są składki KRUS.

BHP.1.6. Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia OC z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.

X

Gospodarstwo zawarło umowę ubezpieczenia OC z firmą………..

BHP.1.7. Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia budynków.

X

Gospodarstwo zawarło umowę ubezpieczenia budynków z firmą, polisa………….

BHP.1.8. Gospodarstwo posiada zawartą umowę ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt.

X Brak ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt.

BHP.1.9. Przestrzegany jest zakres prac wykonywanych przez pracowników młodocianych oraz zakaz zatrudniania dzieci.

X

W gospodarstwie brak dzieci i młodocianych.

BHP.1.01. Powierzchnie placów, podwórzy, przejść i dróg w obrębie gospodarstwa są wyrównane (utwardzone) oraz dobrze oświetlone.

X

Teren wokół budynku inwentarskiego nierówny, porozrzucane różne przedmioty.

BHP.1.11. Studnie oraz otwory studzienek i kanałów są przykryte mocnymi pokrywami.

X Brak studni i kanałów (wodociąg).

BHP.1.12. Prace na zewnątrz przerywane są natychmiast w przypadku burzy, opadów, silnych wiatrów i innych niesprzyjających okoliczności.

X

Zgodnie z wywiadem, rolnik zachowuje warunki bezpieczeństwa.

BHP.1.13. Odpady komunalne są usuwane zgodnie z przepisami prawa.

X Rolnik posiada rachunki za wywóz ścieków.

- 102 -

BHP.1.14. Ostre narzędzia przechowywane są w pomieszczeniu niedostępnym dla dzieci.

X

Ostre narzędzia przechowuje się w budynku gospodarczym.

BHP.1.15. Schody mają poręcze, a otwory w stropach, służące do zrzucania pasz, są zabezpieczone balustradą ochronną i poręczami.

X

Brak zabezpieczenia otworu zrzutowego na poddaszu i brak barierek na schodach, prowadzących na poddasze użytkowe.

- 103 -

Załączniki: Załącznik 1

Tab. I Rodzaje usług doradczych dla rolników oraz stawki opłat za te usługi

Lp. Rodzaj zamówionej

usługi doradczej

Ocena gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania wymogów wzajemnej

zgodności

Opracowanie planu dostosowania gospodarstwa rolnego do wymogów

wzajemnej zgodności

produkcja zwierzęca albo produkcja

roślinna i zwierzęca

produkcja roślinna produkcja zwierzęca albo produkcja

roślinna i zwierzęca

produkcja roślinna

Wart

ość n

etto

(w z

ł)

Wart

ość b

rutt

o

(w z

ł)

Zam

ów

ion

a u

słu

ga

dora

dcza*

Wart

ość n

etto

(w z

ł)

Wart

ość b

rutt

o

(w z

ł)

Zam

ów

ion

a u

słu

ga

dora

dcza*

Wart

ość n

etto

(w z

ł)

Wart

ość b

rutt

o

(w z

ł)

Zam

ów

ion

a u

słu

ga

dora

dcza*

Wart

ość n

etto

(w z

ł)

Wart

ość b

rutt

o

(w z

ł)

Zam

ów

ion

a u

słu

ga

dora

dcza*

I. Kompleksowa ocena gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania wymogów wzajemnej zgodności

2 200 2706 1 200 1476

I.1. Ochrona środowiska

A) gospodarstwo położone na obszarach Natura 2000 albo

700 861 500 615

B) gospodarstwo położone poza obszarami Natura 2000

400 492 250 307,50

I.2. Zdrowie publiczne ludzi, zdrowie zwierząt oraz zdrowotność roślin, a także identyfikacja i rejestracja zwierząt

2000 2460 1200 1476

I.3. Dobrostan zwierząt

800 984

I.4. Dobra kultura rolna zgodna z wymogami ochrony środowiska

300 369 300 369

- 104 -

II. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Ocena gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy

Opracowanie planu dostosowania gospodarstwa rolnego do zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

300 369 150 184,50

500 615 300 369

RAZEM:

*właściwe zaznaczyć znakiem "X"

Tab. II. Rodzaje dodatkowych usług doradczych dla rolników oraz stawki opłat za te usługi

Lp. Rodzaje usług doradczych Stawki opłat w złotych*

I PRZYGOTOWANIE BIZNESPLANU DLA NASTĘPUJĄCYCH DZIAŁAŃ W RAMACH PROW 2007-2013:

800

121 - MODERNIZACJA GOSPODARSTW ROLNYCH**,

311 - RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ

II PRZYGOTOWANIE BIZNESPLANU NA POTRZEBY UZYSKANIA KREDYTU NA ROZWÓJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTWA ROLNEGO - W ZALEŻNOŚCI OD WYSOKOŚCI W ZŁOTYCH KREDYTU:

do 50 000 500

50 001-100 000 1 000

100 001-1 000 000 2 800

powyżej 1 000 000 4 900

III OPRACOWANIE PLANU DZIAŁALNOŚCI ROLNOŚRODOWISKOWEJ 3 000

IV ZMIANA LUB UAKTUALNIENIE PLANU DZIAŁALNOŚCI ROLNOŚRODOWISKOWEJ

500

V OPRACOWANIE PLANU NAWOŻENIA*** 250

VI OPRACOWANIE PROGRAMU OCHRONY ROŚLIN 250

VII OCENA POPRAWNOŚCI ZABIEGÓW OCHRONY ROŚLIN (ATESTACJA OPRYSKIWACZY)

300

VIII PROWADZENIE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH POŁOŻONYCH NA OBSZARACH SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH (OSN)**** DOKUMENTACJI OKREŚLONEJ W PROGRAMIE DZIAŁAŃ WYDANYM W DRODZE ROZPORZĄDZENIA PRZEZ DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ - W PIERWSZYM ROKU REALIZACJI TEGO PROGRAMU

3 500

IX PROWADZENIE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH POŁOŻONYCH NA OSN DOKUMENTACJI OKREŚLONEJ W PROGRAMIE DZIAŁAŃ WYDANYM W DRODZE ROZPORZĄDZENIA PRZEZ DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ - W DRUGIM, TRZECIM ALBO CZWARTYM ROKU REALIZACJI TEGO PROGRAMU

2 500

* Stawki opłat nie obejmują podatku od towarów i usług (VAT).

** Dotyczy planów rozwoju gospodarstwa dla operacji przyczyniających się do wzrostu wartości dodanej brutto (GVA) w gospodarstwie rolnym.

*** Nie dotyczy wnioskodawców, którzy korzystali z pomocy: 1) na usługę doradczą, o której mowa w lp. III powyższej tabeli, a plan działalności rolnośrodowiskowej, który

został opracowany w wyniku wykonania tej usługi, dotyczył pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone, realizowanego w ramach działania "Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, lub

2) co najmniej na jedną z usług doradczych, o których mowa w lp. VIII i IX powyższej tabeli.

**** Obszary szczególnie narażone, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych i podziemnych, wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, należy ograniczyć, określone na podstawie art. 47 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.).

- 106 -

Załącznik 2

Poświadczenie wykonania usług doradczych w ramach

umowy Nr ………. z dnia ………………………

______________________________________________________________________________

nazwa i adres podmiotu doradczego,

którego dotyczą następujące informacje:

1. Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej, jeżeli podlega

obowiązkowi wpisu do tego rejestru lub tej ewidencji: ………………………

2. Numer NIP ………………………………………………..

3. Numer REGON (jeśli został nadany) ……………………………………………………..

zwany „Podmiotem doradczym”

niniejszym poświadcza, że wykonał w całości usługę objętą przedmiotem umowy, zapisanym w § 2 tejże, tj.

przeprowadził:

ocenę gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania wymogów wzajemnej zgodności,

ocenę gospodarstwa rolnego w zakresie spełniania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

a także

opracował plan dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności*

w zakresie**………………………………………………………………………………………..

opracował plan dostosowania gospodarstwa do zasad bezpieczeństwa i higieny pracy*

wykonał jedną z dodatkowych usług*, tj. …………………..

na podstawie i zgodnie z wymogami, określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia

17 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach

działania "Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów" objętego Programem Rozwoju

Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz.U.78.470 ze zmianami).

___________________________

Pieczątka firmowa

Data i podpis osoby reprezentującej podmiot doradczy

* skreślić, jeśli nie były wykonywane ** wpisać w jakim zakresie sporządzony został plan dostosowania

- 107 -

Załącznik 3

Nazwa podmiotu doradczego (pieczęć firmowa)

KARTA USŁUGI DORADCZEJ

Nazwisko i imię rolnika…………………………………………………………..

Adres zamieszkania ………………………………………………………….….

Gmina. ……………………………. Powiat. ……………………………….…...

Nr ewidencyjny gospodarstwa…………………….…... pow. UR. ………......

Ilość działek ewidencyjnych ………………………………………………..…..

Dominujące kierunki produkcji ………………………………..………….….…

Nazwisko i imię doradcy ……………………………………………….…….….

Nr na liście doradców rolniczych ………………………………..………….….

Lp. Rodzaj wykonanych czynności Data

wykonania

Potwierdzenie wykonania

(podpis rolnika)

Podpis doradcy: ………………………………………….

- 108 -

Załącznik 4

RAPORT Z OCENY DOSTOSOWANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO DO MINIMALNYCH WYMOGÓW WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI I WYMOGÓW Z ZAKRESU

BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Sporządzony w dniu ………………………………………………..

Właściciel gospodarstwa …………………………………………………………….. /Nazwisko i imię/

…………………………….. …………..……….. ……… /miejscowość/ /ulica/ /nr/

………………………………….……. ………………………. …………………. /kod pocztowy – poczta/ /telefon/ /fax/

……………………………………..… /adres e-mail/

Adres gospodarstwa ………………………………………………. /Numer Identyfikacyjny Gospodarstwa/

……………………………………….. ………………………….. …………… /miejscowość/ /ulica/ /nr/

…………………………………. ………………………. /kod pocztowy – poczta/ /adres e-mail/

Ocenę wykonał

………………………………….……. ………………………. …………………. /Nazwisko i imię/ /telefon/ /fax/

……………………………………..… /adres e-mail/

………………………………………………………………………………………….…..…. /Nazwa firmy/



……………………………………..… /adres e-mail/

- 109 -

Informacje o gospodarstwie 1. Powierzchnia całkowita gospodarstwa …..…. ha

2. Powierzchnia gruntów ornych …..…. ha

3. Powierzchnia trwałych użytków zielonych ……... ha

4. Powierzchnia plantacji trwałych ……… ha

5. Powierzchnia zgłoszona do dopłaty bezpośredniej ……… ha

6. Produkcja zwierzęca

Lp. Wyszczególnienie Ilość zwierząt w dniu oceny System utrzymania

Bydło, w tym:

krowy mleczne

Trzoda, w tym:

lochy i loszki

Konie

Owce/kozy

Drób

Inne ………………………

7. Gospodarstwo lub jego część położona na/w:

Rodzaj ochrony Nazwa strefy lub obszaru

Powierzchnia (ha)

Park narodowy

Park krajobrazowy

Rezerwat

Obszar chronionego krajobrazu

Natura 2000

Teren ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody

Obszary Szczególnie Narażone

8. Gospodarstwo korzysta z płatności z tytułu realizacji programów rolnośrodowiskowych TAK)* NIE)*

Jeżeli TAK, to wymienić pakiety ....................................................................................

9. Gospodarstwo produkuje wyłącznie na cele własne

- produkcja roślinna TAK)* NIE)*

- produkcja zwierzęca TAK)* NIE)*

10. Gospodarstwo prowadzi sprzedaż/dostawy bezpośrednie

- produkcja roślinna TAK)* NIE)*

- produkcja zwierzęca TAK)* NIE)*

)* niepotrzebne skreślić

- 110 -

11. Zakres minimalnych wymogów dla gospodarstwa

Lp. Wyszczególnienie TAK* NIE*




A.4.

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (OSN).






B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym oraz β-agonistycznym.



B.11.(3) Bezpieczeństwo żywności i pasz – higiena produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego.

B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE).

B.13-15. Zgłaszanie chorób.

C.16. Dodatkowe wymagania dotyczące ochrony cieląt.

C.17. Dodatkowe wymagania dotyczące ochrony świń.

C.18. Ogólne wymagania dotyczące ochrony zwierząt gospodarskich.

DKR. Normy dotyczące dobrej kultury rolnej




BHP.4. Stan bhp przy chowie i hodowli zwierząt.


* stosowne zaznaczyć „X”

12. Wynik oceny na podstawie list sprawdzających

(załączone listy sprawdzające wskazujące, w których obszarach gospodarstwo spełnia lub nie spełnia wymogi szczegółowe oraz normy Dobrej Kultury Rolnej i zasady BHP wraz z ewentualnymi zaleceniami w listach). 13. W jakich obszarach wskazane jest sporządzenie planu dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności: 14. Wykaz dokumentów, wykorzystanych w trakcie sporządzania oceny

1) …………………………………………………………………………………………

2) …………………………………………………………………………………………

3) ………………………………………………………………………………………

- 111 -

4) ………………………………………………………………………………………

5) ………………………………………………………………………………………

6) ………………………………………………………………………………………

7) ………………………………………………………………………………………

8) ………………………………………………………………………………………

Ocenę przeprowadzono w dniach ..................................................... Raport sporządzony został w dwóch egzemplarzach:

- jeden egzemplarz dla Zamawiającego - jeden egzemplarz dla Wykonawcy ……..…………………….. Data i podpis doradcy ………………………. Data i podpis osoby upoważnionej do reprezentowania podmiotu doradczego

…................................... Data i podpis rolnika

- 112 -

Załącznik 5

Załącznik 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r.

w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133 z późn. zm)

GATUNKI PTAKÓW BĘDĄCE PRZEDMIOTEM OCHRONY NA OBSZARACH SPECJALNEJ OCHRONY

PTAKÓW

Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska

1 alka Alca torda

2 batalion Philomachus pugnax

3 bączek Ixobrychus minutus

4 bąk Botaurus stellaris

5 bekasik Lymnocryptes minimus

6 bernikla białolica Branta leucopsis

7 bernikla kanadyjska Branta canadensis

8 bernikla obrożna Branta bernicla

9 bernikla rdzawoszyja Branta ruficollis

10 białorzytka Oenanthe oenanthe

11 białorzytka cypryjska Oenanthe cypriaca

12 białorzytka pstra Oenanthe pleschanka

13 białorzytka żałobna Oenanthe leucura

14 białozór Falco rusticolus

15 biegus krzywodzioby Calidris ferruginea

16 biegus malutki Calidris minuta

17 biegus mały Calidris temminckii

18 biegus płaskodzioby Limicola falcinellus

19 biegus rdzawy Calidris canutus

20 biegus zmienny Calidris alpina

21 biegus zmienny podgatunek schinzii Calidris alpina schinzii

22 bielaczek Mergus albellus (Mergellus albellus)

23 bielik Haliaeetus albicilla

24 birginiak Polysticta stelleri

25 błotniak łąkowy Circus pygargus

26 błotniak stawowy Circus aeruginosus

27 błotniak stepowy Circus macrourus

28 błotniak zbożowy Circus cyaneus

29 bocian biały Ciconia ciconia

30 bocian czarny Ciconia nigra

31 bogatka Parus major

32 brodziec piskliwy Actitis hypoleucos

33 brodziec pławny Tringa stagnatilis

34 brodziec śniady Tringa erythropus

35 brzegówka Riparia riparia

36 brzęczka Locustella luscinioides

37 burzyk balearski Puffinus puffinus mauretanicus (Puffinus mauretanicus)

- 113 -

38 burzyk mały Puffinus assimilis

39 burzyk śródziemnomorski Puffinus yelkouan

40 burzyk żółtodzioby Calonectris diomedea

41 cierniówka Sylvia communis

42 cietrzew Tetrao tetrix tetrix

43 cyraneczka Anas crecca

44 cyranka Anas querquedula

45 czajka Vanellus vanellus

46 czajka szponiasta Hoplopterus spinosus

47 czapla biała Egretta alba (Ardea alba)

48 czapla modronosa Ardeola ralloides

49 czapla nadobna Egretta garzetta

50 czapla purpurowa Ardea purpurea

51 czapla siwa Ardea cinerea

52 czeczotka Carduelis flammea

53 czernica Aythya fuligula

54 czerwonak Phoenicopterus ruber

55 czyż Carduelis spinus

56 derkacz Crex crex

57 drop Otis tarda

58 drozd obrożny Turdus torquatus

59 droździk Turdus iliacus

60 drzemlik Falco columbarius

61 dubelt Gallinago media

62 dudek Upupa epops

63 dymówka Hirundo rustica

64 dzierlatka iberyjska Galerida theklae

65 dzierzba białoczelna Lanius nubicus

66 dzierzba czarnoczelna Lanius minor

67 dzierzba rudogłowa Lanius senator

68 dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucotos

69 dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus

70 dzięcioł czarny Dryocopus martius

71 dzięcioł duży podgatunek canariensis Dendrocopos major canariensis

72 dzięcioł duży podgatunek thanneri Dendrocopos major thanneri

73 dzięcioł średni Dendrocopos medius

74 dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus

75 dzięcioł zielonosiwy Picus canus

76 dzięcioł zielony Picus viridis

77 dzięciołek Dendrocopos minor

78 dziwonia Carpodacus erythrinus

79 dzwoniec Carduelis chloris

80 edredon Somateria mollissima

81 gadożer Circaetus gallicus

82 gajówka Sylvia borin

83 gągoł Bucephala clangula

84 gąsiorek Lanius collurio

85 gęgawa Anser anser

- 114 -

86 gęś białoczelna Anser albifrons

87 gęś białoczelna podgatunek flavirostris Anser albifrons flavirostris

88 gęś mała Anser erythropus

89 gęś zbożowa Anser fabalis

90 gil Pyrrhula pyrrhula

91 gil azorski Pyrrhula murina (Pyrrhula pyrrhula murina)

92 gilak pustynny Bucanetes githagineus

93 głowienka Aythya ferina

94 głuszec Tetrao urogallus

95 gołąb kanaryjski Columba bollii

96 gołąb laurowy Columba junoniae

97 gołąb maderski Columba trocaz

98 gołębiarz Accipiter gentilis

99 górniczek Eremophila alpestris

100 góropatwa berberyjska Alectoris barbara

101 góropatwa skalna Alectoris graeca

102 grubodziób Coccothraustes coccothraustes

103 grzywacz Columba palumbus

104 grzywacz podgatunek azorica Columba palumbus azorica

105 hełmiatka Netta rufina

106 hubara Chlamydotis undulata

107 ibis kasztanowaty Plegadis falcinellus

108 jarząbek Bonasa bonasia

109 jarzębatka Sylvia nisoria

110 jastrząb podgatunek arrigonii Accipiter gentilis arrigonii

111 jemiołuszka Bombycilla garrulus

112 jer Fringilla montifringilla

113 jerzyk Apus apus

114 jerzyk widłosterny Apus caffer

115 kalandra szara Melanocorypha calandra

116 kamusznik Arenaria interpres

117 kania czarna Milvus migrans

118 kania ruda Milvus milvus

119 kaniuk Elanus caeruleus

120 kapturka Sylvia atricapilla

121 karliczka Porzana pusilla

122 kazarka rdzawa Tadorna ferruginea

123 kląskawka Saxicola torquata

124 kląskawka kanaryjska Saxicola dacotiae

125 kobczyk Falco vespertinus

126 kobuz Falco subbuteo

127 kokoszka Gallinula chloropus

128 kopciuszek Phoenicurus ochruros

129 kormoran czarny Phalacrocorax carbo

130 kormoran czubaty podgatunek desmarestii

Phalacrocorax aristotelis desmarestii

131 kormoran mały Phalacrocorax pygmaeus

132 kos Turdus merula

- 115 -

133 kowalik korsykański Sitta whiteheadi

134 kowalik turecki Sitta krueperi

135 krakwa Anas strepera

136 kraska Coracias garrulus

137 krętogłów Jynx torquilla

138 krogulec Accipiter nisus

139 krogulec krótkonogi Accipiter brevipes

140 krogulec podgatunek granti Accipiter nisus granti

141 kropiatka Porzana porzana

142 krwawodziób Tringa totanus

143 krzyżodziób szkocki Loxia scotica

144 krzyżówka Anas platyrhynchos

145 kszyk Gallinago gallinago

146 kukułka Cuculus canorus

147 kulczyk Serinus serinus

148 kulik cienkodzioby Numenius tenuirostris

149 kulik mniejszy Numenius phaeopus

150 kulik wielki Numenius arquata

151 kulon Burhinus oedicnemus

152 kurhannik Buteo rufinus

153 kuropatwa podgatunek hispaniensis Perdix perdix hispaniensis

154 kuropatwa podgatunek italica Perdix perdix italica

155 kwiczoł Turdus pilaris

156 kwokacz Tringa nebularia

157 lelek Caprimulgus europaeus

158 lerka Lullula arborea

159 lodowiec Gavia immer

160 lodówka Clangula hyemalis

161 łabędź czarnodzioby podgatunek bewickii

Cygnus columbianus bewickii

162 łabędź krzykliwy Cygnus cygnus

163 łabędź niemy Cygnus olor

164 łęczak Tringa glareola

165 łozówka Acrocephalus palustris

166 łyska Fulica atra

167 łyska czubata Fulica cristata

168 makolągwa Carduelis cannabina

169 markaczka Melanitta nigra

170 marmurka Marmaronetta angustirostris

171 mewa białogłowa Larus cachinnans

172 mewa cienkodzioba Larus genei

173 mewa czarnogłowa Larus melanocephalus

174 mewa mała Larus minutus

175 mewa pospolita Larus canus

176 mewa siodłata Larus marinus

177 mewa srebrzysta Larus argentatus

178 mewa śródziemnomorska Larus audouinii

179 mewa żółtonoga Larus fuscus

- 116 -

180 modraszka Parus caeruleus

181 modrzyk Porphyrio porphyrio

182 mornel Charadrius morinellus (Eudromias morinellus)

183 muchołówka białoszyja Ficedula albicollis

184 muchołówka mała Ficedula parva

185 muchołówka półobrożna Ficedula semitorquata

186 muchołówka szara Muscicapa striata

187 muchołówka żałobna Ficedula hypoleuca

188 mysikrólik Regulus regulus

189 myszołów Buteo buteo

190 myszołów włochaty Buteo lagopus

191 nagórnik Monticola saxatilis

192 nawałnik burzowy Hydrobates pelagicus

193 nawałnik duży Oceanodroma leucorhoa

194 nawałnik maderski Oceanodroma castro

195 nur czarnoszyi Gavia arctica

196 nur lodowiec Gavia immer

197 nur rdzawoszyi Gavia stellata

198 nurnik Cepphus grylle

199 nurogęś Mergus merganser

200 nurzyk Uria aalge

201 nurzyk podgatunek ibericus Uria aalge ibericus

202 oceannik białobrewy Pelagodroma marina

203 ogorzałka Aythya marila

204 ohar Tadorna tadorna

205 oknówka Delichon urbica

206 orlik grubodzioby Aquila clanga

207 orlik krzykliwy Aquila pomarina

208 orłosęp Gypaetus barbatus

209 ortolan Emberiza hortulana

210 orzeł cesarski Aquila heliaca

211 orzeł iberyjski Aquila adalberti

212 orzeł przedni Aquila chrysaetos

213 orzełek Hieraaetus pennatus

214 orzełek południowy Hieraaetus fasciatus

215 ostrygojad Haematopus ostralegus

216 pardwa górska podgatunek helveticus Lagopus mutus helveticus

217 pardwa górska podgatunek pyrenaicus Lagopus mutus pyrenaicus

218 paszkot Turdus viscivorus

219 pelikan kędzierzawy Pelecanus crispus

220 pelikan różowy Pelecanus onocrotalus

221 pełzacz leśny Certhia familiaris

222 pełzacz ogrodowy podgatunek dorotheae Certhia brachydactyla dorotheae

223 perkoz dwuczuby Podiceps cristatus

224 perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena

225 perkoz rogaty Podiceps auritus

226 perkozek Tachybaptus ruficollis

227 petrel maderski Pterodroma madeira

- 117 -

228 petrel wyspowy Pterodroma feae

229 piaskowiec Calidris alba

230 piecuszek Phylloscopus trochilus

231 piegża Sylvia curruca

232 pierwiosnek Phylloscopus collybita

233 pleszka Phoenicurus phoenicurus

234 pliszka górska Motacilla cinerea

235 pliszka siwa Motacilla alba

236 pliszka żółta Motacilla flava

237 pluszcz Cinclus cinclus

238 płaskonos Anas clypeata

239 płatkonóg szydłodzioby Phalaropus lobatus

240 płochacz halny Prunella collaris

241 płomykówka Tyto alba

242 podgorzałka Aythya nyroca

243 podróżniczek Luscinia svecica

244 pokląskwa Saxicola rubetra

245 pokrzewka cypryjska Sylvia melanothorax

246 pokrzewka czarniawa Sylvia sarda

247 pokrzewka czarnogardła Sylvia rueppelli

248 pokrzewka kasztanowata Sylvia undata

249 pokrzywnica Prunella modularis

250 pomurnik Tichodroma muraria

251 potrzos Emberiza schoeniclus

252 przepiórka Coturnix coturnix

253 przepiórnik Turnix sylvatica

254 puchacz Bubo bubo

255 pustułeczka Falco naumanni

256 pustułka Falco tinnunculus

257 puszczyk mszarny Strix nebulosa

258 puszczyk uralski Strix uralensis

259 raróg Falco cherrug

260 raróg górski Falco biarmicus

261 rączak Cursorius cursor

262 remiz Remiz pendulinus

263 rokitniczka Acrocephalus schoenobaenus

264 rożeniec Anas acuta

265 rudzik Erithacus rubecula

266 rybitwa białoczelna Sterna albifrons

267 rybitwa białoskrzydła Chlidonias leucopterus

268 rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus

269 rybitwa czarna Chlidonias niger

270 rybitwa czubata Sterna sandvicensis

271 rybitwa krótkodzioba Gelochelidon nilotica (Sterna nilotica)

272 rybitwa popielata Sterna paradisaea

273 rybitwa różowa Sterna dougallii

274 rybitwa rzeczna Sterna hirundo

275 rybitwa wielkodzioba Sterna caspia

- 118 -

276 rybołów Pandion haliaetus

277 rycyk Limosa limosa

278 rzepołuch Carduelis flavirostris

279 samotnik Tringa ochropus*

280 sęp kasztanowaty Aegypius monachus

281 sęp płowy Gyps fulvus

282 sieweczka morska Charadrius alexandrinus

283 sieweczka obrożna Charadrius hiaticula

284 sieweczka rzeczna Charadrius dubius

285 siewka złota Pluvialis apricaria

286 siewnica Pluvialis squatarola

287 siniak Columba oenas

288 siwerniak Anthus spinoletta

289 skowronek Alauda arvensis

290 skowrończyk krótkopalcowy Calandrella brachydactyla

291 skowrończyk sierpodzioby Chersophilus duponti

292 słonka Scolopax rusticola

293 słowik rdzawy Luscinia megarhynchos

294 słowik szary Luscinia luscinia

295 sokół skalny Falco eleonorae

296 sokół wędrowny Falco peregrinus

297 sosnówka Parus ater

298 sosnówka podgatunek cypriotes Parus ater cyoriotes

299 sowa błotna Asio flammeus

300 sowa jarzębata Surnia ulula

301 sowa śnieżna Nyctea scandiaca

302 sóweczka Glaucidium passerinum

303 srokosz Lanius excubitor

304 stepówka białobrzucha Pterocles alchata

305 stepówka czarnobrzucha Pterocles orientalis

306 sterniczka Oxyura leucocephala

307 strepet Tetrax tetrax

308 strumieniówka Locustella fluviatilis

309 strzyżyk podgatunek fridariensis Troglodytes troglodytes fridariensis

310 szablodziób Recurvirostra avosetta

311 szczudłak Himantopus himantopus

312 szczygieł Carduelis carduelis

313 szlamnik Limosa lapponica

314 ścierwnik Neophron percnopterus

315 ślepowron Nycticorax nycticorax

316 śmieszka Larus ridibundus

317 śnieguła Plectrophenax nivalis

318 śpiewak Turdus philomelos

319 świergotek drzewny Anthus trivialis

320 świergotek łąkowy Anthus pratensis

321 świergotek polny Anthus campestris

322 świergotek rdzawogardły Anthus cervinus

323 świerszczak Locustella naevia

- 119 -

324 świstun Anas penelope

325 świstunka leśna Phylloscopus sibilatrix

326 tajfunnik cienkodzioby Bulweria bulwerii

327 tamaryszka Acrocephalus melanopogon

328 terekia Xenus cinereus (Tringa cinerea)

329 tracz długodzioby Mergus serrator

330 trzciniak Acrocephalus arundinaceus

331 trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus

332 trzmielojad Pernis apivorus

333 trznadel modrogłowy Emberiza caesia

334 trznadel popielaty Emberiza cineracea

335 turkawka Streptopelia turtur

336 uhla Melanitta fusca

337 uszatka Asio otus

338 warzęcha Platalea leucorodia

339 wąsatka Panurus biarmicus

340 wilga Oriolus oriolus

341 włochatka Aegolius funereus

342 wodniczka Acrocephalus paludicola

343 wodnik Rallus aquaticus

344 wójcik Phylloscopus trochiloides

345 wrończyk Pyrrhocorax pyrrhocorax

346 wydrzyk długosterny Stercorarius longicaudus

347 wydrzyk ostrosterny Stercorarius parasiticus

348 wydrzyk tęposterny Stercorarius pomarinus

349 zaganiacz Hippolais icterina

350 zaganiacz oliwny Hippolais olivetorum

351 zausznik Podiceps nigricollis

352 zielonka Porzana parva

353 zięba Fringilla coelebs

354 zięba kanaryjska Fringilla teydea

355 zięba podgatunek ombriosa Fringilla coelebs ombriosa

356 zimorodek Alcedo atthis

357 zniczek Regulus ignicapillus

358 żołna Merops apiaster

359 żuraw Grus grus

360 żwirowiec łąkowy Glareola pratincola

- 120 -

Załącznik 6

Załącznik nr 1

do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt

(Dz. U. Nr 237, poz.1419)

GATUNKI DZIKO WYSTĘPUJĄCYCH ZWIERZĄT OBJĘTYCH OCHRONĄ ŚCISŁĄ, Z WYSZCZEGÓLNIENIEM GATUNKÓW WYMAGAJĄCYCH OCHRONY CZYNNEJ

*

część dotycząca ptaków

Lp.

Nazwa polska

Nazwa łacińska

1 2 3

PTAKI AVES

PEŁNOPŁETWE PELECANIFORMES

kormorany Phalacrocoracidae

1 kormoran czubaty Phalacrocorax aristotelis

2 kormoran mały

Phalacrocorax pygmeus

pelikany Pelecanidae

3 pelikan kędzierzawy Pelecanus crispus

4

pelikan różowy Pelecanus onocrotalus

BRODZĄCE

CICONIIFORMES

czaplowate

Ardeidae

5

bączek (2)

Ixobrychus minutus

6

ślepowron (2)

Nycticorax nycticorax

7

czaplowate - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

Ardeidae

- czapli siwej

Ardea cinerea

bociany

Ciconidae

8

bocian biały (2)

Ciconia ciconia

9

bocian czarny (1) (2)

Ciconia nigra

BLASZKODZIOBE

ANSERIFORMES

kaczkowate

Anatidae

10

cyranka (2)

Anas querquedula

11

gągoł (2)

Bucephala clangula

12

nurogęś (2)

Mergus merganser

13

ohar (2)

Tadorna tadorna

14

płaskonos (2)

Anas clypeata

- 121 -

15

16

rożeniec (2) krakwa (2)

Anas acuta Anas strepera

17

18

szlachar (2) podgorzałka (2)

Mergus serrator Aythya nyroca

19

kaczkowate - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

Anatidae

- cyraneczki

Anas crecca

- czernicy

Aythya fuligula

- gęgawy

Anser anser

- gęsi białoczelnej

Anser albifrons

- gęsi zbożowej

Anser fabalis

- głowienki

Aythya ferina

- krzyżówki

Anas platyrhynchos

JASTRZĘBIOWE

ACCIPITRIFORMES

jastrzębiowate

Accipitridae

20

bielik (1) (2)

Haliaeetus albicilla

21

błotniak łąkowy (1) (2)

Circus pygargus

22

błotniak stawowy (1) (2)

Circus aeruginosus

23

błotniak zbożowy (1) (2)

Circus cyaneus

24

gadożer (1) (2)

Circaetus gallicus

25

kania czarna (1) (2)

Milvus migrans

26

kania ruda (1) (2)

Milvus milvus

27

orzeł przedni (1) (2)

Aquila chrysaetos

28

orzełek (1) (2)

Hieraaetus pennatus

29

orlik krzykliwy (1) (2)

Aquila pomarina

30

orlik grubodzioby (1) (2)

Aquila clanga

31 jastrzębiowate - pozostałe gatunki (1)

Accipitridae

rybołowy

Pandionidae

32

rybołów (1) (2)

Pandion haliaetus

SOKOŁOWE FALCONIFORMES

- 122 -

sokołowate

Falconidae

33

kobuz (1) (2)

Falco subbuteo

34

pustułka (1) (2)

Falco tinnunculus

35

sokół wędrowny (1) (2)

Falco peregrinus

36

sokołowate - pozostałe gatunki (1)

Falconidae

GRZEBIĄCE

GALLIFORMES

głuszcowate

Tetraonidae

37

cietrzew (1) (2)

Tetrao tetrix

38

39

głuszec (1) (2) głuszcowate – pozostałe gatunki, z wyjątkiem: - jarząbka

Tetrao urogallus Tetraonidae Bonasa bonasia

kurowate

Phasianidae

40

przepiórka

Coturnix coturnix

ŻURAWIOWE

GRUIFORMES

41

przepiórniki – wszystkie gatunki

Turnicidae

żurawie

Gruidae

42 żuraw (2)

Grus grus

dropie

Otididae

43

44

drop (2) dropie – pozostałe gatunki

Otis tarda Otididae

chruściele

Rallidae

45

derkacz (2)

Crex crex

46

kropiatka (2)

Porzana porzana

47

chruściele - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

Rallidae

- łyski

Fulica atra

SIEWKOWE

CHARADRIIFORMES

kulony

Burhinidae

48

kulon (2)

Burhinus oedicnemus

siewkowate Charadriidae

- 123 -

49

czajka (2)

Vanellus vanellus

50

sieweczka obrożna (2)

Charadrius hiaticula

51

siewkowate - pozostałe gatunki

Charadriidae

mewy

Laridae

52 mewa mała (2)

Larus minutus

53

mewy - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

Laridae

- mewy białogłowej

Larus cachinnans

- mewy srebrzystej

Larus argentatus

bekasowate

Scolopacidae

54

batalion (2)

Philomachus pugnax

55

biegus zmienny (1) (2)

Calidris alpina

56

dubelt (1) (2)

Gallinago media

57

krwawodziób (1) (2)

Tringa totanus

58

kszyk (2)

Gallinago gallinago

59

kulik wielki (1) (2)

Numenius arquata

60

łęczak (1) (2)

Tringa glareola

61 rycyk (1) (2)

Limosa limosa

62

samotnik (1) (2)

Tringa ochropus

63

bekasowate - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

Scolopacidae

- słonki

Scolopax rusticola

rybitwy

Sternidae

64

rybitwa białoczelna (1) (2)

Sterna albifrons

65

rybitwa białoskrzydła (1) (2)

Chlidonias leucopterus

66

rybitwa białowąsa (1) (2)

Chlidonias hybridus

67

rybitwa czarna (1) (2)

Chlidonias niger

68

rybitwa czubata (1) (2)

Sterna sandvicensis

69

rybitwa popielata (1) (2)

Sterna paradisaea

70

rybitwa rzeczna (1) (2)

Sterna hirundo

- 124 -

71

rybitwy - pozostałe gatunki

Sternidae

GOŁĘBIOWE

COLUMBIFORMES

72 gołębie - wszystkie gatunki, z wyjątkiem:

Columbidae

- grzywacza

Columba palumbus palumbus

- gołębia skalnego forma miejska Columba livia f. urbana

SOWY

STRIGIFORMES

puszczykowate

Strigidae

73

pójdźka (1) (2)

Athene noctua

74

puchacz (1) (2)

Bubo bubo

75

sóweczka (1) (2)

Glaucidium passerinum

76

uszatka błotna (1) (2)

Asio flammeus

77

włochatka (1) (2)

Aegolius funereus

78

puszczykowate - pozostałe gatunki (1)

Strigidae

płomykówki

Tytonidae

79

płomykówka (1) (2)

Tyto alba

KRASKOWE

CORACIIFORMES

zimorodki

Alcenidae

80

zimorodek (1) (2)

Alcedo atthis

kraski

Coraciidae

81

kraska (1) (2)

Coracias garrulus

żołny

Meropidae

82

żołna (1) (2)

Merops apiaster

dudki

Upupidae

83

dudek (2)

Upupa epops

DZIĘCIOŁOWE

PICIFORMES

dzięcioły

Picidae

84

dzięcioł białogrzbiety (2)

Dendrocopos leucotos

85

dzięcioł czarny (2)

Dryocopus martius

86 dzięcioł średni (2) Dendrocopos medius

- 125 -

87

dzięcioł trójpalczasty (1) (2)

Picoides tridactylus

88

dzięcioł zielonosiwy (2)

Picus canus

89

dzięcioł zielony (2)

Picus viridis

90

dzięcioły - pozostałe gatunki

Picidae

WRÓBLOWE

PASSERIFORMES

dzierzby

Laniidae

91

dzierzba czarnoczelna (1) (2)

Lanius minor

92

dzierzba rudogłowa (1) (2)

Lanius senator

93

dzierzby - pozostałe gatunki

Laniidae

pokrzewkowate

Sylviidae

94

wodniczka (1) (2)

Acrocephalus paludicola

95

WRÓBLOWE - pozostałe gatunki, z wyjątkiem:

PASSERIFORMES

- gawrona

Corvus frugilegus

- kruka

Corvus corax

- sroki - wrony siwej

Pica pica Corvus corone

96

- pozostałe gatunki ptaków występujących naturalnie na terenie państw Unii Europejskiej z wyjątkiem tych, które spotyka się wyłącznie na Grenlandii, oraz poza gatunkami objętymi ochroną gatunkową częściową i gatunkami określonymi jako łowne na podstawie ustawy z dnia 13 października 1995 r.- Prawo łowieckie

Objaśnienia:

* Gatunki zwierząt zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne w ten sposób, że: - wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD, - wielkimi literami, czcionką zwykłą wyróżniono nazwy RZĘDÓW, - małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin.

Nazwy łacińskie gatunków wyróżniono czcionką pochyłą.

(1) - gatunki, których dotyczy zakaz fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie,

(2) - gatunki zwierząt wymagające ochrony czynnej. ** Brak nazwy polskiej.

- 126 -

Załącznik 7

Załącznik nr 2

do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U.. Nr 237, poz.1419)

GATUNKI DZIKO WYSTĘPUJĄCYCH ZWIERZĄT OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ*


Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska

PTAKI AVES

PEŁNOPŁETWE PELECANIFORMES

Kormorany Phalacrocoracidae

1 kormoran Phalacrocorax carbo

BRODZĄCE CICONIFORMES

czaplowate Ardeidae

2 czapla siwa Ardea cinerea

mewy Laridae

3 mewa białogłowa Larus cachinans

4 mewa srebrzysta Larus argentatus

GOŁĘBIOWE COLUMBIFORMES

gołębie Columbidae

5 gołąb skalny forma miejska Columba livia f. urbana

WRÓBLOWE PASSERIFORMES

krukowate Corvidae

6 gawron Corvus frugilegus

7 kruk Corvus corax

8 sroka Pica pica

9 wrona siwa Corvus cornix

Objaśnienia:

* Gatunki zwierząt zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne w ten sposób, że: - wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD, - wielkimi literami, czcionką zwykłą wyróżniono nazwy RZĘDÓW, - małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin.


- 127 -

Załącznik 8

Załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r w sprawie ochrony gatunkowej

zwierząt (Dz.U. 2011 r., Nr 237, poz.1419)

GATUNKI DZIKO WYSTĘPUJĄCYCH ZWIERZĄT, WYMAGAJĄCYCH USTALENIA STREF OCHRONY OSTOI, MIEJSC ROZRODU LUB REGULARNEGO PRZEBYWANIA ORAZ WIELKOŚĆ STREF

OCHRONY*


Lp.

Nazwa polska

Nazwa łacińska

Strefa ochrony całorocznej w promieniu do

Strefa ochrony okresowej w promieniu do

Termin okresowej ochrony

1

2

3

4

5

6

PTAKI czaplowate

AVES Ardeidae

1

ślepowron

Nycticorax nycticorax

kolonia lęgowa

- -

bociany Ciconidae

2

bocian czarny Ciconia nigra

100 m od gniazda 500 m od gniazda

15.03 –31.08

kaczkowate

Anatidae

3 szlachar Mergus serrator zalesiona część wyspy, na której

stwierdzono gniazdowanie

- -

jastrzębiowate Accipitridae

4

orzeł przedni Aquila chrysaetos

200 m od gniazda

500 m od gniazda

1.01-15.08

5

orlik grubodzioby Aquila clanga

200 m od gniazda

500 m od gniazda

1.03-31.08

6

orlik krzykliwy

Aquila pomarina

100 m od gniazda

500 m od gniazda

1.03-31.08

7

gadożer Circaetus gallicus 200 m od gniazda 500 m od gniazda 1.03-30.09

8

bielik Haliaeetus albicilla

200 m od gniazda 500 m od gniazda 1.01-31.07

9

orzełek Hieraaetus pennatus

100 m od gniazda

500 m od gniazda

1.02-31.08

10

kania czarna Milvus migrans 100 m od gniazda 500 m od gniazda

1.03-31.08

11

kania ruda

Milvus milvus

100 m od gniazda

500 m od gniazda

1.03-31.08

rybołowy Pandionidae

12

rybołów Pandion haliaetus

200 m od gniazda

500 m od gniazda

1.03-31.08

sokołowate

Falconidae

13 raróg Falco cherrug 200 m od gniazda 500 m od gniazda 1.01-31.07

- 128 -

14

sokół wędrowny

Falco peregrinus

200 m od gniazda

500 m od gniazda

1.01-31.07

grzebiące

Galliformes

15

cietrzew

Tetrao tetrix

_ 500 m od tokowiska 1.02-31.05

16

głuszec

Tetrao urogallus

200 m od tokowiska 500 m od tokowiska

1.02-31.05

puszczykowate

Strigidae

17

puchacz Bubo bubo 200 m od gniazda

500 m od gniazda

1.01-31.07

18

sóweczka

Glaucidium passerinum

50 m od gniazda

- całoroczny

19

włochatka Aegolius funereus 50 m od gniazda - całoroczny

kraski Coraciidae

20

kraska Coracias garrulus 10 m od gniazda - -

Objaśnienia:

* Gatunki zwierząt zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne w ten sposób, że: - wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,

- wielkimi literami, czcionką zwykłą wyróżniono nazwy RZĘDÓW,

- małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin.


- 129 -

Załącznik 9

Załącznik nr 11

do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi

oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego Dz. U. z 2006 r. nr 137, poz. 984 z póżn. zm.

SUBSTANCJE SZCZEGÓLNIE SZKODLIWE POWODUJĄCE ZANIECZYSZCZENIE WÓD,

KTÓRE NALEŻY ELIMINOWAĆ (WYKAZ I) ORAZ SUBSTANCJE SZCZEGÓLNIE SZKODLIWE POWODUJĄCE ZANIECZYSZCZENIE WÓD,

KTÓRE NALEŻY OGRANICZAĆ (WYKAZ II)

WYKAZ I Substancje szczególnie szkodliwe, powodujące zanieczyszczenie wód, które należy eliminować (wykaz I), z wyjątkiem tych, które charakteryzują się niewielką toksycznością, trwałością i bioakumulacją i z tego powodu są biologicznie nieszkodliwe lub są szybko przekształcane w wodzie w substancje biologicznie nieszkodliwe – należące do następujących rodzin i grup substancji: 1) zw. fluorowcoorganiczne lub substancje, które mogą tworzyć takie związki w środowisku wodnym; 2) związki fosforoorganiczne; 3) związki cynoorganiczne; przemysł gumowy - utwardzacze, tworzyw sztucznych - katalizatory, czy

związki antybakteryjne i antynowotworowe; 4) substancje, które mają własności rakotwórcze, mutagenne lub teratogenne w środowisku wodnym lub

przez to środowisko; 5) rtęć i jej związki; 6) kadm i jego związki; 7) trwałe oleje mineralne i węglowodory ropopochodne; 8) trwałe syntetyczne substancje, które mogą pływać, pozostawać w zawieszeniu lub tonąć i które mogą

kolidować z jakimikolwiek sposobami wykorzystania wód powierzchniowych.

Dla 19 substancji z wykazu I zostały ustalone najwyższe dopuszczalne wartości i są określone w tabeli 1 w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz. U. nr 137, poz. 984 z 2006 r.).

WYKAZ II

Substancje szczególnie szkodliwe, powodujące zanieczyszczenie wód, które należy ograniczać (wykaz II), stanowią: 1) Substancje należące do rodzin i grup substancji z wykazu I, nieujęte w tabeli 1 załącznik nr 3 do

rozporządzenia; 2) Niektóre substancje lub kategorie substancji, należące do rodzin i grup substancji wymienionych niżej,

które mają szkodliwy wpływ na środowisko wodne na określonym obszarze: a) następujące niemetale i metale oraz ich związki: cynk, miedź, nikiel, chrom, ołów, selen, arsen,

antymon, molibden, tytan, cyna, bar, beryl, bor, uran, wanad, kobalt, tal, tellur, srebro, b) biocydy i ich pochodne nieujęte w wykazie I, c) substancje, które mają szkodliwy wpływ na smak lub zapach pochodzących ze środowiska

wodnego produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, oraz związki, które mogą spowodować powstanie takich substancji w wodzie, co spowodowałoby, że wody te nie nadawałyby się do spożycia przez ludzi,

d) toksyczne lub trwałe związki organiczne krzemu oraz substancje, które mogą spowodować powstanie takich związków w wodzie, z wyjątkiem tych, które są biologicznie nieszkodliwe lub są szybko przekształcane w wodzie w substancje nieszkodliwe,

e) nieorganiczne związki fosforu i fosfor niezwiązany, f) nietrwałe oleje mineralne i węglowodory ropopochodne, g) fluorki, h) cyjanki, i) substancje, które ujemnie wpływają na bilans tlenu w wodzie, szczególnie amoniak i azotyny.

Najwyższe dopuszczalne wartości dla wybranych substancji z wykazu II zostały określone w tabeli II w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz. U. nr 137, poz. 984 z 2006 r.).

Jeżeli pewne substancje z wykazu II są rakotwórcze, mutagenne lub teratogenne, zostają włączone do kategorii 4 wykazu I.

- 130 -

Załącznik 10

Obliczanie stanów średniorocznych a. dla zwierząt przebywających w danej grupie technologicznej co najmniej rok: stan początkowy + stan końcowy stan średnioroczny = przelotowość = 2 b. dla zwierząt przebywających w danej grupie technologicznej krócej niż rok: przelotowość x ilość miesięcy przebywania w grupie stan średnioroczny = 12 Sprawdzanie poprawności obliczeń: stan początkowy + przychody = stan końcowy + rozchody stan przelotowy, przelotowość – liczba zwierząt, które przebywały w danej grupie technologicznej w ciągu roku; stan średnioroczny – średnia liczba zwierząt w poszczególnych grupach technologicznych w ciągu roku. Obliczanie sztuk przelotowych a. dla zwierząt przebywających w danej grupie technologicznej co najmniej rok:

stan początkowy + stan końcowy przelotowość = 2 b. dla zwierząt przebywających w danej grupie technologicznej krócej niż rok: przelotowość = sprzedaż + przeklasowanie + ½ (padnięcia + uboje z konieczności) + + ½ (stan końcowy – stan początkowy) Do obliczania stanów średniorocznych inwentarza zastosować można aplikację komputerową dla programów rolnośrodowiskowych, znajdującą się na stronie www.cdr.gov.pl w zakładce „do pobrania”.


- 131 -

Załącznik 11

WSPÓŁCZYNNIKI PRZELICZENIOWE SZTUK ZWIERZĄT GOSPODARSKICH NA DUŻE JEDNOSTKI PRZELICZENIOWE INWENTARZA DJP

(wg Dz. U. z 2010 r., Nr 213, poz.1397)

Rodzaj zwierząt Współczynnik przeliczania

na DJP

Ogiery, klacze, wałachy 1,2

Małe konie: hucuły, koniki polskie, kuce 0,6

Źrebaki powyżej 2 lat 1

Źrebaki powyżej 1 roku 0,8

Źrebaki od 1/2 do 1 roku 0,5

Źrebięta do 1/2 roku 0,3

Buhaje 1,4

Krowy 1

Jałówki cielne 1

Jałówki powyżej 1 roku 0,8

Jałówki od 1/2 do 1 roku 0,3

Cielęta do 1/2 roku 0,15

Knury 0,4

Maciory 0,35

Warchlaki 2-4-miesięczne 0,07

Prosięta do 2 miesięcy 0,02

Tuczniki 0,14

Kozy 0,15

Jelenie 0,29

Daniele 0,12

Perlice 0,003

Tryki powyżej 1 i 1/2 roku 0,12

Owce powyżej 1 i 1/2 roku 0,1

Jagnięta do 3 i 1/2 miesiąca 0,05

Jarlaki tryczki 0,08

Jarlaki maciory 0,1

Lisy, jenoty 0,025

Norki, tchórze 0,0025

Nutrie 0,007

Szynszyle 0,001

Kury, kaczki 0,004

Gęsi 0,008

Indyki 0,024

Strusie 0,2

Gołębie 0,002

Psy 0,05

Króliki 0,007

Przepiórki 0,0003

Inne zwierzęta o łącznej masie 500 kg w tym DJP dla piskląt drobiu, z wyłączeniem ryb

1

- 132 -

Załącznik 12

WYMAGANA WIELKOŚĆ URZĄDZEŃ DO PRZECHOWYWANIA NAWOZÓW NATURALNYCH

W PRZELICZENIU NA 1 DJP

Sposób utrzymywania zwierząt

Powierzchnia/pojemność płyty/zbiornika

na OSN – 6 m-cy

System ściółkowy

Bydło i trzoda chlewna

3,5 m2/1 DJP dla obornika

3 m3/1 DJP dla gnojówki

Drób


0,25 m3/1 DJP dla gnojówki

Konie


1,5 m3/1 DJP dla gnojówki

Bezściółkowy 10 m3/1 DJP dla gnojowicy

133

Załącznik 13 PLAN NAWOŻENIA W GOSPODARSTWIE

/przykład/

Pole lub użytek Zasobność gleby Nawozy

naturalne Nawozy mineralne kg/ha

Nr Działka/Uprawa Plon

t lub q z ha

Obszar ha

Nmin kg/ha

pH

P2O5 K2O dt/ha N/kg N P2O5 K2O CaO

Klasa zawartości

1)

kg/ha

1

2

3

4

5

6

do n

Razem w gospodarstwie -

1) Klasa zawartości ustalona wg kryteriów przyjętych przez Stację Chemiczno-Rolniczą na podstawie wyników analiz gleby (mg P2O5/kg gleby oraz mg K2O/kg gleby).

134

Załącznik 14

SPOSÓB OBLICZANIA ROCZNEJ ZAWARTOŚCI AZOTU W NAWOZACH NATURALNYCH WYPRODUKOWANYCH W GOSPODARSTWIE ROLNYM

(Dz. U. z 2005 r. Nr 93, poz. 780)

Rodzaj

zwierząt

SYSTEM UTRZYMANIA

Zawartość azotu w nawozach naturalnych

wyprodukowanych przez

poszczególne rodzaje zwierząt

(w kg)

Głęboka ściółka Płytka ściółka Bezściołowo

Obornik Obornik Gnojówka Gnojowica

Liczba zwierząt według stanu

średnio-rocznego

Produkcja obornika

przez poszczególne

rodzaje zwierząt (w t/rok)

Zawartość azotu (w kg/t

obornika)


średnio-rocznego

Produkcja obornika

przez poszczególne

rodzaje zwierząt

(w tonach/rok)

Zawartość azotu (w kg/t

obornika)

Produkcja gnojówki

przez poszczególne

rodzaje zwierząt

(w m3/rok)

Zawartość azotu

(w kg/m3

gnojówki)


średnio-rocznego

Produkcja gnojowicy

przez poszczególne

rodzaje zwierząt

(w m3/rok)

Zawartość azotu

(w kg/m3

gnojowicy)

Bydło

buhaje 19 5,9 10,5 2,6 5,8 3,3 22,0 3,5

krowy 18 6,1 10 2,8 6,2 3,8 25,0 4,0

jałówki cielne

16 6 8,5 2,6 5,4 3,1 23,0 3,1

jałówki powyżej 1 roku życia

14 4,6 7,5 1,6 2,8 2,6 21,0 2,9

jałówki od 1/2 do 1

roku życia 12 2,1 6 0,8 1,8 1,7 18,0 2,6

cielęta do 1/2 roku

życia 4 0,6 2 0,4 0,9 1 15,0 2,4

Trzoda chlewna

knury 6,5 3,5 3,2 2,1 2,9 3,3 4,6 4,0

maciory 7 3,7 3,7 2,2 3,6 3,4 4,6 4,2

warchlaki od 2 do 4 miesięcy

życia

2,5 2 0,1 0,5 1,1 0,8 1,7 1,6

prosięta do 2

miesięcy życia

1,2 0,05 0,2 0,01 0,9 0,02 0,5 1,4

tuczniki 4,5 2,4 2,5 2,4 2,2 3,6 3,5 3,6

Konie

ogiery 10,5 6,0 7,0 2,7 2,0 1,9

klacze, wałachy

10,5 6,2 7,5 2,9 2,4 2,1

źrebaki powyżej 2 lat życia

8,5 5,2 6,5 2,5 1,7 1,8

źrebaki powyżej 1 roku życia

8,0 4,2 5,0 1,8 1,4 1,3

źrebaki od 1/2 do 1

roku życia 3,5 2,7 2,0 1,3 1,2 0,9

źrebięta 1,8 0,15 1,0 0,8 0,7 0,5

135

do 1/2 roku życia

Owce

tryki powyżej 1 i 1/2 roku

życia

1,7 6,7 0,9 3,1 0,28 3,0

owce powyżej 1 i 1/2 roku

życia

2,0 6,9 0,8 3,2 0,3 3,1

jagnięta powyżej 3

i 1/2 miesiąca

życia

0,6 4,3 0,4 1,9 0,09 2,0

jarlaki tryczki

0,8 4,5 0,6 2,1 0,12 2,2

jarlaki maciory

0,9 4,8 0,8 2,2 0,28 2,3

Drób (pomiot kurzy)

kury 0,045 14,5

kaczki 0,084 5,1

brojlery 0,026 26,7

gęsi 0,036 24,5

indyki 0,037 25,4

gołębie 0,03 23,0

Inne

lisy i jenoty 0,15 1,5

norki i tchórze

0,6 1,8

króliki 0,5 5,4

szynszyle 0,011 0,53

daniele 2,1 10,1

kozy 1,8 9,4

strusie afrykańskie

1,5 16

strusie Emu i Nandu

1,0 16

inne zwierzęta o łącznej masie 500 kg z wyłączeniem ryb

10,0 6,0

Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg)

Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie rolnym (w ha)

Zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym (w kg/ha użytków rolnych)

Objaśnienia do tabeli:

1) wypełnia się tylko białe pola;

2) podane w tabeli ilości produkowanego obornika, gnojówki i gnojowicy przez poszczególne rodzaje zwierząt oraz zawartości azotu w oborniku, gnojówce i gnojowicy są uśrednione;

136

3) zawartość azotu w nawozach naturalnych, wyprodukowanych przez poszczególne rodzaje zwierząt, oblicza się przy zastosowaniu następującego wzoru:

liczba zwierząt według stanu średniorocznego x produkcja obornika lub gnojówki lub gnojowicy x zawartość azotu;

4) zawartość azotu w nawozach naturalnych, wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym, oblicza się przez dodanie

wartości uzyskanych dla poszczególnych rodzajów zwierząt, a następnie przez podzielenie uzyskanej w ten sposób wartości przez powierzchnię użytków rolnych w gospodarstwie rolnym, wyrażoną w ha.

137

Załącznik 15

PRZYKŁAD UMOWY NA ZBYT NAWOZU NATURALNEGO

Miejscowość, data DD-MM-RR.

Umowa zbytu

W dniu …....... między zbywającym: imię i nazwisko …………………, zamieszkałym w ………….. , adres zamieszkania: ……….., legitymującym się dowodem osobistym …..................., a nabywającym: imię i nazwisko ………… zamieszkałym w …….. adres zamieszkania: …………., legitymującym się dowodem osobistym ................., została zawarta następująca umowa następującej treści:

1) Zbywający zobowiązuje się dostarczać nabywającemu w okresie od …….. do.….

nawóz naturalny (obornik, gnojówka, gnojowica) w ilości …. dt (m3).

2) Nabywający zobowiązuje się przyjmować nawóz naturalny po wcześniejszym ustaleniu ze sprzedającym terminu dostawy.

3) Za dostarczany nawóz naturalny nabywający rozliczy się w formie………. .

4) Umowę spisano w dwóch egzemplarzach po jednym dla każdej strony.

Podpisy: …………….……………………… (podpis zbywającego)

……………………………………. (podpis nabywającego)

Umowa powinna być zawarta w formie pisemnej i przechowywana przez okres jmniej 8 lat od dnia jej zawarcia.

138

Załącznik 16

PRZYKŁAD EWIDENCJI ZABIEGÓW ŚRODKAMI OCHRONY ROŚLIN W UPRAWIE, PRODUKCIE ROŚLINNYM LUB NA PRZEDMIOCIE

Lp. Przyczyna zastosowania

środka ochrony roślin

Nazwa zastosowanego środka ochrony

roślin i jego dawka

Powierzchnie, na których są wykonywane zabiegi

ochrony roślin oraz terminy ich wykonywania

Powierzchnia uprawy roślin lub

obiektów magazynowych

Nazwa rośliny, produktu

roślinnego lub przedmiotu

Nazwisko i imię wykonującego

zabieg

Uwagi

139

Załącznik 17

Dz.U. z 2007r. Nr 175, poz. 1231

WZÓR OŚWIADCZENIA /dotyczy rolniczego stosowania polepszaczy gleby/

Ja, niżej podpisany(a).............................................................................................................. (imię i nazwisko)

zamieszkały(a)......................................................................................................................... (miejsce zamieszkania i adres albo siedziba i adres)

legitymujący(a) się .................................................................................................................. (rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość)

zamierzam nabyć........................................................................do dnia................................. (nazwa towaru) (data)

w ilości ....................... słownie:.......................................................... (w tonach)

od……………………………………………………….……………………………….. …do użycia (nazwa i adres producenta lub zbywcy towaru)

wyłącznie jako polepszacze gleby.

Oświadczam, że:

1) znane są mi przepisy rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie wymogów weterynaryjnych dla dodatków do wzbogacania gleby (Dz. U. Nr 269, poz. 2676, z późn. zm.) oraz

2) nie będę wykorzystywał(a) polepszaczy gleby do żywienia zwierząt gospodarskich. Imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwa, siedziba i adres podmiotu zbywającego

polepszacze gleby*) ……………….……………………………………………………………….

................................................................................................................................................. Weterynaryjny numer identyfikacyjny i pieczęć zakładu podmiotu zbywającego polepszacze gleby*)

...................................................................................................

Ilość zakupionych polepszaczy gleby w tonach*)**)

................................................................................................................................................. słownie: ................................................................................................................................................. Nazwa gatunku zwierzęcia, z którego polepszacze gleby zostały wyprodukowane* ................................................................................................................................................. Miejsce i data odbioru polepszaczy gleby*).............................................................................

140

Użyty znacznik*)………………………………………………………….………………………….. Sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach - po jednym dla podmiotu zbywającego i podmiotu nabywającego ................................................. ……………….......................... (podpis podmiotu zbywającego)* (podpis podmiotu nabywającego)

* Wypełnia się po dokonaniu nabycia polepszacza gleby.

** W przypadku, gdy transportu zakupionego polepszacza gleby dokonywano partiami, na każdą partię przewożonego polepszacza gleby jest wskazany odrębny dokument handlowy, a fakt podziału zakupionego polepszacza gleby na partie zaznacza się w oświadczeniu.

…………................................................................... (podpis i pieczęć powiatowego lekarza weterynarii)

141

Załącznik 18

Ewidencja zakupu produktów roślinnych i zwierzęcych przeznaczonych do produkcji żywności*

Lp. Nazwa i adres sprzedawcy

Nazwa produktu Producent Ilość Data zakupu

Uwagi

(np. zawiera GMO)

Ewidencja sprzedaży produktów z gospodarstwa*

Lp. Nazwa i adres odbiorcy Nazwa produktu Ilość Data sprzedaży

* jeśli brak innych dowodów (np. faktur, rachunków, dowodów dostaw)

142

Załącznik 19

Ewidencja przyjmowania (zakupu) pasz do gospodarstwa

Data zakupu paszy

Dostawca

Nazwa paszy/rodzaj

Zakupiona ilość

Przeznaczenie (rodzaj zwierząt)

Ewidencja wydawania (sprzedaży) pasz z gospodarstwa

Data wydania paszy

Odbiorca

Nazwa paszy/materiału

paszowego

Wydana ilość

Uwagi

Dokumentacja dotycząca stosowania nasion genetycznie zmodyfikowanych

Data zakupu Gatunek rośliny Dostawca Ilość Uwagi

143

Załącznik 20

Ewidencja stosowania środków biobójczych/dezynfekcyjnych

Data zastosowania środka

biobójczego

Miejsce zastosowania środka

biobójczego

Rodzaj środka (nazwa)

Zastosowana dawka

Nazwisko osoby stosującej

(dotyczy osób/firm zatrudnionych)

144

Załącznik 21

Załącznik 1

do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej i ewidencji leczenia zwierząt oraz wzorów tej

dokumentacji i ewidencji (Dz.U.2011 nr 224 , poz. 1347 )

WZÓR

KSIĄŻKA LECZENIA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH ORAZ ZWIERZĄT, Z KTÓRYCH POZYSKANE TKANKI LUB PRODUKTY SĄ PRZEZNACZONE DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI/EWIDENCJA LECZENIA

ZWIERZĄT

145

CZĘŚĆ II

PLAN DOSTOSOWANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO DO MINIMALNYCH NORM I WYMOGÓW

WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI

146

1. Wprowadzenie

Sporządzenie planu dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności musi być poprzedzone kompleksową oceną jego dostosowania do tych wymogów. Ocena dostosowania gospodarstwa do minimalnych wymogów wzajemnej zgodności musi zawierać ocenę spełnienia wszystkich norm i wymogów szczegółowych wzajemnej zgodności oraz przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jeżeli gospodarstwo spełnia wszystkie wymogi i normy, nie ma podstaw do sporządzania planu dostosowania. Jeśli stwierdzono naruszenia i niezgodności, wymagające sporządzenia szczegółowych opisów, schematów i rysunków oraz wyliczeń, dotyczących spełnienia tych norm i wymogów, to w takich sytuacjach sporządza się plan dostosowania. Wiele norm i wymogów szczegółowych jest zdefiniowana w taki sposób, że w przypadku ich nie spełniania w gospodarstwie, opis naruszenia i zalecenia sporządzone przez doradcę są wystarczające i nie ma potrzeby sporządzania planu dostosowania w ich zakresie. W takich sytuacjach doradca sporządza stosowne zalecenia. W części poradnika, poświęconej ocenie dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności, zamieszczone zostały przykłady sporządzania zaleceń.

Zgodnie z kryteriami dostępu do działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” objętego PROW 2007-2013, rolnikowi nie przysługuje wtedy pomoc finansowa na sporządzenie planu dostosowania.

Do „Raportu z oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej zgodności” załącza się obowiązkowo listy sprawdzające, w których doradca opisał rodzaj i zakres naruszeń norm lub wymogów, które nie są spełnione w gospodarstwie oraz zalecane działania, które powinien podjąć rolnik w celu dostosowania gospodarstwa do minimalnych wymogów.

Zgodnie z metodyką sporządzania oceny dostosowania dla niektórych obszarów i wymogów szczegółowych wymagane jest sporządzenie obliczeń, które należy przekazać rolnikowi wraz z raportem (opisane szczegółowo w części dotyczącej „Oceny dostosowania …….”).Jeżeli w gospodarstwie nie nastąpiły istotne zmiany od czasu wykonania oceny, można się nimi posłużyć w sporządzaniu „Planu dostosowania …………” .

Doradca sporządzający ocenę i zalecenia powinien utożsamiać się z interesem rolnika, w tym jego interesem ekonomicznym. Naruszenie interesu ekonomicznego rolnika będzie jednym z obszarów kontroli podmiotów doradczych, zgodnie z treścią § 8 ust.1, pkt. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 mają 2008 roku w sprawie akredytacji podmiotów świadczących usługi doradcze i skutkować może cofnięciem akredytacji podmiotowi doradczemu.

Jeżeli sporządzenie planu dostosowania jest potrzebne, wówczas doradca powinien wpisać to w zaleceniu dla danego wymogu czy kilku wymogów i uzasadnić rolnikowi potrzebę sporządzenia planu dostosowania gospodarstwa w zakresie obszaru lub obszarów, w których takie naruszenia występują. Decyzję odnośnie do skorzystania z usługi doradczej, dotyczącej sporządzenia planu dostosowania gospodarstwa, podejmuje rolnik.

Plan dostosowania gospodarstwa do minimalnych wymogów wzajemnej zgodności musi uwzględniać specyficzne warunki konkretnego gospodarstwa. Powinien być sporządzony w taki sposób, aby mógł służyć rolnikowi w zarządzaniu gospodarstwem i jego dostosowaniu do wymogów wzajemnej zgodności.

Plan dostosowania gospodarstwa do spełnienia wymogów i norm wzajemnej zgodności i zasad BHP powinien spełniać poniższe warunki: - może dotyczyć tych obszarów, w których w trakcie oceny dostosowania stwierdzone zostały

niezgodności uzasadniające sporządzenie planu dostosowania, - może dotyczyć obszarów zaakceptowanych przez rolnika zgodnie z wykazem zawartym w załączniku do

rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 kwietnia 2008 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013 (Dz. U. Nr 78, poz. 470 z późn. zmianami).

2. Wytyczne do sporządzania planu dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności

Obszar A - Ochrona środowiska oraz identyfikacja i rejestracja zwierząt

A.1. i A.5. Ochrona dzikiego ptactwa oraz ochrona siedlisk przyrodniczych dzikiej flory i fauny

147

Sporządzanie planu dostosowania w powyższym zakresie jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w zakresie ochrony dzikiego ptactwa oraz siedlisk przyrodniczych dzikiej flory i fauny powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. A.2. Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje

niebezpieczne

Sporządzanie planu dostosowania w powyższym zakresie jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w zakresie zanieczyszczenia wód gruntowych przez niektóre substancje niebezpieczne powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. A.3. Rolnicze wykorzystanie osadów ściekowych

Sporządzanie planu dostosowania w powyższym zakresie jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w zakresie rolniczego wykorzystania osadów ściekowych powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. A.4. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego

W gospodarstwach, których grunty (lub ich część) położone są na OSN, wymagane jest przestrzeganie wymogów zawartych w „Programie działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych”. Szczegółowy zakres wymogów oraz obowiązki doradcy sporządzającego ocenę dostosowania gospodarstwa do tych wymogów opisane zostały w niniejszym poradniku na str. 21-26.

Jeżeli w trakcie wykonania oceny dostosowania takiego gospodarstwastwierdzono naruszenie wymogu/ów w zakresie braku lub niekompletności rocznego planu nawożenia dla upraw w gospodarstwie, doradca odnotowuje konieczność uzupełnienia lub wykonania rocznego planu nawożenia dla gospodarstwa.

W przypadku decyzji rolnika o skorzystaniu z pomocy doradczej w opracowaniu planu nawożenia doradca może go wykonać w ramach planu dostosowania gospodarstwa.

Jeżeli rolnik poinformuje o zamiarze powiększenia skali produkcji zwierzęcej w zakresie, który powoduje potrzebę zwiększenia budowli do magazynowania nawozów naturalnych, doradca na życzenie rolnika może wykonać plan dostosowania, wykonując obliczenia, rysując schematy z wymiarami wraz z lokalizacją na działce. Plan nawożenia dla każdej działki/uprawy z uwzględnieniem nawożenia nawozami naturalnymi należy sporządzić według wzoru stanowiącego załącznik nr 13 do poradnika. Plany nawożenia należy sporządzić w oparciu o wyniki zasobności gleby dostarczone przez rolnika. Produkcję azotu w nawozach naturalnych oblicza się z użyciem współczynników i norm zawartych w załączniku nr 14, a pojemność/powierzchnie budowli do magazynowania nawozów naturalnych, posługując się współczynnikami i normami zawartymi w tabelach będących załącznikami nr 11 i 12 do poradnika. Uwaga! Jeżeli w „Programie działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych” dla obszaru, na którym znajduje się gospodarstwo lub jego część, wskazane zostały inne sposoby wyliczania produkcji azotu w nawozach naturalnych lub pojemności budowli do magazynowania nawozów naturalnych należy obliczenia wykonać, stosując sposób określony w „Programie działań ……….”. W przypadku braku jeszcze innej dokumentacji (oprócz planu nawożenia, obliczeń powiększenia urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych wynikających z planowanego powiększenia stada), kart dokumentacyjnych pól, analiz gleb, wyprowadzenia dokumentacji z roku wcześniejszego, doradca może ją wykonać w ramach dodatkowych usług doradczych dla rolników, tj. „Prowadzenie w gospodarstwach rolnych

148

położonych na OSN dokumentacji określonej w programach działań wydanych w drodze rozporządzenia przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej w pierwszym roku bądź latach następnych”. Sposób wykonania tej usługi określony został w poradniku metodycznym dla doradców, „Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów”, Część II, wydanym przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Znajduje się również na stronie www.cdr.gov.pl w zakładce „CC wymagania wzajemnej zgodności”.




Sporządzanie planu dostosowania w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w tym zakresie powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. Obszar B - Zdrowie publiczne ludzi, zdrowie zwierząt oraz zdrowotność roślin


Sporządzanie planu dostosowania w zakresie zdrowotności roślin jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w tym zakresie powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. B.10. Zakaz stosowania niektórych związków o działaniu hormonalnym lub tyreostatycznym oraz β-

agonistycznym.

Sporządzanie planu dostosowania w zakresie zdrowia zwierząt jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w tym zakresie powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności. B.11.(1) Bezpieczeństwo żywności i pasz – wymogi ogólne.


B.11.(3) Bezpieczeństwo żywności i pasz – higiena produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego. Plan dostosowania gospodarstwa w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz będzie dotyczył obliczenia powierzchni magazynowej, rocznego zapotrzebowania na pasze oraz bilansu pasz z uwzględnieniem pasz objętościowych i treściwych, zarówno z produkcji we własnym gospodarstwie, jak i z zakupu, w zależności od zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie dla produkcji docelowej oraz zaprowadzenie wymaganej dokumentacji zakupu i/lub sprzedaży pasz. Obliczanie powierzchni/pojemności budowli do magazynowania pasz i produktów roślinnych w gospodarstwie.

W gospodarstwach towarowych wytworzone produkty rolnicze przeznaczane są najczęściej: - na sprzedaż do dalszego przetwórstwa poza gospodarstwem, - jako pasze dla produkcji zwierzęcej i/lub jako materiał siewny/sadzeniaki, - w stosunkowo niedużych ilościach na własny domowy użytek. Celem gospodarowania jest wytworzenie maksymalnego dochodu, między innymi poprzez uzyskanie najkorzystniejszej ceny sprzedaży i zakup środków do produkcji po możliwie niskich cenach. Ażeby korzystnie sprzedać i korzystnie kupić (np. zboża na paszę) w gospodarstwie potrzebne są magazyny do okresowego przechowywania wytwarzanych i/lub kupowanych produktów. Ich pojemność zależy od skali produkcji w gospodarstwie i/lub ilości produktów paszowych, jakie trzeba zgromadzić w gospodarstwie, by pokryć potrzeby żywieniowe zwierząt.


149

Tabela 1 Przykład obliczania pojemności magazynów dla produktów sypkich

Lp. Produkt

Planowana powierzchnia

uprawy (ha)

Planowany plon

(dt/ha)

Zbiór

(dt)

Pojemność magazynu

(m

3)

1 Rzepak

2 Pszenica konsumpcyjna

3 Zyto konsumpcyjne

4 Pszenica na paszę

5 Pszenżyto na paszę

6 Jęczmień ozimy na paszę

7 Jęczmień jary na paszę

8 Inne …………………….

9 Inne ……………………..

10 Razem zboża na paszę wyprodukowane w gospodarstwie

11 Planowany zakup zbóż paszowych po zbiorach

x x

12 Razem zboża paszowe x x

Wielkość magazynów można obliczyć korzystając ze współczynników zawartych w tabeli 7. Roczne zapotrzebowanie na pasze w gospodarstwie Roczne zapotrzebowanie pasz dla zwierząt, utrzymywanych w gospodarstwie, obliczamy na podstawie stanów średniorocznych z uwzględnieniem norm żywieniowych na 1 szt. przebywającą w danej grupie technologicznej w ciągu roku.

Tabela 2 Roczne zapotrzebowanie na pasze w gospodarstwie

Zwierzęta (kategoria.

wiekowa/gr. technologiczne)

Stan

średnio-roczny w szt.

Treściwe

Siano

Kiszonki

i okopowe

Zapotrzebowanie na pasze wg

normy na 1 szt.

Razem


normy na 1 szt.

Razem


normy na 1 szt.

Razem

Rezerwa X X X X

Ogółem X X X X

W rocznym zapotrzebowaniu należy uwzględnić rezerwy pasz, aby pokryć straty podczas przechowywania, przygotowywania czy transportu. Rezerwa dla pasz treściwych powinna wynosić 5%, dla objętościowych suchych – 10%, dla objętościowych soczystych (zielonki, sianokiszonki, kiszonki) – 20%.

150

Przy obliczaniu zapotrzebowania na pełnoporcjowe pasze treściwe stosowane w żywieniu trzody chlewnej należy najpierw określić, z jakich komponentów będzie składała się mieszanka (Tabela 3), a następnie skorzystać z norm żywieniowych na 1 sztukę i przeliczyć na całą produkcję w ciągu roku (Tabela 4).

Tabela 3 Procentowy skład mieszanek

Pasza treściwa

dla

Śruty zbożowe

Otręby pszenne

Koncentraty Śruta

sojowa Śruta

rzepakowa Mineralne

Macior

Macior karmiących

Knura

Prosiąt

Warchlaków

Tuczników

Loszek rem.

Roczne zapotrzebowanie na pasze w żywieniu trzody chlewnej Tabela 4

*Roczne zużycie pasz- kol. -.2x3x365 dni *W przypadku stosowania innych komponentów paszowych , należy uwzględnić je w tabeli.

Pasze wysokobiałkowe Śruty

zbożowa Otręby

pszenne Koncentraty Śruta

sojowa Śruta

rzepakowa

Pasza z zakupu w kg

Gru

pa tech

no

log

iczna

Sta

n ś

redn

ioro

czny

w s

zt.

Zużycie

paszy

na 1

szt/dzie

ń

Roczne z

użycie

paszy

% s

kła

d

w m

iesz.

Razem

k

g

% s

kła

d

w m

iesz.

Razem

k

g

% s

kła

d

w m

iesz.

Razem

kg

% s

kła

d

w m

iesz.

Razem

kg

% s

kła

d

w m

iesz.

Razem

k

g

Razem

kg

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Knury

Maciory

Maciory karmiące

Prosięta

Warchlaki

Tuczniki

Loszki remontowe

Ogółem zużycie pasz

x

x

x

x

x

x

151

Tabela 5 Pokrycie zapotrzebowania na pasze w gospodarstwie

Roczne pokrycie zapotrzebowania na pasze obliczamy na podstawie produkcji wszystkich rodzajów pasz w gospodarstwie oraz pasz z zakupu.

Wyszczególnienie Pow. ha Śr. plon

dt/ha Treściwe Siano

Kiszonki i okopowe

Trwałe użytki zielone przeznaczone na: x x x x x

Siano x

Kiszonkę x

Razem pasz z trwałych użytków zielonych X X X

Użytki zielone na gruntach ornych

Kiszonki

Siano

Razem pasz z użytków zielonych na gruntach ornych

X x X

Ogółem pasze z użytków zielonych X X X

Zboża i inne na kiszonkę X

Kukurydza na kiszonkę X

Liście buraków na kiszonkę X X

Wysłodki na kiszonkę X X X X

Kiszonki z poplonów X X

Okopowe pastewne + ziemniaki na paszę X X

Zboża na pasze treściwe: X X X X X

Pszenica x x

Jęczmień x x

Pszenżyto x x

Żyto x x

Kukurydza x x

Owies x x

Rzepak x x

Razem pasze wyprodukowane w gospodarstwie

x

Pasze z zakupu (rodzaj) X X x x

Ogółem pasze X X

- Niedobór, + Nadmiar X X

Do obliczenia powierzchni magazynowej pasz w gospodarstwie należy zastosować odpowiednie parametry objętościowe lub wagowe dla poszczególnych rodzajów pasz.

Tabela 6

Orientacyjna masa 1 m3 siana w kg

Rodzaj siana Bezpośrednio po ułożeniu

Po 3 miesiącach Po 6 miesiącach

Siano z łąk naturalnych (dolinowe, leśne) 40-50 55-60 60-65

Siano turzycowe 55-60 75-85 85-95

Siano z łąk zagospodarowanych (przewaga traw)

45-50 60-65 65-75

Siano z koniczyny czerwonej i tymotki łąkowej 50-60 65-75 70-85

Źródło: Kocan T., Janicki K. Uprawa łąk i pastwisk. PWRiL. Warszawa 1972.

152

Tabela 7 Orientacyjna masa i objętość poszczególnych płodów rolnych

Rodzaj materiału

Przeciętna masa 1 m

3 w kg

Przeciętna objętość 1 t w m

3

Pszenica 750-800 1,33-1,25

Żyto 650-750 1,54-1,33

Jęczmień 600-640 1,67-1,56

Owies 400-450 2,5-2,22

Gryka 615-640 1,63-1,56

Groch, bobik, wyka 800-850 1,25-1,18

Rzepak 700-720 1,43-1,39

Ziemniaki 600-700 1,67-1,43

Buraki (korzenie) 600-650 1,67-1,54

Słoma zbóż jarych (zleżała) 80 12,5

Słoma zbóż ozimych 90 11,11

Źródło: Praca zbiorowa: Co rolnik wiedzieć powinien. Warszawa 1986.

Tabela 8 Orientacyjna masa 1 m

3 poszczególnych kiszonek w kg

Zakiszany surowiec Masa

Sianokiszonka 400

Liście buraków 750

Liście buraków + 10-15% słomy 600

Wyka + owies 600

Groch + bobik 660

Sorgo 700

Żyto 550

Koniczyna/lucerna + trawa rozdrobniona 650

Koniczyna/lucerna + trawa nie rozdrobniona 575

Trawa rozdrobniona 575

Trawa nie rozdrobniona 500

Kukurydza cała w fazie mlecznej 750

Kukurydza cała w fazie mleczno-woskowej 700

Kukurydza cała w fazie woskowej 650

Kukurydza cała w fazie woskowej + 10-15% słomy 600

Kukurydza – liście i łodygi w fazie mleczno-woskowej 650

Kukurydza – liście i łodygi w fazie woskowej 625

Kukurydza – liście i łodygi w fazie pełnej z dodatkiem wody 510

Kukurydza + bobik + groch 700

Źródło: W. Podkówka: Nowoczesne metody kiszenia pasz, Warszawa 1978 r.

Informacja o ilości kiszonki wyprodukowanej w gospodarstwie jest niezbędna do zaplanowania skarmiania tej paszy w okresie zimowym.

Obliczając potrzebną pojemność pryzmy kiszonki należy uwzględnić również jej wymiary (długość, szerokość, wysokość), które powinny być dostosowane do dziennego pobierania kiszonki z pryzmy. Odkryta „ściana pryzmy” nie powinna zbyt długo być narażona na dopływ powietrza, opadów, nasłonecznienia, co zapobiega rozwojowi niepożądanych grzybów. Dla obliczenia wymiarów pryzmy – w zależności od wielkości

153

stada bydła i dziennego zapotrzebowania na kiszonkę – można posłużyć się aplikacją w programie Excel zamieszczoną na stronie www.cdr.gov.pl w zakładce „CC wymogi wzajemnej zgodności”. Użytki zielone stanowią główne i najtańsze paszowiska w żywieniu zwierząt przeżuwających. Przyrost masy roślinnej w okresie wegetacji nie jest równomierny i zależy od wielu czynników: składu botanicznego runi, pogody, żyzności i uwilgotnienia gleby, gatunku i obsady zwierząt oraz sposobu użytkowania pastwiska. W tabeli poniżej zamieszczono wydajność pastwisk z 1 ha przy różnym systemie wypasu.

Tabela 9

Wydajność pastwisk w zależności od rodzaju wypasu

Sposób wypasu

Liczba kwater Wydajność netto z 1 ha

zielonki w t

suchej masy w t

białka ogólnego z 1 ha

Wolny 1 20,6 3,3 400

Zagonowy 4-6 28,2 4,7 700

Kwaterowy 12-14 42,3 7,2 1300

Kwaterowy dawkowany

12-14 50,6 8,8 1850

Źródło: Rybak. Intensyfikacja użytków zielonych poprzez użytkowanie kośno-pastwiskowe. Wyd. CBR, Warszawa 1977.

B.12. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (TSE). W przypadku wystąpienia niezgodności w pkt. B.12.3 może być możliwe sporządzenie planu dostosowania poprzez wykonanie zwymiarowanych szkiców, projektów właściwego magazynowania pasz (jeśli występują w gospodarstwie przeżuwacze i nie przeżuwacze), a dotychczasowy sposób magazynowania nie jest wynikiem niedbalstwa rolnika. W pozostałych wypadkach zalecenia. B. 13-15. Zgłaszanie chorób.

Sporządzanie planu dostosowania w zakresie zdrowia zwierząt jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnych niezgodności w tym zakresie powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności.

Obszar C - Dobrostan zwierząt

Nazwa obszaru: Dodatkowe wymogi dotyczące ochrony cieląt

Numer niezgodności


Opis niezgodności Działania

dostosowawcze Forma

1

C.16.3 i

C.16.14

W gospodarstwie stwierdzono zbyt mało miejsca dla cieląt w wieku 3 miesiące oraz ich wiązanie poza kojcami (brak miejsca w kojcach).

Konieczna modernizacja stanowisk w budynkach i zaplanowanie kojców pojedynczych i zbiorowych dla cieląt- dla niezgodności C.16.3 a zalecenie dla C.16.14

1. Projekt zmian w budynkach. Plan dostosowania uzgodniony z rolnikiem w zakresie zmiany sposobu utrzymania zwierząt –opis sposobu utrzymania zwierząt, zaakceptowany przez rolnika, w załączeniu. 2. Wyliczenie powierzchni niezbędnej dla cieląt w ramach kojców pojedynczych i grupowych - obliczenia w załączeniu.

Formą działań dostosowawczych może być np.: projekt, rysunek, schemat, obliczenie, dokumentacja.


154

Obszar: Dobra kultura rolna

Sporządzanie planu dostosowania w tym zakresie jest nieuzasadnione. Sposób dostosowania gospodarstwa do ewentualnego naruszenia minimalnych norm dobrej kultury rolnej powinien być szczegółowo określony w formie pisemnych zaleceń sporządzonych przez doradcę i przekazanych rolnikowi w trakcie kompleksowej oceny dostosowania gospodarstwa do wymogów i norm wzajemnej zgodności.

Obszar: Bezpieczeństwo i higiena pracy w gospodarstwie

Jako plan dostosowania można uważać przeprowadzanie wraz z rolnikiem udokumentowanej oceny ryzyka występowania wypadków i oceny ryzyka środowiska pracy w gospodarstwie, jeżeli zostanie zidentyfikowane co najmniej pięć zagrożeń dla zdrowia lub życia rolnika bądź jego rodziny. Doradca powinien sporządzić również i dołączyć do planu stosowne schematy lub rysunki. Plan dostosowania winien uwzględniać zasady bhp i obowiązujące zasady prawne zawarte w poradniku dla doradców rolniczych „Bezpieczeństwo i higiena pracy w gospodarstwie rolnym”.

155

Załącznik nr 22

PLAN DOSTOSOWANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO DO MINIMALNYCH NORM I WYMOGÓW

WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI W OBSZARZE ……………………………………………………………..

Właściciel gospodarstwa …………………………………………………………….. /Nazwisko i imię/



……………………………………..… /adres e-mail/

Adres gospodarstwa ………………………………………………. /Numer Identyfikacyjny Gospodarstwa/

……………………………………….. ………………………….. …………… /miejscowość/ /ulica/ /nr/

…………………………………. ………………………. /kod pocztowy – poczta/ /adres e-mail/

Plan sporządził

………………………………….……. ………………………. …………………. /Nazwisko i imię/ /telefon/ /fax/

……………………………………..… /adres e-mail/

……………………………………………..……………………………………………..…. /Nazwa firmy/


………………………………….……. ……………………. …………………. /kod pocztowy – poczta/ /telefon/ /fax/

……………………………………..… /adres e-mail/ Potwierdzenie odbioru planu ………………………………………………….. ………………………………………… /Podpis rolnika lub osoby upoważnionej/ /data sporządzenia planu/

156

I. Informacje o gospodarstwie

1. Powierzchnia całkowita gospodarstwa …..…. ha

2. W gospodarstwie pracuje tylko właściciel/posiadacz TAK NIE

3. W gospodarstwie pracują także członkowie rodziny TAK NIE

4. W gospodarstwie zatrudniani są pracownicy sezonowi TAK NIE

5. W gospodarstwie zatrudniani są pracownicy stali TAK NIE

6. Struktura użytkowania ziemi w ha

Lp. Wyszczególnienie ha Jakość gleb – klasy bonitacyjne

I II IIIa IIIb IVa IVb V VI

1 Grunty orne

2 Łąki

3 Pastwiska

4 Sady

5 Inne plantacje wieloletnie

6 Lasy

7 Nieużytki

8 Razem

157

II. Plan dostosowania 1. Struktura upraw planowana na rok ………..

Lp. Wyszczególnienie

Powierzchnia uprawy w ha planowana

w roku …………. (wpisać rok)

Rośliny towarowe

Zboża przeznaczone na sprzedaż

1

2

3

4

Zboża przeznaczone na pasze w gospodarstwie

5

6

7

8

Okopowe i przemysłowe

1

2

Warzywa pod osłonami

1

2

Sady i plantacje wieloletnie

1

2

3

Uprawy pastewne na gruntach ornych

1

2

3

4

Trwałe użytki zielone

Łąki

Pastwiska

Inne

Razem powierzchnia użytków rolnych

158

2. Plany nawożenia dla działek/upraw w gospodarstwie

(dla gospodarstw, dla których sporządzane są plany nawożenia)

Pole lub użytek Zasobność gleby Nawozy

naturalne Nawozy mineralne kg/ha

Nr Działka/Uprawa

Plon t lub

q z ha

Obszar ha

Nmin kg/ha

pH

P2O5 K2O dt/ha N/kg N P2O5 K2O CaO

Klasa zawartości

1)

kg/ha

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Razem w gospodarstwie -

1) Klasa zawartości ustalona wg kryteriów przyjętych przez Stację Chemiczno-Rolniczą na podstawie

wyników analiz gleby (mg P2O5/kg gleby oraz mg K2O/kg gleby).

159

3. Produkcja zwierzęca planowana w roku ………. (dla gospodarstw, dla których sporządzane są plany nawożenia)

Lp. Wyszczególnienie

Stan średnio roczny w DJP

System utrzymania

Produkcja obornika

(dt)

Produkcja gnojowicy gnojówki

(m3)

Produkcja N w kg

w nawozach naturalnych

BYDŁO

1 buhaje

2 krowy mleczne/opasowe

3 jałówki cielne

4 jałówki powyżej 1. roku życia

5 jałówki od 1/2 do 1. roku życia

6 cielęta do 1/2 roku życia

TRZODA

7 knury

8 maciory

9 warchlaki od 2 do 4 miesięcy

10 prosięta do 2. miesięcy życia

11 tuczniki

KONIE

12 ogiery

13 klacze, wałachy

14 źrebaki powyżej 2. lat życia

15 źrebaki powyżej 1. roku życia

16 źrebaki od 1/2 do 1. roku

17 źrebięta do 1/2 roku życia

OWCE

18 tryki powyżej 1. i 1/2 roku

19 owce powyżej 1. i 1/2 roku

20 jagnięta powyżej 3. i 1/2 miesiąca życia

21 jarlaki tryczki

22 jarlaki maciory

INNE

23

24 RAZEM

160

4. Budynki i budowle do magazynowania produktów sypkich

(dla gospodarstw, dla których obliczane są objętości/powierzchnie do magazynowania pasz)

Lp. Produkt

Planowana powierzchnia

uprawy (ha)

Planowany plon

(dt/ha)

Zbiór

(dt)

Pojemność magazynu

(m

3)

1. Rzepak

2 Pszenica konsumpcyjna

3 Zyto konsumpcyjne

4 Pszenica na paszę

5 Pszenżyto na paszę

6 Jęczmień ozimy na paszę

7 Jęczmień jary na paszę

8 Inne …………………….

9 Inne ……………………..

10 Razem zboża na paszę wyprodukowane w gospodarstwie

11 Planowany zakup zbóż paszowych po zbiorach

x x

12 Razem zboża paszowe x x

5. Zapotrzebowanie na pasze w produkcji zwierzęcej

(dla gospodarstw, dla których sporządzany jest roczny bilans pasz)

Roczne zapotrzebowanie na pasze w gospodarstwie

Zwierzęta (kategoria.

wiekowa/gr. technologiczne)

Stan

średnio-roczny w szt.

Treściwe

Siano

Kiszonki

i okopowe


normy na 1 szt.

Razem


normy na 1 szt.

Razem


normy na 1 szt.

Razem

Rezerwa X X X X

Ogółem X X X X

Dodatkowe informacje

161

6. Pokrycie zapotrzebowania na pasze w gospodarstwie

(dla gospodarstw, dla których sporządzany jest roczny bilans pasz)

Wyszczególnienie Pow. ha Śr. plon

dt/ha Treściwe Siano

Kiszonki i okopowe

Trwałe użytki zielone przeznaczone na: x x x x x

Siano x

Kiszonkę x

Razem pasz z trwałych użytków zielonych X X X

Użytki zielone na gruntach ornych

Kiszonki

Siano

Razem pasz z użytków zielonych na gruntach ornych

X x X

Ogółem pasze z użytków zielonych X X X

Zboża i inne na kiszonkę X

Kukurydza na kiszonkę X

Liście buraków na kiszonkę X X

Wysłodki na kiszonkę X X X X

Kiszonki z poplonów X X

Okopowe pastewne + ziemniaki na paszę X X

Zboża na pasze treściwe: X X X X X

Pszenica x x

Jęczmień x x

Pszenżyto x x

Żyto x x

Kukurydza x x

Owies x x

Rzepak x x

Razem pasze wyprodukowane w gospodarstwie

x

Pasze z zakupu (rodzaj) X X x x

Ogółem pasze X X

- Niedobór, + Nadmiar X X

7. Powierzchnia i wymiary silosów/pryzm do magazynowania kiszonek (dla gospodarstw, dla których sporządzany jest roczny bilans pasz – podać wymiary)

162

8. Plan dostosowania w obszarze C- Dobrostan zwierząt - przykład

Lp.

Wymogi objęte planem dostosowania

Zakres prac dostosowujących (zmian)

Załączniki

1

Dostosowanie do minimalnych powierzchni dla zwierząt.

Optymalne rozmieszczanie ilości zwierząt w kojcach; -przebudowa kojców.

Zwymiarowany schemat (plan sytuacyjny) zapełnienia kojców zwierzętami; -zwymiarowane schematy kojców.

2

Dostosowanie pomieszczenia do optymalnych warunków mikroklimatu,

x x

- obieg powietrza i wilgotność, stężenie szkodliwych gazów,

Przebudowa kanałów, montaż wentylatorów wspomagających wentylację grawitacyjną;

Schemat budynku, zaznaczone ciągi wentylacyjne, wymiary, miejsca ewentualnego montażu wentylatorów, wyliczenia potrzebnej ilości wentylatorów.

-oświetlenie. Wykonanie dodatkowych/powiększenie - okien Wykonanie dodatkowych punktów oświetlenia sztucznego .

Schemat rozmieszczenia nowych punktów świetlnych. Wyniki pomiarów - minimum 2 dla każdej grupy wiekowej.

3

Konstrukcja i rozmieszczenie sprzętu do karmienia i pojenia (zapewniające dostęp dla wszystkich zwierząt i utrzymanie w czystości).

Zamontowanie odpowiedniej ilości karmników lub odpowiednia ilość koryt dla każdej grupy wiekowej.

Wyliczenia minimalnych długości koryt, Schemat (plan sytuacyjny) rozstawienia koryt, automatów, ilość automatów, dostosowany do ilości zwierząt w kojcu.

4

Izolowanie zwierząt chorych, agresywnych.

Wydzielić w gospodarstwie miejsce z przeznaczeniem na izolatkę, miejsce izolowania zwierząt.

Schemat (zwymiarowany), opisany .

5

Stały dostęp do wody.

Montaż lub inny sposób zapewniający zwierzętom stały dostęp do wody (poidła automatyczne).

Opis (plan sytuacyjny) sposobu zapewnienia zwierzętom stałego dostępu do wody.

9 .Plan dostosowania gospodarstwa do minimalnych norm i wymogów wzajemnej zgodności zawiera następujące części sporządzone zgodnie z wcześniejszymi wytycznymi:

Lp. Wyszczególnienie TAK NIE

1 Plan nawożenia w gospodarstwie rolnym na OSN dla poszczególnych upraw/działek

2 Obliczenie powierzchni/pojemności budynków/ budowli do magazynowania pasz

3 Roczne zapotrzebowanie pasz w gospodarstwie

4 Plan dostosowania w obszarze „Dobrostan zwierząt”

5 Plan dostosowania w zakresie bezpieczeństwa i higiena pracy

163

Wykaz oświadczeń rolnika załączonych do planu

1. ………………………………………………………………………….………….

2. …………………………………………………………………………………….

3. …………………………………………………………………………………….

4. ……………………………………………………… …………………………….

5. ……………………………………………………… …………………………….

6. ……………………………………………………… ……………………………..

Wykaz szkiców, schematów,obliczeń załączonych do planu

1. …………………………………………………………………………………………..

2. …………………………………………………………………………………………….

3. …………………………………………………………………………………………….

4. …………………………………………………………………………………………….

5. …………………………………………………………………………………………….

6. …………………………………………………………………………………………….

7. …………………………………………………………………………………………….

Documents

DOSTOSOWANIE GOSPODARSTWA ROLNEGO DO ... - cdr…cdr.gov.pl/pol/do_pobrania/poradnik_metodyczny.pdf · - 2 - CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE Praca zbiorowa: Henryk Skórnicki,