Doel van onderneming - Kennisbanksukennisbanksu.com/wp-content/uploads/2016/11/De... · 2016-11-24 · Naamloze vennootschap (nv) Groot aantal vennoten mogelijk Aandelen niet langer

1ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013 6 – DE ONDERNEMING ALS ORGANISATIE © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN

De onderneming als organisatie

Doel van onderneming

Winstmaximalisatie

Beperkingen

Technologisch (inputs)

Marktomgeving



De onderneming als organisatie - Inhoudstafel

1. Waarom zijn er ondernemingen?

2. De outputkeuze van de winstmaximaliserende onderneming

3. Maximaliseert de onderneming haar winsten?

4. De onderneming vanuit boekhoudkundig perspectief




1. De omvang en organisatie van ondernemingen

2. De reikwijdte en grenzen van de onderneming





1.1. De omvang en organisatie van ondernemingen

Kleine en middelgrote ondernemingen ‘KMO’s’ (versusgrote ondernemingen)

Criteria: Aantal werknemers kleiner dan 250 Jaaromzet lager dan €50 miljoen Of jaarlijks balanstotaal lager dan €43 miljoen




Overwicht van kleine ondernemingen

68% der ondernemingen hebben minder dan 5 werk-nemers

96,6% der ondernemingen hebben minder dan 50werknemers

Bedrijven met meer dan 500 werknemers maken maar0,2% der ondernemingen uit, maar zorgen wel voor 30%van de arbeidsplaatsen



Meeste multinationale ondernemingen

zijn grote bedrijven

hebben productievestigingen over verscheidene landen

Rangschikking volgens zakenkrant Financial Times




Eenmanszaak

Ondernemer = eigenaar = bedrijfsleider

Vermogen eigenaar niet gescheiden

Alternatief: eenpersoonsvennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ebvba)

Grotere onderneming

Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba) Beperkt aantal vennoten Vennoten bezitten aandelen (op naam): bewijzen voor

aandeel in totale vermogen van onderneming Persoonlijk vermogen: afgescheiden



Nog grotere onderneming

Naamloze vennootschap (nv) Groot aantal vennoten mogelijk Aandelen niet langer op naam maar overdraagbaar aan

anderen Hoogste instantie: algemene vergadering

Alle vennoten

Minstens eenmaal per jaar

Goedkeuren van resultatenrekening en bestemming van winst

Beleid in praktijk: raad van bestuurGrote aandeelhouders

Dagelijks bestuur: directie of management




1. De omvang en organisatie van ondernemingen

2. De reikwijdte en grenzen van de onderneming





1.2. De reikwijdte en grenzen van de onderneming

Ondernemingen vaak groot en complex

Drie soorten leden Werknemers Managers Eigenaars

Waarom wordt productie niet georganiseerd door middel van markttransacties tussen individuen?

Coase: complexe en omvangrijke organisaties hebben belangrijk voordeel Transactiekosten (onderhandelingskosten) lopen niet zo

hoog op


1.2. De reikwijdte en grenzen van de onderneming

Organisaties ontstaan wanneer

Interne organisatie van de transactie minder kostelijk isdan de externe organisatie via de markt Externe organisatie: bij elke nieuwe situatie moet

worden heronderhandeld tussen beide marktpartijen Interne organisatie: één partij draagt soevereiniteit

over aan andere partij

Make or buy beslissing

Make: intern

Buy: extern: outsourcing





1. Economische winsten

2. De ontvangstenfuncties en kostenfuncties

3. Twee regels voor winstmaximalisatie




2.1. Economische winsten

Winst = totale opbrengsten – totale kosten

Totale opbrengsten: opbrengsten uit verkochte output

Totale kosten: Arbeid Kapitaal Energie Materiaal

Opmerking: economische kost = opportuniteitskost = waarde van die input in beste alternatieve aanwending. Dit zijn ook economische kosten: Gederfd salaris Gederfde huur van gebruikt gebouw



Economische winst ≠ boekhoudkundige winst



We houden dus rekening met Economische kost

In plaats van historische kost

Voorbeeld: Koffiebrander: contract om koffiebonen te kopen aan €5

per kilo

Echter: prijs koffiebonen op wereldmarkt daalt tot €4 perkilo

Outputbeslissing? Op basis van €4 Want aan deze prijs kan hij de koffiebonen weer

verkopen Historische kost van €5 niet relevant











2.2. De ontvangstenfuncties en kostenfuncties

Opdeling:

Hoofdstuk 6: hoeveel produceren

Hoofdstuk 7: hoe produceren


2.2.1. Totale ontvangsten

Totale ontvangstenfunctie

Op voorwaarde dat onderneming haar complete outputaan dezelfde prijs verkoopt:

Merk op: inverse vraagfunctie Verwijst naar ondernemingsvraag

d.w.z. voor individuele producent

Ondernemingsvraag meestal vlakker dan marktvraag Ondernemingsvraag = marktvraag bij monopolie

Er is slechts 1 producent

Ondernemingsvraag helemaal horizontaal bij perfecteconcurrentie: prijsnemerschap voor producent



Totale ontvangsten hangen op dubbele wijze af vanoutput:

Outputstijging verhoogt totale ontvangsten bij gegevenprijs

Verhoogde output vereist wel lagere prijs om dezeverkocht te krijgen en verlaagt dus totale ontvangsten

Totale ontvangsten:

Voorbeeld

En dus volgende kwadratische ontvangstenfunctie




Elastische deel van vraagrechte:

Prijsdaling leidt tot ontvangstentoename

Inelastische deel van vraagrechte

Prijsdaling leidt tot ontvangstenafname


2.2.2. Totale kosten

Twee opmerkingen:

Kostenfunctie: minimale uitgaven Uit optimale combinatie van productiefactoren Zie Hoofdstuk 7

Kostenfunctie: economische kosten Waarde van productiefactoren in hun beste alterna-

tieve aanwending

Voorbeeld:



2.2.2. Totale kosten

Eigenschappen:

Kosten nemen toe in functie van output Curve vertrekt vanuit oorsprong

Typisch aan langetermijn kostencurve Alle kosten zijn variabel op lange termijn

Lage outputniveaus: kosten nemen minder dan evenredig toe met output

(toenemende schaalopbrengsten) Hoge outputniveaus:

kosten nemen meer dan evenredig toe met output(afnemende schaalopbrengsten)

Rechte kostencurve wordt verkregen bij constante schaalopbrengsten











2.3.1. Het outputniveau dat de winst maximaliseert

Totale winstfunctie

Hangt via Totale ontvangsten en Totale kosten

zelf af van outputniveau

Formeel:

Gedragsveronderstelling:

Onderneming kiest outputniveau met maximale winst





Marginale ontvangsten: Bijkomende totale ontvangsten die voortvloeien uit

verkoop van één bijkomende eenheid Voor zeer kleine veranderingen: afgeleide van totale

ontvangstenfunctie naar output

Marginale kosten: Bijkomende kosten die voortvloeien uit verkoop (en dus

productie) van een additionele eenheid Voor zeer kleine veranderingen: afgeleide van totale

kostenfunctie naar output



Winstmaximalisatie

Winstmaximaliserende onderneming kiest output zo dat

Noodzakelijke, niet voldoende voorwaarde

MO en MK kunnen meermaal snijden


2.3.2. De sluitingsregel

Let wel,

Maximale winst is niet noodzakelijk positief (maximalewinst = kleinste verlies)

Onderneming zal slechts produceren indien zij positievetotale economische winst realiseert

Vergelijk totale opbrengsten en kosten Of, equivalent, gemiddelde opbrengsten en kosten Bij winstmaximaliserend outputniveau


2.3.2. De sluitingsregel

Gemiddelde opbrengsten:

Gemiddelde kosten:

Sluitingsregel

Indien bij winstmaximaliserende output GO < GK

sluiten

Voorbeeld Figuur 6.5.:

Links: beter om te produceren

Rechts: beter om te sluiten










Model van de winstmaximaliserende onderneming

Kritiek?

Gedragstheorieën (‘behavioural theories’) stellen dat ondernemingen niet altijd in staat zijn om

winstmaximaliserende keuzes te maken, omwille vanbeperkte rationaliteit

Managementtheorieën (‘managerial theories’) beklemtonen probleem van controle van eigenaars op

beslissingsnemers in ondernemingen






1. Gedragen ondernemingen zich rationeel?

2. Is er voldoende controle op het management?



3.1. Gedragen ondernemingen zich rationeel?

Case study 1

Feldman

Conclusie: Goede outputbeslissing (Slechte prijsbeslissing) Informatie blijkt essentieel

Case study 2

Zweeds tabaksmonopolie


3.1. Gedragen ondernemingen zich rationeel?

Regel dat MO = MK: geldt bij benadering

Vaak andere terminologie gebruikt door bedrijven

Vuistregels, trial and error






1. Gedragen ondernemingen zich rationeel?

2. Is er voldoende controle op het management?



3.2. Is er voldoende controle op het management?

Het principaal-agent probleem

Controlemechanismen en incentives


3.2.1. Het principaal-agent probleem

Verschillende doelstellingen

Aandeelhouders: Jaarlijks dividend Maximale winst

Managers: Vrije tijd Voordelen in natura Prestige

Interne groei

Gerealiseerde omzet eerder dan gerealiseerde winst

Zie Figuur 6.6.

Externe groei

Ongeoorloofde overnames



3.2.2. Controlemechanismen

Interne controlemechanismen: aandeelhouders sturengedrag van managers

Rechtstreekse controle Formele en informele regels Goed bestuur = corporate governance

Onrechtstreekse controle Juiste prikkels, incentives Voorbeeld: managers krijgen aandelenoptie, bonus…

Nadelen: korte termijn focus, free riding, risicoaverse managers


3.2.2. Controlemechanismen

Externe controlemechanismen: management controledoor mensen buiten onderneming

Markt voor bedrijfscontrole (market for corporate control) Blootstelling aan mogelijke overname

Nadelen: ‘financiële gifpillen’, free riding aandeelhouders

Concurrentie









Voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid

Bedrijf heeft eigen bezittingen en schulden Balans Eigen vermogen = bezittingen – schulden aan derden

Bedrijf maakt kosten en realiseert opbrengsten Resultatenrekening







1. De balans

2. De resultatenrekening

3. Het verband tussen resultatenrekening en balans


4.1. De balans

Situatie van bedrijf op bepaald moment in tijd

Balans beschrijft voorraadveranderlijken (foto)

Activa en passiva

Activa: hoe worden middelen gebruikt

Passiva: waar komen middelen vandaan

Actiefzijde = Passiefzijde

Passiva:

Eigen vermogen (= Eigen kapitaal + Winst)

Schulden op lange termijn

Schulden op korte termijn



4.1. De balans

Activa:

Vaste activa: niet getransformeerd gedurende groot aantalproductiecycli, doch levensduur niet oneindig(afschrijvingen) Immaterieel: octrooien, … Materieel: gronden, gebouwen, machines, … Financieel: participaties in andere bedrijven, …

Vlottende activa: vaak gedurende één productiecyclusgetransformeerd Voorraden Vorderingen Geld


4.1. De balans

Volgorde van balansposten:

Actief: naar toenemende graad van liquiditeit

Passief: naar toenemende opeisbaarheid

Solvabel: indien bezittingen voldoen om schulden aanderden af te lossen (op termijn)

Liquide: indien bedrijf in staat is om schulden op kortetermijn af te lossen

Liquiditeitsprobleem kan ontaarden in insolvabiliteit Voorbeeld: bezittingen onder hun waarde verkopen







1. De balans




4.2. De resultatenrekening

Situatie van bedrijf tijdens afgelopen periode

Resultatenrekening beschrijft stroomveranderlijken (film)

Debet en credit

Debet: Kosten

Credit: Opbrengsten

Resultaat = Opbrengsten – Kosten

Resultaat

Bedrijfsresultaat

Financieel resultaat

Uitzonderlijk resultaat




Terminologie Opbrengst ≠ Ontvangst (geld wordt geïnd)

Kost ≠ Uitgave (geld verlaat bedrijf) Afschrijving is kost maar geen uitgave Investering is uitgave maar geen kost

Bedrijfsresultaat: kernactiviteiten Credit: verkopen

Debet: grondstoffen, lonen en wedden, afschrijvingen, …

Financieel resultaat:

Credit: te ontvangen intresten

Debet: te betalen intresten



Financieel resultaat omvat niet: Inning vorderingen

Aflossing lening

Resultaat = Bedrijfsresultaat + Financieel resultaat + Uitzonderlijk resultaat

Boekhouding: historische kosten Geen opportuniteitskosten (met betrekking tot inzet van eigen

vermogen) in rekening

Verschil boekhoudkundige versus economische winst

Wijze van financiering bijgevolg specifiek relevant voorboekhoudkundige winst



Wijze van financiering bijgevolg specifiek relevant voorboekhoudkundige winst Eigen vermogen: leidt niet tot intrestkost Vreemd vermogen: leidt tot intrestkost

Relatie economische en boekhoudkundige winst:

Boekhoudkundige rentabiliteit op eigen vermogen



Liquiditeitsproblemen?

Zelfs bij winstgevende bedrijven

Lenen kan, maar vaak moeilijk

Naast winst ook cash flow beoordelen!

Cash flow = Winst + Kosten die geen uitgaven zijn –Opbrengsten die geen ontvangst zijn







1. De balans




4.3. Het verband tussen resultatenrekening en balans

Link 1

Winst op resultatenrekening wordt verdeeld over Overheid (belasting) Aandeelhouders (dividend) Balans (ingehouden winst)

Link 2

Hefboom of leverage Rentabiliteit op eigen vermogen laten toenemen via

schuldfinanciering Voorwaarde: werkelijke rentabiliteit > intrestvoet

Documents

Doel van onderneming - Kennisbanksukennisbanksu.com/wp-content/uploads/2016/11/De... · 2016-11-24 · Naamloze vennootschap (nv) Groot aantal vennoten mogelijk Aandelen niet langer