DIssERTATIODo

sTATU HOMINIsORIGINALI; POTIs.sIMUM VERO DE IMAGINE

■DEI IN HOMINE ANTE LAPsUM;£u1 u s Primordia;

In nomine Domini grat« Deo Patri per ipsumiPro materia .Publici examinis solennem DOCT. Theolog. renunc t

(annuente Deo) pmcejjuri ;

'sperabilis soderatis Acad. Aboen. candidis judi-cijs, ac colloquijs aequanimiter discutienda

prassenrat PraTesABRAHAM GEORGIITHA UV, s. s. Tb. Pros. & Consi,

Ecclcsi AssiRespondente

Praslantisjimo $$ HumanisJ,DN. NICOLAO NICOLAI NICOP. s. Theol.& Phil. cultore perindust*

Ad d, 23 1 lunij Anni borti antemerid. ah g, in n.Pomerid. d2.in 6, Aud, sup. peragenda'

A B OExcusa I Pix*o t Hansonio Acad. Tvp.

N

’• .. • >' ' ; ■,, „ «-’■ .

s j s ' ’ ’ . -

I i • . ‘ ...•• *'

*

r '

'

'■ ' • ■ - '■ 5r : r} £ ■■ > m

„ ...

/ >' i ■ l

. ' ~ \ |■■ ■s *

> : v - • ' ’ r. ' \ " :. ' ' .J ... «H. . . <

• »*

-, ■ t.;>t- v ,. -■ -

V-i -'■ - L.VV'-' ;*- • A

"

A» ’ , -■> ’ .

. v. c■ c . / * ■ v *

Dissertatio i

Uod venerabilem olim Hip-ponentem Episcopum Dl-;vum Aurei. Augustiuum si-|bi exoptasse legimus, em-;phcttice dicendo; Domine da

1.

miht & nojje me. Id cujvis, qui ad aeter-nam beatitudindm tendit» ut impetret» ma-xime est necesiarium. Totius enim (alutis car .

do in eo vertitur, ut yyoosbv t5 dss , yu yvosov <rs-10‘ aurite perdi(car,in(lanter ruminet, & actu-

tum repraesentet, alias non est vita tanti ut quissudet, ut aestuet. Horum utrumq; & naturas

distamine & scripturas lumine mortalitati in-clarescit» sed inaequaliter. Equidem naturadiditjat, quod Deus sit, isq$ aeternus & rhau-maturgus, & opisex universi &c. docetq; quo-dammodo, quas legibus ejus congrua sunt. Ejus etiam adminiculo homo sana mente &inge-

. nij acumine praeditus, se ipsum expendendoquadantenus cognoscit. Verum de trememdis Mysterijs, adorandas trinunitatis, veneran-da incarnationis» sc cum jubilo decaniandasjustificationis ac glorificationisalto silentio con-ticeseit. Insimul ut homo se noscat, rationeprimaevas originis, (cilicet, quomodo protopla-

D IssE R T,2

to.

di effle coeperint, quales primitusqualiter a tanta dignitate» uberrimaq; beatitu-ditre desecerint, quantopere genus humanumrestauratum sit» & quod illud aeternitati de-limatum sit, & lingulis hominibus perpetui-tate simi contingat; qualis deniqj slatus postmortem futurus sit: in his identidem natura(puta depravata) partira penitus caligat» par-tim languide nos informat. Divina autemmanisestatione illis duntaxat ea evidenter in-notescunt, qui sontibus Jfraelis irrigantur ♦ quo-rum latices efficiat nos spiritus sandius arden-ter sidendo haurire» ut hifresocillati & recrearisiamus sontes aquae sallentis in vitam aeternam.

sed ad inditurum reverrar meum,indagaturus & tenui quasi penicillo adumbra-turus slatum hominis originalem; quem side-li {simus Dei ammanuensis sanctus Moses pe-culiari numinis afflatu ac revelatione praepol-lens nonficat atq; in volumine Geneseos verisi-co! inquiens; tosis e, dixit Dm, faciamus bomi'tmn ad imaginem noeram ■, secundum stmihludtntmnoeram: su damnentur inpijees maria, votue-re os cocti, £5‘ in pecudes » &in univerjam terram ,

atsy in omnia reptilia reptantia juper terram , ($c,cap . r. Finxit vero jehova Desio hominem de puh

De sT. Hom. O r io. 3

%<x

vere terra, in nareos ipstus halitum vita-sio factus e(i homo anima vivens. Ornaveratautempiantia jehovaDeu* hortum in Hedeneah ori-ente’. uhi collocavit hominem illum, quemfinxerat.

jehova Deus ut germinaret i terra illa qua-vis arbor desiderabilis ad aspe&um (si bona ad cibumjarbor quocsa vita in horto illo , (si arbor [cientia boni(5 mali. Accipiens jehova Deus hominem , colloca-vit ip/um in horto Hedenis ad colendum eum ac adcustodiendum eum. jehova Deus homi-ni dicendo’, de fruBu quidem omnis arboris hujus hor-ti libere comedes. De frudu vero arboris Jcientiaboni (si mali non comedes ; nam quo die comederis ex€o , utisy moriturus es. Dixerat jehova Deus,non esi-) bonum ejje hominem silum[faciam ei auxi-lium commodum ipst ♦ Quapropter injecit jehova De-us [oporem altum in Adam , quo obdormivit (si de-sumpta unadecosiis ejus, indusit carnem pro Ha. £xBruxitsa jehova Deus ex cosia illa , quam sumserat deAdamo, mulierem: eam% adduxit ad Adamam. (sio.Cap. 2.

Quocirca, Mose jnsHtutore apud nos in coj) (a )

sesso ess, quod Homo inter sextidui creationisopera sit ultimum, videlicet post coeli & terraeopificium completum, post absolutas reliquascreaturas omnes, conditus, earumq; quali quas-

D r s' sER T* -

4I,

IO,

io*.

dam epitome, sc proinde haud incompeten-ter dFhilosopho .«/•«qsxorsis nominse uisignitur,Nam qua; in creaturis divisim in homine con-junctim re periuntur. Proinde etiam redsiein-quit Augusih dum inquit: in homine omni* pro-

pe modum creatura 5 brt viter creationis & natur* cen-trum esi. Etenim & spiritualis &corporalis cre-aturae indolem atq, communionem resert. E-jus quoque gratia cuncta sie creata esle conte-stantur. nam caelum cum universo suo agmine,'ignis,aer, aqua cum lingulis sinis contentis 8ccop:js, terra cum omnigenis suis incolis atq,thesauris* scilicet mineralium, Vegetabilium,sc animalium, homini insierviunt. Quemad-modum hoc ipsium eximius b. m. D. Gerhar-dus tom. 2. veuusce expressit dum sicripsit: st-cut saclm esl homo propter deum , ut Deo Jcrvirtl :ita munduo sdlita propter hominem» ut homini ser.viret. Postui ergo homo in medio ut ei serviretur(pj ipjs ser viret, ut acciperet utrumcp reflueret to-tum in bonum homini*, (s quod accipit obsequiumquod impendit 3 ita tam voluit Deut sili ab homine ser-viri, ut ea servitute non Deut sed homo serviens ju-varJury & voluit ut Mundut serviret hominiexinde (imiliter juvareturhomo. Totum ergo bonuhomini* erat qwd sMum est propter ipjtmpropter quod ipse factus est,.

D h st, -H om, Ori g. 5I*

IO

IO.

(b.)

(c.)

(d)

Hoc ipsum thaumuturgema duobus princi-pijs conssitutivis ijsqs distmdijscmis exortum,

corpore sc. de terra & anima (quod Moses spi-raculum sive halitum vitee nuncupat 5 quia omni-potens creator eam a se non exse creatam ho-mini sufflavit. Non ex insimo edendaesuse orejlicut spiritus sandus adoranda tertiadivinitatis persona intra divinam esTentiam aPatre & Filio sempiternum spiratur; qui etiampropterea dicitur spiritus oris Domini. Ps. 33,spiritus oris Chrissi 2. ThesT, 2. spiraculum o-mnipotentis» Job. 33.) unico adu si momentode nihilo coaluerit.

Homo editus imperatoriam prae se serens ma-kstatem similitudine sive imagine Dei resulse-rit. sicuti's. s* Trinunitas (cujus myAeriumobscuriuscule hoc in loco promulgatum est)preemissa quali deliberatione ante creationemstatuit, ita slatuto seu decreto divino opus adae-quatum enituit.

Elohitn homini a (esido condignum procu-raverit habitaculum 5 nempe hortum amaenin-simum in Hdene ab oriente» planus appiimeformosis, delicatis & salutisens consitum,pne-cellentissima & mortalem captum multis pa-

6 D i s s e r r.r.

IO

to

ralangis superante pulentude & utilitate reser-tum, undiquaq, saluberrimum jucundissimumqjhalitum & odorem redolentem: atq; quatuorlimpidissimorum stuminum lympha ubertitnirriguum. Hunc sundum inafflimabilemjustussuit homo custodire & exoolerej hic itatis si-lum prorogare, omnis mortiseri contagij im-munis 3 hic vitam absq; ullo malorum sensu per-petem transigere &in exuberantissima delici-arum ubertate degere. sigillatim erant duasinsignes arbores instar ararum ipsis expolitas,non in occasionem labendi, sed in exercitiumobediendi. Arbor sc. vitas 5 cujus esum homi-ni injunxit, ut esu frudsus ejus felicitas huma-na conservaretur. Et arbor scigtuiae boni &

mali, qua ipsi interdixit, quia ejus esu violare-tur voluntas divina, & perderetur felicitas hu-mana.(e) , Ne vero quidquam omnigena» ejus bea-titudini declTet, ei eriam de thalami compareprospexeritt Finxit enim Elohim in horto E-denirico, postquamin eo Adam locasiet, sce-minam non de nihilo, sed utriusq; sili consiitu-tivsj substantia» ratione ab eodem desiimptamjquas ipn in cunbtis, excepta seminei sexus dis-serentia , conformis diluxit- Quorum conjunx

De statu 0ei g. Ho u. 7I

10

10,

stim intersuit sutnma exultatione ubertim au-gescere, atq, cum omni su a propagine paradi-sum incolere, sicutDeus juiTerat: vivere sicutvolebant, fruendo cummunione Deij viveresineegestate fruendo voluptatis ubertate: itasemper vivere habentes in potestate. His sus-siciebat cibus neesurirent,potus ne sitirent, li-gnum vitse ne senedta illos dissolveretj nullusintrinsecus morbus, nullus extrinsecus idtus,nulla in luce caligo, nulla in intelledcu ignora-tio, nulla in memoria oblivio, nulla in volun-tate offensio, nulla in conscientia laesio, nullaperturbatio metuenda. Rem verbo comple-dtar. his nihil omnino triste, nihi’ inaniter las-tumjsed verum & perpes gaudium singulis hu-mani generis communicativum. Cum autem

summam protopIastisgloriam, decus sc orna-mentum conciliaverit imago illa Dei quse in i-psis suisit, primae viq, status potissima ratio in eaconstiterir; operas pretium fuerit hac disputati-one paulo accuratius discutere. quid nimirumesthaec imago fuerit. Non equidem dissiteor,quod ea minus nobis sit obvia, quoniam vix e-jus scintillulas vel magni nominis umbram reli-qua habeamus. Quocirca Manichaei eam pror-sus negarunt; & veneranda Patrum senectus

8 Dissertatioi

io

IO

hac in re sibi nonsatis constiterat, nec invicemconvenerat, ut satetur Lombardus, &res ipsaoffendit. Epiphanius Episcopus Cypri con-llantientisinresutatione Audij, odiana:authoris, ejusq;sectas: Hafr. 70. censuit omni-no esso incognitum, quid sit imago Dei, volensulteriorem ejus inquisitionem suppressum iri.8sl tamen aliquid prodire tenut , cum non datur ul-tra. Prassertim quia factarum Literarum pan-det mentibus se legentium & audientiumarduam hanc rem ingerunt, licet non in to-tum; tamen in tantum, qua etiam cognitionecontenti sumus, ejusq;meditatione no mediocreemolumentumcapessimus. Quia eaimmensamDei boniterem erga genus humanum illustrat.Inessabilem peccati vim offendit, quas homi-nes in tantam metamorphosin detrusir quodproinde omni conamine oportet nos abhorrescere. Deniq; inflammat nos gratitudinis ardoreRedemptori noslro declarandas, quod e-andem nobis tantopere ressauraverir; atq;spe ejus impetrandas nos erigit. Ut autemhac in re desiderij noslri compotes siamus, ne-cesse ess: ut dudsum scripturas, puta canonicas,(his enim indubitato pro renata assensum prae-bebimus; alias ita legimus ut quantaiibet iam

D e st. Ho m. Ori g. 9

An stnagrD irhom,-

1 /anilitate coruscent, non ideo verum putemus.quia ipse ita senserunt ? sed quia nobis per ca-nonicam scripturampersvaderepolTumus quods vero alienum non sir, quod sicisaruunt) sequa-murj atq; probabili ratione inquiramus divi-nam in homine imaginem ab ejus opposlro, diseu-tiendo scilicet naturam peccati originalis quodei successit; prependamus insimul ejus renova-tionem per quam ad eandem restauramus ;

ao.qusE restauratio in hac vita irapersebte incho*atur,in futura autem consummabiturrubi divi-na imago in homine erit illa primaeva imaginemultisariam excellentior.

Quoniam vero indigitata imago nul-la amphibolia laborat. Idcirco e vestigioconsiderandum ejus rh ori & rb W in: ut vulgodicitur. Imago divina in homine , quod omni-no extiterit humans naturae, in ipso crea-tionis momento penitissime impresia: in

>0 ‘propatulo est>tam per tessimonia evidentisti-ma Divi Apostoli Pauli, illuminarisC illius tertijcceli Academici. 2- Cor. j: 18. A Tos omnes re~velata facie gloriam Domini tan quam in (peculo tntu-eutts-, in eandem imaginem tranjformamur , a clarita-te in claritatem , tanquam a Domini Jpiritu. Item :

£'ph.4; 17. Cohjs 3: p. (jjc. Quam Mosis pri-

©IssER T 1 910

masvi status certi (Ii mi & disertissimi hissorio- %

graphi in locis supra citatis & Cap. $: i, sap.2. Dsm creavit hominem ad imaginem /imilitudinpsjum. Et quod illa mox evanuerit ob praevari-cationem protoplastorumj adeo ut non solumin ipiis obaerata esset, sed in universa quoq;posteritate; cujus amissionetn conlecta estnon nuda saitem imaginis illius privatio; sed et-iam animae & corporis horribilis dipravatio abei (accedente semine diabolico > quod a chemone 10satum & a protoplastissusceptu eosdempenitisshme penetrando &in posteritatem derivatumto-tum humanumgenus dementaverit; proptereaquod primi illi humani generis satores, Adam& Eva, non ante imaginis perditionem, sedposl:? ex inquinato inquam semine prolemgenuerint. Relidlis tamen reliquijs plane lan-guidis & tenuissirais;quas etiam insatiabilispec-cati abyssus in multis absorbuit & usque dele-re satagit. ?a’

imsg.GivinJE

inHo*

Tausatisici#

Author ima? . div. in homine fuerit Deus°.*•• A / j'

ter opt. Max. qui eam nomini aie conditoconcrearar» ut TtgordrvTto» seu exemplar suumreserret; non per modum plenissimas atq; es-sentiaiis squalitatis: sio enim silius Dei osiowtosPatri, estimago ejus; sed quoadquadam naturae

D I s s H R t. 11divinas essientialia attributa. Materia imaginis

~ r ndivina? pra?exi£rens nulla ruent, materia veroin qua sive subjedhim quod assecit & cui inha?-sit, erat homo totus anima & corpore conslans,tam soeminei quam virilis sexus. Nor. tamenquod anima cum sinis facult. fuerit subjedlumejus primarium, quod ea or$<»rm$ corpus au-temcum suisorganis secundarium, hoc hvrs§cosassecerit. Nec mirum, quod in slatu integri-tatis corpus fuerit imaginis divina? sutaedium,

40*quando omnis peccatreratimmune;cumetiamin hoc motalitatis & praevaricationis slatu san-

inrglai

€torum corpora una cum animabus salutenturhabitacula s. s. Trinititatis Joh. 14: 23. Christjdomicilia. Hebr. 3: 6. spiritus sandsi templa1. Gor. 3; }6t 8c 6: 19. Membraq; corporis armajustirias in sandtificationem Rom* 6:y. 19.Quodipsum Moles hanc hilloriam describendo per-spicue statuminat: dum de toto homine pro-

p nunciat quod ipsum ad imaginem luam crea-verit. Et quia Deus ante creationem corporisnon posb dixit: faciamus hominem ad imagi*nem & simiiitudinem nostram. Quia corpuserat immortale. Quia homo etiam poli la-psum ad imaginem Dei factus celebratur schinc homicidium sanguine vindicandum pra>

(a.)

0-)

(c.)(d.)

Dissertatio12

or;

ula§;v .inorn

jcias

ni

Uar*nia-ni

ige.tam

iagov.in

ir,

ne, uidest

cipitur Gen. 6. Quia peccatum quod ima- 1.ginis locum mgressum est, tam in corpore qua a-nimasedesuamfixit utrumq, enormiter turban-do. Quia anima & corporetenus homo ad ima-ginem Dei reformatur.

Inde tamen non licet cum Anthrcpomorphitisinserre> quod Deus sit corporeus & primi ho-minis corpus ad imaginem & similitudinemsuam essigiaverit: nec cum Eugubino & Okastro ,

qui somniarunt Deum humanam formam inl°

hominis creatione assiumsissie.ti' Efri.-eslentialmag.div. inhom. quaenam &

qualis ilia fuerit altiorisest indaginis, proptere-aq,- ingeniorum divortia causat. Alij enim sta-tuunt, Imag. div. essiesubstantiam. Alij animaerationalis su bstantiamintelligunt perimaginem;facultates autem per similitudinem. Alij putantintelligendam essiej humanitatem christi, adcujus imaginem nos essiemus conditi. &c.

Asi juxta eos qui virtute sacrarum liter, roborabotisunt, orrhodoxia ejus hsecest: nempe: ImagoDivina in homine erat habitus naturalis, ipsumhominem totum integritate assiciens tanta, utconditorem silum jehoyah, Deum terOpt. si-cun est rite perno(cerer, eumq; sine errore screbellione coleret, atq;justia;ejus normam sine

'De st.'Hom. Orig. 131

IO,

30

omni carnis ludia volimtarisq, contumacia o-mnimode ex sequererur. si ngu las eri a m res de-pendentes sive creaturas perspicuo &exquisitointellectu dignoscerer arq; unum ab altero di-scernerer, atq; ira usurparer, utDeo gloriam si-bi vero oblectamentum & emolumentum red-deret; exislerer etiam immortalis, & dominioin erearuras quod capeslebat sine ullo grava-mine aut sassidio summaq;majestate fruererur.Hanc enim suisTe imaginis divina: rationem,slrendit ipsa ejusdem restitutio* Rom. 12. E-phes, 44 Collosi %. &c.

Hanc Irnaginsc divina iri hom. orthodoxiamimpugnant cum primis Pontificia qui ad ex-tenuandum peccatum originis, viresq; huma-nas summopere evehendas, disputant imagineDei suisle bonum supernaturale, ut scilicet opi-nionisua:, naturalia in homine mansisse inte-gra patrocinari queant, atq; proinde hanc lo-quendi formulam plane reijciunt, quod jmagoDei in hom. dicaturnaturalis. Verum enim ve-ro litEC formula loquendi sibi probe consiat;Quod ipsum probari potesi, non duntaxar ac-cipiendo v'o naturale absolute & indefinite,sedetiam definite; non quidem substantialiter &

consVitutive} ut principia essentinalia a priori

1,

20

(

30.

ti D s st, Ho m. 0m e.sunt naturalia; neque consecutive ratione msc-parabilis emanationis cohaesionis,ut facultates principiorum constitutivorum. sedadeo dicitur hxc indigkata imago, & omninosuit naturalis. Quia (a) erat una cum naturasili consticutiva concreata & suborta, qua me-diante ipsa natura in dignitatem erat evedta.unde argum. omne concreatum eil: naturale.Imago Dei est quoddam homini concreatum.Ergo Imago Dei suit naturalis, Gen. 1. & cap.sap. 2. syrae, 17. Eccles. 7, (b) Natura hu-manae penitissime infixa; eamq; intime sc exi-mie persiciebat. Ita ut in menteAdamisulseritnaturaliter lux perfecta; ut volunta-ti naturaliter impresta fuerit conformitas cumlege Dei, sc inclinatio ad bonum in lege pra?-serctum,' utq; motus asteduum in cordeintnnsece & naturaliter suerint sandsi & sine o-111ni arctii<t redbe rationi conformes* (c.) Quiaerat naturali generacione sui multiplicariva &

una cum anima & corpore ad omnem posie*marem se dissusura. (d.) Apostolus dsdorpsvsos

reliquias live tenuissimas lma%tnu scinrillulas na-turam appellat Rom, 2. Quod si reliquiae illasimaginii Deh videlicet aequalis legis divina; no-titia m hominibus post lapsum sunt naturales.

De st* HT om* Ori g. 151.

%o

50

utrq, perfecta & integra legis notitia suit natu*ralis ante lapsum. Quia totum & partes suntIiomogenea. (e.) Peccatum originale nonabsqj ratione a Theologis appellatur naturale.Quod ipsum s. Paulus ssaturainat, dum dicitnos omnes natura esse Filios iras. <&c.

Quamvis autem Imago Dei in homine sue-rit naturalis* non tamen erat substantia ab ani-ma & corpore ejus diversa ac dissindsa. sic e-nim ex necessitate consequens soret * ut e con-verso peccatum quoq; originis, quod in locumamishc imaginis successit,subll:antia esset* ab a-nima & corpore hominis, alia quasdam ac ve-re dissindo. Quod absonum ut deinceps li-quido patebit.

Nec suit ipsa anima primi hominis: alias a-misia Dei imagine, homo liraul animam suamamisisset. Cui s. script. ratio & experientiare-clamant. Et sicut imago Dei non ipsa tota ho-minis anima* sic nec in ea pars aliqua subssan-tialis extitit, qua* per lapsum amissasit, reliquisanimae potenojs saluis & iihelis permanentibus.Nam cum anima hominis ut spiritus incorpo-reus partem extra partem non habeat: fieri u-nq, nulla ratione poterat* ut pars assinis de-Urueretur? quin tota perimeretur anima* sub-

■rir

D I s, 's EA TATIO16I

io.

}0

slantia. Multo minus suit Imago Dei corpusActa?: iiquidem id anima ignobilius, & destru-da imagine supersles, ac proinde ab illa ne-cellario diUindum.

Ex qua partium dTentialiumremotione piammi evadit, nec totum ab his constiturum,nempe hominem, ipsam illam imaginem Deiproprie ac citra discretionemsuilTe. Haeenamq,laus creaturae nuulli competit, soli silio Dei uniceadscribenda t qui solus ell seulubstanti-aiis imago Dei conspicui 2. Cor. 4. Colos. i.Heb.jt.

Homo a. cum scribarur conditus ad imagi-nem Dei; eo ipso manisestum discrimen expri-mitur inter id quod, dicitur e(Te conditum, &

inter imaginem ipsam ad quam homo creatuslegitur. Quapropter erat imago isthaee nullacreata subsbnria,sedconcreata Adae perfectiosumma, nempe totius hominis omniumq, in eovirium animae & corporis integritas &c.Hinc D. Apostolus hancDti i nou lubstantia ledqualitatibus definiendam censuit, dum eam in vera ju-stitia & sanctitate sitam asleverat. Eph. 4.

jam vero justinam & sanctitatem in primo hominenon iplammet illius iucictv vel lubstanthyn, (ed subita-ria; plenissimam perfectionem suisse certum est. Namalioqui Dens non hominem sed Deum condidisset;quandoquidem solus Deus per cssentiam },est ipsa jnsti-