Upload
malha
View
118
Download
27
Embed Size (px)
DESCRIPTION
MODÜL 13. Dış Kalite Değerlendirme (DKD). Isınma Sorusu. Aşağıdakilerden hangisi DKD yöntemi değildir? yeterlilik testi bir dış birimden yerinde değerlendirme kantitatif testlerin kalite kontrolü yeniden test ya da yeniden kontrol numunelerinin labo r atuvarlar arası değişimi. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Dış Kalite Değerlendirme(DKD)
MODÜL
13
Aşağıdakilerden hangisi DKD yöntemi değildir?
a) yeterlilik testib) bir dış birimden yerinde değerlendirmec) kantitatif testlerin kalite kontrolü d) yeniden test ya da yeniden kontrol
numunelerinin laboratuvarlar arası değişimi
Isınma Sorusu
Isınma Sorusu Laboratuvarınız bir Dış Kalite Değerlendirme (DKD) kuruluşundan boyanmamış bir kan yayması almıştır. Yaymadan malaria parazit incelenmesi istenmektedir. Numunenin doğru raporlanacağından emin olmak için, yapmanız gerekenler nelerdir?
a) Taze boya ile boyayın, uzmana incelemesi için verin b) Taze boya ile boyayın ve tüm çalışanlara bunun malaria olup
olmadığını sorun, sonra yanıtları kıyaslayın c) Boyayın ve en başarılı çalışanınıza inceletin, yakındaki
laboratuvarları arayarak sonuçları doğrulayınd) Hasta numulerine kullandığınız rutin yöntemle preparatı
inceleyin
Isınma SorusuDKD kalite yönetiminin neden önemli bir bileşenidir?
a) hastaların günlük sonuçlarının doğruluğunu garanti eder
b) her zaman iş-akışındaki ön-inceleme, inceleme, inceleme sonrası aşamaları yönetir
c) özel DKD numuneleri için kalite testleri hakkında müşterilere bilgi sağlar
d) laboratuvarda test kalitesi derecesini objektif değerlendirme yoludur.
Öğrenim HedefleriKatılımcılar bu modülün sonunda :
• Laboratuvarın test sonuçları kalitesinin iyileşmesinde DKD programının önemini tartışabilecekler,
• Avantajları ve dezavantajları ile birlikte en az üç DKD metodunu tanımlayabilecekler,
• Uygun olmayan DKD sonuçlarını araştırmak için yöntem belirleyebileceklerdir.
6
Senaryo
• Yeni görevlendirilmiş laboratuvar sorumlusu, geçmiş DKD sonuçlarını incelemeye başladığında Gram boyama çalışmalarının hatalı olduğunu gözlemiştir.
• “Bu sorunu laboratuvar nasıl araştırmalı?”
Kalite Yönetim Sistemi
Organizasyon Personel Ekipman
Satın alma ve Stok Yönetimi
Bilgi Yönetimi
Doküman ve Kayıtlar
Olay Yönetimi
Süreç İyileştirilmesi
Müşteri Hizmetleri
Tesisler ve Güvenlik
Süreç Kontrolü
Değerlendirme
Dış Kalite Değerlendirmesi (DKD)
Bir dış kuruluş aracılığı ile laboratuar performansının objektif olarak değerlendirildiği sistem
DKD Metotları
YeterlilikTesti
Yeniden Kontrol-Yeniden
Test Etme
YerindeDeğerlendirme
DKD’nin Yararları
• farklı laboratuarlarda yapılan testlerin sonuçlarının ve performasının karşılaştırması
• sistematik problemlerde erken uyarı
• test kalitesi için objektif kanıt sağlanması
• iyileştirilmesi gereken alanların saptanması
• eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi
DKD’ nin Yararları
Laboratuvara yönelik amaçlar
Halk sağlığına yönelik amaçlar
Tanınma/Eğitim
Tek/Çok
Bölgesel/Ulusal/
Uluslararası
Zorunlu/Gönüllü
Ücretsiz/ Ücretli
Gizlilik
DKD
DKD• Laboratuar performansının bir ölçütü olduğu
için kalite yönetim sisteminin iyileştirilmesinde önemlidir.
ISO/IEC Kılavuz 43-1:1997
“Yeterlilik testi (YT) programları, analitik laboratuvarların performansını ve personelin yetkinliğini değerlendirmede kullanılan ve düzenli olarak organize edilen laboratuarlar arası karşılaştırmalardır.”
Yeterlilik Testi Tanımı
CLSI GP27-A2 27:8
“Numuneler, bir program dahilinde katılımcı laboratuvarlara analiz ve/veya tanımlama için gönderilir; her bir laboratuvarın sonucu gruptaki diğer laboratuvarların sonuçları ve/veya atanmış bir değerle karşılaştırılır, değerlendirme sonuçları rapor halinde laboratuvarlara gönderilir.”
Yeterlilik Testi Tanımı
16
YT organizasyonu /sağlayıcı Laboratuvar
analiz
YT performans raporu
sonuçların gönderilmesi
YT Süreci
YT numunelerin gönderilmesi
YT raporunun alınması
Düzeltici Faaliyetler
değerlendirme
Laboratuvar 1 Laboratuvar 2
Laboratuvarlar arası paylaşım yok
Final YT raporunun alınışı
YT: Laboratuvarın Rolü
ISO 15189
Aynı personelle, aynı yolla analiz et
iyileştirme
YT numunesi Hasta numunesi
18
YT sonuçları,laboratuvarda iyileştirmeye yönelik kullanılmadığı sürece tam bir yarar sağlanamaz.
YT sonuçları
YT’ler laboratuar kalitesinin değerlendirilmesinde tek başına yeterli değildir
YT sonuçları, hasta numunesi ile ilgili olmayan değişkenlerden (numune hazırlanması, matriks, kayıt işleri, istatistiksel metotlar vb.) etkilenir
YT, laboratuardaki tüm problemlerin- özellikle analiz öncesi ve sonrasına ait problemlerin- tespitine yönelik değildir
YT Sınırlamaları
Diğer DKD YöntemleriYeniden değerlendirme/Yeniden inceleme
Referans laboratuvarıLaboratuvar
Yeniden kontrol
Yeniden inceleme/değerlendirme
• Genellikle alanda pozitif çıkmış HIV test sonucunun doğrulanması amacıyla uygulanır.
• Alanda çalışılan örnek referans laboratuvara gönderilir.
• Referans lab aynı numuneyi farklı yöntemlerle çalışır.
• Genellikle ARB sonuçlarının değerlendirilmesinde kullanılır.
• Rastgele seçilen ARB pozitif/negatif preperatlar referans laboratuvar tarafından yeniden değerlendirilir.
• Kör çalışılması önerilir.
DOĞRULAMA AMACIYLA(YENİDEN İNCELEME)
DIŞ DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ(YENİDEN DEĞERLENDİRME)
ARB için, sonucu bilinen ve rastgele seçilmiş kör preparatların yeniden değerlendirilmesi: karşılaştırmalı sonuçlar
Ölçülen performans özellikleri
Körlenmemiş(1998)
(%)
Rastgele körlenmiş (2002)
(%)
A Eyaleti - duyarlılık 99.7 86.7
B Eyaleti - duyarlılık 98.9 84.7
A Eyaleti - özgüllük 99.8 99.1B Eyaleti - özgüllük 99.9 99.7
Martinez A, et al. Int J Tuberc Lung Dis 2005;9(3):301-5.
Yerinde Değerlendirme
• Genellikle ARB boyama ve HIV hızlı tanı testlerini kullanan laboratuvarların gerçek durumlarının denetlenmesi için yapılır
• Süreçlerin iyileştirilmesi için laboratuvara bilgi sağlanır
• Eğitimin planlanması ve uygulanması, izlenmesi, düzeltici faaliyetler ve sorunlu alanlar ile ilgili bilgi toplanır.
LaboratuvarDış grup ya da DKD sağlayıcıları
Periyodik ziyaretler
Yerinde değerlendirme öncesi ve sonrasında ARB mikroskopi performansının karşılaştırılması
Kum kovası olmaması 96 27
Balgam kaplarına dekontaminasyon yapılmaması 60 23
Dezenfektan olmaması 31 4
Biyo-tehlike atık kabı (kapaklı) bulunmaması 48 8
Laboratuvar giysileri olmaması 48 46
Teknisyenlerin ellerini yıkamaması 17 4
Sarf malzemelerin eksikliği 75 27
Uygun olmayan balgam toplanması 60 31
Lab. kayıtlarının uygun doldurulmaması 29 4
Preparatların/kapların uygun etiketlenmesi 31 13
Aziz, M. and G. Bretzel, Int J Tuberc Lung Dis 2002:6(4):340-349.
ÖNCE (%) SONRA(%)
YT, YK ve YD’nin KarşılaştırılmasıYeterlilik Testi (YT)• objektif performans ölçümü
sağlar• geniş uygulama alanı vardır• ekonomiktir
Yeniden İnceleme / Değerlendirme (Yİ/D)
• tek kullanımlık -tekrarı mümkün olmayan numuneler için uygundur.
• pahalıdır ve süreç uzundur.
Yerinde Değerlendirme (YD)• laboratuvarın gerçek durumunu ortaya
çıkarır• iyileştirmeler için fırsattır• yüksek maliyet ve uzun süre gerektirir
26
DKD’e Katılım• Bütün laboratuarlara
önerilir• Hastane Hizmet Kalite
Standartları (HKS) ve ISO gerekliliğidir
• Laboratuar performansının bir ölçütüdür
• Akreditasyon için gereklidir
ISO 15189
Hizmet Kalite Standartları
28
DKD Yönetim Süreci numuneler deftere işlenmeli, uygun şekilde
hazırlanmalı ve saklanmalı numunelere rutin analiz süreci uygulanmalı performans iyileştirilmelerinde kullanılmak üzere DKD
uygulamaları kaydedilmeli, izlenmeli ve saklanmalı yetersizlikler araştırılmalı, performans kabul
edilmemeli ve düzeltici faaliyetler yapılmalı Çıktılar yönetime ve tüm laboratuvar personeline
duyurulmalı
DKD sonuçları Düzeltici
faaliyetler
DKD performans problemleri
Problemler Numune Yönetimi
Analiz
Rapor
Analiz öncesi
Analiz sonrası
YT TEDARİKÇİSİ
DKDDKD
DKD Faaliyetlere Yönlendirmelidir
Sorunlarıtanımla
Sorunlarıtanımla
Düzelticifaaliyet
Yap
Özet
DKD, dış kuruluş tarafından laboratuvar performansının tarafsız olarak kontrol edildiği bir sistemdir
tüm laboratuvarlar DKD’ye katılmalıdır
çeşitli DKD yöntemleri vardır, en çok tercih edilen metot geleneksel metotdur
DKD numuneleri, hasta numuneleri ile aynı şekilde (rutin) işlem görmelidir
Anahtar Mesajlar
DKD için kaynak harcandığından katılımcı laboratuar tarafından DKD sonuçları en iyi şekilde değerlendirilmeli,
DKD, cezalandırıcı olmamalı
DKD, öğretici olarak görülmeli
DKD, iyileştirme aracı olarak kullanılmalı
DKD, kalite yönetim sisteminin kritik bir unsurudur
Kalite Yönetim Sistemi
Organizasyon Personel Ekipman
Satın alma ve Stok Yönetimi
Bilgi Yönetimi
Doküman ve Kayıtlar
Olay Yönetimi
Süreç İyileştirilmesi
Müşteri Hizmetleri
Tesisler ve Güvenlik
Süreç Kontrolü
Değerlendirme
Soru?
Katkı?